1. Эссэ бичих арга, зөвлөмж
Эссенээс юу олж мэдэхийг хvсдэг вэ?
Эссенээс таныг хувь хүний чинь хувьд олж харахыг хичээдэг. Мэдээж хичээл сурлагын байдал,ажлын
туршлага, олсон амжилтчинь чухал. Гэхдээ эдгээрийг CV, Application Letter болон дүнгийн чинь хуулбараас
харчихна. Харин эссенээс та хэн бэ, та юунд зорьдог,тэмүүлдэг, ямар үзэл бодолтой вэ гэх зэргийголж харах
гэдэг. Иймээс та өөрийгөө ямар өнцгөөс нь харуулах вэ гэдгээ машсайн бодож,төлөвлөх хэрэгтэй. Эссег тань
уншаад таны бусад материалыгхарах сонирхол төрөх ёстой. Тэд таны эссег уншаад энэ сургуульд
суралцахад тохиромжтой оюутан мөн үү гэдгийг тогтоохыг оролдоно.
Хэрэв эссенд өөрийнхөө давуу талыг бичээрэй гэсэн байвал өөрийгөө хариуцлагатай, ажилсаг,хөдөлмөрч,
ухаантай зэргээр бичээд огт хэрэггүй. Мэдээж өөрийгөө хариуцлагагүй, залхуу, юм ойлгодоггүй гэж бичих хүн
байхгүй. Харин үүний оронд та чөлөөт цагаараа асрамжийн газрын хүүхдүүдэд англи хэлний хичээл заадаг
гэж бичсэн нь дээр. Мөн шалгаруулалтын комиссынхонд зүгээр л онц сурлагатан хэрэггүй, харин төрөл бүрийн
салбарыгсонирхдог, нийгмийн идэвхтэй хүн чухал байдаг. Иймд та зуны улиралд одон орон судлалын
нийгэмлэгт ажилладаггэх мэтээр бичвэл уншиж байгаа хүндээ илүү сонирхолтой байж чадна.
Хэмжээ
Хамгийн гол анхаарах зүйл бол хэмжээ. Та заасан үгийн тооноос хэтрүүлж огт болохгүй. Энэ нь таныг аливааг
задлан шинжлээд эргүүлэн дүгнэж, санаагаа товч тодорхой илэрхийлж чадаж байна уу гэдгийг чинь шалгаж
байгаа хэрэг. Эссе бол таны сургуульд илгээж байгаа материалууд дотроос хянаж, хүссэнээрээ хийж болох
цорын ганц зүйл гэдгийг ойлгоорой.
Тэд эссенээс юуг олж мэдэхийг хүсдэг вэ?
-Сурах чадвар: хөдөлмөрччанар, сэтгэн бодох, задлан шинжлэх, дүгнэлт хийх чадвар
-Хувийн чанар: өөртөө итгэлтэй, үнэнч, зорилготой,манлайлагчбайх, бусдыг араасаа дагуулах, өөрөө
өөрийгөө хурцлах чадвар
-Мэргэжлийн ур чадвар: өөрийн сонгосон салбартаа амжилтгаргахад нөлөөлөх туршлагуудыг
хуримтлуулсан уу, бусадтай харилцах, бусдыг удирдах чадваруудад суралцсан уу зэргийг таны эссенээс олж
мэдэхийг хичээдэг. Мөн дараах 3 асуултанд хариулт олохын тулд тэд таны эссег уншдаг.
-Та энэ сургуульд элсвэл амжилттай суралцаж чадах эсэх
-Та анги, хамт олондоо шинэлэг байдлыгбий болгож чадах эсэх
-Та бусад өргөдөл өгөгчдөөс хэр зэрэг давуу талтай, онцлогтой байна.
-Ингээд таны эссэг уншиж дуусахад Та бол энэ сургуульд сурахаар заяагдсан,үнэхээр тохирсон хүн яах
аргагүй мөн гэдгээ нотолж чадсан байх ёстой юм.
Эссег хэн уншдаг вэ?
Шалгаруулалтын комисс гэж байх бөгөөд тэдгээр хүмүүс жил бүрийн шалгаруулалтыг хийдэг, маш
туршлагатай хүмүүс байдаг. Тэд ямар хүмүүсийг сургуульдаа оруулах дуртай байдгийн талаар баримжаа
мэдээлэлтэй болохын тулд та сургуулийн веб хаягаар ороод FAQ буюу хамгийн түгээмэл тавигддаг асуулт
болон түүнд өгсөн хариултуудыг уншсан байхад зүгээр.

2. Яаж шалгаруулдаг вэ?
Ер нь бүхий л сургуулийн сонгон шалгаруулалтын үе шат нь адил гэхэд болно.Эхний ээлжинд 1-2
мэргэжилтэн бүх материалыгуншина. Ямар ч байсан таны материал хугацаандаа очсон л бол
уншигдалгүйгээр хогийн саванд орно гэж байхгүй. Мөн TOEFL, GRE, GMAT зэрэг шалгалтанд минимум оноог
нь авсан байвал шүү дээ. Тэд нэг эссег уншихад 10-40 минут зарцуулдаг. Комисс өдөрт дунджаар 100 орчим
эссе уншдаг гэсэн тооцоо бий. Тиймээс тэд эссений эхний хэдхэн мөрөөс л тухайн эссег сонирхолгүй,
сонирхолтой зэргээр тархиндаа ялгачихдаг. Ингээд таны материал авах, татгалзах, тодорхойгүй гэсэн гурван
хайрцагны нэгэнд орно.Хэрэв таны материал тодорхойгүй гэсэн ангилалд орвол дараагийн хүн уншина. Хэрэв
тэр дахиад л тодорхойгүй гэвэл сургуульд элсэх таны магадлал буураад л байх болно. Хэрэв элсүүлэхээр бол
таны материалыгдеканд өгөх бөгөөд декан зөвшөөрвөл та тус сургуулийн оюутан боллоо гэсэн үг. Тэгэхээр та
энэхүү тодорхойгүй гэсэн ангилалд орохгүйн тулд аль болох гайхалтай сайн, ер бусын онцлог, бусдаас эрс
ялгарахуйц эссе бичихээс өөр аргагүй юм.
Анхаарах зүйлс
Та чухам юу илэрхийлэх гээд байгаагаа тодорхой бичих ёстой. Та бол энэ сургуульд заавал сурах ёстой
хүмүүсийн нэг гэдгээ та 2-3 үндэслэлээр нотлох хэрэгтэй. Санаагаа ойлгомжтой илэрхийл.Таны эссе
тодорхой, логиктой,сонирхолтой байх ёстой. Түүнээс биш энэ бол эрдмийн ажлын судалгаа, өөрийгөө магтсан
зохион бичлэг биш. Хөгжилтэй, сонирхолтой. Оновчтой хошигнож чадсан хүмүүс бусдад дандаа таалагддаг.
Сайн эссе бичихийн тулд:
-Ямар хэсгүүд дээр төвлөрөхөө тодорхойл
-Дарааллаа гарга
-Амьдралд тохиолдсон болсон явдлуудаасаа дурьдаж болно
-Танд энэ чиглэлээр сурахын юу нь сонирхолтой байгаа, юу сурахыг хүсч байна гэдгээ илэрхийл
- Эссены эхлэл ердийн “саарал” биш, харин богино түүх, ишлэл үг, асуулт, дүрслэлээс эхэлж болно.
-Эссены төгсгөл нь гол хэсгүүдээ тодотгосон байх ёстой
-Бичиж дууссан эссэгээ хамгийн багадаа гурван удаа унших хэрэгтэй
-Өөр хэн нэг хүнд өгч уншуулаад санал, анх буусан сэтгэгдлийг нь сонсох
- Өөрөө өөртөө чангаар унших хэрэгтэй.