1. 3. ikasgaia
IZAKI
BIZIDUNAK

2. Izaki
bizidunen
ezaugarriak

3. IZAKI BIZIDUNEN EZAUGARRIAK -42-
Izaki bizidun mota asko dago.
Izaki bizidun guzti-guztiek lau ezaugarri dute.

4. IZAKI BIZIDUNEN EZAUGARRIAK -42-
1. ezaugarria. Jaio egiten dira
eta hil egiten dira

5. IZAKI BIZIDUNEN EZAUGARRIAK -42-
2. ezaugarria. Antzeko konposizio kimikoa daukate
Hauek dira izaki bizidun guztietan dauden substantziak
Azido
Gluzidoak Lipidoak Proteinak nukleikoak
SUBSTANTZIA
ORGANIKOAK
Ura
SUBSTANTZIA Gatz
mineralak
EZ-ORGANIKOAK

6. IZAKI BIZIDUNEN EZAUGARRIAK -42-
3. ezaugarria. Zelula izeneko unitate mikroskopiko
batez edo gehiagoz osaturik daude.
Zelulak unitate bizidun txikienak dira.
Landare baten
Tipula zelulak Odol-zelulak Kortxo-zelulak
hostoaren zelulak
Nerbio-zelulak Zelula bakarreko Zelula bakarreko bakterioak
algak

7. IZAKI BIZIDUNEN EZAUGARRIAK -42-
4. ezaugarria. Antzeko funtzioak egiten dituzte.
Hiru dira funtzio horiek:
1.- Nutrizio funtzioa.
2.- Harreman funtzioa.
3.- Ugalketa funtzioa.

8. IZAKI BIZIDUNEN EZAUGARRIAK -42-
4.1.- Nutrizio funtzioa
Nutrizio funtzioaren bidez izaki bizidunek bizitzeko
behar dituzten ENERGIA eta SUBSTANTZIAK lortzen
dituzte.
Nutrizioaren arabera, bi talde hauetan sailkaltzen
dira izaki bizidunak:
- Autotrofoak
- Heterotrofoak

9. IZAKI BIZIDUNEN EZAUGARRIAK -42-
Izaki bizidun AUTOTROFOAK:
Lurzorutik eta atmosferatik behar dituzten
substantziak hartzen dituzte bere substantzia organiko
GUZTIAK sortzeko

10. IZAKI BIZIDUNEN EZAUGARRIAK -42-
Horretarako energia eta substantzia ez-organikoak
behar dituzte.
Prozesu honi FOTOSINTESIA deritzo.
Karbono
dioxidoa Argia
Gatz
mineralak
Ura

11. IZAKI BIZIDUNEN EZAUGARRIAK -42-

12. IZAKI BIZIDUNEN EZAUGARRIAK -42-
Izaki bizidun HETEROTROFOAK:
Beste izaki bizidun batzuren materia organikoa behar
dute, hau da, izaki bizidunak edo bere hondakinak jan
behar dituzte.

13. IZAKI BIZIDUNEN EZAUGARRIAK -42-
Heterotrofoak Autotrofoak
Edozein elikadura kateren hasieran BETI, BETI daude
organismo AUTOTROFOAk.

14. IZAKI BIZIDUNEN EZAUGARRIAK -42-
4.2.- HARREMAN FUNTZIOA
Harreman funtzioaren bidez, izaki bizidunek harremanak dituzte
elkarren artean eta ingurunearekin.
Funtzio honi esker, landareak argitarantz hazten dira, animaliek
ihes egiten dute harrapatu nahi dituztenean, gorputzeko ileak
tente jartzen zaizkigu hotz garenean,…

15. IZAKI BIZIDUNEN EZAUGARRIAK -42-
4.3.- UGALKETA FUNTZIOA
Ugalketa funtzioaren bidez, izaki bizidunek beren antzeko
ondorengoak sortzen dituzte.
Izaki bizidunak era askotan ugaltzen dira. Dena den, bi ugalketa
mota nagusi hauek bereizten dira:
- UGALKETA SEXUGABEA.
- SEXU BIDEZKO UGALKETA.

16. IZAKI BIZIDUNEN EZAUGARRIAK -42-
UGALKETA SEXUGABEA
Banako bakar bat aritzen da, eta banako horretatik
sortzen dira ondorengoak.

17. IZAKI BIZIDUNEN EZAUGARRIAK -42-

18. IZAKI BIZIDUNEN EZAUGARRIAK -42-
SEXU BIDEZKO UGALKETA
Sexu desberdineko bi banakok SEXU-ZELULA ( = GAMETO ) bana jartzen
dute.
Bi gametoak elkartzean, ZIGOTOA eratzen da; hura garatzean, berriz,
beste banako bat sortzen da.

19. IZAKI BIZIDUNEN EZAUGARRIAK -42-
ESPERMATOZOIDEA + OBULUA = ZIGOTOA
SEXU-ZELULAK edo
GAMETOAK

20. IZAKI BIZIDUNEN EZAUGARRIAK -42-
BANAKO
ESPERMATOZOIDEA
+ =
ARRA ZIGOTOA BANAKO
BERRIA
BANAKO
EMEA OBULUA