2. Życie i osiągnięcia króla
Z Bożej łaski król Polski,
wielki książę litewski,
ruski, pruski,
mazowiecki, żmudzki,
inflancki, smoleński,
siewierski i
czernihowski.
Urodził się 1 sierpnia
1520 roku w Krakowie,
jako pierwszy i jedyny
legalny syn Zygmunta I
Starego i Bony Sforzy.
Od 1529 r. rezydował w
Wilnie jako wielki
książę Litwy, a 20
lutego 1530 r.
arcybiskup gnieźnieński
i prymas Polski Jan
Łaski koronował go
vivente rege w katedrze
wawelskiej na króla
Polski.
3. Małżeństwa Zygmunta Augusta
Ożenił się dopiero 13 lat po koronacji - z Elżbietą
Austriaczką z Hasburgów, córką cesarza Ferdynanda
I Hasburga. Królowa miała epilepsję, co
doprowadziło do jej śmierci w 1545 r.
Dwa lata później jednak Zygmunt zawarł potajemny
związek małżeński z Barbarą Radziwiłówną,
przymuszony przez jej brata i kuzyna. Gdy
małżeństwo wyszło na jaw magnateria uznała to za
zniewagę, godzącą powagę dynastii i państwa. Mimo
to Barbara została koronowana na królową Polski w
1550 r. jednak rok później zmarła. Zygmunt ożenił się
więc po raz trzeci. W 1553 poślubił młodszą siostrę
zmarłej Elżbiety – Katarzynę.
4. Żadne z małżeństw króla nie przyniosło na świat
potomków. Problem dziedzictwa jagiellońskiego
na Litwie stał się więc bezprzedmiotowy, w tej
sytuacji dążono ze strony Polski do zawarcia unii
realnej między Polską a Litwą, tak aby związek
obu krajów został utrzymany w przyszłości.
Sfrustrowana matka Zygmunta, skłócona
zarówno z nim, jak i z dworem królewskim
wyjechała do Włoszech i tam w 1557r. zmarła,
otruta przez zausznika hiszpańskich Hasburgów.
Katarzyna natomiast wyjechała z Polski do
Austrii i tam również położyła się na łożu
śmierci – kilka miesięcy przed swoim mężem.
7. Zasługi Zygmunta II Augusta
Wobec braku zgody szlachty na podwyższenie podatków Zygmuntowi
Augustowi nie udało się zrealizować wszystkich zamierzonych reform, w
tym zwiększenia stanu wojska. Pozytywnie natomiast przebiegła unifikacja
państwa.
Unia przyspieszyła rozwój gospodarczy, społeczny i kulturalny Wielkiego
Księstwa Litewskiego, prowadziła do polonizacji szlachty litewskiej i ruskiej
oraz rozszerzała wpływy kultury polskiej aż na państwo rosyjskie. 19 lipca
1569 złożył mu w Lublinie hołd lenny książę pruski Albrecht Fryderyk
Hohenzollern, co Jan Kochanowski uwiecznił w swoim wierszu Proporzec
albo hołd pruski. W lipcu 1570 zwołał do Szczecina kongres pokojowy,
który zakończył się 13 grudnia podpisaniem pokoju w Szczecinie,
kończącego I wojnę północną. Potwierdzono stan posiadania stron
walczących, Rzeczpospolita zachowała Księstwo Kurlandii i Semigalii oraz
znaczną część Inflant.
Za panowania Zygmunta II Augusta miał miejsce rozkwit literatury i sztuki
renesansowej. Od jego imienia pochodzi nazwa miasta Augustów.
9. Unia lubelska
Bezpotomny Zygmunt chciał umocnić swoje państwo, z kolei
sąsiadująca z Polską Litwa obawiała się konfrontacji z rosnącą w
siłę Moskwą. Polska magnateria ostrzyła też kły na mało
zaludnione, a żyzne tereny Litwy i Wołynia. Litewska szlachta
domagała się tych samych przywilejów, co polscy szlachcice.
W 1569 r. odbywa się sejm lubelski, w trakcie którego
magnateria litewska próbuje nie dopuścić do zawarcia unii a
Zygmunt August przenosi dziedziczne prawa Jagiellonów do
tronu litewskiego na Koronę oraz zabiera Litwie ziemie Ukrainy,
Wołynia, Podola, Podlasia i przyłącza je do Polski, co powoduje
powrót zbuntowanej magnaterii i zawarcie unii.
Zawarta zostaje unia realna i Litwa przyłącza się do Polski
tworząc Rzeczpospolitą Obojga Narodów. Na czele obu państw
stoi Zygmunt August.
11. Konflikt o Inflanty
Wojna o Inflanty wybuchła w 1557 roku. Stało się to za
sprawą Zygmunt Augusta, który interweniował wraz ze
swoim wojskiem w konflikt pomiędzy arcybiskupem
ryskim a wielkim mistrzem zakonu niemieckiego.
Inflanty były bardzo ważnym strategicznie, jak
ekonomicznie terenem. Położone nad Morzem
Bałtyckim dawały łatwy dostęp do handlu na nim temu,
kto był w ich posiadaniu. Poza tym łatwo z nich można
było zaatakować zarówno przeciwników zamorskich,
jak i kontynentalnych. O Inflanty toczyły spór Dania,
Polska, Szwecja i Rosja. W 1570 roku odbył się kongres
w Szczecinie, w trakcie którego Polska z Moskwą
podpisały rozejm, a Szwecja z Danią - pokój.
13. W rezultacie odradza się potęga
magnaterii. Polska polityka skupia się
na problematyce wschodniej, osłabiając
dążenia do odzyskania dawnych ziem
polskich (Śląsk, Prusy Książęce,
Pomorze Zachodnie itp.) i staje się
pomostem między Europą a Rosją i
Turcją.
14. Śmierć Zygmunta i koniec dynastii
Jagiellonów
Zygmunt II August
zmarł w 1572 w
Knyszynie, jako
ostatni polski
monarcha z linii
męskiej dynastii
jagiellońskiej.
Kolejnym królem
polskim, wybranym
przez sejm elekcyjny,
był Henryk Walezy