ARTI PAMOR....!!! Arti pamor (arti plastik, arti hapësinor, arti figurativ) është art, i cili si formë të komunikimit përdor gjuhën pamore. Ai është pjesë e përgjithshme e botës së artit, të cilës i përkasin edhe : letërsia, muzika, loja (vallja), aktrimi, filmi, e të tjera. Arti pamor dallohet nga artet tjera, sepse atë e përjetojmë, para së gjithash, vizualisht-duke e shikuar. #MesueseAurela

1. ARTI PAMOR
Arti pamor (arti plastik, arti hapësinor, arti figurativ) është
art, i cili si formë të komunikimit përdor gjuhën pamore. Ai
është pjesë e përgjithshme e botës së artit, të cilës i përkasin
edhe : letërsia, muzika, loja (vallja), aktrimi, filmi, e të tjera.
Arti pamor dallohet nga artet tjera, sepse atë e përjetojmë,
para së gjithash, vizualisht-duke e shikuar.Nuk thuhet kot se
arti varet nga vetë artisti dhe nëse artisti ka qëllime
humanitare, atëherë arti,në këtë rast piktura do të ndikojë
tek artëdashësit. Kësaj radhe aspak i rastësishëm mund të
ketë qenë edhe misioni dhe qëllimi i tre piktorëve. Ata në
dallim prej herave të tjera në fokus të punimeve të tyre
artistike kanë reflektuar etapa të ndryshme kohore që ka
kaluar popullishqiptar, duke gërshetuar tradicionalen me
modernen. Karakteristikë e pikturave mund të jetë
origjinaliteti, pra dëshira që ka nje piktor në pikëpamje të
shtrimit të artit për të krijuar një stil të veçantë, gjë që
vërehet në portretet që ka sjellur ai me vete. Këtu mund të
shikohet fuqia e artit.Sigurisht se aftësia për të krijuar dhe
për të përdorur imagjinatën janë dy elemente kryesore që e
bëjnë artistin të dallohet nga njeriu i zakontë. Puna e
artistit si rezultat përfundimtar shprehë ndikimin, zbukurimin,
prishjen apo përparimin e vetë popullit.

2. Gjuha e artit pamor
Përderisa letërsia shprehet përmes fjalës, muzika përmes tingullit, loja
(vallja) përmes lëvizjes, arti pamor shprehët përmes formave : vijës,
ngjyrës dhe vëllimit. Forma- pamje apo figurë, krijon edhe emrin e këtij
arti. Ky art mund të quhet edhe ndryshe- arti plastik (shpreh
prekshmërinë e këtij arti), e quajnë edhe art sipërfaqësor (përmes së
cilës theksohet se arti pamor paraqitet në hapësirë, për dallim nga
muzika e cila shprehet në kohë). Andaj, të shikosh në aspektin pamor,
don të thotë njësoj sikur në letërsi të lexosh. Qëllimi i kulturës pamore
qëndron në atë se drejton në leximin e pamjes, figurës apo
objektit.Format pamore kanë kuptimin e vet, i cili mund të kuptohet me
njohjen e gjuhës pamore. Strukturën e gjuhës pamore nuk e bëjnë
shkronjat, fjalët, si tek gjuhët konvencionale, por elementet pamore :
pika, vija, rrafshi, sipërfaqja, vëllimi, hapësira dhe kompozicioni.
Kompozicioni ka edhe elementet e veta, sipas të cilave elementet
pamore renditen dhe krijojnë tërësinë. Artet pamore sipas mjeteve
shprehëse ndahen në : vizatim, grafikë dhe pikturë, këto janë ngushtë
të lidhura me rrafshin dhe skulpturën, arkitekturën dhe urbanizmin (të
cilat paraqiten në hapësirë). Gjuha pamore mund të dallohet, pjesërisht,
racionalisht (mendimi) dhe pjesërisht me intuitën figurative. Ne mund
të flasim vetëm për veprën objektive dhe formale-racionale, kurse
pjesa e dytë-irracionalja dhe subjektiviteti i takojnë botës së individit.
Teknikat e artit pamor
 Vizatimi,
 grafika,
 piktura,
 skulptura,
 arkitektura dhe
 urbanizmi

3. Arti pamor ne Egjipin e lashte
Egjipti i lashtë ishte një qytetërim i lashtë në Afrikën
Veriore lindore, i përqendruar në rrjedhat e lumit Nil,
në atë që është sot shteti modern i Egjiptit.
Qytetërimi egjiptian filloi të ngrihej rreth 3150 p.e.r
kur u krye bashkimi politik i Egjiptit të Sipërm e të
Poshtëm nën faraonin e parë. Disa nga arritjet e
egjiptianëve të lashtë përfshijnë nxjerrjen e gurëve,
ndërtimin e piramidave, tempujve dhe obeliskëve; u
zhvillua matematika, mjekësia, vaditja dhe teknika të
reja bujqësore për prodhimtari, anijet para, qeramika dhe teknologjia e qelqit, forma të
reja të letërsisë dhe traktati i parë i paqes që njihet në histori.Egjipti la një trashëgimi të
qëndrueshme e të pavdekshme. Arti dhe arkitektura e tij u imituan kudo, dhe gjërat antike
të tij u shpërndanë në tërë cepat e botës. Gërmadhat monumentale të tij kanë frymëzuar
imagjinatën e udhëtarëve dhe shkrimtarëve për shekuj me radhë. Interesi dhe respekti i
rikthyer këto dy shekuj të fundit për gërmadhat dhe gjërat antike çoi në krijimin e
hetimit shkencor të qytetërimit egjiptian dhe në një vlerësim më të lartë për trashëgiminë
e tij kulturore, si për Egjiptin ashtu edhe për botën.Arti egjiptian antik eshte shprehje e
nje hierarkie te rrepte mbi te cilen bazohet shoqeria.artet figurative shprehnin nje
botekuptim jo natyralist,por simbolik dhe abstrakt.
Arti pamor grek
Greqia konsiderohet në përgjithësi kultura e cili siguroi themelet e qytetërimit
perëndimor dhe kulturave të formuar në të gjithë Azia Jugperëndimore dhe Afrikën e
Veriut. Kultura greke kishte një ndikim të fuqishëm në Perandorisë romake, i cili kreu
një version të tij në shumë pjesë të rajonit të Mesdheut dhe Evropës. Qytetërimi i
grekëve të lashtë ka qenë jashtëzakonisht me ndikim mbi gjuhën, politikës, sistemet
arsimore, filozofi, shkencë, dhe artit, duke frymëzuar Moshen e Artë Islame dhe
Rilindjen evropiane perëndimore, dhe përsëri e rilindur gjatë të viteve te ndryshme
neo-klasike qe ringjalljet në shekullin 18 dhe 19 ne Evrope dhe Amerike. Arti i Greqisë
se lashtë ka ushtruar një ndikim të madh në kulturën e shumë vendeve qe nga kohët e
lashta deri ne ditet e sotme, veçanërisht në fushën e skulpturës dhe arkitekturës. Në
Perëndim, arti i Perandorisë Romake u rrjedhi kryesisht nga modelet greke.

4. Arti pamor romak
Roma e lashtë ishte një qytetërim që u
zhvillua prej një komuniteti te
vogël bujqësor të themeluar në Gadishullin
Italik që në shekullin e 10-të para Krishtit.
Piktura romake shfaq ndikimin grek dhe
shembujt ekzistues janë kryesisht afreske
të përdorura për të zbukuruar muret dhe
tavanet e vilave në fshat, megjithëse
letërsia romake përmend piktura në dru,
fildish dhe materiale të tjera.
Disa ekzemplarë të pikturës romake janë gjetur në Pompeii dhe nga këto historianët e
artit e ndajnë historinë e pikturës romake në katër periudha. Stili i parë i pikturës romake
praktikohej nga fillimi i shekullit të dytë p.e.s deri në fillimin ose mesin e shekullit të parë
p.e.s. Kryesisht përbëhej nga imitime në mermer dhe piktura murore, megjithëse
ndonjëherë përfshinte vizatime të personazheve mitologjike. Stili i dytë filloi në fillim të
shekullit të parë p.e.s dhe kishte si qëllim vizatimin e peizazheve ose tiparet arkitekturore
në mënyrë sa më realiste në tre dimensione. Stili i tretë u shfaq gjatë sundimit të Augustit
(27 p.e.s – 14), dhe refuzoi realizmin e stilit të dytë në favor të zbukurimeve, stolisjeve të
thjeshta. Një skenë arkitekturore, një peizazh ose një dizajn abstrakt vendosej në qendër
në një sfond monokrom (ku ka vetëm një ngjyrë ose vetëm nuancat e një ngjyre). Stili i
katërt, që filloi në shekullin e parë, përshkruante skena nga mitologjia, ndonëse ruajti
detajet arkitekturore dhe modelet abstrakte. Skulpturat e portreteve gjatë kësaj
periudhe shfrytëzonin proporcionet rinore dhe klasike duke evoluar më vonë në një
përzierje realizmi dhe idealizmi. Gjatë dinastive Antonine dhe Severane, flokët dhe
mjekrat me zbukurime u bënë të përhapura dhe u krijuan me prerje dhe shpime më të
thella. U bënë gjithashtu avancime në skulpturën e basorelieveve, që zakonisht
përshkruanin fitoret e romakëve.Letërsia latine ishte që nga fillimi i saj tepër e
influencuar nga shkrimtarët grekë. Disa nga punët më të vjetra ekzistuese janë epika
historike që tregojnë historinë e hershme ushtarake romake. Kur Republika u zgjerua,
shkrimtarët filluan të shkruajnë poei, komedi, histori dhe tragjedi.
PUNOI:#MesueseAurela