1. Òàðèëãà õèéõ àðãà ç¿é

2. Òàðèóðûí òóñëàìæòàéãààð,
àðèóòãàãäñàí, øèíãýí ýìèéí áîäèñûã
õ¿íèé áèå ìàõáîäèä îðóóëàõ àðãûã
òàðèëãà ãýíý.
Òàðèëãà áîë ýìíýëýãò õàìãèéí èõ
õýðýãëýãäýõ àæèëáàðóóäûí íýã þì.

3. ªâ÷òºíä õîð íºëººã¿é, òàðèëãà õèéæ
áóé õ¿íèéã àëèâàà ýðñäýëýýñ
ñýðãèéëýõ, áóñäàä õîð íºëººòýé õîã
õàÿãäàë áèé áîëîõîîñ óðüä÷èëàí
ñýðãèéëýõ ¿éë àæèëëàãààã àþóëã¿é
òàðèëãà ãýíý.
Ýíý îéëãîëò íü òàðèëãà õèéëãýæ áóé
¿éë÷ë¿¿ëýã÷ýýñ ãàäíà ýì÷ ñóâèëàã÷èä
íýãýí àäèë õàìààòàé .

4. Õýðýãëýñýí ç¿¿ øïðèö, ñèñòåì,
áýýëèé, ýìíýëãèéí òóñãàé õîã
õàÿãäëûã õýçýý ÷ õýðõýâ÷
ãàðààð òîîëæ áîëîõã¿é.
Õàòãàëòûã öººð¿¿ëýõ íü ÷óõàë.
Ýìèéã óóõààð õýðýãëýñíèé à÷
õîëáîãäëûã ºâ÷òºíä îéëãóóëàõ
õýðýãòýé.

5. Æíü: Âèòàìèíûã óóõààð õýðýãëýõýä õîäîîä
ãýäýñíèé çàìààð øèìýãäýæ òàðèàãààð
õýðýãëýñíýýñ èë¿¿ ¿ð ä¿íòýé áîëîõûã
îéëãóóëàõ, ìºí ñóäàñ õàòãàõ ÿëàíãóÿà òîì
ñóäñûã îëîí äàõèí õàòãàñíààñ ñóäàñíû õàíà
ñîðâèæèæ íàñ àõèõ òóòàì ¿éë àæèëëàãàà íü
àëäàãäñàíààð òðîìáî ¿¿ñýõ, ç¿ðõ ñóäàñíû
¿éë àæèëëàãààã õÿìðàëä õ¿ðäýãèéã
àíõààðóóëæ îéëãóóëàõ õýðýãòýé.

6. Ãýâ÷ ñóâèëàõóéí òóñëàìæ
¿éë÷èëãýýíèé ïðàêòèêò õàìãèéí ºðãºí
õýðýãëýãääýã àæèëáàð áîë òàðèëãà
þì.
Ýìèéí áîäèñûã òàðèëãà áàéäëààð
õýðýãëýõ íü áóñàä àðãààð
õýðýãëýñíýýñ õóðäàí ¿éë÷èëäýã
îíöëîãòîé.

7. Ýìèéí áîäèñûã òàðèëãà áàéäëààð
õýðýãëýõäýý:
• àðüñàí äîòîð,
• àðüñàí äîð,
• áóë÷èíä,
• ñóäñàíä òàðüæ õýðýãëýäýã.

8. Òàðèëãà õèéõýä àíõààðàõ íèéòëýã ç¿éëñ
• Òàðèõ òàëáàéãàà çºâ ñîíãîõ
• Õàëäâàðëàãäñàí, ãýìòñýí, áýðñ¿¿òýé, ¿ñòýé,
ìýíãýòýé, õàâàíòàé, õàâäàðòàé òàëáàéä
òàðèëãà ¿ë õèéõ
• Íýã óäààãèéí àðèóí ç¿¿, òàðèóð õýðýãëýõ,
• Òàðèëãà áîëîí ¿éë÷ë¿¿ëýã÷èéí íàñàíä
òîõèðóóëàí ç¿¿íèé óðòûã ñîíãîõ
• Àðüñàí äîð, áóë÷èíä òàðèëãà õèéõ ¿åä
ç¿¿íèé ãóðàâíû õî¸ð õýñãèéã áèå ìàõáîäîä
îðóóëñàí áàéõ
• ×àíãàëóóðûã çºâ òàâüæ, ç¿¿ ñóäñàíä îðñîí
ýñýõèéã ñàéòàð øàëãàõ

9. • Àðüñàí äîð, áóë÷èíä òàðèà õèéõ ¿åä òàðèóðûí
äîòîð öóñ ¿çýãäâýë ç¿¿ãýý ñóãàëæ àâààä ººð
òàëáàéä øèíý ç¿¿ãýýð äàõèæ òàðèõ
• ¯éë÷ë¿¿ëýã÷èéã õºäºë㺺íã¿é áàéëãàõ áîë
òóñëàã÷èéã äýðãýäýý áàéëãàõ
• Îëîí äàâòàãäàõ òàðèàíû õóâüä òàðèëãà õèéõ
òàëáàéí äàðààëëûã òºëºâëºæ,òýìäýãëýõ
• Òàðèà õèéõ òàëáàéã çîðèóëàëòûí óóñìàëààð
õî¸ðîîñ äîîøã¿é óäàà àðèóòãàõ

10. Òàðèëãûã áýëòãýõ, ñîðóóëàõûí ºìíº,
õàòãàõûí ºìíº ýì õýðýãëýõ òàâàí çºâèéí
ä¿ðìèéí äàãóó ãóðâàí óäàà øàëãàíà.
¯éë÷ë¿¿ëýã÷ àíõ óäàà òàðèà õèéëãýæ
áàéãàà áîë òàðèëãûíõàà òàëààð ñàéòàð
òàéëáàðëàæ ºãººä øààðäëàãàòàé áîë
ñîðèë òàâèíà. Õàëäâàð òàðõàõààñ
óðüä÷èëàí ñýðãèéëæ õýðýãëýñýí ç¿¿,
òàðèóðàà íàéäâàðòàé óñòãàíà. Õàðøëûí
ýñðýã ýì õýðýãëýæ áàéãàà ¿åä ñîðèë
òàðèàã òàðèõã¿é.

11. • Òàðüñàí ãàçàð áýðñ¿¿ ¿¿ñ÷ õºíä¿¿ð
áîëîõ: ºíãºö òàðüñàí, õàâàæ õàòãàñàí,
òîñîí òàðèàã á¿ëýýñãýýã¿é õèéñýí,
õóóðàé ýìèéã íàéðóóëàõäàà óóñìàëûí
õýìæýý áàãàäñàí èõ õýìæýýíèé ýìèéí
áîäèñûã íýã äîð õèéõ ¿åä
• Ñóäàñ õàãàðàõ: ç¿¿ çºâ ñîíãîîã¿é,
õàòãàëò áóðóó õèéõ, ÷àíãàëóóðûã
òàâèàä ñóäàñ õàòãàëã¿é õýò óäàõ
çýðýã øàëòãààíóóäààñ ýíý õ¿íäðýë
ãàðäàã.

12. Àðüñàí äîòîðõè òàðèëãà õèéõ àðãà ç¿é
Çîðèëãî: Îíîøëîãîîíû, Ýì÷èëãýýíèé
Çààëò:
• Ýìèéí áîäèñ òîõèðîõ ýñýõ
• Çàðèì òºðëèéí õàëäâàðò ºâ÷íèéã èëð¿¿ëýõ.
• Àìüòíû áà óðãàìëûí ãàðàëòàé, ÿìàð íýã áîäèñò
õàðøèëòàé ýñýõèéã òîäðóóëàõ.
• Çàðèì òºðëèéí âàêöèí òàðèõ
Ýñðýã çààëò:
• Õàëóóíòàé ¿åä
• Àðüñíû ãàäàðãà äýýð èäýýò áîëîí øàðõëààò
òóóðàëòòàé ¿åä, òàðèõ òàëáàéí àðüñíû ºíãº
ººð÷ëºãäñºí ¿åä
Òàðèëãûí òàëáàé: Øóóíû äóíä 1/3-èéí äîòîð òàëûí
íèìãýí àðüñòàé õýñýãò

13. •
•
•
•
•
•
•
•
•
Õýðýãëýãäýõ ç¿éëñ:
Íàðèéí õóâààðüòàé ñîðèëûí òàðèóð
Ç¿¿ 25- 27 G õ 3/8 – 5/8 “
Òàðèëãûí óóñìàë
Õºâºí áºìáºëºã
Àðèóòãàã÷ øèíãýí
Òóíøèë õºðººäºã÷
Íýã óäààãèéí áýýëèé
Õîã õàÿãäàëûí óóò, ñàâ

14. • Àíõààðàõ ç¿éëñ:
• Òàðèàíû áàòàëãààò õóãàöàà, á¿ðýí á¿òýí
áàéäëûã 3 óäàà øàëãàõ
• Àíòèãèñòàìèíû ýì õýðýãëýñíýýñ 14 õîíîãèéí
äàðàà ñîðèë òàâèõ
• Õàðøèë èä õºäºëæ áàéãàà ¿åä ñîðèë
òàâèõã¿é áàéõ
• Òàâàí çºâèéí ä¿ðìèéã áàðèìòëàõ
• Òàðèõ òàëáàéã çºâõºí íýðìýë óñààð àðèóòãàõ
• Ñîðèë òàâüñíû äàðàà óñ õ¿ðãýõã¿é,
ìààæèõã¿é, äààðàõã¿é áàéõûã çºâëºõ

15. • ¯
éëäëèéí äàðààëàë:
• Ñóâèëàã÷ õýðýãëýãäýõ ç¿éëñèéã óðüä÷èëàí
á¿ðýí áýëòãýñýí áàéíà.
• Õààëãà òîãøèæ çºâøººðºë àâ÷, ºðººíä îðíî.
• Ìýíäëýýä, ºâ÷òºíä ººðèéíõºº íýð, àëáàí
òóøààëûã òàíèëöóóëíà.
• ªâ÷òºíòýé òàíèëöàíà.
• ªâ÷òºíä õèéõ ãýæ áóé àæèëáàðûí çîðèëãûã
òàéëáàðëàí îéëãóóëíà.
• Àæèëáàðò áýëýí ýñýõèéã àñóóíà.
• Ãàðàà óãààíà.
• Áýýëèé ºìñºíº.

16. •
•
•
•
•
•
•
•
¯éë÷ë¿¿ëýã÷èéã çºâ áàéðëóóëíà.
Òàðèóðûí á¿ðýí á¿òýí áàéäëûã øàëãàíà.
Ýìèéí áîäèñûã ñîðóóëíà /0.1 – 0.3 ìë/.
Òàðèëãûí òàëáàéã ñîíãîíî.
Òàðèëãûí òàëáàéã àðèóòãàíà.
Ç¿¿ òàðèóðàà ãàðòàà çºâ áàðèíà. /òàðèóðûí
õîâèëòîé õýñãýýñ áàðèíà/
ͺ㺺 ãàðàà ¿éë÷ë¿¿ëýã÷èéí áóãóéí äîîãóóð
îðóóëàí, øóóíû äóíä õýñãýýñ õîéø áàðüæ,
àðüñûã 纺ëºí õî¸ð òèéø òýíèéëãýí òàòíà.
Ýìèéí áîäèñ ñîðóóëñàí òàðèóðàà àðüñíû
ãàäàðãóóä 5-15 õýìèéí ºíöºã ¿¿ñãýí áàðüæ,
ç¿¿ã 3 ìì /1/8’/ àðüñàíä îðóóëíà.

17. •
•
•
•
•
•
•
Àðüñíû ãàäàðãóó äýýð öýâð¿¿ ¿¿ñòýë
ààæóóõàí øàõíà.
Òàðüæ äóóñìàãö ç¿¿ã îãöîì ñóãàëæ
àâíà.
Õýðýãëýñýí ç¿¿ òàðèóðûã íàéäâàðòàé
óñòãàíà. /àþóëã¿é õàéðöàãò/
Ýì÷ë¿¿ëýã÷èä çºâëºãºº ºãíº.
Áýýëèé òàéëíà.
Ãàðàà óãààíà.
¯éë÷ë¿¿ëýã÷èä íýìýëò õÿíàëò òàâèíà.

18. Àðüñàí äîð òàðèëãà õèéõ àðãà ç¿é
Çîðèëãî: Îíîøëîãîîíû, ýì÷èëãýýíèé
Çààëò: Òºðºë á¿ðèéí ýìãýã¿¿äèéí ¿åä
Òàðèëãûí òàëáàé:
–
–
–
–
Áóãàëãàíû ãàäíà áà äîòîð õàæóó
Äàëíû äîîä õýñýã
Õýâëèéãýýð õ¿éñíèé îð÷èì
ªãçºãíèé äýýä õýñýã
– Ãóÿíû óðä ãàäíà õàæóó õýñýã

19. Õýðýãëýãäýõ ç¿éëñ:
• Òàðèõ ýì
• Òàðèóð 1- 3 ìë
• Ç¿¿ 25-27G õ 5/8-1/2”
• Àðèóòãàã÷ óóñìàë
• Õºâºí áºìáºëºã
• Õîã õàÿãäàëûí óóò ñàâ
• Áýýëèé
• Íààëäóóëàã÷ ëåíò

20. Àíõààðàõ ç¿éëñ:
– Ç¿¿ õàòãàñíû äàðàà ñóäàñ äàéðñàí ýñýõèéã
øàëãàõ
– Ñóäàñ äàéðñàí òîõèîëäîëä ººð ãàçàð, ººð
ç¿¿ òàðèóðààð õàòãàõ
• ¯
éëäëèéí äàðààëàë:
• Ñóâèëàã÷ õýðýãëýãäýõ ç¿éëñèéã óðüä÷èëàí
á¿ðýí áýëòãýñýí áàéíà.
• Õààëãà òîãøèæ çºâøººðºë àâ÷, ºðººíä îðíî.
• Ìýíäëýýä, ºâ÷òºíä ººðèéíõºº íýð, àëáàí òóøààëûã
òàíèëöóóëíà.
• ªâ÷òºíòýé òàíèëöàíà.
• ªâ÷òºíä õèéõ ãýæ áóé àæèëáàðûí çîðèëãûã
òàéëáàðëàí îéëãóóëíà.

21. •
•
•
•
•
•
•
•
•
Àæèëáàðò áýëýí ýñýõèéã àñóóíà.
Ãàðàà óãààíà.
Áýýëèé ºìñºíº.
Òàðèàã ñîðóóëíà.
Òàðèëãûí òàëáàéã ñîíãîíî.
Òàðèõ òàëáàéã àðèóòãàíà.
Àðüñàà ÷èìõýæ áàðèíà.
Ç¿¿ òàðèóðàà, àðüñòàé 45-90 õýìèéí ºíö㺺ð
õàòãàíà.
Á¿ë¿¿ðýý õîéø òàòàæ, ñóäàñ òààðñàí
ýñýõèéã øàëãàíà. Õýðýâ ñóäàñ òààðñàí áîë
ººð ç¿¿ òàðèóðàà𠺺ð ãàçàð òàðèàã äàõèí
õèéíý.

22. •
•
•
•
•
•
•
Ýìèéí áîäèñûã ààæèì øàõíà.
Ç¿¿ òàðèóðàà ò¿ðãýí ñóãàëæ àâíà.
Õàòãàñàí ãàçðàà õºâºí áºìáºëºã òàâüæ,
íààëäóóëàã÷ ëåíòýýð áýõýëíý.
ªâ÷òºí人 õÿíàëò òàâèíà.
Õîã õàÿãäëàà íàéäâàðòàé óñòãàíà
Áýýëèé òàéëíà.
Ãàðàà óãààíà.

23. Áóë÷èí òàðèëãà õèéõ àðãà ç¿é
Çîðèëãî:
• Ýì÷èëãýýíèé
Çààëò:
• Áóë÷èíä òàðüæ õýðýãëýäýã ýì¿¿äèéã çààëòûí
äàãóó õèéíý.
Õýðýãëýãäýõ ç¿éëñ:
–
–
–
–
–
–
–
–
–
Òàðèõ ýì
5-20 ìë-èéí òàðèóð
Ç¿¿ 18-23G õ 1” – 3”
Áýýëèé
Àðèóòãàã÷ óóñìàë
Õºâºí áºìáºëºã
Õîã õàÿãäàëûí óóò, ñàâ
Òóíøèë õºðººäºã÷
Íààëäóóëàã÷ ëåíò

24. Òàðèëãûí òàëáàé:
•
ªãçºãíèé ãàäíà äýýä õýñýã
• ªãçºãíèé óðä äýýä õýñýã
• ̺ðíèé áóë÷èí
• Ãóÿíû ãàäíà äóíä õýñýã
• Ãóÿíû óðüä äóíä õýñýã

25. Àíõààðàõ ç¿éë:
• Íÿðàé áîëîí õºëä îðîîã¿é õ¿¿õäýä ºãçºãíèé ãàäíà
äýýä õýñýãò òàðèëãà õèéõã¿é áàéõ
• Ç¿¿ õàòãàñíû äàðàà ñóäàñ äàéðñàí ýñýõèéã
øàëãàõ
• Ñóäàñ äàéðñàí òîõèîëäîëä ººð òàëáàéä ººð ç¿¿
òàðèóðààð õàòãàõ
• Ýìýíä õàìààðàõ á¿õ ç¿éëèéí õ¿÷èíòýé
õóãàöààã õÿíàõ
• Ýìèéí áîäèñûí íýð áîëîí çºâ òóíòàé ýñýõèéã
øàëãàõ
• Áýëòãýõ á¿õ ÿâöàä ìàòåðèàëóóä àðèóí áàéõ
• Òàðèóðò àãààðûí õèé áàéãàà ýñýõèéã øàëãàõ
• Òàðèõ ýìèéí áîäèñûã ýìèéí ò¿¿âýð, ñîðóóëàõûí
ºìíº, ñîðóóëñàíû äàðàà, õàòãàõûí ºìíº 3 óäàà
øàëãàíà.

26. Áóë÷èí òàðèëãà õèéõ ¿éëäëèéí äàðààëàë
– Ñóâèëàã÷ õýðýãëýãäýõ ç¿éëñèéã óðüä÷èëàí á¿ðýí
áýëòãýñýí áàéíà.
– Õààëãà òîãøèæ çºâøººðºë àâ÷, ºðººíä îðíî.
– Ìýíäëýýä, ºâ÷òºíä ººðèéíõºº íýð, àëáàí òóøààëûã
òàíèëöóóëíà.
– ªâ÷òºíòýé òàíèëöàíà.
– ªâ÷òºíä õèéõ ãýæ áóé àæèëáàðûí çîðèëãûã
òàéëáàðëàí îéëãóóëíà.
– Àæèëáàðò áýëýí ýñýõèéã àñóóíà.
– Ãàðàà óãààíà.
– Áýýëèé ºìñºíº.
– ªâ÷òºíºº çºâ áàéðëóóëæ, òàðèëãûí òàëáàéã ñîíãîíî
– Òàðèõ òàëáàéã àðèóòãàíà

27. –
–
–
–
–
–
–
–
Íýã ãàðààð àðüñûã òýíèéëãýíý
ͺ㺺 ãàðààð ç¿¿ òàðèóðûã 90 õýìèéí ºíö㺺ð
áóë÷èíãèéí íýõìýë ýäýä ç¿¿íèé 2/3-ûã äàëä îðòîë
õàòãàíà.
Á¿ë¿¿ðèéã õîéø òàòàæ, ñóäàñ äàéðñàí ýñýõèéã
øàëãàíà.
Ãàð ñîëèõã¿éãýýð á¿ë¿¿ðèéã ààæèì øàõàæ ýìèéí
áîäèñûã áóë÷èíãèéí íýõìýë õýñýãòîðóóëíà.
Ç¿¿ òàðèóðûã ñóãàëàí àâ÷ àðüñûã öîîëñîí õýñýãò
õºâºí áºìáºëºã òàâüæ,
íààëäóóëàã÷ ëåíòýýð
áýõýëíý.
Õîã õàÿãäëûã íàéäâàðòàé àíãèëàí óñòãàíà.
Áýýëèé òàéëíà.
Ãàðàà óãààíà.

28. Õóðààãóóð ñóäñàíä òàðèëãà õèéõ àðãà ç¿é
Çîðèëãî:
• Îíîøëîãîîíû, Ýì÷èëãýýíèé
Ýñðýã çààëò:
• Ñóäñàíä òàðüæ õýðýãëýäýãã¿é ýì¿¿äèéí çààëòòàé èæèë
áàéíà.
Õýðýãëýãäýõ ç¿éëñ:
• Òàðèõ ýì
• Òàðèóð 5-20 ìë
• Ç¿¿ 20G õ 1 ½”, 21G õ 1 ½”
• ×àíãàëóóð
• Èâ¿¿ð
• Íýã óäààãèéí áýýëèé
• Àðèóòãàã÷ óóñìàë
• Õºâºí áºìáºëºã
• Íààëäóóëàã÷ ëåíò
• Õîã õàÿãäàëûí óóò, ñàâ

29. Òàðèëãûí òàëáàé:
• Òîõîéíû
• Øàãàéíû
• Ñàðâóóíû
• Ýðõèé õóðóóíû àðûí
• ×àìàðõàéí õóðààãóóð /õ¿¿õäýä/ âåíèéí ñóäñóóäûã
ãîë÷ëîí ñîíãîíî.
Àíõààðàõ ç¿éë:
• ×àíãàëóóðûã çºâ òàâèõ
• Ç¿¿ã çºâ ñîíãîõ
• Ýìýíä õàìààðàõ á¿õ ç¿éëèéí õ¿÷èíòýé õóãàöààã
õÿíàõ
• Ýìèéí áîäèñûí íýð áîëîí çºâ òóíòàé ýñýõèéã øàëãàõ

30. • Áýëòãýõ á¿õ ÿâöàä ìàòåðèàëóóä àðèóí
áàéõ
• Òàðèóðò àãààðûí õèé áàéãàà ýñýõèéã
øàëãàõ
• Òàðèõ ýìèéí áîäèñûã ýìèéí ò¿¿âýð,
ñîðóóëàõûí ºìíº, ñîðóóëñàíû äàðàà,
õàòãàõûí ºìíº 3 óäàà øàëãàíà.

31. Ñóäàñ òàðèëãà õèéõ ¿éëäëèéí äàðààëàë:
– Ñóâèëàã÷ õýðýãëýãäýõ ç¿éëñèéã óðüä÷èëàí á¿ðýí
áýëòãýñýí áàéíà.
– Õààëãà òîãøèæ çºâøººðºë àâ÷, ºðººíä îðíî.
– Ìýíäëýýä, ºâ÷òºíä ººðèéíõºº íýð, àëáàí òóøààëûã
òàíèëöóóëíà.
– ªâ÷òºíòýé òàíèëöàíà.
– ªâ÷òºíä õèéõ ãýæ áóé àæèëáàðûí çîðèëãûã òàéëáàðëàí
îéëãóóëíà.
– Àæèëáàðò áýëýí ýñýõèéã àñóóíà.
– Ãàðàà óãààíà. Áýýëèé ºìñºíº
– ªâ÷òºíºº òîõèðîìæòîé áàéðëàëä áàéðëóóëíà /õýâòýý ýñâýë
ñóóãàà/
– Òàðèõ òàëáàéã ñîíãîíî.
– ̺÷í¿¿äèéí õóðààãóóð ñóäñàíä òàðèëãà õèéõ òîõèîëäîëä
ñîíãîñîí ñóäàñíààñ 2-4 ñì îð÷èì äýýð ÷àíãàëóóðûã çºâõºí
õóðààãóóð ñóäàñíû óðñãàëûã õààæ òàðààãóóð ñóäàñíû
ëóãøèëò ìýäýãäýæ áàéõààð áýõýëíý

32. –
–
–
–
–
–
–
Öóñíû óðñãàëûí äàãóó àðüñûã àð÷èæ àðèóòãàíà
Ç¿¿ òàðèóðàà àðüñòàé 10-15 õýìèéí íàëóóãààð
ñóäñàà ÷èãë¿¿ëýí, ýõëýýä àðüñûã, äàðàà íü
ñóäñûã õàòãàíà.
Ç¿¿ ñóäñàíä îðñîí ãýæ ¿çñýí òîõèîëäîëä á¿ë¿¿ðýý
õîéø íü òàòàæ øàëãàíà.
Ç¿¿ ñóäñàíä îðñîí òîõèîëäîëä ÷àíãàëóóðûã ààæèì
ñóëëàíà. Õýðýâ öóñ øèíæèëãýýíä àâ÷ áóé áîë
öóñàà àâ÷ äóóññàíû äàðàà ÷àíãàëóóðû ñóëëàíà.
Ýìèéí áîäèñûã ìàø ààæèì øàõíà. ßëàíãóÿà àìüñãàë,
ç¿ðõ ñóäàñíû ¿éë àæèëëàãààã äýìæèõ ýì¿¿ä,
õëîðò êàëüöè, ýóôèëëèí çýðýã ýì¿¿äèéã ìàø
áîëãîîìæòîé ààæèì øàõíà.
¯éëäëèéí ÿâöàä ¿éë÷ë¿¿ëýã÷òýé õàðèëöàíà.
Àðèóòãàëûí óóñìàëòàé õºâºí㺺ð äàðæ ç¿¿ãýý
ñóãàëàí, íààëäóóëàã÷ ëåíòýýð áýõýëíý.

33. –
–
–
Õîã õàÿãäëûã íàéäâàðòàé àíãèëàí óñòãàíà.
Áýýëèé òàéëíà. Ãàðàà óãààíà.
¯éë÷ë¿¿ëýã÷èéã õÿíàíà.

34. Õóðààãóóð ñóäàñ õàòãàæ øèíæèëãýýíä öóñ àâàõ àðãà ç¿é
Çîðèëãî:
• Îíîøëîãîîíû, Ýì÷èëãýýíèé
Çààëò:
• Öóñàí äàõü öºñíèé áóäàã÷ áîäèñûí õýìæýýã òîäîðõîéëîõ
• Öóñàíä áèîõèìèéí øèíæèëãýý õèéõ
• Öóñíû àðèóí ÷àíàðûã ¿çýõ
• Öóñ õàíàæ àâàõ
• Äîíîð õ¿ì¿¿ñýýñ öóñ àâ÷ äàðøëàí õàäãàëàõ
Õýðýãëýãäýõ ç¿éëñ:
• Àðèóòãàñàí õÿìñàà
• Àðèóí ç¿¿ /18-20G/
• Áººð õýëáýðèéí òàâàã
• ×àíãàëóóð
• Èâ¿¿ð

35. •
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Àðèóòãàã÷ óóñìàë
Õºâºí áºìáºëºã
Íààëäóóëàã÷ ëåíò
Àðèóí õóðóó øèë
Øèíæèëãýýíèé áè÷èã
Áýýëèé
Õîã õàÿãäàëûí óóò, ñàâ
Öóñ àâàõ òàëáàé:
Òîõîéíû
Øàãàéíû
Ñàðâóóíû
Ýðõèé õóðóóíû àðûí
×àìàðõàéí õóðààãóóð /õ¿¿õäýä/ ñóäñóóäûã
ãîë÷ëîí ñîíãîíî.

36. •
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Àíõààðàõ ç¿éë:
×àíãàëóóðûã çºâ òàâèõ
Ç¿¿ã çºâ ñîíãîõ
Áýëòãýõ á¿õ ÿâöàä ìàòåðèàëóóä àðèóí áàéõ
Ç¿¿ã ç¿¿íèé õàìãààëàëòààñ ãàðãàñíû äàðààãààð ìàø
áîëãîîìæòîé õàíäàõ
Áîõèðëîãäñîí ç¿éëèéã àþóëã¿é ýñýõèéã øàëãàõ
Ñóäàñ õàòãàæ øèíæèëãýýíä öóñ àâàõ ¿éëäëèéí äàðààëàë:
Ñóâèëàã÷ õýðýãëýãäýõ ç¿éëñèéã óðüä÷èëàí á¿ðýí
áýëòãýñýí áàéíà.
Õààëãà òîãøèæ çºâøººðºë àâ÷, ºðººíä îðíî.
Ìýíäëýýä, ºâ÷òºíä ººðèéíõºº íýð, àëáàí òóøààëûã
òàíèëöóóëíà.
ªâ÷òºíòýé òàíèëöàíà.
ªâ÷òºíä õèéõ ãýæ áóé àæèëáàðûí çîðèëãûã òàéëáàðëàí
îéëãóóëíà.
Àæèëáàðò áýëýí ýñýõèéã àñóóíà.

37. •
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Ãàðàà óãààíà.
Áýýëèé ºìñºíº.
ªâ÷òºíºº òîõèðîìæòîé áàéðëàëä áàéðëóóëíà /õýâòýý ýñâýë
ñóóãàà/
Ñóäàñ õàòãàõ òàëáàéã ñîíãîíî.
Õàòãàõ ñóäàñíààñ 2-4 ñì îð÷èì äýýð ÷àíãàëóóðûã çºâõºí
õóðààãóóð ñóäàñíû óðñãàëûã õààæ òàðààãóóð ñóäàñíû
ëóãøèëò ìýäýãäýæ áàéõààð áýõýëíý
Öóñíû óðñãàëûí äàãóó àðüñûã àð÷èæ àðèóòãàíà
Ç¿¿ òàðèóðàà àðüñòàé 10-15 õýìèéí íàëóóãààð ñóäñàà
÷èãë¿¿ëýí àðüñûã, äàðàà íü ñóäñûã õàòãàíà.
Ç¿¿ ñóäñàíä îðñîí òîõèîëäîëä õóðóó øèëýý òîñ÷
øèíæèëãýýíèé çîðèëãîîñ õàìààð÷ 10-18 ìë öóñ àâíà.
Øèíæèëãýýíä öóñ àâ÷ äóóññàíû äàðàà ÷àíãàëóóðûã ñóëëàí
õºâºí áºìáºëºãººð äàðàí ç¿¿ã ñóãàëæ àâíà.
Ç¿¿ã àâñàíû äàðàà 5 ìèíóò äàðàõ áà 1-2 öàãèéí òóðø äàðàõ
áîîëò õèéæ ºãíº.
Öóñûã ëàáîðàòîðèò øèíæèëãýýíèé áè÷ãèéí õàìò ÿâóóëíà.
¯éëäëèéí äàðàà õàÿãäëàà íàéäâàðòàé àíãèëàí óñòãàíà.
Áýýëèé òàéëíà. Ãàðàà óãààíà.

38. • Äóñàë òàðèëãà õèéõ àðãà ç¿é
•
Äóñàë òàðèëãà íü ýìíýëãèéí ïðàêòèêò ºðãºí õýðýãëýãääýã
áºãººä ñóâèëàã÷ààñ ìýäëýã, óð ÷àäâàð, õàíäëàãà
øààðäàãäñàí àæèëáàð þì. Äóñëààð õèéõ øèíãýí íü 50 ìë-ýýñ
500 ìë õ¿ðòýë õýìæýýòýé ñàâëàãäñàí áàéäàã. Äóñàë òàðèà
õèéõ ÿâöàä ºâ÷òºíèéã áàéíãà àæèãëàæ, áèåèéí áàéäëûã
àñóóæ áàéõ áºãººä õýðýâ àìüñãàà äàâõöàõ, ñóäàñíû ëóãøèëò
ò¿ðãýñýõ, óóö íóðóóãààð õºøèõ, ÷è÷ð¿¿äýñ õ¿ðýõ,
Ẻëæ¿¿ëýõ çýðýã øèíæ òýìäýã èëýðâýë äóñëûã çîãñîîæ,
ýì÷èä ÿàðàëòàé ìýäýãäýí çààâðûí äàãóó çîõèõ àðãà õýìæýý
àâíà.
ªâ÷òºíèé õ¿íä, õºíãºí áàéäàë áîëîí ÿìàð íàéðëàãàòàé
äóñàë õèéõýýñ øàëòãààëàí áèå ìàõ áîäèä îðîõ äóñëûí õýìæýýã
äàðààõ òîìú¸îãîîð òîäîðõîéëíî. ¯¿íä: Äò=V/3õn
•
Äò – Äóñëûí òîî
•
V – Ñýëáýõ øèíãýíèé õýìæýý
•
3 – Òîãòìîë òîî
•
n – Øèíãýí ñýëáýõ öàãèéí òîî
•
Æèøýý íü: 400 ìë øèíãýíèéã 3 öàãò áàãòààí õèéíý ãýâýë
Äò=400/3õ3 Íýã ìèíóòàíä äóñëûí òîî 44 – 45 áàéíà.

39. Çîðèëãî: Ýì÷èëãýýíèé
Çààëò:
• Áèå ìàõáîäèä àëäàãäñàí øèíãýí íºõºõ
• Öóñ àëäàæ áàéãàà ¿åä
• Õîðäëîãûí ¿åä õîðäëîãî òàéëàõ
• ªâ÷òºí ººðºº þì èäýæ ÷àäàõã¿é áàéãàà
òîõèîëäîëä ñóäñààð òýæýýëëýã øèíãýí
õèéõ
• Õàãàëãààíä áýëòãýõ

40. Õýðýãëýãäýõ ç¿éëñ:
• Äóñëûí øèíãýí
• Äóñëûí ñèñòåì
• Äóñëûí çîîëòóóð
• Íýã óäààãèéí áýýëèé
• Ñïèðò, õºâºí
• ×àíãàëóóð
• Õîã õàÿãäëûí óóò, ñàâ
Ñóäàñ õàòãàõ òàëáàé:
• Òîõîéí ºìíº òàëûí âåíèéí ñóäàñ
• Ñàðâóóíû àð òàëûí âåí
• Ýðõèé õóðóóíû àðûí âåí
• Íÿðàé õ¿¿õäýä ÷àìàðõàéí õóðààãóóð ñóäñàíä

41. Àíõààðàõ ç¿éëñ:
• Äóñëûí ñèñòåì áîëîí óóñìàëûí àðèóí ÷àíàðûã çààâàë
áàòàëãààæóóëæ øàëãàõ
• Àñåïòèê äýãëýìèéã áàðèìòëàí àæèëëàõ
• Äóñàë õèéõ ÿâöàä õèé îðîõîîñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ
Äóñàë òàðèà óãñðàõ ¿éëäëèéí äàðààëàë:
• Ñóâèëàã÷ õýðýãëýãäýõ ç¿éëñèéã óðüä÷èëàí á¿ðýí áýëòãýñýí
áàéíà.
• Õààëãà òîãøèæ çºâøººðºë àâ÷, ºðººíä îðíî.
• Ìýíäëýýä, ºâ÷òºíä ººðèéíõºº íýð, àëáàí òóøààëûã òàíèëöóóëíà.
• ªâ÷òºíòýé òàíèëöàíà.
• ªâ÷òºíä õèéõ ãýæ áóé àæèëáàðûí çîðèëãûã òàéëáàðëàí îéëãóóëíà.
• Àæèëáàðò áýëýí ýñýõèéã àñóóíà.
• Ãàðàà óãààíà.
• Áýýëèé ºìñºíº.
• Àìèí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã ¿çýæ, òýìäýãëýíý.
• Ýì÷èëãýýíèé çààëòûã øàëãàí, äóñëààð õèéõ óóñìàëûã ñîíãîí àâíà.
• Äóñëûí ñèñòåì áîëîí þ¿ëýõ øèíãýíèé õ¿÷èíòýé áàéõ õóãàöàà, ºíãº,
òóíàäàñ áàéãàà ýñýõèéã øàëãàíà.
• ªâ÷òºíºº áýëòãýí õýâò¿¿ëíý..

42. •
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Äóñëûí øèíãýíã óóòíààñ ãàðãàí õàòãàõ õýñãèéã
àðèóòãàíà.
Äóñëûí ñèñòåìèéã óóòíààñ íü ãàðãàæ, êðàíòûã õààíà.
Ñèñòåìèéí äóñàë ðóó îðîõ õýñãèéí õàìãààëàëòûí
òàãëààã àâíà.
Äóñëûí øèíãýíä äóñëûí ñèñòåìèéã õàòãàí óãñàðíà.
Äóñëûí øèíãýíã äóñëûí çîîëòóóðò ºëãºíº..
Äóñëûí òîî òîõèðóóëàã÷ áàëëîíòîé õýñãèéã 纺ëºí
÷èìõýæ, 1/3 ýñâýë ½–èéã õ¿ðòýë øèíãýí ä¿¿ðãýíý.
Äóñëûí ãóóðñûí êðàíòûã íýýíý.
Øèíãýí ãóóðñààð óðñààä äóñëûí ñèñòåì õèéã¿é áîëñîí
¿åä êðàíòûã õààæ, äóñàë çàëãàõàä áýëýí áîëíî.
Áýýëèé òàéëíà.
Ãàðàà óãààíà.
Àæèëáàðûã áè÷èæ òýìäýãëýíý.