1. KONSEP KEPIMPINAN
KONSEP KEPIMPINAN
Kepimpinan mempunyai berbagai definisi mengikut takrifan seseorang. Walaubagaimanapun, satu
definisi umum dapat di simpulkan, iaitu:
"Kepimpinan ialah proses mempengaruhi individu dan kumpulan untuk mencapai sesuatu matlamat".
Sebagai seorang pemimpin, tugas anda ialah untuk mengimbangi beberapa tuntutan atau keperluan,
seperti keperluan diri, kumpulan dan organisasi. Mengikut John Adair pula, tugas pemimpin ialah untuk
mengimbangi antara keperluan-keperluan tugas, pasukan dan individu.
Pemimpin dikenali dengan berbagai istilah, misalnya ketua, kepala, pengetua, amir, imam dan
sebagainya. Istilah lain bagi pengikut ialah orang bawahan, ahli-ahli, anggota-anggota, pekerja, staff atau
kakitangan (dalam konteks pengurusan) dan sebagainya.
Definisi Kepimpinan
Di antara definisi-definisi yang diberi untuk istilah kepimpinan ialah:
"Aktiviti untuk mempengaruhi individu supaya berusaha secara sukarela untuk mencapai objekti
kumpulan dan organisasi."(Jaafar Muhammad).
"Pengaruh interpersonal yang dilaksanakan dalam sesuatu situasi menerusi proses komunikasi ke arah
pencapaian satu matlamat yang khas" (Tannenbaum & Massarik).
"Satu usaha mempengaruhi individu untuk mengikut ke arah pencapaian matlamat yang sama". (Koontz
& O'Donnell).
"Proses kepimpinan adalah bergantung kepada fungsi pemimpin, pengikut dan pembolehubah situasi."
(Hersey & Blanchard).
Cara Mengklasifikasikan Pemimpin
Terdapat dua cara utama untuk mengklasifikasikan pemimpin. Pertama ialah dengan menggunakan
pendekatan autokratik-demokratik-laissez-faire dan keduanya ialah pendekatan orientasi manusia-tugas.
Pemimpin autokratik: memaksa pengikut membuat sesuatu tanpa mengambilkira keperluan individu
pengikut. Beliau tidak prihatin pada perasaan pengikut, oleh itu beliau selalunya tidak digemari. Pengikut
melakukan sesuatu kerja atas dasar takut (motivation by fear).
Pemimpin demokratik: melibatkan pengikut dalam pembuatan keputusan. Biasanya disukai ramai kerana
pengikut merasa mereka dihargai dan ada rasa pemilikan dan kekitaan.
Pemimpin laissez-faire: menyerahkan kepad pengikut untuk membuat keputusan. Beliau hanya terlibat
secara minimal. Keadaan mungkin huru-hara akibat struktur tugas yang tidak jelas dan tidak terarah.

2. Pemimpin berorintasikan tugas: lebih mengutamakan soal-soal pencapaian pengeluaran atau hasil kerja
dari hal ehwal pengikut.
Pemimpin berorintasikan manusia: mengambilkira keperluan individu dalam melaksanakan
kepimpinannya.
Pendekatan Kajian
Terdapat 3 pendekatan utama yang digunakan oleh para pengkaji iaitu [1] pendekatan sifat, [2]
pendekatan kelakuan, [3] pendekatan situasi
Pendekatan Sifat
Adalah cubaan pertama untuk menghuraikan konsep kepimpinan. Pemimpin mempunyai sifat-sifat, ciri-ciri
atau keistimewaan-keistimewaan tertentu yang membezakan mereka dengan orang-orang lain.
Senarai sifat-sifat tersebut mungkin terlalu panjang, tetapi secara kasarnya kita boleh katakan bahawa
sifat-sifat seperti ketinggian, perawakan, ilmu, kepintaran, kejujuran, keyakinan, kepetahan berbicara,
keramahan dan kemesraan, keinginan, keberanian dan sebagainya.
Kajian-kajian
Kajian awal banyak dilakukan dengan cara berikut: [1] mengkaji perbezaan antara sifat-sifat pemimpin
dengan bukan pemimpin (pengikut); [2] mengkaji perbezaan antara sifat-sifat pemimpin efektif dengan
tak efektif;
Kajian yang membandingkan sifat-sifat pemimpin dengan bukan pemimpin mendapati bahawa pemimpin
adalah lebih intelligent, lebih tinggi, lebih berkeyakinan dan lebih berkehendakkan kepada kuasa
berbanding dengan bukan pemimpin. Walaubagaimanapun kombinasi sifat-sifat tersebut bukanlah
menjadi sesutu yang membezakan antara pemimpin efektif dengan pemimpin tak efektif. Pengkaji yang
menggunakan pendekatan ini kelihatannya membuat andaian bahawa pemimpin adalah dilahirkan dan
bukannya dilatih. Kajian bagaimanapun masih tidak dapat menyimpulkan bahawa satu set sifat-sifat yang
tertentu dapat membezakan pemimpin efektif dengan pemimpin tak efektif.
Menurut kajian Stogdill, sifat-sifat kepimpinan efektif adalah seperti berikut: kemahiran sosial dan
interpersonal, kemahiran teknikal, kemahiran pentadbiran, pencapaian dan keberkesanan pemimpin dan
sebagainya.
Seorang pengkaji lain, Edwin Ghiselli dihormati kerana mutu kajiannya yang bersifat saintifik. Kajian
beliau menunjukkan sifat-sifat berikut adalah penting: [1] kebolehan untuk menyelia [2] keinginan untuk
berjaya dalam kerjaya [3] intelligent [4] kebolehan untuk membuat keputusan [5] keyakinan diri [6]
mempunyai inisiatif.
Kelemahan Pendekatan Sifat
Banyak dari pemimpin-pemimpin dunia yang kita sanjungi mempunyai sifat-sifat tertentu yang
menyebabkan mereka berjaya. Adalah sukar untuk mencari satu set sifat kepimpinan yang seragam yang
ada pada setiap pemimpin. Lincoln dan Hitler, umpamanya, walaupun kedua-duanya adalah pemimpin
mempunyai sifat-sifat yang berlainan. Winston Churchill adalah pemimpin cemerlang semasa Perang
Dunia kedua. Siapa sangka beliau boleh kalah kepada seorang yang tidak terkenal ketika pilihanraya

3. diadakan setyelah Perang Dunia Kedua tamat? Nampaknya situasi banyak memainkan peranan dalam
menentukan kecemerlangan seseorang pemimpin.
Pendekatan Kelakuan
Oleh kerana pendekatan sifat tidak berjaya menghuraikan apa itu kepimpinan berkesan, maka perhatian
beralih pula pada pendekatan kelakuan. Dalam pendekatan ini, para pengkaji telah mengandaikan bahawa
pemimpin adalah dilatih dan bukannya lahir dengan sifat kepimpinan. Terdapat beberapa implikasi
penting hasil dari penggunaan pendekatan ini. Pertama, dengan menumpukan apa yang pemimpin buat
dan bukannya siapa atau apa sifat mereka, adalah diandaikan bahawa terdapat satu cara terbaik untuk
memimpin. Kedua, sungguhpun sufat adalah semulajadi, kelakuan kepimpinan hendaklah dipupuk.
Pendekatan kelakuan membahagikan kelakuan manusia kepada 3 iaitu: [1] berorientasikan manusia; [2]
berorientasikan tugas; [3] kombinasi kedua-dua sifat di atas.
Di antara kajian-kajian dan teori-teori yang berasaskan pendekatan ini ialah:
[1] kajian oleh Kurt Lewin;
[2] Teori X dan Teori Y oleh McGregor;
[3] Petak Kepengurusan oleh Blake dan Mouton.
Pendekatan Situasi
Kedua-dua pendekatan terdahulu masih tidak berkemampuan untuk menerangkan konsep kepimpinan.
Para sarjana mula membuat andaian bahawa tidak ada satu gaya pun yang berkesan untuk setiap
pemimpin dalam semua keadaan. Pendekatan situasi memberi kefahaman baru bahawa faktor-faktor
seperti situasi, manusia, tugas, organisasi dan persekitaran memainkan peranan dalam menentukan
keberkesanan seseorang pemimpin. Antara teori-teori popular yang menggunakan pendekatan ini ialah:
[1] Kontinuum Kepimpinan Tannenbaum dan Schmidt;
[2] Teori Konstigensi Fiedler;
[3] Teori Kitaran Hidup Hersey dan Blanchard.
Faktor-faktor Yang Mempengaruhi Keberkesanan
Menurut Mary Parker Follet, terdapat tiga pembolehubah yang memberi kesan pada gaya kepimpinan
iaitu: [1] pemimpin; [2] pengikut; dan [3] situasi. Ketiga-tiganya adalah saling berkaitan dan saling
berhubungan.
Kajian-kajian lain menunjukkan bahawa kepimpinan adalah sesuatu yang kompleks di mana banyak lagi
faktor-fakto lain yang terlibat. Faktor-faktor itu boleh dibahagikan kepada dua, iaitu: [faktor makro; dan
[2] faktor mikro.
Faktor-faktor makro ialah: [1] keadaan ekonomi; [2] sejarah dan kebudayaan; [3] industri; dan [4]
organisasi.

4. Faktor-faktor mikro ialah: [1] latarbelakang dan personaliti pemimpin; dan [2] tingkat organisasi dan saiz
kumpulan.