De helderste supernova tot dusver gezien

1. DE SUPERNOVA VAN 1006 De helderste supernova C. de Jager

5. Locatie: tussen Kulou en Qiguan; ten zuiden van Di.

6. De plaats op een moderne kaart G327.6+14.6; op de grens van Centaurus en Lupus

9. Het cirkeltje tussen Lupus en Centaurus

10. De bron is ca. 1000 jaar oud (volgt uit expansiesnelheid en omvang)

11. Onderdeel van de wolk: gassliert wijst op schokgolf – snelle expansie

12. Twee soorten supernovae Type Ia (en b, c,..) – witte dwerg in dubbelster Type II – eindfase van zeer zware ster

14. Type II supernovae Zeer zware sterren aan het eind van hun leven

15. Een type II rest: Krabnevel - 1054

16. Krabnevel in monochromatisch licht

18. Het type II mechanisme Hoe en waarom explodeert een zware ster aan het eind van haar leven

20. Op weg naar het einde – stap 1 In het binnenste wordt He omgezet, vooral in C en O

22. Op weg naar het einde – stap 2 De kern comprimeert opnieuw en wordt heter; de temperatuur in de kern is nu een miljard graden

23. Op weg naar het einde – stap 3 De kern comprimeert verder en wordt nog heter

24. Op weg naar het einde – stap 4 Verdere kompressie en verhitting van de kern

25. Op weg naar het einde – stap 5 IJzer (Fe) is het zwaarste element dat door fusie kan ontstaan. De kern stort nu definitief ineen. Kern wordt neutronenbol

26. De ijzerkern stort ineen en wordt een neutronenster of zwart gat

27. De energie die bij ineenstorten vrijkomt leidt tot een explosie van de buitenlagen; over blijft een neutronenster (of zwart gat) en wegvliegend gas

28. Terug naar Type Ia 1006, Tycho, Kepler …enz

30. Het scenario in beeld

31. Kepler’s supernovarest – 1604; ook een Type Ia

33. De rest van Tycho Brahe’s ster Afstand 7500 lj; op grens Cepheus–Cass; expandeert; 10 000 km/sec

34. Hoe wordt het type herkend? Verschillen in de spectra Type Ia: geen waterstof, wel de zwaardere elementen Type II: waterstof, helium , enz.

35. Typische lichtkrommen tonen ook de grote helderheid. (Vgl. de zon heeft abs. magn. +5)

36. Type Ia supernovae zijn het helderst Ze stralen alle vrijwel even sterk. Dat komt door het mechanisme (witte dwerg die meer massa krijgt dan 1,4 zonsmassa’s)

37. Neutrino’s bij de explosie Bij het ineenstorten van de sterkern worden neutrino’s uitgestraald

41. Supernovae komen niet vaak voor Ca. eenmaal per 50 jaar per melkwegstelsel De laatste in ons stelsel was in 1604 of 1680. (Veel zijn wel ongemerkt geëxplodeerd) Maar … er zijn heel veel melkwegstelsels

42. En nu: een nog niet geïdentificeerde supernova Uiteen vliegende flarden in het sterrenbeeld Cassiopeia

43. Eigenaardige lichtflarden in het sterrenbeeld Cassiopeiae

44. Op de plaats van radiobron Cas A

47. Welke zware sterren kunnen ‘spoedig’ een type II supernova worden? Onderzoek de sterevolutie en ga na welke sterren aan het einde van hun evolutie zijn

48. Hertzsprung-Russell diagram geeft overzicht van typen sterren

49. Schematische evolutiesporen

50. Rechts: de ster die later SN1987A zou worden. Links: de supernova op top van helderheid

51. Evolutiespoor SN 1987A vóór de explosie; het was dus een type II supernova

52. Betelgeuze in Orion – wordt dit ‘binnenkort’ een supernova?

53. Antwoord: vermoedelijk niet; moet nog naar ‘links’ evolueren

54. Andere mogelijkheid: Eta Carina hete ster van grote lichkracht

55. De Hyperreus HR 8752 in Cas α = 22h 56m; δ = +56 o 40’

56. HR8752 springt over de ‘Gele Leegte’ Het zal nog wel enkele duizenden jaren duren

57. Wanneer zien we de volgende; wordt geen tijd? De laatst geziene galactische supernova was in 1604 (of 1680) Deze presentatie kan nagelezen worden op www.cdejager.com /presentaties Ga daar naar SN1006