1. BAB 2:
TEORI PERMINTAAN,
PENAWARAN DAN
KESEIMBANGAN
PASARAN
UNIT EKONOMI AE 015 1

2. TAJUK-TAJUK:
2.1 PERMINTAAN
2.2 PENAWARAN
2.3 KESEIMBANGAN PASARAN
2.4 LEBIHAN PENGGUNA DAN
LEBIHAN PENGELUAR
UNIT EKONOMI AE 015 2

3. 2.1.1 Menerangkan teori Permintaan
a. Mentakrifkan Permintaan
b. Menerangkan jadual dan keluk
Permintaan individu
c. Menerangkan Hukum Permintaan
d. Menerangkan fungsi dan persamaan
permintaan
e. Membentuk keluk permintaan pasaran
UNIT EKONOMI AE 015 3

4. a. Mentakrif Permintaan
Permintaan ialah keinginan dan kemampuan
pembeli untuk membeli barang dan
perkhidmatan pada pelbagai tingkat harga
dan tempoh masa tertentu.
Contoh:
Melisa ingin dan mampu membeli 3 majalah
setiap bulan pada harga RM3 dan dia
mampu membeli 5 majalah setiap bulan
pada harga RM2.
UNIT EKONOMI AE 015 4

5. Permintaan berkesan
Permintaan berkesan ialah permintaan yang
disokong oleh kuasa beli.
Contoh 1:
Melisa ingin untuk membeli kereta tersebut
tetapi tidak mampu membayar harga
tersebut.
Contoh 2:
Melisa ingin untuk membeli komputer
tersebut dan mampu membayar harga
tersebut.
UNIT EKONOMI AE 015 5

6. b.Menerangkan jadual dan keluk permintaan
Jadual permintaan ialah jadual yang menunjukkan
kuantiti barang yang diminta pada pelbagai tingkat
harga.
Contoh:
Keadaan Harga (RM) Kuantiti
diminta
(Qd)
A 10 3
B 8 6
C 6 9
D 4 12
UNIT EKONOMI AE 015 6

7. Keluk Permintaan.
P
D
A
10
B
8
C
6
D
4
D
3 6 9 12 Q
UNIT EKONOMI AE 015 7

8. c. Hukum Permintaan
Menyatakan apabila harga sesuatu barang
meningkat kuantiti yang diminta jatuh: dan apabila
harga sesuatu barang jatuh maka kuantiti yang
diminta akan meningkat, dengan andaian ceteris
paribus.
Ringkasnya:
Wujud hubungan songsang antara harga barang
dan kuantiti yang diminta.
P naik Qd jatuh
P jatuh Qd naik ceteris paribus
UNIT EKONOMI AE 015 8

9. • Mengapakah keluk permintaan bercerun
negatif / songsang?
UNIT EKONOMI AE 015 9

10. MENGAPA KUANTITI PERMINTAAN MENURUN
APABILA HARGA MENINGKAT DAN
SEBALIKNYA ?
1. Utiliti sut bertambah kurang
Hukum Utiliti Sut Bertambah Kurang menyatakan
bahawa tingkat kepuasan akan berkurangan ke
atas sesuatu barang yang digunakan apabila kuantiti
barang yang digunakan semakin bertambah.
Contoh:
Permintaan pengguna terhadap air minuman.
Apabila terlalu haus, ia sanggup membayar dengan
harga yang relatif tinggi. Pengguna sanggup bayar
RM10 untuk satu unit gelas air pertama. Kesediaan
membayar semakin berkurang bagi setiap tambahan
gelas air yang diminum
UNIT EKONOMI AE 015 10

11. 2. Kesan penggantian
 Kesan penggantian merupakan kesan ke
atas kuantiti yang diminta apabila berlaku
satu perubahan ke atas sesuatu barang
sementara harga barang lain tidak berubah
sedangkan pendapatan benar tidak
berubah.
 Apabila harga sesuatu barang meningkat
(katakan Milo), secara relatifnya harga
barang penggantinya (katakan Vico) telah
menjadi murah.
 Kesannya pengguna akan
mengurangkan pembelian Milo dan
menggantikannya dengan Vico. Jadi kuantiti
diminta oleh Milo telah jatuh apabila harga
Milo meningkat.
UNIT EKONOMI AE 015 11

12. 3.Kesan Pendapatan
 Apabila harga naik, pendapatan benar
atau kuasa beli pengguna telah menurun. Ini
bermakna dengan sejumlah wang yang
sama, kuantiti barang yang dapat dibeli
berkurangan.
 Sebaliknya apabila harga jatuh, dengan
sejumlah wang yang sama semakin banyak
barang yang dapat dibeli. Jadi pendapatan
benar pengguna telah meningkat
UNIT EKONOMI AE 015 12

13. d. Fungsi dan Persamaan Permintaan
Fungsi Permintaan:
Qd = a – bP
Dimana:
Qd =Kuantiti diminta
a =Kuantiti barang yang diminta apabila
harga adalah kosong.
b = kecerunan keluk permintaan (negatif)
P = Harga
UNIT EKONOMI AE 015 13

14. Persamaan Permintaan
Persamaan permintaan ialah Qd = a – bP, di mana
a dan b ialah pemalar sementara P ialah harga.
Katakan harga asal ialah RM 10 dan kuantiti
diminta adalah sebanyak 3 botol manakala apabila
harga jatuh kepada RM 8, kuantuti diminta
meningkat sebanyak 6 botol.
Maka:
Fungsi Permintaan : Qd = a – bP
Dapatkan dahulu nilai b
P1 = 10 , Q1 = 3 maka 3 = a – 10b …………………(1)
P2 = 8, Q2 = 6 maka 6 = a – 8b ……………………(2)
UNIT EKONOMI AE 015 14

15. persamaan (2) – (1)
3 = -8b – (-10b)
2b = 3
b = 1.5
Gantikan b = 1.5 dalam persamaan (1)
3 = a – 1.5 (10)
3 = a – 15
a = 3 + 15
a = 18
Jadi fungsi permintaan
Qd = 18 – 1.5 P
UNIT EKONOMI AE 015 15

16. e. Keluk Permintaan Pasaran
Permintaan individu:
Permintaan individu adalah jumlah kuantiti
sesuatu barang dan perkhidmatan yang ingin
dan mampu dibeli oleh seseorang individu pada
suatu tingkat harga tertentu dalam suatu
tempoh masa tertentu
Permintaan pasaran:
Permintaan pasaran adalah jumlah kuantiti
barang dan perkhidmatan yang ingin dan
mampu dibeli oleh semua individu dalam
pasaran pada suatu tingkat harga tertentu
dalam suatu tempoh masa tertentu
UNIT EKONOMI AE 015 16

17. Andaikan dalam pasaran terdapat 2 orang
pembeli iaitu Hisyam dan Asyraf.
Berdasarkan jadual di bawah:
Keadaan Harga Qd Qd Qd
Hisyam Asyraf Pasaran
A 20 2 3 5
B 15 4 6 10
C 10 6 9 15
D 5 8 12 20
UNIT EKONOMI AE 015 17

18. Sebagai contoh:
Pada tingkat harga = RM10
Permintaan pasaran = Permintaan Hisyam +
Permintaan Asyraf
= 6+9
= 15
UNIT EKONOMI AE 015 18

19. KELUK PERMINTAAN PASARAN
KELUK PERMINTAAN
ASYRAF KELUK PERMINTAAN
KELUK PERMINTAAN
PASARAN
HISYAM
P DH P DA P DP
B B B
15 15 15 DP
C C C
10 10 10
DH DA Q
4 6 Q 6 9 Q 10 15
UNIT EKONOMI AE 015 19

20. 2.1.2 Faktor-faktor yang mempengaruhi
permintaan.
a. Harga barang itu sendiri
b. Harga barang lain (barang pengganti dan
penggenap)
c. Citarasa
d. Pendapatan
e. Jumlah penduduk
f. Jangkaan masa depan
g. Kemudahan kredit
h. Dasar kerajaan
i. Musim
UNIT EKONOMI AE 015 20

21. a. Harga barang itu sendiri
Ceteris Paribus, semakin tinggi harga
barang, semakin kurang kuantiti barang
yang diminta. Sebaliknya, semakin rendah
harga sesuatu barang semakin banyak
kuantiti barang yang diminta
b. Harga barang lain
Terdapat dua jenis barang yang berkaitan
iaitu barang pengganti dan barang
penggenap.
UNIT EKONOMI AE 015 21

22. C Barang pengganti
Barang yang mempunyai fungsi yang sama dan
mudah diganti antara satu sama lain dalam
penggunaan untuk mendapat kepuasan yang
hampir sama.
Sebagai contoh: Getah asli dan getah tiruan.
Andaikan harga getah asli adalah sama dengan
getah tiruan. Apabila harga getah asli meningkat
maka pengguna akan mengurangkan pembelian
getah asli dan membeli getah tiruan walaupun
harga getah tiruan tidak berubah.
UNIT EKONOMI AE 015 22

23. Katakan getah tiruan adalah pengganti
kepada getah asli.
 Apabila harga getah asli meningkat
pengguna kurang meminta getah asli dan
lebih meminta getah tiruan (di mana harga
getah tiruan tidak berubah)
 Keluk permintaan getah tiruan akan
berubah ke kanan (DD ke DD1).
 Sebaliknya, apabila harga getah asli
menurun, ini menyebabkan pengguna lebih
meminta getah asli dan kurang meminta
getah tiruan.
Keluk permintaan getah tiruan berpindah
kekiri (DD ke DD2)
UNIT EKONOMI AE 015 23

24. Getah tiruan
harga
Po
D1
D
D2
q2 q0 q1 Kuantiti
UNIT EKONOMI AE 015 24

25. D
Harga
getah
asli p1
po
D
qo q1 Kuantiti
getah tiruan
UNIT EKONOMI AE 015 25

26. Barang penggenap
• Barang penggenab ialah barang yang perlu digunakan
bersama-sama / serentak. Jika tiada satu barang,
barang yang satu lagi tidak berfungsi. Contohnya
kamera dan filem.
• Apabila harga kamera turun, kuantiti diminta terhadap
kamera akan naik. Ini akan meyebabkan permintaan
terhadap filem akan meningkat juga (harga filem
tidak berubah) keluk permintaan filem bergerak ke
kanan. Keadaan sebaliknya berlaku.
UNIT EKONOMI AE 015 26

27. Harga filem
Po
D1
D
D2
q2 q0 q1
kuantiti
UNIT EKONOMI AE 015 27

28. Harga camera
D
P1
Po
D
q1 q0 Kuantiti
filem
UNIT EKONOMI AE 015 28

29. A. Citarasa
 Pengguna sekarang banyak dipengaruhi
oleh pengiklanan melalui pelbagai media
dan pertunjukan-pertunjukan serta ekspo.
 Sekiranya perubahan citarasa pengguna
menyebabkan kuantiti diminta bertambah
pada setiap tingkat harga yang asal, keluk
permintaan akan beralih ke kanan.
 Keadaan adalah sebaliknya dimana keluk
permintaan akan beralih ke kiri jika citarasa
pengguna terhadap sesuatu barang
berkurangan.
UNIT EKONOMI AE 015 29

30. Perubahan citarasa
Harga
Po
D1
D
D2
q2 q0 q1
kuantiti
UNIT EKONOMI AE 015 30

31. d. Pendapatan
Perubahan pendapatan pengguna boleh
mempengaruhi permintaan pengguna ke atas
barang-barang dan perkhidmatan dalam 3 kategori:
i. Barang biasa
Apabila pendapatan meningkat, permintaan
terhadap barang biasa bertambah. Keluk
permintaan berpindah ke kanan. Ini kerana pada
tingkat harga yang sama, semakin banyak kuantiti
barang yang mampu dibeli. Sedangkan apabila
pendapatan berkurangan, keluk permintaan akan
beralih ke kiri. Ini kerana pada tingkat harga yang
sama, semakin sedikit kuantiti yang
UNIT EKONOMI AE 015 31

32. ii. Barang bawahan
Barang bawahan mempunyai hubungan negatif antara tingkat
pendapatan dengan kuantiti barang yang diminta . Bila
pendapatan pengguna meningkat, permintaan barang
bawahan akan menurun dan keluk permintaannya berpindah
ke kiri. Contohnya beras hancur
iii. Barang Mesti
barang yang diperlukan oleh pengguna dan permintaan
terhadap barang ini tidak dipengaruhi oleh perubahan dalam
tingkat pendapatan. Kuantiti barang diminta tetap sama
walaupun tingkat pendapatan pengguna berubah. Contoh
barang mesti ialah gula, garam dan beras.
UNIT EKONOMI AE 015 32

33. Keluk Hubungan pendapatan dengan permintaan
D
pendapatan
y1
yo
D
qo q1 Kuantiti diminta
UNIT EKONOMI AE 015 33

34. e. Jumlah Penduduk
Semakin banyak jumlah penduduk di sesebuah
negara semakin banyaklah permintaan terhadap
barangan dipasaran
f. Jangkaan masa depan
Sekiranya pengguna menjangkakan harga akan
meningkat pada masa depan, mereka akan
didorong akan membeli lebih banyak pada masa
sekarang. Ini akan menyebabkan keluk
permintaan berpindah ke kanan.
g. Kemudahan kredit
Sekiranya terdapat kemudahan untuk
mendapatkan kredit dari bank-bank maka
permintaan barang dipasaran akan meningkat.
UNIT EKONOMI AE 015 34

35. h. Dasar Kerajaan
Dasar Kerajaan akan mempengaruhi permintaan
pasaran sama ada secara langsung atau tidak
langsung. Contohnya apabila kerajaan megenakan
cukai pendapatan, pendapatan individu akan
berkurangan. Ini akan mengurangkan permintaan
barang di pasaran .
i. Musim
Pada musim hujan, permintaan terhadap baju
hujan bertambah.
UNIT EKONOMI AE 015 35

36. 2.1.3 Perubahan kuantiti diminta dan
perubahan permintaan
Perubahan dalam kuantiti diminta bermaksud
pergerakan titik di sepanjang keluk permintaan
yang sama disebabkan oleh perubahan harga
barang itu sendiri sementara faktor-faktor lain yang
mempengaruhi permintaan adalah tetap.
Kenaikan harga akan menyebabkan penurunan
dalam kuantiti diminta. Pergerakan ini dipanggil
penguncupan permintaan.
Penurunan harga akan menyebabkan kenaikan
dalam kuantiti diminta. Pergerakan ini dipanggil
pengembangan permintaan
UNIT EKONOMI AE 015 36

37. Rajah : Perubahan dalam kuantiti diminta
P
A Penguncupan DD
P2
B
P Pengembangan DD
P1 C
D
0 q2 q q1 Q
UNIT EKONOMI AE 015 37

38. Perubahan permintaan
Perpindahan atau peralihan keluk permintaan sama
ada ke kanan atau kekiri disebabkan oleh faktor-
faktor lain yang mempengaruhi permintaan selain
daripada harga barang itu sendiri.
Ia disebabkan oleh faktor-faktor seperti:
e perubahan harga barang lain,
b citarasa pengguna,
a pendapatan pengguna,
u jumlah penduduk,
jangkaan masa depan,
p kemudahan kredit,
, dasar kerajaan dan
a musim.
UNIT EKONOMI AE 015 38

39. Rajah : Perubahan permintaan
P
C A B
Po
D3
D2
D1
q2 q0 q1
UNIT EKONOMI AE 015 39

40. 2.1.4 Permintaan luar biasa
Keluk permintaan luar biasa tidak mematuhi hukum
permintaan. Ia tidak mencerun ke bawah dari kiri
ke kanan.
Ia berlaku kepada 3 jenis barang:
1. Barang Mewah
2. Barang Giffen
3. Barang Mesti
UNIT EKONOMI AE 015 40

41. Barang Mewah.
Barang mewah pengguna merasakan
semakin tinggi harganya, barang itu
semakin berprestij.
Pengguna akan merasakan ia memberi taraf
sosioekonomi yang tinggi kepada pengguna.
Contohnya kereta Rolls Royce. Semakin
tinggi harga kereta ini semakin tinggi
kuantiti yang diminta oleh pengguna yang
kaya raya.
.
UNIT EKONOMI AE 015 41

42. Keluk permintaan luar biasa bagi
barang mewah
P P
D
P2
P2 C
P1 B P1 B
D
0 q0 Q 0 q1 q2 Q
UNIT EKONOMI AE 015 42

43. Barang Giffen.
• Contohnya beras hancur. Apabila harga
beras hancur jatuh, pendapatan benar
pengguna meningkat. Maka pengguna
mampu menggantikan sebahagian beras
hancur dengan makanan yang lebih
bermutu tinggi
UNIT EKONOMI AE 015 43

44. Keluk permintaan luar biasa bagi
Barang bawahan
P P
D
D
P2 C
P2 C
B P1 B
P1
D
D
0 q1 q2 Q 0 q1 q2 Q
UNIT EKONOMI AE 015 44

45. Barang Mesti
Keluk permintaan bagi barang mesti berbentuk
garis tegak (tidak anjal sempurna). Menunjukan
Perubahan harga tidak memberi kesan kepada
kuantiti.
Contohnya garam. Apabila harga naik
dari 50sen ke 60 sen atau sebaliknya. Kuantiti
permintaan garam tetap pada 1kg sebulan.
UNIT EKONOMI AE 015 45

46. Rajah : Keluk permintaan barang mesti
P
D
P2 C
P1 A
P0 B
0 q0 Q
UNIT EKONOMI AE 015 46