SlideShare uma empresa Scribd logo
1 de 61
Baixar para ler offline
Puduanobi Quixito
 Istanshun dada uaid
       Shubu
Ministério da Justiça
            Fundação Nacional do Índio
        Coordenação Geral de Índios Isolados




  Puduanobi Quixito
 Istanshun dada uaid Shubu

                    Ananda Conde
                    Organizadora




     Posto de Vigilância e Proteção do rio Quixito
Frente de Proteção etno-Ambiental do Vale do Javari



                Vale do Javari—2007
O Posto de Vigilância e Proteção do rio Quixito,
criado em 2000, faz parte da Frente de Proteção
Etno-Ambiental do Vale do Javari, assim como
a Base Ituí/Itaquaí e o Posto de Vigilância e
Proteção do rio Jandiatuba. Tem por objetivo
defender e proteger a cultura e o território dos
índios isolados do rio Quixito.
Os indígenas Mayoruna ( Matsés ) e Kanamary
são colaboradores das atividades do Posto Quixito.


Para saber mais sobre o Posto Quixito e o trabalho
da Frente de Proteção Etno-Ambiental do Vale do
Javari:



Avenida da Amizade, 789, Centro.
Tabatinga – Amazonas
CEP: 69.640-000
( 9 7 ) 3412-2450


Fundação Nacional do Índio – FUNAI
Coordenação Geral de Índios Isolados – CGII
SRTVS Quadra 902 Bloco A – Edifício Lex Téreo
Plano Piloto – Brasília – Distrito Federal
CEP: 79.340-904
www.funai.gov.br
Puduanobi Quixito

         Istanshun
         dada uaid

        Shubu
Este material foi elaborado pelos indígenas colaboradores
   Mayoruna, do Posto de Vigilância e Proteção do rio Quixito.



Autoria dos textos e desenhos:   Benê Dunu Mayoruna
                                 Gerson Binan Gomes Mayoruna
                                 Manoel Manini Mayoruna
                                 Modesto Ëpë Mayoruna
                                 Pelé Bay Mayoruna
                                 Sabino Nacua Mayoruna
Conscientizar. Basta uma palavra para explicar o objetivo deste
livro. Depois de um convívio direto com representantes da maioria das
    etnias do Vale do Javari, por meio do trabalho com indígenas
     colaboradores na Frente de Proteção Etno-Ambiental do Vale do
 Javari (FPEVJ), percebe - se a importância de um diálogo constante
   com os grupos já contatados acerca dos grupos isolados, para
      ampliação do raio de proteção desses últimos. Sabe-se que as
   etnias contatadas são personagens essenciais na dinâmica de
         preservação dos “parentes” isolados, já que são vizinhos
           territoriais e possuem uma ligação cultural histórica.
       Basta que os grupos reflitam sobre as conseqüências de um
     possível contato, lembrando suas próprias experiências, para se
  avançar na dinâmica de proteção. Aí vem, novamente, a já citada
                            conscientização.
    Recordar o passado, os costumes, os fatos peculiares e relatar as
 atividades dos postos, são os recursos adotados por esta iniciativa.
      Tudo elaborado por meio da expressão peculiar de cada grupo,
 ou seja, a língua tradicional indígena. Uma ferramenta informativa e
     didática de proteção de longo alcance, que tende a ultrapassar o
     dia-a-dia da FPEVJ, atualmente limitado ao contexto de trabalho
  nos postos, ainda desconhecido por muitos indígenas e pessoas
                    envolvidas com o Vale do Javari.
    Enfim, ampliar horizontes, propagar a proteção nas aldeias e criar
   um espaço informativo, capaz de explicar o trabalho da Frente e
     estimular o fortalecimento cultural dos grupos. Audacioso?! Pode
  ser, mas só saberemos se tentarmos. Enquanto isso... Testemos.
Bëiuc Badiad, 26 de agosto de 2007.

  Istanshun dada uaid                            – Quixito acte

Puduanobi Quixito Yacnoësh.

            Nidobi podquiedën nidquinbi shubu istuidonbi.

Quatro( 4 ) q uilometros caid tion shubu istuidombi. Curubon shubu aid

 istuidshun bedcaombi. Con matsesën shububinboec quid istuidtanquin

 bedcaonbi. Aden bedcabidanec nidobi udictsëc uatuidec ushë cuenbo

                       icnuc shubu uatuidonbi.
Aden shubu uashumbic nainshun nuëcquid ansemec nidobi adshun

ansemionbi inchishchoedtapa. Ansemeshun pionbi ëbitedishun.

Ambo ushash badiadash nidobi capuec. Adec nidshun isaquien

 podquied dadpen iquec. Chështen antiaid icnubi mëdanten

  poquënbenaid iccosh. Con matses tsidanbo icquidën naid.

     Aid istuidshun bedcaonbi 3 tedec ushquin nibënonbi

          abadiad shunbic uquë cuenadquin tsen isombi.

 Adec podquënec capuaidi bedcaombi. Podquënaid dadpen icsho

    aidtedi bedcaombi. Nëidtedshun naombi bedcaquin nëidic.

Ananda nëidic Egipson Nunes nëidic Raminho Kanamary nëidic ëbi

                       Gerson Gomes
Segunda-feira, 26 de agosto de 2007.

                 Eu fui ver a maloca – rio Quixito

 Sai do Posto Quixito.

Eu fui andar até a maloca. Encontrei a maloca a quatro quilômetros de
distância. Maloca de Korubo, igual a da foto. Também igual maloca de
    Matsés. Tiramos foto, andei mais e encontrei lugar para fazer
    acampamento. Terminei de fazer acampamento, fui pescar e
                           pesquei matrinxã.




  Ananda Conde
Depois de pescar, eu comi assado e cozido. Dormi e fui caçar no
outro dia. Encontrei muito caminho e quebrada junto caminho com
     cortado de terçado. Encontrei e tirei fotos do caminho, andei
         ao redor procurando mais e passei 3 dias acampado.
Depois achei lugar que só havia quebrada, sem corte de terçado, e
                             tiramos mais fotos.




              Ananda Conde




    Tiramos fotos todos juntos. Ananda, Egipson Nunes e Raminho
                              Kanamary e eu,
              Gerson Gomes Binan Mayuruna.
Ëbi                     chiec cuëdenaid nec...

                     Bëdi chiec uëdënaid nec


                    Dada aton chidobëd nidpanëdash

                  Adec nidshun shubu uatuidpanëdash.

                    Adash capuec nidpac cadennec

                 Ambo aton bacuëtac tsëc nianec nidpac

                               cadennec.

              Adec caputanec choquinbi bëdibëta aton chido

istuidpac cadennec.Aden istuidaqui ada chaua acco mado quepac cadennec.

             Chaua nibëntanombi quepondash choec matses

              adoac chaua ubi ushtosh quepanëdash bëdi.

Badiadshun chaua ushtoshe aquecnid quepanëdash adanec nidquianec nid-

                        shobi bëdin acpanëdash.

                     Adash choquin aton chido pucu

               menetuid panëdash aden meniac tëchicquin

                   isnubi aton bacuë sidquepanëdash.
Adsho tantianec auëshquiobi cuenpanëdash adec

cuenash titinquequinbi on cuëdsho chuipanëdash adash

                  puedpanëdash.

          Sabino Nacua Mayoruna
Puduanobi Quixito
 Chonuartemaid, 11 de setembro de 2007




 Bëiuc Badiad uëshën chonoadquin bedanonbi quixito yacno
     uësh chonoadquin. Nëmbo choash sëuëcnecquio
chonoadquiobi icsapanbo yacnonbo sëuënec. Aidnainshunbic

uesin tsen macuesonbi cinco icnuc ëmbudnec Quixito yacno

uësh chonoadebi. Aidnainbic tied tacuesonbi aid nainshunbic

      cute cuëshcuëshaid tsen bëbëbiec chonoadobi.
Aidnashunbic motor tsadquid shubu anpanonbi aid

nainshunbcodo caquin sten bedanshun codo caunbi adoshombic

      pëdato anpanquin caic nëuëshquio choanoadebi.

     Adashi acte anisenidobi aden anistanec chobi aucbidi

 adshunbic nuëcquid bedec dectanequid dadauanec chedo

 chonoadebi Quixito yacnoësh adec dectatonec cuenshobic

        anisunonbi piush icsho bednuen anisunonbi.

   Tëshë nuambi buemsho bedshunnoen chedo nëshunquio

  anisunquin naimbi. Dacuënquioc quin chotac anisunombi

              nëshunquio Quixito yacnoshon.

        Shubu anbes caquin pied putu besquin catsëqui

 nëuëshquio chonoadec nebi. Adshunbic badiad budnu café

  chuaquin. Adashic ëchëshën tsadec badiashic chonoadec.

      Adec nëuëshquio chonoadobi Quixito yacno uësh.

                     Aidtedi dadauanu
Matses Tsidambocquido chiaid

        Imitsipaden tantiec badedquio tsidte bunenquio = iquec nepec:

         Adembidi tsidte bunenquio icsho chotaquën mitsipaden.

 Tantiecpec bëdanboecquien nechitec nëmane= queashien nec = quequim

 tantiendac. Adquio icquequien bëdanbo iquec. Nimëduc bëdanbo icquec

    nënenquio icque nimëducciesh. Adec nënenquio iccomdaidi tsidash

comapenec nënquido = yantsiah quequin tantiec. Aden tamtiaquinbidi nidaid

 tsicatiomdash aido cudasquin ma aton nidaidënbi tabadpanueshun. Aden

naomdadënbi abi tabadec curuboyec maiaiec quiec utsibotsen dadpenquio

                   tsidanbocquido icque nëid nidaidën.

         Aido adecbidi nënenquio iccuededec aton nënaidënbi nënec. Aido

 chotaquën nënaidenpenquio. Adec bidi nënsho bëdametequid icque aton

  nenaid = Bëdametabi. Chotaquien nënaid bëdash bëdanenquio ictsiash.

  Dacpenquio chotaquën nënaid icquec. Adebidi chotaquën nasho isash

  adenbidi natebunquid ictsiash . Paënbocquid acte bunec anpodshudte

  bunec. Paënbocquid acbededec damsate bunquido yantsiash ambi naid

      nainquio yec bëshuntsiash anbi makun acquec cuëdënomdaidi

cuëdënenquio ictsiash chotac isash piayec cantiyec sianteyec bushcate yec

 quec nibëdquio yantsiash chotac isun naimquio yantsiash quequin tantiec

                               chotaquën.

     Atonambi ictiadquidi bëshuntsiash . Adecbidi chidotsen bëshunendac

         matsu=uitsun sedquidtoshcodocaquin cainquio yantsiash

                             quequin tantie:

      Adec chotac isash beshuntsiash. Pade aidtsëqui dada uaombi.
Nënaid tantiaquin matses tsidabicquidën chotac cuesun secaquin

 naimdac.. Ambi isacmaid isenquio istebunenquioc quin naindac

  matsesën. Adec cuesante bunquidi chotaquën tsinmiac. Atoda

quetequid icpec. Ambi nimëducshun naid secatequidtsen iquendac

                        tsidabicquidon.

 Tedtambo naimquio yantequid iquec nëidted chidona naimquio

 yantequid iquec. Uitsun, secte,matsu totedaëdcaid aidted chido

  bëshuntequid iquendac. Adashic abi aton bënë chedo ismec

 nocosh quiedo bëshuntequid iquec. Adecbidi dada ambi naid tedi

 bëshuntequid iquaindac nëidted. Bushcate tsitsan neste bescate

            utsi utsiec bëshuntequid dada iquendac.

Mida padec iquec nënenquio tantiadec matses iquec nepec chotac

isenquio iquec nec. Chotac isbenquiash adecbidi – chotac yacnot-

  sen buncuentequid iquec adonboen isash chotacbinboec icnu

quiash – dashcute chucanbotsen datonquiante iquendac matses.

 Nëidted chotoquëna buncuenendac paënbocquid anpushudte –

    adashic chotaquën pete chedo buncuentequid iquendac.

        Aidtedi dada uanu matses tsidabicquid chuiquin.
Matses Tsidambocquido chiaid
Sobre os isolados


Não pode fazer contato com isolado porque leva doença. Ficar

isolado é bom porque não tem doença de branco. É bom ficar

no mato sem doença. Quando tem branco também tem

doença e malária. Antes quando o Mayoruna era isolado não

tinha doença, mas agora tem muita doença que é ruim.

O posto da Base e do Quixito são bons porque cuidam

da terra do isolado e da Terra Indígena. Tem muito isolado na

Terra Indígena, como Korubo e Maia. O isolado não tem

doença de branco, só tem doença deles que curam com

remédio do mato. Quando pega doença de branco o remédio

do mato não cura. O branco tem muita doença. Quando pega

malária só remédio de branco. Hoje o parente Mayoruna gosta

de beber cachaça, fumar tabaco e pega doença de branco.

Não quer fazer cultura, agora que bebe cachaça.

Esqueceu cultura. Não quer fazer lança e flecha. Todo mundo

quer ficar como branco. Bom ficar no mato como isolado. Fu-

nai e a Frente cuidando da Terra Indígena.
O índio isolado não conhece o branco e mata o branco porque

não quer doença, não quer morrer.

Antigamente o índio queria matar e agora está bom. Antes,

quando o matsés era isolado tinha muita cultura, fazia cultura

e agora todo mundo esqueceu.
Quando matsés era isolado no mato, a mulher fazia panela,

          pulseira, muita cultura e agora esqueceu.

O homem também tinha muita cultura quando estava isolado.

Agora o jovem não faz. Só o mais velho que sabe remédio do

             mato, a cultura, panela, vassoura.

 Todo jovem esqueceu, só quer andar na cidade e não quer

  fazer cultura. Antes estava sem doença, lá no mato, sem

conhecer cidade. Agora quer ficar na cidade pega doença. Vai

     morrer todo mundo de doença que pega na cidade.

 Os brancos ensinaram coisas e os matsés querem ser igual

      branco, com roupa nova e sapato. Não quer mais

 fazer cultura. Quer tabaco, quer só comer arroz, comida de

 branco. Todo mundo quer açúcar e bolacha, só comida de

          branco. Assim pega doença e fica fraco.
Terça-feira uëshën soles yacnouësh puduanobi adash unbo ushtuidobi.

Ushanec ëndën puduanec nidec 5 ted ushobi adec ushane choqiun

uëshëbuctsan istuidonbi. Istuicshun isnunacac dacuëdosh dacuëdsho

isun uan noshon isac aton shubu ëctash quiosh matses utsi aton

shëcuë ëctash quesho isonbi isbidanec ushtuidobi ushtuid shun

flechera tanbude choquin Curuçá buctuidobi buctuic shun niste acconbi

aid acanec badiadanec pudua nobi curuçan dectatobi adash mananuc

pudundo quin niste nebidanec nide abentsec ushobi ushcuidan shon

Terrinha iacno três hora icnuc istuicshon ubinec nid caunbi Terrinha

yacno istuidobi choson matsés ubi nec nid caunbi.

Nëid tedshun isonbi ubibi.



Saímos do Soles Terça- feira. Andamos muito longe. Saímos seis horas

e andamos cinco dias até o igarapé Flecheira. Fui procurar índio, a

casa do matsés isolado. Todo mundo ficou escondido e viu a casa

deles. Todo mundo andou cinco horas da tarde para ver o índio isolado.

Ficamos escondidos para ver os isolados e depois saímos para terra

firme para dormir. Acordamos cinco horas e descemos o igarapé

Flecheira e encontraram o rio Curuçá. Achamos paxiúba grande e

Shinin derrubou para subir o Curuçá. Subiu o rio achou terra firme e foi

andar. Andamos muito e achamos caminho de Mayoruna que vai para

a comunidade Terrinha. Chegamos no Terrinha três horas e as pessoas

da comunidade levaram todo a gente para a comunidade Nova

Esperança de péc-péc. Nós vimos índio isolado.
Nëid tedshun isonbi ubibi




Nós vimos índio isolado
ACTE QUIXITO ANISTANAID

         Badiad Namëdquid,
       6 de setembro de 2007

  Seis uëshën puduanobi quixito yacnoësh

 dëbiatemi dectatobi. Três tedquio motorën

  nidobi nëidtedniobi Raminho Kanamary.

   Utsi Adilson Kanamary bidi aidtedshun

dëbiatemi istanombi. Matsesën nidaidën cute

    tequido puduedacsho istan cac niobi.

    Badiadnuc seis icnuc puduanobi adec

 nidquimbi moco choquequid tapa istuidombi

     aid istuidshum cano abuc buamquin

    maninaccombi. Aden maninacbidanec

  nidquimbi chotac nuadsho istuidombi aton

nidaidëmbi niosh matsesën nidaidënpenquio.

 Aid datanbidanec dëbiatemi nidobi acte nua

icnuebi . Badedquio nidtsenoc bëdiactsëcquio

       nidobi acte pistsëcquio icnuc.
Adec nidnubi uedapa chosh nuambo abi

 nidnubi abi mëduqui nidobi adec nidequi.

          Iquiendoectsen yanobi adec

     iquiendosh natianbonoc mëmuntianbo

     yansho isash shubumpin tsadquidën.

  Manuatsëcombi pistsëcquio adcuidanec

uditsëc dëbidiadnu que nidobi: cheshemquio

yec capobi matsesën nidaidën cudasnuque

com adecbidi com matses. Tsidambo icquid

     cudasecbidi niobi adash anbobi.

    Nidtuidobi doze icnuc dëbidiadobi adash

  Quixito yacno. Quatro icnuc chobi: com

            chuiquid Ananda icosh.

  Aidtedtsëqui chuiquin dada uaonbi padi
ACTE QUIXITO ANISTANAID
    Chonuartemaid, 11 de agosto de 2007

 Bëiuc Badiad uëshën chonoadquin bedanonbi quixito yacno

     uësh chonoadquin. Nëmbo choash sëuëcnecquio

chonoadquiobi icsapanbo yacnonbo sëuënec. Aidnainshunbic

uesin tsen macuesonbi cinco icnuc ëmbudnec Quixito yacno

uësh chonoadebi. Aidnainbic tied tacuesonbi aid nainshunbic

cute cuëshcuëshaid tsen bëbëbiec chonoadobi. Aidnashunbic

 motor tsadquid shubu anpanonbi aid nainshunbcodo caquin

 sten bedanshun codo caunbi adoshombic pëdato anpanquin

caic nëuëshquio choanoadebi. Adashi acte anisenidobi aden

   anistanec chobi aucbidi adshunbic nuëcquid bedec

        dectanequid dadauanec chedo chonoadebi
Quixito yacnoësh adec dectatonec cuenshobic anisunonbi

 piush icsho bednuen anisunonbi. Tëshë nuambi buemsho

   bedshunnoen chedo nëshunquio anisunquin naimbi.

 Dacuënquioc quin chotac anisunombi nëshunquio Quixito

yacnoshon. Shubu anbes caquin pied putu besquin catsëqui

nëuëshquio chonoadec nebi. Adshunbic badiad budnu café

 chuaquin. Adashic ëchëshën tsadec badiashic chonoadec.

     Adec nëuëshquio chonoadobi Quixito yacno uësh.


                   Aidtedi dadauanu.
Unbi isbued chuiquin dada uanu.


 Ënden isucunshun cunta iuca dashuimeshun pianec 6 horas

   icnuc puduanec nicshun flechedon isonbi. Uesnid insho

     tantiatidonbi chuaunbi chuabidanec nidec pudundobi

  pudundoshon matsesën tsescaic istuidonbi aden istuidash

matsesën da naque isnu quec cuenadobi cuenad quin shuinte

       cuesash badecquio chobi uëshë cuenbo icnuc.

Choshon isac cunta iuca chiquec nidacsho istuidonbi adec iuca

         chictanec chosho cunta bundoquiobi caunbi.

  Adoac cunta chita codocanu queshun badecquio codocac

 cosh adoshon pequin cunta unbi isbuec chionbi aden chiac

  cunta matses utsin nash quiosh aidënben naccosh caunbi.



    Manoel Manini Mayoruna anbi isaid chuisho dada

    uashun nobi Benë Mayoruna.
Eu Vi e vou contar


  Eu vi e vou contar. Minha mãe acordou e fez macaxeira e

comi. Escutei Mutum cantando cedo e fui caçar. Não acertei o

 Mutum. Andei mais, vi quebrada e segui. Achei quebrada e

 pensei que fosse “ outros índios” e queria achar eles, mas

 tinha só caminho. Fui mais longe e meu tio achou preguiça e

  voltamos meio-dia. Eu voltei para a minha casa( t apiri) e

 minha mãe não estava, porque foi buscar macaxeira na roça.

Esperei e ela voltou com macaxeira. Voltei escondido para ver

  caminho da quebrada. Minha mãe disse para voltar rápido

 porque a comida ia cozinhar rápido. Voltei e fiquei na rede e

  contei à minha mãe que vi caminho de outro índio e minha

mãe disse que é outro índio mesmo, isolado. Minha mãe disse

   que tem gente lá. Comi e meu pai chegou e queria ver

quebrada, mas eu estava com febre, à noite, não queria ir. Eu

                    achei que era malária.

Manoel Manini Mayoruna falou e Benê Mayoruna escreveu

Mais conteúdo relacionado

Destaque

BIC Observatory 2011 - Belgium
BIC Observatory 2011 - BelgiumBIC Observatory 2011 - Belgium
BIC Observatory 2011 - Belgium
Giordano Dichter
 
Carbon finance
Carbon financeCarbon finance
Carbon finance
cenafrica
 
2008 quelônios delta_jacui_ing
2008 quelônios delta_jacui_ing2008 quelônios delta_jacui_ing
2008 quelônios delta_jacui_ing
Projeto Chelonia
 
Campus mag 162 octobre 2011
Campus mag 162 octobre 2011Campus mag 162 octobre 2011
Campus mag 162 octobre 2011
Laetitia Naon
 
Ab Initio Lecture Sidney University Oct 2010
Ab Initio  Lecture Sidney  University  Oct 2010Ab Initio  Lecture Sidney  University  Oct 2010
Ab Initio Lecture Sidney University Oct 2010
Dierk Raabe
 
Indicators For Children's Rights
Indicators For Children's RightsIndicators For Children's Rights
Indicators For Children's Rights
Thomas Müller
 
5 Facts about Customer Satisfaction
5 Facts about Customer Satisfaction5 Facts about Customer Satisfaction
5 Facts about Customer Satisfaction
konzeptwerkstatt
 
Tamaki College News Letter Term 1 2009
Tamaki College News Letter Term 1 2009Tamaki College News Letter Term 1 2009
Tamaki College News Letter Term 1 2009
Tamaki College
 

Destaque (18)

BIC Observatory 2011 - Belgium
BIC Observatory 2011 - BelgiumBIC Observatory 2011 - Belgium
BIC Observatory 2011 - Belgium
 
Carbon finance
Carbon financeCarbon finance
Carbon finance
 
Gst Of Umfrage Teil Ausbildung
Gst Of Umfrage Teil AusbildungGst Of Umfrage Teil Ausbildung
Gst Of Umfrage Teil Ausbildung
 
Ame 20091016 Information Centres V2
Ame 20091016 Information Centres V2Ame 20091016 Information Centres V2
Ame 20091016 Information Centres V2
 
2.2 bart rosseau
2.2 bart rosseau2.2 bart rosseau
2.2 bart rosseau
 
2008 quelônios delta_jacui_ing
2008 quelônios delta_jacui_ing2008 quelônios delta_jacui_ing
2008 quelônios delta_jacui_ing
 
Мониторинг социальных медиа
Мониторинг социальных медиаМониторинг социальных медиа
Мониторинг социальных медиа
 
Campus mag 162 octobre 2011
Campus mag 162 octobre 2011Campus mag 162 octobre 2011
Campus mag 162 octobre 2011
 
Studio works
Studio worksStudio works
Studio works
 
Allegro2003 Vonhagel
Allegro2003 VonhagelAllegro2003 Vonhagel
Allegro2003 Vonhagel
 
Vonhagelbam
VonhagelbamVonhagelbam
Vonhagelbam
 
Ab Initio Lecture Sidney University Oct 2010
Ab Initio  Lecture Sidney  University  Oct 2010Ab Initio  Lecture Sidney  University  Oct 2010
Ab Initio Lecture Sidney University Oct 2010
 
Indicators For Children's Rights
Indicators For Children's RightsIndicators For Children's Rights
Indicators For Children's Rights
 
Bihar board syllabus science 11 & 12
Bihar board syllabus  science 11 & 12Bihar board syllabus  science 11 & 12
Bihar board syllabus science 11 & 12
 
925s73
925s73925s73
925s73
 
5 Facts about Customer Satisfaction
5 Facts about Customer Satisfaction5 Facts about Customer Satisfaction
5 Facts about Customer Satisfaction
 
Массовые операции над письмами в Яндекс.Почте — Денис Кутуков
Массовые операции над письмами в Яндекс.Почте — Денис КутуковМассовые операции над письмами в Яндекс.Почте — Денис Кутуков
Массовые операции над письмами в Яндекс.Почте — Денис Кутуков
 
Tamaki College News Letter Term 1 2009
Tamaki College News Letter Term 1 2009Tamaki College News Letter Term 1 2009
Tamaki College News Letter Term 1 2009
 

Último

Revolução russa e mexicana. Slides explicativos e atividades
Revolução russa e mexicana. Slides explicativos e atividadesRevolução russa e mexicana. Slides explicativos e atividades
Revolução russa e mexicana. Slides explicativos e atividades
FabianeMartins35
 
PROVA - ESTUDO CONTEMPORÂNEO E TRANSVERSAL: COMUNICAÇÃO ASSERTIVA E INTERPESS...
PROVA - ESTUDO CONTEMPORÂNEO E TRANSVERSAL: COMUNICAÇÃO ASSERTIVA E INTERPESS...PROVA - ESTUDO CONTEMPORÂNEO E TRANSVERSAL: COMUNICAÇÃO ASSERTIVA E INTERPESS...
PROVA - ESTUDO CONTEMPORÂNEO E TRANSVERSAL: COMUNICAÇÃO ASSERTIVA E INTERPESS...
azulassessoria9
 
A QUATRO MÃOS - MARILDA CASTANHA . pdf
A QUATRO MÃOS  -  MARILDA CASTANHA . pdfA QUATRO MÃOS  -  MARILDA CASTANHA . pdf
A QUATRO MÃOS - MARILDA CASTANHA . pdf
Ana Lemos
 
Considere a seguinte situação fictícia: Durante uma reunião de equipe em uma...
Considere a seguinte situação fictícia:  Durante uma reunião de equipe em uma...Considere a seguinte situação fictícia:  Durante uma reunião de equipe em uma...
Considere a seguinte situação fictícia: Durante uma reunião de equipe em uma...
azulassessoria9
 
PROVA - ESTUDO CONTEMPORÂNEO E TRANSVERSAL: COMUNICAÇÃO ASSERTIVA E INTERPESS...
PROVA - ESTUDO CONTEMPORÂNEO E TRANSVERSAL: COMUNICAÇÃO ASSERTIVA E INTERPESS...PROVA - ESTUDO CONTEMPORÂNEO E TRANSVERSAL: COMUNICAÇÃO ASSERTIVA E INTERPESS...
PROVA - ESTUDO CONTEMPORÂNEO E TRANSVERSAL: COMUNICAÇÃO ASSERTIVA E INTERPESS...
azulassessoria9
 
421243121-Apostila-Ensino-Religioso-Do-1-ao-5-ano.pdf
421243121-Apostila-Ensino-Religioso-Do-1-ao-5-ano.pdf421243121-Apostila-Ensino-Religioso-Do-1-ao-5-ano.pdf
421243121-Apostila-Ensino-Religioso-Do-1-ao-5-ano.pdf
LeloIurk1
 
ENSINO RELIGIOSO 7º ANO INOVE NA ESCOLA.pdf
ENSINO RELIGIOSO 7º ANO INOVE NA ESCOLA.pdfENSINO RELIGIOSO 7º ANO INOVE NA ESCOLA.pdf
ENSINO RELIGIOSO 7º ANO INOVE NA ESCOLA.pdf
LeloIurk1
 
Apresentação em Powerpoint do Bioma Catinga.pptx
Apresentação em Powerpoint do Bioma Catinga.pptxApresentação em Powerpoint do Bioma Catinga.pptx
Apresentação em Powerpoint do Bioma Catinga.pptx
LusGlissonGud
 

Último (20)

Projeto de Extensão - ENGENHARIA DE SOFTWARE - BACHARELADO.pdf
Projeto de Extensão - ENGENHARIA DE SOFTWARE - BACHARELADO.pdfProjeto de Extensão - ENGENHARIA DE SOFTWARE - BACHARELADO.pdf
Projeto de Extensão - ENGENHARIA DE SOFTWARE - BACHARELADO.pdf
 
Revolução russa e mexicana. Slides explicativos e atividades
Revolução russa e mexicana. Slides explicativos e atividadesRevolução russa e mexicana. Slides explicativos e atividades
Revolução russa e mexicana. Slides explicativos e atividades
 
PROVA - ESTUDO CONTEMPORÂNEO E TRANSVERSAL: COMUNICAÇÃO ASSERTIVA E INTERPESS...
PROVA - ESTUDO CONTEMPORÂNEO E TRANSVERSAL: COMUNICAÇÃO ASSERTIVA E INTERPESS...PROVA - ESTUDO CONTEMPORÂNEO E TRANSVERSAL: COMUNICAÇÃO ASSERTIVA E INTERPESS...
PROVA - ESTUDO CONTEMPORÂNEO E TRANSVERSAL: COMUNICAÇÃO ASSERTIVA E INTERPESS...
 
A QUATRO MÃOS - MARILDA CASTANHA . pdf
A QUATRO MÃOS  -  MARILDA CASTANHA . pdfA QUATRO MÃOS  -  MARILDA CASTANHA . pdf
A QUATRO MÃOS - MARILDA CASTANHA . pdf
 
About Vila Galé- Cadeia Empresarial de Hotéis
About Vila Galé- Cadeia Empresarial de HotéisAbout Vila Galé- Cadeia Empresarial de Hotéis
About Vila Galé- Cadeia Empresarial de Hotéis
 
PROJETO DE EXTENÇÃO - GESTÃO DE RECURSOS HUMANOS.pdf
PROJETO DE EXTENÇÃO - GESTÃO DE RECURSOS HUMANOS.pdfPROJETO DE EXTENÇÃO - GESTÃO DE RECURSOS HUMANOS.pdf
PROJETO DE EXTENÇÃO - GESTÃO DE RECURSOS HUMANOS.pdf
 
PROJETO DE EXTENSÃO - EDUCAÇÃO FÍSICA BACHARELADO.pdf
PROJETO DE EXTENSÃO - EDUCAÇÃO FÍSICA BACHARELADO.pdfPROJETO DE EXTENSÃO - EDUCAÇÃO FÍSICA BACHARELADO.pdf
PROJETO DE EXTENSÃO - EDUCAÇÃO FÍSICA BACHARELADO.pdf
 
Nós Propomos! " Pinhais limpos, mundo saudável"
Nós Propomos! " Pinhais limpos, mundo saudável"Nós Propomos! " Pinhais limpos, mundo saudável"
Nós Propomos! " Pinhais limpos, mundo saudável"
 
DeClara n.º 75 Abril 2024 - O Jornal digital do Agrupamento de Escolas Clara ...
DeClara n.º 75 Abril 2024 - O Jornal digital do Agrupamento de Escolas Clara ...DeClara n.º 75 Abril 2024 - O Jornal digital do Agrupamento de Escolas Clara ...
DeClara n.º 75 Abril 2024 - O Jornal digital do Agrupamento de Escolas Clara ...
 
Considere a seguinte situação fictícia: Durante uma reunião de equipe em uma...
Considere a seguinte situação fictícia:  Durante uma reunião de equipe em uma...Considere a seguinte situação fictícia:  Durante uma reunião de equipe em uma...
Considere a seguinte situação fictícia: Durante uma reunião de equipe em uma...
 
Currículo - Ícaro Kleisson - Tutor acadêmico.pdf
Currículo - Ícaro Kleisson - Tutor acadêmico.pdfCurrículo - Ícaro Kleisson - Tutor acadêmico.pdf
Currículo - Ícaro Kleisson - Tutor acadêmico.pdf
 
PROVA - ESTUDO CONTEMPORÂNEO E TRANSVERSAL: COMUNICAÇÃO ASSERTIVA E INTERPESS...
PROVA - ESTUDO CONTEMPORÂNEO E TRANSVERSAL: COMUNICAÇÃO ASSERTIVA E INTERPESS...PROVA - ESTUDO CONTEMPORÂNEO E TRANSVERSAL: COMUNICAÇÃO ASSERTIVA E INTERPESS...
PROVA - ESTUDO CONTEMPORÂNEO E TRANSVERSAL: COMUNICAÇÃO ASSERTIVA E INTERPESS...
 
421243121-Apostila-Ensino-Religioso-Do-1-ao-5-ano.pdf
421243121-Apostila-Ensino-Religioso-Do-1-ao-5-ano.pdf421243121-Apostila-Ensino-Religioso-Do-1-ao-5-ano.pdf
421243121-Apostila-Ensino-Religioso-Do-1-ao-5-ano.pdf
 
ENSINO RELIGIOSO 7º ANO INOVE NA ESCOLA.pdf
ENSINO RELIGIOSO 7º ANO INOVE NA ESCOLA.pdfENSINO RELIGIOSO 7º ANO INOVE NA ESCOLA.pdf
ENSINO RELIGIOSO 7º ANO INOVE NA ESCOLA.pdf
 
PROJETO DE EXTENSÃO I - AGRONOMIA.pdf AGRONOMIAAGRONOMIA
PROJETO DE EXTENSÃO I - AGRONOMIA.pdf AGRONOMIAAGRONOMIAPROJETO DE EXTENSÃO I - AGRONOMIA.pdf AGRONOMIAAGRONOMIA
PROJETO DE EXTENSÃO I - AGRONOMIA.pdf AGRONOMIAAGRONOMIA
 
PRÁTICAS PEDAGÓGICAS GESTÃO DA APRENDIZAGEM
PRÁTICAS PEDAGÓGICAS GESTÃO DA APRENDIZAGEMPRÁTICAS PEDAGÓGICAS GESTÃO DA APRENDIZAGEM
PRÁTICAS PEDAGÓGICAS GESTÃO DA APRENDIZAGEM
 
Apresentação em Powerpoint do Bioma Catinga.pptx
Apresentação em Powerpoint do Bioma Catinga.pptxApresentação em Powerpoint do Bioma Catinga.pptx
Apresentação em Powerpoint do Bioma Catinga.pptx
 
aula de bioquímica bioquímica dos carboidratos.ppt
aula de bioquímica bioquímica dos carboidratos.pptaula de bioquímica bioquímica dos carboidratos.ppt
aula de bioquímica bioquímica dos carboidratos.ppt
 
PRÉDIOS HISTÓRICOS DE ASSARÉ Prof. Francisco Leite.pdf
PRÉDIOS HISTÓRICOS DE ASSARÉ Prof. Francisco Leite.pdfPRÉDIOS HISTÓRICOS DE ASSARÉ Prof. Francisco Leite.pdf
PRÉDIOS HISTÓRICOS DE ASSARÉ Prof. Francisco Leite.pdf
 
"É melhor praticar para a nota" - Como avaliar comportamentos em contextos de...
"É melhor praticar para a nota" - Como avaliar comportamentos em contextos de..."É melhor praticar para a nota" - Como avaliar comportamentos em contextos de...
"É melhor praticar para a nota" - Como avaliar comportamentos em contextos de...
 

Puduanobi Quixito Istanshun dada uaid Shubu

  • 1. Puduanobi Quixito Istanshun dada uaid Shubu
  • 2.
  • 3.
  • 4.
  • 5. Ministério da Justiça Fundação Nacional do Índio Coordenação Geral de Índios Isolados Puduanobi Quixito Istanshun dada uaid Shubu Ananda Conde Organizadora Posto de Vigilância e Proteção do rio Quixito Frente de Proteção etno-Ambiental do Vale do Javari Vale do Javari—2007
  • 6.
  • 7. O Posto de Vigilância e Proteção do rio Quixito, criado em 2000, faz parte da Frente de Proteção Etno-Ambiental do Vale do Javari, assim como a Base Ituí/Itaquaí e o Posto de Vigilância e Proteção do rio Jandiatuba. Tem por objetivo defender e proteger a cultura e o território dos índios isolados do rio Quixito. Os indígenas Mayoruna ( Matsés ) e Kanamary são colaboradores das atividades do Posto Quixito. Para saber mais sobre o Posto Quixito e o trabalho da Frente de Proteção Etno-Ambiental do Vale do Javari: Avenida da Amizade, 789, Centro. Tabatinga – Amazonas CEP: 69.640-000 ( 9 7 ) 3412-2450 Fundação Nacional do Índio – FUNAI Coordenação Geral de Índios Isolados – CGII SRTVS Quadra 902 Bloco A – Edifício Lex Téreo Plano Piloto – Brasília – Distrito Federal CEP: 79.340-904 www.funai.gov.br
  • 8.
  • 9. Puduanobi Quixito Istanshun dada uaid Shubu
  • 10.
  • 11. Este material foi elaborado pelos indígenas colaboradores Mayoruna, do Posto de Vigilância e Proteção do rio Quixito. Autoria dos textos e desenhos: Benê Dunu Mayoruna Gerson Binan Gomes Mayoruna Manoel Manini Mayoruna Modesto Ëpë Mayoruna Pelé Bay Mayoruna Sabino Nacua Mayoruna
  • 12.
  • 13. Conscientizar. Basta uma palavra para explicar o objetivo deste livro. Depois de um convívio direto com representantes da maioria das etnias do Vale do Javari, por meio do trabalho com indígenas colaboradores na Frente de Proteção Etno-Ambiental do Vale do Javari (FPEVJ), percebe - se a importância de um diálogo constante com os grupos já contatados acerca dos grupos isolados, para ampliação do raio de proteção desses últimos. Sabe-se que as etnias contatadas são personagens essenciais na dinâmica de preservação dos “parentes” isolados, já que são vizinhos territoriais e possuem uma ligação cultural histórica. Basta que os grupos reflitam sobre as conseqüências de um possível contato, lembrando suas próprias experiências, para se avançar na dinâmica de proteção. Aí vem, novamente, a já citada conscientização. Recordar o passado, os costumes, os fatos peculiares e relatar as atividades dos postos, são os recursos adotados por esta iniciativa. Tudo elaborado por meio da expressão peculiar de cada grupo, ou seja, a língua tradicional indígena. Uma ferramenta informativa e didática de proteção de longo alcance, que tende a ultrapassar o dia-a-dia da FPEVJ, atualmente limitado ao contexto de trabalho nos postos, ainda desconhecido por muitos indígenas e pessoas envolvidas com o Vale do Javari. Enfim, ampliar horizontes, propagar a proteção nas aldeias e criar um espaço informativo, capaz de explicar o trabalho da Frente e estimular o fortalecimento cultural dos grupos. Audacioso?! Pode ser, mas só saberemos se tentarmos. Enquanto isso... Testemos.
  • 14.
  • 15. Bëiuc Badiad, 26 de agosto de 2007. Istanshun dada uaid – Quixito acte Puduanobi Quixito Yacnoësh. Nidobi podquiedën nidquinbi shubu istuidonbi. Quatro( 4 ) q uilometros caid tion shubu istuidombi. Curubon shubu aid istuidshun bedcaombi. Con matsesën shububinboec quid istuidtanquin bedcaonbi. Aden bedcabidanec nidobi udictsëc uatuidec ushë cuenbo icnuc shubu uatuidonbi.
  • 16.
  • 17. Aden shubu uashumbic nainshun nuëcquid ansemec nidobi adshun ansemionbi inchishchoedtapa. Ansemeshun pionbi ëbitedishun. Ambo ushash badiadash nidobi capuec. Adec nidshun isaquien podquied dadpen iquec. Chështen antiaid icnubi mëdanten poquënbenaid iccosh. Con matses tsidanbo icquidën naid. Aid istuidshun bedcaonbi 3 tedec ushquin nibënonbi abadiad shunbic uquë cuenadquin tsen isombi. Adec podquënec capuaidi bedcaombi. Podquënaid dadpen icsho aidtedi bedcaombi. Nëidtedshun naombi bedcaquin nëidic. Ananda nëidic Egipson Nunes nëidic Raminho Kanamary nëidic ëbi Gerson Gomes
  • 18.
  • 19. Segunda-feira, 26 de agosto de 2007. Eu fui ver a maloca – rio Quixito Sai do Posto Quixito. Eu fui andar até a maloca. Encontrei a maloca a quatro quilômetros de distância. Maloca de Korubo, igual a da foto. Também igual maloca de Matsés. Tiramos foto, andei mais e encontrei lugar para fazer acampamento. Terminei de fazer acampamento, fui pescar e pesquei matrinxã. Ananda Conde
  • 20.
  • 21. Depois de pescar, eu comi assado e cozido. Dormi e fui caçar no outro dia. Encontrei muito caminho e quebrada junto caminho com cortado de terçado. Encontrei e tirei fotos do caminho, andei ao redor procurando mais e passei 3 dias acampado. Depois achei lugar que só havia quebrada, sem corte de terçado, e tiramos mais fotos. Ananda Conde Tiramos fotos todos juntos. Ananda, Egipson Nunes e Raminho Kanamary e eu, Gerson Gomes Binan Mayuruna.
  • 22.
  • 23. Ëbi chiec cuëdenaid nec... Bëdi chiec uëdënaid nec Dada aton chidobëd nidpanëdash Adec nidshun shubu uatuidpanëdash. Adash capuec nidpac cadennec Ambo aton bacuëtac tsëc nianec nidpac cadennec. Adec caputanec choquinbi bëdibëta aton chido istuidpac cadennec.Aden istuidaqui ada chaua acco mado quepac cadennec. Chaua nibëntanombi quepondash choec matses adoac chaua ubi ushtosh quepanëdash bëdi. Badiadshun chaua ushtoshe aquecnid quepanëdash adanec nidquianec nid- shobi bëdin acpanëdash. Adash choquin aton chido pucu menetuid panëdash aden meniac tëchicquin isnubi aton bacuë sidquepanëdash.
  • 24.
  • 25. Adsho tantianec auëshquiobi cuenpanëdash adec cuenash titinquequinbi on cuëdsho chuipanëdash adash puedpanëdash. Sabino Nacua Mayoruna
  • 26.
  • 27. Puduanobi Quixito Chonuartemaid, 11 de setembro de 2007 Bëiuc Badiad uëshën chonoadquin bedanonbi quixito yacno uësh chonoadquin. Nëmbo choash sëuëcnecquio chonoadquiobi icsapanbo yacnonbo sëuënec. Aidnainshunbic uesin tsen macuesonbi cinco icnuc ëmbudnec Quixito yacno uësh chonoadebi. Aidnainbic tied tacuesonbi aid nainshunbic cute cuëshcuëshaid tsen bëbëbiec chonoadobi.
  • 28.
  • 29. Aidnashunbic motor tsadquid shubu anpanonbi aid nainshunbcodo caquin sten bedanshun codo caunbi adoshombic pëdato anpanquin caic nëuëshquio choanoadebi. Adashi acte anisenidobi aden anistanec chobi aucbidi adshunbic nuëcquid bedec dectanequid dadauanec chedo chonoadebi Quixito yacnoësh adec dectatonec cuenshobic anisunonbi piush icsho bednuen anisunonbi. Tëshë nuambi buemsho bedshunnoen chedo nëshunquio anisunquin naimbi. Dacuënquioc quin chotac anisunombi nëshunquio Quixito yacnoshon. Shubu anbes caquin pied putu besquin catsëqui nëuëshquio chonoadec nebi. Adshunbic badiad budnu café chuaquin. Adashic ëchëshën tsadec badiashic chonoadec. Adec nëuëshquio chonoadobi Quixito yacno uësh. Aidtedi dadauanu
  • 30.
  • 31.
  • 32.
  • 33. Matses Tsidambocquido chiaid Imitsipaden tantiec badedquio tsidte bunenquio = iquec nepec: Adembidi tsidte bunenquio icsho chotaquën mitsipaden. Tantiecpec bëdanboecquien nechitec nëmane= queashien nec = quequim tantiendac. Adquio icquequien bëdanbo iquec. Nimëduc bëdanbo icquec nënenquio icque nimëducciesh. Adec nënenquio iccomdaidi tsidash comapenec nënquido = yantsiah quequin tantiec. Aden tamtiaquinbidi nidaid tsicatiomdash aido cudasquin ma aton nidaidënbi tabadpanueshun. Aden naomdadënbi abi tabadec curuboyec maiaiec quiec utsibotsen dadpenquio tsidanbocquido icque nëid nidaidën. Aido adecbidi nënenquio iccuededec aton nënaidënbi nënec. Aido chotaquën nënaidenpenquio. Adec bidi nënsho bëdametequid icque aton nenaid = Bëdametabi. Chotaquien nënaid bëdash bëdanenquio ictsiash. Dacpenquio chotaquën nënaid icquec. Adebidi chotaquën nasho isash adenbidi natebunquid ictsiash . Paënbocquid acte bunec anpodshudte bunec. Paënbocquid acbededec damsate bunquido yantsiash ambi naid nainquio yec bëshuntsiash anbi makun acquec cuëdënomdaidi cuëdënenquio ictsiash chotac isash piayec cantiyec sianteyec bushcate yec quec nibëdquio yantsiash chotac isun naimquio yantsiash quequin tantiec chotaquën. Atonambi ictiadquidi bëshuntsiash . Adecbidi chidotsen bëshunendac matsu=uitsun sedquidtoshcodocaquin cainquio yantsiash quequin tantie: Adec chotac isash beshuntsiash. Pade aidtsëqui dada uaombi.
  • 34.
  • 35. Nënaid tantiaquin matses tsidabicquidën chotac cuesun secaquin naimdac.. Ambi isacmaid isenquio istebunenquioc quin naindac matsesën. Adec cuesante bunquidi chotaquën tsinmiac. Atoda quetequid icpec. Ambi nimëducshun naid secatequidtsen iquendac tsidabicquidon. Tedtambo naimquio yantequid iquec nëidted chidona naimquio yantequid iquec. Uitsun, secte,matsu totedaëdcaid aidted chido bëshuntequid iquendac. Adashic abi aton bënë chedo ismec nocosh quiedo bëshuntequid iquec. Adecbidi dada ambi naid tedi bëshuntequid iquaindac nëidted. Bushcate tsitsan neste bescate utsi utsiec bëshuntequid dada iquendac. Mida padec iquec nënenquio tantiadec matses iquec nepec chotac isenquio iquec nec. Chotac isbenquiash adecbidi – chotac yacnot- sen buncuentequid iquec adonboen isash chotacbinboec icnu quiash – dashcute chucanbotsen datonquiante iquendac matses. Nëidted chotoquëna buncuenendac paënbocquid anpushudte – adashic chotaquën pete chedo buncuentequid iquendac. Aidtedi dada uanu matses tsidabicquid chuiquin.
  • 36.
  • 37.
  • 38.
  • 39. Matses Tsidambocquido chiaid Sobre os isolados Não pode fazer contato com isolado porque leva doença. Ficar isolado é bom porque não tem doença de branco. É bom ficar no mato sem doença. Quando tem branco também tem doença e malária. Antes quando o Mayoruna era isolado não tinha doença, mas agora tem muita doença que é ruim. O posto da Base e do Quixito são bons porque cuidam da terra do isolado e da Terra Indígena. Tem muito isolado na Terra Indígena, como Korubo e Maia. O isolado não tem doença de branco, só tem doença deles que curam com remédio do mato. Quando pega doença de branco o remédio do mato não cura. O branco tem muita doença. Quando pega malária só remédio de branco. Hoje o parente Mayoruna gosta de beber cachaça, fumar tabaco e pega doença de branco. Não quer fazer cultura, agora que bebe cachaça. Esqueceu cultura. Não quer fazer lança e flecha. Todo mundo quer ficar como branco. Bom ficar no mato como isolado. Fu- nai e a Frente cuidando da Terra Indígena.
  • 40.
  • 41. O índio isolado não conhece o branco e mata o branco porque não quer doença, não quer morrer. Antigamente o índio queria matar e agora está bom. Antes, quando o matsés era isolado tinha muita cultura, fazia cultura e agora todo mundo esqueceu.
  • 42.
  • 43.
  • 44.
  • 45. Quando matsés era isolado no mato, a mulher fazia panela, pulseira, muita cultura e agora esqueceu. O homem também tinha muita cultura quando estava isolado. Agora o jovem não faz. Só o mais velho que sabe remédio do mato, a cultura, panela, vassoura. Todo jovem esqueceu, só quer andar na cidade e não quer fazer cultura. Antes estava sem doença, lá no mato, sem conhecer cidade. Agora quer ficar na cidade pega doença. Vai morrer todo mundo de doença que pega na cidade. Os brancos ensinaram coisas e os matsés querem ser igual branco, com roupa nova e sapato. Não quer mais fazer cultura. Quer tabaco, quer só comer arroz, comida de branco. Todo mundo quer açúcar e bolacha, só comida de branco. Assim pega doença e fica fraco.
  • 46.
  • 47. Terça-feira uëshën soles yacnouësh puduanobi adash unbo ushtuidobi. Ushanec ëndën puduanec nidec 5 ted ushobi adec ushane choqiun uëshëbuctsan istuidonbi. Istuicshun isnunacac dacuëdosh dacuëdsho isun uan noshon isac aton shubu ëctash quiosh matses utsi aton shëcuë ëctash quesho isonbi isbidanec ushtuidobi ushtuid shun flechera tanbude choquin Curuçá buctuidobi buctuic shun niste acconbi aid acanec badiadanec pudua nobi curuçan dectatobi adash mananuc pudundo quin niste nebidanec nide abentsec ushobi ushcuidan shon Terrinha iacno três hora icnuc istuicshon ubinec nid caunbi Terrinha yacno istuidobi choson matsés ubi nec nid caunbi. Nëid tedshun isonbi ubibi. Saímos do Soles Terça- feira. Andamos muito longe. Saímos seis horas e andamos cinco dias até o igarapé Flecheira. Fui procurar índio, a casa do matsés isolado. Todo mundo ficou escondido e viu a casa deles. Todo mundo andou cinco horas da tarde para ver o índio isolado. Ficamos escondidos para ver os isolados e depois saímos para terra firme para dormir. Acordamos cinco horas e descemos o igarapé Flecheira e encontraram o rio Curuçá. Achamos paxiúba grande e Shinin derrubou para subir o Curuçá. Subiu o rio achou terra firme e foi andar. Andamos muito e achamos caminho de Mayoruna que vai para a comunidade Terrinha. Chegamos no Terrinha três horas e as pessoas da comunidade levaram todo a gente para a comunidade Nova Esperança de péc-péc. Nós vimos índio isolado.
  • 48.
  • 49. Nëid tedshun isonbi ubibi Nós vimos índio isolado
  • 50.
  • 51. ACTE QUIXITO ANISTANAID Badiad Namëdquid, 6 de setembro de 2007 Seis uëshën puduanobi quixito yacnoësh dëbiatemi dectatobi. Três tedquio motorën nidobi nëidtedniobi Raminho Kanamary. Utsi Adilson Kanamary bidi aidtedshun dëbiatemi istanombi. Matsesën nidaidën cute tequido puduedacsho istan cac niobi. Badiadnuc seis icnuc puduanobi adec nidquimbi moco choquequid tapa istuidombi aid istuidshum cano abuc buamquin maninaccombi. Aden maninacbidanec nidquimbi chotac nuadsho istuidombi aton nidaidëmbi niosh matsesën nidaidënpenquio. Aid datanbidanec dëbiatemi nidobi acte nua icnuebi . Badedquio nidtsenoc bëdiactsëcquio nidobi acte pistsëcquio icnuc.
  • 52.
  • 53. Adec nidnubi uedapa chosh nuambo abi nidnubi abi mëduqui nidobi adec nidequi. Iquiendoectsen yanobi adec iquiendosh natianbonoc mëmuntianbo yansho isash shubumpin tsadquidën. Manuatsëcombi pistsëcquio adcuidanec uditsëc dëbidiadnu que nidobi: cheshemquio yec capobi matsesën nidaidën cudasnuque com adecbidi com matses. Tsidambo icquid cudasecbidi niobi adash anbobi. Nidtuidobi doze icnuc dëbidiadobi adash Quixito yacno. Quatro icnuc chobi: com chuiquid Ananda icosh. Aidtedtsëqui chuiquin dada uaonbi padi
  • 54.
  • 55. ACTE QUIXITO ANISTANAID Chonuartemaid, 11 de agosto de 2007 Bëiuc Badiad uëshën chonoadquin bedanonbi quixito yacno uësh chonoadquin. Nëmbo choash sëuëcnecquio chonoadquiobi icsapanbo yacnonbo sëuënec. Aidnainshunbic uesin tsen macuesonbi cinco icnuc ëmbudnec Quixito yacno uësh chonoadebi. Aidnainbic tied tacuesonbi aid nainshunbic cute cuëshcuëshaid tsen bëbëbiec chonoadobi. Aidnashunbic motor tsadquid shubu anpanonbi aid nainshunbcodo caquin sten bedanshun codo caunbi adoshombic pëdato anpanquin caic nëuëshquio choanoadebi. Adashi acte anisenidobi aden anistanec chobi aucbidi adshunbic nuëcquid bedec dectanequid dadauanec chedo chonoadebi
  • 56.
  • 57. Quixito yacnoësh adec dectatonec cuenshobic anisunonbi piush icsho bednuen anisunonbi. Tëshë nuambi buemsho bedshunnoen chedo nëshunquio anisunquin naimbi. Dacuënquioc quin chotac anisunombi nëshunquio Quixito yacnoshon. Shubu anbes caquin pied putu besquin catsëqui nëuëshquio chonoadec nebi. Adshunbic badiad budnu café chuaquin. Adashic ëchëshën tsadec badiashic chonoadec. Adec nëuëshquio chonoadobi Quixito yacno uësh. Aidtedi dadauanu.
  • 58.
  • 59. Unbi isbued chuiquin dada uanu. Ënden isucunshun cunta iuca dashuimeshun pianec 6 horas icnuc puduanec nicshun flechedon isonbi. Uesnid insho tantiatidonbi chuaunbi chuabidanec nidec pudundobi pudundoshon matsesën tsescaic istuidonbi aden istuidash matsesën da naque isnu quec cuenadobi cuenad quin shuinte cuesash badecquio chobi uëshë cuenbo icnuc. Choshon isac cunta iuca chiquec nidacsho istuidonbi adec iuca chictanec chosho cunta bundoquiobi caunbi. Adoac cunta chita codocanu queshun badecquio codocac cosh adoshon pequin cunta unbi isbuec chionbi aden chiac cunta matses utsin nash quiosh aidënben naccosh caunbi. Manoel Manini Mayoruna anbi isaid chuisho dada uashun nobi Benë Mayoruna.
  • 60.
  • 61. Eu Vi e vou contar Eu vi e vou contar. Minha mãe acordou e fez macaxeira e comi. Escutei Mutum cantando cedo e fui caçar. Não acertei o Mutum. Andei mais, vi quebrada e segui. Achei quebrada e pensei que fosse “ outros índios” e queria achar eles, mas tinha só caminho. Fui mais longe e meu tio achou preguiça e voltamos meio-dia. Eu voltei para a minha casa( t apiri) e minha mãe não estava, porque foi buscar macaxeira na roça. Esperei e ela voltou com macaxeira. Voltei escondido para ver caminho da quebrada. Minha mãe disse para voltar rápido porque a comida ia cozinhar rápido. Voltei e fiquei na rede e contei à minha mãe que vi caminho de outro índio e minha mãe disse que é outro índio mesmo, isolado. Minha mãe disse que tem gente lá. Comi e meu pai chegou e queria ver quebrada, mas eu estava com febre, à noite, não queria ir. Eu achei que era malária. Manoel Manini Mayoruna falou e Benê Mayoruna escreveu