1. Tema: Kontabiliteti dhe raportimi
financiar i huave te bankes
 Punoi: Rovena Lepi

2. 1. PËRMBAJTJA E TEMËS

Në çdo shoqëri tregtare, aktivet dhe pasivet financiare përbejnë një numër të
konsiderueshëm të zërave të aktiveve a pasiveve të tyre. Veçanërisht në
institucionet financiare, për shkak të veprimtarisë së tyre ato zëne edhe një peshë
më të madhe. Kjo për dy arsye; së pari krijimi i portofoleve tregtare në këto
institucione është jetik dhe pjesë e veprimtarisë së përditshme të tyre; dhe së dyti
portofolet e biznesit në një pjesë shumë të madhe përbëhen nga aktivet dhe
pasivet financiare. Për shkak të kësaj peshe që aktivet e pasivet financiare zënë
në bilancet e shoqërive tregtare dhe në veçanti të ndërmjetësve financiarë
(institucioneve financiare), ndikimi i tyre në vlerën ekonomike të aktiveve, pasiveve
e për rrjedhojë edhe të kapitalit është i madh. Është kaq i madh sa lëvizjet e
çmimeve të tregut mund të jenë të tilla sa kapitali ekonomik i shoqërisë të rezultojë
shumë më i vogël madje dhe negativ, ndërkohë që ai kontabël mund të jetë pozitiv
dhe shumë i madh.

3. 1. PËRMBAJTJA E TEMËS
 Për arsyen e mësipërme, për një pasqyrim më të saktë të vlerës ekonomike të
aktiveve e të pasiveve financiare të shoqërive tregtare e sidomos të institucioneve
financiare si nga pikëpamja kontabël ashtu edhe nga këndvështrimi i rregulluesve
të veprimtarive financiare janë përcaktuar standarde dhe rregulla për vlerësimin e
aktiveve e pasiveve financiare gjatë krijimit dhe mbajtjes së tyre në përbërje të
portofoleve të ndryshme të tregtimit apo të biznesit. Por një vlerësim i tillë mund të
arrihet në qoftë se aktivet dhe pasivet financiare kategorizohen sipas disa
parimeve dhe kritereve në disa kategori specifike, vlerësimi i të cilave do të bëhet
me të njëjtën mënyrë dhe rregullimi i diferencave në bilanc apo në pasqyrën e të
ardhurave e shpenzimeve do të jete i njëllojtë për të gjitha aktivet e së njëjtës
kategori.

4. Instrumentat Financiare & E.I.R.
 ▪ E ardhura neto nga interesat (N.I.I.) eshte nje prej treguesve me te rendesishem
te performances se institucioneve financiare
 ▪ Interesi eshte nje tregues kuptimplote ne vleresimin e instrumentave financiare
(po aq sa dhe ne llogaritjen e fair value)
 ▪ Aplikimi i metodes se normes efektive te interesit (E.I.R.),i detyrueshem prej
I.F.R.S.,shkaktoi kompleksitet dhe shmangie nga llogaritja e interesit e orientuar
nga klienti (e ardhur ose shpenzim).

5. Kosto e Amortizuar dhe Norma Efektive e Interesit
 Perkufizime
 Kosto e amortizuar e aktiveve/detyrimeve financiare eshte vlera me te cilen
instrumentat finaciare vleresohen ne hyrje minus ripagesat e principalit,
plus/minus amortizimin e akumuluar duke perdorur metoden e interesit efektiv.
 Metoda e interesit efektiv eshte metoda e llogaritjes se kostos se amortizuar te nje
aktivi/detyrimi financiar dhe e shperndarjes se te ardhurave/shpenzimeve nga
interesi pergjate periudhes me te cilen lidhen.
 ▪ Norma efektive e interesit eshte norma e cila diskonton krejtesisht flukset e
ardhshme te parase gjate jetes se pritshme te instrumentit financiar ose gjate nje
periudhe me te shkurter kur konsiderohet me e pershtatshme.

6. Kosto e Amortizuar dhe Norma Efektive e Interesit
1- Ekuacioni baze:
 Vlera e mbartur = Vlera aktuale e flukseve te pritshem diskontuar me ane te E.I.R
E.I.R.
Per t’u llogaritur
 2. Hapat e implementimit :
 a)Llogaritja e vleres se mbartur ne hyrje
 b)Percaktimi i skedulit te flukseve te parase duke marre ne konsiderate te gjitha
kushtet e kontrates.
 c)Llogaritja e interesit te perllogaritur
 d)Rishikimi i flukseve te parase

7. Kosto e Amortizuar dhe Norma Efektive e Interesit
2- Vlera e mbartur ne hyrje:
Disbursimi




Ne shumicen e rasteve, kjo eshte fair value e
instrumentit ne hyrje* )
+ Kosto transaksioni
- Komisjone (komisjonet qe jane pjese perberese e E.I.R.)
Vlera e mbartur
*Per rastet ne te cilat shuma e disbursuar ≠ vlera e drejte (p.sh. Huate me norma
nen-treg (off-market interest rate loans), duhet llogaritur vlera e drejte .

8. Kosto e Amortizuar dhe Norma Efektive e Interesit
 Tarifat financiare te sherbimit
Pjese perberese e E.I.R.
(Psh. Pregatitja e dokumentacionit,
vleresimi I kushteve financiare te
huamarresit)
Tarifat
Lidhen me ofrimin e sherbimit
Psh. Tarifat e keshillimit)
Lidhen me nje transaksion specifik
(Psh. Tarifat e pregatitjes se syndicated
loans)
Instrumentat financiare me
kosto te amortizuar: Kapitalizuar
dhe njohur ne PASH nepermjet
amortizimit te interesit
Instrumentat financiare me
Vleren e Drejte: Postohen direkt
ne PASH
PASH shperndarje lineare
pergjate periudhes se sherbimit
Postuar direkt ne PASH

9. Kosto e Amortizuar dhe Norma Efektive e Interesit
 Kostot e transaksionit
 Kosto shtese te lidhura ne menyre direkte me pervetesimin, emetimin ose shitjen e
instrumentit financiar.
 Kosto shtese : Kosto te cilat nuk do te shkaktoheshin nese instrumenti financiar nuk do te
ishte pervetesuar, emetuar ose shitur.
 Shembuj te kostove te transaksionit qe perfshihen ne llogaritjen e E.I.R.:
 Tarifat qe u paguhen agjenteve, konsulenteve, vleresuesve te kolateraleve.
 Ne rastin e instrumentave vleresuar me kosto te amortizuar:Kostot e transaksionit
kapitalizohen dhe postohen ne PASH nepermjet amortizimit te interesit.
 Ne rastin e instrumentave financiare te vleresuar me vleren e drejte pemes PASH: Kostot e
transaksionit postohen drejtperdrejt ne PASH

10. Kosto e Amortizuar dhe Norma Efektive e Interesit
 Llogaritja e fluksit te parase
 Per llogaritjen e E.I.R.duhen marre parasysh te gjitha kushtet e kontrates kur parashikohen
flukset e parase.






Shembuj te kushteve te kontrates qe duhen marre parasysh:
Norma e pershkallezuar e interesit
Ndryshimi me normen e ndryshueshme te interesit.
Norma preferenciale e interesit ( zbatuar per nje periudhe te shkurter ).
Parapagimet,opcioni i thirrjes (call) dhe te ngjashme me to.
Ne rastin e normave te pandryshueshme te interesit, llogaritja e flukseve te parase duhet
bere duke perdorur vetem ate norme fikse.
 Ne rastet e normave te ndryshueshme te interesit, flukset e parase duhen llogaritur duke
perdorur normen e interesit ne fuqi ne daten e llogaritjes se E.I.R.Fluksi i parase duhet te
rillogaritet me normen e re sa here qe kjo norme ndryshon.

11. Kosto e Amortizuar dhe Norma Efektive e Interesit
 Llogaritja e E.I.R.
Per llogaritjen e E.I.R. mjafton te zgjidhet ekuacioni i meposhtem
Ku:
C.A: Vlera e drejte
C.F.:Fluksi i parase

12. Kosto e Amortizuar dhe Norma Efektive e Interesit
 Ka raste ne te cilat E.I.R. = Normen e kontrates:

 Ne rastet kur instrumenti vleresohet me kosto te amortizuar dhe per te nuk jane paracaktuar
flukse parash te pritshem,pritet qe norma efektive e interesit te jete e barabarte me te.

 Ne te tilla raste:
 Vlera e mbartur barazohet me vleren sipas kontrates.
 Tarifat dhe kostot e transaksionit postohen drejtperdrejt ne PASH

 Shembuj te instrumentave te tille jane:
 Llogarite qarkulluese
 Kartat e kreditit
 Llogarite e depozitave pa afat
 Te drejta afatshkurtra per arketim

13. Kosto e Amortizuar dhe Norma Efektive e Interesit
 Llogaritja e interesit te perllogaritur
 E ardhura nga interesat sipas kontrates = Balanca e klientit x Normen e interesit te kontrates


Llogaritje lineare e bazuar ne kushtet e kontrates (Actual/360, 30/360 etc.)

 E ardhura nga interesi per qellime kontabiliteti t2= (Vlera e mbarturt1 x (1+E.I.R.)Actual/365)- Vlera e
mbarturt1


Llogaritje e funksionit eksponencial

 E ardhura nga interesi per qellime kontabiliteti - te ardhuren nga interesi sipas kontrates =
Amortizimin
 Kosto e amortizuart2 = Vleren e mbarturt2-Pagesa
 E ardhura nga interesi per huate per te cilat eshte bere impairment( korigjim vlere) llogaritet
duke perdorur E.I.R. mbi vleren e rekuperueshme

14. Kosto e Amortizuar dhe Norma Efektive e Interesit
 Me 31/12/2007 Banka akordon nje hua 3-vjecare prej € 100,000 me norme kontrate 10%.
Gjithashtu Banka u paguan brokerave nje tarife € 800 dhe arketon nga klienti nje tarife
pjesemarrjeje (participation fee) € 1,500.
 Vlera e kontrates: 100,000
 Korigjimi kontabel: (700)
 Carrying amount: 99,300

Shuma e disbursuar e huase 100,000
 Kosto transaksioni
800
 Tarifa te arketuara
(1,500)
 Shuma ne hyrje
99,300

15. Kosto e Amortizuar dhe Norma Efektive e Interesit














Hyrjet kontabel gjate njohjes fillestare:
Disbursimi:
Dr Llogaria e huase1-balance klienti
Cr Arka
100,000
Pagesa e kostos se transaksionit:
Dr Llogaria e huase2- E.I.R. korigjim
Cr Arka
800
Pagesa e tarifes se angazhimit
(Commitment fee):
Dr Arka
Cr Llogaria e huase2- E.I.R. korigjim
100,000
800
1,500
1,500

16. nca midis te ardhures kontraktuale nga interesi dhe the ardhures kontabel nga interesi eshte sa kosto e transaksionit plus tarifen e kapita
Kosto e Amortizuar dhe Norma Efektive e Interesit
 Shembull-shembull i thjeshte llogaritjeje
Norma efektive e interesit = 10.27%= Ekuacioni i zgjidhur per
Diferenca midis te ardhures kontraktuale nga interesi dhe the ardhures kontabel nga
interesi eshte sa kosto e transaksionit plus tarifen e kapitalizuar.

17. Kosto e Amortizuar dhe Norma Efektive e Interesit













Hyrjet kontabel ne daten fillestare te postimit (31/12/2008)
Postimi i interesit te kontrates:
Dr Llogaria1 e huase-balance klienti
Cr Te ardhura nga interesi
10,000
Korigjimi i te ardhures nga interesi:
Dr Llogaria2 e huase-E.I.R. korigjimi
Cr Korigjimi i te ardhures nga interesi
229.51
Pagesa e klientit:
Dr Arka
Cr Llogaria1 e huase-balance klienti
10,000
10,000
229.51
10,000