Presentatie voor Samenwerkende Bedrijven Eemsdelta 23 september 2010 met nationale en regionale economie, economisch presteren Delfzijl en omgeving en Overig Groningen,

1. Economie in 2010/2011
Nederland en Eemsdelta
Willem van der Velden
SBE 23 september 2010
Rabobank Noord-Groningen

2. Agenda
• Prinsjesdag 2010
– Beleid: Miljoenennota, begroting departementen
– Economie: Wereld, Europa en Nederland in 2010 en 2011
• Economie van Groningen / Eemsdelta
– Actuele beeld en vooruitzichten, …
– … tegen de achtergrond van Prinsjesdag
Kennis & Economisch Onderzoek

3. Internationaal
Na regen…
3 Bron: Financial Times Kennis & Economisch Onderzoek

4. Internationaal
…komt zonneschijn
Bron: Financial Times
4 Bron: Financial Times Kennis & Economisch Onderzoek

5. Internationaal
Groeivooruitzichten
% %
12 12
10 10
8 8
6 6
4 4
2 2
0 0
-2 -2
-4 -4
-6 -6
VS eurozone Japan China wereld
2009 2010E 2011E
5 Kennis & Economisch Onderzoek

6. Internationaal
Wél groeivertraging, géén dubbele dip
• Positief effect voorraadopbouw is tijdelijk
• Exportgroei valt terug door lagere groei wereldeconomie
• Overheidsbeleid minder stimulerend of zelfs bezuinigingen
• Groei consumptie afhankelijk van overschotlanden
– Voldoende middelen om bestedingen op te schroeven … maar
ook hier onzekerheid en vooruitzicht bezuinigingen
6 Kennis & Economisch Onderzoek

7. Nederland
Consument is minder somber
40 40
20 20
0 0
-20 -20
-40 -40
-60 -60
-80 -80
00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10
Consumentenvertrouwen Koopbereidheid
Economisch klimaat
7 Kennis & Economisch Onderzoek

8. Nederland
Stabilisatie op de arbeidsmarkt
2001 2002 2003 2004
8 8
% %
7 7
6 6
5 5
4 4
seizoensgecorrigeerd
3 3
2008 2009 2010 2011
werkloosheid nu (as onder)
werkloosheid vorige cyclus (as boven)
8 Kennis & Economisch Onderzoek

9. Nederland
De Nederlandse economie in cijfers
Jaar op jaar mutatie in % 2009 2010 2011
Bruto Binnenlands Product -3,9 1¾ 1½
Particuliere consumptie -2,5 ½ ½
Overheidsuitgaven 3,7 ½ ¾
Private investeringen -16,5 -5 2¾
Goederen- en dienstenuitvoer -7,9 9½ 4¾
Goederen- en diensteninvoer -8,5 10 3¾
Consumentenprijsindex 1,2 1¼ 1
Werkloosheid (% beroepsbevolking) 4,9 5½ 5½
Begrotingssaldo overheid (% BBP) -5,4 -6 -4½
Overheidsschuld (% BBP) 60,8 66 69
9 Kennis & Economisch Onderzoek

10. Prinsjesdag en bedrijfsleven
• Voortzetting (eerdere fiscale) steunmaatregelen
– Verruiming verrekening verliezen
– Snellere afschrijving
– Garantiestelling overheid bedrijfsfinancieringen
– BTW-verlaging bouw voor onderhoud
– Verruiming speur- en ontwikkelingswerk (WBSO)
– Verlaging VpB eerste € 200.000
• Export blijft motor, maar verliest kracht
– Industrie , groothandel en transport profiteren
• Investeringsgroei weer in de plus
– Machines en computers, gebouwen nog niet
– Woningbouw herstelt licht, vooral verbouw; bouwnijverheid blijft het moeilijk
houden
– Nauwelijks groei consumptieve bestedingen (mn voedings- en genotmiddelen)
• Herstel winst en rentabiliteit
– Loonvoetstijging kan feestje bederven (bijdrage ZVW en pensioenpremie)

11. De economische thermometer
Bedrijfsleven
•
Winstgroei Rendement op Eigen Vermogen
Investeringsgroei Investeringsratio
Productiegroei Arbeidsproductiviteit
Arbeidsvolumegroei Werkgelegenheidsfunctie
Groei Kracht
Prestatie
11 Kennis & Economisch Onderzoek

12. Economische presteren regio
8
NL-gem = 6
7,1
7
6,1 6,2
6 5,7
5
4
3
Delfzijl en omgeving Overig Groningen
2009 2008
12 Kennis & Economisch Onderzoek

13. Economische groei regio
9
NL-gem = 6
8 7,9
7
6,0 6,2
6
5,0
5
4
3
Delfzijl en omgeving Overig Groningen
2009 2008
13 Kennis & Economisch Onderzoek

14. Economische kracht regio
7
NL-gem = 6
6,3 6,3
6,1 6,1
6
5
4
3
Delfzijl en omgeving Overig Groningen
2009 2008
14 Kennis & Economisch Onderzoek

15. Economische kracht regio
NL-gem = 6
6,3
Winstgroei
6,1
5,0
Productiegroei
5,5
4,8
Investeringengroei
6,1
3,8
Arbeidsvolumegroei
6,5
3 4 5 6 7 8
Delfzijl en omgeving Overig Groningen
15 Kennis & Economisch Onderzoek

16. Economische kracht regio
NL-gem = 6
6,4
Rentabiliteit eigen vermogen
6,8
8,2
Arbeidsproductiviteit
5,7
5,3
Investeringsratio
6,0
5,3
Werkgelegenheidsfunctie
6,1
5 6 7 8 9
Delfzijl en omgeving Overig Groningen
16 Kennis & Economisch Onderzoek

17. Dragers regionale economie
Delfzijl e.o
Zorg
Overheid
Overig Groningen
Zakelijke diensten
Vervoer Zorg
Horeca Overheid
Handel Zakelijke diensten
Bouw Vervoer
Industrie en Delfst. Horeca
Agrarisch Handel
Bouw
-20% 0% 20% 40% 60% 80%
arbeidsvolume bedrijfsresultaat omzet Industrie en Delfst.
Agrarisch
-40% -20% 0% 20% 40% 60%
arbeidsvolume bedrijfsresultaat omzet
17 Kennis & Economisch Onderzoek

18. Samenhang binnen de regio
(waar gaat de handel naartoe?)
100%
90%
80%
70%
60%
50%
rest Nederland
40% 3 gemeenten
30%
20%
10%
0%
industrie en zakelijke handel consument
landbouw toeleveranciers
18 Kennis & Economisch Onderzoek

19. Kansen voor Eemsdelta
• Sectorstructuur is weer in het voordeel van de regio
– Industrie, groothandel en transport
– Internationale oriëntatie en conjunctuur-’vooroplopers’
• Zeer omvangrijke investeringen Eemshaven
– Data-hotel
– 2e NorNed-kabel
– Energiecentrales en olie-opslag
– Duurzaamheid (CO2)
• Extra aandacht overheid voor regio
– Verdieping vaargeul Eemshaven
– Kwaliteit Waddenzee en water
– Versterking internationaal vestigingsklimaat Energieknooppunt
Groningen
– Transformatieplannen vanwege demografische krimp

20. Conclusies
• Sterk conjunctuurgestuurde regio
– Conjunctuurherstel zal hier als eerste ‘aanlanden’
• Aandacht voor energie en duurzaamheid biedt goede
mogelijkheden
• Investeringsboost is forse prikkel voor economie
– Direct/financieel
– Hier gebeurt wat!

21. en de handjes …?
21 Kennis & Economisch Onderzoek