SlideShare ist ein Scribd-Unternehmen logo
1 von 213
AURKIBIDEA
• Andaluzia
o Cadiz
o Granada, Jaen eta Almeria
o Malaga
o Kordoba
o Sevilla
• Balear uharteak
o Mallorka
o Menorka eta Ibiza
• Kanariar uharteak
o Lanzarote
o Kanaria handia
o Tenerife
• Katalunia
• Nafarroa
• Euskadi
• Extremadura
• Galizia
• Asturias
• Cantabria
• Madril
• Errioxa
• Zeuta eta Melilla
• Murtzia
• Valentzia
• Zeuta eta Melilla
• Gaztela eta Leon
• Leo neta Salamanca
GIDA TURISKOA
CADIZ
Cadiz Andaluzian dagoen probintzia bat da, 1.243.519
biztanle dituena.
Iberiar penintsulako hegoaldean dago eta ozeano atlantikoko
isurialdean nahiz mediterraneo isurialdean dagoen probintzia
da.
Malagak, Huelva eta Sevillarekin muga egiten du.
Turismoa egiteko leku aproposa da, bertako hondartzak eta
mendiak oso politak direlako.
Klima mediterraneoa da, hau da, tenperatura goxoa egiten du
urte osoan zehar eta prezipitazioak urriak izaten dira.
Cadiz
2
Mendiak eta ibaiak asko daude, hala nola:
-Bahia de Cadiz: hor ibai asko bukatzen dira (Guadalete, Iro
eta Salado de rota)
Hau Bahia de Cadizko
parke naturala da.
Jerez de la fronterako mendiak: Jerez de la Fronteran
daude eta mendi horiek parke natural bateko zati dira.
(Alkornokales Parke naturala). Geroz eta animali gutxiago
daudela diote.
Alkornokales. Jerez de la froterako mendiak
3
“Sierra de Cadiz” mendikatea nahiko handia da eta herrialde
askok osatzen dute, hala nola:
-Alcala del Valle
-Sierra Sur de Sevilla
-Bajo Guadalquivir
-Villamartin
Mendikate honetako mendirik altuenak 1648mko altuera du.
Sierra Grazalema parke naturala bertan dagoenez, hango
langileak bai parkea eta bai mendikatea ondo mantentzeaz
arduratzen dira.
Hona hemen mendikatearen irudi bat, osatzen duten
herrietako batekin.
Azpian, parke naturalean bizi den animali bat.
Cadiz sei eskualdez osatuta dago: Bahia de Cadiz, La Campiña
de Jerez, La Costa Noroeste, La Sierra, La Janda, El campo
de Gibraltar.
4
Eta bertan 44 herri daude. Garrantzitsuenak eta jendeak
gehien bisitatzen dituenak ondorengo hauek dira:Jerez de la
Frontera,Algeciras eta Puerto de Santa Maria.
Ekonomian sektore
garrantzitsuenak lehenengoa eta
hirugarrena dira.Lehen arrantza
asko egiten zen, baina urteekin,
asko gutxitu da. Azken urteetan
garrantzia handiena hartu duen
sektorea hirugarrena da, turismoa
gehienbat, hondartza asko
daudelako eta oso politak
direlako.Area fin-fina da eta
hondartza luzeak dira.
Cadizek monumentu kopuru handia du. Gehienak erlijiosoak
eta militarrak dira. Leku oso politak daude eta bat berezia
da, jendea esaten duelako Espainiako leku politena dela. Hau
Cadizko katedralada da. Baina honetaz gain, monumentu eta
leku polita gehiago daude:
-San Antonio eliza: San Antonio eliza Kanpo de la Jaran
dago. Estilo barrokoa dauka eta igande eta larunbat
arratsaldetan meza egiten da.
Hau San Antonioko eliza da
5
-Puerta de la tierra: monumentu berezia da, Cadizko alde
zaharra eta zati berria bereizten dituelako.
Hau Puerta de la
Tierra da
-Torre telegrafica del Gobierno Militar de Cadiz: Sofia
Erreginaren zentro kultura zen eta hor monumentu militar
asko daude.
-Gran teatro falla: Gran teatro Falla, izenak esaten duen
bezala teatro bat da eta
200 urte baino gehiago
dauzka.
-Teatro Romano: 400 urte dauzka gutxi gora behera.
6
Jai garrantzitsuak daude:
Inauteriak: Chirigotas izena ematen diote jai honi. Chirigotas
musikako banda bat bezalakoa da. Mozorratuta joaten dira
abesten eta dantzatzen; Gran teatro Fallan ere koroak eta
teatroak egiten dituzte. Bere xedea jendeak barre egitea
eta disfrutatzea da. Andaluzian eta Espainian jai oso
garrantzitsua da; horregatik Espainiako jende asko joaten da
ikustera.
Chirigotak Gran teatro
Fallan.
Aste Santuak: Oso garrantzitsuak dira Andaluzian eta
Espainia osoan.
Hau Aste Santuetako
irudi bat.
7
Cadizek probintziako jaia ere badu. Maiatzaren 19an
ospatzen da.
Cadizek janaria tradizional asko ditu:
Frito a la gaditana.
Pan de Cadiz.
Hortiguillas fritas.
Ganbas cocidas.
Arroz con riñones aljerez.
8
Hondartza de la Victoria:
Paseo oso polita da eta gauza oso bereziak ditu. Adibidez,
leku guztietan jatetxeak
daude. Oso onak dira eta
hobeto da joatea
astelehenetik ostiralera eta
asteburuan ez dago lekurik
jendeak erreserbatzen
duelako.
Irudiko hotela, elegantea
baina oso garestia da.
Cadizen jende famatu asko jaio da:
-Lola Flores
-Rafael Alberti
-Rocio Jurado
-Paquirrin
Cadiz turismoa egiteko leku aproposa
da. Bere hondartzak eta paisaiak oso
politak direlako eta tenperatura goxoa
egiten duelako.
9
GRANADA ,JAEN ETA ALMERIA.
Espainiako hegoaldeko hiriak dira eta Andaluziako autonomi erkidegoan
daude. Granadak 230.160 biztanle ditu, Jaenek 670.242 eta Almeriak
berriz 704.210 biztanle ditu.
Granadan Sierra Nevada mendikatea
famatua da Andaluziako toki bakarra delako
eskiatu daitekeena . Mendikate honek hiria
inguratzen du.
Granadak klima mediterraneoa du.
8 barruti ditu:
·Ronda, Norte, Centro, Zaidin, Genil, Chana,
Beiro ,Albaycin
Jaenen Sierra Magina menikatea eta Guadalbullon ibaia famatuenak dira.
10
Almerian Gata lurmuturra famatua da.
Andaluzian klima mediterranearra da nagusi, beraz, tenperatura epelak
izaten dira neguan eta udan bero dexente egiten du. Prezipitazioak aldiz,
oso urriak izaten dira, nahiz eta udazkenean uholdeak egon daitezkeen.
Nekazaritza eta merkataritza dira hiri hauetako ekonomia jarduera
nagusiak.
Hala ere, Granadan eta Jaenen kimika industriak ere garrantzia du, nahiz
eta orokorrean sektore honek behera egin duen.
Kulturari dagokionez, Granada oso inportantea da, eraikin asko daudelako
eta horrexegatik turistengatik oso bisitatua da.
Granadan bisitatzeko lekuak
ALHAMBRA: Alhambra Espainiako eraikin famatuenetarikoa da. Bere izenak
gorria esan nahi du. Zatirik garrantzitsuenetarikoak lorategiak dira,
kanpoaldearekin komunikatzen zirelako.
Alhambrak : Korana deskribatu nahi du; gizakiak inguratzen duen guztia
ederra izan behar da.
Hauek dira sarreren prezioak:
egunez joaten bazara 13 € balio du,
gauez berriz 8€.
26 urte baino gutxiago edo 65 urte
baino gehiago izanez gero, 9€.
Eta 12 urtetik beherakoentzat dohainik.
11
GENERALIFE: Granadako errege musulmanek atseden leku
bezala erabiltzen zuten, horregatik dekorazio musulmana dauka.
Lorategidun eraikina da.
ALCAZABA: Alhambrako alde zaharra da, zati politenetariko bat da .
Sarrera :6€
ZIENTZIA PARKEA EDO PARQUE DE LAS CIENCIAS: Granadako
erdialdetik hamabost minututara dago. Famatua da, Andaluziako lehenengo
museoa izan zelako.
KATEDRALA ETA KAPILA ERREALA EDO LA CAPILLA REAL:bertan daude
errege katolikoen hautsak. Katedrala mezkita nagusia zegoen lekuan
kokatzen da.
EL BAÑUELO EDO BAÑUELOA (arabiar komunak): Bañueloa arabiar
komuna da . Bisita honek lehenengo arabiar komunak nolakoak ziren
jakiteko balio du. Bañueloa Katedraletik 5 minutura dago.
CARRERA DEL DARRO ETA PLAZA BERRIA : Granadako leku
politenetarikoak dira, oso zaharrak dira eta .
TRISTEEN BIDEA EDO PASEO DE LOS TRISTES: Ikuspegi oso politak
ditu eta harrizko bi zubi nola gurutzatzen diren ikusten da .
LAS ALPUJARAS EDO ALPUJARAK : Andaluziako txoko berezia da.
Atzerritarrei asko gustatzen zaie gastronomiaz gozatzen delako.
12
LA HUERTA DE SAN VICENTE EDO SAN VICENTE BARATZA
Jendeak esaten du literatura gustuko duen guztiarentzat derrigorrezko
bisita dela, García Lorcaren etxea izan zelako.
LA PUERTA REAL: Granadako atea Granadako leku modernoena da eta hor
gauzak eros daitezke.
ALBAYCIN AUZOA EDO EL BARRIO DE ALBAYCIN: Granadako leku
historikoena da.
PLAZA VAZQUEZ DE MOLINA: plaza hau ezaguna da bere tamainarengatik
Jaenen bisitatzeko lekuak
JAENEN KATEDRALA EDO CATEDRAL DE JAEN(Santo rostro):oso
famatua da bere tamaina handiarengatik.
Pertsona batzuek hona bidaiatzen dute katedrala bakarrik ikusteko.
SANTA KATALINA GAZTELUA EDO CASTILLO DE SANTA KATALINA:
Jaengo ikuspegiak ikusteko leku ikaragarria da . Jabalcuz mendikatean
kokatzen da .
LA CRUZ DE JAEN EDO GURUTZEA: Santa Katalina gaztelutik 150
metrotara dagoen begiratoki polit bat da .
13
SAN JUANEN ELIZA EDO IGLESIA DE SAN JUAN :famatua da oso
zaharra delako .
SAN LORENTZO ARKUA EDO ARKO DE SAN LORENZO:
Jaengo alde zaharrean dago, Jaenera joaten bazara San Lorenzo arkua
ikusi behar da derrigorrez.
Almerian bisitatzeko lekuak
ALMERIAREN ALCAZABA: eraikina leku altu batean jarri zuten horizontea
ikusteko asmoz .
LA CATEDRAL DE LA FORTALEZA NUESTRA SEÑORA DE LA
ENCARNACION: gotorleku bat bezalakoa da , oso kolore politak ditu
kanpotik baina barrutik gotikoa da .
CASA DE LAS MARIPOSAS EDO TXIMELETEN ETXEA:
Oso famatua da Almerian, bere altuerarengatik eta bere
itxurarengatik. Etxe bat da eta balkoian tximeleta ugari
daude, beraz barrura ezin da sartu.
CASINO CULTURAL EDO KASINO KULTURALA:
Bere dekorazioa esklusiboenetarikoa da. Horrexegatik famatua da.
CASA DE LA MUSIKA EDO MUSIKAREN ETXEA: turismoa egiteko eta
musika gustatzen zaion pertsona batentzat leku aproposa da.
14
TEATRO CERVANTES: antzoki bat da, Almeriako kondaira kontatzen
dizutena. Haurrak ,gazteak eta adin guztietako pertsonak joan daitezke.
GASTRONOMIA.
GRANADAREN GASTRONOMIA:
babarrunak urdaiazpikoarekin edo (habas con jamon)
San anton ontzia :egosi bat da , babarrunak eta
Lekak ditu , odolkia ,txerria ,
arroza eta aragi geio ditu
gazpatxoa
Axahal andaluza:
hauek dira osagaiak: axahal bat, 2 tipula, 2 tomate, 3
baratxuri buru, 2 piper, olio litro bat, arbendolak, ogia
fruitua, ardoa, garagardoa, gatza eta piperminak.
Sacramonte tortilla (Granadako tortilla patata):
Tortilla hau oso famatua da Granadan, garunak dituelako beti.
Batzutan intxaurrak edo urdaiazpikoa jartzen dira.
JAENEN GASTRONOMIA:
15
Jaenen oliba olioa oso ona da, horregatik turistek asko
erosten dute.
Pipirrama: entsalada bat da, sasoiko barazkiak eta atunaz
osaturik dagoena. Saltsa ozpina eta olioarekin egiten da.
Babarrunak tomatearekin, bakailoarekin, errefauarekin
eta olibekin egiten dira.
ALMERIAKO GASTRONOMIA
Almeria, janari aldetik hiruetan okerrena da
Itsaskiak :
Azufaifa: fruta bat da gereziaren antzekoa
16
JAIAK
Sección I.1 GRANADAKO
JAIAK : Corpus Christia da
Granadako jairik famatuena.
JAENGO JAIAK: Feria de San Lucas da inportateena .
ALMERIAKO JAIAK: abuztuan izaten dira. Feria de la virgen del mar
du izena.
17
18
KOKAPEN GEOGRAFIKOA
KOKAPEN ZABALA:
Málaga Andaluzian dago, mediterraneoko hego-mendebaldean.
Sevillarekin, Kadizekin, Kordobarekin eta Granadarekin muga egiten du.
Kosta del Solen dago.
ERLIEBEA:
Erliebea oso menditsua da. La Maroma eta La Torrecilla mendiak daude
bertan.
Málaga sistema betikoan dago eta mendi-sistemak inguratzen dute.
Guadalmedina eta Guadalhorce ibaiak Mediterraneora isurtzen dira.
Gibralfaro mendia.
KLIMA:
Klima mediterranearra du, beraz, udan bero handia egiten du eta negua ez
da oso hotza izaten. Prezipitazioak urriak izaten dira.
HIRI INPORTANTEENAK:
Malaga, Marbella, Mijas, Fuengirola, Torremolinos, Benalmadena, Antequera,
Ronda eta Nerja hiri inportanteenak dira.
19
Marbella.
Ronda.
EKONOMIA:
Malagak 1.700.000 biztanlea baino gehiado du.
1ª Sektorea: Nekazaritza eta arrantza asko dira jarduera ekonomiko
garrantzitsuenak.
2ª Sektorea: industriak ez du indar handirik; hala ere elikagaigintza,
oinetakogintza, kimika etab lantzen dira.
3ª Sektorea: Gaur egun, hau da sektore inportanteena. Batez ere turismo
eta eraikuntzan.
KULTURA:
ERAIKIN FORMATUAK:
Alcazaba.
Malagako gelak.
20
Malagako antzoki Erromatarra.
GASTRONOMIA:
ARRAINAK:
Arrain frijitua eta mariskoak.
HARAGIA:
Rabo de toro a la rondeña.
POSTREAK:
Antequerako roskoak, bienmesabea, batatako kroketak , torrijak eta
pestinoak.
21
JAIAK:San Antonio azoka Frigilianan, Aste Santua, Malagako feria eta San
Juaneko sua.
22
KORDOBA
Kordoba Andaluziaren iparraldean kokatzen da. Sevilla, Málaga,
Granada eta Jaénerekin muga egiten du.
Kordobaren herrietako bat, Priego de Kordoba da, eta han ezagunak
dira: La fuente del rey eta La fuente plaza de la constitución.
Kordoba bi ibai zeharkatzen dituzte: Guadalquivir eta Zújar.
EKONOMIA
1-Lehenengo sektorea indar gehien daukana da, nekazaritzak
konkreturik. Produktu garrantzitsuenak olibak (olioa egiteko)eta zerealak
dira.
2-Bigarren sektorean industri hauek, nabarmentzen dira: Kimika,
automobilgintza, Elikagaigintza, aeronautika eta oinetakogintza.
3-Hirugarren sektorea, azkenik Kordobak duen aberastasun historikoari
esker, turismoa ere nabarmendu behar da. Aireportuak
Komunikazio-bide inportante bat da garraiatzeko.
23
Zer ikusi kordoban
Kordobako Mezquita eraikin
garrantzitsuenetako bat da,
23.000m2 neurtzen ditu, eta calle
del Cardenal Herreroan dago.
Aurrealdean harrizko paretak
mezquita isten dute, eta barrutik
zutabe asko daude eta haien
goian zubi moduko arku batzuk
daude.
Kordobako patioak bisitatu ditzakezu, beti apainduak daudelako, batez
ere patioen egunean, maiatzak 8-tik maiatzak 19-ra irauten duena, egun
horretan jende guztia patioak apaintzen ditu eta oso politak geratzen
dira.
Julio Romero de Torres museoa, plaza del protoan dago, 1.931an sortu
zen. Julio Romeroren kuadro batzuk hauek dira: La chiquita peconera,
Naranjas y limones, canté hondo eta poema a cordoba.
la chiquita piconera naranjas y limones l
24
Canté hondo poema a cordoba
El puente romano, Guadalquivir ibaiaren gainean dago, eta campo de
la verdad eta catedral auzoak juntatzen ditu.
Gauza tipikoak
Kordobako janari tipiko batzuk hauek dira:
-El salmorejo cordobes berenjena enpanatu batzuekin.
-El rabo de toro estofado.
-Pescado en adobo.
Kordobako postre tipiko batzuk hauek dira:
-Ajonjolí.
-Dulce de membrillo.
25
Kordobesak arropa finarekin jansten dira, or klima beroa dagoelako eta
oso pipirinak direnez asko makilatzen dira. Kordoban baita sevillanak eta
flamenkoak dantzatzen dira.
KORDOBAKO JAIAK
CRUCS DE MAYO, Kordobako jai bat da, eta jaia maiatzak 1tetik
maiatzek 5teraino irauntzen du. Jai onetan gurutzeak garrantzitsuak dira,
orregatik jendea, plazetan, patioetan, eta balkoietan jartzen ditu
gurutzeak. Jai horretan, Kordobako edari tipikoak edaten dira barretan,
eta gauetan dantza sevillanak egoten dira ia leku giztitik.
LA NOCHE BLANCA DEL
FLAMENCO, Kordobako jai
garrantzitsuena da, ekainaren gau guztietan
ospatzen da, eta Kordoba guztia jendez betetzen da. Jai egun horretan
musika eta dantaza flamenkarrak izaten dira, eta jendeak oso ondo
pasatzen du.
Andaluzia Huelva, Cádiz, Sevilla, Kordoba, Málaga, Jaén, Granada
eta Almería probintziek osatzen dute.
26
Sevilla, probintzi bat izateaz gain, Andaluziako hiriburua ere da.
Itsas mailatik 20 metrotara dago eta bere mugak Huelva, Cadiz,
Malaga, Cordoba eta Badajoz dira.
Sevillak, 707.414 biztanle ditu.
Ohiko klima mediterraneoa da bertakoa; beraz, neguan
tenperatura epelak dira eta udan nahiko altuak. Prezipitazio
urriak izaten dira udan, eta udazkenean berriz, euri asko egiten
du.
Guadalquivir ibai ezagunak zeharkatzen du probintzi hau.
Ekonomian, hiru sektore daude:
• Lehenengo sektorean asko lantzen da: garia, arroza, artoa
eta garbantzuak gehien bat.
• Bigarren sektorean industria kimikoa, automobilgintza,
elikagaigintza, aeronautikoa, oinetakogintza eta ehungintza
lantzen dira.
• Hirugarren sektorea: Sevillan aireportua dago. Andaluzia
Espainian gehien bisitatzen den erkidegoetako bat da,
beraz turismoak indar asko dauka sektore honetan.
Sevillan monumentu asko daude hauek dira famatuenak:
27
• La giralda: Kanpandorre
bat da.
• Katedrala: Bisitatzera sartu
daitekeena.
• Trianako zubia: Han maiteminduek giltzarrapoak jartzen
dituzte beraien izenekin.
• Zezen plaza “La Maestranza”: Barruan bisitatzeko museo
bat dago.
• Torre del oro: 36 metroko
altuera duen monumentua da.
28
• San Telmo jauregia: 1682.urtean eraiki zen lehen
unibertsitate bat zen, orain bisitatu dezakegu.
• Plaza de España: plazaren erdian aintzira bat dago, txalupa
txiki batzuek daude, tartetxo batez erabili daitezkeenak.
• “Antigua estación de tabacos”: Lehen tabako fabrika bat
zen, orain monumentu zahar bat da, kanpotik bakarrik ikusi
daitekeena.
Sevillatik paseotxo bat eman eta hiria
ezagutzeko zaldiez bultzatutako gurdiak badira, gizon batek
gidatzen duena. 50€rengatik ordu erdiko buelta ematen dute.
Itsasontziz ere, Guadalquivir ibaian zehar hiria ikusteko aukera
dago.
29
GASTRONOMIA
Sevillako janari tipikoenak gazpacho andalúz, pescaito frito, eta
pestiñoak dira.
Zenbait tabernetan, jaten zauden bitartean zuzeneko musikaz
gozatzeko aukera paregabea dago. “La Anselma” taberna, Triana
auzoan dagoena, oso famatua da eta abesten duena Anselma
deitzen da. 20etatik 1etara irekita egoten da.
Gazpacho andalúz:Modu asko daude egiteko, hau da bat:
piperrekin, tomateekin, baratxuriarekin eta pepinoz eginda dago.
Pestiñoak: postre bat da. Aste santuan eta gabonetan jaten dira.
30
FESTAK
• Aste santua: Sevillan biziki sentitzen duten festa da, eta
kofradia mordo bat kaleetan zehar prozesioan ibiltzen da.
• El Rocio: Pentecostés igandean
ospatzen da (20 egun pasata aste
santua eta gero).Erlijioen greba da.
• Feria de abril: Sevillako bistanleak zaldietan eta oinez
joaten dira sevillatik sevillanoz jantzita.
Mallorca Balearretako uharte
handiena da, 790.763 biztanle
dituena. Menorca eta Eivissa daude
ondoan eta hauek bezala, oso
helmuga turistiko garrantzitsua da.
31
Mallorcak hainbat probintzia ditu: Calvía, Manacor, Inca,
Llucmajor, Marratxí, Felanitx, Pollença eta Alcudia. Uharteko
hiriburua eta Balear Uharteko erkidegoko hiriburua Palma
Mallorca da.
Tramuntanako Mendizerrak
irlaren ipar-mendebaldean
daude. Era berean, irlaren
erdialdean lautada bat
nabarmentzen da, “Pla”
izenekoa. Llucmajor-en inguruan
Randako mendigunea aurki
dezakegu, Tramuntana baino
askoz baxuagoa dena.
Balearretan katalana eta
gaztelania dira hizkuntza ofizialak. Baina Mallorcak bere
hizkuntza du, Mallorkera.
Klima mediterraneoa dauka , udan tenperaturak nahiko altuak
izaten dira eta baxuagoak neguan.
• Ekonomia:
Mallorcako ekonomia jarduera garrantzitsuenak turismoa eta
eraikuntza dira. Hala-ere, artisautza-modu
inportanteak existitu dira historikoki(larru,
zapatak, altzariak, abeltzaintza, zeramika,
arrantza eta meatzaritza) Era berean,
ostalaritzako industria balearrak Espainiako
lehengotariak dira.
Mallorcako ardoak ere oso onarpen handia
dute bai Espainian bai Europako leku
askotan, azkeneko urteetan batez ere.
• Kultura:
• Eraikin famatuak:
Mallorcako Katedrala:
Gela garrantzitsuenak: Sakristia, kapitulu
gela gotikoa eta kapitulu gela barrokoa dira.
Ikustea merezi du: bereziki otsailaren 2an eta azaroaren
11an, goizeko 9 etan, eguzki-argia leihotik sartzen da eta
fatxadan proiektatzen den argia eta oso polita baita.
32
Kobazuloak: Mallorcan 800 bat kobazulo daude. 800
kobazulotik 5 bakarrik izan dira prestatuak bisitak edukitzeko.
Inportanteenak hauek dira:
Artako kobazuloa:
Europako altuena da.
Kobazuloan 20 metroko
estalaktita bat dago.
Campanetko kobazuloa:
Barrunbe ugari dauzka.
3.200m² azalerarekin.
Bisitaren iraupena 45
minutukoa da.
Drac kobazuloa: Oso
ezaguna da. Kobazuloaren
barruan kontzertu txiki bat
eskaintzen dute. Bisitak
ordu bat gutxi gora-behera
irauten du.
Génovako kobazuloa: 36
metroko sakonera dauka.
Ur-filtrazio asko daude eta
horregatik estalaktita eta
estalagmita asko daude.
Bisitaren iraupena: 35
minutu ingurukoa izaten
da.
33
Hansestako kobazuloa: 40
minutuko bisita da.
Ibilaldi gidatuak
eskaintzen ditu. Eta
gainera kontzertu txiki
bat.
Bellverko gaztelua: Orain
dela asko kartzela bat ;
gaur egun presoek egin
zituzten margolanak ikus
daitezke.
Gaztelua 140 metroko
altuera duen muino batean
dago, Espainan dagoen
gaztelu biribila bakarra da.
Gaztelura ailegatzeko 2
autobus hartu behar dira
eta gero 20 minutu ibiltzen
egon behar zara.
34
• Gastronomia:
Mallorcako janari ospetsuenak hauek dira:
Eta hauek dira edari tipikoak: Hierbas, Palo eta Mesclat dira.
Jai gastronomikoak:
San Juan festa urriaren lehen larunbatean ospatzen da. Jai
honetan txorizoa eta saltxitxak jaten dituzte.
Uharteko herri askotan, txerri-hilketak herri osoa inplikatuz
jai ekitaldi batean bihurtzen dira.
• Jaiak:
35
Mallorcako jai nagusiak santuekin edo erlijioarekin
zerikusia dute.
Festa askotan erraldoiak eta xeremiers-ak egoten dira.
Xeremiers-a xeriamia, Mallorcako instrumentua ezaguna,
jotzen duen pertsona da.
San Antonia Abadko jaia: bertan animalien bedeinkazioa
ospatzen da.
Nabarmentzen diren herriko festak Artáko eta Sa Poblako
jaiak dira. Egun honetan jendeak
espinakak eta aingiraz osatutako
plater bat prestatzen du,
espingada deitzen dena.
San Sebastián jaia: Urtarrilean ospatzen den festa da.
Jai hau ospatzen da, San
Sebastiánek garai batean irla
izurritetik askatu zuelako.
Suak, kontzertuak, erraldoi
ugarik eta irudian ikusten
diren zezen suzkoek parte
hartzen dute.
Inauteriak: Mallorcan Sa
Rua deitzen diote.
Mallorcako herri guztietan
ospatzen da. Karrozak,
jendea mozorratuta,
desfileak…egiten dira.
36
Egun hauetan ensaimada jaten dute.
Aste Santua: Jai hau oso
ospetsua da. Artáko eta
Pollença prozesioak oso
famatuak dira. Egun
hauetan enpanada,
panades, eta paskuako
frijituak jaten dira.
Mairu eta kristauen jaia: Maiatzako bigarren astelehenean
ospatzen da.
Beste gauza batzuk:
Hauek dira Mallorcan jaio diren pertsona famatuak:
Ramon Llul
37
Frai Junipero Serra
Miquel Barceló:
Maria de la Pau Janer:
Rafael Nadal:
Mallorca leku turistiko garrantzitsua denez, fama asko dauka.
Gainera oso polita da eta pena merezi du ikusteak.
38
Menorca eta Ibiza Espainian daude Mediterraneo itsasoan eta
mediterranear kilma dute hau da, tenperaturak epelak izaten
dira neguan eta altuak udan.
Menorcako hiriburua Mahon da eta Ibizakoa Ibiza.
Menorcako leku bisitatuena eta biztanle gehien disuena
Ciudadela da eta Ibizan Santa Eulalia eta San Antonio dira .
Ibiza Menorca
Menorca 8 udalerritan banatuta dago:
Ciudadela,Ferrerias,Mercadal,Es Migjorn, Gran Alayor,
Mahon, Villa Carlos eta San Luis.
Ibiza 5 udalerritan: San Jose, San Antonio abad, San Juan
Bautista, Santa Eulalia del río eta Ibiza (hiriburua).
39
Balear uharteetan, Menorcan konkretuki, duela urte asko
industria zen gehien nabarmentzen zen ekonomi sektorea
baina orain turismoa da inportanteena. Menorcan, turismoa
egitera britaniar asko joaten dira haren senaiak, hondartzak
eta paisai naturalengatik.
Ibizan, 60-70.
hamarkadetatik aurrera
oso inportantea da
turismoa, diskoteka
famatu asko daudelako
eta gazteak batez ere
joaten dira. Senaia eta
hondartza asko ditu,
Balear uharteetako beste
irlek bezala. Baina Ibizan tradizionalki nekazaritza ere
lantzen da.
Zein produktu batez
Ere???
Ibizan, 134.460 biztanle daude. Santa Eulalia Ibizako
udalerririk populatuena da, 26.000 biztanlerekin.
Menorcan, 94.875 biztanle daude. Mahon, Menorcan biztanle
gehien dituen herria da, 27.669erekin.
Zer ikusi ? Zer egin ?
40
Menorca :
Menorca ikusteko lehenengo, Monte Toro mendia igotzea
aproposa da, bertatik ia ia guztia ikusten baita. Eguraldi ona
egiten badu, Menorca guztia ikusteaz gain, Mallorcako alde
bat ere ikus dezakezu bertatik. Mendi txiki hori Menorcako
mendirik altuenda da 358 metroekin eta Balear uharteetako
seigarren mendirik altuena da. Ez du ezer kostatzen, hau da,
dohainik da eta irlaren zentroan dago.
Menorcako lekurik bisitatuena Cova d´en Xoroi da, hau
kobazulo bat da eta han behatoki bat dago, non ikuspegia
zoragarria da. Kafetegi bat ere badago, musikalarekin egunez
eta gauez berriz, diskoteka bat antolatzen dute. Ostegunero
Menorcako iparraldeko festarik famatuenak antolatzen
dituzte.
41
S’albuFera des Grau: Menorcako natura-parkerik famatuena
da. 5.000 hektarearekin, animali asko aurki ditzakezu,
gehienak ur-hegaztiak. Ibilbideak ordu bete irauten du eta
dohainik da.
Fortaleza de la Mola: Mahonko portua babesteko jarri zuten
eta Espainiako Isabel II. erreginak agindu zuen bere
eraikuntza. Portuaren beste aldean San Felipe gaztelua dago.
Hau bisitatzeko helduak 8 euro ordaindu behar dute eta 12
urtetik beherakoentzat sarrera dohainik da.
Gauan Ciudadelaren portua ikustea oso polita da eta hango
kaleak oso estuak dira. Handik gertu, Plaza del Born-en,
udaletxea dago baita Castillo de San Nicolas ere, oso polita
dena. Hau,dorre guztietatik arkitektura dotoreena duena
da, barrura sartu daiteke eta sarrera dohainik da.
Hondartzak eta senaiak:
Galdana
senaia:
Menorcako famatuenetariko bat da,
Menorcako hirigunetik gertu dago. Ur ekintza batzuk proba
42
ditzakezu. Adib: pedaloak, kayakak,txalupak eta gauzarik
garestiena, motordun txaluparen alokairua (2 ordu nahi
badituzu 65 euro dira eta 4 ordu nahi badituzu 100 euro
dira).
Turqueta senaia: Menorcako senaiarik famatuena da bere
ur garden eta are finagatik. Menorcako senaiak eta
hondartza gehienak
pinuz inguratuta daude
hau da, ez dago
hiririk bertan.
Macarella senaia: Menorcan senai hau famatu da, postal
gehienetan agertzen delako eta kafetegi bat dago, nahi
izanez gero han bazkaltzeko. Honen ondoan Macarelleta
senai txikia dago eta bertatik paseotxo bat ematea
gomendagarria da.
Macarelleta senaian ez dira inoiz medusak edo algak
agertu.
Ibiza:
43
Ibizako lekurik politena alde zaharra da, horrexegatik
turistak gehien bisitatzen
dutena da. Hango etxe
gehienak zuri kolorekoak dira.
Bertan egonik, baluarteak
bisitatzea ideia bikaina da.
Handik hiria ikus dezakezu eta
ezkerrean hiriko plazarik famatuena dago: Vara De Rey.
Plazaren erdian estatua bat ikusten da, Cubako gerratean
ibilitako gizon bat omentzen duena, Ibizako gizon bat hain
zuzen.
Ibiza ia ia guztia ikusteko trena turistikoa hartzea ideia
ona da. Tren horretan Ibizako udalerri bat aukeratu eta
hori ikustea joaten zara (San Jose, San Antonio abad, San
Juan Bautista, Santa Eulalia del Rio eta Ibiza hiriburua).
C’an Marca kobazuloa: Kobazulo honek 100.000 urte ditu,
oso zaharra da. Gaur egun fosil batzuk aurkitzen dira eta
estalagtitak eta estalagmitak sortzen dira oraindik.
Formentera iralara joateko itsasontzia hartzea ere ondo
dago: 19€ dira gazteentzat eta helduentzat.
Itsasontziaren izena "Aquabus” da; honek “Figueretas”
hondartzara ere eramaten zaitu.
Diskotekak:
44
Ibizan gaueko turismoa oso famatua da batez ere
gazteentzat. Ibizako diskoteka famatuenak hauek dira:
Pacha eta Amnesia.
Pacha: Jende gehiena joaten denez Ibizako diskotekarik
famatuena da. Igandetan 45€ balio du sarrerak eta
astelehenetan 60€. Pachako dendak daude hirian.
Amnesia: Diskoteka hau Pcharen atzetik famatuen da eta
prezio hauek igandeetan desberdinak dira: neskentzat 25€
eta mutilentzat 30€; baina astelehenetan 50€ bientzat.
Pachan bezala, Amnesia dendak ere badira.
Hondartza eta senaiak:
Vadella senaia: Ibizako ospetsuenetako bat da eta haundia
da. Senai honetan pedalo egiteko aukera duzu,
txirristrarekin edo gabe. Gainera pedaloarekin pixkat
urruntzen bazera ur-animaliak aurki ditzakezu eta bainatu.
Tarida senaia: Senai hau oso
turistika da eta honen ondoan
kafetegiak,hotelak…daude. Senai
honetan ere ur-kirola ahal dira
egin. Urpekaritza ikastaro bat ere egin daiteke.
45
Figueretas senaia: Ibizako hiriburuaren senairik famatuena
da. Senai hau nahiz eta hiriburuan egon oso lasaia da eta
bainatu zaitezke arriskurik gabe. Sakonera oso gutxi du,
ez da metrora iristen eta.
Gastronomia:
Menorca:
Mahongo gazta: Oso tipikoa da Menorcan gazta hau,
behiaren esnearekin egina dago eta bakarrik Menorcan,
bereziki Mahonen egiten da. Honen aldeak biribilduak dira
eta goiko azala hori edo naranja kolorekoa izaten da.
Caldereteta de langosta: Manhonko gazta bezela hau
Menorcako beste janari tipikoa da eta tipularekin,
tomatearekin, baratxuriarekin eta perrexilarekin egiten da.
Janaria banatzean tipikoa da ogi lehorra ere ematea; eta
ogi lehorra Menorcan tipikoa da sopetan jartzea ere.
Ibiza:
Borrida de rajada: Janari hau oso tipikoa da Ibizan baina
baita Formenteran ere. Patata, arrautza, perrexila, tipula,
46
ogi frijitua, almendra, azafrana eta oliba olioarekin egiten
da.
Jaiak:
Menorca: Es Mercadal: uztaileko hirugarren asteburuan
ospatzen da eta jai honetan
zaldiak dantzan eta saltoka
joaten dira kale guztietan
zehar.
Menorcan zaldien jaia oso
famatua da eta “jaleo”
izena du.
Menorcako eguna: Irailaren 6tik irailaren 9ra ospatzen da
Mahonen. Hasteko, 6 gauan meza bat egiten da “pregon”
izenekoa eta 7an eta 8an “jaleo” egiten da (zaldiekin).
Ibiza:
Ibizako eguna: Santa Eulalia del Rion ospatzen da
maiatzaren lehenengo igandean. Jai
hau ospatzen da garai batean gizon
batzuk mezatik atera zirenean ondoan
zegoen tenplu bat hodoratzen ari zela,
jende guztia salbatu zutelako.
Horregatik desfile bat egiten da
karrozekin eta dantzak izaten dira.
Sara.Acha
47
KOKAPENA GEOGRAFIKOA
Lanzarote Espainiako uharte bat da, Atlantiar Ozeanoan
kokatzen dena. Klima subtropikala du. 846m² dauzka,
Afrikako kostatik 140 kilometrotara dago eta iberiar
penintsulatik 1000kilometrotara.
Afrikako kostaldearekin muga egiten du.
Lanzaroteko hiriburua Arrecife da eta udalerri nagusiak
hauek dira: Haria, San bartolomé, Yaiza, Teguise, Tinajo
eta Tías dira.
Lanzaroteko erliebea:
48
Mendi famatuena: Peñas del Chacheen dira eta 671m
dauka.
Sumendi famatuena: La Corona da, 250m ditu.
EKONOMIA
49
1º Sektorea: Lanzaroten nekazaritza oso eskasa da,
arrantza nekazaritza baino garrantzitsuagoa da.
Lanzaroten aurkitu dezakegu Kanariesetako portu
handiena (Arrecifen).
Gutxi gora behera 400 itsasontziekin.
2.Sektorea: fabrikazio
industrian egiten dute
lan gehienek eta
gutxienek meatze industrian.
3. Sektorea: Hostalaritzan
gehienek egiten dute lan, eta
gutxienak Finantza eta
aseguru jardueran egiten dute
lan.
50
Gutxi gora behera 139.000 biztanle daude
KULTURA
Arrecife
Eraikin famatu batzuk:
Castillo De San Gabriel: Arrecifen dago, eraiki zuten
1574an eta 1590an berreraiki zuten.
Castillo De San Gabriel
51
Castillo de San José: Gaur egun “Museo Internacional de
Arte Contemporáneo”a bertan dago. 1779an eraiki zuten,
lehen “Fortaleza del hambre” izenez ezagutzen zen.
Castillo de San José
Iglesia de San Ginés
La Iglesia de San Ginés: Hiriaren
zaindariaren izena dauka. XVIII
mendean eraiki zuten.
Haría
Los Jameos del Agua: Natural
sumendi-hodi bat da,
hasieran jatetxe bat
aurkitu dezakegu, hor
bertan lurpeko aintzira
bat dago eta karramarro
txuri eta itsu bat bizi da,
munduko bakarra.
Los Jameoseko
karramarroa
52
Cueva de los Verdes:
Sei kilometroko kobazulo bat da,
eta bisitatzeko hainbat galeria
daude. Galeria handiena erabili
zuten auditorio bat egiteko, gaur egun kasu batzuetan
kontzertuak egiten dira.
Kobazuloa
Auditorioa
TEGUISE
Fortaleza de Guanapay o Castillo de Santa Bárbara:
Espainiako konkistaren lehen urteetan eraiki zuten.
Gaur egun Museo de la Piratería deitzen da.
Fortaleza de Guanapay o Castillo de Santa Bárbara
53
Iglesia de Santa María: XV mendebaldean eraiki zuten
estilo gotikoarekin. Barrualdean Guadalupeko Ama
Birjinaren irudia dauka.
Iglesia de Santa María
Palacio de los Spínolas: XVI mendebaldean eraikita.
Palacio de los Spínolas
54
Convento de San Francisco o Convento de Miraflores:
XVI mendebaldean eraiki zuten.
Covento de San Francisco
TÍAS
55
Iglesia de Nuestra Señora de la Candelaria: XVII.
mendean eraiki zuten.
Iglesia de Nuestra Señora de la Candelaria
Masdache: Labaren gainean dagoen herri bat da, laba hori
1736an atera eta lehortu zen. Bertan mahatsak lantzen dira
eta kanarietan ardo oso famatu bat egiten da.
Masdache
56
YAIZA
El Golfo: Arrantzale herri bat da, oso ederra, krater
erdi -aintzira berde esmeralda bat nabarmentzen
da. Sumendietan eta harrietan haizearekin
eskultura bat osatu da, anfiteatro erraldoi bat
osatzen duelarik.
El Golfo
Los Hervideros
Los Hervideros: Golfotik
oso gertu dago.
Las salinas del
Janubio
Las salinas del Janubio: Cráter
zahar batean kokatuta daude,
itsasoaren sarguneei esker,
posible da kalitate handiko
gatza ekoiztu.
57
El Parque Nacional de Timanfaya: Yaizako ipar aldean
kokatuta, kanarietan sumendi gehien dauden lekua da.
El Parque Nacional de Timanfaya
Montañas de
Fuego: Krater segida bat da, parke nazionalaren barruan
kokatzen da.
Tacita de Chocolate: Krater ilun txiki-txiki bat labaz
estalita.
58
Tacita de Chocolate
GASTRONOMIA
Lanzaroteko gastronomiaren bihotza arraina da.
Batez ere, desberdintzen da, kostaldean arrain ugaritasuna
handiagoa dute.
Plater tipiko batzuk:
Churros de pescado Papas arrugadas
59
Atún en adobo
JAIAK ETA OHITURAK
Festa handiena irailaren 15ean, Tinajon ospatzen
da. Virgen de los Dolores o de los Volcanes deitzen diote.
Bere ospakizunean irla osotik etortzen den jendeak parte
hartzen du.
Virgen de los Dolores o de los Volcanes
60
Beste festa handia inauteria da, normalean otsailean
egiten da, baina data Pazko araberakoa da.
Arrecifeko inauteriak, marinel jatorrikoa, Lanzaroteko
maskara festa nagusia da.
Inauteriak Arrecifen
Kanariar uhartedia, Ozeano Atlantikoan
kokatuta dagoen artxipielagoa da. Espainiako
bigarren artxipielagoa. Bertan, zazpi irla daude
eta horietako bat Kanaria Handia da.
Lanzaroterekin eta Fuerteventurarekin batera
``Las Palmas´´probintzia osatzen du. Hiri
zabala da eta Kanariar Uharteetako irlarik
merkeena da. Irlak, 1.623 km2
ditu eta
Espainiako hego-mendebaldean dago. Bere
ikurrina horia eta urdina da argazkian agertzen den bezala eta
erdian marrazki bitxi bat dauka.
Kokapen geografikoa:
61
Kanaria Handia, irla bat denez ez ditu mugarik, baina irla batetik
bestera itsasontzian 10 minututan joan zaitezke, ozeano atlantikoaz
disfrutatzera.
Kanaria Handian ez dago probintziarik.
Erliebeari dagokionez, kanariar irlak jatorri bolkanikoa dute eta
tontorrik altuela ``Pico de las Nieves´´da 1.949 metroekin. Hortik,
itsaslabar asko ateratzen dira. Zenbait amildegi daude baina, irla
gehienaren lurra laua da. Hala ere gora beherak daude, hau da,
mendi ugari.
Kanaria Handian,
ez daude ibai
nagusirik baina euri-bide asko daude. Hauek, isurialde atlantikokoak
dira. Taburiente sakanak, ``La Palma´´n, ia urte osoan darama ura.
Klima; urte osoan tenperaturak gozoak izaten dira eta prezipitazioak
oso urriak. Hala ere, mendi gailurretan eta irlaren iparraldean
prezipitazioak ugariagoak dira. Normala den bezala,
hondartza asko daude baina nik batzuk izendatuko
ditut.
-Magan eko hondartza: irlako arrantza-portu bat da eta turismo leku
garrantzitsua da
-San Agustin hondartza: 640 m luze eta 70 zabal ditu.
-Playa del Ingles hondartza: turista gehien dauzkan hondartza da,
2.700 metrorekin.
62
-Maspalomas hondartza: hiru ekosistema ditu; dunak, palmondoak
eta aintzira bat.
-Meloneras hondartza
-Puerto Rico hondartza: hondartza artifizial bat da eta 1.960 urtean
egin zuten.
Ekonomía:
Irlari diru gehiena ematen diona turismoa da eta nekazaritza oso
garrantzitsua da.
1-Lehen sektorea:
Kanaria Handian, ehun pertsonatik hiruk nekazaritzan lan egiten
dute.
Bertako nekazaritzan, platanoek protagonismoa dute iparraldean eta
mendebaldean eta tomateek ekialdean eta hegoaldean. Irlaren
barrualdean mahatsak, zerealak eta barazkiak nagusitzen dira.
*Arraina irla honen parte da, gehien bat, ``Agaete´´n.
Arrantzaleen emazteek arraina, azokan saltzen dute otarreetan.
63
2-Bigarren sektorea:
Industria asko dago bertan, hala nola; kimikoa, ontzigintza,
ohinetakogintza eta ehungintza. Energiari dagokionez, bi mota
daude; eolikoa eta termikoa.
3-Hirugarren sektorea:
Irlaren kostaldea autobideek eta autobiek inguratzen dute. Irlaren
erdialdean turismo asko dago, ipar-ekialdean aireportu bat dago eta
ipar-mendebaldean portua.
Itsasontzi asko daude irla osotik, gehien bat, ``Las Palmas de Gran
Canaria´´n. Hala ere, irlako hegomendebaldea, ez dago oso ondo
komunikatuta.
850.391ko biztanleria dauka.
Gainera, kanariar uharteetatik biztanle gehien dituen irla da.
Kanaria Handia, gehien bat ``Las Palmas de Gran Canaria´´,
Kanariar uharteetatik turista gehien dauzkan irletako bat da eta
64
Espainiako turismo leku garrantzitsuenetako bat ere, 3,3 milioi
turistekin. Hain ezaguna da bere hondartzengatik.
Kultura:
Kanaria Handiko monumento famatu batzuk hauek dira:
-``La catedral de canarias´´:
-``La basílica de nuestra señora del
pino´´
-``La basilica de San Juan
bautista´´
-``La iglesia de San Juan bautista´´:
-``La casa de Colón´´
-``El museo Canario´´:
65
- ``Teror´´: irlako arkitektura mota nolakoa den erabat argitzen du.
Gastronomia;
Gaztak:
Gazta, artxipielagoan gehien jaten den jakietako bat da. Kanaria
Handian gazta pila daude;
-``Queso de flor´´: Esnea mamitzeko, sistema arraro bat du, gardu
lorea erabiltzen delako. Oso goxoa da eta zapore desberdinak
daude: frutu lehorrak…
-``Queso de media flor ´´:
gaztaren %50a barazki gatzagiarekin egina dago eta beste %50a
animali gatzagiarekin. Honek ere, zapore desberdinak izan ditzake:
gurina…
Zaporea ez da ``queso de flor´´gaztarena bezalakoa, hau, xuabegoa
da.
66
-``Queso de Guía´´: Hau, animali gatzagiarekin egina dago. Honek
esne zapore asko dauka, jaten duzunean segituan nabaritzen da.
Bere zaporea mingotsa eta gazia ere bada, batzuetan pikantea.
Behan, ``queso de flor, queso
de media flor eta queso de guia´´
Gazta alde batera utzita,
janari gehiago badaude
Kanaria Handian. Horrelako
zerbait da hango janaria:
kolore eta zapore guztietako fruta eta barazkiak. Han plater on bat
hau izango litzateke:
-Lehenik aperitibo bat, adibidez: ``ropa vieja´´
-Lehenengo platera; arrain zopa on bat edo berro
zopa.
-Bigarren platera; urraburua patata ximurrekin edo
Kanariar haragia ardoarekin batera.
67
-Azkenik; ``Bienmesabe´´. Horrela, almendra errezeta bati deitzen
zaio.
Jatetxe interesgarri batzuen izenak:
-``Wapa Tapa´´. ``Playa del Ingles´´en /Pintxoak.
-``Amici Miei´´/Italianoa
-``Calima´´/Italianoa
-``Grill Costa Mar´´.``Puerto Rico´´n / Denetarikoa
Jaiak:
Jai garrantzitsuena Irailaren 8an
da, ``Virgen del Pino´ ren omenez.
68
Argazkian agertzen den bezala, neskak, gona batekin, alkandora
batekin eta txano batekin doaz egun honetan.
Gizonak berriz, galtza luze batzuk alkandora bat eta txano bat ere
daramatzate jantzita.
Uztailaren azken egunean, uraren jaia ospatzen da. Egun honetan
orain dela urte asko, gosea bukatzea eta gaixotasunak bukatzea
eskatzen zen. Eskaintza eta prosezioa dira egun honetan egiten
diren ekintzetako batzuk.
San Jose ren jaia ere, maiatzaren lehen igandean ospatzen da eta
bertan herri guztia bere tradizioetan eta artisautzetan erabat sartzen
da.
``Basílica de nuestra señora del Pino´´´:
Kanaria Handiko hotel batzuk:
69
-Riosol Hotela: Arratz bakoitza 40 € balio du. ``Puerto Rico´´ n.
-``Apartamentos Dolores´´: Arratz bakoitza 20 € balio du gauak.
``Playa del Inglés´´ en.
-``Apartamentos palmera mar´´: Gauak 27 € balio du.
``Puerto Rico´´n.
-``ApartameKntos Koka´´: gau bakoitzak 22 € balio du.
``Playa del Inglés´´en.
Kanaria Handiko mapa:
Kanaria Handira hiru
egunetan:
70
-Lehen eguna:
Goizean, ``La Catedral de Canarias´´eta ``La Basílica de Nuestra
Señora del Pino´´bisitatzera joan. Gero, Calima jatetxera
bazkaltzera joan eta arratsaldean hondartzara (Maspalomas).
Gauean, ``Apartamentos Koka´´ko apartamento batean lo egin.
-Bigarren eguna:
Goizean, ``Roque Nublo´´ko paisai zoragarriak ikustera joan eta han
bokadilo batekin eta patata batzuekin bazkaldu. Gero arratsaldean,
``Colon´´en etxea ikustera joan. Gauean ``Wapa Tapa´´ra joan
pintxo batzuk jatera eta azkenik apartamentura.
-Azken eguna:
Goizean ``Puerto Rico´´hondartzara joan goiz guztia pasatzera eta
``Grill Costa Mar´´era bazkaltzera joan. Arratsaldean ``El museo
Canario´´a ikusi eta azkenik bidaiatik etxera bueltatu.
71
Tenerife, Kanariar artxipelagotik eta 7 irletatik handiena da, eta
Ozeano Atlantikoan kokatuta dago. Gutxi gora behera, irla hau
Afrikatik 300km-etara dago eta Penintsulatik 1300km-etara.
2034km² ditu eta hiruki forma du. Bertan Teide sumendia dago,
3718 metrorekin, Tenerifeko eta Espainiako puntu altuena.
Bertako batez-besteko tenperatura 18ºC/25ºC-etakoa da.
Tenerife hiriko hiriburua, Santa Cruz Tenerifekoa da. 1833 eta
1927 artean, Tenerife, Canariar Artxipielagoko hiriburu bakarra
izan zen, 1927 urtea arte.
Hau da Tenerifeko ikurrina:
Hauek dira Tenerifeko hiri garrantzitsuenetako batzuek:
· Adeje:
Hiri hau, Tenerifeko hego-mendebaldean dago kokatuta. Bertako
kostak, Kosta Adeje du izena. Tenperatura 23ºtakoa da. Hiri
honek paisai eder bat du, eta itsas-fauna du, horregatik bertan
baleak, izurdeak eta abar daude. Parke naturalak, erreserba
72
naturalak, monumentu naturalak, paisai babestuak eta interes
turistikoa dago.
·Arona:
Arona, irlako leku turistiko garrantzitsuenetako bat da. Hiru
kostalde eremu ditu eta bertan Playa de las Americanas, Los
Cristianos, Costa del Silencio, La Galleta eta Arona hiri ederrak
osatzen dute. Aronara joaten direnek esaten dutenez, ezin da
Aronatik joan, “Iglesia del Cristo de Arona” bisitatu gabe,
interes turistiko asko du.
·Buenavista del norte:
Buenavista del norten, kaleek, arkitektura andaluza ezkutatzen
dute. Gainera, Buenavistan, nahasketa bat dago; herritar
portuguesak eta herritar guantxeak. Bertan, tradizio ugari
daude: artesania egurran, lastoan eta hezurran.
73
Tenerifeko erliebeak, hiru egitura bolkaniko ditu: Los macizos
antiguos (Anaga, Teno eta Adeje), Las dorsales (Pedro Gil,
abeque eta dorsal Sur edo Adeje) eta el edificio central de
Teide-Pico Viejo.
Tenerifen, itsaslabar ugari daude, altura haundia duelako. Bertan
itsaslabar batzuk nabarmentzen dira: Barrancos de Ruiz, Fasnia
eta Güimar, infernuko itsaslabarra eta Erques.
Kosta asko ere daude Tenerifen, baina kosta gehienak
iparraldean daude, hegoaldean ez hainbeste.
Tenerifen 898.680 pertsona bizi dira.
74
Bertan, Espainian bezela, 3 sektore daude:
1.go sektorean, arrantza, fruitu tropikalak eta mahastiak
lantzen dira gehien.
2. sektorean, industria kimikoa dago. Baita energia termikoa eta
energia eolikoa ere.
3. sektorean, Tenerifeko iparraldean aireportu bat dago, baita
hegoaldean ere. Bertan (hegoaldean) portu bat dago, eta erdi-
aldean, kultura-turismoa, hondartzen erakarria.
Zer ikusi daiteke Tenerifen?
Tenerifen, Teide sumendia dago eta bisitatzera joatea ondo
egongo litzateke. Bertara, autobus batean joan zaitezke eta
nolakoa den ikus dezakezu. Hondartzak, mendiak, monumentuak,
eraikinak, museoak eta gauza asko daude ikusteko. Kosta Adejen
Aqualand izugarri bat dago, eta umeentzako nahiz helduentzako
oso dibertigarria da.
Hau, Teide sumendia da. Hau Kosta Adejeko Aqualand da.
Hauek dira Tenerifeko monumentu eta hondartza batzuek:
75
· Monumentuak:
· Catedral de la Laguna: Katedrala hau, eliza baten gainean sortu
zen 1515. urtean, eta 1819. urtean Katedral bihurtu zen eliza
hori. Katedrala, ondare interesgarri bat du: Kapera handia.
Bertan, kabernakulu bat dago eta 1795. urtean egin zuen
eskultore famatu batek: José Luján. Bertan koadro interesgarri
asko daude ere.
· Palacio de Nava: Eraikin hau, 1585. urtean eraikitzen hasi zen,
Tomás Grimónengatik. Eraikin honek, Kanariar arkitektura du eta
1776. urtean eraikitzeaz bukatu zen. (Tomás de Nava eta Grimón
eta Porlier). Harrizko gorputza du, “Palacio Episcopal”ak bezela.
76
· Teatro Guimera: 1849. urtean eraiki zuen Manuel Oraák estilo
erromantiko batekin. Santo Domingo komentuaren gainean dago
altxatuta. Teatro hau 1851ean ireki zuten eta 1925. urtean
oraingo izena jaso zuen.
Natura eta uretako kirolak gustatzen zaizkionarentzat leku
aproposak dira Tenerifeko hondartzak; hauek dira Tenerifeko
hondartza nagusienak: El Camisón, La Pinta, Las Teresitas…
Tenerifen Teide sumendia ere dago, eta bisitatzeko leku eder
bat da.
El Camison hondartza. La Pinta hondartza.
Irla honetako gastronomia, bere zaporeagatik da famatua.
Bertako gastronomian, ardoa, gazta, patatak eta mojoa dira
nagusi.
77
Tenerifen ere jai eta ohitura asko daude. Hauek dira horietako
batzuk.
· Arico: Fiesta de San Juan Bautista. Jai hau, Ekainaren 24ean
ospatzen da.
· El sauzal: Fiesta de San Pedro. Jai hau, Ekainaren 29an
ospatzen da.
· Adeje: Fiesta Nuestra Señora de la Encarnación. Jai hau,
Urrian ospatzen da.
· Arafo: Romeria de San Agustin. Jai hau, Abuztuko azken
larunbatean ospatzen da.
· Arona: Carnaval de Tenerife. Jai hau, Otsaila eta Martxoaren
artean ospatzen da.
· Buena vista del Norte: Fiesta de San Antonio. Jai hau,
Urtarrilaren 17an ospatzen da.
· Candelaria: Nuestra Señora de Candelaria. Jai hau, Otsailak
2an ospatzen da.
· El Rosario: Nuestra Señora del Rosario. Jai hau, Urriak 7an
ospatzen da.
· El Tanque: Fiestas del Cristo del Calvario. Jai hauek, Urriak
15etik 20ra ospatzen dira.
78
Orain 3 eguneko ibilbide bat egingo dugu, Tenerifeko gauza
garrantzitsuenak eta interesgarrienak ikusteko.
3 eguneko ibilbidea Tenerifen:
1.go eguna: Goizean, Santa Cruz de Tenerifera joango gara
(hiriburura), ondoren Teideko parke nazionalera joango gara
(iparraldean dagoela), La Laguna eta bertako Loro Parkera.
Txoriak gustatzen zaizkion pertsonari, Loro Park-a asko
gustatuko zaio.
Ondoren Puerto de la Cruz-era joango gara. Gero, bazkaltzera
joango gara jatetxe batera: El Patio del Puerto de la Cruz,
Puerto de la Cruz ondoan dagoela. Arratsaldean bazkaldu
ondoren, El Drago Milenario de los Vinos ikusiko dugu (zuhaitz
zoragarri bat, 1000 urtekin gutxi gora behera). Gauean ondoko
jatetxe batean afalduko dugu: La casa del Drago. Ondoren hotel
San Agustinen lo egingo dugu.
79
Hau El Drago Milenario de los Vinos da.
2.garren eguna: Goizean, Tenerifeko hegoaldera joango gara,
bertan gauza asko ikusiko ditugu. Adibidez, bertako hondartza
famatuenak; Playa de las Americas, Los Cristianos, Playa de la
Tejita…
Ondoren, Adejera joango gara. Gero, bazkaltzera joango gara,
eta gero museo batera; Museo de arte Sacro, bertan, orain dela
urte askoko objektuak daude (XIV-XIX). Museo zoragarri hori
ikusi eta gero, La Iglesia de Santa Úrsula bisitatuko dugu.
Gose izango garenez, eta nekatuta egongo garenez, jatetxe edo
taberna batean afalduko dugu, eta bertako pintxoak dastatuko
ditugu, adibidez patatak, mojoa, ardoa… Ondoren, eta eguna
bukatzeko, hotel H10 Costa Adeje Palacen lo egingo dugu, bertan
daukagulako.
Hau, Iglésia de Santa Úrsula da.
80
3.garren eguna: Goizean, goiz altxatuko gara eta autobus bat
hartuta, Tenerifeko iparraldera joan gara. Bertan, Jardin
Botanikoa ikusiko dugu, gauza eder bat. Jardina ikusi eta gero,
asko iraungo dugunez, bazkaltzera joango gara ondoko jatetxe
batera.
Arratsaldean, berriro hegoaldera bueltatuko gara eta bertan
gauza gehiago ikusiko ditugu, adibidez El Acantilado de los
Gigantes. Bisita hori, gidatua egin dezakegu, horrela gauza
gehiago ikasi eta ikusiko ditugu. Berandu egin da, eta azken eguna
denez jatetxe on batera joango gara afaltzera.
Hau El acantilado de los Gigantes da.
81
Bueno, nik uste dut ibilbide honekin gauza asko ikasi eta ikusten
direla, baina oraindik gauza gehiago gelditzen dira ikustear.
Hurrengoan gehiago eta hobeto!!!!
Deskribapen geografikoa
Katalunia Iberiar penintsulako
ipar-ekialdean dago. 32.000km²ko
lur eremua hartzen du.
82
Mugak:
Iparraldean Frantzia
dago,mendebaldean Aragoi eta
ekialdean Mediterraneo itsasoa
dago; itsaso horrek 1800km
neurtzen du.
Kataluniako klima mediterranear
zonaldean sartuta dago.
Probintziak eta hiri
nagusiak:
Katalunian lau hiri garrantzitsu
daude:
Girona
Lérida
Bartzelona eta
Tarragona.
Guztira 947 herri daude.
Erliebea:
Ibaiak
Ebro, Kantabrian jaio ezik,
Mediterraneo itsasoan
itsasoratzen da. Ter
Kataluniako ibairik handiena
da.
83
Noguera Pallaresa, 154 km
Noguera Ribagorzana, 133 km
Segre, 265 km
Mendiak:
La pica d´estats:
Kataluniako handiena da.
Bartzelonakoa: Puigsacalm
Tarragonakoa:Caro
Leridakoa:La pica d´estats
Eta Gironakoa:Puig Pédros
Ekonomia:
Lehen sektorea
Katalunian nekazaritza da jarduera
ekonomiko nagusiena.
Arrantza portu asko daude,fruta arbolak erebai,olibadia rta
mahasti asko ere,
Bigarren sektorearen barruan fruitu edo jakirik
garrantzitsuenak hauek dira:
FRUTAS DE LERIDA:
EMBUTIDOS VIC
84
ESCALA ANTXOAK
Bigarren sektorea-Industria:
Katalunian produkzio enpresa handi asko daude baina
automobilgintzak du garrantzi gehien.
Hirugarren sektorea- Zerbitzuak :
Hirugarren sektorea zerbitzatuetan, merkataritzan,
ostalaritzan, finantzan eta administrazio publikoan datza.
Turismoa-:Turismoa oso handia da Katalunian bai
klimarengatik eta baita bere monumentuengatik ere.
Turismoaren %40a atzerrikoak dira %15a Espainiakoak dira
%45a Katalunia berbereko turistak dira.
Turista gehienek Bartzelona bisitatzen dute hiririk
garrantzitsuena delako eta monumentu gehiago daudelako.
Zona turistiko zaharrak:
Kataluniara joaten diren turistek gauza berriak ikusteaz gain
Kataluniako kale museo eraikin zaharrak ere ikusten eta
bisitatzen dituzte.
Biztanleria
Katalunia osoan 7,571 miloi biztanle daude.
Bartzelona:1.621 miloi biztanle.
Tarragona:133,954 mila biztanle
85
Girona:97,198 mila biztanle
Lerida:139,834 mila biztanle
Eraikin Famatuak:
Katalunia osoan gauza desberdin daude bisitatzeko,
bisitatuenak hauek dira:
LA SAGRADA FAMILIA
Bartzelonan dago, Gaudik
egindako eskultura bat da.
Katedral bat da,
Ordutegia:goizeko 9tatik
arratsaldeko 20ak arte eta
neguan
goizeko 9tatik arratsaldeko
18ak arte.
LA PEDRERA DE BARCELONA
(BARTZELONAKO HARROBIA)
Urritik otsaila arte:
Goizeko 9:00tatik arratsaldeko
18:30ak arte.
Sarreraren prezioa:
16,50 €
Martxotik azaroak arte goizeko 9:00 arratsaldeko 20:00ak
arte.
86
PARQUE GÜELL
Neguan:
10:00etatik 18:00ak arte
Udan:
10:00etatik 21:00ak
arte. Sarrera dohainik.
Parke natural bat da eta
Gaudiren eskultura
desberdinak daude.
TORRE AGBAR
AGBAR DORREA
Bulegoak daude dorrean
baina bisitatu daiteke
goizeko 8:00tatik
22:00ak arte.
PICASSO
MUSEOA:Bartzelonan
dago. Ordutegia:
10:00etatik 20:00tara.
10:00etatik 15:00tara
igandetan.
87
Musikaren museoa:
10etatik 18etara.
Asteartetan eta Igandetan
itxita.
Bartzelonako akuarioa:
Umeentzat aproposa da,
Ordutegia:
Goizeko 9.30etatik gaueko
21:00ak arte,
13€ sarrera.
Gastronomia:
Kataluniako gastronomia mediterranear dietan sartzen da.
Mendiko nahiz itsasoko jakiak jan daitezke.
Kataluniako plater desberdinak mundu osoan ezagutzen dira.
Adib:
CALSOTS:
88
BACALAO A LA LLANURA JUDIAS CON BUTIFARRA
Apirilak 23: San Jorge
Egun honetan gizon maiteminduek
loreak oparitzen dizkiete
emakumeei eta hauek liburuak.
Postuak kaleetan jartzen dira;
gehien saltzen dutenak liburu eta
lore salmentako postuak dira.
Ekainak 24: San Juan:
89
Egun honetan uda jasotzeko suteak pizten dira eta petardoak
botatzen dira.Afaria egiten da lagunen artean eta
tradizionala da afaria “coca de San Juan”ekin bukatzea.
Irailak 11: Kataluniako eguna.
Egun honetan manifestazio ugari daude
independentziarengatik.
14 egun jai egun dituzte Aste Santua eta inauteriak kenduta.
Gabonetan egun bakar bat dut jai.
Kataluniak fama asko du bere hondartza zabal eta
beroengatik.
90
GEOGRAFIA
Nafarroak 644.566 biztanle ditu, eta Iruñea du hiriburu ( 197.604
biztanle).
Nafarroa penintsularen iparraldean dago, horregatik klima
ozeanikoa eta barrualdekoa dauka (gehiena barrualdekoa).
Bere mugakideak hauek dira: Lapurdi, Nafarroa Beherea eta Zuberoa
iparraldean, Aragoi ekialdean, Errioxa hegoaldean, eta Gipuzkoa eta Araba
mendebaldean.
Alderdi fisiko- geografikoen arabera, Nafarroa hiru eremu geografikoetan
banatuta dago:
Mendialdea, Erdialdea eta Erribera.
Mendialdean Ipar-mendebaldeko Nafarroa Hezea eta Pirinietako
haranak bereizten dira. Erribera bi zatitan banatua dago: Ekialdeko
Erribera edo Tuterakoa eta Mendebaldeko Erribera edo Lizarrakoa.
Nafarroan kontraste asko daude, horregatik ikus daiteke Iratiko
oihaneko pagadi, Pirinioetako mendiak edo “Bardenas Reales”
basamortua.
Nafarroak 10.391 km²-ko azalera du, eta Pirinio mendien, Euskal Herriko
mendien eta Ebro ibaiaren artean dago.
NAFARROAKO IBAI NAGUSIAK MENDI NAGUSIAK
Ebro Mesa de los tres reyes (2.444mts)
Ega Arlás (2.044mts)
Arga Orhi (2.019mts)
Araquil Urkulu, Adi, Saioa, Mendaur,…
91
Irati
Salazar
Esca NATURAL PARKEAK
Alhama
Queiles Parque Natural Señorio de Bertiz
Bidasoa Parque Natural de Urbasa
Urumea Parque Natural de Bardenas Reales
92
TRADIZIOAK
Nafarroan tradizioak oso handiak dira.
Musika, dantza eta gastronomia festetako protagonistak dira.
Martxoan, Xabierraldiak egiten dira. Milaka pertsona Xabierko gaztelura
joaten dira erromes. Gaztelu horretan San
Franzizko Xabierkoa, Nafarroako zaindaria jaio zen
(1506 urtean).
Maiatzaren hasieran, Almadiaren eguna ospatzen da.
Enborrak ibaitik, Pirinioetako ibarretatik, jaisten
dituzte.
Udan festa nagusiak daude Nafarroan.
Zugarramurdin, sorginen akelarreak ospatzen dira.
Iruñan Uztailaren 6ko txupinazoarekin, San Ferminak
hasten dira. Festak Nafarroako patroi San Ferminen
omenez egiten dira eta kaleak bete egiten dira.
Oso ospetsuak dira entzierroak. Zezenak hiriko Alde
Zaharreko zenbait karrikatan zehar korrika egiten dute.
Eta ospetsuak dira umeen artean ere erraldoiak.
Bost buruhaundi (alkatea, kontzejala, amona eta
japones parea) ,sei kiliki (barbas, patata,
Verrugón, Coleta, Caravinagre eta Napoleón) eta
sei zaldiko (erdi gizaki erdi zaldi) dantza egiten dute kalean.
Mendialdean, dantzak (Otsagabiako makil-dantza,..) eta herri kirolak
(pilota, haizkolariak,..) dira
protagonistak.
Erriberan, jotak eta behi suharrak.
Udazkenean, Etxalarren usoa ehizatzeko garaia iristen da. Abenduaren 3an,
San Frantzisko Xabier eguna da ( Nafarroako eguna)
Neguan, Nafarroako inauteriak egiten dira: Lantz, Lesaka,
Goizueta, Ituren edo Zubietan.
93
ARTEA ETA KULTURA
Nafarroan zenbait monumentu daude:
Hiri erromatarrak, eliza erromaniko bakartiak, monasterioak eta katedral
gotikoak, Erdi Aroko dorre eta harresiak, edo alde historikoak.
Nafarroako pirinioak:
-Orreagako kolegiata -------------------------
-Sorginen museoa, Zugarramurdi
-Aralarko San Migel santutegia, Lekunberri
-Donamariako Dorrea
Iruñerria:
-Iruñeko udala ----------------------------
-San Fermin kapera, Iruña
-Iruñeko Erdi Aroko Hiria
Erribera:
-Tuterako Alde Zaharra
-Tuterako katedrala
-Olivako monasterioa
Erdialdea:
-Lizarrako Erdi Aroko Hiria
-Vianako Erdi Aroko Hiria
- Erriberriko gaztelua (Olite)-----------------
- Garesko zubi erromanikoa(Puente La Reina)
-Uxueko Erdi Aroko Hiria
-Xabierko gaztelua
-Eunateko Andre Mari erromaniko eliza-----
-Iratxeko monasterioa
-Leireko monasterioa
94
GASTRONOMIA
Nafarroan iparraldeko zaporeak (eskuz egindako ardi gazta eta artzain-
apurrak) eta Ebroko baratze produktuak (kardoa edo zainzuriak, ardo
nafarrak,..) dasta ditzakezu
Nafarroako produktu tipikoak hauek dira:
-Nafarroako Zainzuriak
-Tudelako Alkatxofak
-Nafarroako Patxarana
-Lodosako piper pikilloak (Pimientos del piquillo de Lodosa)
-Nafarroako Moskatela (moscatel navarro)
-Ronkaleko gazta (Queso del Roncal)
-Idiazabaleko gazta (Queso de idiazabal)
-Nafarroako txekorra (Ternera de Navarra)
-Nafarroako Ardoa (Vino de Navarra)
-Nafarroako olioa (Aceite de Navarra)
-Navarrako mamia (Cuajada o mamia de Navarra)
IBILBIDEAK
95
Komunitate hau ezagutzeko 10 ibilbide proposatzen dizkizut
Iruñerria: Historia, lasaitasuna.. eta festak
1. Ibilbidea: Iruñeko Alde zaharra
Pirinioak: oihanak, mendiak eta ibarrak
2. Ibilbidea: Orreaga (Roncesvalles)
3. Ibilbidea: Iratiko oihana
4. Ibilbidea: Baztan
5. Ibilbidea: Bertizko jaurerria eta Bidasoa aldea
6. Ibilbidea: Aralar, Leitzaran eta Ulzama
7. Ibilbidea: Erronkari (Olite), Zangoza(Sangüesa), Xabier eta
Irunberri(Lumbier)
Erdialdea: Herriak, gazteluak eta monasterioak
8. Ibilbidea: Erriberri(Olite), La Olivako monasterioa
9. Ibilbidea: Gares(Puente La Reina), Eunate eta Lizarra(Estella)
Erribera: Ebroko paisaiak eta baratzeak
10. Ibilbidea: Errege bardea (Bardenas Reales),Tutera (Tudela)
96
-Hizkuntza:
-Euskadin, gazteleraz gain euskaraz hitz egiten da, baita ondoko herri askotan.
-Kokapena:
-Euskadi, Euskal Herriaren parte da, probintzia hauek barne hartzen ditu:
Araba, Bizkaia eta Gipuzkoa.
-Espainiaren iparraldean kokatzen da eta haren
inguruetan Kantabria, Burgos (Gaztela eta león), Errioxa,
Nafarroa eta Lapurdi (Frantzia) aurkitzen dira. Euskadin
prezipitazioak ugariak dira eta modu erregularrean
gertatzen dira urte osoan. Urteko bataz besteko
tenperatura 13º-14º ingurukoa izaten da.
-Hiriburua Gasteiz da, Arabaren hiriburua. Bilbo Bizkaiko
hiriburua da eta Donostia Gipuzkoakoa.
(Garraioak)
-Bilboko Metroa
-Euskotren Trena: Eusko Trenbideak - Ferrocarriles Vascos S.A. enpresa
publikoaren marka komertzial bat da, eta Euskal Autonomia
Erkidegoko trenbide sare batzuetan tren zerbitzuak eskaintzen ditu.
-Erliebea:
Kosta:
-Bizkaia: 100 hondartza inguru aurki daitezke. Bizkaia kostalde luzeena,
malkartsua da, baina orokorrean hondartza handiak dauzka.
-Gipuzkoa: kostak gorabehera handiagoak ditu hondartza txikiagoak eta
harritsuagoak daude.
Mendiak:
*Mendilerro gehienak mendebalde-ekialde
ardatzean kokatzen dira.
-Aralar: Gipuzkoa aldetik eta Nafarroa aldetik
dagoen mendikatea da, natura parkea da.
Mendirik ezagunena Larrunarri/Txindoki.
-Anbotoko mendilerroa: Bizkaian dago
kokatuta.
-Gorobel: Arabako ipar-mendebaldean .
-Ordunteko mendilerroa: Bizkaian.
-Aizkorriko mendilerroa: Gipuzkoako
mendilerroa da, Arabako mugatik hurbil
kokaturik. Euskal mitologiaren sinesmen eta elezahar askoren kokalekua da.
Mendi batzuk:
-Aizkorri: 1.528 metro garai dena.
-Atxuri: mendilerroko garaiena da, 1.551 metrorekin.
Ibaiak:
-Nerbioi
97
-Bidasoa: Amuarrainek eta, batez ere, izokinek ospe handia eman diote.
Frantziarekin egiten du muga.
-Oria: Gipuzkoako ibai garrantzitsuena da, bai luzeragatik, bai emariagatik. 75
kilometro luze da.
-Deba: Gipuzkoako ibaia da. Euskal Herriko bosgarren ibaia da luzeraz, 58
kilometro dituelarik. Tamalez, Euskal Herriko
ibairik kutsatuenetako bat da gaur egun.
-Urola
-Ekonomia:
7.000 industria- enpresatik gora, zerbitzu aurreratuetako enpresa eta enpresa
esportatzaile biltzen ditu.
Oso lurralde txikia izan arren, Euskadik industria-bolumen handia du,
eta Espainiako eskualderik aberatsenetarikoa da. Euskal Autonomia
Erkidegoko aginte gobernua, Eusko Jaurlaritza da. Euskadiko enpresa asko
txikiak dira eta haietako asko turismoan jarduten dute, adibidez eginkizun
kulturalak antolatzen dituzte: Donostiako zinemaldia edo “La quincena musical”.
Euskadin ere nekazaritza eta arrantza ugaria dago eta mundu osoan famatuak
diren jatetxeak. Haietatik askok michelin izarrak dituzte.
-Biztanleria: Euskadik, 2.200.000 pertsona ditu (Espainiaren %4,6).
-Eremua: Euskadik, 7.233 km² ditu.
-Lehen sektorea:
Euskadin nekazaritza eta batez ere arrantza asko lantzen dira. Horregatik portu
asko daude:
Bermeo, Getaria, Pasaia, Hondarribia…
-Bigarren sektorea:
Euskadik industria handia dauka erdialdean, hiriburuetan batez ere. Zentral
termiko ugari eta ontzigintza edo makinagintza badago.
-Kultura:
-Gastronomia:
-Elkarte gastronomikoak:
Gipuzkoan soziedade eta Bizkaian txoko izenez ere
ezagutzen direnak, bereziki Euskal Herrian hedaturik
dauden elkarteak dira, helburu nagusitzat bertako bazkide
diren lagunei aisiarako eta otorduetarako tokia eskaintzea
dutenak.
-Basque Culinary Center: Mondragon Unibertsitatearen gastronomia fakultatea
da. 2011-12 ikasturtean, Donostian ireki zuten.
-Pintxoak: Pintxoak tabernetako jaki zati txikiak dira, edariarekin batera
bizpahiru mokadutan hartzekoak. Ohikoenak ogi zatien gainean jartzen dira,
txotxez eutsita. Euskadiko ia taberna guztietan ditugu eskuragai, hainbat mota,
itxura eta prestaketa mailekin. Baina aukera handiena Bilboko eta, batez
98
ere, Donostiako Alde Zaharrean daude. Mota asko daude; adib. tortilla pintxoak,
mota askotako kroketak…
-Jatetxeak:
Bilbon:
-Colavidas: Euskal gastronomian antzararen gibel
freskoa barruratu zuen.
-Etxebarri erretegia: Bere plater guztiek,
baita azkenburuek ere, ketu zaporea dute.
Gipuzkoan:
-Aiala jauregia: Gaur egun, bertan Karlos Arguiñano beasaindar sukaldari
ezagunaren jatetxe-hotela kokatzen da.
-Martin Berasategi: Lasarte-Orian dagoen jatetxea da, 3 Michelin izardituena.
Bertako sukaldari burua Martin Berasategi, mundu osoan ezaguna dena.
-Mugaritz: Errenteriako Perurena mendian dagoen jatetxea da, 2 Michelin
izardituena.
-Zuberoa: Jabea eta arduraduna Hilario Arbelaitz da. 600 urte inguru
dituen baserri batean kokatzen da.
-Akelarre: Donostiako Igeldo auzoan dagoen jatetxea da, 3 Michelin
izardituena. Bere itsaskiak eta baratzeko barazkiak ospetsuak dira.
-Arzak: Donostiako Altza auzoan dagoen jatetxea da, 3 Michelin izar dituena.
Bertoko sukaldari-burua Juan Mari Arzak da.
-Edariak:
-Ardoak: txakolina. Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan egiten den txakolina
sormarka batek babestua dago.
Bi txakolin mota nagusi daude, zuria eta gorria. Lehenengoa da hedatuena.
Bigarrena batez ere Bizkaian ekoizten dute: Bakion,
Balmasedan eta Txorierri eskualdean.
-Garagardoak:
-Bertoko
-Etxeandia Garardauak
-Keler: Juan eta Teodoro Kutz alemaniar anaiek Donostian sortutako
enpresa garagardogilea da. Madrilen eta Katalunian egiten
dute orain Keler. Hala ere, bere burua Euskal Herriko
garagardo gisa agertzen du, eta Euskal Herriko hainbat
futbol talderen babesle da, bereziki Errealarena.
-Pagoa
-Sagardoak:
-Gurutzeta: Bere egoitza Gipuzkoako Astigarraga udalerrian
du.
-Rezola: Egoitza Astigarragan du.
-Saizar: Bere egoitza Gipuzkoako Usurbil udalerrian du. Berez, Euskal Herriko
enpresa sagardogile handienetako bat da.
-Zapiain: Bere Euskal Herriko enpresa sagardogile handienetako bat da.
-Fruitu eta barazkiak:
99
-Arabako babarrun nabarra edo babarrun pikarta: Araban
-Gernikako babarruna: Tolosako babarrunen oso antzekoak
dira: beltzak, azal leunekoak eta oso mamitsuak.
-Gernikako piperra
-Ibarrako piperminak: Euskal Herrian
ekoiztutako pipermin ekotipoa da.
-Tolosako babarruna: Tolosako babarrunak kolore more iluna
du, ia beltza, itxura obalatua du, taktuz leuna. Baina guzti honen
gainetik bere zapore goxoa nabarmentzen da.
-Azken-burukoak edo postreak:
-Arroz-tarta: gehienbat arroz gabe egiten den tartari deritzogu.
-Bilboko kanutiloak kremarekin
-Esne-torrada
-Goxua: euskal sukaldaritzaren azken-buruko ezagunenetariko bat da,
Gasteizen famatua da oso.
-Intxaursaltsa: Gabonetako azken-buruko nagusienetako
bat izanik. Arrautza-esnearen itxura du.
-Pantxineta: Euskal Herriko azken-buruko tipikoa da.
Epel hartzen da.
-Tolosako teilak eta zigarretak: Erretegin eta
sagardotegietan zerbitzatzen da kafea laguntzeko.
-Gaztak:
-Idiazabal gazta: mundu osoan ezagunenetarikoa.
-Kixkurre
-Beste platerak:
-Bakailaoa bizkaitar erara: euskal sukaldaritzaren errezeta nagusienetariko bat
da.
-Saltsa bizkaitarra: Saltsa honen erabilera tradizionaletako
bat bakailaoaren lagungarri gisa da.
-Txintxorta: Enkarterriko azken-buruko tipikoa da.
-Marmitakoa: Bizkaiko golkoaren arrantzaleek asmatutako
platera da. Hegalabur edo hegaluze,
piperrak, tomateak, baratxuriak eta patatak osatutako jakia
da.
-Mondejua: odolkiaren antzeko
hestebete bat da. Urtero Idiazabalgo
gazta eta mondejo lehiaketa egiten
da Goierri ekialdeko herri honetan. Bi mondejo mota
daude: Bata, zuria, arrautzaz eginikoa. Bestea, berriz,
beltza, ardi odolaz eginikoa.
-Euskadiko jaiak:
100
-Aste Santua edo Aste Saindua: kristau-erlijioan, Erramu-igandean hasten
eta Larunbat Santuan bukatzen den astea da, Jesukristoren nekaldia eta
piztuera ospatzen dena.
-Inauteriak: Bereziki Europan eta Amerikako hiri eta herrietan neguaren
bukaera aldera jendeak mozorroturik ospatzen dituen jaiak dira, desfileak
eginez edota besterik gabe jai-giroan murgilduz, kantuz,
dantzan eta zarata eginez.
-Joalduna: Ituren eta Zubieta nafar herrietan sorturiko euskal
kulturako pertsonaia tradizionala da, joareak astinduz
urtarrileko azken asteburuan inauterien heldueraren berri
ematen zuena. Batzuetan, euskal kulturako beste pertsonaia
batekin nahasita, zanpantzar esaten diote joaldunari.
-Bilboko Aste Nagusia: Bilboko festa nagusiak dira. Bilboko konpartsak dira
jaietako bultzatzaile historiko nagusiak, Bilboko Udalarekin batera, txosnen
inguruan festa-gune zabala antolatzen dute. Jaietan, beste eragile batzuek ere
parte hartzen dute. Jaien hasiera markatzen du Andra Mari egunak,(abuztuaren
15a), horren hurrengo ostiralean hasten dira urtero.
-Donostiako jai eta jaialdiak:
-Donostiako Danborrada: San Sebastian egunean, urtarrilaren
20an,Donostian ospatzen den jaiak eta desfileak dira. Urtarrilaren
19ko gauerdian, Konstituzio plazan hasten da, hiriko banderaren altxaerarekin.
Gaztelubide elkarteak eta beste elkartetako kideek, Raimundo Sarriegiren San
Sebastian Martxa jotzen dute bitartean. Honen ondoren, Erretreta, Tatiago,
Diana, Iriyarena eta abar jotzen dituzte elkarte ezberdinetako danborjoleek.
-Donostiako Zinemaldia: urtero irailaren bigarren hamabostaldian hirian
antolatzen den zinemaldia da. Nazioarteko Zinema Ekoizleen Federazioak A
maila goreneko zinemalditzat izendatua du. Bere lehen ekitaldia 1953ko
irailaren 21ean izan zen. Europan garrantzitsu, entzutetsu eta zaharrenetarikoa
da, Espainian garrantzitsuena eta
baita gaztelania hiztunen estatu eremu
geografikoan ere. Egoitza nagusia
Kursaal elkargunean du, halere zinemaldi
honetako zenbait ekitaldi Victoria Eugenia
antzokian ere egin ohi dira. Sari nagusiak Urrezko
Maskorra film onenari eta ohorezko Donostia
Saria dira.
-Donostiako musika hamabostaldia: 1939an sortutako kultura ekimena
da, musika klasikoaren arlokoa.
101
-Euskadiko eraikinak:
Bizkaian:
-Antzokiak:
-Arriaga antzokia: Bilboko zaharrena da eta gaur egungo erreferentzia
nagusiaantzerkiari dagokionez hirian, Juan Crisostomo Arriagaren omenez
izendatuta.
-Elizak:
-Jesusen Bihotza eliza
-San Nikolas eliza
-Santa Eufemia: Bermeoko portuan dagoen eliza da. 1995eko azaroaren
14an,Eusko Jaurlaritzak kultura ondasun izendatu zuen, monumentu
sailkapenarekin.
(Beste eraikin eta leku batzuk:)
-Gernika-Lumo: erdialdean
dagoen herria da. Mende
askotan Bizkaiko batzarlekua
izan da eta han daude
Bizkaiko Batzar Nagusiak.
Han dago ere Gernikako
arbola (haritza), hauek
kondairen ikur biziak dira.
Espainiako Gerra Zibilean,
hegazkinek Gernika osoa
suntsitu zuten (1937an), eta geroztik, Gernika ospetsua da
mundu osoan. Pablo Picasso margolariak,
bere Gernika izeneko margolanarekin, sarraskiaren lazgarria mundu osoan
zabaldu zuen.
-Guggenheim Bilbao Museoa: arte moderno eta garaikideko museoa
da, Bilbon kokatua. Ibaizabal ibaiaren parean eraiki zuten, Salveko zubiaren
ondoan.
(Jatetxe hurbilak)
*BISTRO Guggenheim Bilbao
jatetxa: Museoan dagoen jatetxea.
Astelehenetan itxita dago eta
taberna-kafetegia dauka.
-Gaztelugatxe: Bizkaiko
kostaldeko arrokazko uhartetxo bat da, eta hara
zubi bat pasatuz iritsi daiteke. Bermeoko lurretan
dago, herri horren ipar-mendebaldean; hala ere,
hurbilago du Bakioko herria, uhartetik lau kilometro
hego-mendebaldera. Uhartetxoaren
102
gorenean dagoen baselizari Gaztelugatxeko Doniene edo San Juan
Gaztelugatxekoa deritzo, eta Euskal Herriko interesgune turistiko garrantzitsua
da. 231 maila ditu santutegira daraman harrizko eskailerak.
(Jatetxe hurbilak)
*Eneperi: Gaztelugatxera joateko bide baten ondoan dago. Komenigarria da
erreserba egitea zeure gustuko jangela aukeratzeko, asko dauzka eta.
Astelehenetan eta asteartetan itxita dago, Abuztuan izan ezik, Astelehenetan
bakarrik ixten dutelako.
-Bizkaiko Zubia: Getxoko Areeta auzoa eta Portugalete batzen dituen zubi
esekia da, Bilboko portuaren itsas trafikoa eten
gabe eta bi alboetan aldapa luzeak eraiki gabe.
-IberdrolaDorrea: Bilbon 2007 eta 2011 urteen
artean eraiki zen bulego dorrea da. Guztira 41
solairu eta 165 metroko altuera ditu, eta
Euskadi Plazan kokaturik dago.
Araban:
-Elizak:
-Jasokundeko Andre Mariaren eliza
-San Migel eliza edo Done Mikel goiaingeruaren eliza
-San Pedro eliza edo Done Petri apostoluaren eliza
Gipuzkoan:
-Antzokiak:
-Kursaal jauregia: Donostiako musika gune eta biltzar jauregia da. 1999 urtean
inauguratu zen. Bertan du egoitza nagusia Donostiako Nazioarteko
Zinemaldiak, eta Musika Hamabostaldiak ere
hemen du kokalekuetariko bat.
(Jatetxe hurbilak)
*Tsi-tao: ekialdeko sukaldaritzan
espezializatutako jatetxe berri eta ezberdina
da. Japonia, Txina, Thailandia eta Vietnamgo
sukaldaritzako platerik bikainenak dasta
daitezke bertan.
-Elizak:
-Junkaleko (edo Ihidiko) Andre Mariaren
eliza: Irungo eliza nagusia da.
-San Bizente: Donostiako Parte Zaharrean dagoen eliza gotikoa da. Erlijio
kultuaz aparte, Musika Hamabostaldiak bertan dauka
egoitza nagusietarikoa.
-San Ignazioa Loiolakoaren eliza
-San Pedro Apostuluaren kapera
-Santa Maria basilika
103
(Beste eraikin eta leku batzuk:)
*Gipuzkoako kostan herri arrantzale txikiak aurki daitezke eta hauek kultura eta
gastronomia harrigarria izan dezakete. Adib.: Hondarribia, Pasaia… Herri
hauetan arraia adibidez oso ona izan ohi da.
-Kontxa pasealekua: Donostiako Kontxa hondartzaren gainetik dagoen
pasealekua da, Kontxako badiaren hego ekialdean, Mirakontxa eta Erdialdea
auzoetan, Miramarreko tunelean hasi eta Alderdi Eder
lorategiraino. Leku zoragarria da eguraldi onarekin ibilaldi
bat egiteko.
-Donostiako Aquariuma: Donostian dagoen Aquarium edo
Itsas Museoa da. Marrazoak, dortokak, arrain txiki eta
handiak eta marmokak ikus daitezke bertan.
-Haizearen orrazia (peine del viento): Donostiako Antigua auzoan
eta Ondarretako hondartzaren ipar-mendebaldearen muturrean dagoen
eskultura multzoa da, Eduardo Txillidaren burdinazko hiru atalek osatua.
Eskulturak ikusteko leku paregabea da, hainbat plataforma, egonleku eta
mailadiz osatua. Hiriaren ikur nagusietakoa da.
-Iesu eliza: Donostian dagoen eliza katolikoa
da, Oroitzapenaren lorategian, Urumea ibaiaren
ezkerraldean. Itxura minimalistakoa du.
-Zurriolako zubia edo Kursaaleko zubia:
Donostiako Erdialdeko Boulevard hiribidea
eta Gros auzoko Zurriola pasealekua lotzen
dituen zubia da.
-Kirolak, dantzak eta abestiak:
Herri kirolak, Euskadin antzinatik jokatu izan diren kirolak
dira. Hauetako asko hemen sortutakoak eta bereziak
dira. Hauetako batzuk: aizkora proba, sega jokoa, harri
jasotzea, sokatira, idi proba etab.
-
Arraunketa:
Itsas, ibai edo lakuen uretan
ontzi gainean burutzen
den kirola da. Euskal kiroltzat hartzen da askotan, hala ere, Kantauri itsaso
osoan egiten da. Arraunlari kopuruaren arabera 3 txalupa moten estropada
(txapelketa) dira nagusi: traineruenak 13 arraunlarirekin, trainerillenak 6
104
arraunlarirekin eta batelenak 4 arraunlarirenak. Gehienetan ur lasaietan; hau
da, portu barruan, itsasadarrean edo lakuren batean.
Gehienak negu amaieran eta udaberriaren hasieran
izaten dira.
Txapelketa garrantzitsuenak San Migel Liga eta
Kontxako Bandera (Donostian) dira.
-Esku pilota: pilota jokoaren aldaera bat da, esku
hutsez jokatzen dena. Bi jokalari edo bi bikote
elkarren kontra arituz jokatzen da.
Euskal Herrian ez
ezik, Errioxan, Aragoin eta Gaztela eta Leonen ere
jokatzen da. Nazioartean ere, Irlandan antzerako
kirola jokatzen da: Irlandar pilota.
-Euskal dantza:
Euskal Dantzak euskal kultura
eta folklorearen osagai garrantzitsuak dira.
Herri, eskualde edo lurralde batetik
bestera dantzak aldatu egiten dira, baita
esanahia eta dantza egiteko modua ere
(jantziak, partaideak...). Dantza batzuk oso
zaharrak dira, ia betidanik egin dira Euskal
Herrian, baina badaude antzinako dantzen
bertsio eraberrituak ere.
-Bertsolaritza:
Abestuz, errimatuz eta neurtuz egiten den berbaldi bat
da. Ahozko euskal literaturaren adarretako bat da.
*Neurriz eta errimaz
kantatzea hitza
horra hor zer kirol mota
den bertsolaritza.
Xabier Amuriza
Bertso-jaialdiak, bertso-
lehiaketak etab. ospatzen dira.
Bertsoak herrietako jaietan eta ospakizunetan
entzun ohi dira.
105
KOKAPEN GEOGRAFIKOA:
Extremadura Espainiako autonomi erkidego bat da, mendebaldean kokatuta
dago eta Portugalekin muga egiten du. Beste mugak hauek dira: Iparraldean
Gaztela eta Leon, Hegoaldean Andaluzia eta ekialdean Gaztela-Mantxa.
Hiriburua Merida da. Caceres eta Badajoz probintziak hartzen
ditu. Biztanleri gehiago duen hiria Badajoz da. Extremadura
1.108.130 biztanle ditu.
Guadiana ibaia Badajoz-etik pasatzen da eta Tajo Caceres-etik
pasatzen da (ibai garrantzitsuena da). Tajo eta Guadiana ibaiak eta beraien
ibaiadarrek ureztatzen dute Extremadura. Extremadura inguratzen duten
mendiak Toledoko mendiak eta Erdiko mendikateak dira, baina
Extremaduran bertan Gata mendilerroa eta Gredos mendilerroak aurki
ditzakegu.
EKONOMIA EXTREMADURAN
Extremaduran, Lehen sektorea oso garrantzitsua da.
Gehien nagusitzen diren lanbideak nekazaritza eta
abeltzaintza dira. Extremaduran olibadi, barazki, zereal
106
eta mahasti landaketak daude, baita fruta arbolak ere. Abeltzaintzan
nagusitzen diren animaliak behiak, ardiak eta txerriak dira.
Bigarren sektorean, industria
sektorean, elikagai, oinetako eta
ehungintza industriak dira aipagarrienak.
Extremaduran zentral
nuklear bat dago Almarraz-en baina beste
energi mota batzuk ere badaude adibidez energi hidraulikoa eta energi
eolikoa.
Hirugarren sektorea, merkataritza eta turismo sektorea da. Extremaduran
toki kultural asko daudenez turismo asko dago beraz hotelak eta jatetxeak
lan asko izaten dute gehien bat udaberrian
eta udan. Bestalde, landa turismoak ere
garrantzi handia izaten du eta landetxeak
ere garrantzitsuak dira. Extremaduran
ardoak asko saltzen dira, eta animaliak
urdaiazpikoa egiteko eta saltzeko
erabiltzen dituzte. Hango gazta oso
famatua da,
KULTURA
GASTRONOMIA
107
Extremadura ehiza handiko toki bat denez oso gastronomia erraza eta
tradizionala dauka.
Extremaduran gosari tipikoak: migak, ezti torrijak edo ogi txigortua
olioztatua dira.
Bazkaltzeko eta afaltzeko eskualdeko ohiko plater asko daude.
Extremaduran iberikoak eta gaztak oso tipikoak dira. Gaztarik
aipagarrienak Torta de Casar eta Los Ibores-eko ahuntza
gaztak, biek jatorrizko deitura dute.
Extremaduran asko jaten dira gazpatxoak, tomate zopak eta gari-
zainzuriak. Txerria, arkumea eta antxumea asko erabiltzen
dituzte Extremadurako gastronomian, oso aipagarria da
antzumeko kaldereta. Esan dugun bezala ehiza oso garrantzitsua
denez janari oso gozoak prestatzen dira hari esker. Bestalde,
arrantza ere aipagarria da, bertako erreketan amuarrain asko
daude eta era askotan presta daitezke.
Extremaduran ere oso ardo onak daude, aipagarrienak pitarrako ardoak eta
Guadianako ardoak dira, biek jatorrizko deitura duten
ardoak dira.
Postre bezala Extremaduran esnea, gazta,
eztia, basa-fruituak (masustak, ahabiak eta
mugurdiak), esne frijitua, gazta tarta edo
goxoki tipikoak ( perrunillak, bollak…).
PRODUKTU TIPIKOAK.
108
Bestalde, oso tipikoak dira eskulangintza lanak, egurrez eginak eta orein
adarrez eginek. Zeramika eta buztingintzaz egindako lanak ere aipagarriak
dira.
MONFRAGUE-KO PARKE NAZIONALA.
Monfrague-ko parke nazionala, parke naturaltzat hartu zuten 1979ean eta
parke nazionaltzat 2007. urtean. Bere azalera 18.396 hektareakoa da.
Baso mediterraneoaren eta mediterranear faunaren adibiderik
adierazgarriena da. Monfrague artadiz eta artelatzez osatuta dago.
Monfraguen Tietar ibaia, Tajo ibaian isurtzen da .
Monfraguen hegazti handiak daude, gehienak hegazti harrapariak dira.
Aipagarrienak hauek dira: sai arreak (buitre leonado), sai beltzak (buitre
negro),arrano beltzak, zikoina beltzak, hontz handiak, arrano txikiak…
Ugaztunen taldetik basurdeak, oreinak, orkatzak(corzo), erbiak, untxiak eta
katamotz iberikoa. Bestalde narrasti, anfibio eta arrain mota ezberdinak
ikusi daitezke.
109
Monfraguen ere gizakien antzinako aztarnak daude adibidez:
Labar-pinturak.
110
MERIDA-ko ERROMATAR ANTZOKIA
Meridan dagoen antzoki bat da. Antzokian agertzen den idazkerak dioenez
K.a 16 eta 15. urteetan eraiki zen.
Erromatarrek Meridatik alde egin zutenean, antzokia galdu zen eta lurrez
bete zen, bakarrik goiko harmailak gelditu ziren ikusgai.
Gaur egun Merida-ko antze-tokia, turistek gehien bisitatzen duten
eraikuntza da. Bestalde, 1933. urtetik Meridako Antzerki Klasikoaren
Jaialdia hartzen du. Honekin antze-tokiak bere jatorrizko funtzioa
berreskuratzen du.
111
MERIDAKO ERROMATAR ZIRKUA
Meridan hirian zegoen eraikin handiena zen . Oso handia zenez harresitik
kanpo zegoen. Bertako harmailetan 30.000 ikusle sartzen ziren.
Eraikin hau I mendean eraiki zen. Eraikinaren erdian area dago, bertan,
lehiaketak egiten zituzten.
Gogoko zituzten lehiaketan artean “bigas” lasterketak (2 zaldi) eta
“cuadriga” lasterketak (4 zaldi) zeunden. Gaur egun erromatar zirkuan
interpretazio zentru bat dago monumentuaren egitura hobeto ulertzeko
eraikinara sartu aurretik.
Cuadriga bat :
112
YUSTEKO MONASTERIOA
Yusteko monasterioa La Vera eskualdean dago, Caceresko probintziaren
iparrekialdean. Ondoren bizi eta hil zen monasterio eta etxe jauregia da.
Gaur egungo komentua, enperadoreen bizilekua izan zen hondakinen gainean
berreraikita dago. La Verako zenbait biztanleen ekimenez eraiki zen baina
berandugo San Jeronimoren Ordena hartu zuen. Espainiako komentu batera
erretiratzea erabaki zuen, bizitza monastikoa egiteko eta Yuste
monasterioa aukeratu zuen horretarako.
113
JERTEKO HARANA
Caceres-eko probintzian hiru haran daude: Ambroz-eko harana,
Jerteko harana eta La Vera-ko harana. Hiruen artean ezagunena Jerteko
harana da.
Jerteko harana Extremadurako eskualdean dago. Hegoaldean dagoen
Plasencia-ko hiriak ere fisikoki haranaren zati bat da.
Harana honen herrialde garrantzitsu bat Jerte herria da. Herri hau,
Jerte izena hartzen du Jerte ibaiagatik. Jertek 1300 biztanle ditu eta oso
ezaguna da bere gereziengatik. Biztanle gehienek maiatza inguruan gereziak
biltzen dituzte. Oso toki ezaguna da eta turismo handia izaten du bai
gereziondoak lorez betetzen direnean bai gereziekin daudenean. Eskualde
honetako beste herri batzuk ere gereziak biltzen dituzte.
114
Baina Jerte ez dute bakarrik bisitatzen bere gereziengatik. Badaude ere
natura maite dutenentzako leku zoragarriak. Adibidez “La Garganta de los
Infiernos” bezala ezagutzen den toki ederra.Toki honetan paisaia ederra
ikusteaz gain urak egindako putzuetan bainatu zaitezke.
115
EXTREMADURAKO JAIAK
Extremadurako jai aipagarrienak hurrengo hauek dira:
* Extremadura eguna: Irailaren zortzian ospatzen da eta Extremadura
erkidegoko jai ofiziala da. Egun hau, Guadalupeko eguna da eta
Guadalupeko Ama Birjinaren ohorez ospatzen da bera delako
Extremaduraren zaindaria.
* Coriako San Juanak: Urtero
ospatzen dira Ekainaren 23tik 29ra.
1070. urtean festa hau interes
nazionalako jai bezala izendatu zuten.
Jai hauen protagonita nagusia zezena
da. Zezenak askatzen dira eta
entzierro bat antolatzen da.
116
* Plasenciako Puertoko Ama Birjinaren
erromeria: Pazko igandearen ondorengo igandean ospatzen da.
Puertoko Ama Birjina Plasenciako zaindaria da. Mendia jendez
betetzen da bertan bazkaldu egiten dute. Arratsaldean Ama
Birjinaren irudia santutegitik ateratzen dute. Jende asko biltzen
denez Ama Birjina haien gainetik pasatzen dute eta Ama Birjina
bakarrik mugitzen dela dirudi.
117
* Piornaleko Jarramplas: Urtarrilaren 19 eta 20an ospatzen da. Jai
hau Extremadurako Interes Turistikoa da. Jarramplas pertsonai bat
da. Alkadora eta praka batzuk jantzita eramaten ditu, praketatik
koloreetako zintak eramaten ditu zintzilik. Buruan maskara bat dauka
sudur luze batekin eta adar batzuekin. Jarramplas Piornaletik
paseatzen da horrela jantzita eta bertako biztanleek begetalak
botatzen dizkiote zigor modura, lehen animali lapur bat bezala
ikusten zelako.
* Valverde de la Vera- ko
Empalaoak: jai hau aste santuan ospatzen da, hain zuzen ere, ostegun
santuan. Gizonek bizkarrean gaztainondo baten enbor zati bat
jartzen dute, besoak soka batekin enborrera lotzen dituzte. Gorputz-
118
enborra ere
soka batez lotzen
dute. Buruan
arantzez
egindako
koroa jartzen dute.
Herritik
oinutsik
joaten dira eta
gurutze batera iristen direnean edo beste empalao batekin
gurutzatzen direnean belaunikatzen dira.
119
IBILBIDEA
Aste santuan Extremadurako jaietara joatea gomendatzen dut oso politak
dira eta.
1.EGUNA: Caceresera joango gara, han goizean 10:30,12:30 Monfrague
bisitatuko dugu. Geroago Arratsaldean Meridara abiatuko gara. Han
landa etxe batera joango gara lo egitera, eta hurrengo egunean kultura
ikusiko dugu.
2.EGUNA: Antzerkia bat ikusiko dugu Meridan 4:30,5:30 eta geroago
eguzkia egiten badu “garganta de los infiernosera” joango gara. Han
putzutan egongo gara gerezi batzuk jango ditugu eta landa etxera lo egitera
joango gara.
3.EGUNA: Ostegun Aste santua denez han Valverdeko jaiak ikusiko ditugu
arratsaldean, lagunekin handik ibiliko gara.Afaltzeko eta azken eguna denez
leku eder batera afaltzera joango gara. Han gazta hoberena jango dugu.
Gero kotxea hartu eta etxera joango gara.
Kokapen geografikoa:
120
Galizia, Iberiar Penintsulako ipar-mendebaldean dago. A coruña
eta Pontevedra Galiziako bi probintzia dira, beste biak Lugo eta
Ourense dira. A coruñan 1.129.141 biztanle daude, biztanle
gehien dituen probintzia da.
Pontevedran berriz 81.576 biztanle daude.
Mugak:
A coruña eta Pontevedra klima ozeanikoko lurraldeetan daude
kokatuta, iparraldeko zonaldean daudelako.
A coruñako mugak hauek dira: ipar-mendebaldean ozeano
atlantikoa, Lugo ekialdean eta Pontevedra hegoaldean.
Pontevedrako mugak hauek dira: iparraldean A coruña, ipar-
ekialdean Lugo, ekialdean Ourense eta hegoaldean Portugal.
Probintziak eta hiri nagusiak:
Galiziako hiriburua Santiago De Compostela da eta Galiziako hiri
garrantsitsuena da.
A coruñako hiri nagusiak Coruña eta Santiago y Ferrol dira.
Pontevedrako hiri nagusiak Pontevedra eta Vigo dira.
Erliebea:
Galizia “La tierra de los mil ríos”deitzen da ibai asko daudelako.
A coruñako ibai nagusiak: Tambre,
Eume eta Sar dira.
Pontevedrako ibai nagusiak: Miño
eta bere ibaiadarrak Sil, Ulla eta
Umia dira.
Galizian oso ezagunak dira
itsasadarrak,A Coruñakoak altuak
dira, Pontevedrakoak aldiz baxuak.
121
A Coruñako mendi nagusienak
Montemayor eta Cova de Serpa dira.
Pontevedrako mendi nagusienak Sierra
de Faro eta Montes de Testeiro dira.
Ekonomia:
Garrantzi gehien duen sektorea lehenengoa da, bereziki
arrantza. Eta honen barruan, Galizian gehien arrantzatzen dena
itsaskiak dira; hala nola lanpernak, olagarroa, langostinoak…
Bigarren sektorean, ontzigintza, kimika eta industri hidraulikoa
dira enpresa nabarmenenak.
Hirugarren sektorearen barruan, kostaldean dagoenez,
garraiorako puntu egokian kokatuta dago. Portuez gain,
aireportuak ere badaude.
Turismoa ere jarduera ekonomiko garrantzitsua da Galizian.
Kultura:
Oso gomendagarria da Costa de la Muertetik txango bat egitea.
Galizian galegoa eta Gaztelania hitz egiten da.
Pontevedrako museo garrantzitsuena Museo
de Pontevedra da. Egunero irekitzen du
astelehenetan ezik; sarrera dohainik da.
·Eliza garrantsitsuenak Basilica de Santa
María la Mayor, La peregrina eliza, San Salvador de Lérez
122
monasterioa, Ruinas del convento de Santo Domingo eta San
Francisco eliza dira. Guztietan sarrera dohainik da eta egunero
zabalik dago.
·Eraikin famatuak:
Gehienak Eskultura uhartean daude, sarrera dohainik da eta
eskultura eta monumento asko daude ikusteko. Eskultura uhartea
Lérez ibaian eta a Illa do Cobon dago.
Laberinto de Pontevedra:
Labirinto bat da, eta hau ere Eskultura uhartean
dago.
Truismos eta piramides s/t.:
Banku batzuk dira, bankuetan zenbait esaldi
idatzita daude eta Eskultura uhartean dago.
·Eliza garrantzitsuena Santiago de Compostela
da, Galiziako garrantzitsuena dela esan daiteke,
Santiago bidea egiten dutenek Santiago de
Compostelan bukatzen baitute bidea.
Sartzeko 5€ ordaindu behar da, baina ikasle eta
jubilatuek 3€.
123
Eraikin famatuenak:
Torre de Hércules:
Dorre bat da eta Navarra etorbidean dago.
Sarrerak 2€ balio du.
El Obelisco:
Rúa Nueva, 4 15003 Coruña (A) A Coruñan dago. Eraikin
bat da eta ez da sarrerarik behar, kalean dago eta.
Maria Pita:Eraikin bat da, Maria Pita
plazan dago eta ikustea dohainik da.
A Coruñako museo garrantzitsuenak:
124
Museo de Bellas artes: Rua Zalaetan
dago, egunero irekitzen da,
astelehenetan ezik eta sarrerak
2,40€ kostatzen du. Bertan aurki
daitezkeen gauzak historikoak dira.
Museo arkeologiko eta historikoa:
Paseo Marítimo Alcalde Francisco
Vázquez kalean dago. Egunero
irekita dago, astelehenetan ezik
eta sarrerak 2€ kostatzen du.
Denborarekin joateko gomendatzen
da, gauza asko daudelako ikusgai.
Gastronomia:
A Coruñan eta Pontevedran jaten diren gauza
tipikoak:
arraina, itsaskiak, enpanada, Cachelos con
grelos, Padron piperrak, Santiago tarta,
gazta tetila,patatak eta Ribeiro eta Albarino
ardoak.
Itsaskien artean tiipikoenak:
Olagarroak,percebea eta nekora dira.
Jai garrantsitsuenak: A coruñan
125
San Juan:Ekainaren 23 ospatzen da. A Coruñako festa
garrantzitsuena da. Sua egiten da etxe bakoitzean eta jendeak
esaten duenez sorginak uxatzeko egiten dute. Egun honetan
patatak eta sardinak jaten dituzte.
Santiago Apostol festa: Uztailan ospatzen da, 15 egun irauten
du baina egun hoberenak 24a eta 25a dira. Santiago de
Compostela katedralan ospatzen da.
24ean su artifizialak botatzen dira Apostoluaren omenez. 25ean
erregea edo errege-familiaren ordezkariek Santiago Apostoluari
eskaintza batzuek egiten dizkiote.
Jai garrantzitsuenak: Pontevedran
Gure andrea Carmen:Uztailaren 16an
ospatzen da. Bi egun irauten du.
Igandea 22: Lehenengo meza egongo
da,ondoren Pontevedrako orkestrak joko
du eta bukatzeko diskoteka egongo da.
Astelehena 23:
Egun honetan kalejira egingo dute gaita batzuek jotzen, ondoren
meza egongo da eta bukatzeko telebistan eta “el gran show”
deituriko lana antzeztuko dute.
Peregrina festa: Abuztuaren 11tik 19raino irauten du.
Larunbata 11: Lehenengo pregoi irakurketa egongo da eta
ondoren eta bukatzeko kalejira egongo da orkestrarekin.
Igande 12: meza batekin hasiko da, ondoren talde batek
antzeztuko du eta jarraitzeko Charanga Apeles ibiliko da hiriko
kale guztietatik.
Gauean prozesio batzuek egingo dira, ondoren kontzertu bat
egongo da eta bukatzeko orkestra batzuek desfilatuko dute.
126
Astelehena 13: jaialdi batekin hasi, ondoren kontzertu bat eta
bukatzeko orkestrak joko du egunsentira arte.
Asteartea 14: kalejira egongo da, ondoren umeek egindako
antzerki batzuek aurkeztuko dira eta bukatzeko kontzertu bat
eta orkestra bat.
Asteazkena 15: xake partidak egongo dira, ondoren meza egongo
da eta bukatzeko banda batek joko du.
Arratsaldean joko batzuek egingo dira, ondoren umeek egindako
antzerkia aurkeztuko dute eta bukatzeko ikuskizun bat egongo
da.
Osteguna 16: kalejiraren ondoren meza eta bukatzeko prozesio
batzuek eta kontzertu bat.
Ostirala 17: hasteko kalejira egongo da,ondoren kontzertu bat
eta bukatzeko umeek egindako antzerki batzuek.
Gauean kontzertu batzuek egongo dira eta ondoren orkestra bat
joko du.
Larunbata 18: lehenengo kalejira egongo da.
Arratsaldean umeen festibala eta bukatzeko orkestrak joko du.
Igandea 19: egun hau azken eguna da. Lehenengo kalejira egongo
da, ondoren antzerkiak, jarraitzeko orkestra batek joko du eta
eguna eta festa hau bukatzeko ikuskizun bat egongo da.
Galiziak turismoa erakartzen du, ez bakarrik Santiago bidea
burutu nahi dutenak, baizik eta bere aberastasun ugariengatik
ere.
127
Espainako iparraldean dagoen probintzia bakarreko autonomi
Erkidegoa da, Kantauri itsasoko kostaldean kokatuta dagoena.
Muga egiten du Gaztela Leon, Kantabria eta Galiziarekin.
1.081.487ko biztanleria dauka , hizkuntza ofiziala gaztelania da
baina Asturiera ere hitz egiten da.
Oviedo da erkidegoaren hiriburua, baina Gijón da hiririk
populatuena. Asturias Espainia iparraldeko lurralde menditsuena
eta berdeena da . Baina Asturias ez da mendia bakarrik, baditu
hondartzak, monumentuak, Kultura, Gastronomia eta jaiak ere .
Klima ozeanikoa du, prezipitazioak ugariak izaten dira normalean
eta neguan elurra egiten du .
128
IKURRINA
MAPA
- KULTURA:
*Europako mendietan “ National Park Picos de Europan” izeneko
parke babestua dago. Bertan ibilbide famatu bat dago oso
ezaguna dena : “ Ruta del Cares”. Caín eta Pocebos artean
kokatzen da eta 11 kmko luzera dauka. Bertan ibaia zeharkatu
eta haitzetatik paseo politak daude .
Ibilbide ikusgarria benetan.
129
* SELLA IBAIAREN JEITSIERA :
Asturiasen piraguismoa oso kirol famatua da, urtero abuztuko
hilabetean Sella ibaiko jeitsiera ospatzen da. Mundu guztiko
kirolariak elkartzen dira eta 20 kilometroko regatan parte
hartzen dute. Arriondasen hasi eta Ribalesellan bukatzen da .
Parte hartu nahi baduzu, telefono honetara deitu : 678 728
718
Giro ederra izaten da .
*LOS PICOS
DE
EUROPA:
Espainako
lehengo parke nazionalari izena ematen dioten gailurrak dira.
Bertako biosfera erreserba izendatu zuten 2.002an, bere balio
naturalak direla eta.
Asturias , Kantabria eta Leon probintzien arteko lotura ikusgarri
gisa altxatzen dira Picos de Europa harroak. Kantabrian
mendilerroan iparraldeko gune hau zerbaitengatik da
poenintsulako mendi inguru ikusgarrienateko bat . Mendigune
granitiko izugarria da itsas mailatik hasi eta 2.500 metrotik
gorako gailurretaraino katen artean dgoena.
130
(RUTAK ) :
• Arenes de Cabralesetik
• Bulnes y Peña Maineko zona
• Ibai Duje , valle de las Moñetas , Alivietako zona
• Urrielluko zona ( naranjo de bulnes )
“Joteko Naranjo de Bulnesera” Funicular de bulnes
Prezioak=
Billete normala : ibilbide bat 15,80€
Bi ibilbideak (joan etorria) 19,90€
Umeen billetea : ibilbide bat 3,90€
Bi ibilbideak (joan etorria) 6€
Ordutegia =
10: 00etatik 20:00etara zabalik dago.
PICOS DE EUROPA argazki ibilbidea :
Picu Urriellu
(Naranjo de Bulnes ) Fraión (picu urriellu gertu)
131
Tielve-Sotres caminora
“Mirador de Camarmeña”
“Arenas de Cabrales” artzain etxeak
Covadonga – Cangas de Onís Covadongako santutegia
132
Enol lakua (covadonga)
Zubi Romanikoa – Cangas de
Onís
Cangas de Onís
“La
Jocica-Río Dobra(Amieva)” “Cabroneru (Amieva)”
133
“Cañón del Dobea(Amieva)” “Cireñu ( Amieva )”
“Pierzu ( Beleño-Ponga)” “Los Bedules-Ponga”
-ASTURIASEKO 3 SEKTOREAK:
1/ NEKAZARITZA:
Abeltzain partetik, behi eta txerri hazkuntza dago gehienbat.
Lurzoruaren erabileratik, baso-ustiapena, baso asko eta gehien
dagoen beste erabilerak batzuk dira.
Nekazaritzan, fruta arbolak asko daude.
2/ INDUSTRIA :
Industria aldetik, kimika, metala eta ontzigintza asko daude
Asturias kostan dagoelako.
134
Energia aldetik, termikoa da garrantzi handiena duena.
Industria Oviedo aldetik gehien dago.
3/ LANBIDEA :
Gijón portu bat dago , Asturias kanpoko aldean hiru aireportu
daude.
Eta Oviedon turismo kultural asko dago.
- ERAIKINAK :
· Oviedoko katedrala eraikin
oso famatua da.
Katedral hau gotikoa da, oso
polita dena.
XIII. Mendean eraiki zen.
135
· San Pedro de Mestas de con,
XII. mendean eraiki zen,
erromanikoa da, egurrez
egina.
· Santo Adriano de Tuñón:
Oviedotik gertu dago, eliza
erromanikoa da.
perronamicoa da.
Eraikin zen XVII.ean.
· Santamaria de Naranko:
136
Arkitektura perromanikoa da ,
Naranko mendian aurki dezakeguna, Oviedotik gertu.
842 urtean eraikin zen.
· Erlojuaren torre :
Erlojuaren dorrea Gijónen kokatua
dago. XVI eta XIX mende artean ereiki
zen.
-ASTURIASEKO MUSEO GARRANTZITSUENETARIKO
BATZUK:
· Museo del Ferrocarril:
Gijonen kokatua dago.
Lehen “estacion del
Norte “ zen.
137
·Casa museo del Marques
de Sargadelas:
Ferreiruelan del Baxo
Kokatezen da . Hor bizi ziren
Marques batzuk.
(Antonio Riumundo)
- GASTRONOMIA:
138
Asturiasko janari tipikoa, gazta urdina ogiarekin eta ardo pixka
bat da. Han behi eta ardi asko daudenez gazta mota asko daude.
Fabada ere Asturiasen oso famatua da , babarrun txuriekin ,
txorizoarekin eta odolkiarekin egiten da.
- JAIAK:
Piraguen festa “descenso internacional del Sella” deitzen dena
(Abuztuan), Sagardo jaialdia (Navian), Uztaileko bigarren
larunbatean eta Amerikako eguna (Irailaren hemeretzian,
Oviedon) nagusienak dira.
139
BUKAERA:
Gida turistiko honekin espero dut Asturias ezagutzea eta
disfrutatzea.
Leire Aguirre
KOKAPEN GEOGRAFIKOA:
Kantabria penintsularen iparraldean
dagoen probintzia bakarreko
lurraldea da. Bere mugak hauek dira:
iparraldean Kantauri itsasoarekin,
mendebaldean Asturiasekin,
hegoaldean Gaztela Leonekin eta
ekialdean Bizkaiarekin. Kostaldean
dago eta 592.250 biztanle dauzka.
Kantabriako hiriburua Santander da
eta bertan 262.595 biztanle daude.
140
Kantabrian, klima ozeanikoa dago. Tenperatura gozoak dira baina neguan
baxuagoak. Prezipitazio ugari daude.Kantabriako hiri nagusiak hauek dira:
Torrelabega, Camargo, Castro Urdiales, Laredo, Reinosa eta Santoña dira.
Kantabriako hizkuntza ofiziala gaztelania da. Kantabriak 10 komarka dauzka:
Asón-Agüera, Campoo-Los Valles, Costa Oriental, Saja-Nasa, Trasminera,
Besaya, Costa Occidental, Liébana, Santander eta Valles Pasiegos.
ERLIEBEA:
Lurralde menditsua da.
Kantauriar mendikatea dago 480kilometroko luzera daukana. Mendizalea
baldin bazara Cabarga mendira joan zaitezke
paseo polit bat ematera.
141
Kantabrian eski estazio asko daude baina guztietan garrantzitsuena Alto
Campo da. Eski estazio hau Brañavieja izeneko herri batean dago
Santanderretik 100 kilometrotara.
Ebro ibaia
Kantabrian
jaiotzen da Fontibren izeneko
herri batean.
142
Ebro garrantzitsuena da baina beste hainbat ibai daude, adibidez
Cares ibaia, Híjar ibaia, Miera ibaia eta Pas ibaia.
EKONOMIA:
1.Sektorea: Langileen %5,8ak lehenengo sektorean egiten du lan.
Lantzen dituzten laboreak: behi abeltzantza, nekazaritza (bertan
barazki asko landatzen dira), arrantza, meatzaritza eta baso
ustiapena ematen da. Kostan dagoenez arrantza asko lantzen dute.
2.Sektorea: Langileen %30,4ak bigarren sektorean egiten du lan
batez ere elikagai industrian, kimikoan eta garraio industrian.
Krisialdia dela eta, eraikuntza gelditzen ari da.
3.Sektorea: Kantabrian 3. sektorea garrantzitsuena da. Bertako
ekonomia azken urte hauetan asko hazi egin da jende askok
(Bizkaiakoa batez ere) bere bigarren etxea bertan erosi duelako.
Kultura eta beste zenbait kirol ekintza erakargarri Kantabria osoan
143
zabaltzen ari dira. Munduko bankurik garrantzitsuenetarikoa
Santanderren dago Banco Santander izenekoa.
Talde handientzat Cobreces izeneko herri batean Las Mañanitas
izeneko nekazal turismoa dago; oso polita da eta prezioz ere oso
ondo dago. Gainera nekazal turismoaren ondoan frontoi bat dago
bertan jolasteko.
KULTURA:
Comillas Kantabriako herririk
ospetsu eta bisitatuenetarikoa da,
bere arkitektura politarengatik eta
paisai zoragarriarengatik. Bertan
unibertsitate katoliko bat dago
144
Universidad pontificia de Comillas izenekoa. Comillasen ere El
Capricho De Gaudi izeneko museoa dago jauregi baten antza
daukala.
El Capricho De Gaudi
MAGDALENAKO JAUREGIA:
Santanderren Magdalenako jauregia dago. Bertan margolanak
erakusten dira. Udan oso interesgarriak diren kurtso musikalak
daude musika ikasteko.
Magdalenako jauregia
ALTAMIRAKO LEIZEA:
145
Santillana del Mar-en Altamirako leizea izeneko leizea dago.
Bertan, Historiaurreko labar-margo multzorik garrantzitsuenetakoak
daude; duela 15.000 urte inguru margotuak izan ziren. Leizeetako
paretetan bisonteak, zaldiak, oreinak, giza-eskuak eta ikur
ezezagunak margotuak daude. Altamirako margoak 1879an aurkitu
zituen Marcelino izeneko gizon batek. Ezgeroztik Marcelino
ospetsua egin zen.
CABARCENO:
Animaliak gustatzen baldin bazaizkizu Penagosen (Kantabriako
herri txiki batean) Cabarceno izeneko natura parkea dago. Bertan
mota guztietako animaliak daude adin guztietako jendeak bisitatu
ahal izateko. Autoan mugitu daiteke parketik eta gainera 0-5 urte
arte sarrera dohainik da.
GASTRONOMIA:
146
Itsasoko produktuak dira Kantabriako gastronomiako
garrantzitsuenak. Kostan dagonez arraina asko jaten dute bertan,
nahiz eta haragia ere asko gustatu. Plater oso onak prestatzen
dituzte arrainarekin.
Marmitakoa Kantabrian sortu zen eta horregatik bertako plater
tipikoa da. Edozein jatetxean eskatu dezakezu. Marmitakoa mota
askotakoa izan daiteke: atunezkoa, izokinezkoa…
147
“Quesada pasiega” Kantabriako postre herrikoia da. Bertako
jendeari quesada pasiega asko gustatzen zaio eta horregatik asko
jaten dute. Kantabriako dendetan ere saltzen dute jaki hau.
Sobaoak ere garrantzia dute Kantabrian, batez ere, Vega de Pas
izeneko herri batean. Gosari oso tipikoa da eta bai kafetegietan edo
bai dendetan hartu ditzakezu. Oso gozoak dira eta pena merezi du
bertara joaterakoan sobao batzuk erostea zure etxera eramateko.
JAIAK:
148
Karmengo Ama Birjina arrantzaleen babeslea da, eta Kantabrian
arrantza asko egiten denez bertan egun hori ospatzen dute
(Uztailak-16).
Santillana del Mar Kantabriako herri ospetsu bat da eta bertan
Santa Julianako jaiak ospatzen dira Ekainaren 28an. Adin
guztientzako jendearentat ekitaldiak prestatzen dituzte. Haurrentzat,
adibidez herri kirolak prestatzen dituzte. Denak oso ondo pasatzen
dute jai hauetan, batez ere, haurrek.
IBILBIDEA:
149
1.Eguna: Goizean iristen bazara
goizean maletak desegin eta
deskantsatzea hoberena da.
Arratsaldean Comillasera joan bertan
paseo bat emateko eta gainera El
Capricho de Gaudi eta bertako
unibertsitatea bisitatzeko. Comilaseko
jatetxe batean afaldu eta Hotel Comillas
izeneko hotelera joan lo egitera.
2.Eguna: Goizean Cabarga mendira joan paseo polit bat ematera,
bokadiloak eraman bertan bazkaltzeko. Mendian arratsaldea pasa
eta afaltzeko Hotel Comillasera joan.
3.Eguna: Goizean Cabarcenora
joan animaliak ikustera.
Bazkaltzera hotelera joan.
Arratsaldean Magdalenako
jauregira joan. Santanderren
afaldu eta Jardin Secreto izeneko
hotelera joan lo egitera.
4.Eguna: Goizean Altamirako
leizea ikustera joan. Etxera joan
bazkaltzera. Arratsaldean
Santillana del Mar era joan paseo polit bat ematera sobao eta
quesda pasiega erostera. Santillana del Mar-en afaldu eta gero La
casa Güela hotelera joan.
5.Eguna: Pena askorekin Kantabriatik irten eta zure etxera joan.
150
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa
Espaikiako gida turistikoa

Weitere ähnliche Inhalte

Andere mochten auch

Conocimiento de la lengua, segundo de eso. Corvera 2015
Conocimiento de la lengua, segundo de eso. Corvera 2015Conocimiento de la lengua, segundo de eso. Corvera 2015
Conocimiento de la lengua, segundo de eso. Corvera 2015hanafyramadan
 
Unespa previsionsocial evolucion_productos_vida_notainformativa_primersemestr...
Unespa previsionsocial evolucion_productos_vida_notainformativa_primersemestr...Unespa previsionsocial evolucion_productos_vida_notainformativa_primersemestr...
Unespa previsionsocial evolucion_productos_vida_notainformativa_primersemestr...RAFAEL ALGUACIL ROLDAN
 
Proyectonacionalsimnbolvar
ProyectonacionalsimnbolvarProyectonacionalsimnbolvar
Proyectonacionalsimnbolvarorsonrene
 
Blue Hill Presentation
Blue Hill PresentationBlue Hill Presentation
Blue Hill PresentationGreenPace2010
 
¿Y para qué quiero yo eso del social media? Fdo. Sr. Cliente - 2009
¿Y para qué quiero yo eso del social media? Fdo. Sr. Cliente - 2009¿Y para qué quiero yo eso del social media? Fdo. Sr. Cliente - 2009
¿Y para qué quiero yo eso del social media? Fdo. Sr. Cliente - 2009Susana Heredia
 
Airpull filter Co.,Ltd --company introduction--factory
Airpull filter Co.,Ltd --company introduction--factoryAirpull filter Co.,Ltd --company introduction--factory
Airpull filter Co.,Ltd --company introduction--factoryShiny Liang
 
LIRS Compliance Requirements for MSMEs
LIRS Compliance Requirements for MSMEsLIRS Compliance Requirements for MSMEs
LIRS Compliance Requirements for MSMEsFATE Foundation
 

Andere mochten auch (12)

El dopaje ain aygeno
El dopaje ain aygenoEl dopaje ain aygeno
El dopaje ain aygeno
 
Conocimiento de la lengua, segundo de eso. Corvera 2015
Conocimiento de la lengua, segundo de eso. Corvera 2015Conocimiento de la lengua, segundo de eso. Corvera 2015
Conocimiento de la lengua, segundo de eso. Corvera 2015
 
Unespa previsionsocial evolucion_productos_vida_notainformativa_primersemestr...
Unespa previsionsocial evolucion_productos_vida_notainformativa_primersemestr...Unespa previsionsocial evolucion_productos_vida_notainformativa_primersemestr...
Unespa previsionsocial evolucion_productos_vida_notainformativa_primersemestr...
 
NACHA PAYMENTS 2014 Conference Brochure
NACHA PAYMENTS 2014 Conference BrochureNACHA PAYMENTS 2014 Conference Brochure
NACHA PAYMENTS 2014 Conference Brochure
 
VICKY.2016 APRIL (1)
VICKY.2016 APRIL (1)VICKY.2016 APRIL (1)
VICKY.2016 APRIL (1)
 
Contactos (autoguardado)
Contactos (autoguardado)Contactos (autoguardado)
Contactos (autoguardado)
 
Proyectonacionalsimnbolvar
ProyectonacionalsimnbolvarProyectonacionalsimnbolvar
Proyectonacionalsimnbolvar
 
Blue Hill Presentation
Blue Hill PresentationBlue Hill Presentation
Blue Hill Presentation
 
¿Y para qué quiero yo eso del social media? Fdo. Sr. Cliente - 2009
¿Y para qué quiero yo eso del social media? Fdo. Sr. Cliente - 2009¿Y para qué quiero yo eso del social media? Fdo. Sr. Cliente - 2009
¿Y para qué quiero yo eso del social media? Fdo. Sr. Cliente - 2009
 
Foro de Arquitectos: caché en azure a fondo
Foro de Arquitectos: caché en azure a fondoForo de Arquitectos: caché en azure a fondo
Foro de Arquitectos: caché en azure a fondo
 
Airpull filter Co.,Ltd --company introduction--factory
Airpull filter Co.,Ltd --company introduction--factoryAirpull filter Co.,Ltd --company introduction--factory
Airpull filter Co.,Ltd --company introduction--factory
 
LIRS Compliance Requirements for MSMEs
LIRS Compliance Requirements for MSMEsLIRS Compliance Requirements for MSMEs
LIRS Compliance Requirements for MSMEs
 

Ähnlich wie Espaikiako gida turistikoa

Ähnlich wie Espaikiako gida turistikoa (17)

AL- ANDALUS
AL- ANDALUSAL- ANDALUS
AL- ANDALUS
 
Gida turistikoa
Gida turistikoaGida turistikoa
Gida turistikoa
 
Madril
MadrilMadril
Madril
 
Janire eta Arrate
Janire eta ArrateJanire eta Arrate
Janire eta Arrate
 
Janire eta Arrate
Janire eta ArrateJanire eta Arrate
Janire eta Arrate
 
Zaldibarko Gida 4
Zaldibarko Gida 4Zaldibarko Gida 4
Zaldibarko Gida 4
 
Extremadura
ExtremaduraExtremadura
Extremadura
 
Alex eta johann
Alex eta johannAlex eta johann
Alex eta johann
 
Guadalquivir ibaia
Guadalquivir ibaiaGuadalquivir ibaia
Guadalquivir ibaia
 
Donostia egokitzapena
Donostia egokitzapenaDonostia egokitzapena
Donostia egokitzapena
 
Katalunia
KataluniaKatalunia
Katalunia
 
Galizia
GaliziaGalizia
Galizia
 
Kanariar irlak
Kanariar irlakKanariar irlak
Kanariar irlak
 
Arabako lautadako eskualdeak
Arabako lautadako eskualdeakArabako lautadako eskualdeak
Arabako lautadako eskualdeak
 
1. Erliebea LH 6
1.  Erliebea LH 61.  Erliebea LH 6
1. Erliebea LH 6
 
Portugal
PortugalPortugal
Portugal
 
Aragoi
AragoiAragoi
Aragoi
 

Espaikiako gida turistikoa

  • 1. AURKIBIDEA • Andaluzia o Cadiz o Granada, Jaen eta Almeria o Malaga o Kordoba o Sevilla • Balear uharteak o Mallorka o Menorka eta Ibiza • Kanariar uharteak o Lanzarote o Kanaria handia o Tenerife • Katalunia • Nafarroa • Euskadi • Extremadura • Galizia • Asturias • Cantabria • Madril • Errioxa • Zeuta eta Melilla • Murtzia
  • 2. • Valentzia • Zeuta eta Melilla • Gaztela eta Leon • Leo neta Salamanca GIDA TURISKOA CADIZ Cadiz Andaluzian dagoen probintzia bat da, 1.243.519 biztanle dituena. Iberiar penintsulako hegoaldean dago eta ozeano atlantikoko isurialdean nahiz mediterraneo isurialdean dagoen probintzia da. Malagak, Huelva eta Sevillarekin muga egiten du. Turismoa egiteko leku aproposa da, bertako hondartzak eta mendiak oso politak direlako. Klima mediterraneoa da, hau da, tenperatura goxoa egiten du urte osoan zehar eta prezipitazioak urriak izaten dira. Cadiz 2
  • 3. Mendiak eta ibaiak asko daude, hala nola: -Bahia de Cadiz: hor ibai asko bukatzen dira (Guadalete, Iro eta Salado de rota) Hau Bahia de Cadizko parke naturala da. Jerez de la fronterako mendiak: Jerez de la Fronteran daude eta mendi horiek parke natural bateko zati dira. (Alkornokales Parke naturala). Geroz eta animali gutxiago daudela diote. Alkornokales. Jerez de la froterako mendiak 3
  • 4. “Sierra de Cadiz” mendikatea nahiko handia da eta herrialde askok osatzen dute, hala nola: -Alcala del Valle -Sierra Sur de Sevilla -Bajo Guadalquivir -Villamartin Mendikate honetako mendirik altuenak 1648mko altuera du. Sierra Grazalema parke naturala bertan dagoenez, hango langileak bai parkea eta bai mendikatea ondo mantentzeaz arduratzen dira. Hona hemen mendikatearen irudi bat, osatzen duten herrietako batekin. Azpian, parke naturalean bizi den animali bat. Cadiz sei eskualdez osatuta dago: Bahia de Cadiz, La Campiña de Jerez, La Costa Noroeste, La Sierra, La Janda, El campo de Gibraltar. 4
  • 5. Eta bertan 44 herri daude. Garrantzitsuenak eta jendeak gehien bisitatzen dituenak ondorengo hauek dira:Jerez de la Frontera,Algeciras eta Puerto de Santa Maria. Ekonomian sektore garrantzitsuenak lehenengoa eta hirugarrena dira.Lehen arrantza asko egiten zen, baina urteekin, asko gutxitu da. Azken urteetan garrantzia handiena hartu duen sektorea hirugarrena da, turismoa gehienbat, hondartza asko daudelako eta oso politak direlako.Area fin-fina da eta hondartza luzeak dira. Cadizek monumentu kopuru handia du. Gehienak erlijiosoak eta militarrak dira. Leku oso politak daude eta bat berezia da, jendea esaten duelako Espainiako leku politena dela. Hau Cadizko katedralada da. Baina honetaz gain, monumentu eta leku polita gehiago daude: -San Antonio eliza: San Antonio eliza Kanpo de la Jaran dago. Estilo barrokoa dauka eta igande eta larunbat arratsaldetan meza egiten da. Hau San Antonioko eliza da 5
  • 6. -Puerta de la tierra: monumentu berezia da, Cadizko alde zaharra eta zati berria bereizten dituelako. Hau Puerta de la Tierra da -Torre telegrafica del Gobierno Militar de Cadiz: Sofia Erreginaren zentro kultura zen eta hor monumentu militar asko daude. -Gran teatro falla: Gran teatro Falla, izenak esaten duen bezala teatro bat da eta 200 urte baino gehiago dauzka. -Teatro Romano: 400 urte dauzka gutxi gora behera. 6
  • 7. Jai garrantzitsuak daude: Inauteriak: Chirigotas izena ematen diote jai honi. Chirigotas musikako banda bat bezalakoa da. Mozorratuta joaten dira abesten eta dantzatzen; Gran teatro Fallan ere koroak eta teatroak egiten dituzte. Bere xedea jendeak barre egitea eta disfrutatzea da. Andaluzian eta Espainian jai oso garrantzitsua da; horregatik Espainiako jende asko joaten da ikustera. Chirigotak Gran teatro Fallan. Aste Santuak: Oso garrantzitsuak dira Andaluzian eta Espainia osoan. Hau Aste Santuetako irudi bat. 7
  • 8. Cadizek probintziako jaia ere badu. Maiatzaren 19an ospatzen da. Cadizek janaria tradizional asko ditu: Frito a la gaditana. Pan de Cadiz. Hortiguillas fritas. Ganbas cocidas. Arroz con riñones aljerez. 8
  • 9. Hondartza de la Victoria: Paseo oso polita da eta gauza oso bereziak ditu. Adibidez, leku guztietan jatetxeak daude. Oso onak dira eta hobeto da joatea astelehenetik ostiralera eta asteburuan ez dago lekurik jendeak erreserbatzen duelako. Irudiko hotela, elegantea baina oso garestia da. Cadizen jende famatu asko jaio da: -Lola Flores -Rafael Alberti -Rocio Jurado -Paquirrin Cadiz turismoa egiteko leku aproposa da. Bere hondartzak eta paisaiak oso politak direlako eta tenperatura goxoa egiten duelako. 9
  • 10. GRANADA ,JAEN ETA ALMERIA. Espainiako hegoaldeko hiriak dira eta Andaluziako autonomi erkidegoan daude. Granadak 230.160 biztanle ditu, Jaenek 670.242 eta Almeriak berriz 704.210 biztanle ditu. Granadan Sierra Nevada mendikatea famatua da Andaluziako toki bakarra delako eskiatu daitekeena . Mendikate honek hiria inguratzen du. Granadak klima mediterraneoa du. 8 barruti ditu: ·Ronda, Norte, Centro, Zaidin, Genil, Chana, Beiro ,Albaycin Jaenen Sierra Magina menikatea eta Guadalbullon ibaia famatuenak dira. 10
  • 11. Almerian Gata lurmuturra famatua da. Andaluzian klima mediterranearra da nagusi, beraz, tenperatura epelak izaten dira neguan eta udan bero dexente egiten du. Prezipitazioak aldiz, oso urriak izaten dira, nahiz eta udazkenean uholdeak egon daitezkeen. Nekazaritza eta merkataritza dira hiri hauetako ekonomia jarduera nagusiak. Hala ere, Granadan eta Jaenen kimika industriak ere garrantzia du, nahiz eta orokorrean sektore honek behera egin duen. Kulturari dagokionez, Granada oso inportantea da, eraikin asko daudelako eta horrexegatik turistengatik oso bisitatua da. Granadan bisitatzeko lekuak ALHAMBRA: Alhambra Espainiako eraikin famatuenetarikoa da. Bere izenak gorria esan nahi du. Zatirik garrantzitsuenetarikoak lorategiak dira, kanpoaldearekin komunikatzen zirelako. Alhambrak : Korana deskribatu nahi du; gizakiak inguratzen duen guztia ederra izan behar da. Hauek dira sarreren prezioak: egunez joaten bazara 13 € balio du, gauez berriz 8€. 26 urte baino gutxiago edo 65 urte baino gehiago izanez gero, 9€. Eta 12 urtetik beherakoentzat dohainik. 11
  • 12. GENERALIFE: Granadako errege musulmanek atseden leku bezala erabiltzen zuten, horregatik dekorazio musulmana dauka. Lorategidun eraikina da. ALCAZABA: Alhambrako alde zaharra da, zati politenetariko bat da . Sarrera :6€ ZIENTZIA PARKEA EDO PARQUE DE LAS CIENCIAS: Granadako erdialdetik hamabost minututara dago. Famatua da, Andaluziako lehenengo museoa izan zelako. KATEDRALA ETA KAPILA ERREALA EDO LA CAPILLA REAL:bertan daude errege katolikoen hautsak. Katedrala mezkita nagusia zegoen lekuan kokatzen da. EL BAÑUELO EDO BAÑUELOA (arabiar komunak): Bañueloa arabiar komuna da . Bisita honek lehenengo arabiar komunak nolakoak ziren jakiteko balio du. Bañueloa Katedraletik 5 minutura dago. CARRERA DEL DARRO ETA PLAZA BERRIA : Granadako leku politenetarikoak dira, oso zaharrak dira eta . TRISTEEN BIDEA EDO PASEO DE LOS TRISTES: Ikuspegi oso politak ditu eta harrizko bi zubi nola gurutzatzen diren ikusten da . LAS ALPUJARAS EDO ALPUJARAK : Andaluziako txoko berezia da. Atzerritarrei asko gustatzen zaie gastronomiaz gozatzen delako. 12
  • 13. LA HUERTA DE SAN VICENTE EDO SAN VICENTE BARATZA Jendeak esaten du literatura gustuko duen guztiarentzat derrigorrezko bisita dela, García Lorcaren etxea izan zelako. LA PUERTA REAL: Granadako atea Granadako leku modernoena da eta hor gauzak eros daitezke. ALBAYCIN AUZOA EDO EL BARRIO DE ALBAYCIN: Granadako leku historikoena da. PLAZA VAZQUEZ DE MOLINA: plaza hau ezaguna da bere tamainarengatik Jaenen bisitatzeko lekuak JAENEN KATEDRALA EDO CATEDRAL DE JAEN(Santo rostro):oso famatua da bere tamaina handiarengatik. Pertsona batzuek hona bidaiatzen dute katedrala bakarrik ikusteko. SANTA KATALINA GAZTELUA EDO CASTILLO DE SANTA KATALINA: Jaengo ikuspegiak ikusteko leku ikaragarria da . Jabalcuz mendikatean kokatzen da . LA CRUZ DE JAEN EDO GURUTZEA: Santa Katalina gaztelutik 150 metrotara dagoen begiratoki polit bat da . 13
  • 14. SAN JUANEN ELIZA EDO IGLESIA DE SAN JUAN :famatua da oso zaharra delako . SAN LORENTZO ARKUA EDO ARKO DE SAN LORENZO: Jaengo alde zaharrean dago, Jaenera joaten bazara San Lorenzo arkua ikusi behar da derrigorrez. Almerian bisitatzeko lekuak ALMERIAREN ALCAZABA: eraikina leku altu batean jarri zuten horizontea ikusteko asmoz . LA CATEDRAL DE LA FORTALEZA NUESTRA SEÑORA DE LA ENCARNACION: gotorleku bat bezalakoa da , oso kolore politak ditu kanpotik baina barrutik gotikoa da . CASA DE LAS MARIPOSAS EDO TXIMELETEN ETXEA: Oso famatua da Almerian, bere altuerarengatik eta bere itxurarengatik. Etxe bat da eta balkoian tximeleta ugari daude, beraz barrura ezin da sartu. CASINO CULTURAL EDO KASINO KULTURALA: Bere dekorazioa esklusiboenetarikoa da. Horrexegatik famatua da. CASA DE LA MUSIKA EDO MUSIKAREN ETXEA: turismoa egiteko eta musika gustatzen zaion pertsona batentzat leku aproposa da. 14
  • 15. TEATRO CERVANTES: antzoki bat da, Almeriako kondaira kontatzen dizutena. Haurrak ,gazteak eta adin guztietako pertsonak joan daitezke. GASTRONOMIA. GRANADAREN GASTRONOMIA: babarrunak urdaiazpikoarekin edo (habas con jamon) San anton ontzia :egosi bat da , babarrunak eta Lekak ditu , odolkia ,txerria , arroza eta aragi geio ditu gazpatxoa Axahal andaluza: hauek dira osagaiak: axahal bat, 2 tipula, 2 tomate, 3 baratxuri buru, 2 piper, olio litro bat, arbendolak, ogia fruitua, ardoa, garagardoa, gatza eta piperminak. Sacramonte tortilla (Granadako tortilla patata): Tortilla hau oso famatua da Granadan, garunak dituelako beti. Batzutan intxaurrak edo urdaiazpikoa jartzen dira. JAENEN GASTRONOMIA: 15
  • 16. Jaenen oliba olioa oso ona da, horregatik turistek asko erosten dute. Pipirrama: entsalada bat da, sasoiko barazkiak eta atunaz osaturik dagoena. Saltsa ozpina eta olioarekin egiten da. Babarrunak tomatearekin, bakailoarekin, errefauarekin eta olibekin egiten dira. ALMERIAKO GASTRONOMIA Almeria, janari aldetik hiruetan okerrena da Itsaskiak : Azufaifa: fruta bat da gereziaren antzekoa 16
  • 17. JAIAK Sección I.1 GRANADAKO JAIAK : Corpus Christia da Granadako jairik famatuena. JAENGO JAIAK: Feria de San Lucas da inportateena . ALMERIAKO JAIAK: abuztuan izaten dira. Feria de la virgen del mar du izena. 17
  • 18. 18
  • 19. KOKAPEN GEOGRAFIKOA KOKAPEN ZABALA: Málaga Andaluzian dago, mediterraneoko hego-mendebaldean. Sevillarekin, Kadizekin, Kordobarekin eta Granadarekin muga egiten du. Kosta del Solen dago. ERLIEBEA: Erliebea oso menditsua da. La Maroma eta La Torrecilla mendiak daude bertan. Málaga sistema betikoan dago eta mendi-sistemak inguratzen dute. Guadalmedina eta Guadalhorce ibaiak Mediterraneora isurtzen dira. Gibralfaro mendia. KLIMA: Klima mediterranearra du, beraz, udan bero handia egiten du eta negua ez da oso hotza izaten. Prezipitazioak urriak izaten dira. HIRI INPORTANTEENAK: Malaga, Marbella, Mijas, Fuengirola, Torremolinos, Benalmadena, Antequera, Ronda eta Nerja hiri inportanteenak dira. 19
  • 20. Marbella. Ronda. EKONOMIA: Malagak 1.700.000 biztanlea baino gehiado du. 1ª Sektorea: Nekazaritza eta arrantza asko dira jarduera ekonomiko garrantzitsuenak. 2ª Sektorea: industriak ez du indar handirik; hala ere elikagaigintza, oinetakogintza, kimika etab lantzen dira. 3ª Sektorea: Gaur egun, hau da sektore inportanteena. Batez ere turismo eta eraikuntzan. KULTURA: ERAIKIN FORMATUAK: Alcazaba. Malagako gelak. 20
  • 21. Malagako antzoki Erromatarra. GASTRONOMIA: ARRAINAK: Arrain frijitua eta mariskoak. HARAGIA: Rabo de toro a la rondeña. POSTREAK: Antequerako roskoak, bienmesabea, batatako kroketak , torrijak eta pestinoak. 21
  • 22. JAIAK:San Antonio azoka Frigilianan, Aste Santua, Malagako feria eta San Juaneko sua. 22
  • 23. KORDOBA Kordoba Andaluziaren iparraldean kokatzen da. Sevilla, Málaga, Granada eta Jaénerekin muga egiten du. Kordobaren herrietako bat, Priego de Kordoba da, eta han ezagunak dira: La fuente del rey eta La fuente plaza de la constitución. Kordoba bi ibai zeharkatzen dituzte: Guadalquivir eta Zújar. EKONOMIA 1-Lehenengo sektorea indar gehien daukana da, nekazaritzak konkreturik. Produktu garrantzitsuenak olibak (olioa egiteko)eta zerealak dira. 2-Bigarren sektorean industri hauek, nabarmentzen dira: Kimika, automobilgintza, Elikagaigintza, aeronautika eta oinetakogintza. 3-Hirugarren sektorea, azkenik Kordobak duen aberastasun historikoari esker, turismoa ere nabarmendu behar da. Aireportuak Komunikazio-bide inportante bat da garraiatzeko. 23
  • 24. Zer ikusi kordoban Kordobako Mezquita eraikin garrantzitsuenetako bat da, 23.000m2 neurtzen ditu, eta calle del Cardenal Herreroan dago. Aurrealdean harrizko paretak mezquita isten dute, eta barrutik zutabe asko daude eta haien goian zubi moduko arku batzuk daude. Kordobako patioak bisitatu ditzakezu, beti apainduak daudelako, batez ere patioen egunean, maiatzak 8-tik maiatzak 19-ra irauten duena, egun horretan jende guztia patioak apaintzen ditu eta oso politak geratzen dira. Julio Romero de Torres museoa, plaza del protoan dago, 1.931an sortu zen. Julio Romeroren kuadro batzuk hauek dira: La chiquita peconera, Naranjas y limones, canté hondo eta poema a cordoba. la chiquita piconera naranjas y limones l 24
  • 25. Canté hondo poema a cordoba El puente romano, Guadalquivir ibaiaren gainean dago, eta campo de la verdad eta catedral auzoak juntatzen ditu. Gauza tipikoak Kordobako janari tipiko batzuk hauek dira: -El salmorejo cordobes berenjena enpanatu batzuekin. -El rabo de toro estofado. -Pescado en adobo. Kordobako postre tipiko batzuk hauek dira: -Ajonjolí. -Dulce de membrillo. 25
  • 26. Kordobesak arropa finarekin jansten dira, or klima beroa dagoelako eta oso pipirinak direnez asko makilatzen dira. Kordoban baita sevillanak eta flamenkoak dantzatzen dira. KORDOBAKO JAIAK CRUCS DE MAYO, Kordobako jai bat da, eta jaia maiatzak 1tetik maiatzek 5teraino irauntzen du. Jai onetan gurutzeak garrantzitsuak dira, orregatik jendea, plazetan, patioetan, eta balkoietan jartzen ditu gurutzeak. Jai horretan, Kordobako edari tipikoak edaten dira barretan, eta gauetan dantza sevillanak egoten dira ia leku giztitik. LA NOCHE BLANCA DEL FLAMENCO, Kordobako jai garrantzitsuena da, ekainaren gau guztietan ospatzen da, eta Kordoba guztia jendez betetzen da. Jai egun horretan musika eta dantaza flamenkarrak izaten dira, eta jendeak oso ondo pasatzen du. Andaluzia Huelva, Cádiz, Sevilla, Kordoba, Málaga, Jaén, Granada eta Almería probintziek osatzen dute. 26
  • 27. Sevilla, probintzi bat izateaz gain, Andaluziako hiriburua ere da. Itsas mailatik 20 metrotara dago eta bere mugak Huelva, Cadiz, Malaga, Cordoba eta Badajoz dira. Sevillak, 707.414 biztanle ditu. Ohiko klima mediterraneoa da bertakoa; beraz, neguan tenperatura epelak dira eta udan nahiko altuak. Prezipitazio urriak izaten dira udan, eta udazkenean berriz, euri asko egiten du. Guadalquivir ibai ezagunak zeharkatzen du probintzi hau. Ekonomian, hiru sektore daude: • Lehenengo sektorean asko lantzen da: garia, arroza, artoa eta garbantzuak gehien bat. • Bigarren sektorean industria kimikoa, automobilgintza, elikagaigintza, aeronautikoa, oinetakogintza eta ehungintza lantzen dira. • Hirugarren sektorea: Sevillan aireportua dago. Andaluzia Espainian gehien bisitatzen den erkidegoetako bat da, beraz turismoak indar asko dauka sektore honetan. Sevillan monumentu asko daude hauek dira famatuenak: 27
  • 28. • La giralda: Kanpandorre bat da. • Katedrala: Bisitatzera sartu daitekeena. • Trianako zubia: Han maiteminduek giltzarrapoak jartzen dituzte beraien izenekin. • Zezen plaza “La Maestranza”: Barruan bisitatzeko museo bat dago. • Torre del oro: 36 metroko altuera duen monumentua da. 28
  • 29. • San Telmo jauregia: 1682.urtean eraiki zen lehen unibertsitate bat zen, orain bisitatu dezakegu. • Plaza de España: plazaren erdian aintzira bat dago, txalupa txiki batzuek daude, tartetxo batez erabili daitezkeenak. • “Antigua estación de tabacos”: Lehen tabako fabrika bat zen, orain monumentu zahar bat da, kanpotik bakarrik ikusi daitekeena. Sevillatik paseotxo bat eman eta hiria ezagutzeko zaldiez bultzatutako gurdiak badira, gizon batek gidatzen duena. 50€rengatik ordu erdiko buelta ematen dute. Itsasontziz ere, Guadalquivir ibaian zehar hiria ikusteko aukera dago. 29
  • 30. GASTRONOMIA Sevillako janari tipikoenak gazpacho andalúz, pescaito frito, eta pestiñoak dira. Zenbait tabernetan, jaten zauden bitartean zuzeneko musikaz gozatzeko aukera paregabea dago. “La Anselma” taberna, Triana auzoan dagoena, oso famatua da eta abesten duena Anselma deitzen da. 20etatik 1etara irekita egoten da. Gazpacho andalúz:Modu asko daude egiteko, hau da bat: piperrekin, tomateekin, baratxuriarekin eta pepinoz eginda dago. Pestiñoak: postre bat da. Aste santuan eta gabonetan jaten dira. 30
  • 31. FESTAK • Aste santua: Sevillan biziki sentitzen duten festa da, eta kofradia mordo bat kaleetan zehar prozesioan ibiltzen da. • El Rocio: Pentecostés igandean ospatzen da (20 egun pasata aste santua eta gero).Erlijioen greba da. • Feria de abril: Sevillako bistanleak zaldietan eta oinez joaten dira sevillatik sevillanoz jantzita. Mallorca Balearretako uharte handiena da, 790.763 biztanle dituena. Menorca eta Eivissa daude ondoan eta hauek bezala, oso helmuga turistiko garrantzitsua da. 31
  • 32. Mallorcak hainbat probintzia ditu: Calvía, Manacor, Inca, Llucmajor, Marratxí, Felanitx, Pollença eta Alcudia. Uharteko hiriburua eta Balear Uharteko erkidegoko hiriburua Palma Mallorca da. Tramuntanako Mendizerrak irlaren ipar-mendebaldean daude. Era berean, irlaren erdialdean lautada bat nabarmentzen da, “Pla” izenekoa. Llucmajor-en inguruan Randako mendigunea aurki dezakegu, Tramuntana baino askoz baxuagoa dena. Balearretan katalana eta gaztelania dira hizkuntza ofizialak. Baina Mallorcak bere hizkuntza du, Mallorkera. Klima mediterraneoa dauka , udan tenperaturak nahiko altuak izaten dira eta baxuagoak neguan. • Ekonomia: Mallorcako ekonomia jarduera garrantzitsuenak turismoa eta eraikuntza dira. Hala-ere, artisautza-modu inportanteak existitu dira historikoki(larru, zapatak, altzariak, abeltzaintza, zeramika, arrantza eta meatzaritza) Era berean, ostalaritzako industria balearrak Espainiako lehengotariak dira. Mallorcako ardoak ere oso onarpen handia dute bai Espainian bai Europako leku askotan, azkeneko urteetan batez ere. • Kultura: • Eraikin famatuak: Mallorcako Katedrala: Gela garrantzitsuenak: Sakristia, kapitulu gela gotikoa eta kapitulu gela barrokoa dira. Ikustea merezi du: bereziki otsailaren 2an eta azaroaren 11an, goizeko 9 etan, eguzki-argia leihotik sartzen da eta fatxadan proiektatzen den argia eta oso polita baita. 32
  • 33. Kobazuloak: Mallorcan 800 bat kobazulo daude. 800 kobazulotik 5 bakarrik izan dira prestatuak bisitak edukitzeko. Inportanteenak hauek dira: Artako kobazuloa: Europako altuena da. Kobazuloan 20 metroko estalaktita bat dago. Campanetko kobazuloa: Barrunbe ugari dauzka. 3.200m² azalerarekin. Bisitaren iraupena 45 minutukoa da. Drac kobazuloa: Oso ezaguna da. Kobazuloaren barruan kontzertu txiki bat eskaintzen dute. Bisitak ordu bat gutxi gora-behera irauten du. Génovako kobazuloa: 36 metroko sakonera dauka. Ur-filtrazio asko daude eta horregatik estalaktita eta estalagmita asko daude. Bisitaren iraupena: 35 minutu ingurukoa izaten da. 33
  • 34. Hansestako kobazuloa: 40 minutuko bisita da. Ibilaldi gidatuak eskaintzen ditu. Eta gainera kontzertu txiki bat. Bellverko gaztelua: Orain dela asko kartzela bat ; gaur egun presoek egin zituzten margolanak ikus daitezke. Gaztelua 140 metroko altuera duen muino batean dago, Espainan dagoen gaztelu biribila bakarra da. Gaztelura ailegatzeko 2 autobus hartu behar dira eta gero 20 minutu ibiltzen egon behar zara. 34
  • 35. • Gastronomia: Mallorcako janari ospetsuenak hauek dira: Eta hauek dira edari tipikoak: Hierbas, Palo eta Mesclat dira. Jai gastronomikoak: San Juan festa urriaren lehen larunbatean ospatzen da. Jai honetan txorizoa eta saltxitxak jaten dituzte. Uharteko herri askotan, txerri-hilketak herri osoa inplikatuz jai ekitaldi batean bihurtzen dira. • Jaiak: 35
  • 36. Mallorcako jai nagusiak santuekin edo erlijioarekin zerikusia dute. Festa askotan erraldoiak eta xeremiers-ak egoten dira. Xeremiers-a xeriamia, Mallorcako instrumentua ezaguna, jotzen duen pertsona da. San Antonia Abadko jaia: bertan animalien bedeinkazioa ospatzen da. Nabarmentzen diren herriko festak Artáko eta Sa Poblako jaiak dira. Egun honetan jendeak espinakak eta aingiraz osatutako plater bat prestatzen du, espingada deitzen dena. San Sebastián jaia: Urtarrilean ospatzen den festa da. Jai hau ospatzen da, San Sebastiánek garai batean irla izurritetik askatu zuelako. Suak, kontzertuak, erraldoi ugarik eta irudian ikusten diren zezen suzkoek parte hartzen dute. Inauteriak: Mallorcan Sa Rua deitzen diote. Mallorcako herri guztietan ospatzen da. Karrozak, jendea mozorratuta, desfileak…egiten dira. 36
  • 37. Egun hauetan ensaimada jaten dute. Aste Santua: Jai hau oso ospetsua da. Artáko eta Pollença prozesioak oso famatuak dira. Egun hauetan enpanada, panades, eta paskuako frijituak jaten dira. Mairu eta kristauen jaia: Maiatzako bigarren astelehenean ospatzen da. Beste gauza batzuk: Hauek dira Mallorcan jaio diren pertsona famatuak: Ramon Llul 37
  • 38. Frai Junipero Serra Miquel Barceló: Maria de la Pau Janer: Rafael Nadal: Mallorca leku turistiko garrantzitsua denez, fama asko dauka. Gainera oso polita da eta pena merezi du ikusteak. 38
  • 39. Menorca eta Ibiza Espainian daude Mediterraneo itsasoan eta mediterranear kilma dute hau da, tenperaturak epelak izaten dira neguan eta altuak udan. Menorcako hiriburua Mahon da eta Ibizakoa Ibiza. Menorcako leku bisitatuena eta biztanle gehien disuena Ciudadela da eta Ibizan Santa Eulalia eta San Antonio dira . Ibiza Menorca Menorca 8 udalerritan banatuta dago: Ciudadela,Ferrerias,Mercadal,Es Migjorn, Gran Alayor, Mahon, Villa Carlos eta San Luis. Ibiza 5 udalerritan: San Jose, San Antonio abad, San Juan Bautista, Santa Eulalia del río eta Ibiza (hiriburua). 39
  • 40. Balear uharteetan, Menorcan konkretuki, duela urte asko industria zen gehien nabarmentzen zen ekonomi sektorea baina orain turismoa da inportanteena. Menorcan, turismoa egitera britaniar asko joaten dira haren senaiak, hondartzak eta paisai naturalengatik. Ibizan, 60-70. hamarkadetatik aurrera oso inportantea da turismoa, diskoteka famatu asko daudelako eta gazteak batez ere joaten dira. Senaia eta hondartza asko ditu, Balear uharteetako beste irlek bezala. Baina Ibizan tradizionalki nekazaritza ere lantzen da. Zein produktu batez Ere??? Ibizan, 134.460 biztanle daude. Santa Eulalia Ibizako udalerririk populatuena da, 26.000 biztanlerekin. Menorcan, 94.875 biztanle daude. Mahon, Menorcan biztanle gehien dituen herria da, 27.669erekin. Zer ikusi ? Zer egin ? 40
  • 41. Menorca : Menorca ikusteko lehenengo, Monte Toro mendia igotzea aproposa da, bertatik ia ia guztia ikusten baita. Eguraldi ona egiten badu, Menorca guztia ikusteaz gain, Mallorcako alde bat ere ikus dezakezu bertatik. Mendi txiki hori Menorcako mendirik altuenda da 358 metroekin eta Balear uharteetako seigarren mendirik altuena da. Ez du ezer kostatzen, hau da, dohainik da eta irlaren zentroan dago. Menorcako lekurik bisitatuena Cova d´en Xoroi da, hau kobazulo bat da eta han behatoki bat dago, non ikuspegia zoragarria da. Kafetegi bat ere badago, musikalarekin egunez eta gauez berriz, diskoteka bat antolatzen dute. Ostegunero Menorcako iparraldeko festarik famatuenak antolatzen dituzte. 41
  • 42. S’albuFera des Grau: Menorcako natura-parkerik famatuena da. 5.000 hektarearekin, animali asko aurki ditzakezu, gehienak ur-hegaztiak. Ibilbideak ordu bete irauten du eta dohainik da. Fortaleza de la Mola: Mahonko portua babesteko jarri zuten eta Espainiako Isabel II. erreginak agindu zuen bere eraikuntza. Portuaren beste aldean San Felipe gaztelua dago. Hau bisitatzeko helduak 8 euro ordaindu behar dute eta 12 urtetik beherakoentzat sarrera dohainik da. Gauan Ciudadelaren portua ikustea oso polita da eta hango kaleak oso estuak dira. Handik gertu, Plaza del Born-en, udaletxea dago baita Castillo de San Nicolas ere, oso polita dena. Hau,dorre guztietatik arkitektura dotoreena duena da, barrura sartu daiteke eta sarrera dohainik da. Hondartzak eta senaiak: Galdana senaia: Menorcako famatuenetariko bat da, Menorcako hirigunetik gertu dago. Ur ekintza batzuk proba 42
  • 43. ditzakezu. Adib: pedaloak, kayakak,txalupak eta gauzarik garestiena, motordun txaluparen alokairua (2 ordu nahi badituzu 65 euro dira eta 4 ordu nahi badituzu 100 euro dira). Turqueta senaia: Menorcako senaiarik famatuena da bere ur garden eta are finagatik. Menorcako senaiak eta hondartza gehienak pinuz inguratuta daude hau da, ez dago hiririk bertan. Macarella senaia: Menorcan senai hau famatu da, postal gehienetan agertzen delako eta kafetegi bat dago, nahi izanez gero han bazkaltzeko. Honen ondoan Macarelleta senai txikia dago eta bertatik paseotxo bat ematea gomendagarria da. Macarelleta senaian ez dira inoiz medusak edo algak agertu. Ibiza: 43
  • 44. Ibizako lekurik politena alde zaharra da, horrexegatik turistak gehien bisitatzen dutena da. Hango etxe gehienak zuri kolorekoak dira. Bertan egonik, baluarteak bisitatzea ideia bikaina da. Handik hiria ikus dezakezu eta ezkerrean hiriko plazarik famatuena dago: Vara De Rey. Plazaren erdian estatua bat ikusten da, Cubako gerratean ibilitako gizon bat omentzen duena, Ibizako gizon bat hain zuzen. Ibiza ia ia guztia ikusteko trena turistikoa hartzea ideia ona da. Tren horretan Ibizako udalerri bat aukeratu eta hori ikustea joaten zara (San Jose, San Antonio abad, San Juan Bautista, Santa Eulalia del Rio eta Ibiza hiriburua). C’an Marca kobazuloa: Kobazulo honek 100.000 urte ditu, oso zaharra da. Gaur egun fosil batzuk aurkitzen dira eta estalagtitak eta estalagmitak sortzen dira oraindik. Formentera iralara joateko itsasontzia hartzea ere ondo dago: 19€ dira gazteentzat eta helduentzat. Itsasontziaren izena "Aquabus” da; honek “Figueretas” hondartzara ere eramaten zaitu. Diskotekak: 44
  • 45. Ibizan gaueko turismoa oso famatua da batez ere gazteentzat. Ibizako diskoteka famatuenak hauek dira: Pacha eta Amnesia. Pacha: Jende gehiena joaten denez Ibizako diskotekarik famatuena da. Igandetan 45€ balio du sarrerak eta astelehenetan 60€. Pachako dendak daude hirian. Amnesia: Diskoteka hau Pcharen atzetik famatuen da eta prezio hauek igandeetan desberdinak dira: neskentzat 25€ eta mutilentzat 30€; baina astelehenetan 50€ bientzat. Pachan bezala, Amnesia dendak ere badira. Hondartza eta senaiak: Vadella senaia: Ibizako ospetsuenetako bat da eta haundia da. Senai honetan pedalo egiteko aukera duzu, txirristrarekin edo gabe. Gainera pedaloarekin pixkat urruntzen bazera ur-animaliak aurki ditzakezu eta bainatu. Tarida senaia: Senai hau oso turistika da eta honen ondoan kafetegiak,hotelak…daude. Senai honetan ere ur-kirola ahal dira egin. Urpekaritza ikastaro bat ere egin daiteke. 45
  • 46. Figueretas senaia: Ibizako hiriburuaren senairik famatuena da. Senai hau nahiz eta hiriburuan egon oso lasaia da eta bainatu zaitezke arriskurik gabe. Sakonera oso gutxi du, ez da metrora iristen eta. Gastronomia: Menorca: Mahongo gazta: Oso tipikoa da Menorcan gazta hau, behiaren esnearekin egina dago eta bakarrik Menorcan, bereziki Mahonen egiten da. Honen aldeak biribilduak dira eta goiko azala hori edo naranja kolorekoa izaten da. Caldereteta de langosta: Manhonko gazta bezela hau Menorcako beste janari tipikoa da eta tipularekin, tomatearekin, baratxuriarekin eta perrexilarekin egiten da. Janaria banatzean tipikoa da ogi lehorra ere ematea; eta ogi lehorra Menorcan tipikoa da sopetan jartzea ere. Ibiza: Borrida de rajada: Janari hau oso tipikoa da Ibizan baina baita Formenteran ere. Patata, arrautza, perrexila, tipula, 46
  • 47. ogi frijitua, almendra, azafrana eta oliba olioarekin egiten da. Jaiak: Menorca: Es Mercadal: uztaileko hirugarren asteburuan ospatzen da eta jai honetan zaldiak dantzan eta saltoka joaten dira kale guztietan zehar. Menorcan zaldien jaia oso famatua da eta “jaleo” izena du. Menorcako eguna: Irailaren 6tik irailaren 9ra ospatzen da Mahonen. Hasteko, 6 gauan meza bat egiten da “pregon” izenekoa eta 7an eta 8an “jaleo” egiten da (zaldiekin). Ibiza: Ibizako eguna: Santa Eulalia del Rion ospatzen da maiatzaren lehenengo igandean. Jai hau ospatzen da garai batean gizon batzuk mezatik atera zirenean ondoan zegoen tenplu bat hodoratzen ari zela, jende guztia salbatu zutelako. Horregatik desfile bat egiten da karrozekin eta dantzak izaten dira. Sara.Acha 47
  • 48. KOKAPENA GEOGRAFIKOA Lanzarote Espainiako uharte bat da, Atlantiar Ozeanoan kokatzen dena. Klima subtropikala du. 846m² dauzka, Afrikako kostatik 140 kilometrotara dago eta iberiar penintsulatik 1000kilometrotara. Afrikako kostaldearekin muga egiten du. Lanzaroteko hiriburua Arrecife da eta udalerri nagusiak hauek dira: Haria, San bartolomé, Yaiza, Teguise, Tinajo eta Tías dira. Lanzaroteko erliebea: 48
  • 49. Mendi famatuena: Peñas del Chacheen dira eta 671m dauka. Sumendi famatuena: La Corona da, 250m ditu. EKONOMIA 49
  • 50. 1º Sektorea: Lanzaroten nekazaritza oso eskasa da, arrantza nekazaritza baino garrantzitsuagoa da. Lanzaroten aurkitu dezakegu Kanariesetako portu handiena (Arrecifen). Gutxi gora behera 400 itsasontziekin. 2.Sektorea: fabrikazio industrian egiten dute lan gehienek eta gutxienek meatze industrian. 3. Sektorea: Hostalaritzan gehienek egiten dute lan, eta gutxienak Finantza eta aseguru jardueran egiten dute lan. 50
  • 51. Gutxi gora behera 139.000 biztanle daude KULTURA Arrecife Eraikin famatu batzuk: Castillo De San Gabriel: Arrecifen dago, eraiki zuten 1574an eta 1590an berreraiki zuten. Castillo De San Gabriel 51
  • 52. Castillo de San José: Gaur egun “Museo Internacional de Arte Contemporáneo”a bertan dago. 1779an eraiki zuten, lehen “Fortaleza del hambre” izenez ezagutzen zen. Castillo de San José Iglesia de San Ginés La Iglesia de San Ginés: Hiriaren zaindariaren izena dauka. XVIII mendean eraiki zuten. Haría Los Jameos del Agua: Natural sumendi-hodi bat da, hasieran jatetxe bat aurkitu dezakegu, hor bertan lurpeko aintzira bat dago eta karramarro txuri eta itsu bat bizi da, munduko bakarra. Los Jameoseko karramarroa 52
  • 53. Cueva de los Verdes: Sei kilometroko kobazulo bat da, eta bisitatzeko hainbat galeria daude. Galeria handiena erabili zuten auditorio bat egiteko, gaur egun kasu batzuetan kontzertuak egiten dira. Kobazuloa Auditorioa TEGUISE Fortaleza de Guanapay o Castillo de Santa Bárbara: Espainiako konkistaren lehen urteetan eraiki zuten. Gaur egun Museo de la Piratería deitzen da. Fortaleza de Guanapay o Castillo de Santa Bárbara 53
  • 54. Iglesia de Santa María: XV mendebaldean eraiki zuten estilo gotikoarekin. Barrualdean Guadalupeko Ama Birjinaren irudia dauka. Iglesia de Santa María Palacio de los Spínolas: XVI mendebaldean eraikita. Palacio de los Spínolas 54
  • 55. Convento de San Francisco o Convento de Miraflores: XVI mendebaldean eraiki zuten. Covento de San Francisco TÍAS 55
  • 56. Iglesia de Nuestra Señora de la Candelaria: XVII. mendean eraiki zuten. Iglesia de Nuestra Señora de la Candelaria Masdache: Labaren gainean dagoen herri bat da, laba hori 1736an atera eta lehortu zen. Bertan mahatsak lantzen dira eta kanarietan ardo oso famatu bat egiten da. Masdache 56
  • 57. YAIZA El Golfo: Arrantzale herri bat da, oso ederra, krater erdi -aintzira berde esmeralda bat nabarmentzen da. Sumendietan eta harrietan haizearekin eskultura bat osatu da, anfiteatro erraldoi bat osatzen duelarik. El Golfo Los Hervideros Los Hervideros: Golfotik oso gertu dago. Las salinas del Janubio Las salinas del Janubio: Cráter zahar batean kokatuta daude, itsasoaren sarguneei esker, posible da kalitate handiko gatza ekoiztu. 57
  • 58. El Parque Nacional de Timanfaya: Yaizako ipar aldean kokatuta, kanarietan sumendi gehien dauden lekua da. El Parque Nacional de Timanfaya Montañas de Fuego: Krater segida bat da, parke nazionalaren barruan kokatzen da. Tacita de Chocolate: Krater ilun txiki-txiki bat labaz estalita. 58
  • 59. Tacita de Chocolate GASTRONOMIA Lanzaroteko gastronomiaren bihotza arraina da. Batez ere, desberdintzen da, kostaldean arrain ugaritasuna handiagoa dute. Plater tipiko batzuk: Churros de pescado Papas arrugadas 59
  • 60. Atún en adobo JAIAK ETA OHITURAK Festa handiena irailaren 15ean, Tinajon ospatzen da. Virgen de los Dolores o de los Volcanes deitzen diote. Bere ospakizunean irla osotik etortzen den jendeak parte hartzen du. Virgen de los Dolores o de los Volcanes 60
  • 61. Beste festa handia inauteria da, normalean otsailean egiten da, baina data Pazko araberakoa da. Arrecifeko inauteriak, marinel jatorrikoa, Lanzaroteko maskara festa nagusia da. Inauteriak Arrecifen Kanariar uhartedia, Ozeano Atlantikoan kokatuta dagoen artxipielagoa da. Espainiako bigarren artxipielagoa. Bertan, zazpi irla daude eta horietako bat Kanaria Handia da. Lanzaroterekin eta Fuerteventurarekin batera ``Las Palmas´´probintzia osatzen du. Hiri zabala da eta Kanariar Uharteetako irlarik merkeena da. Irlak, 1.623 km2 ditu eta Espainiako hego-mendebaldean dago. Bere ikurrina horia eta urdina da argazkian agertzen den bezala eta erdian marrazki bitxi bat dauka. Kokapen geografikoa: 61
  • 62. Kanaria Handia, irla bat denez ez ditu mugarik, baina irla batetik bestera itsasontzian 10 minututan joan zaitezke, ozeano atlantikoaz disfrutatzera. Kanaria Handian ez dago probintziarik. Erliebeari dagokionez, kanariar irlak jatorri bolkanikoa dute eta tontorrik altuela ``Pico de las Nieves´´da 1.949 metroekin. Hortik, itsaslabar asko ateratzen dira. Zenbait amildegi daude baina, irla gehienaren lurra laua da. Hala ere gora beherak daude, hau da, mendi ugari. Kanaria Handian, ez daude ibai nagusirik baina euri-bide asko daude. Hauek, isurialde atlantikokoak dira. Taburiente sakanak, ``La Palma´´n, ia urte osoan darama ura. Klima; urte osoan tenperaturak gozoak izaten dira eta prezipitazioak oso urriak. Hala ere, mendi gailurretan eta irlaren iparraldean prezipitazioak ugariagoak dira. Normala den bezala, hondartza asko daude baina nik batzuk izendatuko ditut. -Magan eko hondartza: irlako arrantza-portu bat da eta turismo leku garrantzitsua da -San Agustin hondartza: 640 m luze eta 70 zabal ditu. -Playa del Ingles hondartza: turista gehien dauzkan hondartza da, 2.700 metrorekin. 62
  • 63. -Maspalomas hondartza: hiru ekosistema ditu; dunak, palmondoak eta aintzira bat. -Meloneras hondartza -Puerto Rico hondartza: hondartza artifizial bat da eta 1.960 urtean egin zuten. Ekonomía: Irlari diru gehiena ematen diona turismoa da eta nekazaritza oso garrantzitsua da. 1-Lehen sektorea: Kanaria Handian, ehun pertsonatik hiruk nekazaritzan lan egiten dute. Bertako nekazaritzan, platanoek protagonismoa dute iparraldean eta mendebaldean eta tomateek ekialdean eta hegoaldean. Irlaren barrualdean mahatsak, zerealak eta barazkiak nagusitzen dira. *Arraina irla honen parte da, gehien bat, ``Agaete´´n. Arrantzaleen emazteek arraina, azokan saltzen dute otarreetan. 63
  • 64. 2-Bigarren sektorea: Industria asko dago bertan, hala nola; kimikoa, ontzigintza, ohinetakogintza eta ehungintza. Energiari dagokionez, bi mota daude; eolikoa eta termikoa. 3-Hirugarren sektorea: Irlaren kostaldea autobideek eta autobiek inguratzen dute. Irlaren erdialdean turismo asko dago, ipar-ekialdean aireportu bat dago eta ipar-mendebaldean portua. Itsasontzi asko daude irla osotik, gehien bat, ``Las Palmas de Gran Canaria´´n. Hala ere, irlako hegomendebaldea, ez dago oso ondo komunikatuta. 850.391ko biztanleria dauka. Gainera, kanariar uharteetatik biztanle gehien dituen irla da. Kanaria Handia, gehien bat ``Las Palmas de Gran Canaria´´, Kanariar uharteetatik turista gehien dauzkan irletako bat da eta 64
  • 65. Espainiako turismo leku garrantzitsuenetako bat ere, 3,3 milioi turistekin. Hain ezaguna da bere hondartzengatik. Kultura: Kanaria Handiko monumento famatu batzuk hauek dira: -``La catedral de canarias´´: -``La basílica de nuestra señora del pino´´ -``La basilica de San Juan bautista´´ -``La iglesia de San Juan bautista´´: -``La casa de Colón´´ -``El museo Canario´´: 65
  • 66. - ``Teror´´: irlako arkitektura mota nolakoa den erabat argitzen du. Gastronomia; Gaztak: Gazta, artxipielagoan gehien jaten den jakietako bat da. Kanaria Handian gazta pila daude; -``Queso de flor´´: Esnea mamitzeko, sistema arraro bat du, gardu lorea erabiltzen delako. Oso goxoa da eta zapore desberdinak daude: frutu lehorrak… -``Queso de media flor ´´: gaztaren %50a barazki gatzagiarekin egina dago eta beste %50a animali gatzagiarekin. Honek ere, zapore desberdinak izan ditzake: gurina… Zaporea ez da ``queso de flor´´gaztarena bezalakoa, hau, xuabegoa da. 66
  • 67. -``Queso de Guía´´: Hau, animali gatzagiarekin egina dago. Honek esne zapore asko dauka, jaten duzunean segituan nabaritzen da. Bere zaporea mingotsa eta gazia ere bada, batzuetan pikantea. Behan, ``queso de flor, queso de media flor eta queso de guia´´ Gazta alde batera utzita, janari gehiago badaude Kanaria Handian. Horrelako zerbait da hango janaria: kolore eta zapore guztietako fruta eta barazkiak. Han plater on bat hau izango litzateke: -Lehenik aperitibo bat, adibidez: ``ropa vieja´´ -Lehenengo platera; arrain zopa on bat edo berro zopa. -Bigarren platera; urraburua patata ximurrekin edo Kanariar haragia ardoarekin batera. 67
  • 68. -Azkenik; ``Bienmesabe´´. Horrela, almendra errezeta bati deitzen zaio. Jatetxe interesgarri batzuen izenak: -``Wapa Tapa´´. ``Playa del Ingles´´en /Pintxoak. -``Amici Miei´´/Italianoa -``Calima´´/Italianoa -``Grill Costa Mar´´.``Puerto Rico´´n / Denetarikoa Jaiak: Jai garrantzitsuena Irailaren 8an da, ``Virgen del Pino´ ren omenez. 68
  • 69. Argazkian agertzen den bezala, neskak, gona batekin, alkandora batekin eta txano batekin doaz egun honetan. Gizonak berriz, galtza luze batzuk alkandora bat eta txano bat ere daramatzate jantzita. Uztailaren azken egunean, uraren jaia ospatzen da. Egun honetan orain dela urte asko, gosea bukatzea eta gaixotasunak bukatzea eskatzen zen. Eskaintza eta prosezioa dira egun honetan egiten diren ekintzetako batzuk. San Jose ren jaia ere, maiatzaren lehen igandean ospatzen da eta bertan herri guztia bere tradizioetan eta artisautzetan erabat sartzen da. ``Basílica de nuestra señora del Pino´´´: Kanaria Handiko hotel batzuk: 69
  • 70. -Riosol Hotela: Arratz bakoitza 40 € balio du. ``Puerto Rico´´ n. -``Apartamentos Dolores´´: Arratz bakoitza 20 € balio du gauak. ``Playa del Inglés´´ en. -``Apartamentos palmera mar´´: Gauak 27 € balio du. ``Puerto Rico´´n. -``ApartameKntos Koka´´: gau bakoitzak 22 € balio du. ``Playa del Inglés´´en. Kanaria Handiko mapa: Kanaria Handira hiru egunetan: 70
  • 71. -Lehen eguna: Goizean, ``La Catedral de Canarias´´eta ``La Basílica de Nuestra Señora del Pino´´bisitatzera joan. Gero, Calima jatetxera bazkaltzera joan eta arratsaldean hondartzara (Maspalomas). Gauean, ``Apartamentos Koka´´ko apartamento batean lo egin. -Bigarren eguna: Goizean, ``Roque Nublo´´ko paisai zoragarriak ikustera joan eta han bokadilo batekin eta patata batzuekin bazkaldu. Gero arratsaldean, ``Colon´´en etxea ikustera joan. Gauean ``Wapa Tapa´´ra joan pintxo batzuk jatera eta azkenik apartamentura. -Azken eguna: Goizean ``Puerto Rico´´hondartzara joan goiz guztia pasatzera eta ``Grill Costa Mar´´era bazkaltzera joan. Arratsaldean ``El museo Canario´´a ikusi eta azkenik bidaiatik etxera bueltatu. 71
  • 72. Tenerife, Kanariar artxipelagotik eta 7 irletatik handiena da, eta Ozeano Atlantikoan kokatuta dago. Gutxi gora behera, irla hau Afrikatik 300km-etara dago eta Penintsulatik 1300km-etara. 2034km² ditu eta hiruki forma du. Bertan Teide sumendia dago, 3718 metrorekin, Tenerifeko eta Espainiako puntu altuena. Bertako batez-besteko tenperatura 18ºC/25ºC-etakoa da. Tenerife hiriko hiriburua, Santa Cruz Tenerifekoa da. 1833 eta 1927 artean, Tenerife, Canariar Artxipielagoko hiriburu bakarra izan zen, 1927 urtea arte. Hau da Tenerifeko ikurrina: Hauek dira Tenerifeko hiri garrantzitsuenetako batzuek: · Adeje: Hiri hau, Tenerifeko hego-mendebaldean dago kokatuta. Bertako kostak, Kosta Adeje du izena. Tenperatura 23ºtakoa da. Hiri honek paisai eder bat du, eta itsas-fauna du, horregatik bertan baleak, izurdeak eta abar daude. Parke naturalak, erreserba 72
  • 73. naturalak, monumentu naturalak, paisai babestuak eta interes turistikoa dago. ·Arona: Arona, irlako leku turistiko garrantzitsuenetako bat da. Hiru kostalde eremu ditu eta bertan Playa de las Americanas, Los Cristianos, Costa del Silencio, La Galleta eta Arona hiri ederrak osatzen dute. Aronara joaten direnek esaten dutenez, ezin da Aronatik joan, “Iglesia del Cristo de Arona” bisitatu gabe, interes turistiko asko du. ·Buenavista del norte: Buenavista del norten, kaleek, arkitektura andaluza ezkutatzen dute. Gainera, Buenavistan, nahasketa bat dago; herritar portuguesak eta herritar guantxeak. Bertan, tradizio ugari daude: artesania egurran, lastoan eta hezurran. 73
  • 74. Tenerifeko erliebeak, hiru egitura bolkaniko ditu: Los macizos antiguos (Anaga, Teno eta Adeje), Las dorsales (Pedro Gil, abeque eta dorsal Sur edo Adeje) eta el edificio central de Teide-Pico Viejo. Tenerifen, itsaslabar ugari daude, altura haundia duelako. Bertan itsaslabar batzuk nabarmentzen dira: Barrancos de Ruiz, Fasnia eta Güimar, infernuko itsaslabarra eta Erques. Kosta asko ere daude Tenerifen, baina kosta gehienak iparraldean daude, hegoaldean ez hainbeste. Tenerifen 898.680 pertsona bizi dira. 74
  • 75. Bertan, Espainian bezela, 3 sektore daude: 1.go sektorean, arrantza, fruitu tropikalak eta mahastiak lantzen dira gehien. 2. sektorean, industria kimikoa dago. Baita energia termikoa eta energia eolikoa ere. 3. sektorean, Tenerifeko iparraldean aireportu bat dago, baita hegoaldean ere. Bertan (hegoaldean) portu bat dago, eta erdi- aldean, kultura-turismoa, hondartzen erakarria. Zer ikusi daiteke Tenerifen? Tenerifen, Teide sumendia dago eta bisitatzera joatea ondo egongo litzateke. Bertara, autobus batean joan zaitezke eta nolakoa den ikus dezakezu. Hondartzak, mendiak, monumentuak, eraikinak, museoak eta gauza asko daude ikusteko. Kosta Adejen Aqualand izugarri bat dago, eta umeentzako nahiz helduentzako oso dibertigarria da. Hau, Teide sumendia da. Hau Kosta Adejeko Aqualand da. Hauek dira Tenerifeko monumentu eta hondartza batzuek: 75
  • 76. · Monumentuak: · Catedral de la Laguna: Katedrala hau, eliza baten gainean sortu zen 1515. urtean, eta 1819. urtean Katedral bihurtu zen eliza hori. Katedrala, ondare interesgarri bat du: Kapera handia. Bertan, kabernakulu bat dago eta 1795. urtean egin zuen eskultore famatu batek: José Luján. Bertan koadro interesgarri asko daude ere. · Palacio de Nava: Eraikin hau, 1585. urtean eraikitzen hasi zen, Tomás Grimónengatik. Eraikin honek, Kanariar arkitektura du eta 1776. urtean eraikitzeaz bukatu zen. (Tomás de Nava eta Grimón eta Porlier). Harrizko gorputza du, “Palacio Episcopal”ak bezela. 76
  • 77. · Teatro Guimera: 1849. urtean eraiki zuen Manuel Oraák estilo erromantiko batekin. Santo Domingo komentuaren gainean dago altxatuta. Teatro hau 1851ean ireki zuten eta 1925. urtean oraingo izena jaso zuen. Natura eta uretako kirolak gustatzen zaizkionarentzat leku aproposak dira Tenerifeko hondartzak; hauek dira Tenerifeko hondartza nagusienak: El Camisón, La Pinta, Las Teresitas… Tenerifen Teide sumendia ere dago, eta bisitatzeko leku eder bat da. El Camison hondartza. La Pinta hondartza. Irla honetako gastronomia, bere zaporeagatik da famatua. Bertako gastronomian, ardoa, gazta, patatak eta mojoa dira nagusi. 77
  • 78. Tenerifen ere jai eta ohitura asko daude. Hauek dira horietako batzuk. · Arico: Fiesta de San Juan Bautista. Jai hau, Ekainaren 24ean ospatzen da. · El sauzal: Fiesta de San Pedro. Jai hau, Ekainaren 29an ospatzen da. · Adeje: Fiesta Nuestra Señora de la Encarnación. Jai hau, Urrian ospatzen da. · Arafo: Romeria de San Agustin. Jai hau, Abuztuko azken larunbatean ospatzen da. · Arona: Carnaval de Tenerife. Jai hau, Otsaila eta Martxoaren artean ospatzen da. · Buena vista del Norte: Fiesta de San Antonio. Jai hau, Urtarrilaren 17an ospatzen da. · Candelaria: Nuestra Señora de Candelaria. Jai hau, Otsailak 2an ospatzen da. · El Rosario: Nuestra Señora del Rosario. Jai hau, Urriak 7an ospatzen da. · El Tanque: Fiestas del Cristo del Calvario. Jai hauek, Urriak 15etik 20ra ospatzen dira. 78
  • 79. Orain 3 eguneko ibilbide bat egingo dugu, Tenerifeko gauza garrantzitsuenak eta interesgarrienak ikusteko. 3 eguneko ibilbidea Tenerifen: 1.go eguna: Goizean, Santa Cruz de Tenerifera joango gara (hiriburura), ondoren Teideko parke nazionalera joango gara (iparraldean dagoela), La Laguna eta bertako Loro Parkera. Txoriak gustatzen zaizkion pertsonari, Loro Park-a asko gustatuko zaio. Ondoren Puerto de la Cruz-era joango gara. Gero, bazkaltzera joango gara jatetxe batera: El Patio del Puerto de la Cruz, Puerto de la Cruz ondoan dagoela. Arratsaldean bazkaldu ondoren, El Drago Milenario de los Vinos ikusiko dugu (zuhaitz zoragarri bat, 1000 urtekin gutxi gora behera). Gauean ondoko jatetxe batean afalduko dugu: La casa del Drago. Ondoren hotel San Agustinen lo egingo dugu. 79
  • 80. Hau El Drago Milenario de los Vinos da. 2.garren eguna: Goizean, Tenerifeko hegoaldera joango gara, bertan gauza asko ikusiko ditugu. Adibidez, bertako hondartza famatuenak; Playa de las Americas, Los Cristianos, Playa de la Tejita… Ondoren, Adejera joango gara. Gero, bazkaltzera joango gara, eta gero museo batera; Museo de arte Sacro, bertan, orain dela urte askoko objektuak daude (XIV-XIX). Museo zoragarri hori ikusi eta gero, La Iglesia de Santa Úrsula bisitatuko dugu. Gose izango garenez, eta nekatuta egongo garenez, jatetxe edo taberna batean afalduko dugu, eta bertako pintxoak dastatuko ditugu, adibidez patatak, mojoa, ardoa… Ondoren, eta eguna bukatzeko, hotel H10 Costa Adeje Palacen lo egingo dugu, bertan daukagulako. Hau, Iglésia de Santa Úrsula da. 80
  • 81. 3.garren eguna: Goizean, goiz altxatuko gara eta autobus bat hartuta, Tenerifeko iparraldera joan gara. Bertan, Jardin Botanikoa ikusiko dugu, gauza eder bat. Jardina ikusi eta gero, asko iraungo dugunez, bazkaltzera joango gara ondoko jatetxe batera. Arratsaldean, berriro hegoaldera bueltatuko gara eta bertan gauza gehiago ikusiko ditugu, adibidez El Acantilado de los Gigantes. Bisita hori, gidatua egin dezakegu, horrela gauza gehiago ikasi eta ikusiko ditugu. Berandu egin da, eta azken eguna denez jatetxe on batera joango gara afaltzera. Hau El acantilado de los Gigantes da. 81
  • 82. Bueno, nik uste dut ibilbide honekin gauza asko ikasi eta ikusten direla, baina oraindik gauza gehiago gelditzen dira ikustear. Hurrengoan gehiago eta hobeto!!!! Deskribapen geografikoa Katalunia Iberiar penintsulako ipar-ekialdean dago. 32.000km²ko lur eremua hartzen du. 82
  • 83. Mugak: Iparraldean Frantzia dago,mendebaldean Aragoi eta ekialdean Mediterraneo itsasoa dago; itsaso horrek 1800km neurtzen du. Kataluniako klima mediterranear zonaldean sartuta dago. Probintziak eta hiri nagusiak: Katalunian lau hiri garrantzitsu daude: Girona Lérida Bartzelona eta Tarragona. Guztira 947 herri daude. Erliebea: Ibaiak Ebro, Kantabrian jaio ezik, Mediterraneo itsasoan itsasoratzen da. Ter Kataluniako ibairik handiena da. 83
  • 84. Noguera Pallaresa, 154 km Noguera Ribagorzana, 133 km Segre, 265 km Mendiak: La pica d´estats: Kataluniako handiena da. Bartzelonakoa: Puigsacalm Tarragonakoa:Caro Leridakoa:La pica d´estats Eta Gironakoa:Puig Pédros Ekonomia: Lehen sektorea Katalunian nekazaritza da jarduera ekonomiko nagusiena. Arrantza portu asko daude,fruta arbolak erebai,olibadia rta mahasti asko ere, Bigarren sektorearen barruan fruitu edo jakirik garrantzitsuenak hauek dira: FRUTAS DE LERIDA: EMBUTIDOS VIC 84
  • 85. ESCALA ANTXOAK Bigarren sektorea-Industria: Katalunian produkzio enpresa handi asko daude baina automobilgintzak du garrantzi gehien. Hirugarren sektorea- Zerbitzuak : Hirugarren sektorea zerbitzatuetan, merkataritzan, ostalaritzan, finantzan eta administrazio publikoan datza. Turismoa-:Turismoa oso handia da Katalunian bai klimarengatik eta baita bere monumentuengatik ere. Turismoaren %40a atzerrikoak dira %15a Espainiakoak dira %45a Katalunia berbereko turistak dira. Turista gehienek Bartzelona bisitatzen dute hiririk garrantzitsuena delako eta monumentu gehiago daudelako. Zona turistiko zaharrak: Kataluniara joaten diren turistek gauza berriak ikusteaz gain Kataluniako kale museo eraikin zaharrak ere ikusten eta bisitatzen dituzte. Biztanleria Katalunia osoan 7,571 miloi biztanle daude. Bartzelona:1.621 miloi biztanle. Tarragona:133,954 mila biztanle 85
  • 86. Girona:97,198 mila biztanle Lerida:139,834 mila biztanle Eraikin Famatuak: Katalunia osoan gauza desberdin daude bisitatzeko, bisitatuenak hauek dira: LA SAGRADA FAMILIA Bartzelonan dago, Gaudik egindako eskultura bat da. Katedral bat da, Ordutegia:goizeko 9tatik arratsaldeko 20ak arte eta neguan goizeko 9tatik arratsaldeko 18ak arte. LA PEDRERA DE BARCELONA (BARTZELONAKO HARROBIA) Urritik otsaila arte: Goizeko 9:00tatik arratsaldeko 18:30ak arte. Sarreraren prezioa: 16,50 € Martxotik azaroak arte goizeko 9:00 arratsaldeko 20:00ak arte. 86
  • 87. PARQUE GÜELL Neguan: 10:00etatik 18:00ak arte Udan: 10:00etatik 21:00ak arte. Sarrera dohainik. Parke natural bat da eta Gaudiren eskultura desberdinak daude. TORRE AGBAR AGBAR DORREA Bulegoak daude dorrean baina bisitatu daiteke goizeko 8:00tatik 22:00ak arte. PICASSO MUSEOA:Bartzelonan dago. Ordutegia: 10:00etatik 20:00tara. 10:00etatik 15:00tara igandetan. 87
  • 88. Musikaren museoa: 10etatik 18etara. Asteartetan eta Igandetan itxita. Bartzelonako akuarioa: Umeentzat aproposa da, Ordutegia: Goizeko 9.30etatik gaueko 21:00ak arte, 13€ sarrera. Gastronomia: Kataluniako gastronomia mediterranear dietan sartzen da. Mendiko nahiz itsasoko jakiak jan daitezke. Kataluniako plater desberdinak mundu osoan ezagutzen dira. Adib: CALSOTS: 88
  • 89. BACALAO A LA LLANURA JUDIAS CON BUTIFARRA Apirilak 23: San Jorge Egun honetan gizon maiteminduek loreak oparitzen dizkiete emakumeei eta hauek liburuak. Postuak kaleetan jartzen dira; gehien saltzen dutenak liburu eta lore salmentako postuak dira. Ekainak 24: San Juan: 89
  • 90. Egun honetan uda jasotzeko suteak pizten dira eta petardoak botatzen dira.Afaria egiten da lagunen artean eta tradizionala da afaria “coca de San Juan”ekin bukatzea. Irailak 11: Kataluniako eguna. Egun honetan manifestazio ugari daude independentziarengatik. 14 egun jai egun dituzte Aste Santua eta inauteriak kenduta. Gabonetan egun bakar bat dut jai. Kataluniak fama asko du bere hondartza zabal eta beroengatik. 90
  • 91. GEOGRAFIA Nafarroak 644.566 biztanle ditu, eta Iruñea du hiriburu ( 197.604 biztanle). Nafarroa penintsularen iparraldean dago, horregatik klima ozeanikoa eta barrualdekoa dauka (gehiena barrualdekoa). Bere mugakideak hauek dira: Lapurdi, Nafarroa Beherea eta Zuberoa iparraldean, Aragoi ekialdean, Errioxa hegoaldean, eta Gipuzkoa eta Araba mendebaldean. Alderdi fisiko- geografikoen arabera, Nafarroa hiru eremu geografikoetan banatuta dago: Mendialdea, Erdialdea eta Erribera. Mendialdean Ipar-mendebaldeko Nafarroa Hezea eta Pirinietako haranak bereizten dira. Erribera bi zatitan banatua dago: Ekialdeko Erribera edo Tuterakoa eta Mendebaldeko Erribera edo Lizarrakoa. Nafarroan kontraste asko daude, horregatik ikus daiteke Iratiko oihaneko pagadi, Pirinioetako mendiak edo “Bardenas Reales” basamortua. Nafarroak 10.391 km²-ko azalera du, eta Pirinio mendien, Euskal Herriko mendien eta Ebro ibaiaren artean dago. NAFARROAKO IBAI NAGUSIAK MENDI NAGUSIAK Ebro Mesa de los tres reyes (2.444mts) Ega Arlás (2.044mts) Arga Orhi (2.019mts) Araquil Urkulu, Adi, Saioa, Mendaur,… 91
  • 92. Irati Salazar Esca NATURAL PARKEAK Alhama Queiles Parque Natural Señorio de Bertiz Bidasoa Parque Natural de Urbasa Urumea Parque Natural de Bardenas Reales 92
  • 93. TRADIZIOAK Nafarroan tradizioak oso handiak dira. Musika, dantza eta gastronomia festetako protagonistak dira. Martxoan, Xabierraldiak egiten dira. Milaka pertsona Xabierko gaztelura joaten dira erromes. Gaztelu horretan San Franzizko Xabierkoa, Nafarroako zaindaria jaio zen (1506 urtean). Maiatzaren hasieran, Almadiaren eguna ospatzen da. Enborrak ibaitik, Pirinioetako ibarretatik, jaisten dituzte. Udan festa nagusiak daude Nafarroan. Zugarramurdin, sorginen akelarreak ospatzen dira. Iruñan Uztailaren 6ko txupinazoarekin, San Ferminak hasten dira. Festak Nafarroako patroi San Ferminen omenez egiten dira eta kaleak bete egiten dira. Oso ospetsuak dira entzierroak. Zezenak hiriko Alde Zaharreko zenbait karrikatan zehar korrika egiten dute. Eta ospetsuak dira umeen artean ere erraldoiak. Bost buruhaundi (alkatea, kontzejala, amona eta japones parea) ,sei kiliki (barbas, patata, Verrugón, Coleta, Caravinagre eta Napoleón) eta sei zaldiko (erdi gizaki erdi zaldi) dantza egiten dute kalean. Mendialdean, dantzak (Otsagabiako makil-dantza,..) eta herri kirolak (pilota, haizkolariak,..) dira protagonistak. Erriberan, jotak eta behi suharrak. Udazkenean, Etxalarren usoa ehizatzeko garaia iristen da. Abenduaren 3an, San Frantzisko Xabier eguna da ( Nafarroako eguna) Neguan, Nafarroako inauteriak egiten dira: Lantz, Lesaka, Goizueta, Ituren edo Zubietan. 93
  • 94. ARTEA ETA KULTURA Nafarroan zenbait monumentu daude: Hiri erromatarrak, eliza erromaniko bakartiak, monasterioak eta katedral gotikoak, Erdi Aroko dorre eta harresiak, edo alde historikoak. Nafarroako pirinioak: -Orreagako kolegiata ------------------------- -Sorginen museoa, Zugarramurdi -Aralarko San Migel santutegia, Lekunberri -Donamariako Dorrea Iruñerria: -Iruñeko udala ---------------------------- -San Fermin kapera, Iruña -Iruñeko Erdi Aroko Hiria Erribera: -Tuterako Alde Zaharra -Tuterako katedrala -Olivako monasterioa Erdialdea: -Lizarrako Erdi Aroko Hiria -Vianako Erdi Aroko Hiria - Erriberriko gaztelua (Olite)----------------- - Garesko zubi erromanikoa(Puente La Reina) -Uxueko Erdi Aroko Hiria -Xabierko gaztelua -Eunateko Andre Mari erromaniko eliza----- -Iratxeko monasterioa -Leireko monasterioa 94
  • 95. GASTRONOMIA Nafarroan iparraldeko zaporeak (eskuz egindako ardi gazta eta artzain- apurrak) eta Ebroko baratze produktuak (kardoa edo zainzuriak, ardo nafarrak,..) dasta ditzakezu Nafarroako produktu tipikoak hauek dira: -Nafarroako Zainzuriak -Tudelako Alkatxofak -Nafarroako Patxarana -Lodosako piper pikilloak (Pimientos del piquillo de Lodosa) -Nafarroako Moskatela (moscatel navarro) -Ronkaleko gazta (Queso del Roncal) -Idiazabaleko gazta (Queso de idiazabal) -Nafarroako txekorra (Ternera de Navarra) -Nafarroako Ardoa (Vino de Navarra) -Nafarroako olioa (Aceite de Navarra) -Navarrako mamia (Cuajada o mamia de Navarra) IBILBIDEAK 95
  • 96. Komunitate hau ezagutzeko 10 ibilbide proposatzen dizkizut Iruñerria: Historia, lasaitasuna.. eta festak 1. Ibilbidea: Iruñeko Alde zaharra Pirinioak: oihanak, mendiak eta ibarrak 2. Ibilbidea: Orreaga (Roncesvalles) 3. Ibilbidea: Iratiko oihana 4. Ibilbidea: Baztan 5. Ibilbidea: Bertizko jaurerria eta Bidasoa aldea 6. Ibilbidea: Aralar, Leitzaran eta Ulzama 7. Ibilbidea: Erronkari (Olite), Zangoza(Sangüesa), Xabier eta Irunberri(Lumbier) Erdialdea: Herriak, gazteluak eta monasterioak 8. Ibilbidea: Erriberri(Olite), La Olivako monasterioa 9. Ibilbidea: Gares(Puente La Reina), Eunate eta Lizarra(Estella) Erribera: Ebroko paisaiak eta baratzeak 10. Ibilbidea: Errege bardea (Bardenas Reales),Tutera (Tudela) 96
  • 97. -Hizkuntza: -Euskadin, gazteleraz gain euskaraz hitz egiten da, baita ondoko herri askotan. -Kokapena: -Euskadi, Euskal Herriaren parte da, probintzia hauek barne hartzen ditu: Araba, Bizkaia eta Gipuzkoa. -Espainiaren iparraldean kokatzen da eta haren inguruetan Kantabria, Burgos (Gaztela eta león), Errioxa, Nafarroa eta Lapurdi (Frantzia) aurkitzen dira. Euskadin prezipitazioak ugariak dira eta modu erregularrean gertatzen dira urte osoan. Urteko bataz besteko tenperatura 13º-14º ingurukoa izaten da. -Hiriburua Gasteiz da, Arabaren hiriburua. Bilbo Bizkaiko hiriburua da eta Donostia Gipuzkoakoa. (Garraioak) -Bilboko Metroa -Euskotren Trena: Eusko Trenbideak - Ferrocarriles Vascos S.A. enpresa publikoaren marka komertzial bat da, eta Euskal Autonomia Erkidegoko trenbide sare batzuetan tren zerbitzuak eskaintzen ditu. -Erliebea: Kosta: -Bizkaia: 100 hondartza inguru aurki daitezke. Bizkaia kostalde luzeena, malkartsua da, baina orokorrean hondartza handiak dauzka. -Gipuzkoa: kostak gorabehera handiagoak ditu hondartza txikiagoak eta harritsuagoak daude. Mendiak: *Mendilerro gehienak mendebalde-ekialde ardatzean kokatzen dira. -Aralar: Gipuzkoa aldetik eta Nafarroa aldetik dagoen mendikatea da, natura parkea da. Mendirik ezagunena Larrunarri/Txindoki. -Anbotoko mendilerroa: Bizkaian dago kokatuta. -Gorobel: Arabako ipar-mendebaldean . -Ordunteko mendilerroa: Bizkaian. -Aizkorriko mendilerroa: Gipuzkoako mendilerroa da, Arabako mugatik hurbil kokaturik. Euskal mitologiaren sinesmen eta elezahar askoren kokalekua da. Mendi batzuk: -Aizkorri: 1.528 metro garai dena. -Atxuri: mendilerroko garaiena da, 1.551 metrorekin. Ibaiak: -Nerbioi 97
  • 98. -Bidasoa: Amuarrainek eta, batez ere, izokinek ospe handia eman diote. Frantziarekin egiten du muga. -Oria: Gipuzkoako ibai garrantzitsuena da, bai luzeragatik, bai emariagatik. 75 kilometro luze da. -Deba: Gipuzkoako ibaia da. Euskal Herriko bosgarren ibaia da luzeraz, 58 kilometro dituelarik. Tamalez, Euskal Herriko ibairik kutsatuenetako bat da gaur egun. -Urola -Ekonomia: 7.000 industria- enpresatik gora, zerbitzu aurreratuetako enpresa eta enpresa esportatzaile biltzen ditu. Oso lurralde txikia izan arren, Euskadik industria-bolumen handia du, eta Espainiako eskualderik aberatsenetarikoa da. Euskal Autonomia Erkidegoko aginte gobernua, Eusko Jaurlaritza da. Euskadiko enpresa asko txikiak dira eta haietako asko turismoan jarduten dute, adibidez eginkizun kulturalak antolatzen dituzte: Donostiako zinemaldia edo “La quincena musical”. Euskadin ere nekazaritza eta arrantza ugaria dago eta mundu osoan famatuak diren jatetxeak. Haietatik askok michelin izarrak dituzte. -Biztanleria: Euskadik, 2.200.000 pertsona ditu (Espainiaren %4,6). -Eremua: Euskadik, 7.233 km² ditu. -Lehen sektorea: Euskadin nekazaritza eta batez ere arrantza asko lantzen dira. Horregatik portu asko daude: Bermeo, Getaria, Pasaia, Hondarribia… -Bigarren sektorea: Euskadik industria handia dauka erdialdean, hiriburuetan batez ere. Zentral termiko ugari eta ontzigintza edo makinagintza badago. -Kultura: -Gastronomia: -Elkarte gastronomikoak: Gipuzkoan soziedade eta Bizkaian txoko izenez ere ezagutzen direnak, bereziki Euskal Herrian hedaturik dauden elkarteak dira, helburu nagusitzat bertako bazkide diren lagunei aisiarako eta otorduetarako tokia eskaintzea dutenak. -Basque Culinary Center: Mondragon Unibertsitatearen gastronomia fakultatea da. 2011-12 ikasturtean, Donostian ireki zuten. -Pintxoak: Pintxoak tabernetako jaki zati txikiak dira, edariarekin batera bizpahiru mokadutan hartzekoak. Ohikoenak ogi zatien gainean jartzen dira, txotxez eutsita. Euskadiko ia taberna guztietan ditugu eskuragai, hainbat mota, itxura eta prestaketa mailekin. Baina aukera handiena Bilboko eta, batez 98
  • 99. ere, Donostiako Alde Zaharrean daude. Mota asko daude; adib. tortilla pintxoak, mota askotako kroketak… -Jatetxeak: Bilbon: -Colavidas: Euskal gastronomian antzararen gibel freskoa barruratu zuen. -Etxebarri erretegia: Bere plater guztiek, baita azkenburuek ere, ketu zaporea dute. Gipuzkoan: -Aiala jauregia: Gaur egun, bertan Karlos Arguiñano beasaindar sukaldari ezagunaren jatetxe-hotela kokatzen da. -Martin Berasategi: Lasarte-Orian dagoen jatetxea da, 3 Michelin izardituena. Bertako sukaldari burua Martin Berasategi, mundu osoan ezaguna dena. -Mugaritz: Errenteriako Perurena mendian dagoen jatetxea da, 2 Michelin izardituena. -Zuberoa: Jabea eta arduraduna Hilario Arbelaitz da. 600 urte inguru dituen baserri batean kokatzen da. -Akelarre: Donostiako Igeldo auzoan dagoen jatetxea da, 3 Michelin izardituena. Bere itsaskiak eta baratzeko barazkiak ospetsuak dira. -Arzak: Donostiako Altza auzoan dagoen jatetxea da, 3 Michelin izar dituena. Bertoko sukaldari-burua Juan Mari Arzak da. -Edariak: -Ardoak: txakolina. Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan egiten den txakolina sormarka batek babestua dago. Bi txakolin mota nagusi daude, zuria eta gorria. Lehenengoa da hedatuena. Bigarrena batez ere Bizkaian ekoizten dute: Bakion, Balmasedan eta Txorierri eskualdean. -Garagardoak: -Bertoko -Etxeandia Garardauak -Keler: Juan eta Teodoro Kutz alemaniar anaiek Donostian sortutako enpresa garagardogilea da. Madrilen eta Katalunian egiten dute orain Keler. Hala ere, bere burua Euskal Herriko garagardo gisa agertzen du, eta Euskal Herriko hainbat futbol talderen babesle da, bereziki Errealarena. -Pagoa -Sagardoak: -Gurutzeta: Bere egoitza Gipuzkoako Astigarraga udalerrian du. -Rezola: Egoitza Astigarragan du. -Saizar: Bere egoitza Gipuzkoako Usurbil udalerrian du. Berez, Euskal Herriko enpresa sagardogile handienetako bat da. -Zapiain: Bere Euskal Herriko enpresa sagardogile handienetako bat da. -Fruitu eta barazkiak: 99
  • 100. -Arabako babarrun nabarra edo babarrun pikarta: Araban -Gernikako babarruna: Tolosako babarrunen oso antzekoak dira: beltzak, azal leunekoak eta oso mamitsuak. -Gernikako piperra -Ibarrako piperminak: Euskal Herrian ekoiztutako pipermin ekotipoa da. -Tolosako babarruna: Tolosako babarrunak kolore more iluna du, ia beltza, itxura obalatua du, taktuz leuna. Baina guzti honen gainetik bere zapore goxoa nabarmentzen da. -Azken-burukoak edo postreak: -Arroz-tarta: gehienbat arroz gabe egiten den tartari deritzogu. -Bilboko kanutiloak kremarekin -Esne-torrada -Goxua: euskal sukaldaritzaren azken-buruko ezagunenetariko bat da, Gasteizen famatua da oso. -Intxaursaltsa: Gabonetako azken-buruko nagusienetako bat izanik. Arrautza-esnearen itxura du. -Pantxineta: Euskal Herriko azken-buruko tipikoa da. Epel hartzen da. -Tolosako teilak eta zigarretak: Erretegin eta sagardotegietan zerbitzatzen da kafea laguntzeko. -Gaztak: -Idiazabal gazta: mundu osoan ezagunenetarikoa. -Kixkurre -Beste platerak: -Bakailaoa bizkaitar erara: euskal sukaldaritzaren errezeta nagusienetariko bat da. -Saltsa bizkaitarra: Saltsa honen erabilera tradizionaletako bat bakailaoaren lagungarri gisa da. -Txintxorta: Enkarterriko azken-buruko tipikoa da. -Marmitakoa: Bizkaiko golkoaren arrantzaleek asmatutako platera da. Hegalabur edo hegaluze, piperrak, tomateak, baratxuriak eta patatak osatutako jakia da. -Mondejua: odolkiaren antzeko hestebete bat da. Urtero Idiazabalgo gazta eta mondejo lehiaketa egiten da Goierri ekialdeko herri honetan. Bi mondejo mota daude: Bata, zuria, arrautzaz eginikoa. Bestea, berriz, beltza, ardi odolaz eginikoa. -Euskadiko jaiak: 100
  • 101. -Aste Santua edo Aste Saindua: kristau-erlijioan, Erramu-igandean hasten eta Larunbat Santuan bukatzen den astea da, Jesukristoren nekaldia eta piztuera ospatzen dena. -Inauteriak: Bereziki Europan eta Amerikako hiri eta herrietan neguaren bukaera aldera jendeak mozorroturik ospatzen dituen jaiak dira, desfileak eginez edota besterik gabe jai-giroan murgilduz, kantuz, dantzan eta zarata eginez. -Joalduna: Ituren eta Zubieta nafar herrietan sorturiko euskal kulturako pertsonaia tradizionala da, joareak astinduz urtarrileko azken asteburuan inauterien heldueraren berri ematen zuena. Batzuetan, euskal kulturako beste pertsonaia batekin nahasita, zanpantzar esaten diote joaldunari. -Bilboko Aste Nagusia: Bilboko festa nagusiak dira. Bilboko konpartsak dira jaietako bultzatzaile historiko nagusiak, Bilboko Udalarekin batera, txosnen inguruan festa-gune zabala antolatzen dute. Jaietan, beste eragile batzuek ere parte hartzen dute. Jaien hasiera markatzen du Andra Mari egunak,(abuztuaren 15a), horren hurrengo ostiralean hasten dira urtero. -Donostiako jai eta jaialdiak: -Donostiako Danborrada: San Sebastian egunean, urtarrilaren 20an,Donostian ospatzen den jaiak eta desfileak dira. Urtarrilaren 19ko gauerdian, Konstituzio plazan hasten da, hiriko banderaren altxaerarekin. Gaztelubide elkarteak eta beste elkartetako kideek, Raimundo Sarriegiren San Sebastian Martxa jotzen dute bitartean. Honen ondoren, Erretreta, Tatiago, Diana, Iriyarena eta abar jotzen dituzte elkarte ezberdinetako danborjoleek. -Donostiako Zinemaldia: urtero irailaren bigarren hamabostaldian hirian antolatzen den zinemaldia da. Nazioarteko Zinema Ekoizleen Federazioak A maila goreneko zinemalditzat izendatua du. Bere lehen ekitaldia 1953ko irailaren 21ean izan zen. Europan garrantzitsu, entzutetsu eta zaharrenetarikoa da, Espainian garrantzitsuena eta baita gaztelania hiztunen estatu eremu geografikoan ere. Egoitza nagusia Kursaal elkargunean du, halere zinemaldi honetako zenbait ekitaldi Victoria Eugenia antzokian ere egin ohi dira. Sari nagusiak Urrezko Maskorra film onenari eta ohorezko Donostia Saria dira. -Donostiako musika hamabostaldia: 1939an sortutako kultura ekimena da, musika klasikoaren arlokoa. 101
  • 102. -Euskadiko eraikinak: Bizkaian: -Antzokiak: -Arriaga antzokia: Bilboko zaharrena da eta gaur egungo erreferentzia nagusiaantzerkiari dagokionez hirian, Juan Crisostomo Arriagaren omenez izendatuta. -Elizak: -Jesusen Bihotza eliza -San Nikolas eliza -Santa Eufemia: Bermeoko portuan dagoen eliza da. 1995eko azaroaren 14an,Eusko Jaurlaritzak kultura ondasun izendatu zuen, monumentu sailkapenarekin. (Beste eraikin eta leku batzuk:) -Gernika-Lumo: erdialdean dagoen herria da. Mende askotan Bizkaiko batzarlekua izan da eta han daude Bizkaiko Batzar Nagusiak. Han dago ere Gernikako arbola (haritza), hauek kondairen ikur biziak dira. Espainiako Gerra Zibilean, hegazkinek Gernika osoa suntsitu zuten (1937an), eta geroztik, Gernika ospetsua da mundu osoan. Pablo Picasso margolariak, bere Gernika izeneko margolanarekin, sarraskiaren lazgarria mundu osoan zabaldu zuen. -Guggenheim Bilbao Museoa: arte moderno eta garaikideko museoa da, Bilbon kokatua. Ibaizabal ibaiaren parean eraiki zuten, Salveko zubiaren ondoan. (Jatetxe hurbilak) *BISTRO Guggenheim Bilbao jatetxa: Museoan dagoen jatetxea. Astelehenetan itxita dago eta taberna-kafetegia dauka. -Gaztelugatxe: Bizkaiko kostaldeko arrokazko uhartetxo bat da, eta hara zubi bat pasatuz iritsi daiteke. Bermeoko lurretan dago, herri horren ipar-mendebaldean; hala ere, hurbilago du Bakioko herria, uhartetik lau kilometro hego-mendebaldera. Uhartetxoaren 102
  • 103. gorenean dagoen baselizari Gaztelugatxeko Doniene edo San Juan Gaztelugatxekoa deritzo, eta Euskal Herriko interesgune turistiko garrantzitsua da. 231 maila ditu santutegira daraman harrizko eskailerak. (Jatetxe hurbilak) *Eneperi: Gaztelugatxera joateko bide baten ondoan dago. Komenigarria da erreserba egitea zeure gustuko jangela aukeratzeko, asko dauzka eta. Astelehenetan eta asteartetan itxita dago, Abuztuan izan ezik, Astelehenetan bakarrik ixten dutelako. -Bizkaiko Zubia: Getxoko Areeta auzoa eta Portugalete batzen dituen zubi esekia da, Bilboko portuaren itsas trafikoa eten gabe eta bi alboetan aldapa luzeak eraiki gabe. -IberdrolaDorrea: Bilbon 2007 eta 2011 urteen artean eraiki zen bulego dorrea da. Guztira 41 solairu eta 165 metroko altuera ditu, eta Euskadi Plazan kokaturik dago. Araban: -Elizak: -Jasokundeko Andre Mariaren eliza -San Migel eliza edo Done Mikel goiaingeruaren eliza -San Pedro eliza edo Done Petri apostoluaren eliza Gipuzkoan: -Antzokiak: -Kursaal jauregia: Donostiako musika gune eta biltzar jauregia da. 1999 urtean inauguratu zen. Bertan du egoitza nagusia Donostiako Nazioarteko Zinemaldiak, eta Musika Hamabostaldiak ere hemen du kokalekuetariko bat. (Jatetxe hurbilak) *Tsi-tao: ekialdeko sukaldaritzan espezializatutako jatetxe berri eta ezberdina da. Japonia, Txina, Thailandia eta Vietnamgo sukaldaritzako platerik bikainenak dasta daitezke bertan. -Elizak: -Junkaleko (edo Ihidiko) Andre Mariaren eliza: Irungo eliza nagusia da. -San Bizente: Donostiako Parte Zaharrean dagoen eliza gotikoa da. Erlijio kultuaz aparte, Musika Hamabostaldiak bertan dauka egoitza nagusietarikoa. -San Ignazioa Loiolakoaren eliza -San Pedro Apostuluaren kapera -Santa Maria basilika 103
  • 104. (Beste eraikin eta leku batzuk:) *Gipuzkoako kostan herri arrantzale txikiak aurki daitezke eta hauek kultura eta gastronomia harrigarria izan dezakete. Adib.: Hondarribia, Pasaia… Herri hauetan arraia adibidez oso ona izan ohi da. -Kontxa pasealekua: Donostiako Kontxa hondartzaren gainetik dagoen pasealekua da, Kontxako badiaren hego ekialdean, Mirakontxa eta Erdialdea auzoetan, Miramarreko tunelean hasi eta Alderdi Eder lorategiraino. Leku zoragarria da eguraldi onarekin ibilaldi bat egiteko. -Donostiako Aquariuma: Donostian dagoen Aquarium edo Itsas Museoa da. Marrazoak, dortokak, arrain txiki eta handiak eta marmokak ikus daitezke bertan. -Haizearen orrazia (peine del viento): Donostiako Antigua auzoan eta Ondarretako hondartzaren ipar-mendebaldearen muturrean dagoen eskultura multzoa da, Eduardo Txillidaren burdinazko hiru atalek osatua. Eskulturak ikusteko leku paregabea da, hainbat plataforma, egonleku eta mailadiz osatua. Hiriaren ikur nagusietakoa da. -Iesu eliza: Donostian dagoen eliza katolikoa da, Oroitzapenaren lorategian, Urumea ibaiaren ezkerraldean. Itxura minimalistakoa du. -Zurriolako zubia edo Kursaaleko zubia: Donostiako Erdialdeko Boulevard hiribidea eta Gros auzoko Zurriola pasealekua lotzen dituen zubia da. -Kirolak, dantzak eta abestiak: Herri kirolak, Euskadin antzinatik jokatu izan diren kirolak dira. Hauetako asko hemen sortutakoak eta bereziak dira. Hauetako batzuk: aizkora proba, sega jokoa, harri jasotzea, sokatira, idi proba etab. - Arraunketa: Itsas, ibai edo lakuen uretan ontzi gainean burutzen den kirola da. Euskal kiroltzat hartzen da askotan, hala ere, Kantauri itsaso osoan egiten da. Arraunlari kopuruaren arabera 3 txalupa moten estropada (txapelketa) dira nagusi: traineruenak 13 arraunlarirekin, trainerillenak 6 104
  • 105. arraunlarirekin eta batelenak 4 arraunlarirenak. Gehienetan ur lasaietan; hau da, portu barruan, itsasadarrean edo lakuren batean. Gehienak negu amaieran eta udaberriaren hasieran izaten dira. Txapelketa garrantzitsuenak San Migel Liga eta Kontxako Bandera (Donostian) dira. -Esku pilota: pilota jokoaren aldaera bat da, esku hutsez jokatzen dena. Bi jokalari edo bi bikote elkarren kontra arituz jokatzen da. Euskal Herrian ez ezik, Errioxan, Aragoin eta Gaztela eta Leonen ere jokatzen da. Nazioartean ere, Irlandan antzerako kirola jokatzen da: Irlandar pilota. -Euskal dantza: Euskal Dantzak euskal kultura eta folklorearen osagai garrantzitsuak dira. Herri, eskualde edo lurralde batetik bestera dantzak aldatu egiten dira, baita esanahia eta dantza egiteko modua ere (jantziak, partaideak...). Dantza batzuk oso zaharrak dira, ia betidanik egin dira Euskal Herrian, baina badaude antzinako dantzen bertsio eraberrituak ere. -Bertsolaritza: Abestuz, errimatuz eta neurtuz egiten den berbaldi bat da. Ahozko euskal literaturaren adarretako bat da. *Neurriz eta errimaz kantatzea hitza horra hor zer kirol mota den bertsolaritza. Xabier Amuriza Bertso-jaialdiak, bertso- lehiaketak etab. ospatzen dira. Bertsoak herrietako jaietan eta ospakizunetan entzun ohi dira. 105
  • 106. KOKAPEN GEOGRAFIKOA: Extremadura Espainiako autonomi erkidego bat da, mendebaldean kokatuta dago eta Portugalekin muga egiten du. Beste mugak hauek dira: Iparraldean Gaztela eta Leon, Hegoaldean Andaluzia eta ekialdean Gaztela-Mantxa. Hiriburua Merida da. Caceres eta Badajoz probintziak hartzen ditu. Biztanleri gehiago duen hiria Badajoz da. Extremadura 1.108.130 biztanle ditu. Guadiana ibaia Badajoz-etik pasatzen da eta Tajo Caceres-etik pasatzen da (ibai garrantzitsuena da). Tajo eta Guadiana ibaiak eta beraien ibaiadarrek ureztatzen dute Extremadura. Extremadura inguratzen duten mendiak Toledoko mendiak eta Erdiko mendikateak dira, baina Extremaduran bertan Gata mendilerroa eta Gredos mendilerroak aurki ditzakegu. EKONOMIA EXTREMADURAN Extremaduran, Lehen sektorea oso garrantzitsua da. Gehien nagusitzen diren lanbideak nekazaritza eta abeltzaintza dira. Extremaduran olibadi, barazki, zereal 106
  • 107. eta mahasti landaketak daude, baita fruta arbolak ere. Abeltzaintzan nagusitzen diren animaliak behiak, ardiak eta txerriak dira. Bigarren sektorean, industria sektorean, elikagai, oinetako eta ehungintza industriak dira aipagarrienak. Extremaduran zentral nuklear bat dago Almarraz-en baina beste energi mota batzuk ere badaude adibidez energi hidraulikoa eta energi eolikoa. Hirugarren sektorea, merkataritza eta turismo sektorea da. Extremaduran toki kultural asko daudenez turismo asko dago beraz hotelak eta jatetxeak lan asko izaten dute gehien bat udaberrian eta udan. Bestalde, landa turismoak ere garrantzi handia izaten du eta landetxeak ere garrantzitsuak dira. Extremaduran ardoak asko saltzen dira, eta animaliak urdaiazpikoa egiteko eta saltzeko erabiltzen dituzte. Hango gazta oso famatua da, KULTURA GASTRONOMIA 107
  • 108. Extremadura ehiza handiko toki bat denez oso gastronomia erraza eta tradizionala dauka. Extremaduran gosari tipikoak: migak, ezti torrijak edo ogi txigortua olioztatua dira. Bazkaltzeko eta afaltzeko eskualdeko ohiko plater asko daude. Extremaduran iberikoak eta gaztak oso tipikoak dira. Gaztarik aipagarrienak Torta de Casar eta Los Ibores-eko ahuntza gaztak, biek jatorrizko deitura dute. Extremaduran asko jaten dira gazpatxoak, tomate zopak eta gari- zainzuriak. Txerria, arkumea eta antxumea asko erabiltzen dituzte Extremadurako gastronomian, oso aipagarria da antzumeko kaldereta. Esan dugun bezala ehiza oso garrantzitsua denez janari oso gozoak prestatzen dira hari esker. Bestalde, arrantza ere aipagarria da, bertako erreketan amuarrain asko daude eta era askotan presta daitezke. Extremaduran ere oso ardo onak daude, aipagarrienak pitarrako ardoak eta Guadianako ardoak dira, biek jatorrizko deitura duten ardoak dira. Postre bezala Extremaduran esnea, gazta, eztia, basa-fruituak (masustak, ahabiak eta mugurdiak), esne frijitua, gazta tarta edo goxoki tipikoak ( perrunillak, bollak…). PRODUKTU TIPIKOAK. 108
  • 109. Bestalde, oso tipikoak dira eskulangintza lanak, egurrez eginak eta orein adarrez eginek. Zeramika eta buztingintzaz egindako lanak ere aipagarriak dira. MONFRAGUE-KO PARKE NAZIONALA. Monfrague-ko parke nazionala, parke naturaltzat hartu zuten 1979ean eta parke nazionaltzat 2007. urtean. Bere azalera 18.396 hektareakoa da. Baso mediterraneoaren eta mediterranear faunaren adibiderik adierazgarriena da. Monfrague artadiz eta artelatzez osatuta dago. Monfraguen Tietar ibaia, Tajo ibaian isurtzen da . Monfraguen hegazti handiak daude, gehienak hegazti harrapariak dira. Aipagarrienak hauek dira: sai arreak (buitre leonado), sai beltzak (buitre negro),arrano beltzak, zikoina beltzak, hontz handiak, arrano txikiak… Ugaztunen taldetik basurdeak, oreinak, orkatzak(corzo), erbiak, untxiak eta katamotz iberikoa. Bestalde narrasti, anfibio eta arrain mota ezberdinak ikusi daitezke. 109
  • 110. Monfraguen ere gizakien antzinako aztarnak daude adibidez: Labar-pinturak. 110
  • 111. MERIDA-ko ERROMATAR ANTZOKIA Meridan dagoen antzoki bat da. Antzokian agertzen den idazkerak dioenez K.a 16 eta 15. urteetan eraiki zen. Erromatarrek Meridatik alde egin zutenean, antzokia galdu zen eta lurrez bete zen, bakarrik goiko harmailak gelditu ziren ikusgai. Gaur egun Merida-ko antze-tokia, turistek gehien bisitatzen duten eraikuntza da. Bestalde, 1933. urtetik Meridako Antzerki Klasikoaren Jaialdia hartzen du. Honekin antze-tokiak bere jatorrizko funtzioa berreskuratzen du. 111
  • 112. MERIDAKO ERROMATAR ZIRKUA Meridan hirian zegoen eraikin handiena zen . Oso handia zenez harresitik kanpo zegoen. Bertako harmailetan 30.000 ikusle sartzen ziren. Eraikin hau I mendean eraiki zen. Eraikinaren erdian area dago, bertan, lehiaketak egiten zituzten. Gogoko zituzten lehiaketan artean “bigas” lasterketak (2 zaldi) eta “cuadriga” lasterketak (4 zaldi) zeunden. Gaur egun erromatar zirkuan interpretazio zentru bat dago monumentuaren egitura hobeto ulertzeko eraikinara sartu aurretik. Cuadriga bat : 112
  • 113. YUSTEKO MONASTERIOA Yusteko monasterioa La Vera eskualdean dago, Caceresko probintziaren iparrekialdean. Ondoren bizi eta hil zen monasterio eta etxe jauregia da. Gaur egungo komentua, enperadoreen bizilekua izan zen hondakinen gainean berreraikita dago. La Verako zenbait biztanleen ekimenez eraiki zen baina berandugo San Jeronimoren Ordena hartu zuen. Espainiako komentu batera erretiratzea erabaki zuen, bizitza monastikoa egiteko eta Yuste monasterioa aukeratu zuen horretarako. 113
  • 114. JERTEKO HARANA Caceres-eko probintzian hiru haran daude: Ambroz-eko harana, Jerteko harana eta La Vera-ko harana. Hiruen artean ezagunena Jerteko harana da. Jerteko harana Extremadurako eskualdean dago. Hegoaldean dagoen Plasencia-ko hiriak ere fisikoki haranaren zati bat da. Harana honen herrialde garrantzitsu bat Jerte herria da. Herri hau, Jerte izena hartzen du Jerte ibaiagatik. Jertek 1300 biztanle ditu eta oso ezaguna da bere gereziengatik. Biztanle gehienek maiatza inguruan gereziak biltzen dituzte. Oso toki ezaguna da eta turismo handia izaten du bai gereziondoak lorez betetzen direnean bai gereziekin daudenean. Eskualde honetako beste herri batzuk ere gereziak biltzen dituzte. 114
  • 115. Baina Jerte ez dute bakarrik bisitatzen bere gereziengatik. Badaude ere natura maite dutenentzako leku zoragarriak. Adibidez “La Garganta de los Infiernos” bezala ezagutzen den toki ederra.Toki honetan paisaia ederra ikusteaz gain urak egindako putzuetan bainatu zaitezke. 115
  • 116. EXTREMADURAKO JAIAK Extremadurako jai aipagarrienak hurrengo hauek dira: * Extremadura eguna: Irailaren zortzian ospatzen da eta Extremadura erkidegoko jai ofiziala da. Egun hau, Guadalupeko eguna da eta Guadalupeko Ama Birjinaren ohorez ospatzen da bera delako Extremaduraren zaindaria. * Coriako San Juanak: Urtero ospatzen dira Ekainaren 23tik 29ra. 1070. urtean festa hau interes nazionalako jai bezala izendatu zuten. Jai hauen protagonita nagusia zezena da. Zezenak askatzen dira eta entzierro bat antolatzen da. 116
  • 117. * Plasenciako Puertoko Ama Birjinaren erromeria: Pazko igandearen ondorengo igandean ospatzen da. Puertoko Ama Birjina Plasenciako zaindaria da. Mendia jendez betetzen da bertan bazkaldu egiten dute. Arratsaldean Ama Birjinaren irudia santutegitik ateratzen dute. Jende asko biltzen denez Ama Birjina haien gainetik pasatzen dute eta Ama Birjina bakarrik mugitzen dela dirudi. 117
  • 118. * Piornaleko Jarramplas: Urtarrilaren 19 eta 20an ospatzen da. Jai hau Extremadurako Interes Turistikoa da. Jarramplas pertsonai bat da. Alkadora eta praka batzuk jantzita eramaten ditu, praketatik koloreetako zintak eramaten ditu zintzilik. Buruan maskara bat dauka sudur luze batekin eta adar batzuekin. Jarramplas Piornaletik paseatzen da horrela jantzita eta bertako biztanleek begetalak botatzen dizkiote zigor modura, lehen animali lapur bat bezala ikusten zelako. * Valverde de la Vera- ko Empalaoak: jai hau aste santuan ospatzen da, hain zuzen ere, ostegun santuan. Gizonek bizkarrean gaztainondo baten enbor zati bat jartzen dute, besoak soka batekin enborrera lotzen dituzte. Gorputz- 118
  • 119. enborra ere soka batez lotzen dute. Buruan arantzez egindako koroa jartzen dute. Herritik oinutsik joaten dira eta gurutze batera iristen direnean edo beste empalao batekin gurutzatzen direnean belaunikatzen dira. 119
  • 120. IBILBIDEA Aste santuan Extremadurako jaietara joatea gomendatzen dut oso politak dira eta. 1.EGUNA: Caceresera joango gara, han goizean 10:30,12:30 Monfrague bisitatuko dugu. Geroago Arratsaldean Meridara abiatuko gara. Han landa etxe batera joango gara lo egitera, eta hurrengo egunean kultura ikusiko dugu. 2.EGUNA: Antzerkia bat ikusiko dugu Meridan 4:30,5:30 eta geroago eguzkia egiten badu “garganta de los infiernosera” joango gara. Han putzutan egongo gara gerezi batzuk jango ditugu eta landa etxera lo egitera joango gara. 3.EGUNA: Ostegun Aste santua denez han Valverdeko jaiak ikusiko ditugu arratsaldean, lagunekin handik ibiliko gara.Afaltzeko eta azken eguna denez leku eder batera afaltzera joango gara. Han gazta hoberena jango dugu. Gero kotxea hartu eta etxera joango gara. Kokapen geografikoa: 120
  • 121. Galizia, Iberiar Penintsulako ipar-mendebaldean dago. A coruña eta Pontevedra Galiziako bi probintzia dira, beste biak Lugo eta Ourense dira. A coruñan 1.129.141 biztanle daude, biztanle gehien dituen probintzia da. Pontevedran berriz 81.576 biztanle daude. Mugak: A coruña eta Pontevedra klima ozeanikoko lurraldeetan daude kokatuta, iparraldeko zonaldean daudelako. A coruñako mugak hauek dira: ipar-mendebaldean ozeano atlantikoa, Lugo ekialdean eta Pontevedra hegoaldean. Pontevedrako mugak hauek dira: iparraldean A coruña, ipar- ekialdean Lugo, ekialdean Ourense eta hegoaldean Portugal. Probintziak eta hiri nagusiak: Galiziako hiriburua Santiago De Compostela da eta Galiziako hiri garrantsitsuena da. A coruñako hiri nagusiak Coruña eta Santiago y Ferrol dira. Pontevedrako hiri nagusiak Pontevedra eta Vigo dira. Erliebea: Galizia “La tierra de los mil ríos”deitzen da ibai asko daudelako. A coruñako ibai nagusiak: Tambre, Eume eta Sar dira. Pontevedrako ibai nagusiak: Miño eta bere ibaiadarrak Sil, Ulla eta Umia dira. Galizian oso ezagunak dira itsasadarrak,A Coruñakoak altuak dira, Pontevedrakoak aldiz baxuak. 121
  • 122. A Coruñako mendi nagusienak Montemayor eta Cova de Serpa dira. Pontevedrako mendi nagusienak Sierra de Faro eta Montes de Testeiro dira. Ekonomia: Garrantzi gehien duen sektorea lehenengoa da, bereziki arrantza. Eta honen barruan, Galizian gehien arrantzatzen dena itsaskiak dira; hala nola lanpernak, olagarroa, langostinoak… Bigarren sektorean, ontzigintza, kimika eta industri hidraulikoa dira enpresa nabarmenenak. Hirugarren sektorearen barruan, kostaldean dagoenez, garraiorako puntu egokian kokatuta dago. Portuez gain, aireportuak ere badaude. Turismoa ere jarduera ekonomiko garrantzitsua da Galizian. Kultura: Oso gomendagarria da Costa de la Muertetik txango bat egitea. Galizian galegoa eta Gaztelania hitz egiten da. Pontevedrako museo garrantzitsuena Museo de Pontevedra da. Egunero irekitzen du astelehenetan ezik; sarrera dohainik da. ·Eliza garrantsitsuenak Basilica de Santa María la Mayor, La peregrina eliza, San Salvador de Lérez 122
  • 123. monasterioa, Ruinas del convento de Santo Domingo eta San Francisco eliza dira. Guztietan sarrera dohainik da eta egunero zabalik dago. ·Eraikin famatuak: Gehienak Eskultura uhartean daude, sarrera dohainik da eta eskultura eta monumento asko daude ikusteko. Eskultura uhartea Lérez ibaian eta a Illa do Cobon dago. Laberinto de Pontevedra: Labirinto bat da, eta hau ere Eskultura uhartean dago. Truismos eta piramides s/t.: Banku batzuk dira, bankuetan zenbait esaldi idatzita daude eta Eskultura uhartean dago. ·Eliza garrantzitsuena Santiago de Compostela da, Galiziako garrantzitsuena dela esan daiteke, Santiago bidea egiten dutenek Santiago de Compostelan bukatzen baitute bidea. Sartzeko 5€ ordaindu behar da, baina ikasle eta jubilatuek 3€. 123
  • 124. Eraikin famatuenak: Torre de Hércules: Dorre bat da eta Navarra etorbidean dago. Sarrerak 2€ balio du. El Obelisco: Rúa Nueva, 4 15003 Coruña (A) A Coruñan dago. Eraikin bat da eta ez da sarrerarik behar, kalean dago eta. Maria Pita:Eraikin bat da, Maria Pita plazan dago eta ikustea dohainik da. A Coruñako museo garrantzitsuenak: 124
  • 125. Museo de Bellas artes: Rua Zalaetan dago, egunero irekitzen da, astelehenetan ezik eta sarrerak 2,40€ kostatzen du. Bertan aurki daitezkeen gauzak historikoak dira. Museo arkeologiko eta historikoa: Paseo Marítimo Alcalde Francisco Vázquez kalean dago. Egunero irekita dago, astelehenetan ezik eta sarrerak 2€ kostatzen du. Denborarekin joateko gomendatzen da, gauza asko daudelako ikusgai. Gastronomia: A Coruñan eta Pontevedran jaten diren gauza tipikoak: arraina, itsaskiak, enpanada, Cachelos con grelos, Padron piperrak, Santiago tarta, gazta tetila,patatak eta Ribeiro eta Albarino ardoak. Itsaskien artean tiipikoenak: Olagarroak,percebea eta nekora dira. Jai garrantsitsuenak: A coruñan 125
  • 126. San Juan:Ekainaren 23 ospatzen da. A Coruñako festa garrantzitsuena da. Sua egiten da etxe bakoitzean eta jendeak esaten duenez sorginak uxatzeko egiten dute. Egun honetan patatak eta sardinak jaten dituzte. Santiago Apostol festa: Uztailan ospatzen da, 15 egun irauten du baina egun hoberenak 24a eta 25a dira. Santiago de Compostela katedralan ospatzen da. 24ean su artifizialak botatzen dira Apostoluaren omenez. 25ean erregea edo errege-familiaren ordezkariek Santiago Apostoluari eskaintza batzuek egiten dizkiote. Jai garrantzitsuenak: Pontevedran Gure andrea Carmen:Uztailaren 16an ospatzen da. Bi egun irauten du. Igandea 22: Lehenengo meza egongo da,ondoren Pontevedrako orkestrak joko du eta bukatzeko diskoteka egongo da. Astelehena 23: Egun honetan kalejira egingo dute gaita batzuek jotzen, ondoren meza egongo da eta bukatzeko telebistan eta “el gran show” deituriko lana antzeztuko dute. Peregrina festa: Abuztuaren 11tik 19raino irauten du. Larunbata 11: Lehenengo pregoi irakurketa egongo da eta ondoren eta bukatzeko kalejira egongo da orkestrarekin. Igande 12: meza batekin hasiko da, ondoren talde batek antzeztuko du eta jarraitzeko Charanga Apeles ibiliko da hiriko kale guztietatik. Gauean prozesio batzuek egingo dira, ondoren kontzertu bat egongo da eta bukatzeko orkestra batzuek desfilatuko dute. 126
  • 127. Astelehena 13: jaialdi batekin hasi, ondoren kontzertu bat eta bukatzeko orkestrak joko du egunsentira arte. Asteartea 14: kalejira egongo da, ondoren umeek egindako antzerki batzuek aurkeztuko dira eta bukatzeko kontzertu bat eta orkestra bat. Asteazkena 15: xake partidak egongo dira, ondoren meza egongo da eta bukatzeko banda batek joko du. Arratsaldean joko batzuek egingo dira, ondoren umeek egindako antzerkia aurkeztuko dute eta bukatzeko ikuskizun bat egongo da. Osteguna 16: kalejiraren ondoren meza eta bukatzeko prozesio batzuek eta kontzertu bat. Ostirala 17: hasteko kalejira egongo da,ondoren kontzertu bat eta bukatzeko umeek egindako antzerki batzuek. Gauean kontzertu batzuek egongo dira eta ondoren orkestra bat joko du. Larunbata 18: lehenengo kalejira egongo da. Arratsaldean umeen festibala eta bukatzeko orkestrak joko du. Igandea 19: egun hau azken eguna da. Lehenengo kalejira egongo da, ondoren antzerkiak, jarraitzeko orkestra batek joko du eta eguna eta festa hau bukatzeko ikuskizun bat egongo da. Galiziak turismoa erakartzen du, ez bakarrik Santiago bidea burutu nahi dutenak, baizik eta bere aberastasun ugariengatik ere. 127
  • 128. Espainako iparraldean dagoen probintzia bakarreko autonomi Erkidegoa da, Kantauri itsasoko kostaldean kokatuta dagoena. Muga egiten du Gaztela Leon, Kantabria eta Galiziarekin. 1.081.487ko biztanleria dauka , hizkuntza ofiziala gaztelania da baina Asturiera ere hitz egiten da. Oviedo da erkidegoaren hiriburua, baina Gijón da hiririk populatuena. Asturias Espainia iparraldeko lurralde menditsuena eta berdeena da . Baina Asturias ez da mendia bakarrik, baditu hondartzak, monumentuak, Kultura, Gastronomia eta jaiak ere . Klima ozeanikoa du, prezipitazioak ugariak izaten dira normalean eta neguan elurra egiten du . 128
  • 129. IKURRINA MAPA - KULTURA: *Europako mendietan “ National Park Picos de Europan” izeneko parke babestua dago. Bertan ibilbide famatu bat dago oso ezaguna dena : “ Ruta del Cares”. Caín eta Pocebos artean kokatzen da eta 11 kmko luzera dauka. Bertan ibaia zeharkatu eta haitzetatik paseo politak daude . Ibilbide ikusgarria benetan. 129
  • 130. * SELLA IBAIAREN JEITSIERA : Asturiasen piraguismoa oso kirol famatua da, urtero abuztuko hilabetean Sella ibaiko jeitsiera ospatzen da. Mundu guztiko kirolariak elkartzen dira eta 20 kilometroko regatan parte hartzen dute. Arriondasen hasi eta Ribalesellan bukatzen da . Parte hartu nahi baduzu, telefono honetara deitu : 678 728 718 Giro ederra izaten da . *LOS PICOS DE EUROPA: Espainako lehengo parke nazionalari izena ematen dioten gailurrak dira. Bertako biosfera erreserba izendatu zuten 2.002an, bere balio naturalak direla eta. Asturias , Kantabria eta Leon probintzien arteko lotura ikusgarri gisa altxatzen dira Picos de Europa harroak. Kantabrian mendilerroan iparraldeko gune hau zerbaitengatik da poenintsulako mendi inguru ikusgarrienateko bat . Mendigune granitiko izugarria da itsas mailatik hasi eta 2.500 metrotik gorako gailurretaraino katen artean dgoena. 130
  • 131. (RUTAK ) : • Arenes de Cabralesetik • Bulnes y Peña Maineko zona • Ibai Duje , valle de las Moñetas , Alivietako zona • Urrielluko zona ( naranjo de bulnes ) “Joteko Naranjo de Bulnesera” Funicular de bulnes Prezioak= Billete normala : ibilbide bat 15,80€ Bi ibilbideak (joan etorria) 19,90€ Umeen billetea : ibilbide bat 3,90€ Bi ibilbideak (joan etorria) 6€ Ordutegia = 10: 00etatik 20:00etara zabalik dago. PICOS DE EUROPA argazki ibilbidea : Picu Urriellu (Naranjo de Bulnes ) Fraión (picu urriellu gertu) 131
  • 132. Tielve-Sotres caminora “Mirador de Camarmeña” “Arenas de Cabrales” artzain etxeak Covadonga – Cangas de Onís Covadongako santutegia 132
  • 133. Enol lakua (covadonga) Zubi Romanikoa – Cangas de Onís Cangas de Onís “La Jocica-Río Dobra(Amieva)” “Cabroneru (Amieva)” 133
  • 134. “Cañón del Dobea(Amieva)” “Cireñu ( Amieva )” “Pierzu ( Beleño-Ponga)” “Los Bedules-Ponga” -ASTURIASEKO 3 SEKTOREAK: 1/ NEKAZARITZA: Abeltzain partetik, behi eta txerri hazkuntza dago gehienbat. Lurzoruaren erabileratik, baso-ustiapena, baso asko eta gehien dagoen beste erabilerak batzuk dira. Nekazaritzan, fruta arbolak asko daude. 2/ INDUSTRIA : Industria aldetik, kimika, metala eta ontzigintza asko daude Asturias kostan dagoelako. 134
  • 135. Energia aldetik, termikoa da garrantzi handiena duena. Industria Oviedo aldetik gehien dago. 3/ LANBIDEA : Gijón portu bat dago , Asturias kanpoko aldean hiru aireportu daude. Eta Oviedon turismo kultural asko dago. - ERAIKINAK : · Oviedoko katedrala eraikin oso famatua da. Katedral hau gotikoa da, oso polita dena. XIII. Mendean eraiki zen. 135
  • 136. · San Pedro de Mestas de con, XII. mendean eraiki zen, erromanikoa da, egurrez egina. · Santo Adriano de Tuñón: Oviedotik gertu dago, eliza erromanikoa da. perronamicoa da. Eraikin zen XVII.ean. · Santamaria de Naranko: 136
  • 137. Arkitektura perromanikoa da , Naranko mendian aurki dezakeguna, Oviedotik gertu. 842 urtean eraikin zen. · Erlojuaren torre : Erlojuaren dorrea Gijónen kokatua dago. XVI eta XIX mende artean ereiki zen. -ASTURIASEKO MUSEO GARRANTZITSUENETARIKO BATZUK: · Museo del Ferrocarril: Gijonen kokatua dago. Lehen “estacion del Norte “ zen. 137
  • 138. ·Casa museo del Marques de Sargadelas: Ferreiruelan del Baxo Kokatezen da . Hor bizi ziren Marques batzuk. (Antonio Riumundo) - GASTRONOMIA: 138
  • 139. Asturiasko janari tipikoa, gazta urdina ogiarekin eta ardo pixka bat da. Han behi eta ardi asko daudenez gazta mota asko daude. Fabada ere Asturiasen oso famatua da , babarrun txuriekin , txorizoarekin eta odolkiarekin egiten da. - JAIAK: Piraguen festa “descenso internacional del Sella” deitzen dena (Abuztuan), Sagardo jaialdia (Navian), Uztaileko bigarren larunbatean eta Amerikako eguna (Irailaren hemeretzian, Oviedon) nagusienak dira. 139
  • 140. BUKAERA: Gida turistiko honekin espero dut Asturias ezagutzea eta disfrutatzea. Leire Aguirre KOKAPEN GEOGRAFIKOA: Kantabria penintsularen iparraldean dagoen probintzia bakarreko lurraldea da. Bere mugak hauek dira: iparraldean Kantauri itsasoarekin, mendebaldean Asturiasekin, hegoaldean Gaztela Leonekin eta ekialdean Bizkaiarekin. Kostaldean dago eta 592.250 biztanle dauzka. Kantabriako hiriburua Santander da eta bertan 262.595 biztanle daude. 140
  • 141. Kantabrian, klima ozeanikoa dago. Tenperatura gozoak dira baina neguan baxuagoak. Prezipitazio ugari daude.Kantabriako hiri nagusiak hauek dira: Torrelabega, Camargo, Castro Urdiales, Laredo, Reinosa eta Santoña dira. Kantabriako hizkuntza ofiziala gaztelania da. Kantabriak 10 komarka dauzka: Asón-Agüera, Campoo-Los Valles, Costa Oriental, Saja-Nasa, Trasminera, Besaya, Costa Occidental, Liébana, Santander eta Valles Pasiegos. ERLIEBEA: Lurralde menditsua da. Kantauriar mendikatea dago 480kilometroko luzera daukana. Mendizalea baldin bazara Cabarga mendira joan zaitezke paseo polit bat ematera. 141
  • 142. Kantabrian eski estazio asko daude baina guztietan garrantzitsuena Alto Campo da. Eski estazio hau Brañavieja izeneko herri batean dago Santanderretik 100 kilometrotara. Ebro ibaia Kantabrian jaiotzen da Fontibren izeneko herri batean. 142
  • 143. Ebro garrantzitsuena da baina beste hainbat ibai daude, adibidez Cares ibaia, Híjar ibaia, Miera ibaia eta Pas ibaia. EKONOMIA: 1.Sektorea: Langileen %5,8ak lehenengo sektorean egiten du lan. Lantzen dituzten laboreak: behi abeltzantza, nekazaritza (bertan barazki asko landatzen dira), arrantza, meatzaritza eta baso ustiapena ematen da. Kostan dagoenez arrantza asko lantzen dute. 2.Sektorea: Langileen %30,4ak bigarren sektorean egiten du lan batez ere elikagai industrian, kimikoan eta garraio industrian. Krisialdia dela eta, eraikuntza gelditzen ari da. 3.Sektorea: Kantabrian 3. sektorea garrantzitsuena da. Bertako ekonomia azken urte hauetan asko hazi egin da jende askok (Bizkaiakoa batez ere) bere bigarren etxea bertan erosi duelako. Kultura eta beste zenbait kirol ekintza erakargarri Kantabria osoan 143
  • 144. zabaltzen ari dira. Munduko bankurik garrantzitsuenetarikoa Santanderren dago Banco Santander izenekoa. Talde handientzat Cobreces izeneko herri batean Las Mañanitas izeneko nekazal turismoa dago; oso polita da eta prezioz ere oso ondo dago. Gainera nekazal turismoaren ondoan frontoi bat dago bertan jolasteko. KULTURA: Comillas Kantabriako herririk ospetsu eta bisitatuenetarikoa da, bere arkitektura politarengatik eta paisai zoragarriarengatik. Bertan unibertsitate katoliko bat dago 144
  • 145. Universidad pontificia de Comillas izenekoa. Comillasen ere El Capricho De Gaudi izeneko museoa dago jauregi baten antza daukala. El Capricho De Gaudi MAGDALENAKO JAUREGIA: Santanderren Magdalenako jauregia dago. Bertan margolanak erakusten dira. Udan oso interesgarriak diren kurtso musikalak daude musika ikasteko. Magdalenako jauregia ALTAMIRAKO LEIZEA: 145
  • 146. Santillana del Mar-en Altamirako leizea izeneko leizea dago. Bertan, Historiaurreko labar-margo multzorik garrantzitsuenetakoak daude; duela 15.000 urte inguru margotuak izan ziren. Leizeetako paretetan bisonteak, zaldiak, oreinak, giza-eskuak eta ikur ezezagunak margotuak daude. Altamirako margoak 1879an aurkitu zituen Marcelino izeneko gizon batek. Ezgeroztik Marcelino ospetsua egin zen. CABARCENO: Animaliak gustatzen baldin bazaizkizu Penagosen (Kantabriako herri txiki batean) Cabarceno izeneko natura parkea dago. Bertan mota guztietako animaliak daude adin guztietako jendeak bisitatu ahal izateko. Autoan mugitu daiteke parketik eta gainera 0-5 urte arte sarrera dohainik da. GASTRONOMIA: 146
  • 147. Itsasoko produktuak dira Kantabriako gastronomiako garrantzitsuenak. Kostan dagonez arraina asko jaten dute bertan, nahiz eta haragia ere asko gustatu. Plater oso onak prestatzen dituzte arrainarekin. Marmitakoa Kantabrian sortu zen eta horregatik bertako plater tipikoa da. Edozein jatetxean eskatu dezakezu. Marmitakoa mota askotakoa izan daiteke: atunezkoa, izokinezkoa… 147
  • 148. “Quesada pasiega” Kantabriako postre herrikoia da. Bertako jendeari quesada pasiega asko gustatzen zaio eta horregatik asko jaten dute. Kantabriako dendetan ere saltzen dute jaki hau. Sobaoak ere garrantzia dute Kantabrian, batez ere, Vega de Pas izeneko herri batean. Gosari oso tipikoa da eta bai kafetegietan edo bai dendetan hartu ditzakezu. Oso gozoak dira eta pena merezi du bertara joaterakoan sobao batzuk erostea zure etxera eramateko. JAIAK: 148
  • 149. Karmengo Ama Birjina arrantzaleen babeslea da, eta Kantabrian arrantza asko egiten denez bertan egun hori ospatzen dute (Uztailak-16). Santillana del Mar Kantabriako herri ospetsu bat da eta bertan Santa Julianako jaiak ospatzen dira Ekainaren 28an. Adin guztientzako jendearentat ekitaldiak prestatzen dituzte. Haurrentzat, adibidez herri kirolak prestatzen dituzte. Denak oso ondo pasatzen dute jai hauetan, batez ere, haurrek. IBILBIDEA: 149
  • 150. 1.Eguna: Goizean iristen bazara goizean maletak desegin eta deskantsatzea hoberena da. Arratsaldean Comillasera joan bertan paseo bat emateko eta gainera El Capricho de Gaudi eta bertako unibertsitatea bisitatzeko. Comilaseko jatetxe batean afaldu eta Hotel Comillas izeneko hotelera joan lo egitera. 2.Eguna: Goizean Cabarga mendira joan paseo polit bat ematera, bokadiloak eraman bertan bazkaltzeko. Mendian arratsaldea pasa eta afaltzeko Hotel Comillasera joan. 3.Eguna: Goizean Cabarcenora joan animaliak ikustera. Bazkaltzera hotelera joan. Arratsaldean Magdalenako jauregira joan. Santanderren afaldu eta Jardin Secreto izeneko hotelera joan lo egitera. 4.Eguna: Goizean Altamirako leizea ikustera joan. Etxera joan bazkaltzera. Arratsaldean Santillana del Mar era joan paseo polit bat ematera sobao eta quesda pasiega erostera. Santillana del Mar-en afaldu eta gero La casa Güela hotelera joan. 5.Eguna: Pena askorekin Kantabriatik irten eta zure etxera joan. 150