Dit is een zoektocht doorheen Krottegem, ontworpen door Broederschool Roeselare.

1. Naam: ________________________________________________________________
Zoektocht
in de wijk Krottegem
in Roeselare
Een organisatie van:
6de Moderne Talen-Wetenschappen (2012-2013)
6de Moderne Talen-Wiskunde (2012-2013)
6de Wetenschappen-Wiskunde (2012-2013)

2. Welkom op de wijk Krottegem!
Je staat bij het begin van een zoektocht doorheen de wijk, waarin je zult
kennismaken met Krottegem vroeger en nu. Veel plezier!
L Je begint de zoektocht op de speelplaats van de Broederschool (Mandellaan
170).
U De Broederschool in de Mandellaan is opgericht in 1923 als een lagere school.
Vanaf 1957 is het ook een middelbare school. De naam ‘Broederschool’ leert dat de
school vroeger werd geleid door broeders. Die zijn er al een tijdje niet meer, maar
de naam van de school is gebleven. Hieronder zie je een prentbriefkaart uit de
beginjaren van de school. Het gebouw is nu gewijzigd, maar het staat er nog altijd.
1) Geef de grote letter die nu op dit gebouw staat: ________
2) Wat is het meest opvallende verschil tussen het gebouw vroeger en nu?
_______________________________________________________________________
3) Wat is er hetzelfde gebleven als je het huidige gebouw vergelijkt met dat van vroeger?
_______________________________________________________________________

3. 4) In 1923, in de tijd van de oprichting van de Broederschool, krijgen de kinderen op een
heel andere manier les dan nu. Hieronder zie je een aantal voorwerpen die ze vroeger of
nu in het onderwijs gebruik(t)en. Omcirkel de vier voorwerpen die ze in 1923 gebruikten.
L Je verlaat nu de Broederschool via de Mandellaan. Sla rechtsaf en wandel tot
aan de verkeerslichten. Daar ga je opnieuw rechtsaf in de Ardooisesteenweg.
Je wandelt tot aan de villa in de Ardooisesteenweg 116.
U Dit is oorspronkelijk de villa van mijnheer Vermeulen. De villa staat niet ver van zijn
fabriek (maar die is nu wel verdwenen). Hieronder en op de volgende pagina zie je
de villa (de eerste en de tweede afbeelding) en de fabriek (de derde afbeelding).

4. 5) Als je goed kijkt op de gevel of op het omhei- Naam: ______________________
ningsmuurtje, kan je gemakkelijk de naam van de
villa vinden, de datum wanneer hij is gebouwd en Bouwjaar: ___________________
de architect die hem heeft ontworpen.
Architect: ___________________
6) Kijk naar de gebouwen helemaal rechts op de
tweede foto en die op de voorgrond van de derde ____________________________
foto. Wat is er nu op de plaats van de fabriek?
7) Vanop welke plaats is de derde foto genomen?
Kijk goed naar de villa! ____________________________

5. 8) Als je het volgende raadseltje oplost, kom je te weten wat er werd gemaakt in de
fabriek van mijnheer Vermeulen.
Dit is alvast de oplossingssleutel. Elke letter van het alfabet staat in een vakje. Er zijn
vakjes zonder een puntje erin en vakjes met een puntje erin. Als je het geheimschrift wil
oplossen, moet je zoeken met welke letter de vakjes overeenkomen.
Voorbeeld: kijk naar het eerste teken in het geheimschrift dat je moet oplossen. Als je kijkt
naar de oplossingssleutel, komt de vorm van het vakje overeen met de letter S.
De oplossingssleutel:
De opgave:
Noteer hier je oplossing: S ___ ___ ___ ___ ___ ___ ___ ___ ___ ___ ___ ___
L Je wandelt nu verder in de Ardooisesteenweg, in de richting van het station. Ga
tot aan huisnummer 97. Daar merk je aan de overkant van de straat, naast het
café ‘Stad Brugge’, een klein straatje. Sla dit straatje in en volg het tot je even
verder aan je rechterkant een oud gebouwtje ziet.

6. U Dit oude gebouwtje is het vroegere tramdepot. Tussen 1889 en 1913 krijgt Roeselare
tramlijnen naar de omliggende gemeenten. Er is een tramlijn van Roeselare naar
Hooglede, en een andere tramlijn van Roeselare naar Ardooie, die doorloopt tot in
Tielt. Een derde tramlijn loopt naar Westrozebeke en vandaar naar Langemark. Ten
slotte is er nog een tramlijn naar Staden en vandaar naar Woumen. De tramlijnen
zijn nu allemaal verdwenen (de laatst overblijvende lijn bestaat tot in 1951).
9) Duid de tramlijnen vanuit Roeselare aan op de onderstaande kaart.
U Het tramdepot in de Ardooisesteenweg wordt opgericht in 1894. Het depot bestaat
uit stelplaatsen, loodsen, garages en een watertank voor de bevoorrading van de
stoomlocomotieven. Op de volgende pagina zie je twee afbeeldingen’s van het tram-
depot. De bovenste afbeelding geeft een algemeen overzicht; op de onderste afbeel-
ding zie je op de voorgrond een tram staan.
10) Zet op de bovenste afbeelding een letter A bij de gebouwen die er nu nog altijd staan.
11) Omcirkel de gebouwen die je op allebei de afbeeldingen kunt zien staan.

7. L Je keert nu terug naar de Ardooisesteenweg. Sla daar linksaf, dus verder in de
richting van het station. Wandel tot bij de Ardooisesteenweg 27.
12) De twee prentbriefkaarten op de volgende pagina tonen een zicht uit deze omgeving.
De bovenste dateert van rond 1910, de onderste van rond 1950. Kijkt de fotograaf op deze
afbeeldingen in de richting van het station of in de richting van Ardooie?
Bovenste prentbriefkaart: in de richting van _____________________________
Onderste prentbriefkaart: in de richting van _____________________________

8. L Vervolg je weg in de richting van het station. Sla kort voor het station linksaf in
de Sint-Hubrechtsstraat. Wandel dan verder tot aan de hoek met de Steenhou-
wersstraat (dat is de eerste straat rechts).
U Krottegem is in vroegere tijden een wijk waar veel arbeiders wonen, maar in sommi-
ge straten staan ook huizen van rijkere mensen. Dat is bijvoorbeeld het geval in de
Sint-Hubrechtsstraat (de straat waarin ook de kerk ligt). Op de volgende pagina vind
je een prentbriefkaart van de Sint-Hubrechtsstraat rond 1930.
13) Duid op deze prentbriefkaart alle gebouwen aan die er nu nog staan.

9. L Je volgt nu verder de Sint-Hubrechtsstraat tot je bij de Onze-Lieve-Vrouwekerk
komt.
U Tot rond 1870 heeft Roeselare maar één parochiekerk: de Sint-Michielskerk (bij de
Grote Markt). Doordat de bevolking sterk is gegroeid, zijn er nieuwe kerken nodig.
Één van die kerken staat in Krottegem: de Onze-Lieve-Vrouwekerk. De kerk wordt
voltooid in 1876, maar ze wordt tijdens de Eerste Wereldoorlog zwaar beschadigd.
Tussen 1923 en 1925 wordt ze weer opgebouwd en in 1936 krijgt ze een nieuwe
voorgevel. Op de volgende pagina vind je vier verschillende zichten van de kerk.
14) Als je goed naar de foto’s kijkt en als je de uitleg hierboven herleest, kan je de vier
afbeeldingen in de juiste volgorde plaatsen. Verbind in de lijst hieronder de juiste combi-
naties met elkaar.
Toestand in 1910 • • Foto linksboven
Toestand in 1920 • • Foto rechtsboven
Toestand in 1930 • • Foto linksonder
Toestand in 1950 • • Foto rechtsonder

10. L Je wandelt nu verder in de Sint-Hubrechtsstraat, tot je aan de linkerkant een
bunker tegenkomt (bij de Sint-Hubrechtsstraat 51).
U Deze bunker dateert van 1943, dus tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hij wordt
gebouwd door de Duitsers, die Roeselare tijdens de oorlog bezet houden. De bunker
doet dienst als een communicatiecentrale, dus een plaats waar allerlei communica-
tielijnen (bijvoorbeeld voor de telefoon) samenkomen. De bunker heeft muren van
één meter dik en is gemaakt van gewapend beton. Hij is niet toegankelijk.
15) Waarvoor zouden de openingen in de bunker hebben gediend? Omcirkel de twee
juiste antwoorden uit de onderstaande lijst.
a. Voor machinegeweren.
b. Om eten door te geven.
c. Om de straat in de gaten te houden.
d. Om voor verlichting in de bunker te zorgen.

11. U De statige villa in de Sint-Hubrechtsstraat 51 is oorspronkelijk de woning van
Maurice Carlier, de eigenaar van een spinnerij in Roeselare. Hieronder zie je een
fragment van een prentbriefkaart van de fabriek Carlier.
16) Uit welke twee elementen van de prentbriefkaart kan je afleiden dat de fabriek van
Maurice Carlier een spinnerij is?
1: _________________________________; 2: _________________________________
L Keer nu terug in de Sint-Hubrechtsstraat en sla de eerste straat rechtsaf (dit is
de Ommegangsstraat). Volg die straat tot op het einde. Je komt dan op de
Onze-Lieve-Vrouwemarkt. Ga tot bij het monument in het midden van het plein.
U In 1944, op het einde van de Tweede Wereldoorlog, wordt Roeselare uit de handen
van de Duitsers bevrijd door de Eerste Poolse Pantserdivisie. Achteraf wordt op de
Onze-Lieve-Vrouwemarkt als dank voor de Poolse bevrijders dit ‘bevrijdingsmonu-
ment’ opgericht.
17) In het midden van het monument staat een beeld. Wat stelt dit beeld voor? Omcirkel
de juiste mogelijkheid uit de volgende lijst.
a. Een herder met een schaap op zijn schouders.
b. Een Poolse soldaat met een geweer.
c. Een gevleugelde engel met een kindje op de arm.
d. Maria met het kindje Jezus op de arm.

12. 18) In het midden van het monument staat een woord in het Latijn. Om welk woord gaat
het? Zou dat woord ‘oorlog’ betekenen of ‘vrede’?
19) Op het monument staan ook de namen van de acht Poolse soldaten die zijn gesneu-
veld bij de bevrijding van Roeselare. Ze zijn bijna allemaal gesneuveld op dezelfde dag.
Om welke dag gaat het? Dat is ook de datum waarop Roeselare is bevrijd!
________________________________________________________________________
20) Hieronder staan zes prentbriefkaarten, maar daarvan zijn er slechts twee die de Onze-
Lieve-Vrouwemarkt tonen. Duid aan om welke twee prentbriefkaarten het gaat. Let wel
goed op, want de gebouwen kunnen er nu anders uitzien dan vroeger!

13. L Je wandelt nu tot bij de huizen op de Onze-Lieve-Vrouwemarkt die je op de
volgende afbeelding ziet (het zijn de huisnummers 26-30).
U Één van deze twee huizen is de woning
van de architect Jozef De Bruycker, die
hij zelf heeft ontworpen. De Bruycker is
tussen 1920 en 1940 een zeer belangrijk
architect in Roeselare. Hij bouwt in een
stijl die het ‘modernisme’ wordt genoemd.
Je kunt het modernisme herkennen aan de
grote soberheid (er komen bijna geen
versieringen voor), het gebruik van recht-
lijnige vormen, het gebruik van nieuwe
materialen zoals beton en glas, en het
gebruik van platte daken.
21) Nu je enkele kenmerken kent van het modernisme, kan je gemakkelijk weten welk
huis op de afbeelding het huis van Jozef De Bruycker was. Omcirkel het juiste antwoord.
Het linkse huis - het rechtse huis.
L Je verlaat de Onze-Lieve-Vrouwemarkt nu weer en je keert terug vanwaar je
bent gekomen: naar de Ommegangsstraat. Op het einde van die sla je rechtsaf
in de Sint-Hubrechtsstraat en daarna linksaf in de Onze-Lieve-Vrouwestraat.
22) In de Onze-Lieve-Vrouwestraat ontmoet je
het geveldetail dat je links ziet. Bij welk huis-
nummer zie je dit detail en hoe heet dit huis?
Huisnummer: __________________________
Naam: ________________________________
________________________________

14. L Aan het einde van de Onze-Lieve-Vrouwestraat kom je in de Jules Lagaelaan.
Ga naar de plaats waar de bovenste van de twee volgende foto’s is genomen.
U Je staat nu vlakbij de spoorweg, maar het zag er hier vroeger helemaal anders uit.
Vroeger lagen de sporen niet op een verhoogde berm en lag er langs de sporen een
parkje met bomen en gras. De weg was ook aangelegd in kasseien.
23) De bovenste en de onderste foto zijn allebei genomen in de Jules Lagaelaan. Kijk
aandachtig naar deze foto’s en omcirkel hieronder dan telkens het juiste antwoord. Let op
de plaats waar de bomen zich bevinden en let op het grote gebouw op de bovenste foto!!
- Welke foto is het dichtst bij het station genomen?.. . . . . . de bovenste / de onderste
- Welke foto is de oudste?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . de bovenste / de onderste

15. L Als je na de vorige opdracht de Jules Lagaelaan verder volgt weg van het
station, kan je bijna meteen links afslaan in de Spanjestraat. Volg de Spanje-
straat tot bij het huisnummer 26.
U Vroeger bestonden er twee politiediensten: de ‘gewone’ politie en de ‘rijkswacht’.
De rijkswacht heette in het Frans de ‘gendarmerie’ (vandaar dat oudere mensen
soms nog spreken over de ‘gendarmes’ als ze de politie bedoelen). Op de volgende
twee prentbriefkaarten zie je de rijkswachtkazerne van Roeselare in de Spanjestraat.
24) Duid de rijkswachtkazerne aan op allebei de foto’s.
25) De bovenste foto is ongeveer genomen van bij de Spanjestraat 26. Wat bevindt er zich
nu op de plaats van de rijkswachtkazerne?
________________________________________________________________________

16. L Je wandelt nu een eind verder in de Spanjestraat, tot je bij de brouwerij Roden-
bach komt (Spanjestraat 135).
U We lezen een stukje uit het dagboek van Edward Roden-
bach, die een belangrijke rol speelde in de brouwerij:
‘Ik ben Edward Rodenbach, geboren in 1823. Ik ben sinds
1874 directeur van de brouwerij Rodenbach, die door mijn
voorouders werd opgericht. We brouwen hier een roodkleu-
rig bier, genaamd Rodenbach. In 1837 hebben wij als eer-
sten in heel Roeselare een stoommachine geïnstalleerd.
Daardoor is de brouwerij zeer modern.’
26) Los de volgende rebus op om te weten waar de familie Rodenbach vandaan komt.
Antwoord: ______________________________________
L Rechts op het binnenplein van de
brouwerij hangt aan de muur een
groot logo van de brouwerij (zie ook
de foto hiernaast). De ridder op deze
afbeelding is Sint-Joris.
27) Kan je beschrijven wat Sint-Joris op de-
ze afbeelding doet?
___________________________________
___________________________________

17. L Vlak voor de brouwerij, aan de overkant van de Spanjestraat, zie je een grote,
ommuurde villa in een tuin (huisnummer 112).
U Uit het dagboek van Edward Rodenbach:
‘Vandaag is de villa die ik tegenover de brouwerij heb laten bouwen helemaal af!
Eindelijk kan ik hier met mijn vrouw en mijn vier kinderen komen wonen. Het huis is
zo mooi en modern. Mijn huis is het enige in Roeselare dat geïsoleerd is, zodat de warm-
te niet naar buiten kan dringen. Ook heb ik een verwarmingssysteem met warme lucht
laten plaatsen, heel de buurt is er jaloers op! In onze tuin ligt een vijver waaruit we het
water halen om bier te brouwen.’
28) Edward Rodenbach heeft het jaartal waarin hij deze villa heeft laten bouwen, ergens
op het huis gezet. Kan je de datum vinden? (Tip: kijk ook eens op de zijgevels!)
Datum: ____________________
29) De bovenstaande foto toont de villa rond 1900. De foto is genomen vanuit de tuin.
Kan je op de foto aanduiden waar de brouwerij te zien is?
L Daarna vervolg je je weg. Ga verder in de Spanjestraat, tot bij het huisnummer
160.

18. U Je kunt er vandaag helemaal niets meer van zien, maar vroeger stond er op deze
plaats een molen. Hij heette de ‘Spanjemolen’ en was reeds gebouwd in 1773. De
molen verdween na de Eerste Wereldoorlog. Op de linkse prentbriefkaart zie je de
molen rond 1905, op de rechtse in 1919.
30) De linkse foto is ongeveer genomen van bij de Spanjestraat 160. Wat bevindt er zich
nu op de plaats waar vroeger de molen stond?
____________________________________________________
31) Rechts op deze foto merk je een huis op de splitsing van de Spanjestraat en de Vier-
wegstraat. Dat huis is nu helemaal vernieuwd, maar er zit een gedenksteen in de voorge-
vel. Welke afbeelding staat er op de gedenksteen en hoe heet het huis?
Afbeelding: ___________________________________________________
Naam van het huis: _____________________________________________
32) Bekijk de rechtse foto. Wat is er tijdens de Eerste Wereldoorlog blijkbaar gebeurd met
de molen?
________________________________________________________________________

19. L Keer nu een klein stukje terug in de Spanjestraat en sla rechtsaf in de
Koornstraat. Een eind verder sla je opnieuw rechtsaf in de Germain Hoetstraat.
33) Los aan het begin van de Germain Hoetstraat de volgende rebus op om te weten waar
je naartoe moet.
Oplossing: ______________________________________________________________
U Tijdens de Eerste Wereldoorlog was
Roeselare in grote mate verwoest. Na
de oorlog hadden veel mensen geen
huis meer. Daarom werden er ‘voor-
lopige woningen’ gebouwd, die snel
konden worden opgetrokken, zodat
iedereen snel weer een dak boven het
hoofd had. Op deze plaats in de Ger-
main Hoetstraat zie je de enige ‘voor-
lopige woning’ die nog is bewaard
(maar ze is in het recente verleden
wel sterk verbouwd). Toch kan je nog
altijd zien hoe die voorlopige wonin-
gen er uitzagen. Rechts zie je het
oorspronkelijke uitzicht en het plan
van het huis. Beantwoord op de vol-
gende pagina enkele vragen.

20. 34) De oorspronkelijke voorlopige woning is nu helemaal veranderd. Geef twee dingen
die nu zijn veranderd in vergelijking met de oorspronkelijke toestand.
1. ______________________________________________________________________
2. ______________________________________________________________________
35) Vergelijk het grondplan van de oorspronkelijke voorlopige woning met je eigen huis.
Geef drie voorbeelden van kamers die ze niet hadden in de voorlopige woning.
1. _____________________ 2. _____________________ 3. _____________________
L Je stapt nu verder in de Germain Hoetstraat, in de richting van de Mandellaan.
Steek de Mandellaan over (gebruik het zebrapad!) en ga rechtdoor in de Bata-
vialaan. Je gaat tot aan de Batavialaan 62.
U Je bent nu in de Bataviawijk, die dadelijk na de Eerste Wereldoorlog werd aange-
legd. Het was een ‘tuinwijk’ met woningen voor arbeiders. Een ‘tuinwijk’ is een wijk
met kleine tuintjes voor de huizen, zodat er in de wijk veel groen is.
36) Boven het huisnummer van de Batavialaan 62 hangt een klein bordje met uitleg over
de Bataviawijk. Lees dit bord aandachtig en vul de namen van de architecten aan.
Architecten in traditionele stijl:
________________________________
Architecten in modernistische stijl:
________________________________

21. L Je wandelt nu verder tot bij de Batavialaan 40.
37) Op de volgende pagina’s vind je vier foto’s die zijn genomen in de Bataviawijk, toen
de wijk nog maar pas was aangelegd. Welke van deze foto’s is genomen van bij de Bata-
vialaan 40?
Foto ______ is genomen van bij de Batavialaan 40.
L Je maakt een kleine wandeling door de Bataviawijk. Van bij de Batavialaan 40
keer je enkele meters terug in de richting vanwaar je komt. Sla daar rechtsaf in
de Baasrodestraat. Deze straat maakt een bocht naar links en daarna kan je
rechts afslaan in de Wichelenstraat. Ga tot op het einde van de straat en sla
linksaf in de Lierstraat. Dadelijk daarna voer je de volgende opdracht uit.
38) Je hebt nu een deel van de Bataviawijk gezien en je kunt ook opnieuw kijken naar de
vier afbeeldingen op de volgende pagina’s. Zijn de volgende uitspraken juist of fout?
Omcirkel telkens het juiste antwoord.
a. Je kunt vandaag de dag nog altijd veel huizen in de wijk herken- juist / fout
nen die goed gelijken op de oorspronkelijke toestand.
b. De Bataviawijk heeft vandaag de dag nog altijd een vrij open juist / fout
karakter met hier en daar groen.
c. Nergens in de wijk kan je huizen zien die door de bewoners zijn juist / fout
gemoderniseerd.
d. De straten in de Bataviawijk zijn duidelijk aangelegd in een tijd juist / fout
dat de mensen nog geen auto hadden (let op de breedte!).
L Als je deze opdracht hebt vervuld, ben je aan het einde van de zoektocht geko-
men. Als je de Lierstraat verder volgt, kom je uit op de Mandellaan. Daar kan je
rechtsaf slaan in de richting van het beginpunt.
Proficiat! Je hebt de zoektocht tot een goed einde gebracht!

22. Foto 1
Foto 2

23. Foto 3
Foto 4
(Afbeeldingen: collectie Johan Delbecke, Roeselare)