1. Một cách nhìn về bảo tồn và phát huy
di sản văn hóa phi vật thể
Nguyễn Lâm Tuấn Anh

2. Những tranh luận
• Thời gian gần đây, các ý kiến bàn về vấn
đề bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể
được đề cập khá nhiều trên các diễn đàn
học thuật cũng như trên các phương tiện
truyền thông đại chúng.

3. • Một số ý kiến cho
rằng cần bảo vệ
tính nguyên gốc của
di sản văn hóa
• Số khác lại cho
rằng cần phải bảo
tồn theo hướng
phát triển.

4. • Có ý kiến chống lại xu
hướng “sân khấu
hóa” di sản, yêu cầu
bảo tồn di sản trong
môi trường nguyên
gốc của nó.
• Nhiều ý kiến bàn về
vai trò của cộng đồng,
vai trò của chủ thể
trong việc bảo tồn và
phát huy di sản.

5. Tính nguyên gốc của di sản
• Khái niệm về tính nguyên gốc của di sản
là khái niệm khó có thể được xác định rõ
ràng
• Nguyên gốc là:
– Đầu tiên, ban đầu?
– Cuối cùng được biết đến và còn lại?

6. Tính nguyên gốc
• Song đề: Nguyên gốc -------- Biến đổi
hoàn toàn
• Các phương thức bảo tồn tương ứng: Bảo
tồn nguyên gốc-----bảo tồn gần với
nguyên gốc-----bảo tồn có kế thừa-------
bảo tồn phát triển----Biến đổi hoàn toàn,
hoặc xóa bỏ.

7. Tính nguyên gốc
• Từng có giai đoạn phủ nhận những gì bị coi là
của chế độ phong kiến lạc hậu, hàng loạt di sản
đã không được phép thực hành vì bị coi là hủ
tục
• Sau đó cho rằng cần phải bảo tồn nguyên trạng,
nguyên gốc di sản, không cho phép có sự thay
đổi, phát triển nào khác.
• Quan điểm phải phá bỏ hay quan điểm phải bảo
tồn nguyên trạng đều là hai cái nhìn cực đoan
cần phải thay đổi
• Một di sản với càng nhiều hình thái tồn tại khác
nhau càng có sức sống trong xã hội đương đại.

8. Về xu hướng sân khấu hoá
• Song đề: Môi trường nguyên gốc --------- Sân khấu
• Môi trường nguyên gốc và sân khấu cũng chỉ là hai dạng
không gian tồn tại cực đoan.
• Giữ và phục dựng môi trường nguyên gốc (nếu giữ
được) là rất cần thiết để di sản sống trong môi trường
của nó
• Bên cạnh đó việc sân khấu hóa ở nhiều mức độ và dạng
thức khác nhau cũng không phải không có giá trị, đặc
biệt trong công tác giáo dục, truyền bá, quảng bá cho di
sản.

9. Phục dựng bối cảnh
nguyên gốc thế nào?

10. Vai trò của cộng đồng
• Tôn trọng cộng đồng:
– Sáng tạo do cộng đồng, chủ thể di sản tạo
ra?
– Những sáng tạo được cộng đồng, chủ thể di
sản chấp nhận?
• Quan trọng là những thay đổi, sáng tạo có
được cộng đồng, chủ thể di sản tham gia
và chấp nhận hay không chứ không phải
là cộng đồng, chủ thể phải đích thân sáng
tạo ra.

11. Nhận xét
• Di sản văn hóa phi vật thể rất phong phú và đa dạng, sự
tồn tại và đời sống của từng di sản là rất khác nhau, do
vậy những nỗ lực để có một phương án duy nhất đúng
trong công việc bảo tồn di sản chỉ đem lại thất bại.
• Các di sản khác nhau sẽ phù hợp với những phương
cách bảo tồn và phát triển khác nhau, đồng thời với mỗi
di sản, cũng có thể có nhiều phương án bảo tồn đồng
thời được áp dụng.
• Di sản thích nghi với càng nhiều hình thức sống, nhiều
không gian khác nhau sẽ càng có sức sống mãnh liệt
hơn trong bối cảnh ngày một biến đổi của xã hội đương
đại.