3. Visie op zakelijke dienstverlening 1
Geachte relatie,
Voor u ligt Visie op Sectoren (VOS), de jaarlijkse dwarsdoorsnede van het
Nederlandse bedrijfsleven. In VOS worden de actuele stand van zaken en de
vooruitzichten van een groot aantal sectoren en branches besproken. Aan de
hand van dit rapport kunt u uw onderneming spiegelen aan de trends en
actuele branchecijfers, kijken hoe het met de branche van uw toeleveranciers
is gesteld en zien wat de verwachtingen van ABN AMRO zijn voor uw eigen
branche.
Als bank anno nu publiceren wij VOS ook op onze nieuwe ABN AMRO Market Insights app voor de
iPad. Op deze app vindt u tevens onze andere sectorgerelateerde en macro-economische publicaties.
Aan het begin van het jaar werd het Nederlandse bedrijfsleven geconfronteerd met, helaas
wederom, een lichte recessie. De impact van deze nieuwe recessie wordt voor een belangrijk deel
bepaald door de mate waarin een sector herstel heeft laten zien na de dip in 2009. Precies de reden
waarom nu sectoren als bouw, retail, horeca en zakelijke dienstverlening het zwaar hebben.
Het lijkt er op dat mondiaal de economie zich herstelt en dit zal een positieve uitwerking hebben op
de Nederlandse export. Ook kan de verwachte daling van de grondstoffenprijzen een positieve
bijdrage leveren. In Nederland ligt echter de belangrijkste sleutel tot structureel herstel in handen van
de consument. Het consumentenvertrouwen is ongekend laag en gaat waarschijnlijk pas stijgen als
de onzekerheden over de Europese schuldencrisis, de eigen woning, pensioenen en de
overheidsfinanciën uit de lucht zijn. Met het onlangs door een aantal politieke partijen gesloten
akkoord wordt er geprobeerd om het overheidstekort terug te dringen. Hoe de maatregelen zullen
uitpakken op de economie, het consumentenvertrouwen en bijvoorbeeld de sector zakelijke
dienstverlening is op moment van schrijven van deze publicatie nog onduidelijk.
De sector zakelijke dienstverlening wordt geconfronteerd met grote structurele en conjuncturele
uitdagingen. Het zijn de structurele uitdagingen die de meeste zorgen baren, vooral de aanhoudende
druk op de brutowinst, de behoefte aan onderscheidend vermogen en de noodzaak om de
toegevoegde waarde die met het leveren van de dienst gepaard gaat duidelijk onder woorden te
brengen. In deze Visie op zakelijke dienstverlening zijn interviews opgenomen met Rob Bruins en
Rob de Laat, twee ondernemers die in tijden van crisis hun business modellen hebben aangepast.
‘Never waste a good crisis’.
Hopelijk stimuleert deze publicatie u om met ABN AMRO en uw collega-ondernemers van gedachten
te wisselen over de uitdagingen voor uw bedrijf en uw sector in Nederland. Wij denken graag met u
mee en zijn u graag van dienst. Namens alle collega’s van ABN AMRO wens ik u en uw bedrijf alle
succes toe!
Met vriendelijke groet,
Joop Wijn
Lid Raad van Bestuur ABN AMRO
5. Visie op zakelijke dienstverlening 3
4 visie op Nederland
26 uitvaartbedrijven
6 interview
28 uitzendbureaus
10 accountantskantoren
30 leeswijzer
12 advocatenkantoren
32 colofon
14 beveiliging en opsporing
16 deurwaarders en
incassobureaus
18 economische adviesbureaus
20 marktonderzoekbureaus
22 notariskantoren
24 schoonmaakbedrijven
6. 4
visie op Nederland
Nederlandse economie
krabbelt in 2012 weer op
Vorig jaar is de economische groei sterk vertraagd en belandde de economie in een
recessie die in het begin van 2012 nog voortduurde. Er zijn echter aanwijzingen dat de
economie in het tweede halfjaar weer groei zal vertonen – waarschijnlijk dankzij een
aantrekkende uitvoer. De consumptieve bestedingen dalen naar verwachting opnieuw.
In 2011 groeide de economie met 1,2%. Ten opzichte van de groei gemiddelde jaargroei toch op 3,8% is uitgekomen, is dan ook gro-
in 2010 (+1,7%) leek de afzwakking beperkt, maar achter die 1,2% tendeels toe te schrijven aan het stevige groeitempo tegen het eind
gaat een forse afkoeling van de economie schuil in de loop van het van 2010.
jaar. In het eerste kwartaal van 2011 steeg het bruto binnenlands
product (bbp) nog met 0,75% ten opzichte van de voorgaande peri- De forse afkoeling bij de uitvoer komt grotendeels, of zelfs hele-
ode. In de daaropvolgende kwartalen viel dat cijfer steeds lager uit. maal, op het conto van de afzetmarkten. Driekwart van de goede-
In het derde en vierde kwartaal was zelfs sprake van krimp (respec- renuitvoer blijft in de EU en daarvan blijft het overgrote deel binnen
tievelijk -0,4 en -0,6% kwartaal-op-kwartaal). Deze ontwikkeling stak de eurozone (krap 59% van de totale goederenuitvoer). De totale
ongunstig af bij die van de eurozone als geheel. In het derde kwar- goedereninvoer van de eurozone is zelfs nog wat meer terug-
taal kromp de Nederlandse economie al, terwijl de eurozone-econo- gevallen dan de Nederlandse uitvoer. We zien hier de gevolgen van
mie nog een plus liet optekenen en in het slotkwartaal van 2011 viel diverse groeivertragende factoren. Denk aan de hoge olieprijzen
het groeicijfer (-0,6%) opnieuw lager uit dan dat voor de eurozone begin 2011, bezuinigingen door overheden en de grote onrust als
als geheel (-0,3%). Jaar-op-jaar viel de groei van het bbp terug van gevolg van de staatsschuldencrisis in de eurozone. Met name die
+2,2% in het begin van het jaar naar -0,2% in het laatste kwartaal. laatste factor heeft het vertrouwen in de economie in de tweede
helft van het afgelopen jaar stevig doen slinken.
Afzwakking groei economie voorbij?
6 120 De economie van de eurozone is naar verwachting in het eerste
kwartaal van 2012 opnieuw gekrompen. Dat kan worden afgeleid
3 105
uit de begin april beschikbare indicatoren. ABN AMRO verwacht dat
de eurozone-economie in het tweede kwartaal stabiliseert, om
% 0 90
vanaf het midden van het jaar weer wat te gaan groeien. Dit be-
75
scheiden herstel kan vooral worden toegeschreven aan de opleving
-3
van de wereldhandel. De binnenlandse bestedingen in de eurozone
-6 60 staan echter onder druk van bezuinigingsmaatregelen. Duitsland
1991 1993 1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011
bbp (% j-o-j; l.as) lijkt hierop overigens een uitzondering te vormen.
Economisch-sentimentindicator (r.as)
Bron: Thomson Reuters Datastream De laatste Nederlandse uitvoercijfers lijken (al) wat minder ongun-
stig. In de jaar-op-jaarvergelijking zagen we eind vorig jaar en begin
Uitvoergroei sterk vertraagd, maar dit jaar weer enige stijging van het groeicijfer. Ook de indicatie van
eerste lichtpuntjes zichtbaar de inkoopmanagersindex (PMI) is beter: de deelindex voor de ex-
portorders lag in januari en vooral in februari boven de 50, dat is het
Kijken we naar het verloop van de verschillende bestedingscompo- niveau dat het verschil markeert tussen krimp en groei. Hoewel we
nenten, dan valt op dat de uitvoer (de kurk waar de economie op in maart weer een daling zagen, bleef deze deel-PMI in die maand
drijft) in de loop van het jaar per saldo niet is toegenomen (0,0% nog duidelijk boven de 50.
j-o-j in vierde kwartaal). Na bescheiden kwartaal-op-kwartaal-plus-
sen in het eerste halfjaar, was daarna sprake van minnen. Dat de
7. Visie op Nederland 5
Uitvoergroei lijkt dal gepasseerd Bedrijven die overwegend op de binnenlandse markt georiënteerd
PMI >50 wijst op groei; <50 – krimp zijn (zie ook hieronder), zullen het in 2012 in doorsnee moeilijker
20 70
hebben dan bedrijven die meer exportgericht zijn.
10 60 Huizenmarkt zit vast
De huizenmarkt zit in het slop en er is weinig vertrouwen dat de si-
% 0
50
tuatie spoedig verbetert. De marktindicator van Vereniging Eigen
-10 Huis bereikte in maart een nieuw dieptepunt. Het gebrek aan ver-
40
trouwen draagt bij aan de verwachting dat de huizenprijzen verder
-20
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
30 zullen dalen. Deze verwachting wordt verder gevoed door de ont-
Uitvoer goederen (% j-o-j; l.as) wikkeling van het transactievolume. Het teleurstellend lage aantal
PMI exportorders (index; r.as)
transacties in de eerste maanden van het jaar laat zien dat de hui-
Bron: CBS, Markit NEVI zenmarkt volledig is verkrampt. Dit lage aantal woningtransacties
valt deels terug te voeren op de minder ruimhartige verstrekking van
Binnenlandse bestedingen onder druk hypotheken. De beperkingen op de leencapaciteit vanuit de regelge-
De zwakke stee van de Nederlandse economie is de particuliere ving, zoals de strengere Gedragscode Hypothecaire Financieringen,
consumptie. Deze is al vier kwartalen achtereen gekrompen met de verlaagde Nibud-woonquote en de internationaal aangescherpte
als dieptepunt een terugval van 0,9% kwartaal-op-kwartaal eind kredietvoorwaarden van banken, zijn verantwoordelijk voor een
2011. Daarmee lag de consumptie op het laagste niveau sinds eind minder ruimhartige kredietverlening. Daarnaast speelt de discussie
2003! Gemiddeld kromp de consumptie vorig jaar met 1%. Dat is over de toekomst van de hypotheekrenteaftrek. ABN AMRO houdt
beduidend meer dan de daling van het reëel beschikbaar inkomen er rekening mee dat de huizenmarkt voorlopig vast blijft zitten.
met bijna een half procent. Factoren die verantwoordelijk zijn voor Hoewel de beperkte omvang van de woningvoorraad een prijsval
deze sterkere daling van de consumptie, zijn het vermogensverlies helpt voorkomen, dient rekening te worden gehouden met een ver-
op de aandelen- en de huizenmarkt en het sterk gedaalde consu- dere daling van de huizenprijzen. We schatten dat de huizenprijzen
mentenvertrouwen. Dat vertrouwen stond vorig jaar ook elders in dit jaar met 5% dalen. Ook het aantal transacties blijft laag.
de eurozone onder druk vanwege de staatsschuldencrisis, maar in
ons land speelden nog meer factoren. Zo was er onzekerheid over
de hoogte van de pensioenen vanwege de gedaalde, en te lage, Inflatie
dekkingsgraden van pensioenfondsen. Verder is er het hete hangij- De inflatie liep in 2011 geleidelijk op van 2% in het begin van het
zer van de hypotheekrenteaftrek. Ten slotte wijzen we op de extra jaar naar een piek van 2,7% in september. De toename van het
bezuinigingen. Omdat het begrotingstekort in 2013 flink te hoog prijsstijgingstempo was het gevolg van onder meer hogere arbeids-
dreigt uit te vallen, moet fors extra worden bezuinigd. Ook dat kan kosten en energieprijzen. Daarna viel het cijfer wat terug naar 2,5%
van invloed zijn op de stemming van de consument. in de eerste drie maanden van 2012. Gemiddeld kwam de inflatie in
In 2012 neemt de koopkracht opnieuw af: door bezuinigingsmaatre- 2011 uit op 2,3%.
gelen én omdat de brutoloonstijging (al is deze iets hoger dan in
2011) weer achterblijft bij de inflatie. Alles overziend, gaan we ervan In de loop van 2012 kan het inflatietempo verder afnemen. Deze
uit dat de consumptie dit jaar opnieuw krimp zal vertonen. verwachting baseert ABN AMRO op de aanname dat de olie-
prijzen verder dalen, aangezien het risico van een escalatie in het
Hoewel we voor het tweede halfjaar – vooral dankzij de voorzichtig Midden-Oosten is afgenomen. Echter, door de aangekondigde
aantrekkende uitvoer – weer wat economische groei verwachten, BTW-verhoging kan in het vierde kwartaal de inflatie een sprong
zal het bbp dit jaar (gemiddeld) toch duidelijk dalen. Maar voor 2013 maken.
wordt weer een positief cijfer voorzien.
Particuliere consumptie daalt verder Risico’s
3 De risico’s voor het scenario van ABN AMRO liggen vooral aan de
2
‘onderkant’. In ons scenario gaan wij ervan uit dat de Europese be-
1
leidsmakers erin slagen de staatsschuldencrisis verder te bedwin-
%0
gen, maar dit is verre van zeker. Een nieuwe escalatie van de
-1
staatsschuldencrisis in de eurozone is niet ondenkbaar. Verder
-2
zouden de olieprijzen kunnen stijgen. De economische groei zou in
-3
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 beide gevallen worden gedrukt; en de inflatie valt - bij stijgende olie-
Reëel beschikbaar inkomen Particuliere consumptie
prijzen - hoger uit. Ook bestaat het risico dat de situatie op de hui-
Bron: CBS, ABN AMRO Economisch Bureau zenmarkt verder verslechtert.
8. 6
Rechts: Rob Bruins, directeur Bruins Recruitment en voorzitter Summum.nu.
Links: Han Mesters, sector banker Zakelijke Dienstverlening ABN AMRO.
Rob Bruins & Rob de Laat :
‘Never waste a good crisis ‘
De recruitment branche staat voor een lastige opgave: hoe de technologische
ontwikkelingen te combineren met de tweede dip? Sinds 2008 hebben veel bedrijven
de activiteiten moeten staken. Alleen maar cv’s schuiven: dat verdienmodel lijkt niet erg
toekomstbestendig. Welke rol spelen social media? Is de toekomst aan het impresario-
model? Welke bedrijven kennen de cultuur van een bedrijf én de persoonlijkheid van de
kandidaat, zodat ze goede matches kunnen maken? Kan de rest van de wervings-
activiteiten geautomatiseerd worden? Werving en selectie, anno 2012: waar gaat het
heen? Rob Bruins, Han Mesters en Rob de Laat geven hun visie op de ontwikkelingen.
Bruins is directeur van Bruins Recruitment en voorzitter van het kwaliteitskeurmerk
Summum.nu. Mesters is sector banker Zakelijke Dienstverlening ABN AMRO. De Laat is
directeur van Staffing Management Services.
9. Interview 7
Rob Bruins: ‘Toen ik 27 jaar geleden begon, was mijn sector in lopen en te praten. Dat blijft mensenwerk, je kunt er geen soft-
hoge mate een hocus pocus business. Ik wist welke opdrachten ware voor ontwikkelen.’
ik had, en mijn kandidaten niet. Kennis is macht. Dat was een ge-
weldige tijd, met een heel mooi rendement, dat is in 2012 nauwe- Bruins: ‘Bedrijven kunnen, als ze het slim organiseren, zeker met
inzet van internet, rechtstreeks mensen uit de markt trekken.
‘Sector was vroeger hocus pocus Maar niet voor de volle 100%. De 20/80 regel geldt. Met 20% van
je energie kun je 80% van de mensen vinden die je zoekt. Dié
business’ matches zijn redelijk eenvoudig te maken. Maar de overige 20%
van de vacatures zijn ingewikkelder, en daar gaat 80% van je ener-
gie in zitten. Je moet de bedrijfscultuur kennen en weten of
lijks meer voor te stellen. Denk je eens in: in mijn begintijd was iemand ‘bij dat behang’ past. Een goede leverancier zal altijd zijn
talent soms zó zeldzaam, dat we al eenderde van ons geld meerwaarde, onderscheidend vermogen, te gelde kunnen maken,
kregen, als we de opdracht alleen hadden aangenomen, eenderde ook in 2020. Daar ben ik van overtuigd.’
kregen we als we twee kandidaten hadden geleverd die aan het
profiel voldeden, en de laatste portie bij afronding. Ik heb zelfs
vijfduizend gulden kunnen rekenen voor alleen het analyseren van Schakels uit de keten gesneden
een vacature, wat verder los stond van de opdracht. Toen internet Bruins: ‘Wij werken met het impresario-model. Van 1.200 verko-
kwam, eind jaren negentig, heb ik het bedrijfsmodel 180 graden pers, werkzaam in de sierteelt import- en export, hebben we er
omgedraaid. Van hocus pocus naar volledig transparant. Alle vaca- 1.000 in beeld. Voor de groente- en fruitsector gelden dezelfde ge-
tures op het net. Iedere kandidaat die een interview heeft gedaan, tallen. Van in totaal 2.000 verkopers weten we hun opleiding,
vult online een tevredenheidonderzoek in.’ talen, productgroepen, het type klanten waarmee ze werken, de
landen waar ze komen. Als we iemand interviewen, doet de kan-
Sinds de start van de crisis in 2008, is het aantal bureaus in de re- didaat vooraf een online assessment, waar 63 competenties ge-
cruitment branche terug gelopen van 2.800 naar 1.200 en het gros meten worden en twee persoonlijkheidsstijlen. Van die 2.000 zijn
van de overlevers zag de omzet tot de helft dalen, weet Bruins. er 400 extreem goed in hun vak; daar hebben we aparte talent-
‘De totale omzet is met 65% gedaald. Alleen wie in de sector nog pools voor gemaakt.’
waarde weet toe te voegen, heeft kans op een toekomst. Er is
een fenomeen dat het imago van de branche schade doet: het Bruins: ‘We stappen naar de sierteelt- en groente- en fruitbedrij-
platte cv-schuiven, vaak met behulp van internet. Een bedrijf met ven, waarvan we vinden dat ze een winnend concept hebben, en
een vacature een stapeltje cv’s leveren dat aan de criteria voldoet. zeggen hen: we kunnen jullie helpen met het boeien en binden
De opdrachtgever zoekt het verder zelf uit. Ik heb geen harde cij- van je personeel. Overigens, misschien verbazingwekkend, we
fers, maar ik schat dat 25% van de sector nog zó werkt.’ zijn niet naar The Greenery gestapt, een van de allergrootste spe-
lers in de groente- en fruitsector, omdat zij volgens ons geen win-
nend concept hebben. Met individuele kandidaten hebben we
Bedrijfscultuur snuiven loopbaangesprekken, waarin we met hen de ontwikkelingen in
Han Mesters: ‘Je bent ondernemer met veel ervaring, en voorzit- hun sector bespreken. Bijvoorbeeld het fenomeen dat er steeds
ter van Summum.nu, een koepelorganisatie van dertig werving, meer schakels uit de keten gesneden worden. Een Nederlandse
search & selectiebureaus. Wat is jullie missie?’ sierteeltexporteur leverde aan een Europese supermarktketen
maar liefst EUR 60 miljoen bloemen, en dat houdt binnenkort op,
Bruins: ‘We hopen met Summum.nu het niveau van onze sector want de supermarkt gaat ze direct inkopen bij telers. De tussen-
op te krikken, te bevrijden van het cowboy-achtige imago dat aan handel heeft voor deze retailer geen functie meer. Retailers willen
de cv-schuivers kleeft. Mijn belangrijkste boodschap aan vakgeno- daarvoor onze expertise inhuren, en voor kandidaten die wij in
ten? Zorg dat iedereen op internet kan nagaan welke kwaliteit je beeld hebben, kan een stap naar retail erg interessant zijn.‘
bureau biedt. Heeft een kandidaat een interview gehad bij een
Summum.nu-gecertificeerd bedrijf, dan vult hij of zij online een te-
vredenheidonderzoek in, dat iedere surfer kan zien. Summum.nu- Cv-schuivers krijgen het moeilijk
certificering verplicht tot zes maanden garantie: bevalt een kandi- Mesters: ‘Jij werkt voor een hele specifieke markt, hebt geen
daat niet, dan moet een bedrijf de klus gratis invullen. Zo borgen schulden, weet waarmee je bezig bent. Dat is toekomstbesten-
we een investering in human capital. En om dát te kunnen doen, dig. Veel andere recruitment bureaus gaan het zwaar krijgen als
moet je het bedrijf van je opdrachtgever heel goed kennen. Je de crisis doorgaat. Vooral de cv-schuivers, die niet zo veel toege-
moet de bedrijfscultuur onderzoeken, opsnuiven, door er rond te voegde waarde hebben. En dat terwijl er al 1.600 bureaus ter ziele
10. 8
zijn gegaan. Wat het moeilijk maakt, is dat de sector werving en weldig medium is om een vraag naar personeel mee in de markt
selectie vroeg-cyclisch reageert op het begin van een dip, en laat- te zetten. We denken vaak aan hoog geschoolde zzp’ers, maar
cyclisch reageert op het weer aantrekken van de economie. Als je ook in de thuiszorg en in de bouw zijn er veel zelfstandige profes-
dan twee dips snel achter elkaar krijgt, veroorzaakt dat een extra sionals werkzaam. Met Evita Zorg, een thuiszorgbureau waarin ik
moeilijke periode.’
‘Totale omzet sector in vier jaar
Een beetje zzp’er twittert met 65% gedaald’
Rob de Laat: ‘Staffing Management Services is geen recruitment
bureau maar wij helpen bedrijven, organisaties maar ook over-
heidsinstellingen bij het efficiënt inzetten van flexibel personeel. participeer, werken we voor 60% met zzp’ers. En allemaal zijn ze
Wij beheren het inhuurproces van de opdrachtgever. Verder zit ik online actief. Ik schat dat van alle zzp’ers zo’n 80% online actief is.
in de Raad van Advies van Studentalent, een uitzendbureau voor En die 20% die ik mis: die nemen hun vak waarschijnlijk niet zo
hbo- en wo-studenten. De wereld verandert door ongekende digi- serieus.’
tale mogelijkheden zó snel, en wordt zo transparant dat het een
omslachtige werkmethode is om veel geld en energie te steken in
grote databestanden met cv’s en interviews. Op internet en Tegen stroom in roeien
Twitter kunnen voor vacatures geschikte kandidaten gevonden Mesters: ‘Grote bedrijven overschatten anno 2012 enorm de be-
worden.’ reidheid van jonge mensen, van de screen generation, om ergens
vast in dienst te gaan. Jonge mensen hebben één loyaliteit: moi.
De Laat: ‘Waar ik in geloof: anno 2012 is elke zichzelf respecteren- En voor hen zijn intrinsieke waarden als een goede balans tussen
de professional online actief. En die gebruiken dat kanaal héél privé en werk, en mogelijkheden om tussentijds op reis te gaan,
bewust. Zzp’ers zijn actief, niet alleen op LinkedIn, maar ook op veel belangrijker dan een vaste baan. Je kunt als bedrijf wel
Twitter. Twee jaar geleden wist ik niet wat ik ermee moest. Wat denken dat mensen blij mogen zijn om binnen je bedrijf te mogen
voor platform is het nou? Ik zie dat het vandaag de dag een ge- werken. Of dat je de baas bent, dat mensen naar je moeten luis-
Links: Rob de Laat, directeur Staffing Management Services.
Rechts: Han Mesters, sector banker Zakelijke Dienstverlening ABN AMRO.
11. Interview 9
teren en dat kernfuncties alleen met een vast dienstverband inge-
vuld moeten worden. Maar dat is tegen de stroom in roeien.
‘Screen generation niet onder de
Mensen met een kernfunctie willen niet altijd meer een vaste indruk van geld, macht en prestige’
baan, ook al wil het bedrijf dat nóg zo graag, omdat het om heel
belangrijk specialistisch werk gaat. De masculiene, verticale orga-
nisatie, met sterk hiërarchische verhoudingen heeft niet de toe- De Laat: ‘De flexibele schil is heel goed door een bedrijf zelf te
komst. Overigens is het goede nieuws dat Nederlanders, door managen. Een bedrijf kan door de transparantie die internet ople-
onze unieke cultuurkenmerken, goed gedijen in een horizontale vert, net zo veel weten over de mensen die zich in de markt aan-
organisatie.’ dienen, als een leverancier. Met dat gegeven kunnen ze iets doen.
Mijn eerste advies zou zijn: definieer een proces voor de flexibele
De Laat: ‘Grote bedrijven werken steeds meer met een flexibele schil, en kies een regisseur: zodat de verantwoordelijkheid niet
schil, maar eigenlijk voelt niemand zich eindverantwoordelijk voor meer tussen HR, inkoop en business in zweeft. Daarna: zorg dat
flex. Human Resource Management, HR, wil vaak die verantwoor- je zichtbaar bent als bedrijf. Nu doen bedrijven daar nogal huiverig
delijkheid niet nemen, is daarvoor vaak ook niet geëquipeerd. HR over, uit angst te veel vragen en mensen op zich af te krijgen.
wordt in veel gevallen niet serieus genoeg genomen door de be- Maar het is mogelijk om een geautomatiseerd proces te definië-
drijfsvoering. Inkoop kijkt naar prijs en contracten, maar niet naar ren dat via platforms afgehandeld kan worden. Dan kom je vrij ge-
de langetermijnbehoefte van een organisatie. Die worden afgere- makkelijk van honderd aanmeldingen tot een top tien. Het is wel
kend op de besparing die ze realiseren, niet op de bijdrage die de belangrijk dat je als bedrijf het initiatief neemt en de regie op het
flexibele schil levert.’ inhuurproces zelf in handen houdt. Laat nooit je oren hangen naar
externe leveranciers. Bedrijven laten zich te snel bang maken dat
De Laat: ‘HR zou die verantwoordelijkheid moeten nemen voor ze die ene fantastische kandidaat niet krijgen. Maar er is niet één
het proces om flex goed te organiseren. Zij kunnen dat afstem- fantastische kandidaat. Er zijn er altijd meerdere.’
men met het beleid voor vast personeel. Nu wordt de oplossing
voor een vacature te snel buiten de deur gezocht, meestal bij een
bureau waarvan men denkt dat die wel met een goede kandidaat Dinosaurus in een museum
zal komen. Dat kost veel extra en feitelijk onnodig geld. HR zou Mesters: ‘Het is lastig te voorspellen hoe de sector zich zal
eerst binnen de eigen organisatie op zoek moeten gaan. Levert hebben ontwikkeld in 2020, 2030. Daarvoor zijn er te veel rappe
dat niets op, dan kun je zoeken onder flexwerkers waar al eerdere technologische ontwikkelingen aan de gang. En zijn de economi-
goede ervaringen mee zijn opgedaan. En als dat niets oplevert, sche ontwikkelingen te onvoorspelbaar. Het valt bijvoorbeeld niet
stap je naar een extern bureau. En bij deze laatste twee stappen te voorspellen in welke mate onze beroepsbevolking gaat krim-
zou je internet en social media actief kunnen inzetten om je doel- pen. We zijn wel van mening dat de zogeheten voorspelde ‘War
groep te bereiken. Maar eerlijk gezegd zie ik nog geen enkel groot for Talent’ op dit moment veel minder een probleem is voor bedrij-
bedrijf, dat zelf zijn flexibele schil runt, met handige inzet van inter- ven. In het ABN AMRO-rapport Social Media en arbeidsbemidde-
net en Twitter.’ ling schrijf ik dat een doorkijkje naar een verdere toekomst een
aantrekkelijk gedachte-experiment is, maar in hoge mate specula-
tief. Je kunt daarbij maar beter het punt in de toekomst niet te ver
Stoere dingen doen kiezen en de penseelstreken zo breed en vaag mogelijk op het
Mesters: ‘Terwijl die flexibele schil alleen maar belangrijker zal canvas te zetten.’
worden. Je kunt al spreken van een flexibele kern en een vaste
schil. De screen generation is niet onder de indruk van geld, Mesters: ‘Wie weet, zijn de screenagers veel honkvaster dan ik
macht, prestige en de peer-group pressure die daarvan uit gaat. ooit had gedacht. Maar ik denk dat bedrijven mensen niet lang aan
Die heeft geen zin in hiërarchische toestanden in bedrijven. Ik heb zich kunnen binden. Het zal straks vooral gaan over: talentvolle
wel eens bij een sollicitatiegesprek gezeten met een screenager professionals vinden, volgen en verbinden. Met social media.
die na tien minuten opstond en zei: ik heb er geen goed gevoel Hoewel die straks geen aparte naam meer hebben, zo gewoon
bij, ik ga. Jongeren denken veel meer in termen van projecten. Via zullen ze zijn. De onderneming die niet mee gaat met deze ont-
LinkedIn verdelen ze grote projecten die ze hebben aangenomen, wikkelingen, is over tien jaar een dinosaurus in een museum. Het
onder studie- en vakgenoten.’ instituut als manier van organiseren van arbeid en kennis, is
passé.’
12. 10
accountantskantoren
Opdrachtgevers kostenbewuster: kritischer op prijs en geleverde dienst
Voor MKB-kantoren is consolidatie de manier voor groei in marktaandeel
Wetgeving en toezicht verder aangescherpt
Branchebeschrijving
Openbare accountants voeren controles uit en stellen jaarrekeningen onder andere administratief gebied en adviseren zij bij overname en
op. Een openbare accountant stelt vast of de jaarrekening een getrouw opvolging. Er zijn twee typen accountants: de Registeraccountant
beeld geeft van de werkelijkheid en geeft zijn oordeel daarover weer in (veelal gericht op grote ondernemingen) en de Accountant-
een accountantsverklaring. Daarnaast geven accountants advies op administratieconsulent (met het MKB als hoofdactiviteit).
Trends en ontwikkelingen
Na de financiële crisis van 2008 is het bergafwaarts gegaan met de greep en als gevolg hiervan wordt in dit segment een consolidatieslag
branche en liggen kantoren vrijwel continu onder vuur. De branche werd gemaakt. Kantoren doen dit niet alleen uit noodzaak voor continuïteit,
verweten dat zij met te weinig daadkracht heeft opgetreden, wat ten ook schaalgrootte en de wens om het gat met de top te verkleinen
koste is gegaan van de reputatie. De omzet en winst daalden sindsdien spelen mee. Voor MKB-kantoren zijn samenwerking en overnames op
structureel. Opdrachtgevers werden kostenbewuster en stelden zich dit moment vrijwel de enige middelen om in marktaandeel te groeien
daarom kritisch op tegenover de prijs en de geleverde dienst. Dit voerde en daarmee de concurrentie aan te gaan met de grotere kantoren. Auto-
de druk op tarieven verder op en verhevigde de onderlinge concurrentie. nome groei is moeilijker te realiseren dan voorheen en strategische sa-
Om het kwaliteitsniveau op peil te houden, moesten daarnaast de in- menwerking is dan een logische volgende stap. Het aandeel zzp’ers is
vesteringen (in IT-systemen en vakinhoudelijke opleidingen) op minimaal in deze branche hoog en groeit jaarlijks. Ook dit is een ontwikkeling die
hetzelfde niveau blijven, waardoor de druk op de marges werd opge- sterk bijdraagt aan de druk op prijzen en winstmarges, en die de concur-
voerd. De financiële druk houdt vooral de middelgrote kantoren in zijn rentie intensiveert.
Onze visie
Wijzigingen in wetgeving zullen het bestaande verdienmodel wijzigen gen door opdrachtgevers verplicht worden gemeld bij de AFM. Daarmee
van kantoren die boekencontroles uitvoeren bij organisaties van open- valt de commerciële prikkel weg en kan de onafhankelijkheid worden
baar belang (beursgenoteerde bedrijven, verzekeraars en banken). De gewaarborgd. Veel kantoren hebben een verdienmodel, gebaseerd op
wetgeving is op dit terrein aangescherpt vanwege de grote maatschap- een breed dienstenpakket met daarin controlewerkzaamheden, belas-
pelijke invloed van deze bedrijven op de samenleving en de noodzaak tingadvies en adviesdiensten. Met de wetswijziging zullen kantoren
van betrouwbare analyses over deze bedrijven. Drie nieuwe wijzigingen gaan nadenken over hun huidige verdienmodel. De splitsing van contro-
in de Wet op het accountantsberoep zullen beperkingen opleggen voor le en advies vraagt om specialisatie. Alleen op die manier kunnen kanto-
accountantskantoren die organisaties van openbaar belang controleren. ren hun toegevoegde waarde aantonen richting opdrachtgevers. De ver-
Zo mag er naast uitgevoerde controlediensten tegelijkertijd geen advies- wachting is echter dat de mogelijkheden met automatisering in
diensten meer worden verleend, moet er verplicht om de 8 jaar worden boekencontrole verder een vlucht zal nemen en dat kantoren zich beter
gewisseld van accountantskantoor en moeten accountantsbenoemin- kunnen onderscheiden op adviesopdrachten.
Kerngegevens Websites
Omzetgroei 2011: -0,9% ▶▶ waarvan belastingadviesbureaus: 11% www.nba.nl
Bedrijven met 1 werkzame persoon: 78% ▶▶ waarvan accountantskantoren: 8% www.accountantsonline.nl
▶▶ waarvan boekhoudkantoren: 48% ▶▶ waarvan overige admin. kantoren: 11% www.accountancynieuws.nl
www.accountant.nl
ABN AMRO omzetverwachting 2012: -1,5%
13. accountantskantoren 11
Omzet accountancy daalde in 2011 met 0,9% Bron: CBS
▶▶ Na zes kwartalen van krimp sinds eind 2009, realiseerden accoun- 8%
tantskantoren halverwege 2011 weer een omzetgroei van 1,1%. 6%
De euforie was echter van korte duur want in het laatste halfjaar 4%
daalde de omzet weer. Per saldo is de omzet voor accountants- 2%
%-groei (j.o.j.)
kantoren in 2011 gedaald met 0,9%. 0%
▶▶ De daling van het volume (vraag naar accountancydiensten) is
-2%
mede ingegeven door een toename van het aantal faillissementen
-4%
(minder opdrachten) en een afname van het aantal uren per op-
-6%
dracht.
2007-1
2007-2
2007-3
2007-4
2008-1
2008-2
2008-3
2008-4
2009-1
2009-2
2009-3
2009-4
2010-1
2010-2
2010-3
2010-4
2011-1
2011-2
2011-3
2011-4
Omzetgroei BBP-groei
Prijzen accountantscontrole staan onder druk Bron: CBS
8
▶▶ De laatste jaren hebben klanten de indruk dat de tarieven van
6
accountants hoog zijn. Dit heeft geleid tot een structurele daling
4
van prijzen voor de standaard werkzaamheden, zoals accountants-
2
controle. Voor maatwerkdiensten van accountants, zoals financiële
%-groei j-o-j
0
administratie en (belasting)advies, is de prijsdruk minder van
-2
belang.
-4
▶▶ Klanten eisen transparantie in de uurtarieven en de bestede tijd.
-6
Hiermee is de prijs-kwaliteitverhouding een belangrijk criterium
2009 2010 2011
geworden. Financiële administratie Advisering (ex. belastingadvies)
Accountantscontrole Belastingadvies
Groot verschil tussen ‘Big Four’ en overige kantoren Bron: Accountancynieuws
▶▶ De branche is erg gefragmenteerd. De ‘Big Four’ hebben samen 180.000
(grootte bol = omzet 2010)
KPMG 3
circa 25% van de totale omzet. De top-10 is verantwoordelijk voor 160.000
PWC 1
circa 35%. Het MKB heeft hiermee een grote rol. Ernst & Young 2
140.000
Baker Tily Berk 9
▶▶ In omzet is PwC de grootste, gevolgd door Ernst & Young. De Deloitte 4
120.000
verschillen tussen de ‘Big Four’ zijn echter klein. Na de ‘Big Four’ Mazars 8
Grant Thornton 10 BDO 5
volgen op afstand BDO en GIBO Groep. Grant Thornton heeft een 100.000
De Jong GBO Groep (incl. Flynth) 7
Omzet per fte
& Laan 11 Accon AVM 6
grote slag geslagen met de overname van ESJ. 80.000
▶▶ Kleine spelers zijn hier qua omzetniveau per fte op eenzelfde of
60.000
zelfs hoger niveau dan grotere spelers. 1.000 2.000 3.000 4.000 5.000 6.000
Werknemers (fte)
= omzet/fte > EUR 140.000 = omzet/fte EUR 100.000-140.000 = omzet/fte EUR < 100.000
Meer dan 40% van vestigingen in Noord- en Zuid-Holland Bron: CBS
▶▶ Het merendeel van de vestigingen bevindt zich in de randstad,
3%
waarvan Noord- en Zuid-Holland veruit de meeste vestigingen 3%
herbergen. 2%
▶▶ De middelgrote en grote kantoren hebben een brede klantenkring 19%
2% 5%
en daarmee veelal vestigingen verspreidt over heel Nederland. De
9% 11%
23%
kleine kantoren profileren zich vooral regionaal.
▶▶ Het aantal vestigingen groeide jaarlijks met gemiddeld 5%, maar 15%
2%
verwacht wordt dat het tempo van de groei zal afnemen.
6%
14. 12
advocatenkantoren
Groei door meer claims, faillissementen en arbeidszaken
Concurrentie verhevigt en druk op tarieven neemt in bepaalde segmenten toe
Omzetgroei 2012 vooral gedreven door toenemende vraag
Branchebeschrijving
Een advocaat geeft juridisch advies en verleent juridische bijstand in de publiekrechtelijke beroepsorganisatie van alle advocaten in
rechtsgedingen. De advocaat dient ingeschreven te zijn bij de recht- Nederland. Advocaten zijn werkzaam voor instellingen, organisaties en
bank van het arrondissement waar de activiteiten worden ontplooid en particulieren. Specialismen zijn onder meer arbeidsrecht, erfrecht,
zo ook bij De Nederlandse Orde van Advocaten (NOvA). De NOvA is strafrecht, mediarecht en auteursrecht.
Trends en ontwikkelingen
De competentiegrens is opgetrokken, waarmee de verplichte inzet van insolventiepraktijk) en ongevoelige segmenten (zoals fiscaal advies).
een advocaat (of andere procesvertegenwoordigers) in minder rechts- Dit maakt de branche per saldo minder gevoelig voor conjuncturele
zaken noodzakelijk is. Dit is gunstig voor consumenten en particu- schommelingen. Kantoren hebben in 2011 hun omzet licht zien
lieren, omdat zij beperkte kosten hoeven te maken voor het inwinnen groeien. De advocatuur heeft geprofiteerd van een toenemend aantal
van juridisch advies of juist juridische bijstand kunnen inhuren tegen claims, faillissementen en arbeidsrechtszaken. Maar het meest
een veel lager tarief. Dit maakt de procesgang voor burgers laag- lucratieve segment voor de advocatuur blijft de fusie- en overname-
drempeliger. Aan de andere kant gaat het kabinet de griffierechten markt en die heeft in 2011 minder omzet opgeleverd. Ondanks dat het
verhogen per 1 juli 2012 om zodoende de rechtsgang kostendekkend aantal deals nog kon stijgen met bijna 16%, daalde de waarde van
te maken. En dat maakt de rechtspraak voor burgers juist weer deze deals aanzienlijk met 36,5%. De lage waardering van onder-
duurder. Binnen het brede werkterrein van de advocatuur bestaan er nemingen bij overnametrajecten, juist door de ongunstige
conjunctuurgevoelige (zoals de fusie- en overnamemarkt en de economische omstandigheden, zijn daar mede debet aan.
Onze visie
Ondanks dat de onderlinge concurrentie verhevigt en de druk op de ta- Dit wordt vooral gedreven door structurele ontwikkelingen als de
rieven in bepaalde segmenten toeneemt, gaat ABN AMRO ervan uit voortschrijdende juridisering, de claimcultuur en de verzakelijking van
dat de omzet in 2012 verder zal groeien. De omzetgroei zal vooral het ondernemen. Door de toename in volume zal het aantal dienstver-
worden gedreven door een toenemende vraag naar juridische diensten leners aan de onderkant van de markt groeien met innovatieve ver-
in 2012. Uitzondering vormt de fusie- en overnamemarkt. De winsten dienmodellen, zoals prepaid rechtshulp of abonnementen. Ook
van bedrijven zijn relatief laag en daarmee blijven de waarderingen van worden in relatief meer gevallen de diensten van kleine kantoren (of
bedrijven ook op een laag niveau. Wij verwachten in dit segment een zzp’ers) ingehuurd. Dit heeft te maken met de specialisatie van kleine
vergelijkbare ontwikkeling als in 2011, waarbij de prijs van overname- kantoren. Bij specifieke zaken is meer behoefte aan specialisten dan
kandidaten aantrekkelijk laag blijft en het volume daardoor verder kan aan generalisten. Bovendien zijn kleine kantoren bij uitstek in staat om
groeien. In de overige segmenten (zoals ondernemings-, arbeids-, per- scherpe tarieven in rekening te brengen.
sonen- en familierecht) zal de vraag stabiel blijven of verder groeien.
Kerngegevens Websites
Aantal advocatenkantoren: 7.440 Aantal kantoren met 1 advocaat (2002): 36,7% www.advocatenorde.nl
▶▶ groei (t.o.v. 2011): +6,9% Aantal kantoren met 1 advocaat (2012): 50,5% www.juridisch.com
Aantal advocaten: 16.710 www.bureauft.nl
▶▶ groei (t.o.v. 2010): +2,6% www.rechtensite.nl
ABN AMRO omzetverwachting 2012: 4,5%
15. advocatenkantoren 13
Diensten advocatuur conjunctuurongevoelig Bron: CBS
▶▶ De conjunctuur heeft normaliter weinig invloed op de omzetgroei 12%
10%
van rechtskundige dienstverleners. De omzet is met 2,0% toe-
8%
genomen in 2011, maar in het laatste kwartaal van 2011 was toch 6%
nog een lichte daling te zien. 4%
2%
▶▶ De druk op de uurtarieven van advocaten is toegenomen. Niet
%-groei (j.o.j.)
0%
alleen door de toegenomen concurrentie (sterke toename van -2%
eenmansbedrijven en goedkopere alternatieven), maar ook door -4%
klachten van klanten over de hoogte van de tarieven. -6%
2010-1
2011-1
2008-1
2009-1
2006-1
2007-1
2008-2
2008-4
2005-2
2010-2
2010-4
2011-2
2011-4
2007-2
2007-4
2008-3
2009-2
2009-4
2005-4
2006-2
2006-4
2009-3
2005-3
2010-3
2011-3
2006-3
2007-3
Omzetontwikkeling rechtskundige dienstverlening (l.as)
BBP-groei (l.as)
Prijsindex ontwikkeling advocatuur (r.as)
Tempo van de omzetgroei neemt af Bron: Stand Advocatuur 2012/Sdu Uitgevers
▶▶ In 2010 zijn de Brauw Blackstone Westbroek en Houthoff Buruma 15%
grootte bol = omzet 2010
Van Doorne
in omzet gegroeid en hebben zij tegelijktijd het aantal fte’s terugge- 10%
bracht. De omzetgroei bij de meeste kantoren is echter afgenomen 5%
Groei FTE 2010 (j-o-j)
Baker & McKenzie Loyens & Loeff
in 2010. Pels Rijcken & Droogleever Fontijn
0%
▶▶ Ondanks dat kantoren relatief weinig last hebben van conjuncturele Stibbe
AKD
Houthoff Buruma
-5%
ontwikkelingen, zijn veel kantoren toch overgegaan op kostenbe- NautaDutilh
De Brauw Blackstone Westbroek
-10%
sparingen (zoals reductie in fte). Van Doorne is het enige kantoor CMS Derks
Star Busmann
-15%
met een daling in de omzet, terwijl het aantal fte’s toenam. -15% -10% -5% 0% 5% 10% 15%
Omzetgroei 2010 (j-o-j)
Aantal eenmansadvocatenkantoren groeit het sterkst Bron: Sdu Uitgevers (OverFusies)
▶▶ De aanwas van nieuwe kantoren is groot, waarbij vooral de 5.000
eenmansbedrijven sterk in aantal groeien. Steeds vaker kiezen 4.500 24
4.000 587
partners voor het zelfstandige ondernemerschap. 3.500
▶▶ Dit is geen slechte keuze. Kantoren moeten zich steeds meer on- 3.000 1.560
23
2.500
derscheiden door specialisatie en unieke dienstverlening. Kleine 563
2.000
kantoren zijn flexibeler en hebben veelal een betere propositie. 1.500 929
Omdat zij weinig vaste kosten hebben, zijn zij beter in staat een 1.000 2.136
500 1.048
Aantal
scherpe prijs te bieden.
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
1 advocaat 2-5 advocaten
6-60 advocaten > 60 advocaten
Totale waarde overnames 2011 nog onder de EUR 50 mrd Bron: Sdu Uitgevers (OverFusies)
▶▶ In 2011 is de markt voor fusies en overnames hersteld in volume, 300
(grootte bol = gem. waarde deal) 2007
maar de overnameprijzen bleven nog relatief laag. Daarmee is de 250
gemiddelde waarde per deal in de afgelopen negen jaar nog nooit 200
zo laag geweest: 532 deals tegen circa EUR 41 mrd. 150
Jaren met sterke
▶▶ Wereldwijd is de overnamemarkt nog in mineur. Het transactiebe- economische vertraging 2008 2006
100
Waarde (EUR mrd)
2010 2004
drag heeft in het begin van 2012 (t/m februari) nog lang niet het 2005
50
niveau bereikt van 2011. De onzekerheid over de economie is hier 2003 2009 2011
0
de oorzaak van. 100 200 300 400 500 600 700 800 900 1.000
Aantal deals
16. 14
beveiliging en opsporing
Beveiligingsbudgetten krimpen, zowel bij het bedrijfsleven als bij de overheid
Facilitaire totaalconcepten winnen terrein
Consolidatie staat ook in 2012 hoog op de agenda
Branchebeschrijving
De branche bestaat uit twee onderdelen. Ten eerste de technische beveiligingsdienst levert medewerkers en diensten voor bijvoorbeeld
beveiliging (installaties/techniek) en ten tweede de manbeveiliging. evenementen-, informatie-, persoons- en objectbeveiliging, maar ook
Manbeveiliging bestaat uit bedrijfsbeveiliging (bedrijven met eigen voor beveiliging van waardetransport. De Vereniging van Particuliere
beveiligingsorganisatie) en particuliere beveiliging. Een particuliere Beveiligingsorganisaties (VPB) is de brancheorganisatie.
Trends en ontwikkelingen
De marktomstandigheden voor de beveiligingsbedrijven zijn, ondanks of verregaande samenwerking. Hierbij worden ook branchevreemde
een omzetgroei van 2,5%, toch nog uitdagend gebleken in 2011. De partijen opgezocht, omdat het aanbieden van facilitaire totaal-
beveiligingsbranche is verzadigd en daarmee is autonome groei maar concepten aan terrein wint. Het aantal fusies, overnames en samen-
moeilijk realiseerbaar. Daarbij komt dat vanwege de recessie de werkingsverbanden is aanzienlijk geweest in 2011, met meer dan 25
beveiligingsbudgetten in het bedrijfsleven krimpen. Door de bezuini- deals. Niet alleen de drie grootste spelers waren hier actief, ook het
gingen bij de overheid worden publieke beveiligingstaken vaker MKB heeft nadrukkelijk gekozen voor consolidatie. Daarnaast is het
uitbesteed. Professionele beveiligingsbedrijven kunnen in veel aantal overnames door buitenlandse beveiligingsbedrijven op de
gevallen efficiënt worden ingezet. Verder zien we dat de fusie- en Nederlandse markt er niet minder om geworden. De kwaliteit van
overnamemarkt aantrekt, mede als gevolg van bezuinigingen bij beveiligers is een belangrijk verkooppunt voor bedrijven en dit vraagt
afnemers en de zoektocht naar schaalgrootte. Naast schaalgrootte is om continue opleiding en training. De branche investeert daarom veel
ook kostenefficiency een belangrijk argument voor fusies, overnames in professionalisering en kwaliteitsbewaking.
Onze visie
Publiek-private samenwerking krijgt steeds meer vorm. Hoewel de ervan uit dat consolidatie ook in 2012 hoog op de agenda blijft staan,
weerstand bij sommige overheidsinstanties nog groot is, zal door de waarbij grote en middelgrote bedrijven op zoek gaan naar branche-
goede ervaringen tot dusver, de publiek-private samenwerking de genoten. Gewilde overnamekandidaten zullen vooral de kleine
komende jaren veel verder worden uitgebreid. Naast de bestaande hightechbedrijven zijn. Digitale criminaliteit neemt een vlucht en de
samenwerkingsverbanden, komen er steeds weer nieuwe vormen bij. vraag naar beveiliging van kwetsbare IT-systemen neemt sterk toe. Op
De overheid heeft het voornemen om bepaalde ‘relevante taken’ van dit terrein doen zich steeds meer veiligheidsrisico’s voor, zoals inbraak
het gevangeniswezen voor te bereiden op privatisering, om zodoende in computersystemen, skimmen, (identiteits)diefstal, fraude en
kosten te besparen. In hoeverre dit op korte termijn haalbaar is, moet bedreiging. Daarnaast zal ook het ‘multiservice concept’ de aandacht
echter nog blijken. Ook zijn er initiatieven om particuliere beveiligers in blijven houden, vooral bij overnames. Voor de klant is dit potentieel
sommige gemeentes de bevoegdheid te geven om bekeuringen op te een goede efficiencyslag om ondersteunende diensten vanuit één
leggen op piekmomenten (zoals evenementen). ABN AMRO gaat facilitaire dienstverlener te ontvangen.
Kerngegevens Websites
Omzetgroei 2011: +2,5% Marktaandeel top-10 bedrijven: circa 70% www.beveiliging.nl
Omzet per werknemer: circa EUR 47.000 Aantal bedrijven met 1-5 werkzame personen: www.vpb.nl
Aantal arbeidsplaatsen: circa 32.000 85,3% www.securitymanagement.nl
Marktaandeel top-3 bedrijven: circa 60% www.veb.nl
ABN AMRO omzetverwachting 2012: 2,0%
17. beveiliging en opsporing 15
Omzet beveiligingsbranche groeit met 2,5% in 2011 Bron: CBS
▶▶ Na een teleurstellend 2010 (met een krimp in de omzet van 1,9%), 14%
12%
is de omzet in 2011 weer goed hersteld met 2,5% groei, vooral
10%
door volumegroei. De omzet zit echter nog steeds ver onder het 8%
niveau van voor de crisis (2006 t/m 2008). 6%
4%
▶▶ De toegenomen concurrentie heeft tot enige prijsdruk geleid. De 2%
%-groei (j.o.j.)
prijsverhoging over 2011 was minimaal (+0,9%), bijna anderhalf 0%
-2%
procentpunt onder de algemene inflatie van 2,3%.
-4%
-6%
2008-1
2009-1
2010-1
2006-1
2007-1
2009-2
2010-2
2007-4
2010-3
2007-3
2008-3
2011-1
2009-3
2006-3
2009-4
2006-4
2007-2
2010-4
2008-2
2008-4
2011-3
2006-2
2011-4
2011-2
Omzetgroei BBP-groei Mutatie prijs beveiliging en opsporing
Marktmacht van de ‘Big Three’ blijft onaangetast Bron: Security Management
▶▶ In de afgelopen vijf jaar is het aantal bedrijven in deze branche 60.000
Grootte bol = omzet
(gestippelde circel = omzet 2009)
explosief gestegen met circa 50%. 59.000
Trigion
▶▶ Trigion, G4S en Securitas zijn de grootste beveiligingsbedrijven in 58.000
Nederland en blijven groeien. Zo nam op 1 januari 2012 Securitas
57.000
Sommatie:
het bedrijf MPL Beveiligingsdiensten over. - ISS Sec. Services
- NVD Beveiliging
Securitas
56.000 - Intergarde
▶▶ De top-3 heeft een marktaandeel van circa 60%. Het aandeel van - MPL Bev. diensten
Omzet per fte
- Randst Bewaking
55.000 - ANVD
- Fair Groep
de zeven beveiligingsbedrijven die daarna volgen is circa 10%. Dit G4S
54.000
betekent dat de overige 1.760 bedrijven een aandeel hebben van 1.000 2.000 3.000 4.000 5.000 6.000 7.000 8.000
Aantal fte
30%.
Omzet per fte groeit in 2011 Bron: CBS, Heliview/VPB
▶▶ Arbeid blijft de belangrijkste productiefactor in deze branche.
12%
Ondanks de toename van het gebruik van technologie, blijft 10%
beveiliging grotendeels mensenwerk. Personele kosten bedragen 8%
meer dan 70% van de omzet. 6%
▶▶ Door de scherpe daling in omzet in 2010 en een toename van het 4%
2%
aantal arbeidsplaatsen, is de omzet per fte in 2010 sterk afgeno-
0%
men. De gemiddelde omzet per werknemer ligt in 2011 op circa
-2%
EUR 47.000.
-4%
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Groei omzet Groei arbeidsplaatsen
Beveiligingswetgeving in Nederland streng Bron: CoESS, ABN AMRO Sector Research
▶▶ Een land met veel inwoners kent doorgaans veel beveiligings- 5
Strictheid van particuliere = niet streng
Ierland beveiligingswetgeving:
bedrijven en beveiligers. Land- en cultuurspecifieke eigenschappen 4
Portugal = medium
Noorwegen = streng
zorgen voor de uitzonderingen. Zo heeft het VK relatief veel beveili- Zweden = zeer streng
Omzet per bedrijf (x 1 mln EUR)
3
gers, wat een direct gevolg is van de verhoogde kans op terreur in Belgie Italie Spanje
Oostenrijk
2
dit land. Nederland
Verenigd Koninkrijk
Finland Zwitserland Duitsland
▶▶ Italië heeft juist een relatief kleine beveiligingsbranche, terwijl 1
Denemarken Polen Frankrijk
Polen, Ierland en Portugal een relatief grote dichtheid hebben. 0
1.000 2.000 3.000 4.000 5.000 6.000
De strictheid van wetgeving is in Europa streng tot zeer streng.
Totale omzet 2010 (x 1 mln EUR) Grootte bol is ratio beveiligers/inwoners
