การสำรวจการอ่านหนังสือของประชากร พ.ศ. 2554 โดยสำนักงานสถิติแห่งชาติ

3. หนวยงานที่เผยแพร สํานักสถิติพยากรณ
สํานักงานสถิติแหงชาติ
ศูนยราชการเฉลิมพระเกียรติ 80 พรรษาฯ
อาคารรัฐประศาสนภักดี ชั้น 2
ถนนแจงวัฒนะ เขตหลักสี่ กทม. 10210
โทรศัพท 0 2141 7498
โทรสาร 0 2143 8132
ไปรษณียอิเล็กทรอนิกส : services@nso.go.th
Distributed by Statistical Forecasting Bureau
National Statistical Office,
The Government Complex,
Building B, 2nd
Floor, Chaeng Watthana Rd.,
Laksi, Bangkok 10210, THAILAND
Tel. : + 66 2141 7498
Fax : + 66 2143 8132
E-mail : services@nso.go.th
ปที่จัดพิมพ 2555
Published 2012

4. คํานํา
ผลการสํารวจเกี่ยวกับการอานหนังสือของประชากรนอกเวลาเรียน/นอกเวลาทํางาน ซึ่งรวม
การอานหนังสือทุกประเภท และการอานทางสื่ออิเล็กทรอนิกสอื่น ๆ เชน อินเทอรเน็ต ซีดี ฯลฯ ยกเวน
SMS หรือจดหมายอิเล็กทรอนิกส (E-mail) พบประเด็นที่สําคัญดังนี้ เด็กเล็กอายุต่ํากวา 6 ป ที่อานเอง
หรือผูใหญอานใหฟงมีรอยละ 53.5 เด็กผูหญิงมีอัตราการอานหนังสือมากกวาผูชายเล็กนอย (รอยละ
54.3 และ 52.7 ตามลําดับ) โดยเด็กเล็กในกรุงเทพมหานครมีอัตราการอานหนังสือสูงสุด (รอยละ 63.0)
สวนผูที่มีอายุ 6 ปขึ้นไปมีอัตราการอานหนังสือนอกเวลาเรียน/นอกเวลาทํางานรอยละ 68.6 โดยผูชายมี
อัตราการอานหนังสือสูงกวาผูหญิงเล็กนอย และกลุมวัยเด็กมีอัตราการอานหนังสือสูงกวาวัยอื่น รองลงมา
คือ กลุมเยาวชน กลุมวัยทํางาน และกลุมวัยสูงอายุ และในการสํารวจครั้งนี้ผูที่มีอายุ 6 ปขึ้นไปไดให
ขอเสนอแนะในการรณรงคใหคนรักการอานหนังสือในหลายประเด็นที่นาสนใจ เชน หนังสือควรมี
ราคาถูกลง และมีเนื้อหาสาระนาสนใจ รวมทั้งควรมีหองสมุดประจําหมูบาน/ชุมชน เปนตน
เมื่อเปรียบเทียบอัตราการอานหนังสือของประชากร ซึ่งสํารวจไวในป 2551 พบวา ประชากร
มีอัตราการอานหนังสือเพิ่มขึ้น โดยจะเห็นไดชัดในกลุมเด็กเล็กอายุต่ํากวา 6 ปที่มีอัตราการอานหนังสือ
เพิ่มขึ้นมาก คือ จากรอยละ 36.0 เปนรอยละ 53.5 สําหรับกลุมผูที่มีอายุ 6 ปขึ้นไปมีอัตราการอาน
หนังสือเพิ่มขึ้นเพียงเล็กนอย จากรอยละ 66.3 เปนรอยละ 68.6 ทั้งนี้อาจเนื่องจากมีการรณรงคสงเสริม
การอานรวมกันหลายภาคสวน สืบเนื่องมาจากเมื่อวันที่ 5 สิงหาคม 2552 คณะรัฐมนตรีไดอนุมัติใหการอาน
เปนวาระแหงชาติ โดยกําหนดใหวันที่ 2 เมษายน ของทุกปเปนวันรักการอาน และป 2552 -2561 เปน
ทศวรรษแหงการอาน

5. 57.1
49.1
53.3
53.8
63.0
50.6
59.2
54.3
52.7
53.5
31.3
39.9
43.0
32.4
45.3
34.1
40.8
35.2
36.7
0 10 20 30 40 50 60 70
บทสรุปผูบริหาร
สํานักงานสถิติแหงชาติ ดําเนินการสํารวจ
การอานหนังสือของประชากรพ.ศ.2554โดยเก็บรวบรวม
ขอมูลในระหวางเดือนพฤษภาคม-มิถุนายนพ.ศ.2554
จากจํานวนครัวเรือนตัวอยางประมาณ53,000ครัวเรือน
การสํารวจที่ผานมาในป 2546 -2548 สํารวจ
เฉพาะการอานหนังสือของประชากรที่มีอายุตั้งแต
6 ปขึ้นไป และตั้งแตป 2551 ไดสํารวจเพิ่มเรื่อง
การอานหนังสือของเด็กเล็ก(ผูที่มีอายุต่ํากวา6ป)ดวย
ผลการสํารวจที่สําคัญในป 2554 สรุปไดดังนี้
1. การอานหนังสือของเด็กเล็ก
การอานหนังสือของเด็กเล็ก ในที่นี้หมายถึง
การอานหนังสือของเด็กเล็กที่อานในชวงนอกเวลาเรียน
ดวยตัวเอง และรวมทั้งที่ผูใหญอานใหฟงดวย
1.1 อัตราการอานหนังสือนอกเวลาเรียน
จากผลการสํารวจป 2554 พบวา เด็กเล็กมี
อัตราการอานหนังสือรอยละ 53.5 เด็กผูหญิงมีอัตรา
การอานหนังสือสูงกวาเด็กผูชายเล็กนอย (รอยละ 54.3
และรอยละ 52.7 ตามลําดับ) นอกจากนี้อัตราการอาน
หนังสือของเด็กเล็กมีความแตกตางกันระหวาง
เขตการปกครองและภาค โดยในเขตเทศบาลมีอัตรา
การอานหนังสือสูงกวานอกเขตเทศบาล เด็กเล็กใน
กรุงเทพมหานครมีอัตราการอานหนังสือสูงสุด
(รอยละ63.0) ขณะที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือเด็กเล็ก
มีอัตราการอานหนังสือต่ําสุด (รอยละ 49.1)
เมื่อเปรียบเทียบกับการสํารวจป 2551 พบวา
เด็กเล็กเกินครึ่งหนึ่ง (รอยละ 53.5) มีการอานหนังสือ
นอกเวลาเรียนโดยมีอัตราการอานเพิ่มขึ้นรอยละ17.5
เด็กหญิงมีอัตราการอานหนังสือเพิ่มขึ้นมากกวา
เด็กผูชาย เด็กเล็กที่อาศัยในเขตเทศบาลและภาคกลาง
มีอัตราการอานหนังสือเพิ่มขึ้นมากกวาพื้นที่อื่น
แผนภูมิ 1 อัตราการอานหนังสือของเด็กเล็กนอกเวลาเรียน1/
จําแนกตามเพศเขตการปกครองและภาคพ.ศ.2551และ2554
การอานหนังสือ หมายถึง การอานหนังสือทุกประเภทนอกเวลาเรียน/นอกเวลาทํางาน รวมทั้งการอานทางสื่ออิเล็กทรอนิกสอื่น ๆ เชน
อินเทอรเน็ต ซีดี ฯลฯ ยกเวน SMS หรือ จดหมายอิเล็กทรอนิกส (E-mail)
ตะวันออกเฉียงเหนือ
ทั่วราชอาณาจักร
ชาย
หญิง
ในเขตเทศบาล
นอกเขตเทศบาล
กรุงเทพมหานคร
กลาง
เหนือ
ใต
36.0
รอยละ
2551 2554
1/ อัตราการอานหนังสือหมายถึงรอยละของจํานวนประชากรที่อานหนังสือ
ตอจํานวนประชากรทั้งสิ้นในแตละกลุม

6. 77.2
64.1
84.2
71.3 65.9
63.0
69.7
0
20
40
60
80
100
68.8
67.5
71.6
64.8
68.4
65.166.7
57.7
68.666.369.1
61.2
0
10
20
30
40
50
60
70
80
1.2 ความถี่ของการอานหนังสือนอกเวลาเรียน
เด็กเล็กที่อานหนังสือมีประมาณ 2.7 ลานคน
ในจํานวนนี้เปนผูที่อานหนังสือสัปดาหละ 2 – 3 วัน
มากที่สุด(รอยละ 42.0) รองลงมาคือ อานทุกวันและ
อานสัปดาหละ 4 – 6 วัน ใกลเคียงกัน (รอยละ 22.0
และ19.7ตามลําดับ)และพบวามีเด็กเล็กที่อานหนังสือ
แตอานนาน ๆ ครั้งอยูรอยละ 6.2
เด็กเล็กมีความถี่ในการอานหนังสือเพิ่มขึ้นคือ
เด็กเล็กที่อานอยางนอย 1 วันตอสัปดาหมีเพิ่มมากขึ้น
ในขณะที่รอยละของเด็กเล็กที่อานนาน ๆ ครั้ง
มีแนวโนมลดลง
แผนภูมิ 2 รอยละของเด็กเล็กที่อานหนังสือนอกเวลาเรียน จําแนกตาม
ความถี่ของการอานหนังสือ พ.ศ. 2551 และ 2554
18.5 22.0
17.3 19.7
39.6
42.0
9.7
10.114.9 6.2
0
20
40
60
80
100
2. การอานหนังสือของประชากร(อายุตั้งแต6ปขึ้นไป)
2.1 อัตราการอานหนังสือนอกเวลาเรียน/นอกเวลา
ทํางาน
จากผลการสํารวจป 2554 พบวา คนไทยอายุ
ตั้งแต 6 ปขึ้นไป มีอัตราการอานหนังสือรอยละ 68.6
ผูชายมีอัตราการอานหนังสือสูงกวาผูหญิงเล็กนอย
(รอยละ68.8 และ 68.4 ตามลําดับ)และเมื่อเปรียบเทียบ
กับการสํารวจที่ผานมา พบวา อัตราการอานหนังสือ
เพิ่มขึ้นเล็กนอยจากป 2551 ทั้งผูชายและผูหญิง
แผนภูมิ 3 อัตราการอานหนังสือนอกเวลาเรียน/นอกเวลาทํางาน
ของประชากรอายุตั้งแต 6 ปขึ้นไป จําแนกตามเพศ
พ.ศ. 2546 – 2554
เมื่อพิจารณาอัตราการอานหนังสือตาม
เขตการปกครองและภาค พบวา ประชากรที่อาศัยอยู
ในเขตเทศบาลมีอัตราการอานหนังสือสูงกวา
นอกเขตเทศบาล (รอยละ 77.2 และ 64.1 ตามลําดับ)
กรุงเทพมหานคร มีอัตราการอานหนังสือสูงที่สุด
(รอยละ 84.2) และภาคตะวันออกเฉียงเหนือมีอัตรา
การอานหนังสือต่ําสุด (รอยละ 63.0)
แผนภูมิ 4 อัตราการอานหนังสือนอกเวลาเรียน/นอกเวลาทํางานของ
ประชากรอายุตั้งแต 6ปขึ้นไป จําแนกตามเขตการปกครอง
และภาค พ.ศ. 2554
รอยละ
รวม
ชาย
หญิง
2546 2548 2551
พ.ศ.
รอยละ
นอกเขต
เทศบาล
กรุงเทพ กลาง เหนือ ตะวันออก
เฉียงเหนือ
ใต
ทั่วราชอาณาจักร รอยละ 68.6
ในเขต
เทศบาล มหานคร
2554
ทุกวัน
สัปดาหละ 1 วัน
สัปดาหละ 2-3 วัน
สัปดาหละ 4-6 วัน
นาน ๆ ครั้ง
รอยละ
พ.ศ.
2551 2554

7. 2.2 อายุ
การอานหนังสือของประชากรมีความแตกตางกัน
ตามวัย กลุมวัยเด็กมีอัตราการอานหนังสือสูงสุดถึง
รอยละ 91.6 รองลงมาคือ กลุมเยาวชน กลุมวัยทํางาน
และต่ําสุดคือ กลุมวัยสูงอายุ (รอยละ 78.6 65.7 และ
44.3ตามลําดับ)และเมื่อเปรียบเทียบระหวางการสํารวจ
ที่ผานมา พบวา ป 2554 การอานหนังสือของประชากร
เกือบทุกกลุมวัย มีอัตราการอานหนังสือเพิ่มขึ้นจาก
ป2551 มีเพียงกลุมเยาวชนเทานั้นที่มีอัตราการอานคงที่
แผนภูมิ 5 อัตราการอานหนังสือนอกเวลาเรียน/นอกเวลาทํางานของ
ประชากรอายุตั้งแต 6 ปขึ้นไป จําแนกตามกลุมวัย
พ.ศ. 2546 – 2554
2.3 ระดับการศึกษา
จากผลการสํารวจ พบวา การศึกษาและอัตรา
การอานหนังสือ มีความสัมพันธกันเชิงบวก กลาวคือ
ผูมีระดับการศึกษาที่สูงกวา มีอัตราการอานหนังสือสูง
กวาผูมีการศึกษาระดับต่ํากวา
แผนภูมิ 6 รอยละของประชากรอายุตั้งแต 6ปขึ้นไป จําแนกตาม
การอานหนังสือนอกเวลาเรียน/นอกเวลาทํางาน และ
ระดับการศึกษาสูงสุดพ.ศ. 2554
2.4 ประเภทของหนังสือที่อานนอกเวลาเรียน/
นอกเวลาทํางาน
หนังสือพิมพเปนประเภทของหนังสือที่มีผูอาน
สูงสุด คือ รอยละ 63.4 รองลงมาคือ ตํารา/หนังสือ/
เอกสารที่ใหความรู นวนิยาย/การตูน/หนังสืออานเลน
นิตยสาร และแบบเรียน/ตําราเรียนตามหลักสูตรซึ่งมี
สัดสวนใกลเคียงกันคือรอยละ 32.4 - 36.6 สําหรับ
วารสาร/เอกสารประเภทอื่นๆที่ออกเปนประจํา และ
หนังสือ/เอกสารเกี่ยวกับคําสอนทางศาสนา มีผูอาน
นอยกวารอยละ30(รอยละ29.7และ 27.2ตามลําดับ)
และหนังสือประเภทอื่น ๆ มีผูอานเพียงรอยละ 2.0
คนที่มีวัยแตกตางกัน มีความสนใจเลือก
ประเภทหนังสือที่อานแตกตางกัน โดยวัยเด็กอาน
แบบเรียน/ตําราเรียนตามหลักสูตรสูงสุดรอยละ 93.4
รองลงมาคือนวนิยาย/การตูน/หนังสืออานเลน สําหรับ
วัยเยาวชนและวัยทํางานสวนใหญอานหนังสือพิมพ
แตลําดับรองลงมา มีความแตกตางกันคือวัยเยาวชน
ชอบอานนวนิยาย/การตูน/หนังสืออานเลนตาง ๆ
และแบบเรียน/ตําราเรียนตามหลักสูตร สวนวัยทํางาน
ชอบอานนิตยสาร สําหรับวัยสูงอายุสวนใหญอาน
หนังสือ/เอกสารเกี่ยวกับคําสอนทางศาสนา รองลงมา
คือ หนังสือพิมพ
68.6
91.6
78.6
44.3
61.2 69.1 66.3
81.587.784.5
78.683.180.4
65.0
54.3
64.3
65.7
39.3
37.4
24.4
0
20
40
60
80
100
รอยละ
2546 2548 2551
พ.ศ.
ประถมศึกษา
ปริญญาตรี/สูงกวา
อนุปริญญา
มัธยมศึกษาตอนปลาย
มัธยมศึกษาตอนตน
กอนประถมศึกษา
ไมไดรับการศึกษา
94.6
85.8
79.3
76.0
66.5
60.3
12.4
5.4
14.2
20.7
24.0
33.5
39.7
87.6
รอยละ
อาน ไมอาน
2554
รวม วัยเด็ก (6-14 ป) วัยเยาวชน (15-24 ป)
วัยทํางาน (25-59 ป) วัยสูงอายุ (60 ปขึ้นไป)
ระดับการศึกษาสูงสุด
0 20 40 60 80 100

8. 0
10
20
30
40
50
60
ตาราง 1 รอยละของประชากรอายุตั้งแต 6 ปขึ้นไปที่อานหนังสือ
นอกเวลาเรียน/นอกเวลาทํางาน จําแนกตามประเภท
ของหนังสือที่อาน และกลุมวัย พ.ศ. 2554
1/ ตอบไดมากกวา 1 ประเภท
2.5 ประเภทเนื้อหาสาระของหนังสือที่อานนอกเวลา
เรียน/นอกเวลาทํางาน
เนื้อหาสาระที่ผูอานหนังสือชอบอานมากที่สุด
คือ ขาว รองลงมาคือ สารคดี/ความรูทั่วไป บันเทิง
และความรูวิชาการ (รอยละ 48.0 39.2 35.1 และ 27.8
ตามลําดับ) สวนเนื้อหาสาระประเภทความคิดเห็น/
วิเคราะห โฆษณา และอื่น ๆ มีผูอานเพียงเล็กนอย
แผนภูมิ 7 รอยละของประชากรอายุตั้งแต 6 ปขึ้นไปที่อานหนังสือ
นอกเวลาเรียน/นอกเวลาทํางาน จําแนกตามประเภท
เนื้อหาสาระของหนังสือที่อาน1/
พ.ศ.2554
2.6 เวลาเฉลี่ยที่ใชอานหนังสือนอกเวลาเรียน/
นอกเวลาทํางาน
สําหรับผูอานหนังสือที่มีอายุตั้งแต 6 ปขึ้นไป
ทั้งหมด ใชเวลาอานหนังสือนอกเวลาเรียน/นอกเวลา
ทํางานเฉลี่ย 35 นาทีตอวัน โดยกลุมเด็กและเยาวชน
ใชเวลาอานหนังสือฯเฉลี่ย39-43นาทีตอวันมากกวา
กลุมวัยทํางานและสูงอายุที่ใชเวลาอานหนังสือฯ เฉลี่ย
ประมาณ 31 - 32 นาทีตอวัน
เมื่อเปรียบเทียบกับป 2551 พบวา กลุมเด็กที่
อานหนังสือใชเวลาอานเพิ่มขึ้นเล็กนอย ในขณะที่
กลุมวัยอื่นใชเวลาอานหนังสือลดลง
แผนภูมิ 8 เวลาที่ใชอานหนังสือนอกเวลาเรียน/นอกเวลาทํางาน
เฉลี่ยตอวันของประชากรอายุตั้งแต 6ปขึ้นไปที่อาน
หนังสือ จําแนกตามกลุมวัยพ.ศ.2551 และ2554
2.7 วิธีการรณรงคใหคนรักการอานหนังสือ
จากการสํารวจความคิดเห็นของประชากรที่มี
อายุตั้งแต 6 ปขึ้นไป เกี่ยวกับวิธีการรณรงคใหคนรัก
การอานหนังสือพบวาวิธีการรณรงคที่ไดรับการเสนอแนะ
มากที่สุด 5 ลําดับแรกคือ หนังสือควรมีราคาถูกลง
(รอยละ 31.3) หนังสือควรมีเนื้อหาสาระนาสนใจ
(รอยละ21.8) ควรมีหองสมุดประจําหมูบานหรือชุมชน
(รอยละ 20.5) สงเสริมใหพอแมปลูกฝงใหเด็กรัก
การอานหนังสือ (รอยละ 17.8) และรูปเลมกะทัดรัด/
ปกสวยงามนาอาน/มีรูปภาพประกอบ (รอยละ 13.3)
ขาว บันเทิงสารคดี/
ความรูทั่วไป
ความรู
วิชาการ
ความคิดเห็น/
วิเคราะห
โฆษณา อื่น ๆ
48.0
39.2
35.1
27.8
3.6 1.5 0.3
รอยละ
46
37 393839
43
31 32
39
35
0
10
20
30
40
50
รวม
(6-14 ป)
วัยเยาวชน
(15-24 ป)
วัยทํางาน
(25-59 ป)
วัยสูงอายุ
กลุมวัย
(60 ปขึ้นไป)
เวลา (นาที) 2551
2554
1/ ตอบไดไมเกิน 2 ประเภท
ประเภทของหนังสือ
ที่อาน รวม วัยเด็ก วัยเยาวชน วัยทํางาน วัยสูงอายุ
(6 – 14 ป) (15 – 24 ป) (25 – 59 ป) (60 ปขึ้นไป)
รวม 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0
(42,925,164) (7,867,638) (8,173,565) (23,223,671) (3,660,290)
หนังสือพิมพ 63.4 17.1 63.8 80.5 53.9
ตํารา/หนังสือ/เอกสาร 36.6 47.3 50.3 30.9 19.2
ที่ใหความรู
นวนิยาย/การตูน/ 35.8 65.3 56.5 23.0 7.1
หนังสืออานเลนตาง ๆ
นิตยสาร 35.6 12.0 49.6 41.8 15.7
แบบเรียน/ตําราเรียน 32.4 93.4 56.4 8.1 2.0
ตามหลักสูตร
วารสาร/เอกสารประเภทอื่นๆ 29.7 12.5 34.1 35.1 22.2
ที่ออกเปนประจํา
หนังสือ/เอกสารเกี่ยวกับ 27.2 13.0 15.1 29.0 72.8
คําสอนทางศาสนา
อื่น ๆ 2.0 1.2 3.1 2.0 1.1
กลุมวัย
1/
วัยเด็ก

9. สารบัญแผนภูมิ
แผนภูมิ 1 อัตราการอานหนังสือของเด็กเล็กนอกเวลาเรียนจําแนกตามเพศ เขตการปกครอง
และภาค พ.ศ. 2551 และ 2554
แผนภูมิ 2 รอยละของเด็กเล็กที่มีผูใหญอานหนังสือใหฟงจําแนกตามเหตุผลที่ผูใหญ
อานหนังสือใหฟง พ.ศ. 2554
แผนภูมิ 3 รอยละของเด็กเล็กที่อานหนังสือนอกเวลาเรียน จําแนกตามความถี่
ของการอานหนังสือพ.ศ.2551และ2554
แผนภูมิ 4 เวลาที่ใชอานหนังสือนอกเวลาเรียนเฉลี่ยตอวันของเด็กเล็กที่อานหนังสือ
จําแนกตามเพศ เขตการปกครอง และภาค พ.ศ.2554
แผนภูมิ 5 รอยละของเด็กเล็กที่อานหนังสือนอกเวลาเรียนจําแนกตามการซื้อหนังสือให
เด็กเล็กในรอบปที่แลว และผูเลือกหนังสือ พ.ศ. 2554
แผนภูมิ 6 รอยละของเด็กเล็กที่อานหนังสือนอกเวลาเรียน จําแนกตามจํานวนหนังสือ
ที่ซื้อในรอบปที่แลว เขตการปกครอง และภาค พ.ศ. 2554
แผนภูมิ 7 รอยละของเด็กเล็กที่อานหนังสือนอกเวลาเรียน จําแนกตามคาใชจายสําหรับ
ซื้อหนังสือใหเด็กเล็กเฉลี่ยตอเดือน เขตการปกครอง และภาค พ.ศ. 2554
แผนภูมิ 8 รอยละของเด็กเล็กที่ไมอานหนังสือนอกเวลาเรียน จําแนกตามสาเหตุที่
เด็กเล็กไมอานหนังสือ พ.ศ. 2554
แผนภูมิ 9 รอยละของเด็กเล็กที่ไมอานหนังสือนอกเวลาเรียนจําแนกตามสาเหตุที่
ผูใหญไมอานหนังสือใหเด็กเล็กฟง 5 ลําดับแรก พ.ศ. 2554
แผนภูมิ 10 อัตราการอานหนังสือนอกเวลาเรียน/นอกเวลาทํางานของประชากรอายุ
ตั้งแต 6 ปขึ้นไป จําแนกตามเพศ พ.ศ. 2546 - 2554
แผนภูมิ 11 อัตราการอานหนังสือนอกเวลาเรียน/นอกเวลาทํางานของประชากรอายุ
ตั้งแต 6 ปขึ้นไป จําแนกตามเขตการปกครอง และภาคพ.ศ. 2554
แผนภูมิ 12 อัตราการอานหนังสือนอกเวลาเรียน/นอกเวลาทํางานของประชากรอายุ
ตั้งแต 6 ปขึ้นไป จําแนกตามกลุมวัย พ.ศ. 2546 – 2554
แผนภูมิ 13 รอยละของประชากรอายุตั้งแต 6 ปขึ้นไป จําแนกตามการอานหนังสือ
นอกเวลาเรียน/นอกเวลาทํางานและระดับการศึกษาสูงสุด พ.ศ. 2554

10. สารบัญแผนภูมิ (ตอ)
แผนภูมิ 14 อัตราการอานหนังสือของประชากรอายุตั้งแต15ปขึ้นไปจําแนกตาม
การทํางานในรอบปที่แลว พ.ศ. 2554
แผนภูมิ 15 อัตราการอานหนังสือนอกเวลาทํางานของผูทํางานอายุตั้งแต 15 ปขึ้นไป
จําแนกตามอาชีพ พ.ศ. 2554
แผนภูมิ 16 อัตราการอานหนังสือนอกเวลาทํางานของผูทํางานอายุตั้งแต15ปขึ้นไป
จําแนกตามกลุมอุตสาหกรรมและสถานภาพการทํางาน พ.ศ. 2554
แผนภูมิ 17 รอยละของประชากรอายุตั้งแต 6 ปขึ้นไปที่อานหนังสือนอกเวลาเรียน/นอกเวลา
ทํางานจําแนกตามประเภทหนังสือที่อานและความถี่ของการอานหนังสือพ.ศ. 2554
แผนภูมิ 18 รอยละของประชากรอายุตั้งแต 6 ปขึ้นไปที่อานหนังสือนอกเวลาเรียน/
นอกเวลาทํางานจําแนกตามประเภทเนื้อหาสาระของหนังสือที่อาน พ.ศ. 2554
แผนภูมิ 19 เวลาที่ใชอานหนังสือนอกเวลาเรียน/นอกเวลาทํางานเฉลี่ยตอวัน
ของประชากรอายุตั้งแต 6 ปขึ้นไปที่อานหนังสือ จําแนกตามเพศ กลุมวัย
เขตการปกครอง และภาค พ.ศ. 2554
แผนภูมิ 20 รอยละของประชากรอายุตั้งแต 6 ปขึ้นไปที่อานหนังสือนอกเวลาเรียน/
นอกเวลาทํางานจําแนกตามประเภทหองสมุดที่ไปใชบริการยืมหรือ
อานหนังสือพ.ศ. 2554
แผนภูมิ 21 รอยละของประชากรอายุตั้งแต 6 ปขึ้นไปที่อานหนังสือนอกเวลาเรียน/
นอกเวลาทํางานจําแนกตามจํานวนหนังสือที่ซื้อในรอบปที่แลว พ.ศ. 2554
แผนภูมิ 22 รอยละของประชากรอายุตั้งแต 6 ปขึ้นไปที่อานหนังสือนอกเวลาเรียน/
นอกเวลาทํางาน จําแนกตามคาใชจายในการซื้อหนังสือเฉลี่ยตอเดือน
เขตการปกครอง และภาค พ.ศ. 2554

11. สารบัญตาราง
ตาราง 1 รอยละของประชากรอายุตั้งแต 6 ปขึ้นไปที่อานหนังสือนอกเวลาเรียน/
นอกเวลาทํางาน จําแนกตามประเภทของหนังสือที่อานและกลุมวัยพ.ศ. 2554
ตาราง 2 รอยละของประชากรอายุตั้งแต 6 ปขึ้นไปที่อานหนังสือนอกเวลาเรียน/
นอกเวลาทํางาน จําแนกตามประเภทเนื้อหาสาระของหนังสือที่อาน
และกลุมวัยพ.ศ. 2554
ตาราง 3 รอยละของประชากรอายุตั้งแต 6 ปขึ้นไปที่อานหนังสือนอกเวลาเรียน/
นอกเวลาทํางาน จําแนกตามสถานที่อานหนังสือ และกลุมวัย พ.ศ. 2554
ตาราง 4 รอยละของประชากรอายุตั้งแต 6 ปขึ้นไปที่อานหนังสือนอกเวลาเรียน/
นอกเวลาทํางานจําแนกตามเหตุผลที่อานหนังสือ และกลุมอายุพ.ศ. 2554
ตาราง 5 รอยละของประชากรอายุตั้งแต 6ปขึ้นไปที่ไมอานหนังสือนอกเวลาเรียน/
นอกเวลาทํางานจําแนกตามสาเหตุที่ไมอานหนังสือและกลุมอายุพ.ศ. 2554

12. บทที่ 1
บทนํา
1. ความเปนมา
เนื่องจากรัฐบาลมีนโยบายสงเสริมให
ประชาชนรักการอานอยางจริงจัง และเมื่อวันที่
5 สิงหาคม 2552 มีมติคณะรัฐมนตรีใหการสงเสริม
การอานเปนวาระแหงชาติ โดยกําหนดใหวันที่
2 เมษายนของทุกปเปนวันรักการอาน และในป
2552-2561 เปนทศวรรษแหงการอานของประเทศ
รวมทั้งใหมีคณะกรรมการสงเสริมการอานเพื่อสราง
สังคมแหงการเรียนรูตลอดชีวิต ดังนั้นจึงมีความจําเปน
ตองการทราบขอมูลสถิติเกี่ยวกับพฤติกรรมการอาน
หนังสือของประชากร สําหรับนําไปใชกําหนด
ทิศทางและมาตรการตางๆ ของหนวยงานที่เกี่ยวของ
เพื่อใหเปนไปตามนโยบายขางตน สํานักงานสถิติ
แหงชาติ ไดจัดทําโครงการสํารวจการอานหนังสือ
ของประชากรมาแลว 3 ครั้ง ในป 2546 2548 และ
2551 และการสํารวจ ป 2554 นี้นับเปนครั้งที่ 4
เพื่อใหมีขอมูลสําหรับใชพัฒนาและสงเสริมให
ประชาชนรักการอาน ตลอดจนติดตามประเมินผล
การดําเนินงานเรื่องดังกลาว ซึ่งมีความจําเปนและ
สําคัญยิ่ง เนื่องจากการอานหนังสือทําใหผูอานมี
ความรอบรู เปนการเพิ่มพูนศักยภาพในการดําเนินชีวิต
และการทํางาน สามารถเรียนรูไดตลอดชีวิต จึง
นับเปนการพัฒนาทรัพยากรมนุษยที่สําคัญอยางหนึ่ง
ซึ่งสงผลตอการพัฒนาประเทศโดยตรง
2. วัตถุประสงค
เพื่อเก็บรวบรวมขอมูลดังตอไปนี้
1. จํานวนผูอานหนังสือและไมอานหนังสือ
พรอมทั้งลักษณะทางประชากร
2. รายละเอียดเกี่ยวกับการอานหนังสือ เชน
ประเภทหนังสือที่อาน ความถี่ในการอาน เวลาที่ใชอาน
หนังสือเฉลี่ยตอวัน สถานที่ที่อาน เปนตน
3. ความคิดเห็นในเรื่องของวิธีการจูงใจให
ประชาชนรักการอานหนังสือ
3. ประโยชน
1. เพื่อใหมีขอมูลสถิติพื้นฐานเรื่องการอาน
หนังสือของประชากร
2. เพื่อใหหนวยงานภาครัฐและเอกชนที่
เกี่ยวของนําขอมูลไปใชกําหนดนโยบาย และสงเสริม
การอานหนังสือใหมากขึ้น และเหมาะสม เชน
• ทําการรณรงคหรือจัดการสงเสริมการอาน
ในรูปแบบที่เหมาะสมกับกลุมวัย
• จัดหาหนังสือที่มีเนื้อหาสาระสอดคลอง
กับความตองการของประชาชน
• จัดหาสถานที่อานหนังสือใหแพรหลายและ
เพียงพอกับประชาชนในทองที่ตาง ๆ
4. ขอบขายของการสํารวจ
ครัวเรือนที่อยูในขอบขายของการสํารวจ ไดแก
ครัวเรือนสวนบุคคล ทั้งในเขตเทศบาลและนอกเขต
เทศบาลทั่วประเทศ
5. เวลาอางอิง
ในรอบ 12 เดือนที่แลว
หมายถึง ระยะเวลานับจากเดือนกอนเดือน
สัมภาษณยอนหลังไป 12 เดือน เชน เดือนที่สัมภาษณ
คือ พฤษภาคม 2554 “ในรอบ 12 เดือนที่แลว” คือ
พฤษภาคม 2553 – เมษายน 2554

13. 6. รายการขอมูลที่เก็บรวบรวม
1.ลักษณะทั่วไปของสมาชิกในครัวเรือน
2.การอานหนังสือของเด็กเล็ก(อายุต่ํากวา6ป)
3. การอานหนังสือของประชากร (อายุตั้งแต
6 ปขึ้นไป)
4. สภาพที่อยูอาศัยและการเปนเจาของทรัพยสิน
7. ระเบียบวิธีการสํารวจ
สํารวจนี้เปนการสํารวจดวยตัวอยาง (Sample
Survey Method) โดยใชแผนการสุมตัวอยางแบบ
Stratified Two Stage Sampling โดยมีจังหวัดเปน
สตราตัม (Stratum) ซึ่งมีทั้งสิ้น 76 สตราตัม และใน
แตละสตราตัม (จังหวัด) ไดแบงออกเปน 2สตราตัมยอย
ตามลักษณะการปกครองคือในเขตเทศบาลและนอกเขต
เทศบาล โดยมีชุมรุมอาคาร (สําหรับในเขตเทศบาล)
และหมูบาน (สําหรับนอกเขตเทศบาล) เปนตัวอยาง
ขั้นที่หนึ่ง ครัวเรือนสวนบุคคลเปนตัวอยางขั้นที่สอง
ซึ่งมีจํานวนครัวเรือนตัวอยางทั้งสิ้น 53,000ครัวเรือน
การเก็บรวบรวมขอมูล โดยใหเจาหนาที่ของ
สํานักงานสถิติแหงชาติ ไปสัมภาษณสมาชิกของ
ครัวเรือนตัวอยางในเดือนพฤษภาคม และมิถุนายน
พ.ศ. 2554
8. คํานิยาม
8.1 การอานหนังสือ
หมายถึง การอานหนังสือทุกประเภทนอกเวลา
เรียน/นอกเวลาทํางาน แตรวมการอานในชวงเวลาพัก
การอานหนังสือรวมทั้งการอานทางสื่ออิเล็กทรอนิกส
อื่น ๆ เชน อินเทอรเน็ต ซีดี e-book reader ฯลฯ
ยกเวน SMS หรือจดหมายอิเล็กทรอนิกส (E-mail)
สําหรับการอานหนังสือของเด็กเล็ก (อายุต่ํากวา
6ป) ในที่นี้หมายถึงการอานหนังสือในชวงนอกเวลาเรียน
ซึ่งเด็กเล็กอานดวยตนเอง รวมทั้งการที่ผูใหญอาน
หนังสือใหฟงดวย
8.2 หนังสือพิมพ
หมายถึง สิ่งพิมพที่ออกเปนระยะ ๆ อยาง
สม่ําเสมอ มีเนื้อหาสวนใหญเปนเรื่องเกี่ยวกับขาว
และสถานการณปจจุบัน มักจะออกเปนรายวัน แต
อาจออกเปนราย2วัน5วัน7วัน10วันหรืออื่นๆก็ได
แตไมทิ้งชวงนานเกินไป ไมเย็บเลม และไมมีปก
ขนาดของหนังสือพิมพ มีขนาดไมแนนอน
สวนใหญมีขนาดประมาณ 40 X 55 ซม.
8.3 นิตยสาร
หมายถึง สิ่งพิมพที่ออกเปนระยะ ๆ อยาง
สม่ําเสมอ สวนใหญจะออกเปนรายสัปดาห รายปกษ
หรือรายเดือน มักจะมีขนาดเล็กกวาหนังสือพิมพ มีปก
เย็บเลม มีการจัดหนา โดยใชสีสันและรูปภาพสวยงาม
พิถีพิถันกวาหนังสือพิมพ เนื้อหาอาจเกี่ยวกับขาวสาร
ความรู สารคดี นิยาย หรืออื่น ๆ
8.4 วารสารหรือเอกสารประเภทอื่น ๆ ที่ออก
เปนประจํา
หมายถึง สิ่งพิมพที่ออกเปนประจําแตมีรูปราง
ลักษณะที่ไมสามารถจัดประเภทเปนหนังสือพิมพหรือ
นิตยสารได วารสารสวนใหญมักจะมีเนื้อหาทางวิชาการ
แตอาจมีวารสารบางประเภทที่เนนในเรื่องขาว และ
ความคิดเห็นแตไมมีการตกแตงรูปเลมเหมือนนิตยสาร
วารสาร สวนใหญจะมีคําวา “วารสาร”
นําหนาชื่อหนังสือ และเนื้อหาจะหนักกวานิตยสาร
ตัวอยางหนังสือวารสาร เชน วารสารขาราชการ
วารสารที่ดิน วารสารบริหารธุรกิจ เปนตน
สวนเอกสารประเภทอื่น ๆ ที่ออกเปนประจํา
อาจออกมาในลักษณะของแผนพับ แผนปลิว จุลสาร
(Bulletin) จดหมายขาว(Newsletter)หรืออื่นๆ สวนใหญ
จะจัดทําโดยสถาบันหรือองคการตาง ๆ โดยมีวัตถุประสงค
เพื่อการประชาสัมพันธ หรือสงเสริมกิจกรรมของ
หนวยงานนั้นโดยเฉพาะ เชน สารสถิติ สารผูใหญ

14. ขาวสารการเกษตร ขาวสารการบินพาณิชย จุลสาร
การทองเที่ยวจุลสารดาวเทียมจดหมายขาวไทยคดีศึกษา
เปนตน
8.5 นวนิยาย การตูน หรือหนังสืออานเลนตาง ๆ
หมายถึง สิ่งพิมพที่มักออกไมมีระยะเวลาที่
แนนอน มุงใหอานเพื่อความเพลิดเพลินใจ เชน
หนังสือนวนิยาย นิทาน การตูน เปนตน
หนังสือนวนิยายหรือเรื่องอานเลนตาง ๆ ในที่นี้
ตองพิมพเปนเลม ไมใชนวนิยายหรือเรื่องอานเลนที่
พิมพเปนตอน ๆ ในหนังสือประเภทอื่น ตัวอยางหนังสือ
นวนิยายเชนเพชรพระอุมาคาของคน คูกรรมเปนตน
หนังสือการตูน ไดแก ขายหัวเราะ และ
การตูนญี่ปุน เปนตน
8.6 แบบเรียนหรือตําราเรียนตามหลักสูตรหรือ
เอกสาร/หนังสือ/คูมือที่อานเพิ่มเติมเพื่อสอบ
หรือการเรียน
หมายถึง สิ่งพิมพ หนังสือ หรือตําราที่
โรงเรียนมหาวิทยาลัย หรือสถาบันการศึกษากําหนดให
ใชในการเรียนการสอนตามหลักสูตร รวมทั้ง เอกสาร
หนังสือ หรือคูมือที่ใชอานเพิ่มเติมเพื่อสอบหรือ
การเรียนดวย เชน คูมือเตรียมสอบ หนังสือแนวขอสอบ
และหนังสือประกอบการเรียนพิเศษ เปนตน
8.7 ตํารา หนังสือ หรือเอกสารที่ใหความรูตาง ๆ
ความรูทั่วไป
หมายถึง สิ่งพิมพหรือเอกสารที่มุงใหความรู
ตาง ๆ แกผูอานเปนประการสําคัญ สวนใหญมักจะ
ออกในลักษณะของหนังสือ (Book) มีการเย็บเลม
ไมรวมแบบเรียนหรือตําราเรียนตามหลักสูตร หรือ
เอกสาร/หนังสือ/คูมือเพิ่มเติมเพื่อสอบหรือการเรียน
ตํารา หนังสือ หรือเอกสารที่ใหความรู ในที่นี้
ตองใชในวัตถุประสงคอานเพื่อใหมีความรูทั่ว ๆ ไป
เพื่อเสริมความรู ไมใชมุงเพื่อสอบหรือการเรียน
8.8 หนังสือหรือเอกสารเกี่ยวกับคําสอนทางศาสนา
หมายถึง หนังสือหรือเอกสารที่นําเสนอเรื่อง
เกี่ยวกับหลักหรือคําสอนทางศาสนา หลักการปฏิบัติ
ทางศาสนา ประวัติบุคคลสําคัญทางศาสนา และเรื่องเลา
ทางศาสนา
8.9 ขาว
หมายถึง การรายงานเหตุการณปจจุบันหรือ
ขาวสารที่นาสนใจ เพื่อใหประชาชนไดรับทราบ
ขาวสารที่เสนอ โดยลักษณะของขาวนั้นจะตองเปน
ขอมูล ขอเท็จจริงหรือเรื่องราวใหม ๆ และทันตอเวลา
โดยเฉพาะอยางยิ่งในทัศนะของผูรับสาร การเสนอขาว
อาจใชการพูด การเขียนการใชภาพแถบบันทึกวีดีทัศน
หรือภาพยนตร หรือสื่ออื่น ๆ ที่สามารถเขาถึงประชาชน
ไดอยางทั่วถึง ทั้งนี้ตองไมมีการแสดงความคิดเห็นใน
การเสนอขาว
ขาวอาจจําแนกเปน ขาวที่นาสนใจทั่ว ๆ ไป
ในประเทศ ขาวในประเทศ ขาวตางประเทศและ
ขาวระหวางประเทศ ขาวและความเคลื่อนไหวใน
วงการกีฬา ความเคลื่อนไหวในวงการธุรกิจบันเทิง
และขาวประเภทอื่น ๆ
8.10 สารคดีหรือความรูทั่วไป
หมายถึง เนื้อหาที่เกี่ยวกับความรูหรือสารคดี
โดยมีจุดประสงคใหผูอานไดรับความรูในเรื่องตาง ๆ
ไดแก ความรูเกี่ยวกับการเมืองการปกครองการดําเนินงาน
ของรัฐ เศรษฐกิจ การประกอบอาชีพ ศาสนา จริยศึกษา
สุขภาพ อนามัย ศิลปะ วัฒนธรรม ประวัติศาสตร
รวมทั้งเรื่องที่เกี่ยวของกับเด็ก สตรี และแมบาน

15. 8.11 ความคิดเห็นหรือวิเคราะห
หมายถึง บทความ บทบรรณาธิการ หรือ
ขอเขียนแบบอื่น ๆ ที่แสดงทัศนะหรือความคิดเห็น
ตลอดจนการวิเคราะหวิจารณในเรื่องตาง ๆ เชน
แสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับการเมือง การปกครอง
การดําเนินงานของรัฐ เศรษฐกิจ การประกอบอาชีพ
ศาสนา จริยศึกษา สุขภาพ อนามัย ศิลปะ วัฒนธรรม
ประวัติศาสตร รวมทั้งเรื่องที่เกี่ยวของกับเด็ก สตรี และ
แมบาน นอกจากนี้ยังรวมถึงบทความที่เสนอความคิดเห็น
วิพากษ วิจารณเกี่ยวกับเรื่องทั่วๆไปเชนการพยากรณ
ชีวิต การวิเคราะหขาวและเหตุการณตางประเทศ
การวิเคราะหและวิจารณขาวแบบชาวบาน เปนตน
8.12 บันเทิง
หมายถึง เนื้อหาที่มีจุดมุงหมายใหผูอานไดรับ
ความเพลิดเพลิน แบงออกเปน 2 ประเภท คือ
1) แสดงดวยภาพไดแก ภาพเขียนหรือภาพถาย
เชน การตูนสําหรับเด็ก ภาพลอทางการเมือง เปนตน
2) บรรยายดวยขอเขียน ไดแก เรื่องสนุก ๆ
เชน นวนิยาย เรื่องแปล เรื่องสั้น เปนตน
8.13 ธุรกิจหรือโฆษณา
หมายถึง เนื้อหาที่เกี่ยวของกับธุรกิจการคา
อุตสาหกรรม รวมถึงขาวเพื่อการเผยแพร และ
การประชาสัมพันธ (Publicity and public relations)
และเนื้อหาที่เปนประกาศสรรพคุณ คุณภาพ หรือ
คุณประโยชนของสินคาและบริการ (Advertisements)

16. 57.1
49.1
53.3
53.8
63.0
50.6
59.2
54.3
52.7
53.5
31.3
39.9
43.0
32.4
45.3
34.1
40.8
35.2
36.7
0 10 20 30 40 50 60 70
บทที่ 2
สรุปผลการสํารวจ
การสํารวจการอานหนังสือของประชากร พ.ศ. 2554
เปนการเก็บรวบรวมขอมูล เกี่ยวกับการอานหนังสือ
ทุกประเภทเฉพาะนอกเวลาเรียน/นอกเวลาทํางานของ
ประชากร รวมทั้งการอานทางสื่ออิเล็กทรอนิกส
อื่น ๆ เชน อินเทอรเน็ต ซีดี ฯลฯ ยกเวน SMS
หรือจดหมายอิเล็กทรอนิกส (E-mail)
การสํารวจที่ผานมาในป 2546 - 2548 สํานักงาน
สถิติแหงชาติ สํารวจเฉพาะการอานหนังสือของ
ประชากรที่มีอายุตั้งแต 6 ปขึ้นไป และตั้งแตป 2551
ไดสํารวจเพิ่มเรื่องการอานหนังสือของเด็กเล็ก (ผูที่มี
อายุต่ํากวา 6 ป) ดวย ผลการสํารวจที่สําคัญในป 2554
สรุปไดดังนี้
1. การอานหนังสือของเด็กเล็ก
การอานหนังสือของเด็กเล็ก ในที่นี้หมายถึง
การอานหนังสือของเด็กเล็กที่อานในชวงนอกเวลาเรียน
ดวยตัวเอง และรวมทั้งที่ผูใหญอานใหฟงดวย
1.1 อัตราการอานหนังสือนอกเวลาเรียน
จากผลการสํารวจป 2554 พบวา เด็กเล็กมี
อัตราการอานหนังสือรอยละ 53.5 เด็กผูหญิงมีอัตรา
การอานหนังสือสูงกวาเด็กผูชายเล็กนอย (รอยละ 54.3
และรอยละ 52.7 ตามลําดับ) นอกจากนี้อัตราการอาน
หนังสือของเด็กเล็กมีความแตกตางกันระหวาง
เขตการปกครองและภาค โดยในเขตเทศบาลมีอัตรา
การอานหนังสือสูงกวานอกเขตเทศบาล เด็กเล็กใน
กรุงเทพมหานครมีอัตราการอานหนังสือสูงสุด (รอยละ
63.0) ขณะที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ เด็กเล็กมี
อัตราการอานหนังสือต่ําสุด (รอยละ 49.1)
เมื่อเปรียบเทียบกับการสํารวจป 2551 พบวา
เด็กเล็กเกินครึ่งหนึ่ง (รอยละ 53.5) มีการอานหนังสือ
นอกเวลาเรียน โดยมีอัตราการอานเพิ่มขึ้นรอยละ 17.5
เด็กหญิงมีอัตราการอานหนังสือเพิ่มขึ้นมากกวา
เด็กผูชาย เด็กเล็กที่อาศัยในเขตเทศบาลและภาคกลาง
มีอัตราการอานหนังสือเพิ่มขึ้นมากกวาพื้นที่อื่น
แผนภูมิ 1 อัตราการอานหนังสือของเด็กเล็กนอกเวลาเรียน1/
จําแนกตามเพศ เขตการปกครอง และภาค พ.ศ. 2551
และ 2554
ตะวันออกเฉียงเหนือ
ทั่วราชอาณาจักร
ชาย
หญิง
ในเขตเทศบาล
นอกเขตเทศบาล
กรุงเทพมหานคร
กลาง
เหนือ
ใต
36.0
รอยละ
2551 2554
1/ อัตราการอานหนังสือหมายถึงรอยละของจํานวนประชากร
ที่อานหนังสือตอจํานวนประชากรทั้งสิ้นในแตละกลุม

17. 66.2
55.1
37.9
20.3
0.2
0 10 20 30 40 50 60 70
18.5 22.0
17.3 19.7
39.6
42.0
9.7
10.114.9 6.2
0
20
40
60
80
100
1.2 เหตุผลที่ผูใหญอานหนังสือใหเด็กเล็กฟง
สําหรับเด็กเล็กที่อานหนังสือนั้น เกือบ
ทั้งหมด (รอยละ 96.8) มีผูใหญอานหนังสือใหฟง
และมีเพียงรอยละ3.2เทานั้นที่เด็กเล็กอานดวยตนเอง
โดยไมมีผูใหญอานหนังสือใหฟง เมื่อสอบถาม
ผูใหญถึงเหตุผลที่อานหนังสือใหเด็กเล็กฟง พบวา
ผูใหญสวนใหญอานใหฟงเพื่อเพิ่มพูนความฉลาด
หรือความรูใหกับเด็กเล็กรอยละ 66.2 รองลงมา คือ
เพื่อทําใหเด็กเพลิดเพลินหรืออารมณดีรอยละ 55.1
เพื่อสงเสริมใหเด็กเล็กรักการอานรอยละ 37.9 และ
เพื่อทําใหเกิดความอบอุนในครอบครัวรอยละ 20.3
สวนเหตุผลอื่น ๆ มีเพียงรอยละ 0.2 เทานั้น
แผนภูมิ 2 รอยละของเด็กเล็กที่มีผูใหญอานหนังสือใหฟง
จําแนกตามเหตุผลที่ผูใหญอานหนังสือใหฟง
พ.ศ. 2554
1.3 ความถี่ของการอานหนังสือนอกเวลาเรียน
เด็กเล็กที่อานหนังสือมีประมาณ 2.7 ลานคน
ในจํานวนนี้เปนผูที่อานหนังสือสัปดาหละ 2 – 3 วัน
มากที่สุด (รอยละ 42.0) รองลงมาคือ อานทุกวัน และ
อานสัปดาหละ 4 – 6 วัน ใกลเคียงกัน (รอยละ 22.0
และ 19.7 ตามลําดับ) และพบวา มีเด็กเล็กที่อาน
หนังสือแตอานนาน ๆ ครั้งอยูรอยละ 6.2
เด็กเล็กมีความถี่ในการอานหนังสือเพิ่มขึ้น
คือเด็กเล็กที่อานอยางนอย1วันตอสัปดาหมีเพิ่มมากขึ้น
ในขณะที่รอยละของเด็กเล็กที่อานนาน ๆ ครั้ง มี
แนวโนมลดลง
แผนภูมิ 3 รอยละของเด็กเล็กที่อานหนังสือนอกเวลาเรียน
จําแนกตามความถี่ของการอานหนังสือพ.ศ.2551
และ 2554
1.4 เวลาเฉลี่ยที่ใชอานหนังสือนอกเวลาเรียน
เด็กเล็กที่อานหนังสือใชเวลาอานหนังสือ
นอกเวลาเรียนเฉลี่ย 26 นาทีตอวัน โดยเด็กชายและ
เด็กหญิงใชเวลาอานหนังสือฯเฉลี่ยในแตละวันเทากัน
(ประมาณ 26 นาที) เมื่อพิจารณาตามพื้นที่อยูอาศัย
พบวาเด็กเล็กที่อาศัยในเขตเทศบาลใชเวลาอานหนังสือฯ
มากกวานอกเขตเทศบาล (28 นาที และ 25 นาที
ตามลําดับ) เด็กเล็กที่อาศัยอยูในกรุงเทพมหานคร
ใชเวลาอานหนังสือฯ เฉลี่ยสูงสุด คือ 35 นาทีตอวัน
รองลงมาคือภาคใต (27 นาทีตอวัน) สวนเด็กเล็กที่
อาศัยอยูภาคอื่นใชเวลาอานหนังสือฯ ต่ํากวาคาเฉลี่ย
ของทั้งประเทศโดยเด็กเล็กที่อาศัยอยูภาคเหนือใชเวลา
อานหนังสือฯ เฉลี่ยต่ําสุด (23 นาทีตอวัน)
รอยละ
ความรู
เพิ่มพูนความฉลาด/
อารมณดี
ทําใหเด็กเพลิดเพลิน/
สงเสริมใหเด็ก
รักการอาน
เพื่อใหเกิดความอบอุน
ในครอบครัว
อื่น ๆ
ทุกวัน
สัปดาหละ 1 วัน
สัปดาหละ 2-3 วัน
สัปดาหละ 4-6 วัน
นาน ๆ ครั้ง
รอยละ
พ.ศ.
2551 2554

18. 0.1
0.4
0.1
26 26
28
25
35
25
23
24 27
0
5
10
15
20
25
30
35
40
0.1 0.1
แผนภูมิ 4 เวลาที่ใชอานหนังสือนอกเวลาเรียนเฉลี่ยตอวันของ
เด็กเล็กที่อานหนังสือจําแนกตามเพศเขตการปกครอง
และภาค พ.ศ. 2554
1.5 การซื้อหนังสือใหเด็กเล็กในรอบปที่แลว
เมื่อสอบถามผูตอบสัมภาษณเกี่ยวกับการซื้อ
หนังสือใหเด็กเล็กอานนอกเหนือจากซื้อหนังสือเรียน
ตามหลักสูตรที่เด็กนักเรียนทุกคนจําเปนตองซื้อ
ในรอบปที่แลวพบวารอยละ79.0 ของเด็กเล็กที่อาน
หนังสือ มีผูใหญซื้อหนังสือใหอานเพิ่มเติมจาก
หนังสือเรียนตามหลักสูตรโดยสวนใหญรอยละ60.9
ผูใหญเปนผูเลือกหนังสือเหลานี้ใหเองและมีรอยละ18.1
ที่เด็กเล็กเปนผูเลือกหนังสือเอง
แผนภูมิ 5 รอยละของเด็กเล็กที่อานหนังสือนอกเวลาเรียน
จําแนกตามการซื้อหนังสือใหเด็กเล็กในรอบปที่แลว
และผูเลือกหนังสือ พ.ศ. 2554
เมื่อพิจารณาการซื้อหนังสือใหเด็กเล็กที่อาน
หนังสือ จําแนกตามเขตการปกครองและภาค พบวา
ในเขตเทศบาลมีอัตราการซื้อหนังสือใหเด็กเล็กสูงกวา
นอกเขตเทศบาล (รอยละ 81.5 และ 77.5 ตามลําดับ)
ภาคกลางมีอัตราการซื้อหนังสือใหเด็กเล็กสูงสุด
(รอยละ 85.6) สวนภาคเหนือต่ําสุด (รอยละ 75.8)
สําหรับจํานวนหนังสือที่ซื้อใหเด็กเล็กพบวาในรอบป
ที่แลวเด็กเล็กที่อานหนังสือมีผูใหญซื้อหนังสือให
1 –5 เลมสัดสวนสูงที่สุด(รอยละ44.8) รองลงมาคือ
ซื้อหนังสือ6–10เลม(รอยละ19.1) และมากกวา10เลม
(รอยละ15.1) มีเพียงรอยละ0.1ที่จําไมไดหรือไมทราบ
จํานวนหนังสือที่ซื้อใหเด็กเล็ก ในเขตเทศบาลมีอัตรา
การซื้อหนังสือใหเด็กเล็กอานเพิ่มเติมจํานวนหลายเลม
คือ ตั้งแต 6 เลมขึ้นไป มากกวานอกเขตเทศบาลและ
กรุงเทพมหานครมากกวาภาคอื่น
แผนภูมิ 6 รอยละของเด็กเล็กที่อานหนังสือนอกเวลาเรียน
จําแนกตามจํานวนหนังสือที่ซื้อในรอบปที่แลว
เขตการปกครอง และภาค พ.ศ. 2554
19.1 23.98.1
3.1
14.5
13.5
6.5 8.8
39.2
45.9
26.636.0
42.0
55.8
50.0
44.8
18.2
13.2
16.2
22.4
22.5
5.25.1
7.1
5.8 10.0 4.719.5
6.19.2 4.3
0
20
40
60
80
100
เด็กเลือกเอง18.1%
60.9%
ไมซื้อ
21.0%
ซื้อ
79.0%
การซื้อหนังสือใหเด็กเล็ก
ผูเลือกหนังสือ
ผูใหญเลือกให
ในรอบปที่แลว
รอยละ
กรุงเทพ
มหานคร
กลาง เหนือ ตะวันออก
เฉียงเหนือ
ใตนอกเขต
เทศบาล
ในเขต
เทศบาล
ทั่วราช
อาณาจักร
ทั่วราชอาณาจักร 26 นาทีตอวันเวลา (นาที)
ชาย หญิง ในเขต
เทศบาล
นอกเขต
เทศบาล
กรุงเทพ
มหานคร
กลาง เหนือตะวันออก
เฉียงเหนือ
ใต
79.0 81.5
77.5
76.6
85.6
75.8 76.4
79.5
ไมทราบ
> 15 เลม
11-15 เลม
6-10 เลม
1-5 เลม
23.8

19. 63.2 58.6
65.9
44.5
68.7
62.2 67.0 61.6
8.6 9.4
6.2 2.3
3.9
1.9
4.7
4.5
4.58.5
17.0
6.6 6.5
6.312.0 8.6
6.53.7 1.36.5
2.03.3 2.5 1.60.2 0.2 0.9
0
20
40
60
80
100
1 – 100 บาท/เดือน 101 – 200 บาท/เดือน
201 – 300 บาท/เดือน มากกวา 300 บาท/เดือน
ไมทราบ (มีเฉพาะทั่วราชอาณาจักร (0.2) นอกเขตเทศบาล (0.2) เหนือ (0.9))
1/ ตอบไดไมเกิน 2 ประเภท
1.6 คาใชจายสําหรับซื้อหนังสือใหเด็กเล็กเฉลี่ย
ตอเดือน
สําหรับเด็กเล็กที่อานหนังสือมีผูใหญซื้อ
หนังสือใหอานเพิ่มเติมจากหนังสือเรียนตามหลักสูตรนั้น
สวนใหญรอยละ63.2เสียคาใชจายในการซื้อหนังสือ
เหลานี้เฉลี่ยเดือนละไมเกิน 100 บาท และมีเพียง
รอยละ3.3ที่เสียคาใชจายเฉลี่ยตอเดือนมากกวา300บาท
กลุมที่เสียคาใชจายสําหรับซื้อหนังสือฯ ใหเด็กเล็ก
คอนขางสูงคือมากกวา100บาทตอเดือนนั้นในเขตเทศบาล
คอนขางสูงกวานอกเขตเทศบาลและกรุงเทพมหานคร
สูงกวาภาคอื่น
แผนภูมิ 7 รอยละของเด็กเล็กที่อานหนังสือนอกเวลาเรียน
จําแนกตามคาใชจายสําหรับซื้อหนังสือใหเด็กเล็ก
เฉลี่ยตอเดือนเขตการปกครองและภาคพ.ศ.2554
1.7 สาเหตุที่เด็กเล็กไมอานหนังสือนอกเวลาเรียน
เด็กเล็กที่ไมอานหนังสือนอกเวลาเรียน คือ
เด็กเล็กที่ไมไดอานหนังสือดวยตนเองและไมมีผูใหญ
อานหนังสือใหฟง มีประมาณ 2.3 ลานคน คิดเปน
รอยละ46.5ของเด็กเล็กทั้งสิ้นพบวาสาเหตุที่เด็กเล็ก
กลุมนี้ไมอานหนังสือ เพราะวายังเปนเด็กเกินไปคือ
มีอายุต่ํากวา 2 ป รอยละ 64.8 สาเหตุรองลงมา คือ
อานหนังสือไมออกรอยละ 19.5 ชอบดูโทรทัศน
รอยละ10.2ไมชอบอานหนังสือหรือไมสนใจรอยละ4.1
และสาเหตุอื่นอีกเพียงรอยละ 1.4
แผนภูมิ 8 รอยละของเด็กเล็กที่ไมอานหนังสือนอกเวลาเรียน
จําแนกตามสาเหตุที่เด็กเล็กไมอานหนังสือพ.ศ.2554
สวนสาเหตุที่ผูใหญไมอานหนังสือให
เด็กเล็กฟง 5 ลําดับแรก คือ ไมมีเวลาอานใหฟง
(รอยละ46.9) ผูใหญคิดวาเด็กยังเล็กเกินไป(รอยละ28.6)
ผูใหญชอบดูโทรทัศน (รอยละ18.1) ผูใหญที่ไมชอบ
อานหนังสือหรือไมสนใจอานใหเด็กเล็กฟง(รอยละ11.6)
และมีผูใหญที่อานหนังสือไมออก (รอยละ 5.0)
แผนภูมิ 9 รอยละของเด็กเล็กที่ไมอานหนังสือนอกเวลาเรียน
จําแนกตามสาเหตุที่ผูใหญไมอานหนังสือให
เด็กเล็กฟง1/
5ลําดับแรก พ.ศ. 2554
46.9
28.6
18.1
11.6
5.0
0 10 20 30 40 50
อานหนังสือไมออก
เด็กยังเล็กเกินไป
ชอบดูโทรทัศน
ไมชอบอานหนังสือ
หรือไมสนใจ
รอยละ
ไมมีเวลาอาน
กรุงเทพ
มหานคร
กลาง เหนือ ตะวันออก
เฉียงเหนือ
ใตนอกเขต
เทศบาล
ในเขต
เทศบาล
ทั่วราช
อาณาจักร
รอยละ
79.0 81.5
77.5 76.6
85.6
75.8 76.4
79.5
2,326,810 คน
อานหนังสือไมออก
19.5% ชอบ
ดูโทรทัศน
10.2%
ไมชอบอานหนังสือ
หรือไมสนใจ 4.1%
อื่น ๆ 1.4%
เด็กยังเล็กเกินไป
64.8%

20. 64.8
71.6
67.5
68.8
57.7
66.7 65.1
68.4
61.2
69.1 66.3 68.6
0
20
40
60
80
77.2
64.1
84.2
71.3 65.9 63.0
69.7
0
20
40
60
80
100
2554
2. การอานหนังสือของประชากร (อายุตั้งแต6ปขึ้นไป)
2.1 อัตราการอานหนังสือนอกเวลาเรียน/นอก
เวลาทํางาน
จากผลการสํารวจป 2554 พบวา คนไทย
อายุตั้งแต6ปขึ้นไป มีอัตราการอานหนังสือรอยละ68.6
ผูชายมีอัตราการอานหนังสือสูงกวาผูหญิงเล็กนอย
(รอยละ68.8และ68.4ตามลําดับ)และเมื่อเปรียบเทียบ
กับการสํารวจที่ผานมา พบวา อัตราการอานหนังสือ
เพิ่มขึ้นเล็กนอยจากป 2551 ทั้งผูชายและผูหญิง
แผนภูมิ 10 อัตราการอานหนังสือนอกเวลาเรียน/นอกเวลา
ทํางานของประชากรอายุตั้งแต 6 ปขึ้นไป จําแนก
ตามเพศ พ.ศ. 2546 – 2554
เมื่อพิจารณาอัตราการอานหนังสือตาม
เขตการปกครองและภาค พบวา ประชากรที่อาศัยอยู
ในเขตเทศบาลมีอัตราการอานหนังสือสูงกวานอก
เขตเทศบาล (รอยละ 77.2 และ 64.1 ตามลําดับ)
กรุงเทพมหานคร มีอัตราการอานหนังสือสูงที่สุด
(รอยละ 84.2) และภาคตะวันออกเฉียงเหนือมีอัตรา
การอานหนังสือต่ําสุด (รอยละ 63.0)
แผนภูมิ 11 อัตราการอานหนังสือนอกเวลาเรียน/นอกเวลา
ทํางานของประชากรอายุตั้งแต6ปขึ้นไป จําแนก
ตามเขตการปกครอง และภาค พ.ศ. 2554
2.2 อายุ
การอานหนังสือของประชากรมีความแตกตางกัน
ตามวัย กลุมวัยเด็กมีอัตราการอานหนังสือสูงสุดถึง
รอยละ91.6 รองลงมาคือกลุมเยาวชนกลุมวัยทํางาน
และต่ําสุดคือกลุมวัยสูงอายุ(รอยละ78.6 65.7 และ 44.3
ตามลําดับ) และเมื่อเปรียบเทียบระหวางการสํารวจ
ที่ผานมาพบวาป 2554การอานหนังสือของประชากร
เกือบทุกกลุมวัย มีอัตราการอานหนังสือเพิ่มขึ้นจาก
ป2551 มีเพียงกลุมเยาวชนเทานั้นที่มีอัตราการอานคงที่
แผนภูมิ 12 อัตราการอานหนังสือนอกเวลาเรียน/นอกเวลาทํางาน
ของประชากรอายุตั้งแต 6 ปขึ้นไป จําแนกตาม
กลุมวัย พ.ศ. 2546 – 2554
รอยละ
ชาย
หญิง
2546 2548 2551
พ.ศ.
2554
64.8
รอยละ ทั่วราชอาณาจักร รอยละ 68.6
ในเขต
เทศบาล
นอกเขต
เทศบาล
กรุงเทพ
มหานคร
กลาง เหนือ ตะวันออก
เฉียงเหนือ
ใต
68.6
78.6
44.3
61.2 69.1 66.3
91.681.587.784.5
78.683.180.4
65.0
54.3
64.3 65.7
39.337.4
24.4
0
20
40
60
80
100
รอยละ
2546 2548 2551 พ.ศ.
รวม วัยเด็ก (6-14 ป) วัยเยาวชน (15-24 ป)
วัยทํางาน (25-59 ป) วัยสูงอายุ (60 ปขึ้นไป)
รวม

21. 2.3 ระดับการศึกษา
จากผลการสํารวจ พบวา การศึกษาและ
อัตราการอานหนังสือ มีความสัมพันธกันเชิงบวก
กลาวคือ ผูมีระดับการศึกษาที่สูงกวา มีอัตราการอาน
หนังสือสูงกวาผูมีการศึกษาระดับต่ํากวา
แผนภูมิ 13 รอยละของประชากรอายุตั้งแต 6 ปขึ้นไป จําแนก
ตามการอานหนังสือนอกเวลาเรียน/นอกเวลาทํางาน
และระดับการศึกษาสูงสุด พ.ศ. 2554
2.4 การทํางาน
จากจํานวนประชากรอายุตั้งแต 15 ปขึ้นไป
ทั้งสิ้นประมาณ 54.0 ลานคน พบวามีผูอานหนังสือ
จํานวน 35.1 ลานคน หรือคิดเปนรอยละ 64.9 เมื่อ
จําแนกตามการทํางานในรอบปที่แลว พบวา อัตรา
การอานหนังสือของผูไมทํางานและผูทํางาน
ใกลเคียงกัน (รอยละ 65.2 และ 64.8 ตามลําดับ)
โดยผูหญิงมีอัตราการอานหนังสือสูงกวาผูชายเล็กนอย
ในกลุมผูทํางาน ซึ่งแตกตางจากกลุมผูไมทํางานที่
ผูชายมีอัตราการอานหนังสือสูงกวาผูหญิง
แผนภูมิ 14 อัตราการอานหนังสือของประชากรอายุตั้งแต 15 ป
ขึ้นไป จําแนกตามการทํางานในรอบปที่แลวพ.ศ.2554
เมื่อพิจารณาอัตราการอานหนังสือของผูทํางาน
ในรอบปที่แลว จําแนกตามอาชีพ พบวา ทหาร
ผูประกอบวิชาชีพดานตาง ๆ เจาหนาที่เทคนิคและ
ผูประกอบวิชาชีพที่เกี่ยวของกับดานตาง ๆ รวมทั้ง
เสมียน มีอัตราผูอานหนังสือมากกวารอยละ 90.0
ซึ่งสูงกวาผูทํางานอาชีพอื่น ๆ สวนอาชีพที่มีอัตรา
การอานต่ําที่สุด คือ ผูปฏิบัติงานที่มีฝมือใน
ดานการเกษตรและประมง (รอยละ 51.2)
แผนภูมิ 15 อัตราการอานหนังสือนอกเวลาทํางานของผูทํางาน
อายุตั้งแต15ปขึ้นไปจําแนกตามอาชีพพ.ศ.2554
เมื่อเปรียบเทียบอัตราการอานหนังสือของ
ผูทํางานตามกลุมอุตสาหกรรมและสถานภาพ
การทํางาน พบวา ผูทํางานนอกภาคเกษตรกรรมมี
อัตราการอานหนังสือสูงกวาผูทํางานในภาคเกษตรกรรม
(รอยละ75.9และ50.8ตามลําดับ)ลูกจางรัฐวิสาหกิจ
และลูกจางรัฐบาลมีอัตราการอานหนังสือถึงรอยละ93.7
และ 92.4 ตามลําดับ ซึ่งสูงกวาผูที่มีสถานภาพ
การทํางานประเภทอื่น
ประถมศึกษา
ปริญญาตรี/สูงกวา
อนุปริญญา
มัธยมศึกษา
มัธยมศึกษา
กอนประถมศึกษา
ไมไดรับการศึกษา
รอยละ
อาน ไมอาน
ระดับการศึกษาสูงสุด
60.3
66.5
76.0
79.3
85.8
94.6
87.6
39.7
33.5
24.0
20.7
14.2
12.4
ตอนปลาย
ตอนตน
1000 20 40 60 80
5.4
65.2
64.864.9
69.1
64.2
65.1
62.9
65.6
64.7
0
10
20
30
40
50
60
70
รวม ผูทํางาน ผูไมทํางาน
รอยละ
รวม
ชาย
หญิง
98.3
51.2
53.5
67.4
74.3
74.7
89.7
92.5
92.8
96.6
0 20 40 60 80 100
ผูประกอบวิชาชีพดานตาง ๆ
เจาหนาที่เทคนิคและ
เสมียน
พนักงานบริการและขาย
ผูปฏิบัติงานที่มีฝมือดานการเกษตร
ชางฝมือและผูปฏิบัติงานที่เกี่ยวของ
ผูคุมเครื่องจักรโรงงาน เครื่องจักร
ผูประกอบอาชีพขั้นพื้นฐาน
รอยละ
ทหาร
อาชีพ
ผูประกอบวิชาชีพเกี่ยวของดานตาง ๆ
และผูบัญญัติกฎหมาย
ผูปฏิบัติงานดานการประกอบ
ในรานคาและตลาด
ปาไมและประมง
ผูจัดการ ขาราชการระดับอาวุโส