1. MâčMARIN TESâčSAT EL KâčTABI
BĂLĂM 9 - ISITMA SâčSTEMLERâčNDE ĂZEL KONULAR
9.1. ISITMA SâčSTEMLERâčNDE OTOMATâčK KONTROL
9.1.1. Isâștâșcâș KontrolĂŒ
9.1.2. Kazan KontrolĂŒ
9.1.2.1. DâșïŹ Hava Sâșcaklâș€âș Kompanzasyonlu Kazan
Su Sâșcaklâș€âș KontrolĂŒ (Ecomatic 2000)
9.1.2.2. Ecomatic Panel 4000
9.1.2.3. Ecomatic Panel HS 2102
9.1.3. Motorlu Vanalarla Sistem veya Zon KontrolĂŒ
9.2. ISITMA TESâčSATINDA SES VE TâčTREïŹâčM
9.2.1. Isâștma Tesisatâșnda Ses Kaynaklarâș
9.2.2. TitreïŹim âčzolasyonu
9.3. YAPILARDA ISI YALITIMI
9.3.1. Isâș Yalâștâșm Malzemeleri ve KarïŹâșlaïŹtâșrâșlmasâș
9.4. ISITMA TESâčSATI VE ĂEVRE
9.5. ĂATI ISI MERKEZLERâč
9.5.1. Ăatâș Isâș Merkezinin Ekonomisi
2. 200
9.1. ISITMA SâčSTEMLERâčNDE OTOMATâčK
KONTROL
Bir âșsâștma tesisatâșnâșn boyutlandâșrâșlmasâșnda en kötĂŒ ïŹartlar-
daki âșsâștma ihtiyacâșnâșn karïŹâșlanmasâș esas alâșnâșr. Ancak sis-
tem zamanâșn bĂŒyĂŒk bir kâșsmâșnda daha dĂŒïŹĂŒk yĂŒklerde çalâșïŹ-
mak durumundadâșr. DĂŒïŹĂŒk yĂŒklerde âșsâștma sisteminin gĂŒcĂŒ-
nĂŒ de otomatik olarak kendili€inden dĂŒïŹĂŒrmek ve sistemin
kendi kendine çalâșïŹmasâșnâș sa€lamak otomatik kontrol cihaz
ve sistemlerinin görevidir.
Bir âșsâștma sisteminin gerçek verimini belirleyen, bu kontrol
sisteminin mĂŒkemmelli€idir. Sistemin yâșllâșk toplam verimi
olarak tanâșmlanan bu kavram, âșsâștma mevsimi boyunca sis-
temin gerçek ihtiyacâș olan âșsâș ile, kazana yakâștla gönderilen
âșsâș arasâșndaki orandâșr.
Otomatik kontrol sistemleri basitten karmaïŹâș€a do€ru farklâș
gruplara ayrâșlabilir. Burada inceleme; âșsâștâșcâș kontrolĂŒ, kazan
kontrolĂŒ ve sistem kontrolĂŒ olarak ĂŒĂ§ ana baïŹlâșk altâșnda ya-
pâșlacaktâșr.
9.1.1. Isâștâșcâș KontrolĂŒ
Burada göz önĂŒne alâșnan bir odanâșn sâșcaklâș€âș, âșsâștâșcâșlarâșn
yaydâș€âș âșsâș kontrol edilerek, ayarlanan bir de€erde sabit tu-
tulur.
1. Termostatik Radyatör Musluklarâș
Bu uygulamada radyatörden önce termostatik bir musluk
bulunur. Bu musluk, oda sâșcaklâș€âșndan kumanda alan bir ter-
mostat tarafâșndan açâșlâșp, kapatâșlabilir. Termostat genellikle
muslu€un kafasâșndadâșr. Oda sâșcaklâș€âșndan alâșnan kumanda
ile radyatöre giden su debisi ayarlanarak, radyatör âșsâș gĂŒcĂŒ
de€iïŹtirilir. Böylece oda sâșcaklâș€âș sabit tutulur. Termostatik
radyatör musluklarâșnda dâșïŹarâșdan ayrâș bir gĂŒce ihtiyaç yok-
tur. Montajda, musluk kafasâșnâșn (termostatâșn), niïŹ içinde
kalmamasâșna dikkat edilmelidir.
Bu vanalarda kontrol duyarlâșlâș€âș oldukça azdâșr. Genellikle
villa tipi tek aileli evlerde ve kĂŒĂ§ĂŒk çaplâș âșsâștma uygulama-
larâșnda kullanâșlâșrlar.
Termostatik vanalarâșn bir baïŹka kullanâșm yeri ise, bĂŒyĂŒk
boyutlu âșsâștma uygulamalarâșnda zon kontrolĂŒ amacâș ile-
dir. Daha sonra anlatâșlacak sistem gidiïŹ suyu sâșcaklâș€âș
kontrolĂŒ sistemleri tek zona kumanda ederler. Halbuki
yapâșda farklâș amaçlarla kullanâșlan ve farklâș yönlere bakan
hacimlerde farklâș zonlar yaratâșlmasâș gereksinimi vardâșr.
Bu amaçla her farklâș zon istenen odadaki âșsâștâșcâș giriïŹleri-
ne termostatik vanalar konularak istenilen sâșcaklâșk ïŹartla-
râș yaratâșlabilir.
2. Yardâșmcâș GĂŒĂ§ Kullanan Isâștâșcâș Kapasite Kontrol
Elemanlarâș
Bu gruptaki kontrollerde dâșïŹarâșdan ayrâș bir yardâșmcâș gĂŒce
ihtiyaç vardâșr. Duyar elemandan alâșnan uyarâș bir panelde
de€erlendirilerek, bir motorlu vanaya kumanda edilir.
Pnömatik veya elektrikli motorlu vana belirlenen progra-
ma göre âșsâștâșcâș giriïŹindeki debiyi ayarlar. Santral, eïŹanjör
vs. gibi bĂŒyĂŒk gĂŒĂ§lĂŒ cihazlarâșn kapasite kontrollerinde
kullanâșlâșr. Bu tip kontrol vanalarâș ve kontrol uygulamalarâș
ĂŒzerinde, ayar vanalarâș ve zon kontrolĂŒ bölĂŒmlerinde da-
ha geniïŹ durulacaktâșr.
3. Ăflemeli Konvektörlerin Kapasite Ayarâș
Ăflemeli konvektörlerde (fan coil tipi âșsâștâșcâșlarda), devri el-
le kademeli olarak de€iïŹen fanlar kullanâșlâșr.
BĂŒyĂŒk sâșcak hava apareylerinin ise su giriïŹine monte edile-
cek bir, iki veya ĂŒĂ§ yollu vana ile kontrol edilmeleri ideal
çözĂŒmdĂŒr. Oda termostatâș ile vantilatöre kumanda etmek da-
ha ucuz olmakla birlikte, ortam sâșcaklâș€âșndaki de€iïŹim fazla
oldu€u için iïŹletmede daha pahalâș ve az konforlu çözĂŒmdĂŒr.
Durup çalâșïŹan fan sesi rahatsâșz edicidir. Oysa sâșcak su tara-
fâșnâșn kumanda edilmesi halinde sĂŒrekli çalâșïŹan fan sesi arka
planda kalacak ve daha az rahatsâșz edici olacaktâșr. Fan dur-
du€u anda da odaya konvektör etkisi ile âșsâș kazancâș olmasâș;
ara mevsimde aïŹâșrâș âșsâșnma sorunu yaratabilir.
9.1.2. Kazan KontrolĂŒ
Sâșcak sulu âșsâștma sistemlerinde, kazan su çâșkâșïŹ sâșcaklâș€âș
kontrol edilmesi gerekli ana parametredir.
Kontrol sistemi,
a. Su sâșcaklâș€âșnâș sâșnâșr de€erin ĂŒzerine çâșkarmaz,
b. De€iïŹen âșsâștma yĂŒkĂŒne göre kazan su çâșkâșïŹ sâșcaklâș€âșnâș
dĂŒzenler.
Sâșvâș ve gaz yakâșt yakan kazanlarda, kazan su çâșkâșïŹ sâșcaklâș€âș
kontrolĂŒ iki ïŹekilde yapâșlabilir.
Kazan Termostatâș
Kazan termostatâș kazan su sâșcaklâș€âșnâș ayarlanan sabit bir de-
€erde tutar.
En basit termostatlar iki kontaklâș olan tiplerdir. Bunlar tek
kademeli brĂŒlörlerin ON-OFF kontrolĂŒnde ana kontrol ele-
manâș olarak kullanâșlabilirler. Genellikle açma kapama sâșcak-
lâșk diferansâș 6°C mertebesindedir. Bu diferans bazâș termos-
tatlarda istenirse de€iïŹtirilebilir.
Ayrâșca sistemde bir limit termostat kullanâșlmalâșdâșr. Limit
termostatlar, sâșcaklâșk dĂŒïŹĂŒnce sistemi kendiliklerinden ye-
niden çalâșïŹtâșrabilecekleri gibi, yeniden çalâșïŹtâșrmanâșn sade-
ce elle mĂŒmkĂŒn oldu€u tipleri de vardâșr. âčkinci tip limit
emniyet termostatlarâș, kapalâș genleïŹme kaplâș sistemlerde
tercih edilir.
Ăç kontaktlâș termostatlar genellikle iki kademeli brĂŒlörlerde
kullanâșlâșr. Bu termostatlar yine ON-OFF kontrollĂŒdĂŒr. Kon-
taktlara ba€lanan 1. ve 2. kademeyi sâșra ile devreye sokar ve
çâșkarâșr. BĂŒyĂŒk sistemlerde kullanâșlâșrlar.
Oransal termostatlarda ise sĂŒrekli bir kontrol vardâșr.
Oransal termostat duyar ucundan alâșnan sinyalin gĂŒcĂŒ ile
orantâșlâș olarak motorlu vanalar yardâșmâș ile oca€a gönderilen
yakâșt ve havayâș kâșsar. Verilen enerji azalâșr. âčyi bir oransal
kontrol sisteminde kapasite %20âye kadar kâșsâșlabilir.
Bu sistemde oransal termostatla birlikte, mutlaka bir de limit
termostat kullanâșlâșr.
9. ISITMA SâčSTEMLERâčNDE ĂZEL
KONULAR
ICINDEKILERE DĂN
3. 201
Kazan suyu sâșcaklâș€âșnâșn oransal termostat ile kontrol edildi-
€i sistemlerde genellikle ayrâșca bir sistem kontrolĂŒ vardâșr.
Sadece kazan su sâșcaklâș€âșnâșn kontrol edilmesi halinde âșsâștma
kapasite kontrolĂŒ ancak elle ayarlanan su sâșcaklâș€âșnâșn de€iïŹ-
tirilmesi ile sâșnâșrlâș olarak yapâșlabilir.
Oda Termostatâș ile Kazan KontrolĂŒ
Duyar ucun yerleïŹtirildi€i odada sâșcaklâșk sabit kalacak ïŹekil-
de, kazan çalâșïŹmasâș ON-OFF olarak kontrol edilir.
Bu tip kontrol artâșk ça€ dâșïŹâș olup, ataleti, ayar olana€âșndaki
sâșnâșrlâșlâș€âș, bĂŒyĂŒk sâșcaklâșk dalgalanmasâș yaratmasâș, tek zonlu
olmasâș, yakâșt tĂŒketiminin fazla olmasâș ve yeterli konforu
sa€layamamasâș gibi dezavantajlarâș vardâșr. Ayrâșca su sâșcaklâș-
€âș yĂŒksek oldu€undan sistemin yâșllâșk âșsâșl verimi dĂŒïŹĂŒktĂŒr.
9.1.2.1. DâșïŹ Hava Sâșcaklâș€âș Kompanzasyonlu Kazan Su
Sâșcaklâș€âș KontrolĂŒ (Ecomatic 2000)
Bu sistemde, dâșïŹ hava sâșcaklâș€âșndan, kazan su çâșkâșïŹ sâșcaklâș-
€âșndan ve istenirse oda sâșcaklâș€âșndan uyarâș alâșnâșr. Bu bilgi-
ler merkezi bir kontrol sisteminde daha önceden belirlenen
bir programla karïŹâșlaïŹtâșrâșlâșr ve buna göre brĂŒlöre kumanda
edilerek kazan su sâșcaklâș€âș ayarlanâșr. Bu sistemde kazan ĂŒs-
tĂŒnde ayrâșca bir limit termostat bulunur.
Buderus kazanlarâșnda bu amaçla geliïŹtirilmiïŹ Ecomatic Pa-
nel kullanâșlâșr. Ecomatic Panelin fonksiyonlarâș aïŹa€âșda sâșra-
lanmâșïŹtâșr.
1. DâșïŹ hava sâșcaklâș€âșna göre kazan su sâșcaklâș€âșnâș otomatik
olarak ayarlar.
2. DâșïŹ hava sâșcaklâș€âș 17°Cânin (veya kullanâșcâșnâșn seçece€i
sâșcaklâș€âșn) altâșna dĂŒïŹĂŒnce sistem kendili€inden çalâșïŹma-
ya hazâșr konumuna geçer. (Otomatik Yaz/KâșïŹ ayarâș)
3. Oda sâșcaklâșk duyar elemanâș oda sâșcaklâș€âșnâș ayrâșca kont-
rol eder. Ani yĂŒk de€iïŹimlerinde sistemi harekete geçi-
rir. Ărne€in kâșïŹâșn pencerelerin havalandâșrma amaçlâș
olarak kâșsa bir sĂŒre açâșlmasâș (pik âșsâș kaybâș) veya kala-
balâșk bir toplantâș olmasâș (pik âșsâș kazancâș) durumlarâșnda,
ayar sâșcaklâș€âșndan ± %10âdan fazla sapma olmasâșna
izin vermez.
4. Uzaktan kumanda cihazâș ile kazan dairesine inmeden za-
man programlama ve gece gĂŒndĂŒz sâșcaklâșk ayar de€iïŹik-
li€i yapâșlabilir.
5. Gece iïŹletmesine, verilen programa göre geçer ve siste-
mi dĂŒïŹĂŒk bir rejimde çalâșïŹtâșrâșr.
6. GĂŒnlĂŒk ve haftalâșk programlama olana€âș vardâșr. Verilen
programa göre sistem kendili€inden çalâșïŹâșr. Buna göre
sistem, siz evde yokken çalâșïŹmaz, ancak siz gelmeden
bir sĂŒre önce çalâșïŹmaya baïŹlar. Hafta sonu evlerinde sis-
tem, siz gelmeden önce evi âșsâștarak hazâșr hale getirir.
7. Boyler suyu sâșcaklâș€âșnâș otomatik olarak ayarlar.
8. âčlave kartuïŹlarla, bir veya daha fazla sayâșda ĂŒĂ§ yollu ka-
râșïŹtâșrma vanasâșna kontrol olana€âș vardâșr. Böylece farklâș
karakterlerdeki zonlarâș kontrol etmek mĂŒmkĂŒn olabilir.
9. Tesisatâșn dona karïŹâș korunmasâș. Tesisattaki su sâșcaklâș€âș
+1°Câye dĂŒïŹtĂŒÂ€ĂŒ zaman dolaïŹâșm pompasâș otomatik ola-
rak çalâșïŹâșr.
10. Termik dezenfeksiyon. Haftada bir gece boyler su sâșcak-
lâș€âșnâș 1 saat sĂŒre ile 75°Câye çâșkartarak bakteri ĂŒremesi-
ni önler.
11. Kazan ayar termostatâș haricinde iki ba€âșmsâșz ölçme ve
emniyet termostatlarâș vardâșr.
12. 3 yollu veya 4 yollu vana kontrolĂŒ. Boyler, döïŹeme âșsâșt-
masâș ve radyatör sisteminin tamamâșna aynâș anda kuman-
da ve kontrol olana€âș vardâșr.
13. Kazanâș ve bacayâș korumak için;
a. Kazan suyu sâșcaklâș€âș 32°Cânin altâșnda ise âșsâștma pom-
pasâșnâș devre dâșïŹâș bâșrakâșr.
b. Kazan suyu sâșcaklâș€âș iste€e göre min. 40°Câde, döïŹe-
me âșsâștmasâșnda ise max. 55°C ile sâșnâșrlandâșrâșlabilir.
14. 3 yollu vana devresi kullanâșlmâșyorsa, bu devre ĂŒzerinden
bahçe lambalarâș, bahçe sulama tesisleri, hâșrsâșzlâș€a karïŹâș
gĂŒvenlik aydâșnlatmasâș veya baïŹka bir cihaz programla-
nabilir.
15. BrĂŒlörĂŒn devreye giriïŹ adedi %40 oranâșnda azaltâșlmâșïŹ
olup, bu durum is oluïŹumunu (sâșvâș yakâșt halinde) mini-
mize etmekte, kazan yanma verimi yĂŒkselmekte ve çev-
re kirlenmesi minimum olmaktadâșr.
16. Elektrik kesintisinde eski modeller 72 saat rezervliy-
di. Yeni modeller ise elektrik kesintilerinde 8 yâșl re-
zervlidir.
17. Yakâșttan min. %20 ekonomi ve konfor: Kalorifer kazan
termostatâșnâș manuel olarak dâșïŹ hava sâșcaklâș€âșna uygun
ayarlamak mĂŒmkĂŒn olmadâș€âș için, genelde termostat ge-
rekenden daha yĂŒksek sâșcaklâș€a ayarlanâșr. Ayrâșca âșsâștma
sezonunda âčstanbulâda dâșïŹ hava sâșcaklâș€âșnâșn gĂŒnde orta-
lama 7°C de€iïŹti€i kabul edilebilir. âčstanbulâda dâșïŹ hava
sâșcaklâș€âș âșsâștma mevsiminde (-3°C) ile (+17°C) de€erle-
ri arasâșnda de€iïŹti€ine göre gĂŒnlĂŒk hata payâș manuel iïŹ-
letmede 7/20= %35 de€erine ulaïŹmaktadâșr. Konutlarda
manuel iïŹletmede, oda sâșcaklâș€âșnda gĂŒn içerisinde
6°Câye varan de€iïŹimler olmaktadâșr.
Oda sâșcaklâș€âș yĂŒkseldi€inde odadaki hava kurumakta, grip
ve solunum yolu hastalâșklarâșna ortam hazâșrlamakta, yakâșt
sarfiyatâș artmaktadâșr. Oda sâșcaklâș€âșnâșn dĂŒïŹmesi halinde de
konfordan uzaklaïŹâșlmaktadâșr.
Ecomatic Panelin Ayarâș
âčïŹletme e€risi dâșïŹ sâșcaklâș€a göre, kazan su çâșkâșïŹ sâșcaklâș€âș-
nâșn hangi de€erde tutulaca€âșnâș belirleyen program e€risi-
dir. BrĂŒlör, dâșïŹ sâșcaklâș€a göre belirlenen su sâșcaklâș€âș etra-
fâșnda belirli bir diferansla ON-OFF olarak çalâșïŹâșr.
Ecomatic panelde önemli bir özellik de bu diferans (sâșcak-
lâșk aralâș€âș) ile ilgilidir. Diferans e€ri boyunca de€iïŹmekte-
dir. Diferans, su sâșcaklâș€âș 90°Câde 4°C iken, su sâșcaklâș€âș
minimum de€ere indi€inde 10°Câye çâșkar. Böylece dĂŒïŹĂŒk
yĂŒklerde brĂŒlörĂŒn sâșk sâșk devreye girip çâșkmasâș önlenir ve
starttaki önlenemeyen yanma verimsizlikleri nedeni ile
olan kayâșplar azalâșr. Ecomatic panel sayesinde yâșllâșk yakâșt
tasarrufu oranâș en az %20 mertebesindedir. Buderus kazan,
brĂŒlör ve Ecomatic panel toplamâșnda ise yakâșttan ortalama
%40 ekonomi sa€lanâșr.
ICINDEKILERE DĂN
4. 202
9.1.2.2. Ecomatic Panel 4000
Ecomatic 4000 sistemi Buderusâun geliïŹtirdi€i en yeni en
ileri kazan kumanda sistemidir. Ecomatic 4000 sisteminin
panelinin adâș HS 4201âdir.
GSO 5 Sistem Optimizasyonu
BrĂŒlörlerin devreye girme, çâșkma (start-stop) zamanlarâșnda-
ki zararlâș gaz emisyon de€erleri normal yanma rejimindeki
zararlâș gaz emisyon de€erlerine göre çok yĂŒksektir (ilk 30
sn.), BrĂŒlörĂŒn ïŹalt sayâșsâșnâș azaltarak, çevreye daha az zarar-
lâș gaz atâșmâș sa€lanabilir. Ecomatic 3000 sisteminde brĂŒlör
ïŹalt sayâșsâșnâș azaltmak için elektronik olarak de€iïŹen termos-
tat diferansâș özelli€i kullanâșlâșyordu.
Ecomatic 4000 sisteminde ise, brĂŒlör ïŹalt sayâșsâșnâș dĂŒïŹĂŒrmek
için, brĂŒlör devrede iken sirkĂŒlasyon pompasâș (ïŹu an için sa-
dece monofaze pompalar için geçerli) %100 kapasite ile ça-
lâșïŹtâșrâșlâșr. BrĂŒlör devreden çâșktâș€âș zaman sirkĂŒlasyon pompasâș
%30 kapasiteye dĂŒïŹer. Pompalarâșn %30 kapasite ile çalâșïŹma-
sâș yarâș iletken röle ĂŒzerinden kumanda edilir. Bu rölenin ku-
mandasâș 0.2 sn.âlik sabit peryotlarla gerçekleïŹir. Bu periyot
içerisinde pompa 0.06 sn. açâșlâșr ve 0.14 sn. kapanâșr. Röle
pompayâș ïŹebeke geriliminin sâșfâșr oldu€u noktada kapatâșr. Bu
kâșsa sĂŒrede pompa ĂŒzerinde gerilim kalmaz ve akâșm geçmez.
Böylece pik gerilim noktalarâș oluïŹumu engellenir. 0.14 sn.âlik
kapama zamanâș esnasâșnda pompa akâșmsâșz olarak döner. BrĂŒ-
lörĂŒn çalâșïŹmadâș€âș zamanlarda pompanâșn %30 kapasite ile ça-
lâșïŹmasâș sonucunda tesisattaki su daha yavaïŹ sirkĂŒle eder aynâș
zamanda kazan içerisindeki su da yavaïŹ sirkĂŒle eder ve kazan
termostadâș hâșzlâș olarak so€umaz ve âșsâștma e€risine göre kazan
devreye girme sâșcaklâș€âșna daha uzun zamanda ulaïŹâșlâșr. Böyle-
ce brĂŒlörĂŒn çalâșïŹmama sĂŒresi uzar. Bu da ïŹalt sayâșsâșnâș azaltâșr.
GSO 5 Sisteminin Faydalarâș:
- Klasik termostat sistemine göre %80 daha dĂŒïŹĂŒk brĂŒlör
ïŹalt sayâșsâș
- YĂŒksek verim, âșsâștma periyodu boyunca daha dĂŒïŹĂŒk ku-
rum oluïŹumu
- Pompalardan dolayâș enerji tasarrufu
- DĂŒïŹĂŒk CO2 emisyonu
- BrĂŒlör ve sistemin di€er elemanlarâșnâșn daha uzun ömĂŒr-
lĂŒ olmasâș Ecomatic 4000 sistemde termostad diferansâș
- 20°C dâșïŹ hava sâșcaklâș€âșnda 4°C,
+ 10°C dâșïŹ hava sâșcaklâș€âșnda 20°Câdir.
Isâștma E€rileri
Ecomatic 4000 sisteminde 3000 sisteminde oldu€u gibi âșsâșt-
ma e€risi seçimi yapâșlmamaktadâșr. Ecomatic 4000 âșsâștma
e€rilerini kendi hesaplar. Bu hesaplamanâșn yapâșlabilmesi
için aïŹa€âșdaki veriler ilk devreye alâșnâșrken yĂŒklenilir.
Max. çâșkâșïŹ suyu sâșcaklâș€âș (Ărn. 90°C)
En dĂŒïŹĂŒk dâșïŹ hava sâșcaklâș€âș (Ărn. -3°C)
Norm iç sâșcaklâșk (Ărn. 20°C)
âčstenilen oda sâșcaklâș€âș (MEC ĂŒzerinden)
Isâștâșcâș tipi (Ărn. Radyatör veya konvektör gibi)
MEC (Mobil Ecomatic Controller)
Kazan devreye alâșnâșrken otomatik olarak hesaplanan âșsâștma
e€risini görmek için aïŹa€âșda verilen dâșïŹ hava sâșcaklâșklarâș
için kazan suyu sâșcaklâșklarâș MEC ĂŒzerinden servis için ayrâș-
lan özel menĂŒde izlenebilir.
MEC ĂŒzerinde oda sâșcaklâș€âș istenilen sâșcaklâș€a ayarlanabilir.
Oda sâșcaklâș€âș hesaplanan âșsâștma e€risine göre ayarlanan de€e-
rin ĂŒzerine çâșkarsa, MEC kazan sâșcaklâș€âșnâș 9°C kadar dĂŒïŹĂŒre-
bilir. Oda sâșcaklâș€âș hesaplanan e€riye göre ayarlanan de€erin
altâșnda kalâșyorsa MEC kazan sâșcaklâș€âșnâș 27°C kadar arttâșrabi-
lir. Bu hem bina konforu için hem de so€uk binanâșn daha ça-
buk rejime girmesi için yapâșlâșr. Fabrika ayarâșnda her 1°C oda
sâșcaklâș€âș için kazan suyu sâșcaklâș€âșnda 3°C de€iïŹim sa€lar.
Yaz/KâșïŹ Konumu De€iïŹimi
Ecomatic 3000 sisteminde dâșïŹ hava sâșcaklâș€âș dĂŒïŹtĂŒÂ€ĂŒ anda
yaz/kâșïŹ konum dĂŒÂ€mesinde seçilen sâșcaklâș€a göre yaz konu-
mundan kâșïŹ konumuna geçilmekte idi. Oysa iyi izolasyonlu
bir binada dâșïŹ hava sâșcaklâș€âș aniden dĂŒïŹse bile, bina belli bir
âșsâșyâș depo etti€i için, bina kĂŒtlesi hemen so€umaz. Ecomatic
4000 sisteminde kazan devreye alâșnâșrken binanâșn izolasyon
durumu iyi-orta-kötĂŒ seçenekleriyle MEC ĂŒzerine girilir.
Ărne€in iyi izolasyon için: Ecomatic 4000 yazdan kâșïŹa ge-
çiïŹte veya kâșïŹtan yaza geçiïŹte hemen yaz/kâșïŹ pozisyonunu
de€iïŹtirmez. âčyi izolasyonlu bir binada dâșïŹarâșdaki sâșcaklâșk
de€iïŹti€inde Ecomatic 4000 25 saat geçmeden yaz/kâșïŹ po-
zisyonunu de€iïŹtirmez. Ancak e€er bina içerisindeki sâșcak-
lâșk MEC ĂŒzerinde ayarlanan de€erin 2°C altâșna inerse 25 sa-
at beklemeden âșsâștmalar devreye girer. Dolayâșsâșyla odadaki
uzaktan kumanda önceliklidir. Orta izolasyonlu binalarda bu
sĂŒre 20 saat, kötĂŒ izolasyonlu binalarda bu sĂŒre 15 saattir.
Adaptasyon
Oda sâșcaklâș€âș 1 saat içerisinde 0.7°Câden fazla de€iïŹmezse
MEC oda sâșcaklâș€âșnâș, dâșïŹ hava sâșcaklâș€âșnâș ve e€ri de€erini ha-
fâșzaya alâșr (toplam 23 hafâșza). GĂŒn boyunca bunu devamlâș
olarak yapar ve en az dört adet de€eri hafâșzada tutar. Gece sa-
at 24.00âda bunlarâș hesaplayâșp ortalamasâșnâș alarak, seçilmiïŹ
e€ri ile karïŹâșlaïŹtâșrâșp yeni e€ri seçimi yapar. Yeni gĂŒnde artâșk
seçmiïŹ oldu€u e€ri ĂŒzerinden çalâșïŹmaya baïŹlar. Bu olayâș her-
gĂŒn tekrarlar ve en do€ru e€riyi bulmuïŹ olur. BaïŹlangâșçta gir-
di€imiz e€ri hatalâș bile olsa MEC do€ru e€riyi bulur. Adap-
tasyonun bir di€er faydasâș da binanâșn dâșïŹâșndaki çevre de€i-
ïŹikli€i veya bitki örtĂŒsĂŒ de€iïŹikli€inden etkilenmemesidir.
Adaptasyon 6°C dâșïŹ hava sâșcaklâș€âșnâșn altâșnda aktifdir.
MECâin do€ru çalâșïŹabilmesi için MECâin bulundu€u odada-
ki radyatör musluklarâșnâșn tam açâșk olmasâș gerekmektedir.
Optimizasyon
Ecomatic 3000 sisteminde dijital saat ĂŒzerinden sabah kazanâșn
yanaca€âș, akïŹam kazanâșn sönece€i saatler programlanâșyordu.
Ecomatic 4000âde optimizasyon özelli€i sayesinde sabah ïŹu
saatte ev âșsâșnmâșïŹ olsun, ïŹu saatte sâșcak su hazâșr olsun denilebil-
mektedir. Ecomatic 4000 ilk gĂŒn çalâșïŹmaya baïŹlarken binanâșn
ve sâșcak suyun hazâșr olmasâș istenen saatten dört saat önce ka-
zanâș çalâșïŹtâșrâșp âșsâștma iïŹlemine baïŹlar. Isâșnma sĂŒrelerini hafâșza-
DâșïŹ Hava °C
Kazan Suyu °C
1. De€er
10
45
2. De€er
0
60
3. De€er
-10
80
ICINDEKILERE DĂN
5. 203
da tutarak bir sonraki gĂŒn için daha do€ru bir zamanlama se-
çer. Bu arada dâșïŹ hava ïŹartlarâș de€iïŹse bile, bu de€iïŹikli€i göz
önĂŒne alâșr. Her sabah âșsâștmalar baïŹlarken dâșïŹ hava sâșcaklâș€âșna
ve bir önceki gĂŒnkĂŒ hesaplara bakarak yeni gĂŒnĂŒn çalâșïŹma sa-
atini belirler. Optimizasyon özelli€i istenirse devre dâșïŹâș bâșrakâș-
labilir. O zaman kazan verilen saatte âșsâștma yapmaya baïŹlar.
Yerden Isâștma Kurutmasâș
Yerden âșsâștmalâș binalarda sistem devreye alâșnâșrken, 8 gĂŒnlĂŒk
kurutma programâș uygulanabilir. Ecomatic 4000 20°C su sâș-
caklâș€âșndan baïŹlayarak, hergĂŒn kazan suyunu 5°C arttâșrâșp,
kazanâș 4 gĂŒnde 40°C âșsâștma suyu sâșcaklâș€âșna ulaïŹtâșrâșr. Daha
sonra tekrar hergĂŒn 5°C dĂŒïŹĂŒrerek sekizinci gĂŒnde 20°C ka-
zan suyu sâșcaklâș€âșna ulaïŹarak döïŹeme kurutma fonksiyonu-
nu tamamlamâșïŹ olur.
Ecomatic 4000 Di€er Fonksiyonlarâș
- Yaz aylarâșnda pompalar ve ĂŒĂ§ yollu vana kapalâșdâșr. ĂalâșïŹma-
yan bu cihazlarâșn zaman içerisinde sâșkâșïŹmasâșnâș önlemek
amacâșyla,MECherçarïŹambasaat12:00âdepompalarâșçalâșïŹ-
tâșrmaya baïŹlar, ĂŒĂ§ yollu vanayâș da sĂŒrekli olarak açâșp kapa-
tâșr. Bu iïŹlem 10 dakika sĂŒrer. Bu özellikten dolayâș ĂarïŹam-
ba gĂŒnleri kazan suyunun so€uk olmasâș için sabahtan ö€len
saat 12:10âa kadar kazanâș çalâșïŹtâșrmamak gerekir. Boylere sâș-
cak su programâș yĂŒklenirken bu özelli€e dikkat edilmelidir.
- ModĂŒlasyonlu brĂŒlör direk olarak Ecomatic 4000âe ba€-
lanabilir.
- MEC aynâș zamanda servis elemanâș cihazâș olarak da görev
yapar. MEC en son meydana gelen 4 adet arâșzanâșn baïŹlan-
gâșç ve bitiïŹ gĂŒnlerini, saatlerini, dakikasâșnâș hafâșzada tutar.
Arâșza oldu€unda ekranda âarâșza var, kapa€âș açâșnâșzâ yazar.
Kapa€âș açâșnca arâșzanâșn ne oldu€u ekrandan görĂŒlebilir (kâș-
sa devre, duyar elemanâș arâșzasâș vs. gibi). E€er sistemde ba-
ca gazâș sensörĂŒ varsa baca gazâș sâșcaklâș€âș sĂŒrekli olarak öl-
Ă§ĂŒlĂŒr ve ölĂ§ĂŒlen en yĂŒksek baca gazâș sâșcaklâș€âș MEC ĂŒzeri-
ne kaydedilir. Servis elemanâș geldi€inde MEC ĂŒzerinde
kaydedilen en yĂŒksek baca gazâș sâșcaklâș€âșnâș kontrol ederek
kazanda bir problem olup olmadâș€âșnâș görebilir. E€er servis
MEC ĂŒzerinde 400°C baca gazâș sâșcaklâș€âșnâșn kaydedilmiïŹ
oldu€unu görĂŒrse bu kazanda kirlenme oldu€unu anlar.
- Kazan suyu sâșcaklâș€âș, kazan devreye girdikten sonra 30
dakika içerisinde min. 5°C artmaz ise ekranda hata me-
sajâș verir.
- Ecomatic 4000 sistem içerisinde 2089 yâșlâș sonuna kadar
takvim vardâșr. Takvimde seçilen tarihin gĂŒnĂŒ otomatik
olarak hemen verilir.
- Yaz/kâșïŹ saat ayarlamasâșnâș kendisi yapar (Martâșn son pa-
zarâș/Ekimin son pazarâș). âčstenirse bu fonksiyon devre dâș-
ïŹâș bâșrakâșlâșr.
- Ecomatic 4000 sistemine ayrâșca tatil programâș yĂŒklene-
bilir. Bunun için tatil baïŹlangâșç tarihi, tatil bitiïŹ tarihi
(2089 yâșlâșna kadar istenilen gĂŒn seçilebilir), tatil esna-
sâșnda istenilen oda sâșcaklâș€âș MEC ĂŒzerinden yĂŒklenir.
Burada tatil e€risi istenilen oda sâșcaklâș€âșna göre MEC
tarafâșndan hesaplanâșr. ïŹu an için tatil programâș tek zonu
veya tĂŒm zonlarâș tatil eder.
- MEC istendi€i takdirde yuvasâșndan çâșkartâșlâșp elde de
programlanabilir. Daha sonra MEC yuvasâșna takâșldâș€âșn-
da ekranda yapâșlan de€iïŹiklikler kaydedilsin mi? ïŹeklin-
de bir soru çâșkar. Bu soruya evet cevabâș verilirse yapâșlan
de€iïŹiklikler MEC ĂŒzerinden kazan ĂŒzerindeki Ecomatic
panele yollanâșr. Yani yeni yapâșlan program devreye gi-
rer. Yapâșlan de€iïŹiklikler kaydedilmek istenmiyorsa (Z)
tuïŹuna basâșlarak bu iptal edilir.
- MEC yerinden çâșkarâșlâșnca 2 dakika sonra ekranâș kapanâșr.
30 dakika sonra da tarih, saat ve elde girilen di€er bilgi-
leri unutur. MEC yerine takâșlâșnca tĂŒm bilgiler otomatik
olarak tekrar yĂŒklenir.
- MECâte 64 K hafâșza vardâșr.
- MEC içerisinde nikel cadmiyum pil kullanâșlmalâș ve iki
yâșlda bir de€iïŹtirilmelidir. Pil azaldâș€âșnda âpil bitiyorâ
mesajâș verir.
- TĂŒm bilgiler MEC ĂŒzerinden girilir. Fakat ana mikro iïŹ-
lemci kazan ĂŒzerinde HS 4201 Ecomatic panel içerisinde
bulunan EMC 2.0 kartâșdâșr. EMC 2.0 elektrik kesintisine
karïŹâș özel bir pil ile korunur. Bu pilin 10 yâșl rezervi vardâșr.
- MEC ĂŒzerinden manuel iïŹletme pozisyonu seçildi€inde;
Ecomatic 3000 sistemin BFMâsindeki gibi elektrik ke-
sintisinden sonra AUT konumuna geçmez, eski pozisyo-
nunu muhafaza eder.
- Boyler termik dezenfeksiyonu standart olarak pazartesi
akïŹamlarâș saat 01:00âe ve boyler suyu sâșcaklâș€âș 70°Câye
programlâșdâșr. Bu tarih, saat ve dezenfeksiyon sâșcaklâș€âș
iste€e ba€lâș olarak de€iïŹtirilebilir.
- Saat ayarâș haftanâșn her gĂŒnĂŒne, altâș kanal için, birbirin-
den ba€âșmsâșz ĂŒĂ§er program verilebilir.
- Program zamanlarâș min. 10 dakika ara ile verilebilir.
- Sistemde birden fazla zon varsa bu zonlardan sadece bi-
rine MEC takâșlabilir. Di€er zonlara analog uzaktan ku-
manda (BFZ) cihazlarâș takâșlabilir veya bu zonlara uzak-
tan kumanda takâșlmaz. Sistemde iki ayrâș zon varsa, bu
zonlarâșn birinde uzaktan kumanda olarak MEC, di€erin-
de ise uzaktan kumanda kullanâșlmâșyorsa;
Uzaktan kumanda olmayan zonun oda sâșcaklâș€âșnâș termo-
metre ile ölĂ§ĂŒp sâșcaklâș€âș yeterli bulmuyorsak, bu sâșcak-
lâșk MECâte âHararetler sayfa 2âdeki ölĂ§ĂŒm oda 2â me-
nĂŒsĂŒne yazâșlâșr ve MEC ikinci zon için yeniden e€ri he-
saplar ve istenilen oda sâșcaklâș€âșnâș sa€lar.
- MEC ekranâșnda sĂŒrekli olarak istenilen herhangi bir sâș-
caklâșk görĂŒlebilir. (DâșïŹ hava sâșcaklâș€âș, oda sâșcaklâș€âș, ba-
ca gazâș sâșcaklâș€âș, kazan suyu sâșcaklâș€âș, boyler sâșcaklâș€âș
veya gĂŒn tarih gibi)
- Röle testi sayesinde MEC ile panel arasâșna ON LINE kab-
losu çekilerek pompalar, ĂŒĂ§ yollu vanalar ve brĂŒlör MEC
ĂŒzerinden manuel olarak açâșlâșp kapanabilir. Bu özellik sa-
yesinde servis elemanâș test etmek istedi€i elemanâșn yanâșna
giderek çalâșïŹmasâșnâșn do€ru olup olmadâș€âșnâș izleyebilir. Bu
özellik ile ilgili menĂŒ özel servis bölĂŒmĂŒndedir.
Ecomatic 4000 panelin klasik panellerle karïŹâșlaïŹtâșrmasâș
223 noâlu karïŹâșlaïŹtâșrma tablosunda verilmiïŹtir.
ICINDEKILERE DĂN
6. 204
Tablo 223. ISITMA SâčSTEMLERâč KONTROL PANELLERâčNâčN
KARïŹILAïŹTIRMASI
De€erlendirme
Kriterleri
DĂŒïŹĂŒk Voltajda
ĂalâșïŹma
Oda Sâșcaklâș€âș
KontrolĂŒndeki
Hassasiyet
BrĂŒlör - ïŹalt
Sayâșsâș
Ă€renebilme
Yetene€i
Sistem
Optimizasyonu
ïŹap â Sâșva
Kurutma
Programâș
Ecomatic 4000 Kontrol Panelleri
DĂŒïŹĂŒk voltajda çalâșïŹma TĂŒrkiye ïŹartlarâș için çok
önemlidir. Buderus Ecomatic paneller 170 Voltâda
dahi sorunsuz çalâșïŹâșr. Buderus bunu garanti eder.
Sistem 250 Voltâda da çalâșïŹâșr.
Ecomatic panel oda sâșcaklâș€âșnâș 0,1°C toleransla
sabit tutar. Yani 22°C isteniyorsa , odadaki sâșcaklâșk
21,9 - 22,1°C arasâșnda sabit tutulur.
Ăzel brĂŒlör kontrol mantâș€âș sayesinde brĂŒlör ïŹalt
sayâșlarâș ve baca gazâș emisyon de€erleri dĂŒïŹer.
Buderus kazanlarda brĂŒlör ve kazan tipine ba€lâș
olarak Ecomatic 4000 panelli kaskad sistemler de
ïŹalt sayâșsâș yaklaïŹâșk 500 adet/yâșl mertebesine kadar
azaltâșlabilir.
Binalarâșn yapâșlarâș ve konumlarâș de€iïŹken oldu€undan;
ayarlanan âșsâștma e€risi istenen de€erleri
sa€layamayabilir. Ecomatic panel referans alâșnan
odada saat 11:00 - 17:00 arasâșnda 4 defa 1âer saat
boyunca ölĂ§ĂŒm yapar ve ~0,3°C sapma meydana
geliyorsa , hesaplama yaparak do€ru e€riyi belirler.
Ecomatic panel bina ve çevre özelliklerini kendi
kendine ö€renerek hatalarâș da kendisi dĂŒzeltir.
a- Kullanâșcâș oda içersinde sadece hangi saatte hangi
sâșcaklâș€a sahip olmak istedi€ini programlar.
Ecomatic panel buna göre dâșïŹ ve iç sâșcaklâșklara
bakarak , istenenden kaç dakika önce çalâșïŹmaya
baïŹlamasâș gerekti€ini tespit eder. Ărne€in bahar
aylarâșnda 20 dakika önce çalâșïŹmaya baïŹlar , kâșïŹâșn
en so€uk döneminde ise bu sĂŒre 2 saat olabilir. Yani
Ecomatic panel dâșïŹ hava sâșcaklâș€âș ile de€iïŹen bina
âșsâșnma ve so€uma sĂŒrelerini hesaplayarak kazanâș
buna göre çalâșïŹtâșrâșr.
Böylelikle kullanâșcâș uyandâș€âșnda veya bĂŒroya
geldi€inde istedi€i sâșcaklâș€âș bulmuïŹ olur. Bu tĂŒm
yâșl boyunca Ecomatic panel tarafâșndan kontrol
edilerek, özellikle havanâșn çok so€uk olmadâș€âș
aylarda binalarâșn gere€inden erken saatte
âșsâșnmasâș engellenir ve önemli ölĂ§ĂŒde yakâșt
tasarrufu elde edilir.
b- Pazar gĂŒnĂŒ çalâșïŹmayan binalar , Pazartesi
sabahâș daha so€uk olur. Ecomatic 4000 panel
bunu hissederek Pazartesi sabahâș daha erken
devreye girerek , en iyi konforu sa€lar.
Farklâș tesisat ihtiyaçlarâșna cevap verebilir.
Binalarda ïŹap - Sâșva Kurutma Programâș :
Ărne€in âșsâștma yerden yapâșlacaksa,döïŹeme ïŹapâșnâșn
veya sâșvanâșn kurumasâș için uzun sĂŒre beklemeye
gerek kalmaz. Ecomatic panelin içerisinde yer alan
sâșva kurutma programâș ile sâșvanâșn daha homojen bir
biçimde kurumasâș sa€lanâșr ve iïŹ programâșna daha
çabuk dönĂŒlebilir.
Klasik Otomatik Kontrol Ăniteleri
a- Klasik tip kontrol panellerinde 200 Voltâun altâșnda
sorunlar yaïŹanâșr.
b- 190 Voltâun altâșnda ço€u kontrol paneli hiç
çalâșïŹmaz. SĂŒrekli arâșza sinyali verir.
c- 230 Voltâun ĂŒzerinde panelin yanma riski yĂŒksektir.
Oda sâșcaklâș€âșnda 2°C salâșnâșmlar olur. Yani oda
sâșcaklâș€âș 20°C - 24°C arasâșnda oynar. Bu konfor
ïŹartlarâșnâș bozar , yakâșt tĂŒketimini artâșrâșr. (âčstanbulâda
20°C olmasâș gereken oda sâșcaklâș€âș 1°C artâșp 21°C
olursa yakâșt tĂŒketimi %10 artar.)
Klasik tip kontrol panelleri ve brĂŒlör sistemlerinde ïŹalt
sayâșsâș 40.000 - 50.000 adet/yâșl civarâșndadâșr.
BrĂŒlör ïŹalt sayâșsâșnâșn (devreye girip çâșkma adedi) fazla
olmasâșnâșn sakâșncalarâș
a- BrĂŒlörlerin her çalâșïŹma ve durmasâș sâșrasâșnda kötĂŒ
yanma olur. Baca gazâș emisyon de€erleri artar.
b- Kurum oluïŹur.
c- Daha fazla sayâșda temizlik iïŹlemi gerekir. Servis
sâșklâș€âș ve sayâșsâș artar.
d- BrĂŒlör ve kazanâșn ömrĂŒ kâșsalâșr.
e- Yakâșt sarfiyatâș daha fazla olur. (Frene çok basâșp
duran araba )
f- ïŹalt sayâșsâșna ba€lâș ses problemi artar.
Binalarâșn yapâșlarâș , konumlarâș de€iïŹken oldu€undan
ayarlanan âșsâștma e€risi istenen de€erleri
sa€layamayabilir. Böyle durumlarda e€riyi kazan
dairesine inerek dĂŒzeltmek gerekir. Bu iïŹlem do€ru
e€ri bulunana kadar sĂŒrer ve bu sĂŒrede hem konfor
bozulur hem de yakâșt sarfiyatâș artar.
GĂŒnĂŒmĂŒzdeki kontrol panellerinin ço€u kendi e€ri
hesabâș yapar ve oda sensörĂŒ yardâșmâș ile dĂŒzeltir.
Isâștma kullanâșcâșnâșn programladâș€âș saatte baïŹlar. Pratik
olarak yaïŹam hacminin âșsâșnmâșïŹ olmasâș istenen
saatten 2 saat önce aç komutu verilir. Bu binanâșn
izolasyon durumuna , konumuna vb. faktörlere yani
binanâșn rejime girme sĂŒresine ba€lâș olarak deneme
yanâșlmayla bulunur. Ancak bu ayar farklâș dâșïŹ hava
sâșcaklâșklarâșnda de€iïŹtirilmez ve kâșïŹâșn en so€uk
dönemi için verilen program tĂŒm yâșl boyunca aynâș
kalâșr. Ăzellikle bahar aylarâșnda bina gereksiz yere
erken âșsâștâșlâșr ve bĂŒyĂŒk oranda yakâșt sarfiyatâș olur.
Ăok az panelde bu imkanlar mevcuttur. A€âșrlâșklâș
olarak panel içinde bulunan özellikler ile yetinmek
zorunda kalâșnâșr veya daha bĂŒyĂŒk ve maliyeti daha
yĂŒksek bir panele geçilir.
ICINDEKILERE DĂN
7. 205
Tablo 223. ISITMA SâčSTEMLERâč KONTROL PANELLERâčNâčN
KARïŹILAïŹTIRMASI (Devam)
De€erlendirme
Kriterleri
ïŹap â Sâșva
Kurutma
Programâș
Termik
Dezenfeksiyon
Boyler
Optimizasyonu
Veri Saklama
Kabiliyeti
Farklâș Tip
BrĂŒlörleri ve
Kazanlarâș
Kontrol
Edebilme
Yetene€i
Kullanâșm
Kolaylâș€âș
Ecomatic 4000 Kontrol Panelleri
DöïŹeme ïŹapâșnâșn tazeli€ine göre farklâș kurutma
programlarâș seçilebilir. Ărne€in ; taze bir ïŹap için
yerden âșsâștmaya giden suyun sâșcaklâș€âșnâș max. 40°C
ye çâșkarâșp , daha sonra hergĂŒn 5°C dĂŒïŹĂŒrerek 8
gĂŒnlĂŒk kurutma programâș uygulanabilir. âčste€e ba€lâș
olarak bu sâșcaklâșklar ve kurutma sĂŒresi de€iïŹtirilebilir.
Termik Dezenfeksiyon :
Tesisatta boyler var ise , haftanâșn istenen gĂŒnĂŒ
istenen saatte su sâșcaklâș€âșnâș 75°Câye çâșkartarak ve
suyu sistemde dolaïŹtâșrarak, borularda ve boylerde
oluïŹabilecek mikroplarâș yok eder. (Lejyoner
hastalâș€âș)
Kullanâșcâș boylerde istedi€i su sâșcaklâș€âșnâș girer.
Ecomatic panel boyler suyu istenen sâșcaklâș€a
ulaïŹmadan brĂŒlörĂŒ durdurur. Fakat boyler âșsâștma
pompasâș çalâșïŹmaya devam eder. Bu esnada kazan
yĂŒksek sâșcaklâșktadâșr. Pompa çalâșïŹtâș€âș için boylerdeki
su âșsâștâșlmaya devam eder ve istenen su sâșcaklâș€âșna
ulaïŹâșnca da pompa durdurulur. Böylece kazan
içerisinde kalan atâșk âșsâșdan (kazan ataleti) faydalanâșr
ve boyler su sâșcaklâș€âșnda sapmalar meydana
gelmez, yakâșt tasarrufu sa€lanâșr. Kazan ataleti
kazanâșn dökĂŒm veya çelik olmasâșna çok ba€lâș
de€ildir. ĂĂŒnkĂŒ dökĂŒm kazanda kazan a€âșrdâșr ancak
su hacmi azdâșr, çelik kazanda ise kazan daha hafiftir
ama su hacmi fazladâșr.
Elektrik kesintilerine karïŹâș Lityum pil
kullanâșldâș€âșndan, Ecomatic panel içerisinde
kullanâșcâșnâșn iste€i do€rultusunda girilen programlar
(ve paket programlar)10 yâșl saklanabilecek ïŹekilde
imal edilmiïŹtir.
Kazan tipi girildikten sonra (Ecostream , DĂŒïŹĂŒk
sâșcaklâșk kazanâș, Yo€uïŹmalâș vs.) Ecomatic panel
kazan ile ilgili verileri otomatik olarak hafâșzasâșna
ça€âșrâșr. Ayrâș bilgi girmeye gerek yoktur. Binaya ek
bina yapâșldâș€âșnda tesisattaki eski tip bir kazandan
vazgeçilmeden yeni bir kazan ilavesi yapâșlacaksa,
her iki kazana da kumanda verip, uyum içersinde
çalâșïŹtâșrabilir. (Her ikisinin de Buderus olmasâș
kaydâșyla)
Ecomatic panel ek modĂŒl gerekmeksizin tek
kademeli, çift kademeli veya modĂŒlasyonlu brĂŒlör,
dönĂŒïŹ suyu sâșcaklâș€âșnâș kontrol eden 3 yollu vana
veya ïŹĂ¶nt pompa , denge kaplâș sistemler için çâșkâșïŹ
pompalarâș, Ecostream kazanlar için 2 yollu vanaya
kontrol edebilmektedir.
Farklâș tip kazanlara (Ecostream , DĂŒïŹĂŒk sâșcaklâșk
kazanâș, Yo€uïŹmalâș vs.) tek kontrol paneli ile
kumanda imkanâș BUDERUS patentindedir.
a- Ecomatic panelin ĂŒzerinde yer alan MEC
ĂŒzerinden kumanda sa€lanâșr. MEC yapâșlabilecek
iïŹlemler hakkâșnda sorular sorar ve altâșnda da
seçeneklerinizi verir. Kullanâșcâșya sadece seçene€i
belirleyip, onaylamak kalâșr.
Ecomatic panelle iletiïŹim dijital ekranda TĂRKĂE
veya di€er birçok dilde yazâșlâș olarak sa€landâș€âș için
kullanâșmâș çok kolaydâșr.
b- Villa tiplerinde Ecomatic panel ĂŒzerinde bulunan
MEC 2 yaïŹam hacmine monte edilir, böylece
kullanâșcâșnâșn kazan dairesine inmesine
Klasik Otomatik Kontrol Ăniteleri
Ăok az panelde bu imkanlar mevcuttur. A€âșrlâșklâș
olarak panel içinde bulunan özellikler ile yetinmek
zorunda kalâșnâșr veya daha bĂŒyĂŒk ve maliyeti daha
yĂŒksek bir panele geçilir.
Kullanâșcâș istedi€i su sâșcaklâș€âșnâș girer . Kazan 90°Câa
kadar âșsâșnâșr. Boyler su sâșcaklâș€âș istenen de€ere
ulaïŹtâș€âșnda kazan kapanâșr. Boyler âșsâștma pompasâș
çalâșïŹmaya devam etti€inden boyler su sâșcaklâș€âș
istenen de€erin ĂŒzerine çâșkar ve yakâșt tĂŒketimi daha
fazla olur.
Elektrik kesintilerinin belirli saatleri geçmesinden
sonra programlar silinebilmekte, saat unutulabilmek-
tedir. Bu kullanâșcâșnâșn tekrar program yapmasâșnâș veya
servis ça€râșlmasâșnâș gerektirir. (Her panelde de€il)
Panellere kazan tipi girilememektedir. Farklâș kazan
veya brĂŒlör tipleri için farklâș paneller veya farklâș
aksesuarlar kullanâșlâșr. Bu ek maliyetler
getirebilmekte; yanlâșïŹ seçimler imalat ve iïŹletme
sâșrasâșnda sorun yaïŹatmaktadâșr.
a- Kullanâșcâș fonksiyonlarâș ve komplike ayarlarâș
ö€renmek zorundadâșr. Soru cevap yöntemi ile
yönlendirilmez.
b- Kazan ayarlarâș, çalâșïŹma saatleri, sâșcaklâșklar vs.
bilgilerini görmek veya de€iïŹtirmek için kazan
dairesine inmek gerekir.
ICINDEKILERE DĂN
8. 206
Tablo 223. ISITMA SâčSTEMLERâč KONTROL PANELLERâčNâčN
KARïŹILAïŹTIRMASI (Devam)
De€erlendirme
Kriterleri
Kullanâșm
Kolaylâș€âș
Montaj
Esnekli€i
Zon KontrolĂŒ
Hazâșr ve âčlave
Programlar
Arâșza Tespit,
Servis Bakâșm
Kolaylâș€âș
Telefon ile
Programlama
Modem ile
HaberleïŹme ve
Uzaktan
Kontrol âčmkanâș
Merkezden
Kontrol âčmkanâș
Ecomatic 4000 Kontrol Panelleri
gerek kalmaz. Kazan ve sistemle ilgili tĂŒm detaylar
(sâșcaklâșk, çalâșïŹma saatleri vb.) odadan de€iïŹtirilebilir
veya izlenebilir.
a- ModĂŒler yapâșya sahiptir. Tesisatâșn gerektirdi€i
modĂŒller eklenir. Ekonomik anlamda paket tip
kontrol panellerine göre daha uygundur.
b- Ecomatic panel, kazan ĂŒzerine, yanâșna veya
duvara, kâșsacasâș istenen herhangi bir yere monte
edilebilir.
c- Villa tiplerinde Ecomatic panel uzaktan
kumandasâș (MEC) yaïŹam mahaline konur, kullanâșcâș
kazan dairesine inmeden istedi€i tĂŒm kontrolleri
odadan yapar.
a- Strateji modĂŒlĂŒ sayesinde 3 kazan , 6 brĂŒlör
kademesine kumanda edilir.
b- 15 Ecomatic panel birbirleriyle iletiïŹim halinde
çalâșïŹtâșrâșlabilir.
c- 120 âșsâștma zonu ba€âșmsâșz olarak farklâș gidiïŹ suyu
sâșcaklâșklarâșna farklâș programlara ve farklâș yaz/kâșïŹ
iïŹletme geçiïŹ sâșcaklâșklarâșna göre kumanda edilebilir.
(Tek Ecomatic panel 8 ayrâș zon kontrol edebilir)
d- Yaz aylarâșnda da iïŹletmede olan zonlarda
(Hamam zonu gibi) tam otomatik çalâșïŹma sĂŒrekli
olarak sa€lanâșr.
âčçersinde yer alan hazâșr 8 farklâș programdan birini
seçme veya yeni bir program yaratma imkanâș vardâșr.
Programlama soru cevap ile gerçekleïŹti€inden daha
kolaydâșr.
Kazanda meydana gelebilecek elektronik arâșzalarâș
Ecomatic panel ĂŒzerinde yazâșlâș mesaj olarak görĂŒn-
tĂŒleyebilir. Servis böylece do€rudan nereye
mĂŒdahale etmesi gerekti€ini bilir.
a- Telefon ile âșsâștma sistemine aç - kapa sinyalleri
verilebilir.
b- Ecomatic panele ba€lanmâșïŹ 6 ayrâș sistem kontrol
edilebilir. (Bahçe sulama , bina gĂŒvenlik sistemleri ,
aydâșnlatma vb.)
c- Ecomatic panel ile kumanda edilen
ekipmanlardan 3 yollu vana duyar eleman , brĂŒlör
vb. hata mesajlarâșna ulaïŹâșlabilir.
a- Modem ve bilgisayar ba€lantâșsâșyla telefon hattâș
ĂŒzerinden veya direkt uzaktan program
de€iïŹtirilebilir, kazan verileri alâșnabilir, kazana bilgi
gönderilebilir; kazan girilen fax numarasâșna otomatik
arâșza faxâș çekebilir, ayarlanan telefon numarasâșna
sesli arâșza mesajâș bâșrakabilir, cep telefonuna mesaj
bâșrakabilir.
b- Sisteme haricen eklenen ekipmanlar için 14 farklâș
hata mesajâș alâșnabilir. (âsu deposunda su bittiâ âbina
kapâșsâș açâșldâșâ gibi sesli mesajlar)
c- Buderus Ecomatic panellerini ve haberleïŹme
programâșnâș kendisi geliïŹtirdi€i için sistem tam
uyumludur.
KomĂŒnikasyon özellikleri sayesinde Ecomatic
paneller merkezdeki ana bilgisayarla ba€lantâș
kurarak ,servis ça€âșrabilir; servis kazanâș uzaktan
kontrol edebilir. Kullanâșcâș isterse merkez servise
veya bölge servisine ba€lanabilir , böylece en hâșzlâș
Klasik Otomatik Kontrol Ăniteleri
a- Genellikle paneller modĂŒler yapâșda de€il , paket
halindedir. A€âșrlâșklâș olarak panel içinde bulunan kâșsâștlâș
özellikler ile yetinmek zorunda kalâșnâșr veya daha
bĂŒyĂŒk ve maliyeti daha yĂŒksek bir panele geçilir.
b- Panel yaïŹam mahaline taïŹâșnamaz.
Uzaktan kumanda konabilir ama odadan ayarlar
de€iïŹtirilemez.
a- Genellikle en çok 2 veya 4 zon kontrol edilebilir.
b- âčhtiyaç artâșnca özel sipariïŹ ĂŒzerine ĂŒretim yapâșlâșr
ve bu da maliyetleri önemli ölĂ§ĂŒde artâșrâșr.
c- Hamam zonu gibi yaz iïŹletme zonlarâș yazâșn
manuel çalâșïŹtâșrâșlmak zorundadâșr.
Programlama ö€renilerek, kullanâșcâș tarafâșndan yapâșlâșr.
Hazâșr program seçene€i yoktur.
Panel ĂŒzerinde arâșza tipi yazâșlâș olarak görĂŒnmez.
Servis arâșzayâș tespit etmek için vakit kaybetmektedir.
Bazâș paneller arâșza sinyali verebilmektedir.
Sadece kazanâș açâșp kapatmak mĂŒmkĂŒndĂŒr.
a- Bu kadar geniïŹ imkanlar sa€lamamaktadâșr.
b- Genelde harici , özel programlar özel olarak
yazdâșrâșlâșr. Uyum sorunu olabilir.
c- Kazan ile servis arasâșnda haberleïŹme imkanâș
genellikle yoktur.
Bu imkanlar mevcut de€ildir.
ICINDEKILERE DĂN
9. 207
9.1.2.3. Ecomatic Panel HS 2102
HS 2102 Ecomatic panel Buderus firmasâșnâșn villa kalorifer
ve boyler sistemleri için geliïŹtirdi€i yeni bir kontrol sistemi-
dir. HS 2102 panelin getirdi€i avantajlardan en önemlisi çok
kolay kullanâșm özelli€ine sahip olmasâșdâșr. âBASILI TUT ve
ĂEVâčRâ mantâș€âș ile ayar yapâșlmasâș tĂŒm fonksiyonlarâșn ko-
lay anlaïŹâșlmasâșnâș sa€lamaktadâșr.
Oda sâșcaklâșk duyar elemanlâș uzaktan kumanda cihazâș, kazan
dairesine inmeden kumanda imkanâș sa€lar. Kazan dâșïŹ hava
sâșcaklâș€âșna göre otomatik çalâșïŹâșrken, oda içersindeki pik âșsâș
kayâșp ve kazançlarâșnâș karïŹâșlamak ĂŒzere, oda sâșcaklâșk duyar
elemanâș yardâșmâș ile tesisatta istenilen sâșcaklâșk farkâș anâșnda
sa€lanabilmektedir. Ărne€in; kâșïŹâșn pencerenin havalandâșrma
amaçlâș açâșlmasâș (pik âșsâș kaybâș) veya kalabalâșk bir toplantâș
yapâșlmasâș (pik âșsâș kazancâș) gibi durumlarda sistem uygun ce-
vabâș verebilmektedir.
Ecomatic panel dâșïŹ hava sâșcaklâș€âșna göre kazan suyu sâșcak-
lâș€âșnâș otomatik ayarlar. Bu sayede evin sâșcaklâș€âș tĂŒm âșsâștma
mevsimi boyunca sabit kalâșr.
Haftalâșk ve gĂŒnlĂŒk programlama özelli€i ile konfor sa€lanâșr.
Ayrâșca daha önceden cihaza yĂŒklenmiïŹ olan 8 adet fabrika
programâșndan uygun olan program da seçilebilir. Bu prog-
ramlar farklâș aile yapâșlarâș göz önĂŒne alâșnarak özel olarak
yĂŒklenmiïŹtir.
Tesisatâș donmaya karïŹâș koruma önlemi mevcuttur.
Servis fonksiyonlarâș yardâșmâșyla sistemin sĂŒrekli kontrolĂŒ
sa€lanâșr. Sistemde oluïŹan herhangi bir hata anâșnda ekranda
gösterilir.
Otomatik yaz-kâșïŹ devre ayarâș yapâșlabilir.
4 çeïŹit dĂŒïŹĂŒk iïŹletme ïŹekli ile bĂŒyĂŒk konfor sa€lanâșr.
Kazanâș ve bacayâș korumak için.
38/40 fonksiyonu ile donatâșlmâșïŹtâșr.
âčlk devreye girmede 40°Câye sâșcaklâșk ulaïŹâșncaya kadar
pompa çalâșïŹmaz. 38°Câde pompa devre dâșïŹâș kalâșr ve
40°Câde tekrar devreye girer. Bu sistemde POMPAMANTI-
âIâdâșr ve sistemin korunmasâșnda önemli rol oynar.
9.1.3. Motorlu Vanalarla Sistem veya Zon KontrolĂŒ
âčki veya ĂŒĂ§ yollu kontrol vanalarâș yardâșmâș ile sisteme veya
belirli bir zona giden suyun sâșcaklâș€âș veya debisi de€iïŹtirile-
rek kapasite kontrolĂŒ yapâșlabilir. Ancak kalorifer tesisatâșnda
sabit debi de€iïŹken sâșcaklâșk sistemi daha uygundur.
Zon kontrolĂŒ belirli bir klima santralâș veya âșsâș eïŹanjörĂŒnĂŒn
kontrolĂŒ olabilece€i gibi, âșsâștma sisteminin belirli bir bölĂŒ-
mĂŒnĂŒn kontrolĂŒ de olabilir. ĂĂŒnkĂŒ kullanâșm amacâșna ve bu-
lundu€u konuma ba€lâș olarak aynâș sistemde farklâș hacimler-
de farklâș âșsâștma yĂŒkĂŒ karakteristikleri söz konusu olabilir.
Ărne€in bĂŒyĂŒk bir iïŹ merkezinde toplantâș salonundaki âșsâșt-
ma ihtiyacâș ile ofislerdeki âșsâștma ihtiyacâș veya bina çekirde-
€indeki ofislerle, dâșïŹ cephedeki ofislerin âșsâștma ihtiyacâș bir-
birinden farklâșdâșr. âčyi bir kontrol sistemi hem bĂŒtĂŒn sistemin
dâșïŹ sâșcaklâș€a ba€lâș olarak kapasite kontrolĂŒnĂŒ gerçekleïŹtirir-
ken, hem de farklâș zonlardaki farklâș âșsâștma ihtiyaçlarâșna ce-
vap verebilmelidir. Böyle bir kontrol ancak motorlu kontrol
vanalarâș ile gerçekleïŹtirilebilir. Motorlu vana ĂŒretici firma
katalo€undan seçilir. Motorlu vana çapâș pratik olarak boru
çapâșndan bir veya iki çap daha kĂŒĂ§ĂŒk seçilir.
âčki Yollu Vanalar
Avantajlarâș:
1. Merkezi sistemdeki farklâș dirençlerden oluïŹabilecek su
sirkĂŒlasyonu farklâșlâșklarâșnâș, fazla su geçen yerleri kâșsa-
rak dengeleyecektir.
2. DönĂŒïŹ suyu sâșcaklâș€âș dĂŒïŹĂŒk olaca€âș için dönĂŒïŹ borula-
râșndaki âșsâș kaybâș daha azdâșr.
3. EïŹanjör ba€lantâșlarâșndaki vana, pislik ayâșrâșcâș sayâșsâș daha
az olaca€âș için servis malzemesi maliyeti azalacak, daha
az yer kaplayacaktâșr.
4. 2 yollu vana daha ucuzdur.
Tablo 223. ISITMA SâčSTEMLERâč KONTROL PANELLERâčNâčN
KARïŹILAïŹTIRMASI (Devam)
De€erlendirme
Kriterleri
Merkezden
Kontrol âčmkanâș
Kazan Kontrol
Paneli Uyumu
ModĂŒler
Sistem
Bina
Otomasyonuna
Uyum
Ecomatic 4000 Kontrol Panelleri
servis ve haberleïŹme sa€lanâșr. Kazan ve sistem
sĂŒrekli kontrol altâșnda tutularak en iyi çalâșïŹma ïŹartlarâș
her an sa€lanâșr.
Buderus kazan - kontrol paneli - brĂŒlör ve boyleri
birlikte tasarlayâșp , geliïŹtirmiïŹtir. Kazan ve kontrol
paneli uyumu mĂŒkemmeldir. Sonuçta problemsiz,
konforlu ve ekonomik bir iïŹletme sa€lar.
Panel modĂŒler sistemdir. Ayrâșca bir modĂŒlde birden
fazla özelli€e kumanda etme imkanâș da vardâșr.
ModĂŒl elektroni€i en son teknoloji kullanâșlarak
yapâșlmâșïŹ olup , arâșza yapmayan mĂŒkemmel bir
sistem oluïŹturulmuïŹtur.
Bina otomasyonundan sinyaller alabilir, sinyaller
gönderebilir. (Bina otomasyonuna ba€lanabilir)
Klasik Otomatik Kontrol Ăniteleri
Birçok firma otomatik kontrolĂŒ satâșn almaktadâșr. Yani
kazan ve kontrol paneli iki ayrâș firmaca ĂŒretilmekte,
ĂŒniversal tip kontrol panelleri kullanâșlmaktadâșr.
Genelde paket sistem kullanâșlâșr. ModĂŒler sistem
kullanâșlmaz. Bu nedenle bir arâșza oldu€unda komple
panel sökĂŒlĂŒr ve genelde tamiri çok gĂŒĂ§ veya
mĂŒmkĂŒn de€ildir. Komple de€iïŹmesi gerekebilir.
Ăzel paneller haricinde bina otomasyonuna sinyal
gönderemez ve algâșlayamaz.
ICINDEKILERE DĂN
10. 208
Dezavantajlarâș:
1. âčki yollu vana kapattâș€âșnda borulardaki su so€uyacaktâșr.
Vana açmaya baïŹladâș€âșnda ise âșsâștma sĂŒresinde gecikme
söz konusudur.
2. Sistemde kapanan iki yollu vana sayâșsâș arttâș€âșnda basâșnç
da artacaktâșr.
a. Ăzel durumlarda motorlu vananâșn kapatmasâșnâș gĂŒĂ§-
leïŹtirecektir.
b. Genelde açâșk olan valflerden geçecek suyun hâșzâș arta-
ca€âș için bir miktar ses oluïŹacak, hassas kontrol gĂŒĂ§leïŹe-
cektir.
Ăç Yollu Vanalar
Avantajlarâș:
1. Merkezi sistemde dolaïŹan suyun debisi sabit kalacaktâșr.
2. Isâștma ihtiyacâșnâșn az oldu€u sĂŒrelerde dahi borulardaki
aïŹâșrâș so€umalar olmayaca€âș için boru ïŹebekeleri ani âșsâșn-
malardan ve gerilmelerden etkilenmeyecektir.
3. Ăç yollu vana tam kapalâș durumdan itibaren açmaya
baïŹlandâș€âșnda, eïŹanjöre sâșcak su giriïŹi en kâșsa sĂŒrede
olaca€âș için otomatik kontrol sistemi daha kâșsa sĂŒrede
etkin olacaktâșr. (Yani kontroldaki gecikme sĂŒresi en az
olacaktâșr.)
Dezavantajlarâș:
1. âčki yollu vanalarâșn 1 ve 3 nolu avantajlarâș, ĂŒĂ§ yollu vana
sistemi için dezavantajdâșr.
2. Daha pahalâșdâșr.
SONUĂ:
Ăç yollu vana genelde tercih edilmelidir. Ancak kullanma
yeri, kontrol sistemi hassasiyetindeki toleranslar ve amaç
göz önĂŒne alâșnarak iki yollu vana kullanâșmâș da gerekebilir.
Ăç Yollu KarâșïŹtâșrma Vanasâș ile Sistem KontrolĂŒ
Ăç yollu motorlu karâșïŹtâșrma vanasâș kullanâșlarak, dâșïŹ hava sâș-
caklâș€âșndaki de€iïŹmeye ba€lâș olarak sisteme giden su sâșcak-
lâș€âșnâș ayarlamak mĂŒmkĂŒndĂŒr. Bu kontrol sistemi daha önce
anlatâșlan kazan suyu sâșcaklâș€âș kontrol sistemine eïŹde€erdir.
Ancak burada ilave olarak kontrol vanalarâș geldi€inden sis-
tem daha pahalâșdâșr ve mekanik parçalar bulundu€undan ba-
kâșm gerektirir. Bu sistemde kazan suyu sâșcaklâș€âș bir termos-
tat yardâșmâș ile sabit tutulur. Kazan suyu sâșcaklâș€âș daima yĂŒk-
sek oldu€undan, çelik kazanlar gibi korozyona duyarlâș ka-
zanlarda bu kontrol sistemi avantaj sa€lar.
Isâș De€iïŹtirgeçlerinin, Isâștâșcâșlarâșn veya Farklâș Zonlarâșn
Ba€lantâș ĂeïŹitleri
âčki veya ĂŒĂ§ yollu motorlu vanalar kullanâșlarak farklâș zonla-
râșn veya çeïŹitli âșsâș kullanâșcâșlarâșnâșn kapasite kontrolĂŒnde de-
€iïŹik çözĂŒmler mevcuttur. AïŹa€âșda bu çözĂŒmlerin belli baïŹ-
lâș olanlarâș ĂŒzerinde tek tek durulacaktâșr.
Isâștâșcâș kapasite kontrolĂŒnde, âșsâștâșcâș akâșïŹkan giriïŹ sâșcaklâș€âșnâș
de€iïŹtirmek veya giriïŹ sâșcaklâș€âșnâș sabit tutup, âșsâștâșcâș akâșïŹ-
kan debisini de€iïŹtirmek ïŹeklinde iki temel olanak bulun-
maktadâșr. Verilen örneklerde bu prensiplerden biri veya di-
€eri kullanâșlmâșïŹtâșr.
Devre ïŹemalarâșnda görĂŒlen ayar vanalarâș (balansing valf)
özel ithal vanalardâșr. Bu vanalarda basâșnç dĂŒïŹĂŒmĂŒnĂŒ (ve
özel abaklarâșndan yararlanarak debiyi) istenen de€ere
ayarlamak mĂŒmkĂŒndĂŒr. Dolayâșsâș ile normal kapama vana-
larâș basâșnç dĂŒïŹĂŒmĂŒ ayar vanasâș de€ildir. ïŹekiller prensip
ïŹemasâș olup, devredeki di€er vana ve armatĂŒrler gösteril-
memiïŹtir.
1. âčki Yollu Motorlu Vana ile Kontrol (ïŹekil 224)
Bu yöntemde hem primer devrede, hem de kullanâșcâș devre-
sinde su debisi de€iïŹmektedir. Debi dalgalanmalarâșna ba€lâș
olarak, basâșnç dĂŒïŹĂŒmĂŒ ve sâșcaklâșk kontrolĂŒ olumsuz etkile-
nir. Ayar vanasâș yardâșmâș ile baïŹlangâșçta, motorlu vana tam
açâșkken kapasite ayarâș yapâșlâșr. Daha sonra, azalan yĂŒklerde
motorlu vana gerekli debi ayarâșnâș gerçekleïŹtirir.
2. Ăç Yollu Motorlu Vana ile Kontrol (ïŹekil 225)
Bu yöntemde primer devrede debi sabit kalâșrken, kullanâșcâș
devresindeki debi de€iïŹkendir. Primer devrede de€iïŹmeyen
bir basâșnç oranâș ve buna ba€lâș olarak uygun bir sâșcaklâșk
kontrol davranâșïŹâș bulunmaktadâșr. Burada ayar vanasâș, bu
koldaki basâșnç dĂŒïŹĂŒmĂŒ kullanâșcâș devresindeki basâșnç dĂŒïŹĂŒ-
mĂŒne eïŹit olacak ïŹekilde ayarlanâșr.
9.2. ISITMA TESâčSATINDA SES VE TâčTREïŹâčM
Isâștma tesisatâș projelendirmesi ve yapâșmâșnda ses genellikle
ikinci derecede öneme sahiptir. Ăo€u zaman âșsâștma tesisatâș
projelerinde sesle ilgili en kĂŒĂ§ĂŒk bir ize rastlanmaz. Oysa iïŹ-
letme sâșrasâșnda, kullanâșcâș açâșsâșndan ses en azâșndan iyi âșsâșn-
ma kadar önemlidir. Hele âșsâș merkezine komïŹu hacimlerde
ve iyi yapâșlmamâșïŹ bir tesisatta ses, iyi âșsâșnamamaktan daha
rahatsâșz edici olabilir.
Do€al gaz kullanâșlan kazan dairelerinde Buderus Atmosfe-
rik tip kazan seçmekle, aïŹa€âșdaki ses sorunlarâșndan kurtula-
bilirsiniz.
Burada sâșcak sulu âșsâștma tesisatâșndaki ses ve titreïŹim kay-
naklarâș ve önlenmesi ĂŒzerinde durulacaktâșr.
Isâștma tesisatâșnda alâșnabilecek ilk önlemler olarak aïŹa€âșda-
kiler sayâșlabilir:
- Ses kayna€âșnâșn ses enerji ïŹiddeti az olmalâșdâșr. BrĂŒlörle-
rin ve pompalarâșn mekanik elemanlarâșnda oluïŹan ses,
ïŹekil 224. EïŹANJĂR VEYA KLâčMA SANTRALINA
âčKâč YOLLU VANA âčLE BORU BAâLANTISI
ICINDEKILERE DĂN
11. 209
kaliteli bir cihazda daha az olacaktâșr.
- BrĂŒlörde oluïŹan yanma sesi yanma hĂŒcresinin tasarâșmâș
ile ilgilidir. Bu sesin etrafa yayâșlmamasâș için iyi bir baca
ba€lantâș kanalâșna ve iyi dizayn edilmiïŹ Ă§ift cidarlâș baca-
ya gereksinim vardâșr.
BrĂŒlör ĂŒzerine iyi bir susturucu hĂŒcresi (Ăzel hĂŒcre) yapâșl-
masâș ve duman kanalâș ĂŒzerine iyi bir susturucu montajâș, brĂŒ-
lör sesini %80 azaltacaktâșr.
ïŹekil 226âda 2 numara ile gösterilen brĂŒlör susturucusu, brĂŒ-
lörĂŒ tamamen kapayan bir kabin oluïŹturur. Hava giriïŹi için
labirent biçiminde bir a€âșz bâșrakâșlmâșïŹtâșr. Bu kabinlerde yak-
laïŹâșk kazan dairesinde 10-12 dĂA ses sönĂŒmĂŒ gerçekleïŹir.
ïŹekil 225. EïŹANJĂR VEYA KLâčMA SANTRALINA ĂĂ YOLLU VANA âčLE BORU BAâLANTISI
ïŹekil 226. KAZANLAR âčĂâčN ALINABâčLECEK SES âčZOLASYONU ĂNLEMLERâč
ICINDEKILERE DĂN
12. 210
ïŹekil 227âde ise baca susturucusu (dikdörtgen kesitli) ölĂ§ĂŒ-
leri ve kullanâșlabilecekleri Buderus kazanlar verilmiïŹtir.
Kazan ile baca susturucu arasâșnda en az 400 mm. uzunlukta
dĂŒz boru parçasâș bulunmalâșdâșr. Bu susturucularda kabaca
10-15 dĂA ses dĂŒïŹĂŒmĂŒ sa€lanabilir. Baca susturucusu gaz
akâșïŹâșna direnç oluïŹturmamalâșdâșr.
- Kalorifer kazanâș gaz tarafâș direnci dĂŒïŹĂŒkse, çalâșïŹma sâșra-
sâșndaki titreïŹim, sarsâșntâș ve gĂŒrĂŒltĂŒ de dĂŒïŹĂŒktĂŒr.
- Pompalarda ise motor devir sayâșsâș, motor ve rulman ka-
litesi ses açâșsâșndan en önemli etkenlerdir.
- Bir ortamdan di€er ortama sesin az geçmesi için, arada-
ki duvar malzemesinin yo€unlu€unun ve kalâșnlâș€âșnâșn
fazla olmasâș gerekir.
Ărne€in, stĂŒdyolarda duvarlarâșn içine kurïŹun levhalar ko-
nulmaktadâșr. Kazan dairesi duvarlarâș delikli tu€la yerine do-
lu tu€ladan, kapâșlar çift cidarlâș sactan yapâșlmalâșdâșr.
9.2.1. Isâștma Tesisatâșnda Ses Kaynaklarâș
Sâșcak sulu bir âșsâștma tesisatâșnda boru çaplarâș uygun seçil-
miïŹse, su akâșïŹ sesi rahatsâșz edici de€ildir. Bu durumda tek
ses kayna€âș kazan dairesidir.
Kazan dairesinde oluïŹan ses ve titreïŹim iki ana yolla komïŹu
hacimlere ulaïŹâșr ve rahatsâșz eder. Bunlardan birincisi hava
yolu iledir. Kazan dairesindeki dolaïŹâșm pompalarâș ve brĂŒlör-
lerden kaynaklanan ses kazan dairesini çevreleyen duvarlar-
dan, döïŹeme veya tavandan geçerek komïŹu hacimlere ulaïŹâșr.
âčkinci yol ise özellikle pompanâșn yarattâș€âș titreïŹimlerin bina
yapâșsâș ve tesisat sâșcak su borularâș vasâștasâș ile bĂŒtĂŒn yapâșya
da€âșlmasâșdâșr. O halde ses ve titreïŹimi ayâșrmalâș ve her ikisi
için alâșnacak önlemleri ayrâș ayrâș ele almalâșdâșr.
Pompa ve BrĂŒlörlerin Ses ïŹiddetleri
BrĂŒlörlerin cinsine ve devir sayâșsâșna ba€lâș olmakla birlikte,
1 metre mesafede ölĂ§ĂŒlen ses ïŹiddeti normal brĂŒlörlerde,
L = 12,5 log Q+20 [dBA]
olarak verilmiïŹtir. Burada Q [W] cinsinden brĂŒlörĂŒn âșsâșl gĂŒ-
cĂŒnĂŒ göstermektedir.
DolaïŹâșm pompalarâș için ise,
L = 77+10 log P [dBA] ifadesi verilmiïŹtir. Burada P pompanâșn
[HP] olarak motor gĂŒcĂŒdĂŒr. Tablo 228âde ise standard motor-
larâșn dBA olarak 1 metre mesafede ses dĂŒzeyleri verilmiïŹtir.
ïŹekil 227. DâčKDĂRTGEN BACA SUSTURUCULARI
Tablo 228. POMPA ELEKTRâčK MOTORLARINDA SES
GĂCĂ SEVâčYELERâč (Kaynakta 1 metre mesafeden ölĂ§ĂŒlen)
Motor GĂŒcĂŒ
(kW)
0.37
0.55
0.75
1.1
1.5
2.2
3.0
4.0
5.5
7.9
11
15
18.5
22
30
Anma BĂŒyĂŒklĂŒÂ€ĂŒ DN
Ba€lantâș Ăapâș DEĂž mm
Ba€lantâș Ăapâș DAĂž mm
GeniïŹlik B mm
YĂŒkseklik H mm
Uzunluk L mm
A€âșrlâșk kg.
180
193
204
280
480
750
35
200
213
224
280
480
750
38
360
376
390
500
700
1000
110
3000 d/d
2 Kutuplu
Motorlar
(DB)
58
57
57
57
65
65
65
88
72
73
80
81
81
81
93
1500 d/d
4 Kutuplu
Motorlar
(DB)
58
57
57
57
65
65
65
88
72
73
80
81
81
81
93
60 Hz 3000 d/d
2 Kutuplu
Motorlar
(DB)
62
62
62
62
71
71
71
71
73
78
84
Arma BĂŒyĂŒklĂŒÂ€ĂŒ DN
BUDERUS G 305 Dilim Sayâșsâș
BUDERUS G 405 Dilim Sayâșsâș
BUDERUS G 505 Dilim Sayâșsâș
BUDERUS G 605 Dilim Sayâșsâș
180
5...9
7...12
-
-
200
-
-
8...15
-
360
-
-
-
9...18
ICINDEKILERE DĂN
13. 211
Ayrâșca normal çalâșïŹmada aynâș zamanda bu de€erlerin top-
lam pompa sesini temsil etti€i belirtilmiïŹtir. Buna göre bu
pompalardaki ses seviyesinin, normal pompalara göre çok
dĂŒïŹĂŒk oldu€u görĂŒlmektedir. Buderus kazanlarâș kullanâșlan
âșsâștma sistemlerinde dolaïŹâșm pompalarâș olarak Grundfos ve-
ya Wilo kullanâșlmasâșna dikkat edilmektedir.
Kazan dairelerinde izin verilen ses seviyeleri,
Kazan gĂŒcĂŒ 100 kwâdan kĂŒĂ§ĂŒkse 65-70 dBA
â â 100-500 kw arasâș 70-75 dBA
â â 500-1000 kw arasâș 75-80 dBA
de€erindedir.
Kazan dairelerinde sesin azalmasâș için alâșnabilecek tek ön-
lem ses kaynaklarâșn izole edilmesidir.
ïŹekil 226âda kazanâșn ses izolasyonu ile ilgili çeïŹitli önlem-
ler gösterilmiïŹtir. Burada görĂŒldĂŒÂ€ĂŒ gibi brĂŒlörler için, ka-
zan ĂŒretici firma tarafâșndan ĂŒretilen, özel susturucu kapaklar
kullanâșlmaktadâșr.
Ancak esas önemli olan kazan dairesindeki sesin komïŹu ya-
ïŹam mahallerine geçmesinin önlenmesidir. Bu amaçla gerekti-
€inde kazan dairesi duvar, tavan ve döïŹemesini ses yutucu ele-
manlarla kaplanmasâș gerekir. Bununla ilgili çok ideal bir örnek
konstrĂŒksiyon ïŹekil 229âda verilmiïŹtir. KomïŹu hacimlerde ses
basâșnç dĂŒzeyi 40 dBA de€erini genelde geçmemelidir.
9.2.2. TitreïŹim âčzolasyonu
Isâștma tesisatâșnda sesten daha önemlisi, titreïŹimlerin izole
edilmesidir. Tesisattaki en önemli titreïŹim kayna€âș dolaïŹâșm
pompalarâșdâșr.
E€er âșsâștma tesisatâșnda boruya monte edilen cinsten pompa-
lar kullanâșlâșyorsa, do€ru montaj yapâșldâș€âșnda bu pompalarâșn
yarattâș€âș ve boru tesisatâșna geçen ses ve titreïŹim genellikle
önemsizdir.
Esas problem bĂŒyĂŒk tesislerde kullanâșlan ve bir kaideye
monte edilen santrifĂŒj dolaïŹâșm pompalarâșnda söz konusudur.
Pompa ile motor arasâșndaki kavrama ve milin yataklanma-
sâșnda olabilecek eksen kaçâșklâșklarâș ve pompa çarkâșndaki ba-
lanssâșzlâșklar ana titreïŹim kaynaklarâșdâșr.
Bu açâșdan dĂŒïŹey milli dolaïŹâșm pompalarâș daha bĂŒyĂŒk avan-
taj sa€lamaktadâșr. Yatay millilere göre daha az ses ve titre-
ïŹim yaratmaktadâșrlar.
Pompanâșn yarattâș€âș titreïŹimlerin yapâșya geçmemesi için izo-
le edilmesi gerekir. Bu amaçla hem pompa kaidesi yapâș dö-
ïŹemesinden izole edilmelidir, hem de pompa ile boru ba€-
lantâșsâș ve borularâșn yapâșya ba€lantâș noktalarâș izole edilmeli-
dir. Bu konuda örnek ïŹekil 230âda görĂŒlebilir.
Pompalarâșn döïŹemeden izolesinde beton yĂŒzer kaide kulla-
nâșlmasâș tercih edilmelidir. Profil ve beton kullanarak dökĂŒ-
lecek kaide, tercihan yay izolatörler ĂŒzerine monte edilmeli-
dir. Pompa ise bu kaideye ba€lanâșr. Kaide boyutlandâșrmasâș
ve izolatör seçimi için örne€in ASHRAE Handbook HVAC
Application Volume kullanâșlabilir. Pompalara beton kaide
yaparken: BitmiïŹ döïŹemeden 10 cm. daha yĂŒksek bir taban
kaide, ĂŒzerine en az 5 cm. iki tarafâșna bitĂŒm emdirilmiïŹ
mantar (Stropor de€il!), ĂŒzerine ise pompanâșn monte edile-
ce€i 20-30 cm. kalâșnlâșkta beton kaide dökĂŒlmelidir.
Minimum kaide kalâșnlâș€âșnâșn 22 kW gĂŒce kadar 15 cm., 55
ïŹekil 229. SES KAYNAâI VE GEĂâčïŹ YOLLARI
ICINDEKILERE DĂN
14. 212
kW gĂŒce kadar 20 cm., 75 kW ve daha ĂŒzerinde ise 30 cm.
yapâșlmasâș önerilir.
Herhangi bir hesap yapâșlmaksâșzâșn beton kaidenin altâșna be-
lirli kalâșnlâșkta mantar konulmasâș sureti ile yapâșlan izolasyon
etkisiz olabilir ve ço€u zaman yetersizdir.
Pompalarâșn borulara ba€lanmasâșnda kompansatör veya es-
nek boru ba€lantâșlarâș kullanâșlmalâșdâșr. (ïŹekil 230) Kompansa-
tör seçiminde ve montajâșnda pompa çâșkâșïŹâșndaki basâșnca ve
uygun yataklamaya dikkat edilmelidir. KĂŒĂ§ĂŒk gĂŒĂ§lĂŒ pompa-
larda lastik hortum ba€lantâșlar da kullanâșlabilir.
Borularâșn yapâșya ba€lantâșsâșnda ise çeïŹitli tipte izoleli boru as-
kâșlarâș ve manïŹetleri kullanâșlabilir. Daha basit çözĂŒm ise boru
ile kelepçe arasâșnda lastik vs. gibi izolatörler konulmasâșdâșr.
Ayrâșca yine borularâșn duvar ve döïŹeme geçiïŹlerinde aradaki
boïŹlu€un esnek malzeme ile doldurulmasâș faydalâșdâșr.
9.3. YAPILARDA ISI YALITIMI
âčnsanlar sâșcaklâș€âșn az de€iïŹti€i ortamda rahat ederler. Bu ne-
denle; âșsâș yalâștâșmâș, önce konfor (yaz ve kâșïŹ), sonra iïŹletmede
ekonomi ve az yakâșt kullanâșldâș€âș için temiz çevre sa€laya-
caktâșr. Isâș yalâștâșmâș için yapâșlan yatâșrâșm kendini çok kâșsa dö-
nemde (1 yâșldan az sĂŒrede) amorti edebilmekte ve daha son-
raki dönemlerde bĂŒyĂŒk karlâșlâșklar sa€lamaktadâșr. Belirli
enerji politikalarâș ĂŒretebilen batâș ĂŒlkelerinde âșsâș yalâștâșmâș dev-
let tarafâșndan özendirilmektedir.
Mevcut yönetmeliklere göre bina dâșïŹ kabu€u âșsâș geçiïŹ diren-
ci bölgelere ba€lâș olarak belirli bir sâșnâșr de€erin altâșnda ola-
maz. Bu arada yönetmeli€in kendisi anlatâșlmayacak, sonuç-
larâș ĂŒzerinde durulacaktâșr.
a. Yönetmeli€e uygun yapâșlarda duvar iç yĂŒzey sâșcaklâșklarâș:
âčstanbul için 16.3°C
Ankara için 14.8°C
Kars için 13.9°C
olarak çâșkmaktadâșr. âčstanbul dâșïŹâșnda iç yĂŒzey sâșcaklâșklarâș
konfor ïŹartâș altâșndadâșr, ve lokal olarak daha so€uk olan
kolon gibi yerlerin iç yĂŒzeylerinde terleme meydana gelir.
b. Ăok katlâș binalarda mimari projeye ba€lâș olmakla birlik-
te ortalama âșsâș kayâșplarâș:
DâșïŹ duvardan %40, pencereden %30, çatâșdan %7, bod-
rumdan %6 ve hava sâșzâșntâșsâș ile %17 mertebesindedir.
c. Yönetmelikten önceki eski yapâșlarda âșsâștma için gerekli
âșsâș miktarâș m3 bina hacmi baïŹâșna ortalama yaklaïŹâșk 40-
50 kcal/h de€erinde iken yönetmeli€e uygun yapâșlarda
bu de€er 20-25 kcal/h mertebelerine inmiïŹtir.
d. 1990 yâșlâșnda yapâșlan bir araïŹtâșrmaya göre
âčstanbulâda %53
Ankaraâda %24
âčzmirâde %84
oranâșnda yeni yapâșlmâșïŹ bina yönetmeli€e uygun de€ildir.
e. Yönetmeli€e uygun olarak yapâșlmâșïŹ binalarda çeïŹitli il-
lerimizde dâșïŹ kabuktan (duvar + pencere) izin verilen
yâșllâșk âșsâș kaybâș;
Antalyaâda 38.000 kcal/m2 yâșl
âčstanbulâda 70.000 kcal/m2 yâșl
Ankaraâda 91.000 kcal/m2 yâșl
Erzurumâda 152.000 kcal/m2 yâșl
de€erlerindedir. GörĂŒldĂŒÂ€ĂŒ gibi arada çok bĂŒyĂŒk fark
bulunmaktadâșr.
ïŹekil 230. SANTRâčFĂJ POMPAYA TâčTREïŹâčM ABSORBERâč MONTAJI
ICINDEKILERE DĂN
15. 213
9.3.1. Isâș Yalâștâșm Malzemeleri ve KarïŹâșlaïŹtâșrâșlmasâș
TĂŒrkiyeâde toplu konut ĂŒretimi önemli boyutlara ulaïŹmâșïŹtâșr.
Bu tip konut ĂŒretimi uygulamalarâșnda, ço€u zaman dâșïŹ yĂŒ-
zey elemanlarâș beton olmakta ve âșsâș yalâștâșmâș amacâș ile de dâșïŹ
duvarlarâșn iç yĂŒzeylerine, yalâștâșm malzemeleri uygulanmak-
tadâșr. DâșïŹ duvar iç yĂŒzeylerinde kullanâșlan âșsâș yalâștâșm malze-
meleri arasâșnda camyĂŒnĂŒ, polistren köpĂŒk ve poliĂŒretan kö-
pĂŒk sayâșlabilir. Polistren köpĂŒk malzeme yangâșn sâșrasâșnda
zehirli gaz çâșkartâșp ölĂŒme neden oldu€u için kullanâșlmama-
lâșdâșr. Duvarâșn iç yĂŒzeyine bu yalâștâșm malzemesi uygulandâșk-
tan sonra, yalâștâșmâșn odaya bakan iç yĂŒzeyleri alçâș, sâșva veya
benzeri hasâșr maddelerle kaplanarak boyanmaktadâșr.
ĂeïŹitli izolasyon malzemeleri âșsâșl performans, uygulama ko-
laylâș€âș fiyat, ömĂŒr gibi konular bakâșmâșndan, birbirleri ile
karïŹâșlaïŹtâșrâșlabilir. Bu karïŹâșlaïŹtâșrmada ĂŒzerinde durulmasâș ge-
rekli en önemli konu insan hayatâșdâșr. Bu malzemelerin yan-
gâșn halindeki gĂŒvenlik ve tehlike potansiyeli karïŹâșlaïŹtâșrmasâș,
ekonomik ve teknik karïŹâșlaïŹtâșrmadan önce gelmelidir.
Yangâșn GĂŒvenli€i
Duvar âșsâș yalâștâșm malzemelerinin yangâșn testleri, ISO stan-
dardlarâșna göre, yangâșn odalarâșnda yapâșlmaktadâșr. Mineral
yĂŒnler, polistren ve poliĂŒretan âșsâș yalâștâșm malzemeleri için
âčsveçâte yapâșlan test sonuçlarâșnâșn video kayâștlarâș incelendi-
€inde, bu maddelerin yarattâșklarâș yangâșn tehlikesinin boyut-
larâș açâșkça görĂŒlmektedir. Bu âșsâș yalâștâșm malzemeleri, ĂŒze-
rinde herhangi bir kaplama malzemesi olmadan, sâșra ile
standard bĂŒyĂŒklĂŒkte bir odaya kaplanmakta ve kapâș giriïŹi
karïŹâșsâșndaki köïŹede bulanan bir brĂŒlörle açâșk alev oluïŹtu-
rulmaktadâșr. BrĂŒlörĂŒn gĂŒcĂŒ 10 dakika boyunca 100 kW, da-
ha sonraki 10 dakika boyunca 300 kW de€erinde tutulmak-
tadâșr. Mineral yĂŒnĂŒ malzeme ile yapâșlan 20 dakika sĂŒreli
test sonucunda herhangi bir yangâșn ve duman oluïŹumu göz-
lenmemektedir.
Polistren malzeme ile yapâșlan deneyde, 72 saniye sonunda
bĂŒtĂŒn odaya yayâșlan ve kapâșdan dâșïŹarâș fâșïŹkâșran yangâșn ve yo-
€un duman oluïŹumu görĂŒlmĂŒïŹtĂŒr. PoliĂŒretan malzemede
ise, hemen ortaya çâșkan sarâș bir duman ve 19 saniye sonun-
da yo€un bir yangâșn ve duman görĂŒlmĂŒïŹtĂŒr.
Sonuçlarâș bakâșmâșndan çok çarpâșcâș olan bu deneylerde, po-
listren ve polietilen malzemenin bĂŒyĂŒk bir yangâșn tehlikesi
potansiyeli taïŹâșdâș€âș ve yanma halinde yo€un bir duman yay-
dâș€âș açâșkça görĂŒlmektedir. Ortaya çâșkan dumanâșn zehirleyi-
ci ve bo€ucu etkisi, insanlar için alevlerden daha zararlâșdâșr
ve yapâș için de çok daha bĂŒyĂŒk tehlike oluïŹturmaktadâșr. Do-
layâșsâș ile bu malzemelerin yapâșlarda âșsâș yalâștâșmâș amacâș ile
kullanâșlmasâș halinde, bu durum dikkate alâșnarak, gerekli ön-
lemler alâșnmalâșdâșr.
Di€er Ăzellikler (Tablo 231)
Isâș yalâștâșm malzemelerinin di€er ilginç özellikleri ve kulla-
nâșmdaki avantajlarâș aïŹa€âșda sâșralanmâșïŹtâșr:
1. Polistren malzemede hacim sabit de€ildir. Ăretim tarihin-
den yaklaïŹâșk 2-2,5 yâșl sonra sabit hacim de€erine ulaïŹâșr.
Bu sĂŒre içinde boyutta kâșsalma 10 mm./metre kadardâșr.
De€iïŹim zamana göre eksponensiyeldir. Ancak bir ay
bekletilmiïŹ köpĂŒk malzemede bile, 3-5 mm./metre boyut
de€iïŹimi beklenir.
Yapâșlan araïŹtâșrmalar yĂŒksek dozajlâș olmamak koïŹuluyla
sâșva, harç ve betonun ancak 0,2 mm./metre de€erine ka-
dar boyut de€iïŹmelerini hasarsâșz karïŹâșlayabildi€ini orta-
ya koymuïŹtur.
2. Polistren malzemenin yaïŹlanma özelli€i vardâșr. Polistren
ve poliĂŒretan gibi petrol tĂŒrevi malzemeler gĂŒneïŹ âșïŹâșkla-
râșyla karïŹâș karïŹâșya kaldâșklarâșnda, mor ötesi âșïŹâș€a karïŹâș du-
yarlâșdâșr. Mor ötesi âșïŹâșk etkisi ile molekĂŒl yapâșsâșnda de€i-
ïŹiklik olur ve yĂŒzeylerde toz halinde dökĂŒlmeler baïŹlar.
3. Polistren ve poliĂŒretan malzemeler yĂŒksek sâșcaklâșklara
karïŹâș duyarlâșdâșr. DIN 18164âe göre polistren uygulama-
sâșnda çevre ïŹartlarâș 78-80°C ile sâșnâșrlandâșrâșlmâșïŹtâșr.
PoliĂŒretan için ise, kullanma sâșcaklâș€âș ĂŒst sâșnâșrâș 110°C
olarak TĂŒrk Standardâlarâșnda ifade edilmiïŹtir.
Bu malzemelerin yukarâșdaki nedenlerle teras ve çatâșlar-
da kullanâșmâș tavsiye edilmez.
Tablo 231. TĂRK STANDARTLARINDAN ALINAN ISI YALITIM MALZEMELERâč VE YALITIM ĂZELLâčKLERâč
Birim Hacim
KĂŒtlesi (1)
(kg/m3)
360 - 460
570
> 15
> 30
> 30
8 - 200
15 - 200
100 - 150
80 - 160
> 160 - 250
> 250 - 500
150 - 200
Isâș âčletkenli€i
Hesap De€er (4)
(kcal/mh°C)
0.08
0.13
0.034
0.030
0.034
0.034
0.040
0.050
0.039
0.043
0.047
0.050
Sâșra No.
10
10.1
10.2
10.2.1
10.2.2
10.2.3
10.3
10.4
10.5
10.6
10.7
Malzeme veya BileïŹenin ĂeïŹidi
Isâș Yalâștâșm Malzemeleri
Odun TalaïŹâș Levhalarâș (TS 305) Levha Kalâșn€âș >25 mm
=15 mm
Sentetik KöpĂŒk Malzemeler
Polistren Sert köpĂŒk Levhalar (TS 7316)
PoliĂŒretan Sert KöpĂŒk Levhalar (TS 2193)
Fenol Reçinesinden Sert KöpĂŒk Levhalar
Mineral ve Bitkisel Liflerden Isâș Yalâștâșm Malzemeleri (TS 901)
Bitkisel Liflerden Isâș Yalâștâșm Malzemeleri (TS 901)
Cam KöpĂŒÂ€ĂŒ Levhalar
Mantardan Isâș Yalâștâșm Levhalarâș (TS 304)
KamâșïŹtan Hafif Levhalar
ICINDEKILERE DĂN
16. 214
4. Polistren ve poliĂŒretan kimyasal bazâș çözĂŒcĂŒlere karïŹâș
duyarlâșdâșr. Bu çözĂŒcĂŒler arasâșnda benzin, gazya€âș, baca
gazlarâș, metan grubu, ester, eter, amin gruplarâș, HNO3
sayâșlabilir.
5. KöpĂŒk yalâștâșm malzemeleri organik kaynaklâș oldu€un-
dan bazâș canlâșlar için gâșda oluïŹturmaktadâșr.
Fare, karâșnca, yaban arâșlarâș ve di€er kanatlâș zararlâșlar bu
maddelerin bĂŒnyesinde yuvalanabilmektedir.
Ayrâșca bu maddelerde mikro organizmalar yaïŹayabil-
mektedir.
6. Polistren nemlenerek âșsâș iletkenlik direncini kaybeder.
Buhar geçirgenlik katsayâșsâș = 20-70 olup ahïŹaptan daha
dĂŒïŹĂŒktĂŒr.
Kapalâș gözenekli oldu€undan bĂŒnyesine difĂŒzyon yolu
ile yerleïŹen buhar, yo€unlaïŹarak bĂŒnyede suya dönĂŒïŹĂŒr.
Kapiler taïŹâșma dĂŒïŹĂŒk oldu€undan ve kuruma olayâș,
malzeme derinli€inden yĂŒzeye su hareketi ile olaca€âșn-
dan, kuruma gerçekleïŹmeyecek ve birkaç kâșïŹ mevsimi
sonunda polistren sĂŒnger gibi su dolu bir hale dönĂŒïŹe-
cektir. Bu duruma gelmiïŹ bir malzemenin âșsâș yalâștâșm
özelli€i kalmamâșïŹtâșr.
Suya doymuïŹ polistrenin nemi hacim olarak %30 olup,
her %1 hacim - nem miktarâș için âșsâș iletkenlik de€eri %3
bozulmaktadâșr.
7. Polistrenin ses yalâștâșmâș yetersizdir. âčyi âșsâș tutucular aynâș
zamanda iyi ses tutucu olmamaktadâșr.
Ses yalâștâșmâșnda en önemli ĂŒrĂŒn özelli€i: Malzeme yapâș-
sâșndaki boïŹluklar, aralarâșnda ba€lantâșlâș ve dâșïŹ hava ile te-
masta olmalâșdâșrlar.
Bu ïŹekilde gelen ses enerjisi havanâșn bĂŒnyedeki hareke-
ti sâșrasâșnda âșsâș enerjisi ve deformasyona dönĂŒïŹerek yu-
tulmaktadâșr. Polistrende ise bĂŒnyedeki boïŹluklar kapalâș
hava ile dolu ve hava ba€lantâșsâș kesik oldu€undan, dar-
be sesi, hava sesi ve ses yutma yalâștâșm de€erleri camyĂŒ-
nĂŒnden dĂŒïŹĂŒktĂŒr.
9.4. ISITMA TESâčSATI VE ĂEVRE
Yakâștlarâșn yanmasâș sonucu oluïŹan ve duman gazlarâș ile at-
mosfere yayâșlan en önemli zararlâș maddeler ve özellikleri
aïŹa€âșda kâșsaca özetlenmiïŹtir.
âčs ve katâș partikĂŒller:
âčnsanlarda özellikle solunum yollarâș hastalâșklarâșna neden
olur. Aynâș ïŹekilde, bitkilerde yapraklarâș kaplayarak solunu-
mu engeller. Ăevreyi kirletir. Ăzellikle kalitesiz kömĂŒr ya-
kâșlmasâș sonucu oluïŹur.
KĂŒkĂŒrtdioksitler (SO2):
âčnsanlar için zehirleyici etkisi vardâșr. Bitkilerde klorofil ĂŒre-
timini engelleyerek ölmelerine neden olur. Su ile birleïŹerek
asit teïŹkil eder ve yapâșlarda ve metal yĂŒzeylerde korozyona
neden olur.
Azotoksitler (NOx):
Ci€erleri tahrip eder, belirli ölĂ§ĂŒde önce bronïŹite, daha yĂŒk-
sek dozda alâșndâș€âșnda ölĂŒme neden olur. GĂŒneïŹ âșïŹâș€âș yardâș-
mâș ile atmosferde reaksiyonlara neden olur ve mevcut ozon
dengesini bozar. Bitki örtĂŒsĂŒne, a€açlara zarar verir ve çöl
etkisi yaratâșr.
Karbonmonoksit (CO):
Kandaki alyuvarlarâș tahrip ederek ölĂŒme neden olur. Ăok ze-
hirleyici bir maddedir.
Karbondioksit (CO2):
Atmosferde sera etkisi yaratarak dĂŒnyanâșn âșsâșnmasâșna neden
olur.
Almanyaâda konutlarda ve kĂŒĂ§ĂŒk birimlerde âșsâștma amacâș
ile yakâșt kullanâșmâșndan do€an zararlâș madde miktarlarâș, ka-
zan âșsâșl gĂŒcĂŒne ba€lâș olarak ve yakâșt cinslerine göre Tablo
232âde verilmiïŹtir.
Bu tabloda verilen de€erlerin yĂŒksek bir teknoloji ile ĂŒreti-
len kazanlarda söz konusu oldu€unu ve özellikle kömĂŒr ola-
rak kaliteli yakâșt kullanâșldâș€âș dikkate alâșnmalâșdâșr.
TĂŒrkiyeâde hem genel ortalama kazan kaliteleri ve yakma
teknolojisi dĂŒïŹĂŒktĂŒr ve hem de dĂŒïŹĂŒk kaliteli yakâșt kullanâș-
lâșr. Dolayâșsâșyla TĂŒrkiye ïŹartlarâșnda do€al gaz hariç, birim
enerji baïŹâșna zararlâș emisyon miktarlarâș daha fazladâșr.
Zararlâș Madde Emisyonuna Getirilen Sâșnâșrlamalar
âčnsan ve çevre sa€lâș€âș bakâșmâșndan birçok ileri ĂŒlkede baca
gazâș emisyonlarâșna sâșnâșrlamalar getirilmiïŹtir. Bu sâșnâșrlama-
larda iki önemli ölĂ§ĂŒ bulunmaktadâșr.
Birinci ölĂ§ĂŒ yer seviyesindeki zararlâș maddelerin konsant-
rasyonudur. âčkinci ölĂ§ĂŒ ise, baca gazlarâș içindeki zararlâș
madde deriïŹikli€idir. Her iki de€er arasâșnda baca yĂŒksekli-
€i, rĂŒzgar hâșzâș vs. gibi parametrelere ba€lâș karmaïŹâșk bir iliïŹ-
ki vardâșr.
Almanyaâda yer seviyesinde havadaki zararlâș madde deri-
ïŹikli€i ile ilgili bazâș sâșnâșrlama örnekleri Tablo 233âde ve-
rilmiïŹtir. Ayrâșca tabloda görĂŒlen uzun sĂŒreli de€er, yâșllâșk
ortalamayâș; kâșsa sĂŒreli de€er 1/2 saatlik ortalamayâș ifade
etmektedir.
TĂŒrkiyeâde bu konudaki yasal dĂŒzenlemelerin baïŹâșnda
BaïŹbakanlâș€âșn yayâșnladâș€âș 2 Kasâșm 1986 tarihli hava kali-
tesinin korunmasâș yönetmeli€i gelmektedir. Bu yönetmelik
göreceli olarak eski olmasâșna karïŹâșn hayata fazla geçme-
miïŹtir. Ancak son yâșllarda endĂŒstriyel tesislerde uygulan-
Tablo 233. EMâčSYON LâčMâčTLERâč (ALMANYA)
Madde
CO
SO2
NO2
âčs
BĂŒyĂŒklĂŒk
mg/m3
mg/m3
mg/m3
mg/m3
Kâșsa SĂŒreli
0.30
0.40
0.30
0.30
Yer Seviyesinde Hava Kalitesi
Uzun sĂŒreli
0.10
0.14
0.08
0.15
Tablo 232. BâčRâčM ENERJâč ĂRETâčMâč âčĂâčN
EMâčSYON DEâERLERâč
Yakâșt Cinsi
TaïŹ KömĂŒrĂŒ
Fuel Oil
Mazot
Do€al Gaz
SO2
2.10
2.04
0.54
0.01
NOX
0.42
0.75
0.21
0.21
CO
26.7
0.04
0.21
0.25
âčs
1.04
0.12
-
-
Organik BileïŹen
1.04
0.03
0.04
0.01
Emisyon Miktarlarâș (mg/kcal)
ICINDEKILERE DĂN
17. 215
maya baïŹlamâșïŹtâșr. Bu yönetmeli€e göre yer seviyesindeki
hava kalitesi için uzun (UVS) ve kâșsa (KVS) vadeli sâșnâșr
de€erler Tablo 234âde verilmiïŹtir. Bu tablonun 2. bölĂŒ-
mĂŒnde ise bĂŒyĂŒk kazanlar için yine aynâș yönetmelik tara-
fâșndan getirilen emisyon sâșnâșrlarâș verilmiïŹtir. Bu emisyon
sâșnâșrlarâș yakâșt cinsine göre baca gaz içerisinde bulunmasâș-
na izin verilen zararlâș madde deriïŹikliklerinin ĂŒst limitleri-
ni ifade etmektedir.
Avrupa ve Almanyaâda âșsâștma amaçlâș kazan + yakâșcâș gru-
bu için getirilen sâșnâșrlamalar ise çok daha aïŹa€âșdadâșr ve
zamanla bu limitler aïŹa€âș çekilmektedir. Tablo 235âte Al-
manyaâdaki ve Tablo 236âda Avrupaâdaki bazâș emisyon sâș-
nâșrlarâș verilmiïŹtir.
Kazan ve brĂŒlör ĂŒreticileri Almanyaâda çevre dostu ĂŒrĂŒnler
için bir âMavi Melekâ amblemi ortaya koymuïŹlardâșr. âMave
Melekâ amblemini alabilmek için ĂŒrĂŒnlerin çok daha dĂŒïŹĂŒk
de€erleri sa€lamasâș gerekti€i Tablo 235âde görĂŒlmektedir.
Giderek azalan de€erlere uymak ĂŒreticiler açâșsâșndan önemli
bir rekabet ortamâș yaratmaktadâșr. Söz konusu limitlerin tut-
turulabilmesi için,
a. Yakâșt cinsiyle ilgili
b. Yanmayla ilgili
c. Kazan çâșkâșïŹâșnda bacada
alâșnabilecek önlemler vardâșr. Ăzellikle kazan + brĂŒlör kom-
binasyonu kalitesi açâșsâșndan önemli olan, yanma ile ilgili
alâșnacak önlemlerdir. âčyi bir yanma tekni€i ile yukarâșda ve-
rilen limitleri sa€lamak mĂŒmkĂŒndĂŒr.
Buderus atmosferik brĂŒlörlĂŒ kazanlarâșndaki emisyon de€er-
leriyle iliïŹkili geliïŹme açâșsâșndan CO ve NOx emisyon de€er-
leri Tablo 238âde verilmiïŹtir.
Buderus sâșvâș yakâștlâș kazanlarda kullanâșlan mavi alevli brĂŒlör
emisyon de€erleri ise Tablo 237âde görĂŒlmektedir.
Tablo 234. HAVA KALâčTESâč SINIR DEâERLERâč
Madde Birimi
CO (mg/m3)
SO2 (mg/m3)
NOx (mg/m3)
PartikĂŒl (mg/m3)
UVS Uzun SĂŒreli
0.200
0.150
0.300
0.150
KVS Kâșsa SĂŒreli
0.600
0.400
0.900
0.300
Yeni Kazanlarda Emisyon Limitleri (50 - 100 MW)Yer Seviyesinde Hava Kalitesi
KömĂŒr
250
2000
800
150
Fuel Oil
170
1700
800
170
Do€al Gaz
100
100
-
10
Ulusal Yönetmelikler,
Normlar ve
TeïŹvik Programlarâș
A-Luft 4)
DIN 4702
Kâșsâșm 1 08.90
Kazan 2MW
DIN 4702
Kâșsâșm 1-6 08.90
âMavi Melekâ
Ăevre koruma amblemi
alabilmek için,
Kazanlar 120 kW
Sobalar 11 kW
BlmSchV 5) Tasarâș
01.96
Hamburg TeïŹvik Programâș
95âten itibaren
Not: (mg/kWh) biriminde verilen de€erler, aynâș zamanda (%3 O2 baz alâșnarak) mg/Nm3 birimi cinsinden de€erleri de göstermektedir.
Sadece LPG için bu geçerli de€ildir. LPG halinde,
1) NOx = 315 mg/Nm3 , CO = 126 mg/Nm3
2) NOx = 315 mg/Nm3 , CO = 158 mg/Nm3
Di€er Notlar: 3) Baca gazâș içinde ölĂ§ĂŒlen O2 oranâș %0âa indirgenmiïŹ halde.
4) Hava temizli€i için teknik talimatlar.
5) Almanya emisyon koruma kanunu.
Kullanâșm Alanâș
Sâșvâș Yakâșt (Motorin)
Gaz
Sâșvâș Yakâșt (Motorin)
Do€al Gaz
Do€al Gaz
LPG (3. gaz grubu) 1)
Do€al Gaz H
BĂŒtan Gaz 2)
Motorin BrĂŒlörĂŒ RAL-UZ 9
Sâșvâș Yakâșt BrĂŒlörĂŒ-Kazan RAL-UZ 46
Atmosferik BrĂŒlörlĂŒ Gaz Yakâșt RAL-UZ 39
Kombi ve ïŹofben RAL-UZ 40
Ăflemeli Gaz BrĂŒlörlĂŒ-Kazan RAL-UZ 41
Yo€uïŹmalâș Kazan-Gaz Yakâșt RAL-UZ 61
Do€al Gazlâș Soba RAL-UZ 71
Sâșvâș Yakâșt 120 kW
Gaz Yakâșt 120 kW
Sâșvâș Yakâștlâș Normal ve Yo€uïŹmalâș Kazan
Do€al Gazlâș Yo€uïŹmalâș Kazan
CO
mg/kWh ppm
O2=%0 3)
170 159
100 93
94 87
110 102
100 93
100 93
120 118
100 93
150 147
80 74
80 74
60 56
60 56
60 56
50 47
100 93
20 17
17 15
NOx
mg/kWh ppm
O2=%0 3)
250 142
200 114
140 80
260 148
150 85
200 114
300 179
200 114
300 179
120 68
120 68
80 45
60 34
80 45
65 37
150 85
120 68
80 45
60 45
26 15
De€iïŹik Birimlerde Zararlâș Madde Sâșnâșr De€erleri
Tablo 235. OCAK 1996 âčTâčBARâčYLE ALMANYAâDA GEĂERLâč EMâčSYON SINIR DEâERLERâč
ICINDEKILERE DĂN
18. 216
9.5. ĂATI ISI MERKEZLERâč
Yakâșt olarak fuel oil veya kömĂŒr kullanâșmâșnda âșsâș merkezi-
nin çatâșda oluïŹturulmasâșnda en önemli sakâșnca, yakâștâșn çatâș-
ya taïŹâșnmasâș, depolanmasâș ve bu depolanmanâșn getirdi€i sta-
tik yĂŒklerdir. Oysa do€al gaz söz konusu oldu€unda kazan
dairelerini çatâș katâșnda dĂŒzenlemek bĂŒyĂŒk avantajlar sa€la-
maktadâșr. Ăzellikle atmosferik brĂŒlörlĂŒ dökĂŒm do€al gaz
kazanlarâș ile çatâș âșsâș merkezleri mutlaka birlikte dĂŒïŹĂŒnĂŒlme-
si gerekli kavramlar olarak eski ve yeni bĂŒtĂŒn yapâșlarda de-
€erlendirmelidir. Bu yolla önemli ölĂ§ĂŒde avantaj ve farklâșlâșk
yaratmak mĂŒmkĂŒndĂŒr.
Isâș merkezinin çatâșda oluïŹturulmasâș, do€al gaz halinde tek-
nik ve ekonomik avantajlarâș yanâșnda, bazen yapâș kullanâșmâș
açâșsâșndan da bir gereklilik olabilmektedir.
Ărne€in:
a. Bodrum katta park yeri kazanabilmek,
b. Bodrum katta çeïŹitli amaçlâș kullanâșm sahalarâș kazana-
bilmek, (BĂŒyĂŒk marketlerde alâșïŹveriïŹ sahasâș, tek aileli
evlerde hobi odalarâș, jimnastik salonu vs.)
c. YĂŒksek zemin suyu seviyesi veya kayalâșk temel nedeniyle
Ăatâș Isâș Merkezlerinin Avantajlarâș
1. Kazan dairesi açâșsâșndan
a. Bodrum katâș yapâșlmasâș mĂŒmkĂŒn olmayan yerlerde
ideal çözĂŒmĂŒ getirir.
b. Kâșymetli bodrum katlarâșnâș kazanmak mĂŒmkĂŒn olur.
c. Do€al gaz için gerekli pahalâș havalandâșrma ve emni-
yet önlemlerinden ekonomi sa€lanâșr. Herhangi bir gaz
sâșzâșntâșsâș riski ve bunun yarattâș€âș patlama tehlikesi çatâș
katâșnda bulunmayacaktâșr.
Avrupa Yönetmelikler,
Normlar ve
TeïŹvik Programlarâș
Steiermark 4)
Hava Temizli€i
Yönetmeli€i
Steier 5) Do€al Gaz TeïŹvik Programâș
âčsviçre
Hava Temizli€i
Yönetmeli€i
LRV 92
NOx - Besluit
Hollanda
Geskeur - SV 3)
Hollanda
Belçika Flaman
Bölgesi için
1) NOx sâșnâșrlarâș için Hollanda kanunlarâș,
2) Birinci de€er DIN 4702 T.NBâye benzer biçimde tarif edilen yâșllâșk emisyon de€erleri,
parantez içindeki ikinci de€er NOx emisyonlarâșnâșn mutlak maksimum de€eri
3) Hollandaânâșn iste€e ba€lâș emisyon hedefleri,
4) Belçika tasarâșsâș kararname sâșnâșrlarâșnâș zamanâșmâșzda 300 kWâtan itibaren gazlâș kazanlarla ötelemeyi tartâșïŹmaktadâșr.
5) Avusturyaâda bir bölge.
Kullanâșm Alanâș
Sâșvâș Yakâșt (Motorin, Fuel oil)
Do€al Gaz
BĂŒtan Gazâș (LPG)
Gaz KĂŒĂ§ĂŒk TĂŒketiciler (Evler)
Motorin Ăflemeli BrĂŒlör (Her kademede)
Motorin Atmosferik BrĂŒlör
Do€al Gaz Atmosferik BrĂŒlör 12 KW
Do€al Gaz BĂŒtĂŒn BrĂŒlörler 12 kW
Do€al Gaz Atmosferik BrĂŒlör 900 kW
Do€al Gaz Ăn KarâșïŹâșmlâș BrĂŒlör 900 kW
Do€al Gaz Ăflemeli BrĂŒlör 900 kW
2250 kW
Do€al Gaz Atmosferik BrĂŒlör 31.5 kW
31.5 - 595 kW
Do€al Gaz Ăn KarâșïŹâșmlâș BrĂŒlör 31.5 kW
31.5 - 595 kW
Do€al Gaz Ăflemeli BrĂŒlör 595 kW
595 - 900 kW
900 - 2250 kW
2250 kW
Sâșvâș Yakâșt Kazanâș Hepsi
Do€al Gaz Kazanâș 100 kW 4)
CO
mg/kWh ppm
O2=%0 3)
72 67
74 67
84 87
21 49
150 140
100 93
100 93
- -
- -
- -
- -
- -
- -
- -
- -
- -
- -
- -
- -
- -
- -
NOx
mg/kWh ppm
O2=%0 3)
120 72
108 62
140 80
32 18
120 68
120 68
120 68
80 45
157(210) 2) 89(119)
70(90) 40(51)
105(140) 60(80)
100 57
70 40
100 60
70 40
105 60
105 60
105 57
100 60
100 57
100 57
De€iïŹik Birimlerde Zararlâș Madde Sâșnâșr De€erleri
Sadece SO2 için 1700 mg/m3 sâșnâșrâș vardâșr.
Tablo 236. OCAK 1996 âčTâčBARâčYLE AVRUPA ĂLKELERâčNDE GEĂERLâč EMâčSYON SINIR DEâERLERâč
BrĂŒlör Tipi
G 115 URE
G 205 URE
CO (mg/kWh)
20
25
NOx (mg/kWh)
95
115
Tablo 237. BUDERUSâTA KULLANILAN MAVâč ALEVLâč
SIVI YAKIT BRĂLĂR EMâčSYON DEâERLERâč
Kazan Tipi
G 124 X
G 134 LP
G 224 LP
G 224 L
G 524 LPZ
G 324 LZ
G 424
G 524
NOx Emisyonu
<80 mg/kWh
40 mg/kWh
<80 mg/kWh
150 mg/kWh
<80 mg/kWh
165 mg/kWh
150 mg/kWh
150 mg/kWh
CO Emisyonu
<20 mg/kWh
15 mg/kWh
<10 mg/kWh
25 mg/kWh
<10 mg/kWh
25 mg/kWh
25 mg/kWh
25 mg/kWh
Tablo 238. BUDERUS ATMOSFERâčK BRĂLĂRLĂ
KAZAN EMâčSYON DEâERLERâč
ICINDEKILERE DĂN
19. 217
Olasâș bir gaz sâșzâșntâșsâș, gaz havadan hafif oldu€undan
yĂŒkselerek çatâșdaki havalandâșrma bacasâșndan dâșïŹarâș ka-
çaca€âș için binada tehlike yaratmayacaktâșr. Ayrâșca her-
hangi bir patlama halinde, çatâșnâșn kolayca yâșrtâșlarak ba-
sâșncâș yok etmesi sonucu, binada oturma mahallerinde
herhangi bir hasar yaratmayacaktâșr.
d. Do€al gaz halinde depolama gerekmedi€inden, kazan
dairesinde fazla yere gerek yoktur.
e. Yakâșt depolama için depo yatâșrâșmâșna ihtiyaç yok-
tur. Sadece bir boru ile do€al gazâșn çatâșya taïŹâșnmasâș
gerekir.
Do€al gaz havadan hafif oldu€undan, bir basâșnç kullanâș-
mâșna bile gerek kalmaksâșzâșn kendili€inden yĂŒkselir.
2. Baca açâșsâșndan
a. Kazanlarâșn do€al gaza dönĂŒïŹĂŒmĂŒnde en bĂŒyĂŒk
problem kömĂŒre göre geliïŹi gĂŒzel projelendirilmiïŹ ve
kötĂŒ yapâșlmâșïŹ bacalardan kaynaklanmaktadâșr. Do€al
gazda dumandaki yĂŒksek su buharâș oranâș dolayâșsâș ile
bacada yo€uïŹma olmaktadâșr. Bu yo€uïŹan sular bacaya
komïŹu duvarlardan isli kara bir leke olarak yaïŹam ma-
hallerine sâșzmakta ve istenilmeyen bir durum yarat-
maktadâșr. Bunun önĂŒne geçilmesi için çok pahalâș ön-
lemler gerekir.
Böyle bir durumda bacanâșn iptal edilerek, kazan daire-
sinin çatâșda dĂŒzenlenmesi basit ve pratik bir önlemdir.
b. Yeni yapâșlacak binalarda baca olmayacak, gerek ya-
pâșm masrafâș, gerekse kazanâșlan inïŹaat alanâș olarak önem-
li bir avantaj sa€layacaktâșr.
c. Baca çekiïŹindeki de€iïŹmeler ve bodrumda kazan da-
irelerindeki havalandâșrma cihazlarâșnâșn yanmaya etkileri
(vakum etkisi) ortadan kalkacaktâșr. Böylece kazanda iïŹ-
letme kolaylâș€âș ve verim artâșïŹâș elde edilecektir. ĂekiïŹte-
ki de€iïŹmeler dolayâșsâș ile ortaya çâșkan kötĂŒ yanma ve
kurum problemleri olmayacaktâșr.
d. Durma sâșrasâșnda baca çekiïŹi olmadâș€âșndan kazanda
so€uma olmaz.
e- Bacanâșn temizlik ve iïŹletme giderleri azalâșr.
3. Kazan açâșsâșndan
a. Kazanda statik basâșnç olmayaca€âș için bĂŒtĂŒn uygulama-
larda (yĂŒksek bloklarda bile) normal tip kazan kullanâșlabilir.
b. Bacada yo€uïŹma problemi olmadâș€âșndan baca gazâș sâș-
caklâș€âș dĂŒïŹĂŒrĂŒlebilir ve kazanda en yĂŒksek verim de€er-
lerine çâșkâșlabilir.
c. Atmosferik brĂŒlörlĂŒ kazanlar bu uygulama için ideal-
dir. Bu kazanlarda sa€lanmasâș gerekli baca çekiïŹi çok
kĂŒĂ§ĂŒktĂŒr. Aynâș ïŹekilde ĂŒflemeli brĂŒlör kullanâșlmasâș ha-
linde yine fazla baca çekiïŹi gereksinmeyen yĂŒksek ba-
sâșnçlâș brĂŒlörler kullanâșlmalâșdâșr. Bu her iki tip kazan da
göreceli olarak kĂŒĂ§ĂŒk kazan tipleridir. Ayrâșca dilimli dö-
kĂŒm kazanlarâșn taïŹâșma avantajâș da vardâșr. Bunlarâșn çatâș-
ya taïŹâșnmasâș problem yaratmaz.
4. Boru tesisatâș açâșsâșndan
a. Açâșk genleïŹme kabâș kullanan sistemlerdeki emniyet
gidiïŹ ve dönĂŒïŹ borularâș haberci borularâș ve bu borularâșn
bĂŒtĂŒn katlarda kapladâș€âș kayâșp alandan ekonomi sa€la-
nacaktâșr. Bunlarda oluïŹan âșsâș kaybâș ve açâșk genleïŹme ka-
bâșndan emilen hava problemleri ortadan kalkar. Ăatâș ka-
tâșndaki merkezlerde kapalâș genleïŹme kabâș kullanâșlâșr.
GenleïŹme deposu sistemin susuz kalmamasâș için kaza-
nâșn ĂŒst seviyesinden daha yukarâșya monte edilir.
b. Sistemin havasâșnâș almak kolaylaïŹâșr.
c. Kazanla birlikte pompa ve di€er armatĂŒrler de dĂŒïŹĂŒk
basâșnç altâșnda çalâșïŹâșrlar. Ayrâșca sistemde çatâș katâșnda kli-
ma ve havalandâșrma santralleri de varsa bu cihazlara
olan ba€lantâș daha kâșsalacaktâșr.
Sistemin Dezavantajlarâș
a. Bu sistemin en önemli dezavantajâș kazan ve pompa ta-
rafâșndan yaratâșlan sesin izole edilerek yapâșya geçmesi-
nin önlenmesidir. Ancak konut âșsâștmasâșnda kullanâșlan
boruya takâșlan cinsten dolaïŹâșm pompalarâșnda (âșslak ro-
torlu pompalar) herhangi bir ses problemi yoktur. At-
mosferik brĂŒlörlĂŒ kazanlar kullanâșlâșrsa ses problemi
hiç olmayacaktâșr.
b. Boru ïŹebekesi ĂŒstten da€âștma ĂŒstten toplama yapâșldâș€âșnda
boru maliyetleri de€iïŹmez. Ancak iki kattan daha yĂŒksek
yapâșlarda alttan da€âștma alttan toplama sistemi yapâșlmalâș
ve çatâș âșsâș merkezinden aïŹa€âșya inen kolona ba€lanmalâș-
dâșr. Buna karïŹâșlâșk emniyet gidiïŹ ve dönĂŒïŹ borularâșnâșn
kalkmasâș bu ana kolonun maliyetini kompanse eder.
c. Kazan dairesi henĂŒz kaba inïŹaat bitiminde tamamlanma-
lâșdâșr.Ayrâșca döïŹeme desteklenmelidir. 350 kw kadar olan
kĂŒĂ§ĂŒk kapasitelerde kazanlar mahya altâșnda, kiriïŹ ĂŒzeri-
ne monte edildi€inde özel önlemler gerekmeyecektir.
d. Ăatâșda uygun boru geçiïŹ delikleri bâșrakâșlmalâșdâșr.
e. Ăatâș katâș yeterli yĂŒkseklikte olmalâșdâșr.
f. Yakâșt ba€lantâșsâș, elektrik kablosu ba€lantâșlarâș ve kazan
so€uk su ba€lantâșlarâșnâșn çatâșya kadar uzatâșlmasâș ilave
yatâșrâșm maliyeti getirir. Ancak avantajlarâș ile birlikte he-
saplandâș€âșnda, çatâș âșsâș merkezlerinin yatâșrâșm maliyeti
do€al gazda daha ekonomiktir.
Ăatâș âșsâș merkezleriyle bina altâșndaki âșsâș merkezi karïŹâșlaïŹ-
tâșrmasâș Tablo 239âda verilmiïŹtir.
9.5.1. Ăatâș Isâș Merkezinin Ekonomisi
BugĂŒn için çatâș kazan dairesi ĂŒstĂŒnlĂŒklerini ve getirisini sa-
yâșsal olarak görmek yatâșrâșmcâșlar açâșsâșndan daha bĂŒyĂŒk önem
taïŹâșmaktadâșr. YĂŒksekli€i 50 metre ve daha yĂŒksek olan bina-
larda kazan dairesini binanâșn son katâșna yapmak bodrum ka-
ta planlamaya göre çok daha ucuz olmaktadâșr. söz konusu
uygulamalarda avantaj ve karlâșlâșklarâș görebilmek için somut
bir örnek alâșnmâșïŹ ve bu örnek için yatâșrâșm maliyetleri hesap-
lanarak bodrum kattaki kazan dairesi ile, çatâș katâșndaki ka-
zan dairesi arasâșndaki yatâșrâșm farkâș belirlenmiïŹtir.
Buna göre 75 metre yĂŒkseklikte bir yapâșda inïŹaat ve tesisat
yatâșrâșm maliyetindeki azalmanâșn, kazan maliyetinin ĂŒzerin-
de oldu€u görĂŒlmĂŒïŹtĂŒr.
Burada bina yĂŒksekli€i açâșsâșndan kritik de€er 50 metre ol-
maktadâșr.
ICINDEKILERE DĂN
20. 218
Tablo 239. ĂATI ISI MERKEZâčYLE BâčNAALTI ISI MERKEZâč
KARïŹILAïŹTIRMASI
KarïŹâșlaïŹtâșrma
Konusu
âčlk Yatâșrâșm
Maliyeti
Ses - GĂŒrĂŒltĂŒ
ve TitreïŹim
Yapâș
Kullanâșmâș
Açâșsâșndan
Mimari
Konfor
Ăatâș Isâș Merkezi
a- Bir ila beïŹ kata kadar olan yapâșlarda ilk yatâșrâșm
maliyeti yaklaïŹâșk olarak aynâș.
b- BeïŹ ila on kata kadar olan yapâșlarda ilk yatâșrâșm
maliyeti daha az.
c- On kat ve daha yĂŒksek yapâșlarda ilk yatâșrâșm
maliyeti çok daha az.
Ăzellikle yĂŒksek bloklarda çatâș kazan dairesi
avantajlâșdâșr. Baca maliyetine ek olarak artan statik
basâșnç nedeniyle kazan dairesindeki di€er eleman-
larâșn (genleïŹme deposu , vanalar vb.) de maliyeti
daha azdâșr.
Ayrâșca kazan dairesi havalandâșrma ïŹartlarâș çok kolay
ve ucuza sa€lanâșr
Teknik ve ekonomik avantajlar yanâșnda ;
a- Bodrum katta park yeri kazanabilmek ,
b- Bodrum katta çeïŹitli amaçlâș kullanâșm sahalarâș
kazanabilmek,
c- Bodrum kat yapâșlmayan ve zemin katâș çok
kâșymetli olan yapâșlarda,
d- Zemin suyu seviyesi veya kayalâșk temel
nedeniyle bodrum kat yapâșlmayan binalarda çatâș âșsâș
merkezleri zorunlu olabilir.
Kazan dairesi boyutlarâș on kata kadar olan yapâșlarda
aynâșdâșr. Daha yĂŒksek yapâșlarda ise daha kĂŒĂ§ĂŒk alan
yeterli olacaktâșr.
Borularâșn yukarâșdan (en ĂŒst kattan) da€âștâșlmasâș ve
aïŹa€âșdan toplanmasâș mĂŒmkĂŒndĂŒr. (âčdeal sistem)
Yada çatâș kazan dairesinden gidiïŹ ve dönĂŒïŹ borularâș
alt kata indirilip , bodrum kat tavanâșndan boru
da€âștâșmâș yapâșlabilir.
Sistem otomatik kontrol (Ecomatic) ile
çalâșïŹtâșrâșlmalâșdâșr. Ăatâșya çâșkmaya gerek kalmayacaktâșr.
Ses - gĂŒrĂŒltĂŒ ve titreïŹim kazan tipi ile ilgilidir . Bu kriter genel olarak de€erlendirilirse ;
a- Atmosferik brĂŒlörlĂŒ kazan kullanâșlâșrsa ses ve titreïŹim problemi hiç olmayacaktâșr.
b- Duvar tipi %109 verimli Buderus kazanlarâșn ses seviyesi en dĂŒïŹĂŒktĂŒr. Kazan çalâșïŹâșrken (yanâșnda dahi)
duyulmuyor diyebiliriz.
c- Ăflemeli brĂŒlörlĂŒ kazanlar kullanâșlmasâș halinde ses (gĂŒrĂŒltĂŒ) problemi oluïŹacaktâșr. Kazan dairesine bitiïŹik
dairelerde ve kazan dairesinin ĂŒstĂŒndeki veya ĂŒstĂŒndeki birkaç katta (çatâș âșsâș merkezlerinde ise altâșndaki
birkaç katta) çok ciddi sorun olabilir. Bacanâșn içindeki ses de etrafâșndaki odalara da€âșlâșp rahatsâșzlâșk verecektir.
Ăflemeli brĂŒlörlĂŒ kazanlardaki ses ve titreïŹim için alâșnabilecek önlemler :
a- BrĂŒlör ĂŒzerine susturucu montajâș.
b- Duman kanalâșna baca susturucusu montajâș.
c- Kazan dairesi duvar ve tavanlarda akustik önlemler.
d- Ăok kaliteli bacalar kullanâșlmalâșdâșr. (Prefabrik tip çift cidarlâș özel bacalar kullanâșlmalâș)
e- Bacanâșn etrafâșna beton perde veya dolu tu€ladan kalâșn (20 cm) duvar örĂŒlmelidir.
f- Baca yatak odasâș , salon gibi hacimlere yakâșn geçirilmemelidir.
g- Kazanâșn altâșna titreïŹim önleyici tedbirler alâșnmalâșdâșr. (Ăzellikle çatâș âșsâș merkezlerinde)
Yukarâșda belirtilen bu önlemlere ra€men, ĂŒflemeli tip do€al gaz brĂŒlörlerinde yanma sonucu oluïŹan dĂŒïŹĂŒk
frekanslâș ses , susturuculardan da geçerek sorun yaratmaktadâșr.
Sonuç olarak do€al gaz kullanâșldâș€âșnda
a- 2.600.000 kcal/h toplam kapasiteye kadar dört adet atmosferik brĂŒlörlĂŒ Buderus kazan kullanâșlarak sessiz
ve problemsiz bir iïŹletme sa€lanacaktâșr.
b- Duvar tipi %109 verimli Buderus kazanlar ise 450.000 kcal/h kapasiteye kadar uygundur. Ăzellikle mevcut
binalarâșn çatâș âșsâș merkezlerinde a€âșrlâșklarâșnâșn daha az olmasâș da ayrâș bir avantaj olabilir.
Bina Altâș Isâș Merkezi
Daha fazladâșr.
Bina yĂŒksekli€ince bacaya ihtiyaç vardâșr. Bacanâșn
maliyetine ek olarak : bacalarâșn ve havalandâșrma
bacasâșnâșn tĂŒm katlarda kaybettirdi€i alanâșn ve
bacalarâș kapatmak için gerekli duvar veya prekast
elemanâșn maliyeti de dikkate alâșnmalâșdâșr.
Yakâșt olarak do€al gaz kullanâșldâș€âșnda baca
gazlarâșndaki yĂŒksek su buharâș bacada aïŹâșrâș
yo€uïŹmaya neden olmaktadâșr. Bunun önĂŒne geçmek
için çok pahalâș baca sistemleri gerekmektedir.
(Ăzellikle eski yapâșlarâșn do€al gaz dönĂŒïŹĂŒmĂŒnde)
YĂŒksek yapâșlarda ise genleïŹme deposu baïŹta olmak
ĂŒzere , di€er sistem elemanlarâșnâșn (basâșnç
nedeniyle) maliyeti ciddi oranda artmaktadâșr. Ayrâșca
TSE kurallarâș nedeniyle eïŹanjör kullanâșmâș da maliyeti
ciddi oranda artâșrmaktadâșr.
Kazan dairesi havalandâșrma ïŹartlarâș (özellikle orta
kâșsâșmda ise) yatay hava kanallarâș ve hava bacasâș
maliyetleri ile birlikte daha pahalâșya mal olur.
a- Ăatâș katâș çok kâșymetli olan yerlerde yakâșt cinsi
do€al gaz olsa da , kazan dairesi bodrum kata
yapâșlâșr.
b- KömĂŒr ve fuel-oil kullanâșmâșnda bodrum kat kazan
daireleri daha ekonomik ve kullanâșïŹlâșdâșr.
Kazan dairesi boyutlarâș on kata kadar olan yapâșlarda
yaklaïŹâșk olarak aynâșdâșr.YĂŒksek yapâșlarda ;
a- GenleïŹme deposu boyutlarâș daha fazladâșr.
b- TSE kalorifer kazanâșna gelen basâșncâșn
50 m.ss (5 AtĂŒ) geçmesi halinde (statik basâșnç +
genleïŹme basâșncâș toplamâș 50 m.ss) emniyet
açâșsâșndan plakalâș tip eïŹanjör kullanâșlmasâșnâș zorunlu
kâșlmaktadâșr.
DâșïŹ sâșcaklâșk kompanzasyonlu kontrol paneli
(Ecomatic), termostatik radyatör vanasâș ile kontrol
ICINDEKILERE DĂN
21. 219
Tablo 239. ĂATI ISI MERKEZâčYLE BâčNAALTI ISI MERKEZâč
KARïŹILAïŹTIRMASI (Devam)
KarïŹâșlaïŹtâșrma
Konusu
Konfor
Yakâștâșn
Depolanmasâș
ve TaïŹâșnmasâș
Emniyet
Kazan Seçimi
Baca KuruluïŹ
Maliyeti
Baca
Temizli€i
Malzemenin
TaïŹâșnmasâș
Kazan
Kaidesi
GenleïŹme
Deposu
Sonuç
Ăatâș Isâș Merkezi
DâșïŹ sâșcaklâșk kompanzasyonlu kontrol paneli
(Ecomatic panel) termostatik radyatör vanasâș ile
kontrol edilen sistemde istenilen sâșcaklâșkta âșsâștma ve
ideal konfor sa€lanâșr.
Yakâșt olarak kömĂŒr ve sâșvâș yakâșt kullanâșmâșnda âșsâș
merkezinin çatâșda oluïŹturulmasâșnda en önemli
sakâșnca , yakâștâșn çatâșya taïŹâșnmasâș , depolanmasâș ve
depolamanâșn getirdi€i statik yĂŒkler , kĂŒlĂŒn alâșnmasâș
ve çatâșya servis , temizlik ve bakâșm için çok sâșk
çâșkmak gerekecektir. Bu nedenle katâș ve sâșvâș yakâștlar
(özellikle fuel-oil ) çatâș âșsâș merkezi için pratik de€ildir.
Do€al gaz söz konusu oldu€unda kazan dairelerini
çatâș katâșnda dĂŒzenlemek bĂŒyĂŒk avantaj sa€lamak-
tadâșr. Sadece bir boru ile do€al gazâșn çatâșya
taïŹâșnmasâș mĂŒmkĂŒndĂŒr. Do€al gaz havadan hafif
oldu€undan , bir basâșnç kullanâșmâșna bile gerek
kalmaksâșzâșn kendili€inden yĂŒkselir.
Yakâșt cinsi do€al gaz oldu€unda çatâș âșsâș merkezleri
daha gĂŒvenlidir.
Kazanda statik basâșnç olmayaca€âșndan bĂŒtĂŒn
uygulamalarda (yĂŒksek bloklarda bile) normal tip
kazanlar kullanâșlabilir. Ses açâșsâșndan atmosferik
brĂŒlörlĂŒ kazanlar veya duvar tipi %109 verimli
Buderus kazanlar tercih sebebi olmalâșdâșr.
Ayrâșca dökme dilimli kazanlarâșn çatâșya taïŹâșnmasâș ve
montajâșnda problem oluïŹmaz. Duvar tipi %109
verimli Buderus kazanlar dĂŒïŹĂŒk yakâșt sarfiyatâș ve
sessiz çalâșïŹma özelli€inden ayrâșca, mevcut binalarda
a€âșrlâșklarâș daha az oldu€u için de tercih edilebilirler.
Ucuz.
Ăok kolay ve ucuza yapâșlâșr.
Ăatâșya çâșkarmak daha gĂŒĂ§tĂŒr. Ancak atmosferik
kazanlar dilimli oldu€u için çatâșya kolay çâșkartâșlâșr.
%109 verimli Buderus paket kazanlar da çatâșya
kolayca taïŹâșnâșrlar.
a- Ăflemeli brĂŒlörlĂŒ kazanlar için titreïŹim , izoleli
kaideler yapâșlmalâșdâșr.
b- Atmosferik brĂŒlörlĂŒ kazanlarda buna gerek yoktur.
Beton kaide (demirli) yeterlidir
3 bar basâșnçta genleïŹme deposu seçilir.
Yakâșt cinsi kömĂŒr ise : Kazan dairesi bina altâșnda yapâșlmalâșdâșr.
Yakâșt cinsi fuel oil ise : Kazan dairesi bina altâșnda yapâșlmalâșdâșr.
Yakâșt cinsi motorin ise : Kazan dairesi bina altâșnda veya çatâșda olabilir. Bina altâșnda olmasâș daha avantajlâșdâșr.
Yakâșt cinsi do€al gaz ise : (Atmosferik tip kazanlar kullanâșlmasâș halinde)
a- BeïŹ kata kadar olan binalarda kazan çatâșda veya bina altâșnda olabilir.
b- BeïŹ ila on kata kadar olan binalarda kazanâșn çatâș katâșna monte edilmesi daha uygundur.
c- On kattan daha yĂŒksek yapâșlarda özel bir neden (panoramik manzara vb.) yoksa , kazanâșn çatâș katâșna
monte edilmesi çok daha ekonomiktir.
Bina Altâș Isâș Merkezi
edilen sistemde istenilen sâșcaklâșkta âșsâștma ve ideal
konfor sa€lanâșr.
Yakâșt olarak katâș , sâșvâș ve gaz yakâștlar kullanâșlabilir.
Bina yĂŒksekli€inden kaynaklanan statik basâșnç göz
önĂŒnde bulundurulmalâșdâșr.
a- Atmosferik brĂŒlörlĂŒ kazanlar ses açâșsâșndan tercih
sebebi olmalâșdâșr. Dilimli dökme kazanlarâșn kazan
dairesine taïŹâșnmasâș ve montajâșnda problem olmaz.
10 kattan daha yĂŒksek yapâșlarda plakalâș eïŹanjörler
kullanâșlmalâșdâșr.
b- Duvar tipi %109 verimli Buderus kazanlar dĂŒïŹĂŒk
yakâșt sarfiyatâș ve sessiz çalâșïŹma özellikleri nedeniyle
tercih edilebilir. Plakalâș eïŹanjör ile kullanâșlmasâșnâș
öneririz.
Ăok pahalâș. (Bacanâșn tĂŒm katlarda kaybettirdi€i
alanâșn maliyeti ve baca boïŹlu€unu kapatmak için
gerekli duvar vs. maliyetleri de dikkate alâșnarak.)
Baca yĂŒksekli€i fazla oldu€u için ; daha zahmetli ve
pahalâșdâșr. Do€al gaz için (çok özel ïŹartlar dâșïŹâșnda)
genellikle ihtiyaç yoktur.
Daha kolaydâșr. Dökme dilimli kazanlarâșn taïŹâșnmasâș ve
yerine yerleïŹtirilmesi her zaman çelik kazanlara göre
daha kolaydâșr.
Beton kaide (demirli) yeterlidir.
YĂŒksek basâșnçlâș ve daha bĂŒyĂŒk genleïŹme deposuna
ihtiyaç vardâșr. GenleïŹme deposu maliyeti daha
pahalâșdâșr.
ICINDEKILERE DĂN