Toponimia do Concello de Silleda VI (Piñeiro, Refoxos, Ponte, Rellas, Saíndres). Traballo realizado por Laura Fernández e Beatriz González de 1º bach. (curso 2011-2012) para o ENDL do IES Pintor Colmeiro de Silleda. Tomouse como base o o artigo "Toponimia do Concello de Silleda" de Nicandro Ares Vázquez (Lucensias nº 17)

1. TOPONIMIA DO
CONCELLO DE SILLEDA VI
Parroquias e aldeas
Piñeiro, Ponte, Refoxos, Rellas,
Saíndres
por Laura Fernández Suárez
Beatriz González Fernández
(Curso 2011-12)
A partir do artigo Toponimia do Concello de Silleda,
de Nicandro Ares Vázquez (Lucensia, nº 17)

2. 24.- PIÑEIRO

3. 24. Piñeiro (San Xillao)
Un fitónimo derivado de pinus ou o xentilicio Pinarius foi o
que se converteu aquí en topónimo parroquial.

4. 24. Piñeiro (San Xillao)
Lugares de Piñeiro:
• Basteiros: quizais podería ser variante de besteiros, é dicir,
balistarios, coma “ballesteros” en castelán, ou terreos con
herba besteira ‘heléboro, planta ranunculácea fétida’, ou
“bastoeiros”.
• Os Campos: traduce a campus,
chao amplo sen cultivar.
• Castrocastriño: parece un duplicado
de castrum e do seu diminutivo;
pero foi o castro do xentilicio
Castrinius, é dicir, o castro posuído
por un xefe con nome derivado de
Castrius, tamén xentilicio.

5. 24. Piñeiro (San Xillao)
Lugares de Piñeiro:
• Castromonde: é un derivado
de Castrum Mondii, castro
posuído por un home chamado
Mondius, Mundius ou Mundus.
• Cuíña: puido proceder do latín
colina/culina ‘cociña, fogar
portátil, [fig.], mesa, sitio dos
banquetes funerarios, tumba
dos pobres, latrina. Tamén se
podería ver acouchado en Cuíña
o nome persoal Culina e
Culinus.

6. 24. Piñeiro (San Xillao)
Lugares de Piñeiro:
• Porta-Piñeiro: componse de
portus/porta determinado aquí polo
nome parroquial.
• Santifoga: parece composto do xenitivo
nominal Sancti. Sante: reflexa o xenitivo
do antropónimo Sanctius, que orixinou o
persoal Sancho; a forma plena do Villa
Sancti, que quedou fosilizada no
topónimo Vilasante. Sería determinativo
aquí de foca, plural de focum ‘fogo,
fogar’.

7. 25.- PONTE

8. 25. Ponte (San Miguel)
O nome alude evidentemente a pons ‘ponte’.

9. 25. Ponte (San Miguel)
Lugares de Ponte:
• Aldea de Abaixo: combina o nome árabe al-daia co adxectivo
topográfico bassus ‘baixo’.
• Carderrei: ofrécenos un rotacismo de casa, determinada polo
cognomen persoal Rex, tomado de rex, regis ‘rei’, sen que
sexa necesario supoñer que fose un monarca histórico.
• Meixomence: parece un apelido *Maxuminici, que sería o
patronímico de Maxuminus, diminutivo de
Maxumus/Maximus.
• Rosende: corresponde ao xenitivo de Rodesindus,
antropónimo visigótico.

10. 25. Ponte (San Miguel)
Lugares de Ponte:
• Sino: parece que traduce a signum,
probablemente sinónimo aquí de campá
da igrexa, usado neste senso en
documentos notariais da Idade Media.
• Trasfontao: é o topónimo fontanum,
Fontao: traduce o latín fontanus-a-um,
adxectivo referido a fons ‘fonte’, que
se converteu no cognomen persoal
Fontanus. Precedido aquí da preposición
trans ‘tras, máis alá de’.

11. 26.- REFOXOS

12. 26. Refoxos (San Paio)
Refoxos parece un plural de
refugium “refojo, recôncavo
de terreno; gruta ou caverna
onde se escoitam feras”.
Poderíase vencellar tamén
con foveum ‘foxo’, coma o
castelán “Rehoyo” ou co
verbo latino refodio ‘cavar’.

13. 26. Refoxos (San Paio)
Lugares de Refoxos:
• Cardesín: pódese comparar con Sino: parece que traduce a
signum, probablemente sinónimo aquí de campá da igrexa,
usado neste senso en documentos notariais da Idade Media.
Pero tamén con Carderrei: ofrécenos un rotacismo de casa,
determinada polo cognomen persoal Rex, tomado de rex, regis
‘rei’, sen que sexa necesario supoñer que fose un monarca
histórico. Ou Cardigonde: parece un rotacismo de cas-,
apócope de casa, co nome visigótico do seu propietario,
Guntus/Gundus.

14. 26. Refoxos (San Paio)
Lugares de Refoxos:
• Corrospedriños: leva como
segundo elemento o adxectivo
petrinus, derivado de petra
‘pedra’, calificando a corros,
variante de curros, indicando aquí
tal vez ‘cercados de pedra’. Pero
tamén houbo o cognomen latino
Petrinus.
• O Couto: tamén traduce a
cautum, participio do verbo caveo
‘precaver, protexer’, porque se
trataba dun terreo acotado por un
señor, por un mosteiro, etc.

15. 26. Refoxos (San Paio)
Lugares de Refoxos:
• Lázara: probablemente é adxectivación dunha Villa Lazara, é
dicir, a vila dun propietario denominado Lazarus.
• Outeiro: é unha evolución de altarium ou auctarium, palabras
usadas en documentos medievais para indicar un terreo alto ou
elevado.
• Pallota: parece afín a palloza, vivenda cuberta de palla, ambos
derivados de palea ‘palla’, con sufixos diferentes.

16. 26. Refoxos (San Paio)
Lugares de Refoxos:
• Tixoa: semella ser un
diminutivo *tegiola, co sufixo
do latín vulgar serodio -ola,
probablemente baseado en
tegere ‘cubrir’, coma tegula.
• Xastres: sería plural do
apelativo latino de oficio,
sartor, -oris ‘xastre’,
equivalente en significado ao
árabe alfaiate.

17. 27.- RELLAS

18. 27. Rellas (San Martiño)
Rellas sería un patronímico do antropónimo latino Regula.

19. 27. Rellas (San Martiño)
Lugares de Rellas:
• Curbeira: pode ser derivado de
corvus, sitio de corvos, máis ben ca de
curvas.
• Iglesia: nome castelán, indica o lugar
onde se edificou a ecclesia ‘igrexa’,
palabra de orixe grega.
• A Lama: topónimo moi común no
hispánico, de orixe probablemente
prelatina.

20. 27. Rellas (San Martiño)
Lugares de Rellas:
• A Torrevedra: procede de
turris vetera ‘torre vella’.
• Vis: sería patronímico,
quizais orixinado no
antropónimo Visius, Visus
ou Vicius.

21. 28.- SAÍDRES

22. 28. Saídres (San Xoán)
O nome de Saídres parece un patronímico, tal como aparece
en documentos medievais

23. 28. Saídres (San Xoán)
Lugares de Saídres:
• Aldea Grande: une a voz árabe al-daia co adxectivo latino
grandis ‘grande’.
• Barradaos: parece que equivale a Bardaos, topónimo lucense,
escrito Barretanos, o cal posiblemente sería un étnico
relacionado con Barredo, con base en ‘barro’.
• A Cañoteira: implica colectividade de cañotos, palabra
mozárabe cannut, derivada dunha forma hispánica *cannutus,
semellante a unha canna ‘cana’.
• Carracido: é variante de Carracedo, sitio abundante en
carrizos, do latín carex -icis.

24. 28. Saídres (San Xoán)
Lugares de Saídres:
• Casardoño: pode ser casa ou
casale Hordonius, nome
do posesor.
• Caxeba: parece constar do
apelativo casa e dun nome
persoal, comparable quizais
co topónimo Casebio
(Casa de Eusebio) ou tal vez
(Casa) Sevia.

25. 28. Saídres (San Xoán)
Lugares de Saídres:
• Maragouzos: se cadra, podería ser un antropónimo bitemático
primitivo *Mara-gautius ou visigótico. Aseméllase tamén a
maragouto, molgueira, feixe ou mollo de trigo ou centeo na
seitura cos que se fai a meda.
• Moimenta: traduce a monimenta, palabra usada na epigrafía
galaicoasturiana para indicar ‘monumentos’ funerarios.
• Pedralaxe: componse de petra ‘pedra’, indicando con lagena
‘laxe’ a forma lisa, plana, de pouco grosor, como é a pedra
pizarrosa.
• A Pena: é unha voz primitiva, quizais da familia de pinna
‘amea’. No latín medieval escriben penna.