Διάλεξη στο πλαίσιο Ελεύθερου Πανεπιστήμιου, Στοά του Βιβλίου, Αθήνα 18 Οκτωβρίου 2011 http://www.stoabibliou.gr/ep/pr_dig_tech.php

1. 15ος Κύκλος
Οκτώβριος 2011
Ο ρόλος των ψηφιακών
μέσων στην αλληλεπίδραση
με αντικείμενα & χώρους
πολιτισμού
Νίκος Αβούρης
Πανεπιστήμιο Πατρών - HCI Group1

2. Αλληλεπίδραση με αντικείμενα και
χώρους πολιτισμού με ψηφιακά μέσα
• Αλληλεπίδραση με αντικείμενα του
ψηφιακού πολιτιστικού αποθέματος:
η εμπειρία χρήσης μέσα από 3
παραδείγματα
• Αλληλεπίδραση με χώρους
πολιτισμού, νέα διάδραση και νέες
εμπειρίες
• Η κοινωνική διάσταση
2

3. Ψηφιοποίηση πολιτιστικού
αποθέματος στη χώρα μας
– Πρόσκληση 65: 2005-2007: περίπου
150 έργα ανάπτυξης.
Ψηφιοποιήθηκαν και καταγράφηκαν
εκατοντάδες έως χιλιάδες
αντικείμενα σε κάθε έργο
– Συνολικά μέχρι 2/2008: δαπάνες 1500
εκατ., ~600 εκατ. για συστήματα
λογισμικού και περιεχόμενο
[ Κοινωνία της Πληροφορίας ] 3

4. Δραστηριότητες δημιουργίας
ψηφιακού πολιτιστικού αποθέματος
• Δράσεις για την δημιουργία έργων και εφαρμογών
ψηφιοποίησης, ανάδειξης, διαχείρισης και προβολής
υπαρχουσών συλλογών
• Ενέργειες που οδηγούν στην ψηφιοποίηση, την επιστημονική
τεκμηρίωση και προβολή ολοκληρωμένων συλλογών και
αρχείων πολιτιστικών τεκμηρίων
• Ανάπτυξη σύγχρονης πολιτιστικής δραστηριότητας, για την
προσέλκυση του ενδιαφέροντος του ευρύτερου αλλά και πιο
εξειδικευμένου κοινού ( παγκόσμια επιστημονική και
εκπαιδευτική κοινότητα).
• Μεθόδοι και τεχνολογίες διατήρησης του ψηφιακού
πολιτιστικού περιεχομένου.
• Τεχνολογίες υποστήριξης της δια-λειτουργικότητας του
ψηφιακού πολιτιστικού αποθέματος και της προστασίας των
πνευματικών δικαιωμάτων.
4

5. ψηφιακή επιμέλεια (digital curation)
πλαίσιο κύκλος ζωής ψηφιακού
αναφοράς πολιτιστικού αποθέματος
εμπειρίες
εκτίμηση
μοντέλα
πόρων χρήσης
σκοπού και
χρήσης
καταλογογράφηση
εμπλουτισμός παρουσίαση
μοντέλα εισαγωγή ευρετηρίαση
γνώσης δημοσίευση
πεδίου ταξινόμηση
διάδοση
ορολογία
διαχείριση διατήρηση
αποθετηρίου
5
(πηγή: Π. Κωνσταντόπουλος, Μονάδα Ψηφιακής Επιμέλειας, Ερευνητικό Κέντρο «Αθηνά» )

6. 3 προσεγγίσεις:
(1) Google Αrt Project
(2) Europeana
(3) Οδυσσεύς
6

7. #1 www.googleartproject.com
•To Google Art Project είναι μια online συλλογή από εικόνες
υψηλής ανάλυσης επιλεγμένων έργων τέχνης από
πινακοθήκες σε όλο τον κόσμο, καθώς και μια εικονική
περιήγηση των χώρων στις οποίες στεγάζονται.
• Το έργο ξεκίνησε το Φεβρουάριο 2011, και περιλαμβάνει ήδη
έργα από την Tate στο Λονδίνο, Το Metropolitan της Νέας
Υόρκης και την Galleria Uffizi, στη Φλωρεντία.
• Για την περιήγηση χρησιμοποιείται η τεχνολογία Google
Street View.
•Το έργο περιλαμβάνει 16 εικόνες πάνω από ένα gigapixel σε
μέγεθος (πάνω από 1 δισ. Pixels - μια τυπική φωτογραφία είναι περίπου
10 megapixels) περίπου 1000 φορές μικρότερη σε έκταση.
7

8. www.googleartproject.com
8

9. Google Αrt project
9
http://www.youtube.com/watch?v=GThNZH5Q1yY

10. #2 europeana.eu
• Πύλη που περιέχει πάνω από 10 εκατομμύρια
ψηφιακά τεκμήρια: ψηφιοποιημένα βιβλία, πίνακες
ζωγραφικής, κινηματογραφικές ταινίες, μουσειακά
αντικείμενα και αρχειακά έγγραφα, από όλη την
Ευρώπη.
• Συμμετέχουν περίπου 1500 ιδρύματα , ανάμεσα τους
το Rijksmuseum στο Άμστερνταμ, η Βρετανική
Βιβλιοθήκη και το μουσείο του Λούβρου
• Οι συλλογές επιτρέπουν στους χρήστες
να εξερευνήσουν την πολιτιστική και επιστημονική
κληρονομιά της Ευρώπης από την προϊστορία μέχρι
10
σήμερα.

11. europeana.eu
Ελληνικοί Φορείς:
• Benaki Museum
• National Documentation Center
• National Research Foundation "Eleftherios K. Venizelos"
• Music Library of Greece "Lilian Voudouri"
• Historical Archive of the Aegean - Ergani
• Museum of Cycladic Art
• National Museum of Contemporary Art
• STUDIO - Filmfiles
• Piraeus Bank Group Cultural Foundation
• Museum of Greek Folk Art
• Academy of Athens - Research Centre for the Study of Modern Greek History
• National Gallery - Alexandros Soutzos Museum
• Hellenic Maritime Museum
• Centre for Technical Culture - Industrial Museum Hermoupolis 11

12. europeana.eu
12

13. Ελληνική συλλογή:
πάνω από 11οοο τεκμήρια
13

14. 22 ελληνικά βίντεο
14

15. Παράδειγμα: Τεκμήριο από
Αρχαιολογικό Μουσείο
..δεν υπάρχει όμως ο Έφηβος των Αντικυθήρων 15

16. Παράδειγμα: Μουσείο Μπενάκη
16

17. Athena: το έργο
υπόβαθρο της Europeana
http://www.athenaeurope.org/ 17

18. #3 odysseus.culture.gr
η ελληνική πύλη πολιτισμού
• Ο κόμβος λειτούργησε πρώτη φορά το 1995. Το 1997, σε μία τεχνολογική
εξέλιξή του παρουσιάστηκε στη μορφή που λειτουργούσε μέχρι τον
Απρίλιο του 2007 (Μέχρι σήμερα). Από το 1997 μέχρι και το 2001 η εξέλιξη
του κόμβου αφορούσε στην επικαιροποίηση του περιεχομένου του.
• Ο κόμβος του «ΟΔΥΣΣΕΑ», από τα μέσα του 2001 έχει περάσει στην
επόμενη φάση της ανάπτυξής του, στα πλαίσια του έργου «Αναβάθμιση
και Λειτουργία του πληροφοριακού κόμβου ΟΔΥΣΣΕΑΣ».
• Το φυσικό αυτό αντικείμενο έχει οργανωθεί σε δύο υποέργα.
Το πρώτο υποέργο έχει τίτλο "Ανάπτυξη υποδομών και μηχανισμού για
την εξασφάλιση της λειτουργίας του κόμβου, παραγωγή περιεχομένου για
τη Β' και Γ' φάση" και υλοποιείται από τον ΟΠΕΠ.
Το δεύτερο υποέργο, έχει τίτλο "Εκπόνηση σχεδίου ανάπτυξης και
μελέτης τεχνολογικής και λειτουργικής αναβάθμισης και επέκτασης του
κόμβου - Τεχνολογική και λειτουργική αναβάθμιση του πληροφοριακού
κόμβου ΟΔΥΣΣΕΑΣ - Παραγωγή πολιτιστικού περιεχομένου του κόμβου
σε άλλες γλώσσες (Αγγλικά, Γαλλικά, Ισπανικά και Κινέζικα)" και
υλοποιείται από εξωτερικό Ανάδοχο.
18
http://odysseus.culture.gr/1/gProject.html

19. odysseus.culture.gr
19

20. Παραδείγματα
Αναζήτηση…
Αρχ. Μουσείο
Κορίνθου: ωράριο
Αρχ. Μουσείο 09-10, εικόνες: 0
Πατρών: λείπει 20

21. Οδυσσεύς
• Αναβάθμιση και Λειτουργία του Πληροφοριακού Κόμβου "ΟΔΥΣΣΕΑΣ
(ένταξη του έργου Κοινωνία της Πληροφορίας / 2,400,000 ευρώ)
Σκοπός του έργου είναι η ανάπτυξη των υποδομών και η εξασφάλιση των
προϋποθέσεων για την κεντρική συστηματική και αξιόπιστη επικοινωνία
του Ελληνικού Πολιτισμού στο παγκόσμιο Διαδίκτυο, μέσω της
συνέχιση, της εξέλιξης και της διαρκούς επέκτασης του προηγούμενου
κόμβου πληροφόρησης του Υπουργείου Πολιτισμού στο διαδίκτυο, του
κόμβου «ΟΔΥΣΣΕΑΣ».
Ο νέος κόμβος του ΟΔΥΣΣΕΑ, είναι κατά κύριο λόγο ένας κόμβος που έχει
χαρακτήρα επικοινωνιακό, εκπαιδευτικό, ψυχαγωγικό, τουριστικό και
ευρύτερα κοινωνικό και πολιτιστικό με ευρύτερη διάσταση και
απήχηση. Ο κόμβος αυτός, στοχεύει πρωτίστως στον παγκόσμιο
ηλεκτρονικό επισκέπτη και αποτελεί την αιχμή και το σημαντικότερο
μέσο διάδοσης και ανάδειξης του πολιτισμού μας στην ψηφιακή εποχή,
συμβάλλοντας με μοναδικό τρόπο στην αξιοποίηση του σημαντικότερου
συγκριτικού πλεονεκτήματος της χώρας στο παγκόσμιο στερέωμα.
Ο σκοπός αυτός συνάδει πλήρως και αποκλειστικά με τον σκοπό ίδρυσης
του Ο.Π.Ε.Π., του φορέα που συστάθηκε από το ΥΠ.ΠΟ. για να
αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τις προκλήσεις και να αντεπεξέλθει στον
πολιτιστικό ανταγωνισμό που δημιουργεί η παγκοσμιοποίηση. (ΟΠΕΠ
κλείνει 9/2011) 21
http://www.infosoc.gr/NR/rdonlyres/B6AF841E-7E4B-40A9-B7C5-8281D0984282/8404/Pinakas_Omadopoihmenwn_Ergwn1.xls

22. Οδυσσεύς VS wikipedia
22

23. Οδυσσεύς VS wikipedia
153 λέξεις 415 λέξεις
1 εικόνα 0,17 Μpixel 2 εικόνες / 5 Mpixel
5 αναφορές 4 αναφορές
δομημένη περιγραφή
23

24. Αναζητώντας τον
Ηνίοχο: google..
the charioteer of delphi
1. Wikipedia
2. Wikipedia
3. www.ancient-greece.org
(ελληνική εμπορική σελίδα)
4. ancientstandard.com
(αμερικανικό ιστολόγιο)
5. morethanjustwine.blogspot.
com (ταξιδιωτικό
ιστολόγιο)
------------------
100. odysseus.culture.gr
24

25. Αναζητώντας εικόνες του Ηνίοχου
google images
25

26. Αναζητώντας εικόνες του Ηνίοχου
google maps/panoramio
26

27. Αναζητώντας εικόνες του Ηνίοχου
flickr
27

28. Αναζητώντας τον Ηνίοχο (συν.)
• Europeana
28

29. νέες δυνατότητες
αλληλεπίδρασης
με το χώρο
29

30. αλληλεπίδραση με το χώρο
• νέες δυνατότητες διάδρασης με το
περιβάλλον (αναγνώριση εικόνων,
αναγνώριση χειρονομιών, σήμανση)
• δυνατότητα πρόσβασης σε υπηρεσίες και
πηγές πληροφόρησης (πχ το Διαδίκτυο)
• δυνατότητα ανίχνευσης της θέσης του
χρήστη
• δυνατότητα δι-επικοινωνίας με άλλους
χρήστες
30

31. Τρόποι αλληλεπίδρασης
QR codes (quick response codes)
(From Derby Museum,
Connection to QRPedia)
31

32. Τρόποι αλληλεπίδρασης
QR codes
Γ= πρόσβαση στην
ιστοσελίδα με σχετικές
πληροφορίες
A= σάρωση
κωδικού
Β= αναγνώριση
32
κωδικού (πχ URI)

33. Τρόποι αλληλεπίδρασης
NFC= Near Field Communication
Source: NFC at
Museum of London,
Nokia (Youtube)
33

34. Τρόποι αλληλεπίδρασης
σάρωση και αναγνώριση
εικόνας (e.g. GoogleGoggles)
Source: Google
Goggles at the Getty
Museum (Youtube)
34

35. Τρόποι αλληλεπίδρασης
REXplorer
Χειρονομίες
The visitor is asked to
make a hand
movement. There are
four different hand
movements to choose
from. Depending on the
gesture, a task related
to the history of the
locality is set.
35

36. • Η νέα διαδραστικότητα μπορεί
να αποτελέσει υπόβαθρο για
δράση πέρα από την αναζήτηση
πληροφορίας (συμμετοχή σε
αφήγηση, παιχνίδια)
36

37. MuseumScrabble
Ομαδικό παιχνίδι σύνδεσης αντικειμένων με
έννοιες
37

38. MuseumScrabble εννοιολογικές
συνδέσεις σε αφήγηση
Το έργο του Σολωμού δεν είναι ολοκληρωμένο,
επεξεργαζόταν τα ποιήματά του ξανά και ξανά.
Λάμπρος
Ξεκινάει να γράφεται το 1824 (αυτή η λέξη μπορεί να ενωθεί
με άλλο έκθεμα)
Τον Ιανουάριο του 1834 θα δημοσιευτεί ένα «απόσπασμα» με
τον τίτλο «Το όραμα του Λάμπρου» στο πρώτο τεύχος του
περιοδικού Ιόνιος Ανθολογία
Ο Λάμπρος απάτησε τη Μαρία, δεκαπέντε χρονιών κόρη,
τάζοντάς της να τη στεφανωθεί, κι έλαβε μ’ αυτή τέσσερα
τέκνα, μία θυγατέρα και τρία αρσενικά, και τα έριξε εις
ορφανοτροφείο
τούτος ο κακοήθης αλλά μεγαλόψυχος άνδρας ενωμένος με
τους Έλληνες επολεμούσε τον Αλή Πασά
38

39. MuseumScrabble:
σύνδεση μεταξύ εκθεμάτων
39

40. Ruyi: χωροθετημένη αφήγηση
μέσα στην πόλη
• Whaiwhai (Πηγή youtube,
Εκπομπή TGR)
• Ιστορία: Το σκήπτρο του
Μάρκο Πόλο (Ruyi)
40

41. Η κοινωνική
διάσταση
41

42. Το άνοιγμα των τοίχων
Η κοινωνική διάσταση:
κοινωνικά μέσα, η συμβολή
των επισκεπτών του
μουσείου στην αφήγηση,
στο περιεχόμενο και στη
διαμόρφωση των κανόνων
42

43. χρήση QR codes για σύνδεση στο
ιστολόγιο του εκθέματος
Fenimore Art Museum
43

44. παιχνίδι πόλης με διαμόρφωση
περιέχομένου από τους παίχτες:
Invisible City [Sintoris et al. 2011 ]
The game is a succession of phases where
l players debate, argue and vote
44
l Carry out individual missions

45. Invisible city - Rebels vs Spies:
Content for missions is
contributed through a web
site (e.g. a school teacher
can design a specific version
of the game for a school
party) 45

46. νέες δυνατότητες κοινωνικής
συμμετοχής
• Η εμπειρία της επίσκεψης μπορεί
να συσχετιστεί με προσωπικά
βιώματα και να ενταχθεί στην
προσωπική ψηφιακή οικολογία
(facebook), να επικοινωνηθεί σε
τρίτους με διάφορους τρόπους
(βλέπε OOKL)
• Επισημείωση εκθεμάτων από τους
επισκέπτες του μουσείου (steve
tagging project)
46

47. ookl: citizen curator
47

48. Steve
Tag
Project
48

49. Τα ψηφιακά μέσα έχουν τη δύναμη
να κάνουν την αλληλεπίδραση με
αντικείμενα και χώρους πολιτισμού
καθημερινή εμπειρία
If there is a continuum of
art experience where do
the museum walls fit
within it?
The promise of new technologies is: if they can be
made effortless and transparent enough they can help
art ideas to penetrate more effortlessly into visitors’
lives
Peter Samis (SFMOMA) 49

50. ευχαριστώ
hci.ece.upatras.gr 50