1. SUPER-STERHOPEN Enorme groepen sterren in jong stadium Honderden lichtjaren groot Hun verwachte levensloop De levensloop van hun zwaarste sterren C. de Jager
2. Tot dusver twee soorten sterhopen bekend: open (links: de Plejaden) en bolvormige (rechts: M80)
7. Twee open sterhopen NB: M slaat op de catalogus van Messier; NGC = New General Catalogue
8.
9.
10. Schets, met de soorten sterren NB: meer dan 90% zit op de hoofdreeks
11. Een andere schets. Rood: evolutiespoor van de zon: naar de hoofdreeks (20 miljoen jaar), op de hoofdreeks (9 miljard jaar); reus-stadium (kort), witte dwerg.
12. Sterren evolueren; het evolutiespoor van de zon (links) en van iets zwaardere sterren (Blauwe lijnen rechts: het stadium vóór aankomst op de hoofdreeks)
13. Massa – lichtkracht wet. Hoe lichtsterker een ster des te zwaarder. Een ster van 10 maal de zonne massa straalt 10 000 maal feller – die ster wordt dus niet ouder dan 0,001 maal de leeftijd van de zon
14. Zwaarste (en dus helderste) sterren leven het kortst. De zon wordt ruim 10 miljard jaar oud; 100 maal zwaardere sterren exploderen al na 2 miljoen jaar
15. De ouderdom van sterhopen Af te leiden uit hun Hertzsprung- Russell diagrammen Hoe meer zware sterren verdwenen zijn, des te ouder de sterhoop
16. De Plejaden: een jonge sterhoop (want zware sterren hebben hoofdreeks nog niet verlaten; NB: Mv = 5 voor de zon; B – V geeft kleur aan). Plejaden: ca. 250 miljoen jaar oud
17. De open hoop M67 is ouder (ongeveer miljard jaren: sterren 2 maal zwaarder dan de zon wijken al af van de hoofdreeks)
23. Sterren leven in Melkwegstelsels Stelsel M100. Ca. 200 000 lichtjaren groot. De lichtende vlekken op de spiraalarmen zijn grote gaswolken waaruit veel sterren ontstaan.
24. Een ander stelsel met gebieden van stervorming. Vele supersterhopen in wording
56. Temperatuur van HR 8752 nam in slechts 25 jaar toe van 5000 tot 8000 graden
57. Zwaartekracht nam toe van 1 mm per seconde per seconde, tot 10 cm. Dus: ster werd compacter. De fluctuaties zijn perioden van sterk gasverlies
58. Gele Leegte bestaat uit twee onderdelen HR8752 heeft de eerste leegte gepasseerd. Intussen heeft hij reeds de helft van zijn massa verloren. Wanneer dringt hij de tweede in?
59.
60. De toekomst: HR8752 zal als supernova exploderen. Over blijft een zeer compacte neutronenster
61. Eens kan hij er uit zien als de ‘Spiegelei nevel’