เทคโนโลยีการมีส่วนร่วมแบบพหุภาคี ผศ.ดร. วิรัติ ปานศิลา และคณะ คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม

1. เทคโนโลยี
การมีส่วนร่วมแบบพหุภาคี
(Technology Of Participation : TOP)
ผศ.ดร. วิรติ ปานศิลา และคณะ
ั
คณะสาธารณส ุขศาสตร์
มหาวิทยาลัยมหาสารคาม

2. มาจากไหน....ไม่ สาคัญ
เราจะมาจากไหน
จะเป็ นใคร นั้นไม่ สาคัญ
ยินดีที่มาพบกัน (ซ้า)
ร่ วมสร้ างสรรค์ เรียนร้ ูเรื่ องราว
ทางสายยาว ผกเกลียวสัมพันธ์
ู
ร่ วมสร้ างสรรค์ สังคมดีงาม

3. 1. การมีส่วนร่ วมของ
ประชาชน คืออะไร ?
2. รู้ สึกอย่ างไรกับการมีส่วน
ร่ วมของประชาชน?
3. การมีส่วนร่ วมของ
ประชาชน มีความหมายหรือ
ความสาคัญอย่ างไร ?
4. จะทาอะไรกับการมีส่วน
ร่ วมของประชาชน ?

4. ท่ านคิดว่ าการมีส่วนร่ วมของประชาชน
หมายความถึงอะไร
• กระบวนการทีประชาชนและผู้ทเ่ี กียวข้ องมีโอกาสได้ เข้ าร่ วมใน
่ ่
การรับรู้ เรียนรู้ ทาความเข้ าใจ ร่ วมแสดงทัศนะ ร่ วมเสนอปัญหา/
ประเด็นสาคัญทีเ่ กียวข้ อง ร่ วมคิดแนวทาง ร่ วมการแก้ไขปัญหา ร่ วม
่
ในกระบวนการตัดสิ นใจ และร่ วมกระบวนการพัฒนาในฐานะหุ้นส่ วน
การพัฒนา

5. ทาไมต้องเปิ ดโอกาสให้ประชาชนมี
่
สวนร่วม
 ั
ภาคสงคมและประชาชนมีการพ ัฒนาและเรียกร้อง
ิ ิ ่
สทธิ ในการร ับรู ้ ต ัดสนใจ และมีสวนร่วม
 หล ักการบริหารราชการแนวใหม่ทระบบราชการ
ี่
ทวโลกตระหน ักถึงความสาค ัญ
่ั
่ ้ ี
• เริมได้บทเรียนและเรียนรูจากการสูญเสย
• แสวงหารูปแบบและนาไปประยุกต์ใช ้
 ั ่ ั
สงคมไทยและคนไทยพ ัฒนาสูสงคม
ประชาธิปไตยยุคใหม่

6. หลักการเรื่ องการมีส่วนร่ วมของประชาชน
เริ่ มมาจากบทเรี ยนในการพัฒนาชุมชนชนบท
 ความล้ มเหลวของการพัฒนาที่ไม่ เน้ นการมีส่วนร่ วมของประชาชน
และการพัฒนาแบบสั่ งการ
• มีบทเรียนและประสบการณ์ จากการพัฒนาในอดีต
• กระแสความคิดของนักวิชาการในประเทศและในระดับสากล
 ยุคหลังการพัฒนาเน้ นประชาชนในชุมชนเป็ นเปาหมายสาคัญของ
้
ขับเคลือนการพัฒนา
่
 การมีส่วนร่ วมของประชาชน (People’s Participation) จึงเป็ น
ประเด็นสาคัญในการพัฒนาสั งคม/ชุมชน

7. การมีส่วนร่ วมของประชาชนในการพัฒนา คือ
 กระบวนการที่เชื่อมโยงระหว่ างภาครัฐ และภาคีอนๆ นอก
ื่
ภาครัฐ เช่ น ธุรกิจเอกชน ประชาชน ชุมชน และองค์ กรต่ างๆ
ให้ ได้ มโอกาสเข้ ามามีส่วนร่ วมในการคิด ตัดสิ นใจ และ ร่ วม
ี
แรงร่ วมใจในการพัฒนา เพราะ
“การพัฒนาทีทรงพลังและยังยืนในสั งคมประชาธิปไตยเกิด
่ ่
จากการพัฒนาทีผ้ ูทเี่ กียวข้ องทุกภาคส่ วนได้ ร่วมคิด ร่ วม
่ ่
ตัดสิ นใจ ร่ วมแรงร่ วมใจในการดาเนินการ และร่ วมรับ
ประโยชน์ จากการพัฒนา”

8. คาถามสาคัญสาหรั บการบริหารราชการแผ่ นดินสมัยใหม่
“ประชาชนโดยรวมควรมีสิทธิและหน้ าที่ในการเข้ าร่ วมใน
ภารกิจของภาครั ฐ และกิจการสาธารณะในระดับใด”

9. การมีส่วนร่ วมของประชาชนสาหรั บการพัฒนาทียงยืน
่ ั่
1. มีส่วนร่ วมให้ ความ
คิดเห็นและวางแผน
4. มีส่วนร่ วมใน 5. มีส่วนร่ วมเป็ นเจ้ าของ 2. มีส่วนร่ วมในการเลือก
การติดตามตรวจสอบ โครงการพัฒนา และตัดสิ นใจ
3. มีส่วนร่ วมใน
การดาเนินงาน

10. ข้ อค้ นพบและผลจากการศึกษา
การมีส่วนร่ วมของประชาชนและการพัฒนา
 การสร้ างการมีส่วนร่ วมเป็ นงานสาคัญและละเอียดอ่ อน
บทบาทของนักพัฒนาในการสร้ างการมีส่วนร่ วม
 นักพัฒนาต้ องเข้ าใจและสามารถนาเทคนิคต่ างๆ ไปใช้ ได้
อย่ างเหมาะสม
บทบาทของประชาชนในชุมชน
 ต้ องยอมรับและเปิ ดกว้ างในการทีประชาชนในภาคส่ วน
่
ต่ างๆ เข้ ามามีส่วนร่ วมในกระบวนการพัฒนา

11. ระดับของการมีส่วนร่ วม -
มอบอานาจการ
ก.พ.ร. ติดสิ นใจ
(Empower)
ร่ วมคิดร่ วมตัดสิ นใจ
(Collaborate)
มีส่วนเกียวข้ อง (Involve)
่
ร่ วมปรึกษาหารือ (Consult)
ร่ วมให้ ข้อมูล ข่ าวสาร
(Inform)
รู้ ให้ ความเห็น ร่ วมคิด ร่ วมตัดสิ นใจ ร่ วมทา ร่ วม
ตรวจสอบ

12. เทคโนโลยี
การมีส่วนร่วมแบบพหุภาคี
(Technology Of Participation : TOP)

13. องค์ประกอบทีต ้องใช ้
่
1. ผูเอื้อกระบวนการกลุ่ม (Facilitator)
้
2. กฎ/กติกาของกลุ่ม
3. อุปกรณ์
1. กระดาษ ฟลิบชาร์ต
2. กระดาษกาวย่น/วิธีการม้วนและติดกระดาษ
3. บัตรความคิด
4. ปากกาเคมี
5. กระดานหรือผนังสาหรับติดกระดาษ

14. กฎ/กติกากลุม
่
1. ทุกความคิดมีคณค่า
ุ
2. ไม่ฆ่าความคิดใคร
3. ไม่มีความคิดใดผิดถูก
4. ยอมรับความคิดของกันและกัน
5. เขียนบัตรความคิดทุกคน
6. 1 หนึ่ งคน 1 บัตรความคิด
7. เขียนตัวโตๆ อ่านง่าย
8. ชัดเจน มีความหมาย
9. เป็ นคาหรือวลีกได้็
10.รักษากติกา/รักษาเวลา

15. เทคนิคพืนฐาน
้
ของผู ้เอือกระบวนการกลุม
้ ่
1. วิธการถกปั ญหา
ี
(Discussion (ORID) Method)
ี ิ
2. วิธการประชุมเชงปฏิบตการ
ั ิ
(Workshop Method)
3. วิธการวางแผนปฏิบตการ
ี ั ิ
(Action Planning Method)

16. 1.วิธการถกปั ญหา (ORID Method)
ี
Bjective Level (ระด ับว ัตถุประสงค์)
ให ้ข ้อเท็จจริงและข ้อมูล
้ ่ ึ ้ ั
ตังคาถามทีปลุกเร ้าประสาทการรับรู ้---มองเห็น ได ้ยิน รู ้สก ลิมรส สมผัส
eflective Level (ระด ับไตร่ตรอง)
สารวจปฏิกรยาต่อข ้อมูลในเบืองต ้น
ิ ิ ้
ตังคาถามทีปลุกเร ้าหัวใจ : อารมณ์ ความจา การเกียวโยง
้ ่ ่
nterpretative Level (ระด ับการตีความ)
สารวจปฏิกรยาต่อข ้อมูลในเบืองต ้น
ิ ิ ้
้ ่ ึ
ตังคาถามทีปลุกเร ้าความรู ้สกนึกคิด : ความหมาย ค่านิยม และ
นัยสาคัญ
ิ
ecisional Level (ระด ับต ัดสนใจ)
“เราจะดาเนินการในหมูพวกเราอย่างไรเพือการแก ้ไขแผน?”
่ ่
่ ่
“เราจะทาร่างแรกของแผนทีแก ้ไขใหม่ของเราเพือสงมอบให ้สภา
่
และพิจารณา ได ้เมือไหร่”
่

17. วิธการถกปั ญหา
ี
Bjective Level (ระด ับว ัตถุประสงค์)
ให้ขอเท็จจริงและข้อมูล
้
ตงคาถามทีปลุกเร้าประสาทการร ับรู---มองเห็น ได้
ั้ ่ ้
้ ึ ั
ยิน รูสก ลิมรส สมผ ัส
้
eflective Level (ระด ับไตร่ตรอง)
้
สารวจปฏิกรยาต่อข้อมูลในเบืองต้น
ิ ิ
ตงคาถามทีปลุกเร้าห ัวใจ : อารมณ์ ความจา
ั้ ่
การเกียวโยง
่

18. วิธการถกปั ญหา
ี
nterpretative Level (ระด ับการตีความ)
้
สารวจปฏิกรยาต่อข้อมูลในเบืองต้น
ิ ิ
ั้ ่ ้ ึ
ตงคาถามทีปลุกเร้าความรูสกนึกคิด :
ความหมาย ค่านิยม และน ัยสาค ัญ
ิ
ecisional Level (ระด ับต ัดสนใจ)
“เราจะดาเนินการในหมูพวกเราอย่างไรเพือการ
่ ่
แก้ไขแผน?”
“เราจะทาร่างแรกของแผนทีแก้ไขใหม่ของเราเพือ
่ ่
่
สงมอบให้สภาและพิจารณา ได้เมือไหร่”
่

19. ี ิ
2.วิธการประชุมเชงปฏิบตการ
ั ิ
(Workshop Method)
ห ้าขันตอนสาคัญ
้
1. สถานการณ์ (บริบท)
2. ระดมความคิด
3. จัดกลุม่
4. ้ ื่
หัวข ้อ (ตังชอ)
5. ไตร่ตรอง

20. 3.วิธีการวางแผนปฏิบัติการอย่ างมีส่วนร่ วม
Action Planning Mehtod เจ็ดขันตอนสาคัญ
้
1. สถานการณ์ (บริบท)
2. หัวใจแห่งชัยชนะ (จินตนาการ)
3. สิ่งที่เกิดขึนจริง
้
4. พันธกิจ (สัญญาใจ)
5. ปฏิบติการสาคัญ (ภารกิจหลัก)
ั
6. ปฏิทินกิจกรรมและความรับผิดชอบ
7. การไตร่ตรอง

21. รูปแบบภาวะผู ้นาทีเ่ หมาะสม
แบบดงเดิม
ั้ ้
แบบเอืออานวย
้
การใชอานาจ ยึดถือ มุมมองหลากหลาย
จะทาอะไร
รูวา
้ ่
จะไปถึงได้อย่างไร (วิธการ)
ี
มติทถกต้อง
ี่ ู แสวงหา
มติรวมก ัน
่
ของทุกคน
ความเก่ง พึงพา
่
ของแต่ละคน ความเก่งของกลุม
่

22. ค่านิยมพืนฐาน
้
ของผู ้นาแบบเอืออานวย
้
่
การมีสวนร่วม การเห็นพ้องร่วมก ัน
การทางานเปนทีม
็
การไตร่ตรอง
การสร้างสรรค์
การนาไปปฏิบ ัติ

23. มาจากไหน....ไม่ สาคัญ
เราจะมาจากไหน
จะเป็ นใคร นั้นไม่ สาคัญ
ยินดีทมาพบกัน (ซ้า)
ี่
ร่ วมสร้ างสรรค์ เรี ยนร้ ูเรื่ องราว
ทางสายยาว ผกเกลียวสัมพันธ์
ู
ร่ วมสร้ างสรรค์ สังคมดีงาม