3. İçindekiler;
1- Uçucu Yağ Nedir?
2- Neden Uçucu Yağ?
3- Uçucu Yağların Özellikleri
4- Uçucu Yağlar Bitkinin Hangi Organlarında Bulunur?
5- Uçucu Yağların Kullanım Alanları
6- Çoğunlukla Hangi Bölgede Bulunurlar?
7- Piyasa Değeri
8- Uçucu Yağların Yan Etkileri
9- Başlıca Uçucu Yağlar
10- Kaynakça
4.
5. 1- Uçucu Yağ Nedir?
Uçucu Yağ veya Essential Oil nedir?
Uçucu yağlar, tıbbi ve aromatik bitkilerden
veya bitkisel droglardan çeşitli yöntemlerle
elde edilen,
Uçucu,
Oda sıcaklığında sıvı olan,
Kristalleşebilen,
Keskin kokulu,
Ve su buharı ile sürüklenebilen yağımsı
karışımlardır.
6. Bu yağlar Tıbbi ve Aromatik bitkilerden
standart bir işlemle elde edilebilen kokulu
sıvılardır.
Yağ ismini ise su ile karışmadığından alır.
Uçucu yağlar pahalı olup, dayanıklı değillerdir.
(Bu sebeple ışık ve ısıdan uzak renkli cam
şişelerde saklanmalıdır.)
7. 2- Neden Uçucu Yağ?
Açıkta bırakıldıklarında oda sıcaklığında bile
buharlaşabildiklerinden dolayı ‘uçucu yağ’,
Eter gibi uçtuklarından ‘eterik yağ’,
Güzel kokulu olmaları ve parfümeride
kullanılmaları nedeniyle ‘esans’ gibi isimlerle
anılırlar.
8. 3- Uçucu Yağların Özellikleri
Genellikle oda sıcaklığında sıvıdırlar.
Uçucudur ve buharlaştıklarında geride
iz bırakmazlar.
Genelde renksiz veya açık sarı
renktedirler.
Genel olarak sudan hafiftirler.
Çok kuvvetli keskin bir kokuya ve tada
sahiplerdir.
9. Tamamen doğal materyallerdir.
Uçucu yağlar suda çok az çözünürler ki bu
bile kokularının suya geçmesine yeter.
Bunlar piyasada yağ altı suyu olarak
satılır.
10.
11. 4- Uçucu Yağlar Bitkinin Hangi
Organlarında Bulunur?
Bunlar bitkilerin tek bir organında bulunduğu gibi
tüm organlarında da bulunabilirler. Yoğunlaşma
oranları bitkiden bitkiye değişir. Bitkilerde;
Kök-rizom,
Gövde ve kabuk,
Yaprak,
Çiçek,
Meyve
Ve tüm olarak bulunurlar.
12. Örneğin;
Kök-rizom kısmında: Zencefil
Gövde ve kabuk kısmında: Tarçın
Yaprak kısmında: Nane, Defne
Çiçek kısmında: Gül, Yasemin
Meyve kabuğu kısmında: Limon, Portakal
Hemen her tarafında tüm olarak: Lavanta,
Kekik
13.
14. 5- Uçucu Yağların Kullanım Alanları
Parfümeri ve kozmetik sanayisinin en
önemli hammaddeleridir. Sabun, deterjan,
diş macunu üretim sanayisinde bol
miktarda kullanılmaktadır.
Uçucu yağların tadı ve kokuları güzel
olduğundan ilaç yapımında katkı maddesi
olarak ve şeker sanayisinde de
kullanılmaktadır.
16. Drog halinde ise genelde çay olarak
kullanılır. Ve bugün bütün dünyada çay
şeklinde tüketim oldukça yaygındır.
Gıda sanayisinde tad ve koku verici olarak
baharat şeklinde eskiden beri tüketilir.
Çoğu zaman, çok keskin olduklarından
dolayı sabit yağlarla seyreltilerek kullanılırlar.
17.
18. 6- Çoğunlukla Hangi Bölgede Bulunurlar?
Uçucu yağ taşıyan bitkiler daha çok
sıcak iklim bölgelerinde yetişir.
Özellikle ülkemizi de içine alan
Akdeniz Bölgesi bu bitkiler
bakımından en zengin bölgelerden
biridir.
19. 7- Piyasa Değeri
2005 yılının toplam uçucu yağ ihracatı
500.535 kg ile 15.060.903 $ olup, bu rakam
içinde en büyük pay gül yağına aittir.
Aynı yılın ithalat rakamlarına bakıldığında
600.965 kg dış alımın gerçekleştiği ve buna
9.015.597 $ ödenmiş olduğu anlaşılmaktadır.
Bunun içinde en büyük değer 2.507.364 $ ile
nane uçucu yağından kaynaklanmaktadır.
20. 8- Uçucu Yağların Etkileri
Uçucu yağların çeşidine ve dozuna bağlı olaraktan
bazı yan etkileri vardır.
Pozitif Etkiler:
Uçucu yağların etki şekilleri birbirinden çok farklıdır.
Örneğin;
kekik ve nane gibi uçucu yağların antibakteriyal
etkisi,
Okaliptüs ve oğul otu gibi uçucu yağların antiviral
etkisi,
Misk adaçayı ve papatya gibi uçucu yağların sedatif ve
kramp giderici etkisi,
Yasemin ve biberiye gibi uçucu yağların kas gevşetici
etkisi daha güçlüdür.
21.
22. Ayrıca bazı uçucu yağların;
Ağrı kesici
sakinleştirici
uyarıcı
ve cinsiyeti uyarıcı gibi değişik etki
şekilleri vardır.
23. Negatif Etkiler:
Uçucu yağları kullanırken çok dikkatli
olmalıyız. Çünkü;
Ciltde kızarıklık, kaşıntı gibi alerjik
reaksiyonlar sebep olabilir.
Ayrıca fazla kullanımda zehirlenmelere
ve şiddetli baş ağrılarına sebep olur.
27. Nane Uçucu Yağı
Latince: Mentha piperita
Nanenin Yaprakları Kullanılır.
Aromatik Tanımı: Fresh, Çiçeksi
Tıptaki Kullanımı
1. Soğuk Algınlığı
2. Mide, Baş ve Karın Ağrısı
3. Kalp Hastalıkları
31. Portakal Uçucu Yağı
Latince: Citrus sinensis
Portakalın Kabuğu Kullanılır.
Aromatik Tanımı: Tatlı Turunçgil
Tıptaki Kullanımı
1. Öksürük ve Soğuk Algınlığı
2. Selüloit Eritme
3. Öfke Kontrolü
33. Limon Uçucu Yağı
Latince: Citrus limon
Limonun Kabuğu Kullanılır.
Aromatik Tanımı: Fresh, Turunçgil
Tıptaki Kullanımı
1. Akne Tedavisi
2. Öksürük ve Soğuk Algınlığı
3. Romatizma Tedavisi
35. Gül Uçucu Yağı
Latince: Rosa damascena
Gülün Çiçekleri Kullanılır.
Aromatik Tanımı: Tatlı, Çiçeksi
Tıptaki Kullanımı
1. Ekzema Yönetimi
2. Kadınlarda Periyot Düzenleyici
3. Afrodizyak Etkisi
39. Biberiye Uçucu Yağı
Latince: Rosmarinus officinalis
Biberiyede Çiçekler Kullanılır.
Aromatik Tanımı: Ruhu Okşayan, Uyarıcı
Tıptaki Kullanımı
1. Depresyon Tedavisi
2. Öksürük ve Soğuk Algınlığı
3. Romatizma Tedavisi
40.
41.
42. Resources:
www.wikipedia.org
www.apsnet.org
Prof. Dr. Hasan BAYDAR (Tıbbi, Aromatik ve Keyf
Bitkileri Bilimi ve Teknolojisi)
Türkiye 9. Gıda Kongresi; 24-26 Mayıs 2006, Bolu
TİKTA A.Ş. (Tarımsal İklimleme ve Teknolojik
Araştırmalar Anonim Şirketi)