2. Moduł 6: Radzenie sobie z upadkiem#
1. Ja#
2. Podstawy auto-percepcji#
3. Auto-prezentacja#
Zawartość#
3. Moduł 6: Radzenie sobie z upadkiem#
1. Ja#
#
#
#
• Cele i oczekiwania: Czy osiągnąłeś swoje cele w przeszłości?#
– Spojrzenie wstecz:#
• Czy w przeszłości miałeś szczegółowy plan?#
• Czy osiągnąłeś swoje cele?#
• Co było inne od tego, czego się spodziewałeś?#
• Jeżeli mógłbyś zrobić coś inaczej…#
– Co by to było?#
– Dlaczego chciałbyś to zmienić?#
4. Moduł 6: Radzenie sobie z upadkiem#
1. Ja#
• Cele i oczekiwania: Jakie są twoje cele i oczekiwania?#
– Spojrzenie wstecz :#
• Jakie są twoje cele#
• Co chcesz osiągnąć…#
– w tym semestrze?#
– w tym roku?#
– w ciągu następnych 5 lat?#
• Jakie są twoje oczekiwania odnośnie własnych osiągnięć?#
5. Moduł 6: Radzenie sobie z upadkiem#
1. Ja#
• Ja: Koncepcje, schematy i możliwe ja#
– Definicje:#
• Kim jestem (koncepcja ja): zorganizowany zbiór przekonań na temat
samego siebie #
• Schemat ja: koncepcja ja jest stworzona z różnorodnych schematów ja,
naszych przekonań dotyczących nas samych#
– Te przekonania zawierają#
» cechy charakteru#
» zdolności#
» cechy fizyczne#
» wartości #
» cele #
» role społeczne#
• Możliwe ja: odnoszą się do własnych wyobrażeń odnośnie tego, jaką
osobą możemy stać się w przyszłości#
6. Moduł 6: Radzenie sobie z upadkiem#
1. Ja#
• Ja: postrzeganie siebie a rozbieżności w ja#
– Pojęcia ważne do zrozumienia:#
• Postrzeganie siebie: jednostki mają następujące postrzeganie siebie#
– Rzeczywisty ja: cechy, o których ludzie myślą, że je rzeczywiście posiadają#
– Idealne ja: cechy, które ludzie chcieliby mieć#
– Ja powinnościowe: cechy, o których ludzie myślą, że powinni je posiadać#
#
• Rozbieżności ja: Rozbieżność pomiędzy rzeczywistym, idealnym i/lub
powinnościowym ja #
– Rozbieżności w ja mogą mieć różnorodne konsekwencje:#
» “rzeczywiste ja” nie pokrywa się z “idealnym ja” à przygnębienie i smutek#
» “rzeczywiste ja” nie pokrywa się z “powinnościowym ja” à irytacja i
poczucie winy#
7. Moduł 6: Radzenie sobie z upadkiem#
1. Ja#
• Ja: Skutki rozbieżności w ja#
– Skutki:#
• Według E. Tory Higginsa (1989), rozbieżności pomiędzy rzeczywistym a
idealnym ja tworzą rozczarowanie i smutek, natomiast pomiędzy
rzeczywistym a powinnościowym ja irytacje i poczucie winy. Takie
rozbieżności w ja mogą doprowadzić wrażliwe jednostki do poważnych
problemów psychologicznych, takich jak depresja i zaburzenia lękowe.#
Depresja
Rozczarowanie
Wycofanie się
Smutek
Rzeczywiste ja
vs.
Idealne ja
Zaburzenia lękowe
Lęk
Irytacja
Poczucie winy
Rzeczywiste ja
vs.
Powinnościowe ja
8. Moduł 6: Radzenie sobie z upadkiem#
1. Ja#
• Ja: Czynniki kształtujące koncepcję ja#
– Teoria porównań społecznych Festingera:#
• Teoria porównań społecznych Festingera (1954) głosi, że porównujemy się
z innymi ludźmi w celu oceny samych siebie i/lub zwiększenia naszych
zdolności#
• Grupa odniesienia jest zbiorem ludzi, którzy są wykorzystywani jako
wskaźnik w dokonywaniu porównań społecznych#
– Jeżeli chcemy się rozwijać, wybieramy najlepsze grupy#
– Jeżeli chcemy wzmocnić poczucie naszej wartości, wybieramy gorsze grupy#
• Zazwyczaj nasze postrzeganie siebie jest zniekształcone w pozytywnym
kierunku#
• Informacje zwrotne od innych są istotne w utrzymaniu równowagi naszych
własnych obserwacji#
9. Moduł 6: Radzenie sobie z upadkiem#
1. Ja#
• Ja: Czynniki kształtujące koncepcję ja (kontynuacja)#
– Teoria porównań społecznych Festingera :#
• Kontekst społeczny#
– Możemy postrzegać się mniej lub bardziej krytycznie, w zależności od sytuacji#
– Wartości kulturowe a koncepcja ja#
• Wartości kulturowe#
– W kulturach, które cenią indywidualność ja jest definiowane głównie poprzez
cechy osobowościowe#
– W kulturach, które cenią zbiorowość ja jest definiowane głównie poprzez grupy,
do których się należy#
– Osoby wychowanie w kulturach indywidualistycznych#
» Mają niezależny ogląd samego siebie#
» Postrzegają samych siebie jako unikalnych, samodzielnych i odrębnych
od innych#
– Osoby wychowanie w kulturach kolektywnych#
» Mają współzależny ogląd samego siebie#
» Postrzegają samych siebie jako bardziej złączonych z innymi#
10. Moduł 6: Radzenie sobie z upadkiem#
1. Ja#
• Ja: Czynniki kształtujące koncepcję ja (kontynuacja)#
– Niezależny i współzależny ogląd samego siebie#
JA
matka
ojciec
rodzeństwo
Współ-
pracownik
przyjaciel
przyjaciel
matka
ojciec
rodzeństwo
Współ-
pracownik
przyjaciel
przyjaciel
JA
Niezależny system ja# Współzależny system ja#
11. Moduł 6: Radzenie sobie z upadkiem#
1. Ja#
• Samoocena: Co wpływa na to, jak postrzegamy samych siebie?#
– Struktura samooceny#
Peers
Significant others
Anger
Happiness
Love
Weight
Smile
Hairstyle
Field 1
Field 2
Field n
Relacje
Ekspresja
emocjonalna
Praca
Wygląd
fizyczny
Społeczny obraz
siebie
Emocjonalny
obraz siebie
obraz siebie w
pracy
Fizyczny obraz
siebie
Samoocena
Źródło: na podstawie#
Shavelson, Hubner, & Stanton, 1976#
12. Moduł 6: Radzenie sobie z upadkiem#
1. Ja#
• Samoocena: Co wpływa na to, jak postrzegamy samych siebie?
(kontynuacja)#
– Samoocena a dopasowanie#
• Samoocena jest silnie powiązana ze szczęściem#
• Ludzie z wyższą samooceną czują się również bardziej lubiani i atrakcyjni,
mają lepsze relacje i sprawiają lepsze wrażenie na innych #
• Ludzie z wyższą samooceną utrzymują się dłużej w obliczu porażki oraz
lepiej radzą sobie z niepowodzeniami#
• Samoocena nie jest związana z osiągnięciami#
13. Moduł 6: Radzenie sobie z upadkiem#
1. Ja#
2. Podstawy auto-percepcji#
3. Auto-prezentacja#
Zawartość#
14. Moduł 6: Radzenie sobie z upadkiem#
2. Podstawy auto-percepcji#
• Auto-percepcja: Co zmienia pogląd na siebie?#
– Procesy auto-percepcji#
• Procesy poznawcze wpływają na zdolność do utrzymania poglądu o
samym sobie#
• Występują dwa różne typy procesów:#
1. Procesy automatyczne – domyślny tryb, w którym przyjmujemy informacje bez
większego świadomego podejmowania decyzji (np. działanie w porannej
rutynie)#
2. Procesy kontrolowane – aktywne myślenie potrzebne do podejmowania
ważnych decyzji i analiz#
15. Moduł 6: Radzenie sobie z upadkiem#
2. Podstawy auto-percepcji#
• Auto-percepcja: Co zmienia pogląd na siebie? #
– Atrybuty ja#
• Wnioski, które ludzie wyciągają o przyczynach własnego zachowania #
• Trzy główne wymiary atrybutów:#
1. Wewnętrzne lub zewnętrzne#
» Wewnętrzne atrybuty – przypisują przyczyny zachowań osobistym
dyspozycjom, cechom, umiejętnościom i uczuciom#
» Zewnętrzne atrybuty – przypisują przyczyny zachowań wymogom
zewnętrznych sytuacji#
2. Stabilne i niestabilne#
» Atrybuty stabilne – przyczyny zachowań raczej nie zmieniają się w czasie#
» Atrybuty niestabilne – przyczyny zachowań są zmienne lub mogą się
poddawać się zmianie#
» Ten wymiar związany jest z atrybutami wewnętrznymi i zewnętrznymi i
skutkuje czterema typami atrybutów sukcesu i porażki#
3. Możliwe do kontrolowania i poza kontrolą#
» Ten wymiar bierze pod uwagę, czy jednostka ma kontrolę nad swoim
zachowaniem#
16. Moduł 6: Radzenie sobie z upadkiem#
2. Podstawy auto-percepcji#
• Auto-percepcja: Co zmienia pogląd na siebie? (kontynuacja)#
– Atrybuty ja#
• Model Weinera zakłada, że ludzie tłumacząc sukces lub porażkę
podkreślają działanie czynników wewnętrznych i zewnętrznych oraz
stabilnych i niestabilnych #
– Przykład: #
» Jeżeli uzależniasz wynik od dużego zaangażowania lub braku
zaangażowania, podkreślasz przyczyny wewnętrzne #
» Ponieważ wysiłek może zmieniać się w czasie, czynniki będące przyczyną
są niestabilne#
17. Moduł 6: Radzenie sobie z upadkiem#
2. Podstawy auto-percepcji#
• Auto-percepcja: Co zmienia pogląd na siebie? (kontynuacja)#
– Atrybuty ja#
Zaangażowanie
Nastrój
Zmęczenie
Zdolności
Inteligencja
Szczęście
Szanse
Możliwości
Trudność zadania
Wymiar stabilności
Wymiarwewnętrzne-zewnętrzne
Przyczyny niestabilne
(tymczasowe)
Przyczyny stabilne
(permanentne)
Przyczyny
wewnętrzne
Przyczyny
zewnętrzne
18. Moduł 6: Radzenie sobie z upadkiem#
2. Podstawy auto-percepcji#
• Auto-percepcja: Co zmienia pogląd na siebie? (kontynuacja)#
– Styl wyjaśniający#
• Styl wyjaśniający odwołuje się do tendencji używania podobnych atrybutów
do szerokiego grona zdarzeń w życiu jednostki #
– Ludzie, którzy mają optymistyczny styl wyjaśniający, przypisują porażki
czynnikom zewnętrznym, niestabilnym i konkretnym.#
– Ludzie, którzy mają pesymistyczny styl wyjaśniający, przypisują porażki
czynnikom wewnętrznym, stabilnym i ogólnym. #
19. Moduł 6: Radzenie sobie z upadkiem#
2. Podstawy auto-percepcji#
• Auto-percepcja: Co zmienia pogląd na siebie? (kontynuacja)#
– Efekty stylu wyjaśniającego na oczekiwania, emocje i zachowanie#
Przewlekłe
negatywne uczucia,
depresja
Zachowanie bierne,
wyuczona
bezradność
Brak kontroli nad
przyszłymi
wydarzeniami
“Nic nie mogę z tym
zrobić. Nigdy nie
skończę uniwersytetu.”
Czasowe negatywne
uczucia
Aktywnie działanie
zorientowane na cel
Kontrola nad
przyszłymi
wydarzeniami
“Następnym razem
będę miał więcej czasu
do nauki i poradzę
sobie znacznie lepiej.”
Wewnętrzne, stabilne,
ogólne
“Oblałem egzamin, bo
jestem głupi”
Zewnętrzne,
niestabilne,
konkretne
“Oblałem egzamin,
ponieważ wyjątkowa
sytuacja w pracy
odciągnęła mnie od
nauki”
Wydarzenie
negatywne
Np. oblany
egzamin
Pesymistyczny
styl
wyjaśniający
Optymistyczny
styl
wyjaśniający
Styl
wyjaśniający
Atrybuty Oczekiwania Rezultaty
20. Moduł 6: Radzenie sobie z upadkiem#
2. Podstawy auto-percepcji#
• Auto-percepcja: Co zmienia pogląd na siebie? (kontynuacja)#
– Motywy samo-zrozumienia#
• Cztery motywy wpływają na samo-zrozumienie :#
1. Samo-ocena: pragnienie prawdziwej informacji o sobie#
2. Samo-weryfikacja: preferencja dla informacji zwrotnej, która pasuje do naszego
postrzegania siebie#
3. Samo-rozwój: przyglądanie się skutecznym działaniom innych w celu rozwoju
osobistego#
4. Samo-wzmocnienie: pragnienie utrzymania pozytywnych uczuć wobec siebie#
21. Moduł 6: Radzenie sobie z upadkiem#
2. Podstawy auto-percepcji#
• Auto-percepcja: Co zmienia pogląd na siebie? (kontynuacja)#
– Metody samo-wzmocnienia#
1. Porównywanie społeczne w dół: defensywna tendencja do porównywania
się z kimś, kogo problemy są większe niż nasze #
2. Odchylenie egoistyczne: tendencja do przypisywania sukcesów
czynnikom osobistym a porażek czynnikom sytuacyjnym#
3. Pławienie się w odbitej sławie: tendencja do wzmacniania swojego
wizerunku poprzez publiczne głoszenie związków z tymi, którzy osiągają
sukcesy#
4. Samo-ograniczanie: tendencja do sabotowania własnych działań aby
zapewnić sobie pretekst w przypadku ewentualnej porażki#
22. Moduł 6: Radzenie sobie z upadkiem#
2. Podstawy auto-percepcji#
• Samo-regulacja : W jaki sposób kontrolujemy nasze zachowanie?#
– Definicje #
• Samo-regulacja: proces kierowania i kontrolowania własnego zachowania#
– Zgodnie z modelem wyczerpania ego, ludzie mają ograniczoną ilość
samokontroli#
» Przykład: Jeśli dzisiaj udało ci się oprzeć pokusie, by delektować się
słodyczami, trudniej będzie zrobić to jutro#
• Samo-skuteczność: własne przekonania o własnej zdolności do
wykonywania zachowań, które powinny doprowadzić do oczekiwanych
rezultatów#
– Samo-skuteczność jest ważna do zdrowego dostosowywania się #
» Samo-skuteczność może być wyuczona i zmieniona#
» Jest to ważne, ponieważ dostosowanie i wzrost własnej skuteczności jest
korzystne dla utrzymania zdrowia fizycznego i psychicznego#
23. Moduł 6: Radzenie sobie z upadkiem#
2. Podstawy auto-percepcji#
• Samo-regulacja : W jaki sposób kontrolujemy nasze zachowanie?#
(kontynuacja)#
– Źródła samo-skuteczności#
• Samo-skuteczność może być rozwijana i zwykle pochodzi z czterech
źródeł:#
1. Mistrzowskie doświadczenia#
» Uczenie się nowych umiejętności zwiększa samo-skuteczność#
» Jest szczególnie ważne aby utrzymać się w obliczu błędów lub porażek#
2. Pomocne doświadczenia#
» Obserwowanie innych by nauczyć się nowych umiejętności#
3. Perswazja i zachęta#
» Informacja od innych i pozytywna informacja od samego siebie#
4. Interpretacja pobudzenia emocjonalnego#
» Gdy próbujemy nowych rzeczy, możemy stać się nerwowi#
» Ważne jest, aby to przypisać do normalnej potrzeby osiągania dobrych
rzeczy, zamiast do lęku#
24. Moduł 6: Radzenie sobie z upadkiem#
2. Podstawy auto-percepcji#
• Samo-regulacja : W jaki sposób kontrolujemy nasze zachowanie?#
(kontynuacja)#
– Zachowania samo-ograniczające#
• Definicja: pozornie celowe działania, które są przeciwko własnym interesom
danej osoby#
• Trzy modele zachowania samo-ograniczającego :#
1. Celowe samozniszczenie#
2. Kompromisy#
» Angażowanie się w krótkoterminowe, potencjalnie szkodliwe działanie w
celu realizacji długoterminowych, zdrowych celów#
3. Strategie kontr-produktywne#
» Utrzymywanie nieefektywnych strategii w osiąganiu celu#
#
25. Moduł 6: Radzenie sobie z upadkiem#
1. Ja#
2. Podstawy auto-percepcji#
3. Auto-prezentacja#
Zawartość#
26. Moduł 6: Radzenie sobie z upadkiem#
3. Auto-prezentacja#
• Auto-prezentacja: Jak widzą nas inni#
– Definicje#
• Publiczne ja: wizerunek prezentowany innym w interakcjach społecznych#
– Publiczne ja mogą się różnić w zależności od sytuacji, czy roli zaangażowanych ludzi.
Dlatego mamy wiele publicznych ja#
– Jednakże, dopasowanie jest najlepsze, gdy istnieje znaczące pokrycie czy integracja
wielu publicznych ja#
• Zarządzanie wrażeniem (autoprezentacja): zazwyczaj świadome wysiłki ludzi,
by wpłynąć na to, jak inni nas postrzegają#
– Badania nad autoprezentacją określiły następujące wzorce zachowań:#
» Ludzie starają się zrobić pozytywne wrażenie, gdy mają do czynienia z obcymi#
» Ludzie stają się skromniejsi, gdy mają do czynienia z osobami sobie znanymi#
• Auto-kontrola: stopień, w jakim ludzie podchodzą do kontroli wrażenia, jakie
sprawiają na innych#
– Wysoka auto-kontrola#
» Tacy ludzie są bardziej skoncentrowani na robieniu dobrego wrażenia i są
dobrzy w interpretacji tego, co widzą inni#
– Niska autokontrola#
» Tacy ludzie są bardziej skłonni wyrazić swoje prawdziwe uczucia i postawy#
27. Moduł 6: Radzenie sobie z upadkiem#
3. Auto-prezentacja#
• Auto-prezentacja: Jak widzą nas inni (kontynuacja)#
– Strategie zarządzania wrażeniem (autoprezentacją)#
• Zarządzanie wrażeniem (autoprezentacja) zawiera#
1. Integracje #
» Zachowanie w taki sposób, by być bardziej lubianym przez innych#
2. Auto-promocje#
» Akcentowane swoich mocnych stron, aby zdobyć szacunek#
3. Egzemplifikacje#
» Wykazywanie wzorowego zachowania, aby wzmocnić swoją integralność
lub charakter#
4. Negatywne potwierdzenie#
» Przyznawanie się do swoich wad#
5. Zastraszanie#
» Używanie gróźb fizycznych lub emocjonalnych, aby dostać to, czego się
chce#
6. Suplikacja#
» Udawanie słabego lub zależnego, aby uzyskać korzyści od innych#
28. Moduł 6: Radzenie sobie z upadkiem#
3. Auto-prezentacja#
• Budowanie poczucia własnej wartości: Jak zmienić swoje ja#
– Dlaczego poczucie własnej wartości jest ważne#
• Poczucie własnej wartości jest ważne, ponieważ ludzie z niskim poczuciem
własnej wartości#
– Są bardziej podatni na depresje #
– Gorzej znoszą porażkę #
– Wykazują więcej lęku w relacjach międzyludzkich#
29. Moduł 6: Radzenie sobie z upadkiem#
3. Auto-prezentacja#
• Budowanie poczucia własnej wartości: Jak zmienić swoje ja
(kontynuacja)#
– Wskazówki do budowy poczucia własnej wartości#
• Siedem wskazówek do budowy poczucia własnej wartości :#
1. Kontroluj swój obraz siebie#
» Możesz zmienić obraz siebie na bardziej pozytywny #
2. Naucz się o samym sobie#
» Ludzie z niskim poczuciem własnej wartości nie wiedzą o sobie tak dużo, jak
ludzie z wysokim poczuciem własnej wartości#
3. Wyznacz sobie własne cele#
» Nie pozwól, by inni wyznaczali twoje cele#
4. Rozpoznawaj nierealistyczne cele#
» Nie trzeba wszystkiego spróbować. Rób te rzeczy, które mogą być zrobione#
5. Zmodyfikuj negatywne mówienie o samym sobie#
» Pamiętaj, by używać optymistycznego stylu wyjaśniającego podczas mówienia
o sukcesach i porażkach#
6. Podkreślaj swoje mocne strony#
7. Podchodź do innych z pozytywną perspektywą#
30. Moduł 6: Radzenie sobie z upadkiem#
• O czym dzisiaj mówiliśmy#
– Jak działa nasze „ja”#
– Auto-percepcja#
– Jak się autoprezentujemy #
• Dziękuję za uwagę!#
#
Efekty nauczania#