1. Шинжлэх ухаан, Соѐл,
Антропологи Судлалын
Гностик Нийгэмлэг
толилуулж байна
Эртний Еврейн соѐл

2. Сэдэв
 Гарал үүсэл ба газар нутаг
 Хэл ба бичвэр
 Мосе ба хууль
 Алдартай хаад ба зөнчид
 Мессия
А&Х

3. Гарал үүсэл ба газар нутаг
 Еврей гэсэн үг нь библид гардаг
Еберийн үр удам гэсэн утгыг
илэрхийлж байж болох юм.

4. Гарал үүсэл ба газар нутаг
Эртний Еврейн гарал үүсэл:
Ноа Үертэй холбоотой
Шем Түүний үр удам: Семитүүд
Арпахшад
Шела
Ебер Түүний үр удам:
Еврейчүүд
Абрахам Анхны овгийн тэргүүн

5. Гарал үүсэл ба газар нутаг
Тэд Палестин, Синаи, Ливан болон Сирийн далайн
эргийн нутгаар амьдарч байжээ.

6. Гарал үүсэл ба газар нутаг
Абрахамаас үе дамжин овгийн гол тэргүүлэгчид гарчээ.
Абрахам Бурхантай гэрээ хийсэн
Исаак
Иаков МЭӨ ~1800 төрсөн
Иосеф
Хожим Израиль гэх болсон
Түүний үр удам нь
Израильчууд болсон

7. Гарал үүсэл ба газар нутаг
Абрахам “Салемын хаан” Мелхизедектэй уулзсан байдаг.

8. Гарал үүсэл ба газар нутаг
Египетэд ирсэн Иосеф Фараоны нэгэн чухал зүүдийг
тайлж Еврейчүүдэд хөгжил цэцэглэлтийг авчирсан юм.

9. Гарал үүсэл ба газар нутаг
Еврейчүүдийг бас Иудагийн Хаант улсын үр удам гэдэг
утгаар Иудейчүүд гэдэг.
Иаков
12 Овог
Иуда Иудагийн Хаант улс буюу овог
Иудачууд
Иудейчүүд

10. Гарал үүсэл ба газар нутаг
 Еврейн соѐлтой холбоотой түүхэн
хамгийн чухал газар нутгууд:
• Бетлехем
• Галил
• Иерусалим
• Назар

11. Гарал үүсэл ба газар нутаг
Бетлехем бол Есүсийн төрсөн нутаг.

12. Гарал үүсэл ба газар нутаг
Галил бол Есүс номлолоо айлддаг байсан маш том бүс нутаг.

13. Гарал үүсэл ба газар нутаг
Иерусалим нь Иудей, Христос, Муслимчуудын ариун хот.

14. Гарал үүсэл ба газар нутаг
Галилын Назар нь Иосеф, Мариа нарын төрсөн хот.

15. Хэл ба бичвэр
 Еврей нь Семит язгуурын хэл бөгөөд
энэ хэлээр МЭӨ 12-2 зууны үед эртний
Еврейчүүд ярьдаг байсан.
 МЭӨ 3 зуунаас Еврейчүүд Арамайк
хэлийг ашиглан шашны бус зүйлсийг
ярьж, бичиж эхэлсэн.

16. Хэл ба бичвэр
Библийн “хуучин гэрээ”-ний ихэнх нь еврей хэлээр
бичигдсэн байдаг.

17. Хэл ба бичвэр
Цагаан толгойн 22 үсэгтэй, баруунаас зүүн тийш бичдэг.

18. Хэл ба бичвэр
 Еврейчүүдийн бичсэн хамгийн
алдартай бүтээлүүд:
• Танах
• Tалмуд
• Mидраш
• Респонса
• Зохар

19. Хэл ба бичвэр
Танах нь Христосын шашны “хуучин гэрээ”-тэй адил
номноос бүтдэг (бага зэргийн ялгаа бий).
Торагийн 5 ном
Зөнчдийн 21 ном Танах
Бичвэрийн 13 ном
“Еврейн Ариун Судар”

20. Хэл ба бичвэр
Талмуд нь Тора бичээсийг тайлж, тайлбарласан рабби
нарын бичвэрийн түүвэр юм.
Иерусалим Талмуд Ач холбогдлоо алдсан
Вавилоны Талмуд Одоо “Tалмуд” гэдэг.
Мишнах: хуулийн ном
2 хэсэгтэй
Гемара: Мишнахын
тайлбар

21. Хэл ба бичвэр
Мидраш нь домог, сургаалт үлгэр, туужийн түүвэр ба
хүмүүс Тора,Талмудаас илүү ойлгодог.

22. Хэл ба бичвэр
Респонса бол Иудей хуулийн тухай асуултад өгсөн
хариултуудын асар том цуглуулга юм.

23. Хэл ба бичвэр
Зохар нь Иудаизмийн гүн ухаан болох Каббалан гол
бүтээл юм.
?
Рабби Симеон бэн Иохай
Мосе де Леон Испани, XIII зуун

24. Хэл ба бичвэр
Каббала нь тэнгэрлэг ертөнц болоод түүний бидний
дотоод амьдралтай холбоотой мэдлэгийг агуулдаг.

25. Мосе ба хууль
 Мосе бол Еврейн домогт чөлөөлөгч
манлайлагч, хууль тогтоогч, зөнч,
түүхч хүн юм.

26. Мосе ба хууль
Мосег Иудаизм, Христос, Исламын шашинд зөнч
хэмээн үзэж хүндэтгэдэг.

27. Мосе ба хууль
Мосе Торагийн 5 номыг бичсэн ба үүнд Бурханы өгсөн
“Арван хууль” агуулагддаг.
Бүү ханийнхаа итгэлийг эвд.
Бүү хулгай хий.
Бүү хөршийнхөө байшин, эхнэр, эзэмшилд
атаарх.

28. Мосе ба хууль
Мосе Еврейчүүдийг Египетээс гарахад удирдсан.
Фараон Акенатон Египетэд мoнотеизм
МЭӨ ~1350
Фараон Сети-I Мосе МЭӨ ~1300 төрсөн
Фараон II Рамсес МЭӨ ~1279–1213
Дүрвэлт
Фараон Mернепта МЭӨ ~1213–1203

29. Алдартай хаад ба зөнчид
 Дүрвэлтийн дараа Израилийн овог,
аймгууд хаант улс болон нэгдэж
хаадаар удирдуулах болсон.

30. Алдартай хаад ба зөнчид
Алдартай гурван хааны дараа хаант улс задарсан.
Саул МЭӨ ~1020 – 1005
Давид МЭӨ ~1005 – 965
Соломон МЭӨ ~965 – 926
Израилийн Иудейн
Хаант улс Хаант улс

31. Алдартай хаад ба зөнчид
Давид хаан амжилтанд хүрч, газар нутгаа тэлсэн.

32. Алдартай хаад ба зөнчид
Тэр аварга биет Голиатыг ялсан гэдгээрээ алдартай.

33. Алдартай хаад ба зөнчид
Соломон хаан маш мэргэн ухаантай хүн байсан.
Үүний илрэл бол түүний алдартай нэгэн Шүүлт юм.

34. Алдартай хаад ба зөнчид
Түүний хэд хэдэн ид шидийн бичээсүүд бий.

35. Алдартай хаад ба зөнчид
Зөнч Даниел маш шударга хүн байсан ба Небухаднезар
хааны нэгэн чухал зүүдийг тайлж өгсөн.

36. Алдартай хаад ба зөнчид
Зөнч Елиа Кармел уулан дээр үзүүлсэн гайхамшиг нь
Жеховатай холбоотой болохыг нь харуулсан юм.

37. Алдартай хаад ба зөнчид
Иохан Баптист Мессия ирэх замыг бэлдэж, Иордан
мөрөнд Есүст усан баталгаа хийсэн.

38. Мессия
 Еврейн библид тэднийг боолчлолоос
чөлөөлөх Мессия гарч ирэх талаар
бичсэн олон зөгнөл байдаг.

39. Мессия
Иудейчүүд улс төрийн хувьсгал хийх хүн гарч ирнэ гэж
найдаж байсан тул Есүсийг Мессия гэж хүлээж аваагүй.

40. Мессия
Хуучинсаг үзэлтэй Иудейчүүд худал шүүлтийг зохион
байгуулж Есүсийг загалмайд цовдлогдоход хүргэсэн.

41. А&Х
“Тайлагдаагүй зүүд нь
уншаагүй захиатай адил юм.”
(Талмуд, Беракот шастир, 55a-р
хуудас)