tuberkulozi Pulmonar dhe diagnoza laboratorike

2. Historiku i Tuberkulozit
o
Tuberkulozi eshte pershkruar qe ne
antikitet nga Hipokrati (460-370 BC) me
emrin “phthisis”(verem).
o
Ne 1689 Dr. Richard Morton perdori
termin “Consuption” per Turbekulozin.
o
Ne 1722 Dr. Benjamin Marten supozonte
se TB mund te trasmetohej nga ajri.
o
Ne fund te shekullit te XIX dhe ne fillimet
e shekullit te XX shkaktari kryesor I
vdekjeve ne Europe ishte tuberkulozi.
o
Ne 1865 Dr. Jean Antoine Villemin
konfirmoi se TB ishte ngjites.

3. Historiku i Turbekulozit
Robert Koch




Ne v. 1882 izoloi dhe kultivoi
Mycobakterin e tuberkulozit.
Ne v. 1890 Zbuloi tuberkulinen.
Ne v. 1905 Morri cmimin “Nobel”.
Bakteriologu Paul Ehrich krijoi ngjyrimin zihel neelsen.
M.Turbeculosis me ngjyrim Zihel neelsen.
3D TBC

4. Historiku i tuberkulozit
 Ne 1896 Theobald Smith demonstroi se Tuberkulosi
bovine shkaktohej nga “M.bovis”.
 Ne 1908 Albert Calmette dhe Camille Guerin
izoluan dhe riten “M.bovis”.
- Verejten se ky bakter ishte avirulent per njeriun
dhe jepte imunitet per M.turbeculosis. Keshtu arriten
ne vaksinen e BCG (Bacili Calmette Guerin).
 Zbulimi I antibiotikeve kunder infeksionit Tuberkular :
• Streptomycina. ( V. 1947 )
• Isoniazid. ( V. 1952 )

Ishin antibiotiket primare qe perdoreshin per
infeksionin tuberkular qe nga viti 1945-1967.
 Re-infeksioni nga Tuberkulozi ka 2 arsye:
1. Personat e prekur nga HIV.
2. Rezistence antibiotike.
M.bovis

6. Historiku i tuberkulozit
Senatoriumet
•
Perpara zbulimit te
antibiotikeve pacientet
dergoheshin ne senatoriume.
•
Pacientet ndiqnin nje regjim
shtrati,ajeri te paster ne
vend te hapur dhe reze djelli.
•
Njerzit qe nuk perballonin
dot senatoriumet vdisnin
ne shtepi.
Senatorium i viteve 30

8. Historiku i turbekulozit
1993: Rastet me TBC u zvogeluan nga
parandalimi I tij
1865:
Jean-Antoine
Villemin gjeti
se TB ishte
ngjites
1840
1860
1884:
Senatoriumi I
pare ne SH.B.A
1943: Streptomycin
(SM) perdorej per
TB
1880
1920
1900
1882:
Robert Koch zbuloi
M. tuberculosis
INH : Isoniazit
PAS : PARA-AMINO-SALICYLIC ACID
1940
1970s: Pjesa me e
madhe e
senatoriumeve ne
SH.B.A u mbyllen
1960
1943-1952:
Dy ilace te tjera u
zbuluan per TB: INH
dhe PAS
1980
2000
-1980s: Raste te pa
pritura te TB

9. Epidemiologjia e Tuberkulozit
 Nje problem i madh shendetsor ne gjithe boten.
 1/3 e popullsise boterore infektohet nga Bacili i tuberkulozit
 Mbartesit me te shumte ndodhen ne Indi rreth 40% e popullsise.

10.  Cdo vit rreth 1.8 milion
njerez paraqesin
simptoma te Tuberkulozit.
 Rret 300.000 mije njerez
vdesin cdo vit.
 Personat me HIV/AIDS
jane me te rrezikuarit dhe
vdesin nga Tuberkulozi si
infeksion dytesor.

12. Mycobacterium Tuberculosis
 Karakteristikat
- Familja – Myobacteria
- Bacile aerobe Gram Negative (0.4-3
mikron)
- Baktere “Acido-rezistente”
- Nuk formon spore dhe toksina
- Nuk ka kapsule as flagjela (i pa levizshem)
- Koha e gjenerimit (20-24 ore) periudha e
inkubacionit te materialit klinik 6-8 jave.
- Shkakton tuberkulozin tek njerezit
- Patogjen intracelular (shumezohet ne
makrofaget alveolar)
- Mbeshtjellja qelizore eshte prej nje dylli te
forte.
M. Tuberculosis
(stained in purple)
SEM of M. tuberculosis

13. Mbeshtjellja e tuberkulozit
Mycolic acids
CMN
Group:
Unusual
cell wall
lipids
(mycolic
acids,etc.)
(Purified Protein
Derivative)

14. Mbeshtjellesja qelizore e mykobakterit

15. Kontributi I mbeshtjelljes qelizore te
patogjenezes se mykobakterit
 Reziston per shume kohe te gjate ne
thatesire.
 Dylli I forte e mbron M.turbeculozis
nga thatesira, faktoret alkalin, dhe
agjenteve kimik.
 Futja ne qelizat HOST
 Lipoarabinomannan (LAM) lidhet me
manozen ne receptoret e makrofageve
alveolar qe con ne hyrjen e bakterit ne
qelize.

17. Tuberkulozi
Patogjeneza
 Patogjeneza e infeksionit varet nga koha e ekspozimit te
organismit ndaj bakterit dhe nga numri I qelizave te mikrobeve
qe hyne ne organizem.
 Makrofaget jane qelizat primare qe infektohen.
 Mykobakteret gjithashtu fagocitohen edhe nga makrofaget
shtegetar , nepermjet te cileve mykobakteret mbarten ne nyjet
limfatike regjionare.

18. Tuberkulozi

21. Tuberkulozi
 Tuberkulozi Primar:
 Infeksioni fillon gjithmon ne pulmone.
 Bacilet e Tuberkulozit shkojne ne alveola ku gllaberohen nga
makrofaget alveolar.
 Ne individet te shendoshe, lezionet regredojne, fibrotizohen e
kalcifikohen dhe brenda tyre gjenden M.tuberculosis.
 Keto mykobaktere ne qender te granulomes ,mbeten te gjalle dhe
patogjen potencial per shume vjet.
 Ne 95% te rasteve imuniteti e kontrollon infeksionin dhe jep mbrojtie.

23. Tuberkulozi sekondar
Disa vjet pas TBC-es primar, tek
disa te semure zhvillohet TBC
sekondar, i cili vjen nga demtimet e
funksioneve imune.
Vjen si pasoje e demtimit te
sistemit makrofag dhe limfociteve T.
Vjen nga infeksione te cilat e ulin
menjehere aktivitetin imun (fruthi)
Marrja e kortikosteroideve
Terapia antikanceroze
HIV/AIDS
X-RAYS

24. Tuberkulozi sekondar
 Lokalizimi me i preferuar i TBC-es sekondar eshte
apeksi i mushkerive, sepse aty i krijohen kushte te
mira aerobe per M.tuberkulosis qe eshte nje bakter
strikt aerob.
 Lezionet me TBC sekondar zhvillohen ngadale dhe
behen nekrotike, kazeifikohen, zmadhohen e pastaj
lengezohen dhe permbajtja e tyre derdhet ne bronke.
 Ne vendin e zbrazur krijohet kaverna , qe eshte
kaviteti i ventriluar ku mykobakteret zhvillohen me
mire,dhe qe andej mund te perhapen ne zona te tjera
te mushkerise dhe zhvillohet TB “galopant”.
 Infeksioni i bronkeve sjell rritjen e sekrecioneve me
mukus , qe nxisin refleksin e kolles dhe i semuri
eliminon shum sputum.
 Sputumi i eliminuar nga i semuri behet hemoragjik
si pasoje e shkaterimit te indeve ,dhe ne faza te renda
i semuri vdes nga hemoragjia.

26. Damaged spleen
Damaged liver

28. Etiologjia e tuberkulozit
Infeksionet me te shpeshta ndodhin nga M.turbeculosis.
 Pjesa tjeter nga :
o M.avium intracellulare
o M.kansasi
o M.ulcerans
o M.marinum
o M.scrofulaceum
M.Turbeculosis ne rritje filamentoze

29. Tuberkulozi
Faktoret e riskut
 Edhe pse çdo njeri mund të sëmuret me TB, disa grupe njerëzish kanë më
shumë rrezik se të tjerët. Këtu përfshihen ata njerëz që:
• kanë jetuar në të njëjtën shtëpi – ose që kanë qenë në kontakt të afërt dhe për
një periudhë të gjatë – me dikë që ka TB infektues
• jetojnë në kushte jo të mira shëndetësore ose në kushte të mbipopulluara, duke
përfshirë të pastrehët ose ata që flenë në kushte të vështira
• kanë jetuar, punuar ose qëndruar për një kohë të gjatë në një vend me një
përqindje të lartë të TB-së, si p.sh. Azia jug-lindore, rajoni afrikan në jug të
Saharës dhe disa vende të Evropës lindore
• mund të jenë ekspozuar ndaj TB gjatë rinisë së tyre kur sëmundja ishte më e
përhapur në këtë vend
• personat e imunokomprometuar per shkak të sëmundjeve ( Infeksion me HIV)
ose për shkak të mjekimeve të ndryshme
• janë të varur ndaj drogave ose alkooli

30. Turbekulozi
Trasmetimi
 Nga personi ne person me ane te
sperklave nga personi I infektuar me
tuberkuloz pulmonar.
 Nga qumshti I infektuar me
M.bovis.
Happy cow

31. Tuberkulozi
Diagnoza laboratorike
Sputumi
Tamponi laringeal
Lavazhi gastrik
Urina
Lengu pleural
LCS
Qelbi ( pus )
Indet e tjera
Fekalet

32. Tuberkulozi
Diagnoza laboratorike
 Sputumi i te semurit cohet ne laborator :
 Behet ngjyrimi sipas Ziehl Neelsen
1. Fuksina karbolike duke e ngrohur per 10 min.
2. Acid Alcooli deri sa te cngjyroset
3. Metilen blu 1-2 min

33. Tuberkulozi
Diagnoza laboratorike
Leximi :
-
Negative (0 bacile ne lame).
+
Rralle (1-9 bacile per 100 fusha).
++
Pak (1-9 bacile per 10 fusha).
+++ Mesatarisht (1-9 bacile per cdo fushe).
++++ Shume (9+ bacile per fushe).
Materiali direkt i ngjyrosur sipas Ziehl Neelsen.
Shfaqen bacile me ngjyre vjollce.

34. Tuberkulozi
Diagnoza laboratorike
Shenim: Fenomeni Cord i tuberkulozit

35. Tuberkulozi
Diagnoza laboratorike
 Perdoren tre tipa terrenesh per kultivimin e
tuberkulozit:
1.
2.
3.
Terrene te thjeshta sintetike kur kemi sasi te
medha materiali klinik.
Terrene me albumine dhe acid oleik (Twens
Dubos) kur kemi sasi te vogla materiali klinik
Terrene komplekse organike si Levenshtein
Jansen,Ogava,Midkebrock. Keto terrene
frenojne rritjen e mikrobeve te tjera.
Mykobakteret jane aerobe te deryruar.
Pas 4-8 jave inkubimi, kolonite qe
formohen kane formen e „‟lulelakres‟‟
ose „‟piramides‟‟ dhe jane me ngjyre
krem.

36. Tuberkulozi
Diagnoza laboratorike
Vleresimi I zhvillimit te kolonive:
++++ = Zhvillim abondant.
+++ = Zhvillim i bollshem I kolonive.
++
+
Rritja 8-javore e M.turbeculosis ne
Lowenstein-Jensen Agar
= Zhvillim i moderuar.
= Zhvillim i rralle.

37. Tuberkulozi
Provat e indetifikimit te mikobaktereve
Prova e niacines qe 99 % te shtameve te tuberkulozit jane pozitiv.
Prova e reduktimit te nitrateve.
Provat e katalazes.
Provat e tolerances ndaj NaCl
Prova e niacines
Majtas:niacine +
Reduktimi i nitrateve
Majtas Djathtas +

38. Prova mantux
Kjo prove behet duke injektuar
proteina te M.tuberkulosis
(tuberkulina,PPD) nen lekuren e
parakrahut.
Ne qofte se mbas 24-72 oreve
shfaqet nje zone eritematoze me
indurim me diameter 10mm e
lart,prova eshte pozitive.
Pozitiviteti ndaj tuberkulines
tregon qe personi eshte infektuar
dhe permban M.tuberculosis .
Vec infeksionitTBC-es, rezultate
pozitive prova e tuberkulines jep
dhe pas vaksinimit me BCG, gjate
nje periudhe 3-7 vjet.
Ne personat qe nuk kane rene
ne kontakt me mykobakterin
prova e tuberkulines del negative.

40. Trajtimi
Ilaci
Baktericid ose
Bakteriostatik
Mekanizmi I veprimit
Shkalla e
Mutacionit
Effektet anesore
Isoniazid
Baktericid I shpejte
Frenon enoyl-ACP redukazen
(enzime kyc ne sintezen e
acideve yndyrore)
1 ne 105 106
Rash , mos funksionim I sakte I
heparit, anemi neuropathi,
demtime te SNQ
Rifampicin
Baktericid
Frenon transkriptimin nga
ARN polimeraza
1 ne 108
Ethe, reaksione imunologjike,
demtime te heparit, urina kthehet
ne te kuqe.
Streptomycin
Baktericid
Frenon sintezen e proteina
1 ne 108 - 109
Demtime te vesheve,nause, rash, te
vjella, vertigo
Ethambutol
Bakteriostatik
Parandalon formimin e murrit
qelizor
1 ne107
Ulje ne shikim,cdhimbje
artikulacionesh, nause, te vjella,
ethe te dridhura, dhimbje koke,
marje menc
Fluoroquinol
ones
Baktericid
Bllokon sintezen e ADN
-
Probleme me zemren,demtime te
ligamenteve,senjtje te fytit dhe
fytyres,, rash,
Pyrazinamide
Bakteriostatik.
Baktericid
Shkakton demtim qelizor
-
Dhimbje artikulacionesh, nause, te
vjella, rash, te dridhura, ethe,
ndjeshmeri nga drita

42. FAKTE ME NUMRA RRETH
TUBERKULOZIT
• TB-ja ka ekzistuar qysh të paktën 4000 vjet më parë – mumjet egjiptiane
tregojnë shenjat e sëmundjes.
• Rreth 2 miliardë njerëz (rreth një e treta e popullsisë së botës) janë të infektuar
me TB – dhe kështu kanë rrezik për zhvillimin e TB-së aktive (sëmundjes së
TB-së) ndonjëherë gjatë jetës së tyre.
• Organizata Botërore e Shëndetit (WHO) llogarit se në të gjithë botën rreth 9
milionë njerëz sëmuren me sëmundjen e TB-së çdo vit.
• Gjithashtu, TB-ja shkakton rreth 2 milionë vdekje çdo vit. Së bashku me
malarien dhe HIV-in është një nga problemet më të rënda të sëmundjeve infektive
sot në botë.
• Në rajonin afrikan në jug të Saharës, epidemia e HIV-it po i bën njerëzit më të
prekshëm ndaj zhvillimit të sëmundjes së TB-së.
• Në të gjithë Mbretërinë e Bashkuar, TB-ja është rritur me 27% qysh në vitet
1980, nga 5745 deri në 7300 raste në vit.
• Në Londër, numri i rasteve me TB është dyfishuar qysh nga vitet 1980, me një
numër prej gati 3000 rastesh në vit.
• Në Mbretërinë e Bashkuar, për shkak të mundësisë së mirë të përdorimit të
shërbimeve efektive mjekësore, vdekja për shkak të TB-së është e rrallë.

44. FALEMINDERIT