4. Ang Mundo
Ang mundo ay isa sa
walong planeta sa sistemang solar.
Natatanging planeta ito sapagkat
ito lamang ang planetang may
buhay. Dito nainirahan ang mga tao
at ang lahat ng mga nilalang na
may buhay. Binubuo ito ng
maraming bansa. Isa na rito ang
bansang Pilipinas.
5. Hugis ng Mundo
May paniniwala noon na nag hugis ng
mundo ay bilog. Ngunit sa paglipas ng
panahon, napatunayan ng mga dalubhasa
na ang tunay na hugis ng mundo ay oblate
spheroid. Matambok at pabilog sa gilid at
bahagyang patag o palapad sa
magkabilang dulo.
6. Mga Bahagi ng Mundo
Bahaging Tubig
Malaki ang bahaging tubig ng mundo kaysa
lupa. Iba’t ibang anyong tubig angmatatagpuan dito
tulad ng karagatan, dagat, ilog, lawa, kipot, look at
iba pa.Pinakamalaking anyong tubig ang karagatan.
Matatagpuan sa mundo ang Karagatang Pasipiko,
Karagatang Atlantiko, Karagatang Indian,
Karagatang Katimugan at Karagatang Arktiko. Ang
Karagatang Pasipiko ang pinakamalaki; pinakamaliit
ang Karagatang Artkiko.
Binubuo ng lupa at tubig ang mundo. Tatlong-
kapat (¾) ng mundo ang tubig at sangkapat (¼ )
naman ang lupa
7.
8. Ang kontinente o lupalop ang pinakamalaking
bahaging lupa.
May pitong kontinete ang mundo. Ito ang Asya,
Timog Amerika, Hilagang Amerika, Africa, Europe,
Antarctica, at Australia.
Ang Asya ang pinakamalaki at ang Australia ang
pinakamaliit.
Bahaging Lupa
Ang bahaging lupa ng mundo ay binubuo ng
kontinente, malalaki at maliliit na pulo na kung saan
makikita ang mga kabundukan, kapatagan, bulkan,
lambak, talampas, at iba pang anyong lupa.
9. Ang globo ang
replika o kawangis ng
daigdig o mundo.
Naipakikita nito nang wasto
ang mga distansya, lokasyon,
direksyon, hugis at sukat ng
mga lugar sa mundo.
Naipakikita rin sa globo ang tunay na
proporsyon ng mga kontinente at mga
karagatan kaya’t ang pag-aaral sa pag-
uugnayan ng mga kontinnete, rehiyon at
bansa ay lalong magiging madali at
makabuluhan
11. MGA POLO
Nasa magkabilang-
dulo ng mundo ang
mga polo. Polong Hilaga
ang tawag sa polong
nasa hilaga. Ito ang
pinakamalayong lugar
sa hilaga ng ekwador.
Polong Timog ang
tawag sa polong nasa
timog. Ito naman ang
pinakamalayong pook
sa timog ng ekwador.
12. Ang pahalang na
guhit sa gitna ng globo
ay ang tinatawag nating
ekwador. Ito ay nasa zero
degree latitud. Likhang-
isip lamang ito na
humahati sa ma globo.
Hating-globo ang tawag
sa bawat hati.
Ang bahaging mula sa ekwador patungong
polong hilaga ay tinatawag nating hilagang hating-
globo.
Ang bahaging mula sa ekwador patungong
polong timog ay tinatwag nating timog hating-globo.
13. Ang prime meridian ang pinakagitnang guhit na
patayo na humahati sa globo sa silangan at kanlurang
hating-globo. Ito ay bumabagtas sa Greenwich,
England at nasa 00 (zero degree) longhitud.
Mula sa
prime meridian,
ang layo ng isang
lugar ay 00
hanggang 1800
pasilangan o
pakanluran.
14.
15. Katapat ng prime meridian sa globo ang
International Date Line. Ito ay 1800 meridian. Ang IDL
ay dumaraan sa Karagatang Pasipiko at hindi tuwid na
linya. Lumilihis ito pasilangan at pakanluran sa
pagdaan sa mga tiyak na pook upang ang mga lugar
at iba pang mga pangkat ng pulo ay magkaroon ng
parehong araw.
Ang IDL ang nagiging batayan ng pagtukoy ng
oras sa iba’t ibang lugar sa mundo. Ang isang
manlalaakbay na dumaraan sa IDL mula silangan
patungong kanluran ay nagdaragdag ng isang araw.
Halimbawa, kung darating siya sa IDL nang
Biyernes, dapat ay araw ng Sabado paglampas niya
rito. Ngunit ang araw ay nagiging Linggo sa halip na
Sabado kaya siya ay nawawalan ng isang araw.
16.
17.
18. Mga Time Zone
PAGTATAYA NG ORAS
Pakanluran 00 Pasilangan
-1 oras 150 +1 oras
-2 oras 300 +2 oras
-3 oras 450 +3 oras
-4 oras 600 +4 oras
-5 oras 750 +5 oras
-6 oras 900 +6 oras
-7 oras 1050 +7 oras
-8 oras 1200 +8 oras
-9 oras 1350 +9 oras
-10 oras 1500 +10 oras
-11 oras 1650 +11 oras
-12 oras 1800 +12 oras
Note: -nahuhuli +nauuna
Ang ating mundo ay
nahahati sa dalawampu’t
apat na time zone, katumbas
ng dalawampu’t apat na
pag-ikot ng mundo. Ito ay
may pagitan na 150
longhitud sa bawat sona. Ang
bawat sona ay umiikot ng
3600 sa loob ng isang araw. Sa
bawat pag-ikot ng mundo sa
150 ay isang oras ang
lumilipas.
19. Napgkasunduan noong ika-19 na siglo na ang
prime meridian ay nagsisimula sa greenwich, London.
Mula rito, ang bawat meridian ay bumibilang ng 150
bawat pagitan hanggang sa ito ay umabot 900
papuntang silangan. Mapapansing 1800 meridian ang
eksaktong kalahati ng mundo.
Ang mundo ay umiikot mula sa kanluran
patungong silangan o counter-clockwise. Laging
nauuna ng kalahating ang mga bansang Silanganin.
Dapat tandaan na ang pagbibilang ay
palagiing nagsisimula sa prime meridian at
lumalampas sa Greenwich.
20. Pag-aralan ang talaan. Makikita rito ang pagbabago ng oras sa
mga bansang nasa kanluran at silangan ng prime meridian.
Patungong
Kanluran
Patungong
Silangan
00 Ika-6 ng umaga
Ika-5 ng umaga 150 Ika-7 ng umaga
Ika-4 ng umaga 300 Ika-8 ng umaga
Ika-3 ng umaga 450 Ika- 9 ng umaga
Ika-2 ng umaga 600 Ika-10 ng umaga
Ika-1 ng umaga 750 Ika-11 ng umaga
Ika-12 ng hating-gabi 900 Ika-12 ng tanghali
Ika-11 ng gabi 1050 Ika-1 ng hapon
Ika-10 ng gabi 1200 Ika-2 ng hapon
Ika-9 ng gabi 1350 Ika-3 ng hapon
Ika-8 ng gabi 1500 Ika-4 ng hapon
Ika-7 ng gabi 1650 Ika-5 ng hapon
Ika-6 ng hapon 1800 Ika-6 ng hapon
Tinatawag ang
oras na ante-
meridian time
(a.m.) bago
tumirik ang
araw sa prime
meridian.
Kapag
lumampas
naman ang
pagtirik ng
araw sa prime
meridian, ito
ay tinatawag
na post-
meridian time
(p.m.) .
21. Mga Katangianng mga Guhit Latitud
Parallel
Kung pagmamasdan mong mabuti ang
globo, mapapansin mo ang mga pahalang na
guhit na nakapaikot sa silangan-kanlurang
direksyon. Ang mga guhit na ito ay tinatawag
na parallel. Pareho ang mgga distansya nito.
22. Latitud
Latitud ang tawag sa distansya sa
pagitan ng dalawang parallel.
Sinusukat nito ang layo ng isang lugar
pahilaga o patimog mula sa ekwador.
Nasa 900 hilaga ang polong hilaga at
nasa 900 timog ang polong timog.
24. Ekwador
Nasa 00 latitud ito na matatgpuan sa sentro ng
mundo. Hinahati nito ang mundo sa hilagang hating-
globo at timog-globo. Ito rin ang representasyon sa
pagsukat ng mga distansya sa hilaga at timog
patungo sa polo.
Arctic Circle
Matagpuan 66 ½ 0 hilaga ng ekwador. Ito ang
pinakahilagang hangganang naaabot ng pahilis na
sinag ng araw.
Tropic of Cancer
Ito ang parallel na nasa 23 ½ 0 hilaga ng
ekwador. Pinakahilagang hangganan ito na
naaabot ng bertikal na sinag ng aaraw sa hilagang
hating-globo.
25. Tropic of Capricorn
Ito ang parallel na nasa 23 ½ 0 timog ng ekwador.
Pinakatimog na lugar na naaabot ng bertikal na sinag
ng araw sa timog hating-globo.
Antarctic Circle
Matagpuan 66 ½ 0 timog ng ekwador. Ito ang
pinatimog hangganang naaabot ng pahilis na sinag
ng araw.
NOTE:
Ang mga espesyal na parallel na ito ay
may kaugnayan sa posisyon ng mundo sa
pagtalunton ng kanyang orbit habang ito ay
lumiligid sa araw.
26. Mga Katangian ng Meridian at Longhitud
Longhitud
Ang distansya sa pagitan ng
dalawang meridian ay ang
longhitud. Ginagamit ito sa
pagtukoy ng layo ng isang lugar
pasilangan o pakanluran mula sa
prime meridian.
Ang distansya ng mga
longhitud ay nagsisimula sa 00
hanggang 1800 pasilangan o
pakaluran.
Ang mga espesyal na longhitud
ay ang prime meridian at ang
International Date Line.
Meridian
Ang mga meridian ay mga patayong guhit sa
globo na nagmumula sa hilaga patungong tinog at
nagtatagpo sa mga polo.
27. Ang Digri
Ang digri ay ginagamit na panukat ng layo ng isang
lugar mula sa ekwador. Nasa 00 ang ekwador.
28. Ang Grid
Kapag pinagsama-
sama ang mg arallel at
meridians sa globo o
mapa ng mundo, ang
kabuuan nito ay ang grid.
Ginagamit ang grid
sa pagsasabi ng tiyak na
kinalalagyan ng isang
lugar sa mundo.
30. Ang pinakatiyak na
lokasyon ng Pilipinas ay nasa
116° 40', and 126° 34' silangang
longhitud at 4° 40' and 21° 10'
hilagang latitud sa globo o
mundo.
ABSOLUTE NA LOKASYON
31. Ang relatibong lokasyon ay
ginagamit sa pagsasabi ng lokasyon
o kinalalagyan ng isang lugar batay
sa lokasyon ng ibang lugar. Maaari
ring sabihin sa pamamagitan ng
distansya o oras ng paglalakbay.
Relatibong/Bisinal Lokasyon
32. Relatibo/Bisinal na Lokasyon
Ang Pilipinas ay matatagpuan sa Timog-
Silanangang Asya. Ito ay napapalibutan ng
mga bansang:
Hilaga Kanluran Silangan Timog
Taiwan Vietnam Marianas Borneo
China Laos Guam Brunei
Japan Cambodia Micronesia Indonesia
Thailand Palau
Malaysia
33. Ang Pilipinas ay napapaligiran ng katubigan:
Hilaga - Bashi Channel
Kanluran - West Philippine
Sea/South China Sea
Silangan - Pacific Ocean
Timog - Sulu Sea/Celebes
Sea/Mindanao Sea
Insular/Maritime na Lokasyon
35. Klima- ito ay pangmatagalang kalagayan ng
panahon sa isang bansa.
Ang kinaroroonan ng bansa ay may
malaking kinalaman sa uri ng klima nito. Dahil sa
ito ay nasa sonang tropikal o mainit,
nagtataglay ito ng klimang tropikal.May kainitan
ang klima sa ating bansa.
Pinakamainit na buwan sa ting bansa ay
Abril at Mayo.
Pinakamalamig na mga buwan naman
ang Disyembre at Enero.
36. Panahon- ito ay ang kalagayan ng hangin
sa alinmang lugar sa loob ng maikling
panahon.
Karaniwang 27°C ang nararamdamang
temperaturs sa ating bansa. Sa matataas na
lugar, mababa ang temperatura, kaya
malamig dito kahit mainit ang araw.
39. MGA URI NG
KLIMA NG
PILIPINAS
May apat na tipo ng panahon ang nararanasan
ng Pilipinas. Ang batayan nito ay ang dami ng
ulan na natatanggap sa iba’t ibang lugar sa
Pilipinas
40. Tipo 1
May dalawang uri ng panahon- ang tag-araw at tag-
init. Tuyo ang panahon sa tag-araw at nararanasan
mula Disyembre hanggang Mayo. Basa namn o tag-
ulan mula Hunyo hanggang Nobyembre.
Tipo 2
Sagana sa ulan. Halos walang tuyong panahon sa
mga lugar na may ganitong klima.
Tipo 3
May maikling tag-araw mula Nobyembre hanggang
Abril at tag-ulan na sa buong taon.
Tipo 4
Maulang panahon na laganap sa buong taon.
41. Gawin Mo
Isa-isahin ang mga sumusunod:
1.Pitong kontinente sa mundo
2.Limang malalaking karagatan sa
mundo.
3.Mga espesyal na parallel.