E drejta administrative,organizatat administrative

1. UNIVERSITETI I PARË PRIVAT -
FON
FAKULTETI PËR DETEKTIV DHE SIGURI
CIKLI I DYTË:STUDIME SPECIALISTIKE
PUNIM SEMINARIK
LËNDA:”E DREJTA ADMINISTRATIVE”
TEMA:”ORGANIZATAT ADMINISTRATIVE”
STUDENT:
MENTOR:
ADIS DEMIRI Dr-Pr BAJRAM
POLLOZHANI
1

2. GOSTIVAR-2013
1. ORGANIZATAT ADMINISTRATIVE
1. Nacioni I përgjithshëm I organizatës
Varësisht nga elementet që e përcaktojnë kuptimin e organizatës, në literaturën juridike
ndeshim shumë definicione, përkatësisht përkufizime të nacionit të organizatës në përgjithësi.
Meqë definicionet, përkatësisht përkufizimet, e dukurive shoqërore I konsiderojmë relative, më parë
do ti theksojmë elementet përbërëse së organizatës në mënyrë që, në bazë të tyre, të ofrojmë
definicione, përkatësisht përkufizime përkatëse.
Autorë të ndryshëm, më së shumti përqëndrohen në këto pesë elemente të organizatës:
a) njerëzit; b) qëllimi I caktuar; c) mjetet (materiale dhe juridike); ç) struktura organizative dhe d)
mëvetësia në punë.
Në bazë të elementeve janë bërë përkufizime të ndryshme. Po veçojmë disa prej tyre.
Sipas profesorit Stjepanoviq ‘’ Organizata mund të përkufizohet si mënyrë, në të cilën pjesët e
tërësisht harmonizohen e drejtohen për arritjen e qëllimit të caktuar të cilit i dedikohen. Të organizosh,
do të thotë lidhësh.
Ti gruposh njerëzit dhe sendet, shpeshherë edhe njerëzit e sendet, tia përcaktosh funksionin (detyrat
dhe punët) secilit individ ose send në atë grupacion dhe ti harmonizosh e ti drejtosh që të arrijnë
qëllimin ose qëllimet e caktuara, që të realizojnë detyrat e caktuara’’.1
Sipas profesorit Popoviq ‘’ Organizata, marrë në kuptimin më të gjërë të fjalës paraqet një grup të
caktuar njerëzish të cilët janë të ndërlidhur në mënyrë të ndërsjellë me ushtrimin e punës së përbashkët
dhe realizimin e qëllimit të caktuar’’2
Profesori Dimitrijeviq thotë se ‘’organizata është një grup njerëzish të ndërlidhur përherë në
mënyrë adekuate dhe oportune, e cila është formuar që si tërësi e mëvetësishme me mjetet e
nevojshme të punojnë në realizimin e qellimit të caktuar’’.3
Profesori Pusiq konsideron se ‘’ organizata është grup njerëzish, të cilët në mënyrë
sistematike janë reciprokisht të ndërlidhur për arritjen e qëllimit të caktuar me operacionet e
bashkërenditura dhe të ndara ndërmjet tyre’’.4
1
Dr. Nikola Stjepovic, Upravno pravo u SFRJ, Opasti dco, Knjiga I i II, Privredni pregled, Beograd, 1973.
fq.107
2
Dr. Slavoljub Popovic: ‘’ Upravno pravo’’. Opsti deo. Savremena administracija Beograd, 1974. fq. 107
3
Prof.dr. Pavle Dimitrijevic: ‘’Javna uprava’’. Nis. 1964, fq,.60
4
Dr. Eugen Pusic, vepra e cituar, fq.5
2

3. Nga te gjitha këto dhe përkufizime tjera si këto, konkludojmë se nocioni organizatë
përmbledh në vete disa elemente dhe se vetëm ekzistimi I tyre flet për qenien e
organiztës. Ndryshe, bëhet fjalë për asociacion, e jo për organizatë.
Termi ‘’organizatë’’ mund të kuptohet së paku në dy aspekte: si punë e orgaanizuar për të
arritur një qëllim të caktuar dhe organizatë; si institucion që ka elemente të caktuara dhe
që ështe themeluar që të realizojnë qëllime të caktuara.
Organizata si punë e organizaur paraqet atë dukuri shoqërore e cila është shfaqur me
ndarjen e parë të punës shoqërore në shoqërinë njerëzore. Ajo I shërben ndërtimi të
sistemit përkatës shoqëror e ekonomik, sepse procesi I punës së organizuar shoqërore I
kalon kufijtë e ekonomisë dhe shtrihet në jetën e gjithëmbarshme shoqërore, ndërsa
organizata si institucion paraqet gjithashtu dukuri shoqërore të shfaqur së bashku me vet
shoqërinë.
Me rastin të nocionit të organizatës si institucion dhe me rastin e klasifikimit të këtij
institute, mund të mirren parasysh kritere të cili merret si bazë për caktimin e nocionit të
organizatës.
Njërin nga përkufizimet më të gjëra të organizatës e bën Sajmon. Me organizatë, ai
nenkupton një ‘’format rë sjelljes kolektive’’. Me rastin e këtij përkufizimi, nocioni I
organizatës pothuajse njësohet me nocionin e përkufizimin të gjërë organizatës I bën edhe
Xhems Muni. Ai, nocionin e organizatës e përdorë pothuajse në kuptimin universal. Muni
e përkufizon organizatën si formë të cdo shoqate njerëzore për aritjen e qëllimit të
përgjithshëm.
Është interesant edhe veshtrimi I organizatës si sistem I përbërë (kompleks). Kështu, p.sh.
P. Gordon atë e vështron ne tri aspekte: si sistem të procesit të vendosjes, si sistem
shoqëror, dhe si sistem që I përshtatet ndryshimive të mjedisit. Organizata është
përkufizuar edhe në kuptimin sociologjik. Kështu, autori Malinovski niset nga nocioni
sociologjik I organizatës. Sipas tij, organizata përfaqëson një lloj grupi shoqëror, d.m.th
grupin e njerëzve të bashkuar në detyrën e përbashkët. Në këtë grup, mund të sistemohet
edhe mendimi I Personsit. Ai shprehet se arganizata përfaqëson njësinë shoqërore (grup
njerëzish), e cila me ndërgjegje është konstituar dhe rikonstituar, që të realizojnë qëllime
specifike. Shihet se kuptimi I tij I organizatës është më I ngushtë se sa ai I Malinovskit.
Ka autorë të cilët organizatën e vështrojnë ekskluzivisht nga aspekti I mardhenieve
ndërnjerzore. Duket se ai është një aspket tradicional I kuptimit të organizatës, ndërsa
disa autorë të tjerë, ndër ta edhe Uajt, e identifikojnë organizatën me strukturën.
Prezentimi I pikëpamjeve të ndryshme na bën të mundshëm që të nxjerrim një
konkluzion se, megjithatë, përkufizimet më reale e vështrojnë organizatën në kuptimin
formal, si institucion të caktuar e cila për të ekzistuar, domosdo do të përmbajë numër të
caktuar elementesh. (Te konsulltohen: M. A.Robinson: Organizationaslehre,
Management Internacional, 4-66; F.Pfiffrer-V.Presthus:Public Administration; T.Parsons:
Structure and Process in Modern Societies, Neë York, 1960; Leonard D.VITE:An
Introduktion to the Study o Public Administration, 3. ed. 1950; Dëight Ëaldo: The study
of Public Administration. Neë York, 1955).
3

4. Parimet themelore të oprganizatës janë:
1. Parimi I ndarjes së punëve.
2. Parimi I koordinimit;
3. Centralizimi dhe decentralizimi dhe
4. Koncentrimi dhe dekoncentrimi.
Ndarja e punëve në organizatë, bëhet mbi bazën e vendit të punës, respektivisht punëve
dhe detyrave të zbatuesit.
Elementet e vendit të punës janë:
a) punët dhe detyrat
b) punëtori- zbatuesi I punës (një ose më shumë punëtorë)
c) mjetet e punës, dhe
d) hapësira për punë.5
Ndarja e punëve mund të bëhet në shumë mënyra: ndarja funksionale, ndarja
resoriale, ndarja vertikale, ndarja horizontale dhe ndarja operative.
Ndarja e punëve ka ndikim në dukuritë e specializimit, tipizmit dhe të standardizimit.
Specializimi nënkupton tërësinë e thirrjeve të vecanta dhe të nevojshme për ushtrimin
e punëve profesionale të caktuara, ose të më shumë punëve të ngjashme. Tipizmi
konsiston në ushtrimin e atyre punëve, pas të cilave qëndron produkti I njëjtë ose I
ngjashëm. Standardizimi nënkupton atë ndarje të punëve, në të cilën
operacionet(veprimet) e thjeshta (te rendomta) kryhen më lehtë e më shpejtë dhe me
suksese kontrollohen.
Kordinimi në fakt është korelat I ndarjes së punës. Ndarja e punëve dhe kordinimi
janë dy nocione, të cilat gjenden në raport të ndërsjellë ndërmjet tyre. C’është e
vërteta, koordinimi paraqet një ndër parakushtet esenciale të strukturës së organizatës,
I cili do të bëjë të mundshëm ‘’ sigurimin e unitetit të veprimtarisë në organizatë’’.
Në teori, shfaqen pikëpamje të ndryshme mbi nocionin, rëndësinë dhe përmbajtjen e
kordinimit. Mirëpo, duke I kërkuar pikat e përbashkëta që përbajnë ato pikëpamje,
mund të nxjerim konkluzion se koordinimi realizohet në hapësirë e kohë dhe atë
vazhdimisht dhe për cdo ditë me qëllim të ndërhyrjes së të gjitha pjesëve të
organizatës. Prandaj koordinimi paraqet vetëm ate lloj të ndërlidhjes e cila siguron
veprimin e harmonizuar të njësive organizative, përkatësisht të njësive të organizatës
për realizimin e qëllimit të përgjithshëm të organizatës.
Përcaktimi nocional I centralizimit dhe decintralizimit në teori është mjaftë I
ndryshëm, mirëpo përmbajtja e tyre përputhet përafërsisht.
Me centralizim, në kuptimin më të përgjithshëm, shprehet gjendja kur me një
organizatë qeveriste nga një qendër. Së këndejmi, karakteristikë themelore e
centralizimit është se ai gjithnje paraqet një kierarki të caktuar, që do të thotë ‘’ se
vendosja dhe rregullimi io ceshtjeve thelbësore përrqëndrohet në majën e piramidës
së strukturës organizative’’. Centralizimi, si rregull I përket funksionit të qeverisjes,
mirëpo ai në hapësirë dhe kohë të caktuar, shtrihet edhe në veprimtaritë tjera.
5 Gjerësisht: Mr Send Dedic, ‘’Osmovi nauke o ipravljanju’’. Univerzitet u Sarajevu, Visa upravna skola,
Sarajevo, 1982
4

5. Ndërkaq, decentralizimi nënkupton dobësimin e ndikimit të qendrës së organizatës në
pjesë të organizatës.
Pra, decentralizimi shpreh bartjen e autorizimeve të caktuara prej organeve
udhëheqëse ( në majë të piramidës) në bartës funksionalë të caktuar, në të cilët
njëkohësisht bartet përgjegjësia e caktuar në përpjestim me autorizimet e dhëna.
Profesori E. Pusiq I jep edhe një dimension tjetër nocionit të decentralizimit. Sipas tij,
decentralizimi nënkupton ‘’cdo tedencë kah dobësimi I konntrollit të këtillë ndaj
pjesëtimit të kontrollit në shumë vende’’.
Parimi I koncentrimit është I ndërlidhur me parimin e centralizimit. Koncentrimi, në
fakt, paraqet tendencën që vendimet të nxiren sa më afër që është e mundur, nga maja
e piramidës kierarkike. Ndërsa dekoncentrimi, nënkupton tendencën që vendimet të
nxirren nga ana e organeve varëse, natyrisht gjithnjë ‘’ në kuadër të rregullimit të
caktuar juridike të së drejtës, detyrimeve dhe përgjegjësive të subjekteve të
caktuara’’. Duhet parë dallimin ndërmjet centralizimit dhe koncentrimit. Te
koncentrimi ekziston delegimi I pushtetit ( në masë më të vogël apo më të madhe),
por jo edhe trnsferimi I pushtetit, respektivisht I autoritetit. Këtu, organet më të larta
rezervojnë të drejtën për vete, që të bëjnë direktiva të obligueshme organeve më të
ulta dhe që të anulojnë vendimet e nxjerra nga aba e organeve më të ulëta.6
2. Nocioni I organizatës administrative
Edhe reth kuptimit të ‘’organizatës administrative’’ ka mendime edhe pikëpamje të
ndryshme, prandaj ka edhe përpjekje për përkufizime të ndryshme. Ato përkufizime
bëhen varësisht nga elementet që e përcaktojnë nocionin e organizatës administrative.
Në literaturën juridike së pari kërkohen tiparet specifike që e përkufizojnë
organizatën administrative. Ato tipare janë të shumta dhe më së shpeshti përmenden
këto: kontinuiteti, profesionalizmi I nëpunësve, autorizimet, punët shoqërore dhe të
tjera.7
Vështruar në bazë të tipareve të veta juridike, organizatat administrative paraqesin atë
lloj organizatash, të cilat në mënyrë autoritative hyjnë në mardhënie juridike me
subjektet juridike.si nje lloj I vecantë I organziatave administrative dallojmë nga
organizatat e tjera në bazë të dy karakteristikave themelore të tyre:
E para, ne organizatat administrative kryhen punët e përgjithshme shoqërore dhe
E dyta punët e përgjithshme shoqërore konsistojnë në ushtrimin e pushtetit,
përkatësisht në ushtrimin e shërbimeve për subjektet juridike me mundësinë e
shfrytëzimit të autorizimeve publike, që nënkupton një pushtet të deleguar
Në literaturën juridike ka mendime të ndryshme se cka kuptojmë me punët e
përgjithshme shoqërore. Këto mendime janë të ndryshme për shkak të faktit se
interesi public që përbën esencën e përkufizimit të punëve të përgjithshme shoqërore,
paraqet njërin nga nocionet më të papërkufizuar në shkencën juridike, bile edhe në atë
publike. Keshtu profesori Vavpetiq në vend të shprehjes ‘’interesi publik’’ flet mbi
‘’dobinë e përgjithshme shoqërore’’. Sipas tij, shprehja ‘’ interes I përgjithshëm’’
është e gjithëpërfshirshme dhe shprehet në marredhënie të ndryshme.
6
Shih lidhur me parimet themelore të organizatës: Dr. Scad Dedic, ‘’Osnovi nauke o upravljanju’’.
Univerzitet u Sarajevu, Visa upravna skola, Sarajevo. 1982; Dr. Eugen Pusic, ‘’Nauka o upravi’’, Libri I
parë, Zagreb, 1982
7
Dr. Eugen Pusic I grupa autora Upravni sistemi, Pravni Fakultet Zagreb 1982
Dr. Eugen Pusic po aty, fq 5-6
5

6. 3. Llojet e organizatave administrative
Organizatat administrative mund të klasifikohen në shumë grupe. Na duket se dy
mund të jenë grupe themelore, varësisht prej karakterit të punëve që ushtrohen në to.
Grupin e parë e përbejnë arganizatat administrative punët e të cilave konsistojnë në
ushtrimin e pushtetit, ndërsa grupin e dytë e përbëjnë organizatat administrative që
ushtrojnë shërbime të caktuara, duke shfrytëzuar mundësinë e ushtrimit të një pushteti
të deleguar nëpërmjet autorizime publike.
Grupi I parë I organizatave administrative nënkupton organet e pushtetit shtetëror,
përkatësisht organet e administratës shtetërore.
Grupi I dytë I organizatave administrative nënkupton organizatat dhe institucionet, të
cilat ushtrojnë shërbime të caktuara duke shfrytëzuar për këtë autorizimet publike.
Në literaturën juridike administrative, ndeshim shprehjen organizata e administratës
publike e cila, në vete, përmbledh të dy grupet e organizatave administrative. C’është
e vërteta, dyqenësia e funksioneve, të cilat I ushtrojnë organizatat administrative është
theksuar edhe në literaturën botërore.
Kështu, p.sh. Maks Veber, thekson se organizatat administrative shërbejnë nga njëra
anë si instrument për ushtrimin dhe mbajtjen e pushteti, ndërsa në anën tjetër, si
sistem organizatash për ushtrimin e shërbimit publik.8
Ai klasifikim është mjaft I pranishëm, bile edhe I pranueshëm në literaturën juridike
administrative në përgjithësi.
Cdo klasifikim, sikurse edhe ky që I bëhet organizatave administrative është në
kuptimin relative, pra I kushtëzuar.
Kushtëzimi buron, në radhë të parë nga faktorët që determinojnë organizimin e
administratës në sisteme juridike me rregullime të ndryshme shoqërore.
8
Max Veber: Gesamelte politische Sehriftan, Tubingen, 1956
6

7. 3.A. Organet e administratës9
Fjala ‘’organ’’ ka dy kuptime themelore: kuptimin subjektiv dhe kuptimin objektiv.
Në kuptimin e parë, fjala ‘’organ’’ nënkupton njerëzit qofte si individë, qoftë si grup I
tyre, nëpërmes të të cilëve shteti ushtron punët e veta. Në kuptimin e dytë fjala
‘’organ’’ nënkupton vëllimin e veprimtarisë së individëve apo të grupeve të tyre,
nëpërmes të cilëve shteti, përkatësisht bashkësia e caktuar shoqërore ushtron punët ë
veta.
Po kështu është edhe me termin ‘’organ shtetëror’’. Edhe ai mund të përkufizohet në
kuptim subjektiv dhe në kuptim objektiv. Në kuptimin e parë si regull mendohet në
personat fizikë që ushtrojnë ‘’shërbimet shtetërore’’ ndërsa në kuptimin e dytë
mendohet në vëllimin e punëve që ushtrojnë ata, përkatësisht vëllimin e shërbimeve
me të cilat janë ngarkuar prej shtetit.
Profesori Kërbek bën një përkufizim që na duket më I afërt dhe më I pranueshëm.
Sipas tij organi shtetëror paraqet një ‘’institut real konkret dhe të organizuar juridke’’
I cili duhet të kryej ‘’reth të caktuar të detyrave dhe të punëve shtetërore’’. Në cdo
shtet ka lloje të ndryshme organesh shtetërore, varësisht nga shumëllojshmëria dhe
vëllimi I detyrave dhe punëve shtetërore, me të cilat janë të ngarkuara ato organe, në
sisteme me organizim të ndryshëm të pushtetit shtetëror, përkatësisht me sisteme të
ndryshme të rregullimit shoqëror. Organet e administratës shtetërore përbëjnë atë
pjesë të aparatit shtetëror e cila është ngarkuar me veprimtarinë administrative si
njërën nga veprimtaritë e përgjithshme që ushtron shteti.
Veprimtaria shtetërore kryhet në forma të ndryshme dhe cdonjëra prej këtyre formave
ushtrohet nga një sistem I posacëm organesh të aparatit shtetëror.
Karakteristikat themelore e cila bën që organet e administratës të cilësohen si organe
shtetërore është mveshja e tyre me tagra të pushtetit.
Tagrat e pushtetit të organeve të administratës shtetërore, shprehen në të drejtat dhe
detyrat e tyre që:
a) Të nxjerin akte juridike administrative, me të cilat manifestojnë vullnetin e shtetit,
përkatësisht të pushtetit shtetëror dhe
b) Të mbrojnë dhe të zbatojnë ligjet e tij nga cdo shkelje, duke përdorur edhe fuqinë
shtënguese.
Karakteristikë tjetër e rëndësishme e organeve të administratës shtetërore janë
kompetencat e tyre të përcaktuara me ligj.
Përmbajtja e kompetencave të organeve të administratës është e ndryshme.
9
Sado që fjala ‘’organ’’ është në përdorim të përditshëm, ka mjaft pasaktësi në përdorimin e saj, sic do të
shohim më vonë edhe kuptime të ndryshme të shprehjes ‘’organ shtetëror’’, përkatësisht organ I
administratës shtetërore
7

8. Organet e administratës kanë një numër vecorish specifike, në bazë të të cilave ato
dallohen nga organet tjera të pushtetit shtetëror. Këto vecori të tyre përcaktohen nga
karakteri I vecantë që ka veprimtaria administrative e shtetit.
Duhet pasur parasysh se kuptimi I organit të administratës shtetërore ndryshon nga ai
I personit zyrtar dhe nga ai I njësisë organizative administrative.
Ai kuptim nuk mund të njësohet me këta të dytët, sepse përfaqëson një nocion të
vecantë e të ndryshëm.
Në gjuhen e përditshme, organet e administratës shpeshherë njëjtësohen me personat
zyrtarë, d.m.th. me ata të cilët me ligj janë të autorizuar të veprojnë në emër të atyre
organeve dhe për ushtrimin e funksioneve të tyre.
Shprehjet ‘’ organ administrativ’’ dhe ‘’ person zyrtar’’ u përkasin dy nocioneve të
ndryshme, prandaj edhe kanë kuptim të ndryshëm juridik.
Me shprehjen ‘’ organ administrativ’’ tregohet një formacion individual ose kolektiv,
me organizimin e tij të mbrendshëm, që është pjesë përbërëse e aparatit
administrative, ndërsa shprehja ‘’ personat zyrtar’’ tregon indvidin, njeriun konkret,
personin e caktuar që kryen këtë apo atë funksion administrativ.
Në literaturën juridike administrative me të drejtë kërkohet që të bëhet dallimi midis
organit administrativ në kuptimin juridik të fjalës, d.m.th. midis subjektit, që me ligj
është ngarkuar të ushtrojë individualisht ose kolegjialisht veprimtari juridike
administrative dhe organit administrativ në kuptimin e gjërë të fjalës, d.m.th.
formacionit organizativ administrativ, brendapërmbrenda të cilit kryhet, përkatësisht
ushtrohet veprimtaria administrative.
3.B. Klasifikimi I organeve të administratës shtetërore
Në bazë të disa kritereve, organet e administratës shtetërore, mund të ndahen në lloje
të ndryshme. Kriteret zakonisht mbështeten në karakteristikat më të rëndësishme të
organeve të administratës dhe ato përdoren për klasifikimin e tyre në lloje të
ndryshme.
Klasifikimi I organeve të administratës shtetërore është në varësi të drejtpërdrejtë prej
sistemit shoqëror politik dhe juridik të një vendi, përkatësisht të formës së shtetit të
atij vendi.
Kështu, klasifikimi I organeve të administratës shtetërore është I ndryshëm varësisht
se a bëhet fjalë, p.sh. për shtetin unitary apo federativ, të centralizuar apo të
decentralizuar, varësisht se a ka Brenda tij apo nuk ka njësi autonome, varësisht nga
pozita e organeve lokale etj.
Sipas kriterit të shtrirjes së veprimtaris së organeve të administratës shtetërore,
organet qendrore e shtrijnë veprimtarinë e vet Brenda tërë territorit të vendit, ndërsa
organet lokale të administratës e kanë të kufizuar shtirjen e veprimtarisë së vet, p.sh.
Brenda një komune. Lidhur me këtë është edhe ndarja e organet qendrore dhe
regjionale të administratës shtetërore.
Kriter themelor për ndarje në organet individuale dhe kolegjiale të administratës është
mënyra e vendosjes.
Organet individuale të administratës shtetërore janë ato organe, në të cilat, si rregull,
shprehet vullneti I individit, I atij që është në krye të organit, përkatësisht eprorit të
organit. Organet individuale të administratës shtetërore janë p.sh., ministritë.
Organe kolegjiale të administratës shtetërore janë ato organe në të cilat e drejta e
vendosjes I takon një grupi personash. Vendimi merret në mbledhje me shumicë
8

9. votash. Mbledhja Brenda një afati të caktuar quhet session, ndërsa numri I anëtarëve
për punë dhe marrjen e vendimeve në organin kolegjial quhet kourum.
Egzistojnë dy lloje të kourimit: kourumi I të pranishmëve dhe kourumi I votuesve.
Kourimi I të pranishmëve ësgtë numri I anëtarëve që nevojitet për hapjen, përkatësiht
fillim e punës dhe mbajtjen e mbledhjes, ndërsa kourumi I votuesve është numri I
anëtarëve që nevojitet për marrjen e vendimeve në mbledhje.
Kriter themelor për ndrajen në organet active dhe këshilluese të adminitratës
shtetërore shërben lloji I punëve që kryejnë, përkatësisht I ushtrojnë ato organe.
Organet aktive janë të mëvetësishme në ushtrimin e punëve administrative dhe
ndryshe mund të emërtohen edhe si organe të cilat nxjerrin vendime
(p.sh. ministritë, etj).
Organet këshilluese janë, si rregull, ato të cilat bëjnë këshilla, pra shfaqin kryesisht
mendime profesionale për organet tjera dhe këto në esencë, dallohen prej organeve
aktive.
Kriter themelor për klasifikimin në organet e mëvetësishme dhe në organet në
përbërjen e organeve të mëvetësishme të administratës është shkalla e mëvetësisë në
punë, përkatësisht në ushtrimin e saj.
Organet e mëvetësishme janë ato organe që janë në raport të drejtpërdrejtë me
parlamentet dhe themelohen prej tyre, si p.sh. ministritë etj.
Organet në përbërjen e organeve të mëvetësishme të administratës shtetërore janë në
raport të drejtërdrejtë me organet e mëvetësishme dhe themelohen për ushtrimin e
punëve të caktuara nga rrethveprimi I tyre, p.sh. inspektoratet në përbërjen e
ministrive. Këto organe kërkojnë shërbim të vecantë dhe të organizuar, por edhe një
shkallë të caktuar të mëvetësisë në ushtrimin e punëve.
Kriter themelor për ndarjen në organe të larta dhe të ukëta të administratësshtetërore
është raporti ndërmjet tyre. Ai raport shprehet si raport I organeve eprore dhe varëse,
si raport I koordinimit, përkatësisht bashkërendimit dhe si raport I lidhjeve vertikale
ndërmjet tyre, përkatësisht I të drejtave dhe detyrave të ndërsjella (reciproke).
Klasifikimi në organet e administratës në organe të lartë dhe të ulët është shprehje e
shkallëve të ndryshme të njësive territoriale politike, pra edhe shkallëve të ndryshme
të organeve të pushtetit shtetëror në përgjithësi dhe të organeve të administratës
shtetërore në vecanti.
Kriter themelor për ndarje në organet e përgjithshme dhe organet e vecanta të
administratës shtetërore është vëllimi I punëve.
Organe të përgjithshme të administratës shtetërore janë ato organe të cilave u është
dhënë në kompetencë ushtrimi I të gjitha punëve administrative, të cilat në përgjithësi
mund ti kryejnë organet e administratës.
Organe të vecanta të administratës shtetërore janë ato organe, veprimtaria e të cilave
është e kufizuar në fushë të caktuar administrative, përkatësisht në shërbim të caktuar
administrativ, si p.sh. seksione, referate etj., ndërsa ekzistojnë edhe klasifikime të
tjera të organeve të administratës shtetërore.
Professor Ballanca konsideron se ‘’ kriteret më të njohura që mbështetetn në
karakteristikat më të rëndësishme të organeve administrative dhe që përdoren për
klasifikim e tyre në lloje të ndryshme janë: a) Mënyra e formimit të tyre; b) Shtirja
tokësore e veprimtarisë së tyre; c)Karakteri I kompetencave të tyre; d)Burimet e
financimit të tyre dhe mënyra e disponimit të burimit nga ana e tyre.10
10
Zejnullah Ballanca, ‘’E drejta administrative e RPSSH’’. II, Tiranë, 1974
9

10. Natyrisht ky klasifikim ka parasysh llojet e organeve të administratës shtetërore ne
Shqipëri, mirëpo në të ndeshen pika të përbashkëta me klasifikimet e organeve të
administratës shtetërore dhe në vendet e tjera, vecanërisht me ato klasifikime që
mbështeten në kritere sic jane: shtirja e veprimtarisë së organeve të administratës dhe
struktura e organeve të administratës. Sipas tij, ekzistojnë dy lloje organesh të
administratës shtetërore në bazë të kriterit të shtirjes tokësore të veprimtarisë së tyre:
organet qendrore dhe organet lokale të administratës shtetërore. Sipas karakterit të
kompetencave të organeve të administratës shtetërore, ekzistojnë organet
administrative me kompetenca të përgjithshme dhe organet administrative me
kompetenca të posacme, ndërsa sipas strukturës së tyre, organet e administratës
shtetërore mund të jenë: organet kolektive të administratës shtetërore dhe organet
individuale ose monokratike të administratës shtetërore.11
4. Parimet e organizimit të administratës shtetërore
Parimet e organizimit të administratës shtetërore kushtëzohen drejtpërdrejtë nga rendi
shoqëror I një vendi dhe organizimi I tij shtetëror I ndërtuar mbi këtë bazë.
Edhe pse parimet e organizimit të pushtetit, si rregull, janë parime kushtetuese dhe se
paraqesin objekt të trjatimit në të drejtën kushtetuese, për shkak të rëndësisë, por edhe
të ndikimit të drejtpërdrejtë që kanë në organizimin e administratës shtetërore,
kërkojnë një shqyrtim të sërishëm, sado I siperfaqshëm të jetë ai.12 Përkujtojmë se
ideja e sovranitetit të popullit në formën e saj klasike, u formulua në shekullin XVII-
të nga Zhan Zhak Rusoi. Sipas tij, sovraniteti është unik, I pandarë, I patjetërsueshëm
dhe si I tillë I përket popullit si tërësi.
Parimi I unitetit të pushtetit shtetëror është një parim I prejardhur nga parimi I
sovranitetit të popullit. Ai parim synon që pushteti shtetëror të përqëndrohet vetëm në
duart e organeve përfaqësuese dhe ndalon krijimin e organeve të vecanta si organe të
pavarura, që do të mund të ushtrojnë veprimtarinë shtetërore pa iu nënshtruar
organeve të tjera. Megjithatë, parimi I unitetit të pushtetit shtetëror nuk përjashton,
përkundrazi kërkon që pushteti shtetëror të ushtrohet nëpërmejt formash të ndryshme
të tij, të lidhura ngushtësisht ndërmjet tyre. Ndonëse I përqëndruar në duart e
organeve përfaqësuese, pushteti shtetëror ushtrohet në radhë të parë nga organet
përfaqësuese, por edhe nga organet e tjera shtetërore, pra edhe nga organet
administrative të zgjedhura, të formuara ose të caktuara e të kontrolluara prej tyre.
Ideja e ndarjes së pushtetit ishte formuluar qysh në shekullin e XVII-të nga filozofi
anglez, Xhon Lok. Ai në teorinë e tij të cilën e zhvilloi në veprën ‘’Dy tractate mbi
qeverinë’’ (1689), argumentoi kompromisin e arirë midis klasës së borgjezisë dhe
klasës feudale, duke u nisur nga pozita e doktrinës të së drejtës natyrale dhe të
11
Z.Ballanca, po aty.
12
Rendi shoqëror I një vendi organizimi I tij shtetëror përshkohet nga parimi I sovranitetit
10

11. kontratës shoqërore. Sipas tij, pushteti shtetëror ndahet në pushtet legjislativ, në
pushtet ekzekutiv dhe në pushtet federativ ( të bashkuara).
Teoria mbi ndarjen e pushtetit shtetëror u zhvillua në rrethana të reja më vonë nga
Sharl Lui Monteskitë, në veprën e tij ‘’ Fryma e ligjeve’’ (1748).
Sipas Monteskisë, pushteti shtetëror është I ndarshëm. Ai ndahet në pushtet
legjislativ, ekzekutiv dhe ghyqësor dhe secili duhet ti përkas një organi të vecantë. Të
tri pushtetet e lartëpërmendura duhet të jenë të pavarura nga njëri-tjetri dhe kështu
bëhet e pamundur që një pushtet të jetë I plotfuqishëm ndaj pushteteve të tjera; një
ndarje dhe pavarësi e tillë e tyre bën të mundur kufizimin, përkatësisht balancimin e
tyre.
Parimet e organizimit të administratës shtetërore ndryshojnë nga një vend në një vend
tjetër dhe nga një sistem në një sistem tjetër, varësisht nga karakteri I rendit shoqëror
të atij vendi në përgjithësi dhe lidhur me këtë, karakteri I sistemit që ndërtohet në
kuadër të tij.
Ndër parimet themelore të organizimit të administratës shtetërore, po I theksojmë ato
të cilat janë me interes për shqyrtime comparative: parimin e ndarjes së funksionit
ekzekutiv nga funksioni administrative; parimin e kushtetueshmërisë dhe të
ligjshmërisë, si dhe parimin e federalizmit, si tri nga parimet kryesore.
Për dallim nga disa sisteme në të cilat nuk ndeshim ndarjen e funksionit ekzekutiv
dhe të funksionit administrative, vecse shkrirjen e tyre në një funksion të vetëm dhe të
përbashkët, në disa vende të tjera ndeshim ndarjen e funksionit ekzekutiv nga
funksioni administrativ.
Funksionin ekzekutiv e ushtrojnë organet ekzekutive, ndërsa funksionin
administrative e ushtrojnë organet e administratës shtetërore.
C’është e vërteta, funksionin administrative, përvec organeve të administratës
shtetërore, mund të ushtrojnë edhe organizatat, të cilat ushtrojnë punët me interes për
njësinë administrative politike përkatëse, si dhe organizatat dhe institucionet të cilat
kanë autorizime publike.
Parimi I kushtetueshmërisë dhe I ligjshmërisë paraqet parim politik e juridik, që do
thotë pajtueshmërinë me kushtetutën dhe ligjin. Sipas këtij parimi, organizimi I
administratës shtetërore bazohet në parimet e përgjithshme të organizimit të pushtetit
shtetëror të përcaktuar në kushtetutë dhe në ligje.
Parimi I kushtetueshmërisë dhe I ligjshmërisë, përvec që është parim I organizimit, ai
është para së gjithash, edhe parim I punës së organeve të administratës shtetërore. Për
të do të bëhet fjalë në kapitullin përkatës .
Në vendet me rregullim federativ, cështja e organizimit të administratës shtetërore
shtrohet ndryshe nga vendet me rregullim unitary. Prandaj, në vendet me rregullim
federativ, nuk kemi përqëndrim të veprimtarisë administrative vetëm në një hallkë
organizative, porn ë më shumë hallka (komuna,krahina,republika, federatë).
Vlenë të theksohet se në literaturën juridike administrative ndeshim shembuj të
trajtimit të njëkohshëm të parimeve themelore sit ë organizimit, ashtu edhe të
veprimatrisë së administratës shtetërore.
11