1. 01/30/15 1Prof.Ass.Dr. Adem Zogjani
Kapitulli 1

2. 01/30/15 Prof.Ass.Dr. Adem Zogjani 2
 Pse studjojmë financën,
 Sistemi financiar,
 Trendet e zhvillimit në financë.

3. 01/30/15 Prof.Ass.Dr. Adem Zogjani 3
 Të japë përkufizimin mbi financën.
 Të shpjegojë veç e veç disa nga konceptet themelore
në financë.
 Të tregojë format themelore të organizimit të
financës.
 Të shpjegojë dhe të radhitë objektivat e sistemit
financiar.
 Të shpjegojë trendët e zhvillimit në financë.

4. 01/30/15 Prof.Ass.Dr. Adem Zogjani 4
 Financa përbënë procesin e alokimit të fondeve në formë të
kredisë, huave, dhe kapitalit të investuar në ato entitete
ekonomike të cilat kanë nevojë për fonde shtesë dhe që
mund t’i përdorin ato në mënyrë më produktive.
 Financa përfshinë tërë procesin lidhur me përdorimin,
administrimin dhe transferimin e parave ndërmjet
individëve, bizneseve, institucioneve financiare, tregjeve
financiare dhe qeverive.
 Financa është shkenca mbi menaxhimin dhe administrimin e
parasë, dhe ka aspektin e saj teorik dhe atë praktikë.

5. 01/30/15 Prof.Ass.Dr. Adem Zogjani 5
 Aktiviteti i financës është aplikimi i një strukture
teknikash të cilat i përdorin individët, firmat dhe
qeveritë, për të menaxhuar punët e tyre financiare,
veçanërisht ndryshimet ndërmjet të hyrave dhe
shpenzimeve dhe riskun e investimeve.

6. 01/30/15 Prof.Ass.Dr. Adem Zogjani 6
 Termi financë inkorporon më vete këto kuptime:
 Studimin e parasë dhe të aktiveve tjera;
 Menaxhmentin e atyre aktiveve;
 Profilimi dhe menaxhimi i riskut të projekteve;
 Si folje, "të financojë" është të mbledh fonde për aktivitetin në
biznes.

7. 01/30/15 Prof.Ass.Dr. Adem Zogjani 7
 Financat personale trajtojnë çështjet siç janë:
 Sa para do të nevojitën për individin apo familjen në
periudhat e ndryshme në të ardhmen?
 Si do të sigurohen këto fonde financiare?
 Financat personale trajtojnë dhe merren kryesisht me
buxhetin familjar, investimet e kursimeve personale, dhe
përdorimin e kredive për konsumatorin.

8. 01/30/15 Prof.Ass.Dr. Adem Zogjani 8
 Financat e biznesit janë formë e ekonomiksit të
aplikuar e cila përdorë të dhënat kuantitative nga
kontabiliteti, metodat statistikore, dhe teorinë
ekonomike, në përpjekje të optimalizojë objektivat
e korporatës ose entitetit tjetër të biznesit.
 Financat e biznesit menaxhojnë dhe administrojnë
operacionet dhe transaksionet financiare të firmave
në biznes.

9. 01/30/15 Prof.Ass.Dr. Adem Zogjani 9
 Financat e vendit, shtetit, regjionit, bashkisë, apo
komunës, quhen financa publike.
 Financat publike menaxhojnë dhe administrojnë
operacionet dhe transaksionet financiare të
shtetit, dhe atë në nivelin lokal, shtetëror dhe
federal.

10. 01/30/15 Prof.Ass.Dr. Adem Zogjani 10
 Identifikimi i shpenzimeve të nevojshme të
entitetit të sektorit publik;
 Burimet e të ardhurave të atij entiteti;
 Procesi i parashikimit të buxhetit;
 Emetimi i borxhit (obligacione të qeverisë,
obligacione bashkiake), për financimin e
projekteve të punëve publike.

11. 01/30/15 Prof.Ass.Dr. Adem Zogjani 11
 Në përgjithësi financa është zhvilluar në katër
segmente kryesore:
 Financat e biznesit,
 Investimet,
 Institucionet financiare,
 Financat ndërkombëtare.

12. 01/30/15 Prof.Ass.Dr. Adem Zogjani 12
 Financat e biznesit, shpesh emërtohen edhe si financa të
korporatave.
 Emërtimi financa të korporatave përdoret shpesh vetëm për
segmentin shumë me rëndësi të financës së biznesit, që
merret kryesisht me trajtimin teorik të fushës së financës që i
përket menaxhmentit financiar në nivel të korporatave.
 Edhe pse idetë financiare dhe parimet bazë që trajtohen në
kuadër të financës së korporatave përbëjnë fundamentin
teorik mbi të cilën zhvillohet teoria dhe praktika financiare e
korporatës, e vërteta është se ato mund të aplikohen dhe
përdoren edhe në operacionet e entiteteve tjera të biznesit.
 Megjithatë përdorimi i emërtimit financat e biznesit është më
përcaktor dhe gjithëpërfshirës.

13. 01/30/15 Prof.Ass.Dr. Adem Zogjani 13
 Investimet, kryesisht merren me trajtimin e aktiveve financiare
siç janë aksionet dhe obligacionet.
 Sipas teorisë së investimeve, investimi është sakrifica e disa
vlerave të tashme të sigurta për vlera të ardhshme të rritura,
ndoshta të pasigurta.
 Në bazë të këtij përkufizimi del se dy janë atributet kryesore të
investimit: koha dhe risku. Koha në kuptimin se sakrifikohen
vlera të tashme për vlera të ardhshme, kurse risku në kuptimin
se sakrifikohen vlera të sigurta për vlera të pasigurta.
 Kompensim për kohën dhe pasigurinë janë gjithnjë vlerat e
ardhshme të rritura, të cilat konkretizohen përmes rrjedhjeve
të arkës.

14. 01/30/15 Prof.Ass.Dr. Adem Zogjani 14
 Procesi investues;
 Ambienti i investimeve: Letrat me vlerë, tregjet
financiare, ndërmjetësit financiarë;
 Strategjitë investuese;
 Kthimi dhe matësit e tij;
 Risku potencial dhe matja e tij;
 Çmimi i aktiveve financiare;
 Teoria e portofolit efecientë, etj.

15. 01/30/15 Prof.Ass.Dr. Adem Zogjani 15
 Institucionet financiare janë bartës kryesor të operacioneve
dhe transaksioneve financiare duke u ofruar shërbime
individëve, bizneseve dhe qeverive.
 Në esencë, institucionet financiare janë biznese të cilat
merren kryesisht me veprimtari dhe aktivitete financiare.
 Të tilla janë bankat komerciale, bashkimet e kursimit,
bashkimet e kreditit, shoqëritë e sigurimit, fondet e
pensioneve, etj.

16. 01/30/15 Prof.Ass.Dr. Adem Zogjani 16
 Edhe pse operacionet e çdonjërës nga këto institucione janë
të ndryshme, e përbashkët e të gjitha institucioneve
financiare është se ato huazojnë fonde dhe i përdorin ato
duke u akorduar hua individëve, bizneseve dhe qeverive, të
cilët kanë nevojë për fonde shtesë.
 Ato janë në rolin e ndërmjetësve financiarë për të ndërlidhur
kërkesën për fonde financiare me ofertën e tyre, duke
transferuar fondet nga zotëruesit e parasë, që aktualisht nuk
i përdorin, tek huamarrësit të cilët kanë nevojë për fonde
shtesë.
 Institucionet financiare qëndrojnë midis ofruesit
përfundimtar dhe përdoruesit përfundimtar të fondeve
financiare, dhe lehtësojnë lëvizjen e parasë dhe kredisë midis
ofruesve dhe përdoruesve.

17. 01/30/15 Prof.Ass.Dr. Adem Zogjani 17
 Financat ndërkombëtare si segment i veçantë i
financës, në fakt janë vazhdim i çdo njërës nga
fushat që trajtuam më sipër: financës së biznesit,
investimeve dhe institucioneve financiare, por tani
në ambientin dhe kontekstin ndërkombëtar.
 Në fakt financat ndërkombëtare përbëjnë segment
special brenda çdo njërës nga këto tre fusha.

18. 01/30/15 Prof.Ass.Dr. Adem Zogjani 18
 Financa dhe Ekonomiksi
 Financa dhe Kontabiliteti
 Financa dhe Marketingu
 Financa dhe Menaxhmenti
 Financa dhe Matematika financiare

19. 01/30/15 Prof.Ass.Dr. Adem Zogjani 19
 Sistemi financiar
 Struktura e sistemit financiar

20. 01/30/15 Prof.Ass.Dr. Adem Zogjani 20
 Në çdo ekonomi të zhvilluar, Sistemi Financiar
është i kompozuar nga individët (familjet),
bizneset, ndërmjetësit financiarë, dhe qeveritë.
 Në fakt të gjithë këta pjesëmarrës në sistemin
financiar, janë edhe agjentë ekonomikë të cilët
qëndrojnë në themel të aktivitetit ekonomik.

21. 01/30/15 Prof.Ass.Dr. Adem Zogjani 21
 Sistemi Financiar është i kompozuar nga:
 Individët (familjet),
 Firmat në biznes,
 Qeveria,
 Ndërmjetësit financiarë

22. 01/30/15 Prof.Ass.Dr. Adem Zogjani 22
 Individët janë të bashkuar në familje.
 Familja është një bashkësi njerëzish që bëjnë jetë
të përbashkët dhe marrin vendime të përbashkëta
ekonomike dhe financiare.
 Anëtarët e familjes quhen ndryshe edhe
konsumatorë.

23. 01/30/15 Prof.Ass.Dr. Adem Zogjani 23
 Firma në biznes përfaqëson njësinë bazë që përdor
faktorët e prodhimit për të prodhuar mallra dhe
shërbime që i shet te firmat e tjera, familjet ose
qeveritë.
 Për këtë arsye firma me të drejtë quhet ndryshe
edhe prodhues.

24. 01/30/15 Prof.Ass.Dr. Adem Zogjani 24
 Termi qeveri përdoret në teorinë ekonomike në një
kuptim të gjerë dhe përfshinë nëpunësit publikë,
agjencitë, organet qeveritare dhe organizmat e
tjera që janë nën kontrollin direkt të qeverisë.
 Ideja themelore e kuptimit të termit qeveri është
se të gjitha organizmat dhe agjencitë që përfshihen
në qeveri, kanë fuqi politike e ligjore për të
ushtruar kontroll mbi agjentët ekonomikë
individual dhe mbi tregjet.

25. 01/30/15 Prof.Ass.Dr. Adem Zogjani 25
 Ndërmjetësit financiarë janë institucione siç janë bankat,
shoqëritë e sigurimit, fondet e përbashkëta, fondet
pensionale, dhe shoqëritë e financimit, të cilat mbledhin fonde
nga individët dhe firmat e biznesit të cilët zotërojnë kursime, e
më pas ato ua japin hua individëve, firmave të biznesit dhe
qeverive, të cilat kërkojnë fonde financiare shtesë për
financimin e operacioneve dhe projekteve investuese.
 Ndërmjetësit financiarë ndihmojnë individët dhe firmat e
biznesit të marrin pjesë në tregjet financiare, ndonëse në
mënyrë indirekte.

26. 01/30/15 Prof.Ass.Dr. Adem Zogjani 26
 Lëvizja në vlerë e aktivitetit ekonomik, është e
lidhur me sektorin financiar të ekonomisë, i cili
realizon kalimin e mjeteve monetare nga një
subjekt ekonomik në një tjetër.
 Një pjesë e të ardhurave të disponueshme
përdoren për konsum, kurse pjesa tjetër kursehet
për tu konsumuar më vonë.

27. 01/30/15 Prof.Ass.Dr. Adem Zogjani 27
 Tregu financiar përfaqëson kalimin e drejtpërdrejtë të
fondeve të huajtshme nga huadhënësit te huamarrësit
nëpërmjet shitblerjes së aktiveve financiare.
 Aktivet financiare, në thelb, janë kontrata midis
huadhënësve dhe huamarrësve të cilët, sipas kushteve të
huadhënie-huamarrjes, paraqiten në forma të ndryshme.
 Këto kontrata shiten dhe blihen në tregun financiar duke
përfaqësuar në këtë mënyrë forma të ndryshme të lëvizjes
së pasurive financiare.

28. 01/30/15 Prof.Ass.Dr. Adem Zogjani 28
 Në çdo ekonomi kombëtare manifestohen kryesisht
tri forma të lëvizjeve financiare. Këto janë:
 Lëvizjet financiare të tregut;
 Lëvizjet financiare fiskale dhe
 Lëvizjet financiare me karakter rregullues.

29. 01/30/15 Prof.Ass.Dr. Adem Zogjani 29
 Ambienti ligjor
 Një mori ligjesh rregullojnë emetimin e instrumenteve të
borxhit dhe të kapitalit aksionar.
 Ato gjithsesi rrisin kostot e emetimit të instrumenteve
financiare të tregjeve publike, por gjithashtu ato sigurojnë edhe
mbrojtje për investitorët, dhe rrisin vlerën e letrave me vlerë.

30. 01/30/15 Prof.Ass.Dr. Adem Zogjani 30
 Globalizimi
 Derregullimi
 Instrumentet inovative
 Teknologjia
 Regjistrimi i pakove të huave si letra me vlerë
(Securitization)

31. 01/30/15 Prof.Ass.Dr. Adem Zogjani 31
 Çfarë studion financa dhe cilat çështje i adreson?
 Cili është aktiviteti i financës?
 Cilat janë fushat themelore të financës?
 Si përkufizohen financat personale? Çfarë kuptoni me
financa të biznesit? Pse ekziston emërtimi ‘financa publike’?
 Pse financa aplikohet edhe në fondacionet e bamirësisë dhe
në organizatat jofitimprurëse?
 Çfarë është raporti ndërmjet financës dhe ekonomisë
financiare? Çfarë studion ekonomia financiare?
 Themi se financa shikon përpara ndërsa llogaritaria shikon
prapa. Pse?
 Themi Matematika financiare e ndihmon financën? Pse?
 Si përkufizohet sistemi financiar dhe cilët janë pjesëmarrësit
kryesor të tij?

32. 01/30/15 Prof.Ass.Dr. Adem Zogjani 32
 Nga cilat aspekte mund të trajtohet financimi i aktivitetit
ekonomik?
 Çfarë paraqet lëvizja në vlerë e aktivitetit ekonomik?
 Në themel të sistemit financiar dhe të aktivitetit ekonomik
qëndrojnë agjentët e njëjtë. Cilët janë ata?
 Si përkufizohet ndërmjetësimi financiar? Cilët janë
ndërmjetësit kryesor financiarë?
 Cilat janë objektivat kryesor të politikës financiare eficiente?
 Cilat janë burimet e financimit të aktivitetit? Radhitni
burimet e financimit të brendshëm dhe burimet e financimit
të jashtëm.
 Përpjesëtimin relativ ndërmjet burimeve të financimit e
influencojnë disa faktorë. Tregoni disa prej tyre.
 Cili është dallimi ndërmjet burimeve publike dhe burimeve
private të financimit?