ODTÜ Enformatik Enstitüsünde, Kürşat Çağıltay'ın yönetiminde Suna Durmuş tarafından yapılan tezin Kamu-Bib toplantisindaki sunumu 12 Mayıs 2012

1. Türkiye’deki Kamu İnternet Siteleri
Ne Kadar Vatandaş Odaklı?
Prof.Dr. Kürşat Çağıltay, kursat@metu.edu.tr
Suna Durmuş, e138215@metu.edu.tr
Orta Doğu Teknik Üniversitesi

2. Bulut
İş Sürekliliği
Bilişim Projeleri
Üstyapı
Sanallaştırma
Karar Destek
Mobil
Geniş Bant
......

3. E-devlet, Kimin için?

4. 2002-2011 Yılları Arasında Bilişim Teknolojilerine
Yapılan Yatırım
Kaynak: Devlet Planlama Teşkilatı, 2011: Sayfa 74

5. Kamu İnternet siteleri, vatandaşlar için
Erişilebilir
Kullanılabilir
Etkin
Verimli ve
Memnuniyet Verici
olmalıdır.

6. Neden e-Devlet İçin Kullanılabilirlik?
• TÜBİTAK Vizyon 2023 raporu
– Vatandaşlar bilgisayarlara değil, bilgisayarlar
onlara ayak uydurmalı
– Sıradan vatandaşa ayak uyduracak e-Devlet
hizmetleri gerekli

7. Çalışmanın Amacı
• e-devlet hizmetinin sunulduğu kamu
kurumu web sitelerini geniş bir
kapsamda değerlendirmek
• bu sitelerin kullanıcı odaklı tasarımı
ile ilgili problemlerini belirlemek

8. • Kamu web sitesi
değerlendirme aracı
kullanılarak 33 kamu
kurumu web sitesi 21
Kasım 2011 tarihi
itibariyle
değerlendirilmiştir
• Enformatik Enstitüsü tez
çalışması

9. Değerlendirme Kriterleri
1. Erişilebilirlik
2. Donanım ve Yazılım
3. Kullanımın iyileştirilmesi
4. Ana Sayfa
5. Sayfa Yapısı
6. Gezinim
7. Yazı Görünümü
8. Kaydırma Çubuğu ve Sayfa İçi Gezinim
9. Sayfa İçi Başlıklar ve Web Sitesi Başlıkları

10. Değerlendirme Kriterleri
10.Bağlantılar
11.Veri Girişi–Ekran Tabanlı Kontroller
12.Resim ve Çoklu Ortam Elemanları
13.Arama
14.İletişim
15.Üst Veri
16.Web Sitesi İçerik Arşivleme
17.Kişisel Bilgilerin Gizliliği ve Güvenliği
18.Web Sitesi Yayımlanması

11. Değerlendirilen Kurumlar
• Seçim:
– Sayıştay Başkanlığı’nın 2006 yılında yaptığı bir
çalışmadaki kurumlar
– E-devlet Kapısı web sitesinde bulunan "Sık
Kullanılan E-Hizmetler" ve "Ana Kurumlar" başlığı
altında listelenen kamu kurumu web siteleri

12. Değerlendirilen Kurumlar: 1-10
E-Devlet Kapısı
Adalet Bakanlığı
Başbakanlık
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
Cumhurbaşkanlığı
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı
Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü
Devlet Personel Başkanlığı

13. Değerlendirilen Kurumlar: 11-20
Dışişleri Bakanlığı
Diyanet İşleri Başkanlığı
Ekonomi Bakanlığı
Emniyet Genel Müdürlüğü
Gelir İdaresi Başkanlığı
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
Hazine Müsteşarlığı
İçişleri Bakanlığı
Kalkınma Bakanlığı

14. Değerlendirilen Kurumlar: 21-33
Kültür ve Turizm Bakanlığı
Maliye Bakanlığı
Milli Eğitim Bakanlığı
Milli Savunma Bakanlığı
Orman ve Su İşleri Bakanlığı
Sağlık Bakanlığı
Sosyal Güvenlik Kurumu
Tapu ve Kadastro Genel Md.
TBMM
Türkiye İstatistik Kurumu
Ulaştırma Bakanlığı
Türkiye İş Kurumu
Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü

15. Görüşme
• 8 kurum ile yüzyüze görüşme/anket

16. Genel Değerlendirme Sonuçları

17. Kurum Bazında- e-devlet kapısı

18. Sonuçlar
• web sitelerinin performansları %61.2 ile %88.8
arasında değişmektedir
• Performansı %80’in üzerinde bulunan 1 web sitesi
• Performansı %75 ile %80 arasında bulunan 12
web sitesi
• Performansı %70 ile %75 arasında bulunan dokuz
web sitesi
• Performansı %60 ile %70 arasında bulunan 11
web sitesi

19. %80’in üzeri
• E-Devlet Kapısı

20. %75 ile %80
• Başbakanlık, Bilim, Sanayi ve Teknoloji
Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Türkiye
İstatistik Kurumu, Dışişleri Bakanlığı,
Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Orman ve Su
İşleri Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Hazine
Müsteşarlığı, Sosyal Güvenlik Kurumu,
Cumhurbaşkanlığı ve Adalet Bakanlığı'

21. %70 ile %75
• Gelir İdaresi Başkanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı,
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Ekonomi
Bakanlığı, Ulaştırma Bakanlığı, İçişleri
Bakanlığı, Türkiye İş Kurumu, Sağlık Bakanlığı,
Diyanet İşleri Başkanlığı

22. %60 ile %70
• Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Çalışma
ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, TBMM, , Tapu ve
Kadastro Genel Müdürlüğü, Ulaştırma
Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, Devlet
Arşivleri Genel Müdürlüğü, Gümrük ve Ticaret
Bakanlığı, Devlet Personel Başkanlığı, Emniyet
Genel Müdürlüğü, Milli Savunma Bakanlığı ve
Maliye Bakanlığı

23. Genel Bulgular
• Değerlendirilen 33 e-devlet sitesinin yarısında
içerik organizasyonu problemli
• İnternet sitelerinde vatandaşların
faydalanacağı hizmetler kolay ulaşabilir
yerlerde değil
• Vatandaşlar, ihtiyaç duydukları uygulamaları e-
devlet sitelerinde ararken zaman kaybetmekte
ya da bu siteleri kullanmaktan kaçınmakta

24. Genel Bulgular
• Değerlendirilen internet sitelerinin yaklaşık
yüzde 30'unda arama fonksiyonu bulunmuyor,
kalan internet sitelerinin birçoğunda ise arama
fonksiyonu etkin bir şekilde çalışmıyor

25. Genel Bulgular
• Kamu sitelerinin en zayıf olduğu nokta
''engellilerin kullanımına uygun tasarlanmamış
olması''
• Hemen hemen tüm e-devlet siteleri görme
engelliler dikkate alınmadan tasarlanmış

26. Genel Bulgular
• Kamu internet siteleri hazırlanırken vatandaşların
bu sitelerden ne beklediği araştırılmamakta ve
siteler vatandaşların ihtiyaçlarına yönelik
hazırlanmamaktadır.
• Genelde, ilgili kamu kurumu yöneticilerinin
tanıtımının ön plana çıkmakta, internet sitelerinin
tasarımı vatandaş odaklı değil kurum yöneticisi
odaklı yapılmaktadır.
• Kamu internet sitelerinin kurum yöneticisinin
etkinliklerini duyuran yapıdan çıkartılıp kurumun
vatandaşa sunduğu hizmetleri öne çıkartan yapıya
getirilmesi gerekir.

27. Ne Yapmalı?
• e-Devlet projeleri tüm vatandaşlar için tasarlandığından
kullanılabilirlik tamamen insana yatırımdır.
• Vatandaşlara etkin ve verimli sistemler sunulabilmesi için
e-devlet projelerinde kullanılabilirlik ve erişilebilirlik
konuları ayrı bir çalışma paketi olarak görülmelidir.
• Tasarımcılar/geliştiriciler “İnsan-Bİlgisayar Etkileşimi”
konusunda eğitilmelidir
• Yazılım yaşam döngüsünün tümünü kapsamalıdır
• Proje grupları içinde “kullanılabilirlik uzmanlarına” yer
verilmelidir
• Kullanılabilirlik testleri için uzman desteği alınmalıdır
• Kamu İnternet Siteleri Kılavuzundan yararlanılmalıdır

28. Türkçe Raporun ve tezin tümüne
ulaşmak için
ODTÜ İnsan Bilgisayar Etkileşimi Araştırma
Grubu
http://hci.metu.edu.tr/

29. Herkes Tarafından Kolay Kullanılabilir
Bilişim Sistemlerine Ulaşabilmek Dileği ile
Teşekkürler
Prof.Dr. Kürşat Çağıltay, kursat@metu.edu.tr
Suna Durmuş, e138215@metu.edu.tr
Orta Doğu Teknik Üniversitesi