5 S: sınıflandır, düzenle, temizle, standartlaştır, disiplinli ol

1. ENGİN ÇAKIR
1

2. 5-S SĠSTEMĠ
2

3. AYIKLA SINIFLANDIR
DÜZENLE YERLEġTĠR
TEMĠZLE
DĠSĠPLĠNLĠ OL
3
STANDARTLAġTIR

4. Gerekli, gereksiz malzemeleri ayıklayarak tasnif etmek.
İşletmedeki her malzemenin doğru yerinde bulundurulması
amacıyla yapılan düzenlemeye sınıflandırma denir.
4

5. Sınıflandırma AĢamasında
Makineler / araçlar
Malzemeler / gereçler
AyrıĢtır
El aletleri / avadanlıklar
5

6. SINIFLANDIRMADA
Hangi sıklıkla kullanılıyor ?
Kim kullanıyor ?
Kullanım yeri neresi ?
Soruları ile;
Neyin gerekli olduğu belirtilir.
6

7. Malzemeler
Gruplandırılırken
Kullanım Sıklığını
Belirle
Çöp
Değerli
Atık
Sınıflama
Yaparak Ortadan
Kaldır
Var
İhtiyaç
Var mı
Ne Kadar
Gerek var?
Ne Zaman
Gerek Var?
Yok
Ortadan
Kaldır.
7

8. SINIFLANDIRMA PRENSĠBĠ
KULLANIM SIKLIĞI
KONULACAK YER
En sık kullanılan
malzeme
Daha az sıklıkta
kullanılan malzeme
GEREKLĠ
MALZEME
Mümkün olan en
yakın yere
Biraz daha uzağa
Nadiren veya grupta biri
tarafından kullanılan
malzeme
Nadiren fakat taĢıması
zor olan malzeme
Ayrı, belli bir yerde
Yakın olan uygun
bir yer
SINIFLANDIRMA
Hiç kullanılmayan değersiz
malzeme
GEREKSĠZ
MALZEME
Tasfiye Sorgulaması:
• Herkes hem fikir mi ?
• Kullanılma ihtimali var mı ?
•Değeri var mı ?
•Özel bir durumu var mı?(zimmet, yasal durum, sözleĢme vs)
Kullanılma ihtimali olan
veya değerli malzeme
Özel Ģartlar gerektiren
malzeme
Hemen atınız
Kullanılacak yeri veya kiĢileri
bulup teslim ediniz yoksa
satarak değerlendiriniz
Durumunu tespit edip
kuralına uygun olarak
teslimini yapınız
8

9. KULLANIM SIKLIĞI BELĠRLENĠRKEN
•Grup veya bireyin kullanım sıklığını göz önünde tutmalı
•Kullanılan teknik dokümanları veya malzemeleri etiketlemeli
•Ne kadar süreyle kullanıldığı tespit edilmeli.
9

10. SINIFLANDIRMADA DĠKKAT EDĠLECEK
NOKTALAR
ÇALIġMA SAHAMIZDA







Dağınıklık yaratan
Olduğu gibi bırakılan
Olmaması gereken yerde Gereksiz Malzemeler var
mı?
Sınıflandırıldı mı?
Depolandı mı ?
Etiketlendi mi ?
Yerlerine konuldu mu ?
10

11. AYIKLAMA UYGULAMA AġAMALARI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Gerekli malzeme gereksizlerden ayır.
Gereksiz malzemeleri çalıĢma sahasından uzaklaĢtır.
Hiç kullanılmayacak malzemeleri at.
ġu anda kullanılmayacak malzemeleri depola.
Fazlalık olarak düĢündüğün tamamlanmıĢ ürünleri, araç-gereci,
alet-edevatı, hammaddeyi çalıĢma sahasından uzaklaĢtır.
Gereksiz olan, kurtulmak istediğin malzemeleri kırmızı renkle
etiketle.
ÇalıĢanların büyük çoğunluğu tarafından kullanılacak malzemeleri
ortak bir sahada depola.
Ortak depo sahasını düzenleyecek ve yönetecek bir kiĢiyi
görevlendir.
Yalnızca tek kiĢinin gereksinim duyduğu malzemeleri kiĢisel
çalıĢma sahasında depola
ÇalıĢma / depolama sahasını düzenle.
11

12. AYIKLAMADA KIRMIZI ETĠKET





Kırmızı etiketlerin hazırlanması
Gereksiz eĢyalara kırmızı etiketlerin
iliĢtirilmesi
Kırmızı etiketli malzemenin geçici bir
sahaya konulması
Kırmızı etiketli malzemenin
değerlendirilmesi ve sonucuna karar
verilmesi
Bu malzemelerden kurtulmak.
12

13. Genel düzen ve tertiptir.
“Her Ģeye bir yer ve her Ģey yerli yerinde”
olarak tanımlanabilir.
13

14. DÜZENLEMEDE 3 ANAHTAR
BÖLGE TANIMLAMASI
NEREDE
NEREDE
NEREDE
ALT BÖLGE TANIMLAMASI
RAF TANIMLAMASI
NE
NE
MALZEME TANIMLAMASI
NE KADARDAR
NE
MĠNUMUM SEVĠYE
TANIMLAMASI
MAKSĠMUM SEVĠYE
TANIMLAMASI
14

15. DÜZENLEME YERLEġTĠRME UYGULAMA
AġAMALARI










“ Her Ģeye bir yer, her Ģey yerli yerinde” ilkesine uy.
Alet- edevatı ve kullanma el kitabını kullanım noktasının yakınına yerleĢtir.
Depolama sahasının giriĢini geniĢ tut.
Yerden tasarruf etmek için depolamayı duvarlar boyunca yap.
Kolay ulaĢım için malzemelerin ön yüzlerini geçitlere bakacak Ģekilde yerleĢtir.
Benzer malzemeleri çabuk belirleyebilmek için renk kullan.
Her bir malzemeyi ve depolandığı sahayı belirgin biçimde etiketle
(görünebilirliği sağlar.)
Görünürlük için kapak ya da kapıları Ģeffaf malzemelerden seç.
Her bir özel makine için gereksinim duyulan aletleri, ölçme araçlarını
düzenlemek için özel tasarlanmıĢ pano kullan.
15

16. DÜZENLEME NASIL OLACAK?
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Herkes, herĢeyi aynı adla tanıyacak.
HerĢeyi herkes aynı yerden alıp aynı yere bırakacak.
Ambarda her Ģeyin bir rafı olacak.
Aranılan 30 saniyede elde edilerek 30 saniyede yerine konacak.
Gereksiz raf ve masa bulunmayacak.
Temizlik için raf altları açık olacak.
Kablolar, hava kanalları, borular yerden yüksek bir yere monte
edilecek.
Kombine, iĢlevsel takım, alet kullanılacak.
Önemli yerlere alet ve takımları asacak yerler yapılacak.
16

17. YERLEġĠM YAPILIRKEN
Çalışma Masasında
Çok gerekli
El Altında
Daha az gerekli
Az gerekli
Üst rafa
Alt rafa
Atölye Ortamında
ĠĢ ortamında veya
Makine üzerinde
Alt rafa
Üst rafa
17

18. Amaç, tertemiz bir çalıĢma ve yaĢama alanı
yaratmaktır.
Çünkü; toz, kir ve artıklar, dağınıklığın,
disiplinsizliğin, verimsizliğin, hatalı üretimin ve
iĢ kazalarının kaynağıdır.
18

19. TEMĠZLĠK ÖNEMLĠDĠR
ÇÜNKÜ
TOZ, KĠR
VE
ATIKLAR
Ġġ
KAZASI
HATALI
ÜRÜN
VERĠMSĠZLĠK
19

20. 20

21. ETKĠN, HIZLI, PRATĠK TEMĠZĠK ĠÇĠN
YATAY
YÜZEYLERE
ÖNCE
DĠKEY
YÜZEYLERE
SONRA
DAHA
SONRA
RAFLARA VE
DOLAPLARA
BAKINIZ…
21

22. 22

23. 23

24. 24

25. TEMĠZLĠK, ĠNSANIN KENDĠNDEN
BAġLAYARAK EDĠNMESĠ GEREKEN
KALICI ALIġKANLIKTIR.
TEMİZLİKTE
AMAÇ
TEMİZ BİR
YAŞAMA VE
ÇALIŞMA ALANI
YARATMAKTIR.
25

26. 26

27. 27

28. ÖNCE
SONRA
28

29. ÖNCE
SONRA
29

30. ÖNCE
SONRA
30

31. Amaç; iyi bir çevre düzeni ve iş yeri ortamı
yaratmak ve bunu sürdürmektir.
YapılmıĢ olan düzenlemeyi ve temizliği devamlı hâle
getirebilmek için her Ģey belirli kural ve Ģartlara
bağlanarak tekdüze hâle getirilmelidir.
31

32. NASIL STANDARTLAġTIRILIR
Sınıflama, düzenleme ve temizlemedeki durumlar
için ana hatların ortaya konması,
 Bu ana hatlara ulaĢılması,
 Standartların ana noktalarının görsel yapılması,
 5 S koĢullarının izlenmesi ve sürdürülmesi.

32

33. STANDARTLAġTIRMADA
Elde edilen geliĢme düzeyinin kalıcı olması için;
Gözlem yapılarak olası sorunlar takım
çalıĢması ile giderilir.
 Gerektikçe yeniden düzenleme yapılarak
sürekli geliĢme sağlanır.
 Raflar / gözlere etiket konularak her Ģeyin yerli
yerinde olması temin edilir.

33

34. GÖRSEL DENETĠM AġAMALARI
GÖZLEM YAP
PROBLEMĠ
BELĠRLE
KURALLARI
YAZ
UYGULA
GELĠġTĠR
YAYGINLAġTIR
34

35. STANDARTLAġTIRMA UYGULAMA
AġAMALARI






Sınıflama, düzenleme ve temizlik için koĢulları belirleme
5 S standart geliĢtirme formunu kullanarak yukarıdaki koĢullar
için standartlar, ana hatlar ve prosedürlerin ortaya konulması.
Bu koĢullara daha ileri sınıflama, düzenleme ve temizleme
uygulamaları ile ulaĢılması
Standartları, ana hatları ve prosedürleri yerine getirme,
uygulama.
Arzu edilen, standartların, ana hatların ve prosedürlerin görsel
hale getirilmesi.
Ġstenen koĢulların izlenmesi ve sürdürülmesi.
35

36. YAPILANI YETERLİ BULMAMAK
İNSANIN İLERİ GİTMESİNDE İLK
ADIMDIR !!!!
36

37. Amaç; kurallara uymak ve takip etmektir.
Sadece sınıflandırma, düzenleme, temizlik
ve standartlaştırmayı yapmak işletmede
verimliliği sağlamak için yeterli değildir.
Bunların devamlı ve kalıcı olabilmeleri disiplin
gerektirir.
37

38. Eğitim - Disiplin aĢamasında,
hedef alandaki faydalı
değiĢikliklerden bir alıĢkanlık
çıkarmak için aĢağıdaki beĢ olgunun
oluĢması gerekir.
38

39. 1.
2.
3.
4.
5.
Yeni ustalıklar ve farkında oluĢun geliĢmesi.
Yönetimden destek
Firma içinde süren geniĢ iletiĢim
5 S faaliyetlerinin günlük iĢlerin parçası
olması.
Tüm çalıĢanların katılımı.
39

40. EĞĠTĠM VE DĠSĠPLĠN UYGULAMA
AġAMALARI
Eğitim - Disiplin için plan yapılması
Plan için yönetimin desteğinden emin olunması ve gerekli
düzeltmelerin yapılması.
 Alandaki herkesin 5 S standartları ve amaçları hakkında
eğitilmesi.
 Bir 5 S ĠletiĢim Tahtasının oluĢturulması ve sürdürülmesi.
 Diğer iletiĢim aletlerinin oluĢturulması ve sürdürülmesi.
 5 Dakika 5 S ve Haftalık 5 S faaliyetleri ile, 5 S faaliyetlerini
günlük iĢlerin parçası haline getirilmeli.
 Tüm standartları apaçık yapmak için standartların ve görsel
metotların geliĢtirilmesine devam edilmesi.
 Tüm çalıĢanların katılımının arttırılmasına devam edilmesi.


40

41. 5-S UYGULAMA SÜRECĠ
1.AŞAMA: ÜST YÖNETİMİN İZNİNİN SAĞLANMASI
2.AŞAMA: TAKIM ORGANİZASYONUNUN YAPILMASI
3.AŞAMA: EĞİTİM
4.AŞAMA: İŞYERİ İNCELEMESİ
5.AŞAMA: İYİLEŞTİRME SÜRECİNİN BAŞLATILMASI
6.AŞAMA: KAYIT VE TUTANAKLAR
41

42. 5S DÖNGÜSÜ
2
1
SINIFLANDIRMA
Gerekli ve gereksiz
Ģeyleri dikkatle
ayırt etmek ve
gereksizleri atmak.
STANDARTLAŞTIRMA
Ġlk üç temeli oluĢtururken
sağlanan ön koĢul ve
görev ve prosedürlerin
düzenli olarak yerine
getirme biçiminin
geliĢtirilmesidir.
5
DÜZENLEME
Gerekli malzemelerin
uygun yerlere kullanım
sıklığına göre yerleĢtirmek,
tanımlamak, kullanım kolaylığı
ve hızlılığı sağlamak
DİSİPLİN
Doğru süreçleri
sürdürme
alıĢkanlığının
oluĢturulmasıdır
3
TEMİZLİK
ÇalıĢma ortamını
düzenli, toplu, temiz
ve kullanıma
hazır tutmak.
4
42

43. 5S UYGULAMALARININ FAYDALARI
5 S’in tam uygulanması halinde hem kişi bazında
hem de işletme bazında önemli faydalar sağlar.
ĠĢ Güvenliği
Makine
Performansı
Verimlilik
5S
Moral
Kalite
43

44. 5-ADIM
Ġġ GÜVENLĠĞĠ:
Kirli ve karıĢık bir iĢyeri çalıĢma güvenliğini azaltır. Ancak
5-Adım uygulayan Ģirketlerde iĢ kazaları azalır ve bunun yanında
güvenlik afiĢlerine olan ihtiyaç da azalır.
VERĠMLĠLĠK:
TaĢımadan ve gereksiz aramalardan doğan zaman kayıpları
azalır. Küçük alanların daha verimli kullanımı sağlanır.
MORAL:
Temiz bir iĢyerinde çalıĢmak ilgi ve katılımı artırır, çalıĢan için
temiz iĢyeri gurur kaynağıdır.

45. 5-ADIM
KALĠTE:
Makine ekipmanı ve aletlerin kir ve tozlanmadan zarar görmesi
sonucu hassaslık azalır, ürün kalitesi olumsuz etkilenir. Bunu ortadan
kaldırabilmek için herkesin kendi makinesini ve çevresini temizlemesi
gereklidir.
MAKĠNA PERFORMANSI:
Kir ve tozun makinelerde oluĢturduğu aĢınma sonucu makine
arızaları ve duruĢlar azalır, makinede olağan dıĢı durumlar bir bakıĢta
fark edilir.

46. 5-S KÜLTÜRÜNÜ UYGULADIĞIMIZDA
46

47. 47

48. MAKALE
SERKUT SÜTÇÜOĞLU
İstanbul Ticaret Üniversitesi
VEDAT ZEKİ YENEN
Yrd. Doç. Dr. İstanbul Ticaret Üniversitesi, Mühendislik ve
Tasarım Fakültesi, Endüstri
Mühendisliği Bölümü
71

49. 5S’in Bir Firmada Uygulanması

Bir firmada 5S in uygulanmasına yönelik
çalışanların bakış açılarını öğrenmek amacıyla
uygulama yapılmıştır. Uygulamada anketle
çalışanların cevapları alınmıştır. 22 çalışana
yapılan bu çalışma genel olarak bir sonraki
sayfada özetlenmiştir.
72

50. 73

51. 1.
2.
3.
4.
5.
Sınıflandırma
Düzenleme
Temizlik
Standartlaştırma
Disiplin
74

52. YAŞLARI BAZINDA SIRALAMALAR
Genel
3-4-2-1-5
20 YaĢından Küçük
3-2-1-5-4
20-30 YaĢ
3-4-2-1-5
31-40 YaĢ
3-2-4-1-5
75

53. Genel olarak 5S’e bakış
ÇalıĢanların 5S içerisindeki sıralaması 3-4-2-1-5 olarak
görülmektedir. Bu da temizliğin çalıĢanlar açısından firmada
daha iyi uygulandığı görülmektedir. En az puanı alan
sınıflandırma ve disiplin konularında firmanın kendisini
76
geliĢtirmesi gerekir.

54. Yaşı 20’den Az Olan Çalışanların Sonuçları

Elde edilen sonuçlara göre sıralama 3-2-1-5-4
şeklinde oluşmaktadır. Yaşı 20’den az olan
çalışanların bakış açılarına göre firmada en iyi
uygulanan temizliktir, fakat standartlaştırma ve
disiplinin firmada geliştirilmesi gerekmektedir.
77

55. 20-30 yaş arası çalışanların sonuçları

20-30 yaş arası çalışanlarda sıralama 3-4-1-2-5
olarak oluşmaktadır. Firmada temizliğin en iyi
şekilde yapıldığı, düzenleme ve disiplin
konusunda kendisini geliştirmesi gerektiği
sonucuna varılmaktadır.
78

56. 31-40 Yaş Aralığındaki Çalışanların Sonuçları

Sıralama 3-2-4-1-5 olarak oluşmaktadır. Buna
göre firmada 31-40 yaş arasında olan çalışanlar
açısından temizlik çok iyi uygulanmaktadır, fakat
disiplin ve sınıflandırma iyi uygulanmamaktadır.
Firmanın disiplin ve sınıflandırma yönlerini
geliştirmesi gerekmektedir
79

57. ÇALIŞMA YILI BAZINDA SIRALAMALAR
1 Yıldan Az
1-5 Yıl
6-10 Yıl
10 Yıldan Az
4-3-1-2-5
3-4-1-2-5
3-2-4-1-5
3-2-4-1-5
80

58. 1 Yıldan Az Sürede Çalışanların Sonuçları

Elde edilen verilere göre sıralama 4-3-1-2-5
olarak
oluşmaktadır.
İşe
yeni
başlayan
çalışanların bakış açısına göre firmada en iyi
uygulanan standartlaştırmadır. Kötü olarak
uygulananlar ise düzenleme ve disiplindir. Buna
göre firmanın bu S’leri (düzenleme, disiplin)
geliştirmeleri gerekmektedir
81

59. 1-5 Yıl Arası Çalışanların Sonuçları

Elde edilen sonuçlara göre sıralama 3-4-1-2-5
şeklinde oluşmaktadır. Burada temizliğin firmada
iyi bir şekilde uygulandığı ortaya çıkmaktadır.
Sıralamada geri kalan S’lerin puanları birbirine
çok yakındır. Bu açıdan temizlik dışında kalan
diğer S’leri geliştirmek gerekmektedir.
82

60. 6-10 Yıl Arası Çalışanların Sonuçları

Elde edilen verilere göre sıralama 3-2-4-1-5
şeklinde oluşmaktadır. Buna göre çalışma
süreleri 6-10 yıl arası olanlara göre firmada
temizlik iyi bir şekilde uygulanmaktadır. Disiplin
ve sınıflandırma firmada geliştirilmesi gereken
S’lerdendir.
83

61. 10 Yıldan Fazla Sürede Çalışanların Sonuçları

Elde edilen verilere göre sıralama 3-2-4-1-5
şeklinde oluşmaktadır. 10 yıldan fazla çalışanlara
göre temizlik en iyi şekilde uygulanmaktadır.
Fakat sınıflandırma ve disiplin kötü şekilde
uygulanmaktadır. Burada bu yaş grubu çalışanlar
firma içerisinde tecrübeye sahip kişilerdir. Onlar
edinilen veriler bizim için öncelikli olacaktır.
84

62. ÖZET

1-S Sınıflandırma: Firmada sınıflandırma genel olarak kötü
seviyede uygulanmaktadır. Yaş kriterlerine göre kötü, çalışma
sürelerine göre orta seviyede uygulanmaktadır. Sonuç olarak
bu ilkenin firma içerisinde geliştirilmesi gerekmektedir.

2-S Düzenleme : Firmada düzenleme genel olarak orta
seviyede uygulanmaktadır. Yaş kriterlerine göre iyi, çalışma
sürelerine göre orta seviyede uygulanmaktadır. Sonuç olarak
bu ilkenin firma içerisinde orta derecede uygulanmasına karşın
iyileştirmeler yapılmalıdır.

3-S Temizlik : Firmada temizlik genel olarak çok iyi seviyede
uygulanmaktadır. Yaş kriterlerine göre çok iyi, çalışma
sürelerine göre de çok iyi seviyede uygulanmaktadır. Sonuç
olarak bu ilkenin firmada en iyi uygulanan ilke olduğu
görülmektedir.
85

63. 
4-S Standartlaştırma : Firmada standartlaştırma genel olarak
iyi seviyede uygulanmaktadır. Yaş kriterlerine göre iyi, çalışma
sürelerine göre orta seviyede uygulanmaktadır. Sonuç olarak
bu ilkenin firma içerisinde iyi seviyede uygulandığı, ama yine
belirli iyileştirmeler yapılarak çok iyi seviyeye çıkarılabileceği
görülmektedir.

5-S Disiplin : Firmada disiplinin genel olarak çok kötü seviyede
uygulandığı görülmektedir. Yaş kriterlerine ve çalışma
sürelerine göre de çok kötü uygulandığı görülmektedir. Sonuç
olarak bu ilke için firma içerisinde acilen çalışmaların
başlaması, biran önce bu kadar kötü seviyeden kurtarılması
gerekmektedir.
86

64. TEġEKKÜR EDERĠM
Engin ÇAKIR
87