2. INTRODUCIÓN
Como xa comentamos, o Reino Animal divídese en dous grandes grupos: Os
invertebrados e os vertebrados.
Os vertebrados posúen columna vertebral e esqueleto interno.
Actualmente coñécense unhas 60000 especies.
É o noso grupo taxonómico, xa que nel están incluídos os mamíferos.
Cuestión:
Que grupos de vertebrados coñeces?. Pon alomenos un exemplo de cada
grupo.
3. 1. OS PEIXES
1.1. COMO SON OS PEIXES
Máis da metade das especies coñecidas de vertebrados son peixes.
Principais Características
-Son acuáticos.
acuáticos
- A maioría teñen o corpo cuberto de escamas.
escamas
- A forma do seu corpo é máis ancha no centro e adelgazada nos extremos
para facilitar o seu desprazamento na auga.
- Posúen aletas, para maniobrar na auga.
aletas
-Son animais de sangue fría, a súa temperatura corporal depende do medio.
fría
- Respiran mediante branquias.
branquias
4. 1. OS PEIXES
1.1. COMO SON OS PEIXES
- Teñen un órgano sensorial exclusivo que se estende dende a cabeza cara a cola
nun surco situado baixo a pel a ambolos dous lados do animal. Con este órgano
detectan as vibracións e movemento na auga (sérvelles para localizar obstáculos,
presas e inimigos).
5. 1. OS PEIXES
1.1. COMO SON OS PEIXES
Como se alimentan
-A maioría son carnívoros, pero tamén os hai herbívoros e omnívoros.
carnívoros
- Algúns son cazadores, outros aliméntanse de restos de cadáveres e hainos
incluso filtradores.
Como se reproducen
- Teñen reprodución sexual.
sexual
-Con fecundación externa na maioría dos casos.
- Son ovíparos, poñen ovos sen casca impermeable.
ovíparos
- As súas crías denomínanse alevíns.
Cuestión: Saberías indicar que caraterísticas dos peixes son
consecuencia da adaptación ao medio acuático?
Ex. 1, 2 e 3 p.98
6. 1. OS PEIXES
1.2. PRINCIPAIS TIPOS DE PEIXES
Hai dous tipos de peixes: peixes cartilaxinosos e peixes óseos.
óseos
Peixes Cartilaxinosos:
- Son as quenllas, raias, mantas-raia...
- Teñen esqueleto de cartilaxe.
cartilaxe
- As branquias non posúen unha cuberta protectora.
protectora
- Boca en posición ventral.
ventral
- Aleta caudal coas dúas metades de distinto tamaño.
tamaño
- Escamas grosas e aguzadas.
- Carecen de vexiga natatoria.
8. 1. OS PEIXES
1.2. PRINCIPAIS TIPOS DE PEIXES
Peixes Óseos:
- Esqueleto óseo.
óseo
- As branquias teñen cuberta protectora.
protectora
- A boca sitúase no extremo da cabeza.
- A aleta caudal ten dúas metades iguais .
- As escamas son planas e redondeadas.
- A maioría posúen vexiga natatoria: órgano a modo de bolsa que enchen e
natatoria
baleiran para flotar.
Cuestión: As quenllas deben moverse continuamente senón caerían ó fondo. Que
Cuestión
órgano cres que lles falta?
Ficha I Reforzo
10. 1. OS ANFIBIOS
2.1. COMO SON OS ANFIBIOS
Principais Características:
- Vertebrados xeralmente terrestres, pero que viven cerca da auga ou en
terrestres
ambientes moi húmidos: a primeira etapa da súa vida é acuática, e como adultos
precisan a auga para evitar a desecación da posta.
- Posúen unha pel fina, sen escamas, e con numerosas glándulas que a manteñen
húmida.
- Nalgunhas especies hai glándulas de veleno.
- A maioría posúen catro patas.
patas
- Son animais de sangue fría, polo que aparecen en lugares cálidos .
fría
- Nos adultos hai respiración cutánea e ademais posúen pulmóns. As larvas que
teñen vida acuática respiran mediante branquias.
branquias
11. 1. OS ANFIBIOS
2.1. COMO SON OS ANFIBIOS
Como se alimentan
- Os adultos son carnívoros.
carnívoros
- As larvas poden ser omnívoras: vexetais e microorganismos.
omnívoras
Como se reproducen
- Teñen reprodución sexual.
sexual
- Case todos son ovíparos.
ovíparos
- Poñen os ovos na auga ou en zonas moi húmidas.
- Dos ovos, habitualmente, saen as larvas que sofren un conxunto de cambios
morfolóxicos importantes (como xa vimos nos Artrópodos): as branquias son
substituidas por pulmóns, aparecen as extremidades...
12. 1. OS ANFIBIOS
Pasos nos cambios morfolóxicos:
1. Os ovos son fecundados.
2. Dos ovos nacen as larvas sen
extremidades, con branquias e cola
(cágados).
cágados
3. Os cágados van acurtando a
cola e desenvolven patas e
pulmóns.
Ex. 1, 3 e 4 p.100 e Ex. 5 p.112
13. 1. OS ANFIBIOS
2.2. PRINCIPAIS TIPOS DE ANFIBIOS
Hai dous tipos de anfibios: anfibios sen cola e anfibios con cola.
Anfibios sen cola
- Son as ras e os sapos.
- Corpo curto e sen cola.
- Patas posteriores moi longas adaptadas ao salto.
- Nalgúns os dedos das patas traseiras están unidas por unha membrana
interdixital que facilita a natación.
Anfibios con cola
- Son os tritóns e as píntegas (salamantigas).
- Corpo alongado con cola.
- Patas curtas, todas de igual lonxitude. Ex. 5 p.100 e Ficha II
14. 1. OS RÉPTILES
3.1. COMO SON OS RÉPTILES
Principais características
- Vertebrados xeralmente terrestres.
terrestres
- Posúen unha pel grosa e cuberta de escamas que os protexe da desecación.
- A maioría teñen catro patas que utilizan la locomoción, pero hainos sen elas
que se desprazan reptando (arrastrándose a ras do chan).
- Son animais de sangue fría.
fría
- Respiran mediante pulmóns.
pulmóns
Como se alimentan
- A maioría son carnívoros: lagartos, lagartas, serpes...
carnívoros
- Só algúns son herbívoros: algunhas tartarugas, lagartos e iguanas.
15. 1. OS RÉPTILES
3.1. COMO SON OS RÉPTILES
Como se reproducen
- Teñen reprodución sexual.
sexual
- A maioría son ovíparos:
ovíparos
Posúen un ovo impermeable que impide a desecación permitíndolles unha gran
independencia da auga. Esto posibilita aos réptiles a vivir en medios secos
auga
lonxe da auga.
- Hai algúns ovovivíparos, e incluso algún vivíparo ( lagarta vivípara).
Ex. 3 p.102
16. 1. OS RÉPTILES
3.2. PRINCIPAIS TIPOS DE RÉPTILES
Hai tres tipos principais: tipo tartaruga, tipo cocodrilo e tipo lagartos ou
serpes.
Réptiles tipo tartaruga
-Son acuáticos ou terrestres.
-Non teñen dentes.
- Posúen un peteiro (pico) para cortar.
- Teñen unha coiraza que cobre e protexe o corpo do animal.
Réptiles tipo cocodrilo
- Acuáticos ou terrestres.
- Hainos de gran tamaño ( ata 6 m; o máis grande chegou aos 8,5 m
(cocodrilo mariño australiano)).
- Son carnívoros depredadores.
- Posúen unhas potentes mandíbulas e uns poderosos dentes.
17.
18. 1. OS RÉPTILES
3.2. PRINCIPAIS TIPOS DE RÉPTILES
Réptiles tipo lagarto ou serpe
-Adoitan ter unha lingua con dúas ramas.
-Soen ter muda: cambian a súa capa de escamas periódicamente.
-Hai dous grupos: grupo dos lagartos e grupo das serpes.
Grupo dos lagartos:
-Son o grupo dos lagartos, lagartas, iguanas, camaleóns...
- A maioría son terrestres.
- Algúns desprende a cola para distraer ós depredadores e poder fuxir.
Despois poden rexenerala.
- A maioría posúen patas, pero nalgunhas especies poden estar moi reducidas
(esgonzos) ou carecer delas (escánceres)
Ex. 2 p.100
19.
20. 1. OS RÉPTILES
3.2. PRINCIPAIS TIPOS DE RÉPTILES
Réptiles tipo lagarto ou serpe
Grupo das serpes:
-Son todos os tipos de serpes: cobras, cobregóns, víboras...
-Hainas terrestres ou acuáticas.
-Corpo alongado e sen patas. Desprázanse por reptación.
-Hainos velenosas.
Ex.4 e 5 p.102
Ex.7 p.112
Ficha III Reforzo
21.
22. 4. AS AVES
4.1. COMO SON AS AVES
Como son as aves
-Son vertebrados terrestres.
- A maioría poden voar.
- Posúen un corpo cunha forma que lles permite atravesar o aire con facilidade
durante o voo.
- Teñen plumas: algunha sérvenlles para voar (plumas de voo das ás e da cola) e
outras para conservar a calor (plumón do corpo).
-Posúen catro extremidades: as anteriores son ás e as posteriores son patas
cubertas de escamas, con catro dedos e con uñas.
- Teñen peteiro e carecen de dentes. A forma do peteiro depende do tipo de
alimentación.
- Os ósos son delgados, pero resistentes. Moitos deles están ocos para alixerar
o peso e facilitar o voo.
24. 4. AS AVES
4.1. COMO SON AS AVES
- Respiran por pulmóns.
- Son de sangue quente, e dicir, manteñen a temperatura corporal constante
independentemente da temperatura ambiente.
Ex. 2 e 3 p.104
Como se alimentan
- Hainas carnívoras (aliméntanse de insectos ou doutros vertebrados) e
hainas herbívoras ( aliméntanse de froitos, sementes, plantas...).
25. 4. AS AVES
4.1. COMO SON AS AVES
Como se reproducen
-Teñen reprodución sexual.
-Son ovíparas.
- Os seus ovos posúen unha casca dura e impermeable que os proxenitores
deben incubar para mantelos quentes.
- En moitos casos fabrican niños.
26. 4. AS AVES
4.2. PRINCIPAIS TIPOS DE AVES
Clasifícanse en dous grupos: aves corredoras e aves voadoras.
Aves Voadoras
-Son a maioría das aves.
- A maioría destas aves son voadoras (gaivotas, rapaces, voitres, anades...),
pero hai excepcións como os pingüíns que non voan, aínda que precisan
realizar movementos moi similares ao voo para nadar.
- O oso do tórax que protexe o corazón e os pulmóns e moi ancho nesta
aves, e forma unha estrutura chamada quilla que é capaz de soster os
potentes músculos que se precisan para voar.
28. 4. AS AVES
4.2. PRINCIPAIS TIPOS DE AVES
Aves Corredoras
-Son aves corredoras, xeralmente de gran tamaño.
- Carecen de quilla.
- Teñen as ás atrofiadas (non poden voar).
- Son a avestruz, o casuario, o ñandú, o emú ou o Kiwi.
Ex.4 apartado a) p.104 e Ex. 1 e 6 p. 112. Ficha IV Reforzo.
30. 5. OS MAMÍFEROS
5.1. COMO SON OS MAMÍFEROS
Principais características
-Son os vertebrados máis complexos.
- Hai algo máis dunhas 5000 especies.
- Habitan todos os medios.
- A maioría teñen o corpo cuberto de pelo. Sen embargo, nalgunhas
especies apenas existe pelo p.e. ratas-topo, mamíferos mariños...
- O pelo serve de illante térmico axudando no control da temperatura
corporal.
- Evidentemente son de sangue quente xa que controlan a súa temperatura
corporal con independencia da temperatura do medio.
32. 5. OS MAMÍFEROS
5.1. COMO SON OS MAMÍFEROS
- As femias posúen mamas que producen leite para alimentar as crías nas súas
primeiras etapas.
- Posúen labios para poder mamar e diferentes tipos de dentes: para cortar
(incisivos), para esgazar (caninos) e para triturar o alimento (premolares e
incisivos)
molares).
- Teñen catro extremidades que varían segundo a súa locomoción: andar,
nadar, voar...
- Teñen pulmóns, incluso os acuáticos.
- Teñen un sistema nervioso moi desenvolvido.
Ex.2 p.106
35. 5. OS MAMÍFEROS
5.2. PRINCIPAIS TIPOS DE MAMÍFEROS
Hai tres grupos principais: Monotremas* (Mamíferos que poñen ovos),
Marsupiais e Placentarios.
Mamíferos que poñen ovos:
-Poñen ovos con casca (ovíparos).
- Teñen pés palmeados e cola aplanada.
- As crías, en lugar de mamar, lamen o leite; xa que neste grupo non hai
verdadeiras mamas con pezóns, senón os chamados “campos de mamas”
situados no abdome na base dos pelos.
- Son exemplos o equidna e o ornitorrinco.
37. 5. OS MAMÍFEROS
5.2. PRINCIPAIS TIPOS DE MAMÍFEROS
Marsupiales:
-Son vivíparos.
- Paren crías pouco desenvolvidas.
- As crías rematan o seu desenvolvemento despois de nacer, nunha bolsa
externa ventral (marsupio) onde se atopan as mamas.
- Son exemplos os koalas, os canguros...
39. 5. OS MAMÍFEROS
5.2. PRINCIPAIS TIPOS DE MAMÍFEROS
Placentarios:
-Son a maioría dos mamíferos.
- As crías desenvólvense dentro do ventre da nai conectadas a ela
por un órgano chamado placenta ( a través dela o embrión obtén
nutrientes e elimina os refugallos).
- Son vivíparos e as crías saen ao exterior nun estado avanzado do
seu desenvolvemento.
- Neste grupo están animais tan diferentes como os morcegos, as
baleas, os cabalos, o home ou os ratos.
41. 6. O SER HUMANO: UN MAMÍFERO ESPECIAL
Características principais:
-É un mamífero placentario.
- Está incluido nos Primates xuntos cos gorilas, chimpancés e orangután.
-Posúe catro extremidades: dous brazos e dúas pernas.
- Mantense erguido e camiña sobre as pernas.
- Os brazos, ao camiñar erguido, quedan libres para realizar outras
funcións.
- As mans teñen un polgar opoñible que facilita a manipulación de obxectos e
ferramentas.
- Posúe unha cara máis plana e unha mandíbula inferior menos prominente
que noutros primates.
43. 6. O SER HUMANO: UN MAMÍFERO ESPECIAL
-As crías nacen moi indefensas e precisan un período máis longo de
coidado dos pais.
- O seu cerebro é máis grande e complexo que noutros mamíferos.
Esto permitíulle o desenvolvemento da intelixencia e o uso dunha
linguaxe complexa baseada nas palabras.