به منظور تحقق سهم 30 و 18 درصدی حمل و نقل ریلی بار و مسافر از منظر درون سازمانی نیاز به تحول جدی در بخش ارتقاء بهره وری و رشد سرمایه گذاری بخش خصوصی می باش. از منظر برون سازمانی نیز بایستی با متعادل نمودن فضای رقابتی بین ریل و جاده و حذف حمایت های بدون منطق دولت از جاده بویژه در حوزه سوخت یارانه ای و عدم پرداخت عوارض جاده ای معادل بخش ریلی نسبت به نمایان نمودن مزیت های ذاتی بخش ریلی اقدام نمود
وزیر محترم , حمل و نقل "اعتبار" می خواهد نه اعتبار
الزامات تحقق رشد حمل ونقل ریلی
1. پانزدهمین همایش بین المللی حمل و نقل ریلی
الزامات تحقق سهم 03 و 81 درصدی حمل و نقل ریلی
بار و مسافردرافق چشم انداز
) چالش ها و فرصت های پیش رو(
مجید بابایی
مهرماه 2931
2.
3. استراتژیهای کلن ، برنامه ها و اهداف کمی
مندرج در سند چشم انداز حمل و نقل ریلی ایران در افق 4041
استراتزی کلن
اتصال مراکز عمده بار و مسافر بر اساس اولویت
00052کیلومترخط یا 00071کیلومتر
شبکه 0006کیلومتر خطوط دو خطه
افزایش سهم حمل بار و مسافر ریلی در افق چشم انداز
061میلیون مسافر 202 میلیون تن
بار
احداث خطوط اختصاصی مسافری سریع السیر
0003کیلومتر
احداث خطوط حومه ای در اطراف کلنشهر ها
0002کیلومتر
احداث خطوط فرعی جهت اتصال مراکز عمده بار و مسافر به
شبکه موجود
توسعه شبکه
ریلی دسترسی
حد اکثری منابع
بار و مسافر
برنامه ها و پروژه ها
اهداف کمی تا 4041
0003کیلومتر
منبع: سند چشم انداز حمل و نقل ریلی در افق 4041
4. استراتژیهای کلن ، برنامه ها و اهداف کمی
مندرج در بند چشم انداز حمل و نقل ریلی ایران در افق 4041
تامین لکوموتیو اصلی )5161دستگاه ( و مانوری
) 145دستگاه ( متناسب با توسعه شبکه و تقاضا
تامین واگن باری
39305دستگاه
تامین واگن مسافری و خدماتی
7065دستگاه مسافری و 269دستگاه
خدماتی
تامین ریل باس و ترنست
76ست سه تایی
تامین لکوموتیوهای برقی و ناوگان سریع السیر
04درصدناوگان
تامین اعتبارات مورد نیاز ناوگان
توسعه ناوگان ریلی
متناسب با شبکه ریلی
به منظور رسیدن به
سهم پیش بینی شده از
حمل بار و مسافر
مجموعا 6512دستگاه
میلیارددلر5/31
منبع: سند چشم انداز حمل و نقل ریلی در افق 4041
15. سرمایه گذاری بدون بازگشت
شرح
واحد
مقدار
تناژ بار
تن – کیلومتر
میلیون
میلیارد
هزار
دستگاه
هزار
دستگاه
دفعه
روز
کیلومتر
کیلومتر
میلیارد
تومان
میلیارد
تومان
میلیارد
تومان
33
12
تعداد واگن بارگیری شده
تعداد واگن باری در اختیار
متوسط دفعات بارگیری هر واگن در سال
متوسط فاصله بارگیری هر واگن
متوسط سیر بار
متوسط سیر روزانه هر واگن باردار***
سهم درآمد راه آهن از حمل بار ) به جز ترانزیت(
برآورد درآمد کل حمل بار ) با احتساب 08 درصد سهم راه
آهن(
سهم درآمد بخش خصوصی از حمل و نقل بار )02 درصد
درآمد کل(
سهم بخش خصوصی از متوسط درآمد سالیانه هر واگن
بارگیری شده
ماخذ : سالنامه آماری سال 09 شرکت راه آهن
تومان
225
02
62
41
536
54
925
166
231
000/352
16. اهم تغییرات شاخص های مورد مطالعه در بخش حمل و نقل ریلی بار آمریکا
) پس از اعمال قانون اصلحات بخش حمل و نقل
در سال 0891(
درصد تغییرات
شاخص
ردیف
1
سهم ریلی از مجموع حمل و نقل ) تن- مایل(
2
تن- مایل جابجا شده ) میلیارد(
3
شاخص نسبت درآمد به هزینه های عملیاتی
4
شاخص پوشش هزینه ها
5
تعداد کانتینر جابجا شده
6
شاخص رشد هزینه ها
7
شاخص رشد قیمت
شاخص نسبت قیمت به هزینه
8
9
نرخ بازگشت سرمایه )( ROI
0891
9002
%93
%72
)7002(
0081
009
)7002(
063
06
)8002(
003
001
00,000,2 00,005,8
0
0
091
09
)8002(
)0991(
5.56
001
)7002(
)5891(
041
55 )8002(
) 0991(
%8
%39.2
) سال پایانی به
سال پایه(
%54 +
%001 +
%005 +
%002 +
%523 +
%011 +
%53 -
%16 -
%371 +
20. برنامه پنجم توسعه
)) ماده 461
تهت دوتتت اجازه داده ميشود به منظور ايجاد رويكرد
ل
ب
توسعهاي در شبكه حمل و نقل ريلي و افزايش سهم بار و
مسافر توسط بخشهاي خصوصي و تعاوني و با هدف تفكيك
وظايف حاكميتي و تصديگري در حمل و نقل نسبت به اصلح
ساختار و تغيير اساسنامه راهآهن جمهوري اسلمي ايران و
واگذاري بخشهاي غيرحاكميتيت تنت تهت بخشهاي خصوصي و
ت آ ب
تعاوني و ايجاد ظرفيتهاي جديد توسط بخشهاي خصوصي و
تعاوني اقدام قانوني معمول و زمينه استفاده از منابع داخلي
21. تبصره 2 ماده 6 قانون دسترسي آزاد به شبکه حمل و
نقل ريلي
مصوب سال 4831
با توجه به مزي تهاي حمل و نقل ريلي و در صورت
عدم تكافوي نرخ بهر هبرداري براي تأمين هزين ههاي
نگهداري شبكه ، دولت م يتواند از سال 5831
اعتبارات مورد نياز اين شيوه از حمل و نقل را
همانند هزين ههاي نگهداري تأسيسات زيربنايي ساير
شقوق حمل و نقل ، در بودج ههاي سنواتي از محل
صرفه جويي مصرف سوخت منظور نمايد.
22. قانون برنامه پنجم توسعه کشور
تبصره 2 ذیل بند د ماده 101
چنان چه قی مت فروش کال یا خدمات کم تر از قیمت
عاد له روز تکل یف شود، ما به التفاوت قی مت عادله
تیتت با تدت همزمان تعی تنت و از محل
ی
ی
روز و تکلیف
اعتبارات و منا بع دو لت در سال اجرا پرداخت شود
و یا از م حل بد هی د ستگاه ذير بط به دو لت تهاتر
گردد.
23. جدول اصلحی اهداف قانون توسعه حمل
ونقل عمومي
و مديريت مصرف سوخت مصوب 6831
شاخص
انتهاي سال
6831
8831
0931
2931
4931
سهم حمل ونقل ريلي در حمل کال
1.7
21
71
12
03
سهم حمل ونقل ريلي در حمل مسافر
4
6
9
31
81
بدلیل عدم تحقق اهداف مندرج در قانون تا پایان سال 09 , اجرای آن تا انتهای برنامه پنجم تمدید گردید
24.
25. فضای پیرامونی حمل و نقل ریلی
فرصتهای پیش روی حمل ونقل ریلی
•
•
•
•
•
•
•
•
برخورداری از تجربه ده ساله خصوصی
سازی به شیوه جدید
برخورداری از ظرفیتهای قانونی نظیر قانون
دسترسي آزاد به شبكه ریلي , قانون توسعه
حمل ونقل و مدیریت مصرف سوخت
امید به آزاد سازی واقعی قیمت حامل های
انرژی
تاکید مسولین عالی رتبه بر توسعه ریلی
مصرف به مراتب پایین تر انرژی
ایمني بال در جا به جایي بار و مسافر
وجود نیروهاي متخصص و با تجربه در
بخش اجرایي و عملیاتي راه آهن
موقعیت بسیار مناسب كشور براي حمل و نقل
ترانزیتي
چالشهای پیش روی حمل و نقل ریلی
•
تضاد و رفتار دوگانه دولت در حمایت از
بخش ریلی و جاده ای
•
بهره وری پائین به ویژه در بخش ناوگان
و بهره برداری
عدم توجه به سازوکارهای بازار
ساختار صلب و ناکارای راه آهن به عنوان
ذینفع اصلی در چرخه حمل و نقل
عدم حضور نهاد تنظیم مقررات
عدم تمایل بخش خصوصی به سرمایه
گذاري در طرح هاي ریلي بدلیل نرخ
بازگشت پائین سرمایه و مداخلت بی رویه
دولت
بی توجهی دولت به اجرای قوانین حمایتی
بخش ریلی
•
•
•
•
•
26. چرا تحقق سهم 03 و 81 درصدی با روند فعلی غیر ممکن است؟
•
•
•
•
•
•
•
•
بهره وری منابع در سطح پائینی است و به اشتباه بدنبال راه های دیگر جهت
جایگزینی منابع جدید هستیم )سرمایه گذاری جدید در زیربنا و ناوگان(
حمل و نقل ریلی توان پاسخگویی به تقاضای بازار را ندارد )در حالیکه تقاضای
بالقوه برای بخش بسیار بالست(
جذب سرمایه هاي بخش خصوصی بدلیل وجود موانع جدی در روند خصوصی
سازی )از جمله نرخ بازگشت پائین( با مشكل ت جدی مواجه مي باشد
توان جذب منابع مالی در صنعت ریلی پائین است )عامل مهمی در فرایند توسعه(
توان فنی , اجرائی و مالی در پروژه ها ی ریلی ناچیز است
برنامه های توسعه بخش از کارائی لزم برخوردار نبوده است
نبود یک نقشه راه عملیاتی برای تعیین مسیر صحیح توسعه بخش
و مهمتر اینکه حمایت ناعادلنه دولت از بخش جاده ای فضای رقابت را به نفع
بخش جاده ای تغییر داده است
27.
28. توسعه شبکه؟
بطور متوسط 05% شبکه موجود بلاستفاده است
توسعه ناوگان؟
در بهترین شرائط تنها 03% از ظرفیت ناوگان باری استفاده می گردد
متوسط سیر روزانه هر واگن باری باردار 54 کیلومتراست در حالی که سیر 003 کیلومتر مورد نظر بوده است
افزایش تعرفه؟
در بخش باری تعرفه ریلی در وضعیت موجود هم رقابتی نیست
دربخش مسافری بدلیل مازاد تقاضا ظرفیت رشد تعرفه را داریم اما به تنهایی جبران سرمایه گذاری را نمی کند
تزریق بودجه؟
طی سالیان اخیر میلیاردها تومان صرف توسعه شبکه ناکارا گردیده
در خوشبینانه ترین حالت حدود 52% از ظرفیت 00022 واگن باری استفاده می گردد. خرید ناوگان جدید و ورود به چرخه غیر بهره
ور چه مشکلی را حل خواهد کرد
متوسط درسرویس بودن لکوموتیوها حدود 55% است
برخورد مشابه جاده ای با ریلی؟
با فرض افزایش مضاعف تقاضا برای بخش ریلی آیا چنین پتانسیلی برای جذب وجود دارد
چرا در بخش مسافری علی الرغم وجود تقاضای بال سهم ریلی افزایش جدی نداشته است
29.
30. دولت و حمایت دوگانه
بخش جاده ای
•
•
•
•
•
دریافت حداکثر 3% عوارض
نگهداری شبکه تماما برعهده دولت
دولت صرفا در نقش سیاست گذار در حوزه
های کلن ظاهر می گردد
سالنه صدها میلیارد تومان یارانه سوخت
به بخش جاده ای پرداخت می گردد که
چندین برابریارانه بخش ریلی می باشد
خسارات هزاران میلیارد تومان سالیانه به
اقتصاد ملی از محل سوانح , کشته ها ,
محیط زیست و انرژی محلی از توجه از
سوی دولت نداشته است
بخش ریلی
•
•
•
•
•
دریافت 75% حق دسترسی
هزینککه نگهداری شبکککه برعهده بخش
خصوصی
دولکت همچنان نقکش متصکدی امورات حمل
ونقل را در بسیاری از موارد برعهده دارد
نهادی مسککتقل بر امککر تنظیم مقررات و
جلوگیری از یکجانبکه گرایکی بخکش دولتی
تشکیل نگردیده است
هیچگاه صرفه جویی های ناشی از سوخت
در بخش ریلی بطور مستقیم یا غیر مستقیم
به بخش داده نشده است
31. فراهم نمودن
بستر حمل و نقل
الزامات رشد سهم ریلی
فراهم نمودن
بستر رقابت
الزامات درون بخشی
ارتقاء بهره وری
بویژه در ناوگان
و بهره برداری
الزامات فرا بخشی
حرکت به سمت
سازوکارهای
بازار
رشد سرمایه گذاری
از طریق رفع موانع
پیش روی بخش
خصوصی
تشکیل نهاد
مستقل تنظیم
مقررات
حذف یارانه سوخت
بخش جاده ای )ویا
پرداخت معادل یارانه
به بخش ریلی(
رشد حجم و سهم حمل و نقل ریلی
حذف یارانه غیرمستقیم
زیرساخت در بخش جاده
ای)ویا حذف حق دسترسی
شبکه ریلی(
رقابتی شدن تعرفه ریلی
32. 4 برنامه راهبردی
درون بخشی
ارتقاء بهره وری
حرکت به سمت
سازوکارهای بازار
فرابخشی
تشکیل نهاد
تنظیم مقررات ریلی
رفع تبعیض
بین ریل و جاده
تدوین نقشه راه با دوره اجراء سه ساله جهت تحقق اهداف و برنامه ها