Biomoléculas. Célula e tipos de células. Tipos de nutrición celular. Fotosíntese e respiración celular. Reprodución celular. Mitose. Nivel de 2º ESO.

1. O MANTEMENTO DA VIDA
2º ESO
Profesor: Adán Gonçalves

2. UN POUCO DE HISTORIA:
A XERACIÓN ESPONTÁNEA
Dende a Antigüedade houbo moitas ideas sobre a orixe
da vida.

 A que permaneceu por máis tempo, a pesar de ser errónea,
é a hipótese da xeración espontánea.
 A idea da xeración espontánea afirmaba que a partir da
materia inerte podía xerarse vida.


3. UN POUCO DE HISTORIA:
A XERACIÓN ESPONTÁNEA
O científico Van Helmont que defendía esta hipótese
afirmaba no século XVII que a partir de roupa e trigo, co paso
do tempo, podían xurdir ratos.
 Xa neste século XVII científicos como Redi demostraron que
non era certa esta hipótese, pero non é ata os experimentos de
Pasteur no século XIX que é totalmente rexeitada.

4. 1. SERES VIVOS E FUNCIÓNS VITAIS
 Serías quen de diferenciar un ser vivo da materia inerte?
 Se pensas afirmativamente, que caracteriza a un ser
vivo?
Van Helmont, o científico do que falamos antes que apoiaba a
idea da xeración espontánea, pensaba que os seres vivos
posuían unha “forza vital” divina que era responsable da vida.
(Vitalismo).
Na actualidade sabemos que esto é falso, entón …
Que caracteriza a un ser vivo?

5. 1. SERES VIVOS E FUNCIÓNS VITAIS
O que caracteriza a un ser vivo é...
Alimentarse, respirar, eliminar produtos de refugallo, crecer,
reproducirse, moverse ou respostar aos estímulos do medio...
Todas estas accións resúmense en tres función básicas que
denominamos funcións vitais: nutrición, relación e
reprodución.
Os seres vivos somos quen de levalas a cabo porque estamos
organizados.

6. A ORGANIZACIÓN DOS SERES VIVOS
Todos os seres vivos estamos organizados en distintos niveis
de complexidade crecente.
Os niveis inferiores fórmanos os compostos químicos. Na
materia inerte os compostos son máis sinxelos que na
materia viva.
Os compostos químicos dos seres vivos forman as estruturas
celulares ou orgánulos. E éstas, a súa vez constitúen as
células.
A célula é a unidade básica da vida, sen célula non hai vida.

7. A ORGANIZACIÓN DOS SERES VIVOS
Hai organismos formados por unha soa célula:
os organismos unicelulares.
Son exemplos as bacterias ou os protozoos.
Pero tamén, hai seres vivos formados por máis dunha célula:
os organismos pluricelulares.
É o caso dos vexetais ou dos animais.
As células dos pluricelulares organízanse para formar tecidos,
éstes a súa vez reúnense en órganos, e os órganos a súa vez
forman aparellos e sistemas.
Ademais os organismos asócianse formando poboacións, éstas
constitúen comunidades que a súa vez forman ecosistemas.

9. NUTRICIÓN
Son o conxunto de procesos mediante os cales os seres vivos
conseguen materia e enerxía. Algúns destes procesos son:
 Alimentación: consiste en incorporar substancias doutros
organismos. É característica dos animais, fungos e moitos
microorganismos (Heterótrofos). As plantas, as algas e algunhas
bacterias fabrican o seu propio alimento (Autótrofos).
 Respiración: o conxunto de reaccións que suceden dentro das
células que lles permiten obter enerxía: os alimentos reaccionan co
osíxeno e liberan a súa enerxía química.
 Eliminación de refugallos: como resultado da transformación do
alimento en materia propia e da respiración prodúcense substancias
que poden ser tóxicas e deben ser expulsadas mediante os procesos
de excreción (CO2, H2O e amoníaco son os principais produtos de
excreción).

10. RELACIÓN
Os seres vivos detectamos cambios (estímulos) tanto no medio
interno coma no externo e elaboramos respostas axeitadas a eles
para sobrevivir.

11. RELACIÓN
A resposta a un estímulo pode ser simple, como o movemento dunha
bacteria cara a luz, ou complexa, como ritual de apareamento dalgúns
animais.
Os animais podemos percibir estímulos mediante unhas estruturas
especiais chamadas receptores, como son os órganos dos sentidos.

12. RELACIÓN
As plantas carecen de órganos dos sentidos e non se desprazan, pero
tamén poden respostar a estímulos como a luz ou a presenza de auga.

13. RELACIÓN

14. REPRODUCIÓN
Son o conxunto de procesos que permiten a perpetuación das
especies.
Os seres vivos producen descendentes que son idénticos ou parecidos
aos seus proxenitores.

15. 2. A COMPOSICIÓN QUÍMICA DOS SERES VIVOS
Os seres vivos están constituídos por unha serie de substancias
químicas chamadas biomoléculas.
As biomoléculas están formadas por os elementos químicos
característicos da materia viva, os bioelementos.
Os bioelementos máis abundantes son: o carbono (C), o hidróxeno
(H), o nitróxeno (N), o osíxeno (O) e en menor proporción, fósforo
(P) e xofre (S).

16. 2. A COMPOSICIÓN QUÍMICA DOS SERES VIVOS
BIOMOLÉCULAS INORGÁNICAS
Están presentes tanto na materia viva coma inerte.
 Auga: É a molécula máis abundante nos seres vivos (entre 6575% do corpo dun home adulto), aínda que está desigualmente
distribuida, por exemplo, o sangue contén unha maior cantidade de
auga ca os ósos.
A auga non só é abundante nos seres vivos senón que tamén
desempeña funcións fundamentais nos organismos:
- É o compoñente principal do interior das células.
- É o medio de transporte das substancias (o sangue é
maioritariamente auga).
.
- É o lugar onde ocorren as reaccións químicas do organismo.

17. 2. A COMPOSICIÓN QUÍMICA DOS SERES VIVOS
BIOMOLÉCULAS INORGÁNICAS
 Sales Minerais : Podémolas atopar de dous xeitos:
- Cristalizadas (=Sólidas): forman parte de estruturas ás que
confiren resistencia, como nos ósos dos vertebrados ou nas
cunchas de moitos invertebrados.
- Disoltas: participando en diversas funcións como a
transmisión do impulso nervioso ou na contracción muscular.

18. 2. A COMPOSICIÓN QUÍMICA DOS SERES VIVOS
BIOMOLÉCULAS ORGÁNICAS
Son exclusivas dos seres vivos. Son: os glícidos, os lípidos, as
proteínas e os ácidos nucleicos.
 Glícidos: Tamén chamados hidratos de carbono e moitos deles por
posuír sabor doce denomínanse azúcares. Os máis importantes son:
- Monosacáridos: son os glícidos máis sinxelos. Dentro deles está a
Monosacáridos
glicosa da que se obtén enerxía.
- Polisacáridos: son máis complexos. Hainos con función de reserva
Polisacáridos
enerxética a longo prazo como o amidón das plantas e hainos con
función estrutural como a celulosa que forma parte das paredes das
células vexetais ás que lles da resistencia e rixidez.

19. Glicosa
AMIDÓN

20. CELULOSA
Polisacárido estrutural dos
vexetais nos que constitúe
a parede celular.
É o compoñente principal
da madeira (o 50% é
celulosa) algodón, cáñamo
etc. O 50 % da materia
orgánica da Biosfera é
celulosa.

21. 2. A COMPOSICIÓN QUÍMICA DOS SERES VIVOS
BIOMOLÉCULAS ORGÁNICAS
 Lípidos: son biomoléculas moi variadas e teñen distintas funcións.
Lípidos
Destacan:
- Graxas: constitúen un xeito de almacenar enerxía.
Graxas
- Fosfolípidos e colesterol: forman parte da estrutura da membrana
colesterol
plasmática.

22. Membranas celulares: Fosfolípidos e colesterol
Graxas: tecido
adiposo

23. 2. A COMPOSICIÓN QUÍMICA DOS SERES VIVOS
BIOMOLÉCULAS ORGÁNICAS
 Proteínas: son grandes moléculas formadas pola unión doutras
máis sinxelas chamadas aminoácidos.
Posúen numerosas funcións:
- Estrutural: forman parte das estruturas do noso corpo.P.e.: o
coláxeno da nosa pel.
- Enzimática: as enzimas son proteínas e a súa función é acelerar
as reaccións que ocorren nas células.
- Transporte: levan substancias dun sitio a outro, p.e.: a
hemoglobina que transporta o osíxeno no sangue.
- Defensiva: os anticorpos son proteínas.
- Hormonal: algunhas hormonas son proteínas, p.e.: a insulina.
- Nutritiva: son nutrientes, p.e.: a ovoalbúmina do ovo.

24. ESTRUTURA DA MIOGLOBINA

25. 2. A COMPOSICIÓN QUÍMICA DOS SERES VIVOS
BIOMOLÉCULAS ORGÁNICAS
 Ácidos nucleicos: son grandes biomoléculas orixinadas pola unión
doutras máis pequenas denominadas nucleótidos.
Hai dous tipos:
- Ácido desoxirribonucleico (ADN): molécula encargada de
almacenar e transmitir toda a información para o
desenvolvemento e funcionamento dun organismo.
- Ácido ribonucleico (ARN): orixínase a partir do ADN e intervén
na síntese de proteínas.

27. 3. O DESCUBRIMENTO DA CÉLULA

28. 3. O DESCUBRIMENTO DA CÉLULA
Microscopio utilizado por
Robert Hooke (1665)

29. 3. O DESCUBRIMENTO DA CÉLULA
En 1674 Leeuwenhoek
observou
hematías,
espermatozoides,
protozoos
e
mesmo
describiu unha bacteria.
Todo elo grazas a un
microscopio de maiores
aumentos fabricado por
él.
Esquemas dos microorganismos
obsevados por Leeuwenhoek

30. 3. O DESCUBRIMENTO DA CÉLULA
En resumo:
 Robert Hooke en 1665, cun microscopio que apenas
chegaba aos 50 aumentos observou unha lámina de cortiza
(corcho) e viu que estaba formada por celdiñas poligonais
similares ás dun panal de abellas e chamounas células.
 Uns anos despois, Anthony van Leeuwenhoek perfeccionou
as lentes de aumento nun microscopio de fabricación propia e
foi quen de observar por primeira vez bacterias e outros
microorganimos unicelulares.

31. 3. O DESCUBRIMENTO DA CÉLULA
A teoría celular está vencellada á invención das lentes e á
construcción dos microscopios que permitiron ter unha visión moi
ampliada destas estructuras, podendo observar características
totalmente imperceptibles ó ollo humano.
En 1838-39 Schleiden e Schwann enuncian a primeira teoría celular
segundo a cal, a célula é a unidade estructural e funcional dos seres
vivos, capaz de manter unha existencia propia e independente

32. 3. O DESCUBRIMENTO DA CÉLULA
1858 Virchow completa o postulado anterior afirmando
que todas as células se orixinan a partir dunha
preexistente.

33. 3. O DESCUBRIMENTO DA CÉLULA
A TEORÍA CELULAR
A teoría celular resúmese nos seguintes puntos:
a) A célula é a unidade estrutural dos seres vivos
b) A célula é a unidade funcional de todos os seres
vivos.
c) Toda célula procede doutra preexistente.
d) A célula contén o material xenético dun ser vivo.

34. 4. CÓMO SON AS CÉLULAS?
En que se parecen?

35. 4. CÓMO SON AS CÉLULAS?
Hai unha gran variedade de células, pero todas teñen en común
posuír unha estrutura que contén :
Membrana plasmática
Citoplasma
ADN que contén a
información xenética da
célula.




36. 4. CÓMO SON AS CÉLULAS?
As células poden ter un tamaño e unha forma moi
variados:
 En canto ao tamaño, hainas visibles a simple vista,
pero a maioría son moi pequenas e precisamos para
observalas un microscopio. A unidade de medida
empregada para medilas é o micrómetro ou micra que é a
milésima parte dun milímetro (0,001 mm).
 Respecto a forma, hai moitísima variedade:
prismáticas (pel), estreladas (neuronas), alongadas
(musculares)... A súa forma está relacionada coa función
que desempeñan.

37. 4. CÓMO SON AS CÉLULAS?

39. 5. ORGANIZACIÓN CELULAR
Hai dous grandes modelos de organización celular:
 As células procariotas, que non teñen núcleo definido.
 As células eucariotas cun núcleo definido.
PROCARIOTA
EUCARIOTA

40. 6. A CÉLULA PROCARIOTA
 Son células máis simples e de menor tamaño (1-10 micras).
 Sempre son seres unicelulares, como as bacterias.
 O material xenético (ADN) atópase libre no citoplasma= NON HAI
NÚCLEO.
 Os únicos orgánulos son os ribosomas encargados de sintetizar
proteínas.
 A membrana plasmática está rodeada externamente por unha
cuberta protectora chamada parede bacteriana.

41. 7. A CÉLULA EUCARIOTA
 Son maiores (10-100 micras) e máis complexas cas procariotas.
 Forman seres unicelulares, como os protozoos ou os fermentos; e
todos os seres pluricelulares entre os que estamos os animais e os
vexetais.
 Nos eucariotas o ADN está separado do citoplasma por unha
membrana que orixina o núcleo.
 Posúen distintos tipos de orgánulos no seu citoplasma: ribosomas,
retículo endoplasmático, aparello de Golgi...
 Dentro dos eucariota diferenciamos dous modelos:
- Eucariota animal.
- Eucariota vexetal.

42. ORGÁNULOS DUNHA CÉLULA EUCARIOTA
 Mitocondrias : son alongadas e nelas lévase a cabo a respiración
celular.
 Ribosomas : sintetizan proteínas.
 Retículo endoplasmático : conxunto de tubos e canles conectados.
Pódese nel diferenciar dúas zonas:
- Retículo endoplasmático rugoso : asociado a ribosomas no que
se sintetizan e almacenan proteínas.
- Retículo endoplasmático liso : non asociado a ribosomas no que
sintetizan e almacenan lípidos.
 Aparello de Golgi : conxunto de sacos aplanados que constitúen o
almacén das substancias procedentes do retículo endoplasmático.
Encárgase tamén da súa secreción cara o exterior celular.

43. ORGÁNULOS DUNHA CÉLULA EUCARIOTA
 Vacúolos ; Sacos onde se acumulan auga e substancias disoltas. Son
típicos das células vexetais, pero tamén aparecen nas animais.
 Lisosomas : son vesículas dixestivas. Son características das
células animais, aínda que tamén poden atoparse nas vexetais.
 Centrosoma : estrutura formada por dous centriolos e fibras
proteicas. Atópase preto do núcleo e participa na división celular. Os
centriolos só aparecen nas células animais.
 Cloroplastos : Orgánulo cun sistema de membranas que no seu
interior conteñen clorofila, o pigmento que lles permite realízar a
fotosíntese. É exclusivo das células vexetais.

44. 7.1. A CÉLULA EUCARIOTA ANIMAL
 Teñen formas máis irregulares que nas vexetais.
 Non teñen parede vexetal.
 Non posúen cloroplastos.
 Non teñen vacúolos tan grandes como nas vexetais, pero teñen
vesículas pequenas de distintos tipos.

45. 7.2. A CÉLULA EUCARIOTA VEXETAL
 Soen ter unha forma prismática.
 Posúen unha parede vexetal de celulosa por fora da membrana
plasmática que lles da resistencia e rixidez.
 Teñen un gran vacúolo que ocupa boa parte do citoplasma.
 Posúen cloroplastos onde se realiza a fotosíntese.
 Non teñen centriolos, pero sí fibras proteicas.

46. 8. NUTRICIÓN CELULAR
A nutrición celular é o proceso mediante o cal as células
obteñen a materia e a enerxía que necesitan para levar a cabo
as súas funcións vitais.
Os nutrientes son as substancias que a célula toma do exterior.
Estas substancias son aproveitadas pola célula para obter
enerxía e construir as súas propias estruturas (reparar,
medrar, renovar...)
O metabolismo son o conxunto de procesos químicos que
sofren os nutrientes dentro das células.

47. 8. NUTRICIÓN CELULAR
Dentro do metabolismo e segundo a finalidade dos procesos
podemos falar de:
 Catabolismo:
son reaccións de degradación. Consiste en
transformar as moléculas orgánicas complexas (glícidos,
lípidos...) en moléculas inorgánicas máis sinxelas (auga, dióxido
de carbono, amoníaco...) para obter enerxía. Esta enerxía será
empregada en levar a cabo as funcións celulares.

48. 8. NUTRICIÓN CELULAR
 Anabolismo: son reaccións de construcción de moléculas.
Nestas reaccións as células converten as substancias máis
sinxelas (inorgánicas ou orgánicas simples) en substancias
orgánicas complexas propias da célula que serán empregadas na
renovación, reparación e construción de estruturas da célula.
Para realizar estes procesos anabólicos a célula precisa
enerxía.
As células obteñen esta enerxía da luz solar (no caso das
fotosintéticas) e do catabolismo (todas as células).

49. 8. NUTRICIÓN CELULAR
Segundo o tipo de substancias que incorporan as células
podemos falar de:
 Nutrición Autótrofa : sintetizan a súa propia materia
orgánica (alimento) a partir de materia inorgánica simple que
toman do exterior.
Para levar a cabo este tipo de nutrición necesítase unha fonte
de enerxía que habitualmente é a solar (autótrofos
fotosintéticos). Este é o caso de algunhas bacterias, as algas e
fotosintéticos
os vexetais.

50. 8. NUTRICIÓN CELULAR
 Nutrición Heterótrofa : propia das células que necesitan
incorporar a materia orgánica elaborada por outros organismos,
xa que son incapaces de fabricala elas.
Esta nutrición é propia de moitas bacterias, dos protozoos, dos
fungos e dos animais.

51. NUTRICIÓN NOS AUTÓTROFOS

52. NUTRICIÓN NOS HETERÓTROFOS

53. 9. A FOTOSÍNTESE
A fotosíntese é o proceso polo que algúns organismos
autótrofos como os vexetais ou as algas, son capaces de
elaborar moléculas orgánicas ricas en enerxía a partir de
moléculas inorgánicas utilizando como fonte de enerxía a luz.
É un proceso anabólico que se produce nos cloroplastos,
orgánulos exclusivos das células vexetais.
Para captar a luz (fonte de enerxía do proceso), nas membranas
internas dos cloroplastos hai un pigmento de cor verde chamado
clorofila.

54. 9. A FOTOSÍNTESE
Y sales minerales
Durante a fotosíntese, que sucede principalmente nas follas, a
auga e as sales minerais (zume bruto) e o dióxido de carbono
recollido do aire son transformados en zume elaborado
(compostos orgánicos azucarados) que se distribúen por toda a
planta. Neste proceso libérase osíxeno a atmosfera e precísase
a enerxía do sol

55. 9. A FOTOSÍNTESE
A fórmula xeral da fotosíntese é:
CO2 + H2O + Luz Solar
glicosa + O 2
É un proceso no que se diferencian dúas fases:
 Fase Luminosa : a enerxía do sol transfórmase en enerxía
química.
 Fase escura : utilizando esta enerxía e a partir de
materia inorgánica (auga, dióxido de carbono e sales
minerais) obtense materia orgánica (glicosa).

56. 9. A FOTOSÍNTESE

57. 9. A FOTOSÍNTESE

58. 9. A FOTOSÍNTESE
Importancia da fotosíntese
Un dos produtos da fotosíntese é o osíxeno, sen él non sería
posible a vida na Terra tal e como a coñecemos.
De feito, todo o osíxeno da atmosfera procede da
fotosíntese.
Ademais os organismos fotosintéticos transforman a materia
inorgánica en orgánica, que é aproveitada por todos os seres
vivos.

59. 10. A RESPIRACIÓN CELULAR
Independentemente de cómo obtivesen a materia orgánica, as
células deben extraer a enerxía que hai nela.
Para elo, levan a cabo nas mitocondrias un proceso que
denominamos respiración celular.
A respiración consiste en oxidar (“queimar”) esta materia
orgánica transformándoa en inorgánica e obtendo enerxía.
Esta combustión precisa O2 e xera CO2 e a enerxía liberada nel
almacénase nunha molécula chamada ATP.
A ecuación global da respiración é:
Glicosa + O2
H2O + CO2 + ATP (Enerxía)

60. 11. A REPRODUCIÓN CELULAR
A reprodución celular é o
proceso polo cal unha célula nai
se divide orixinando novas célula
chamadas células fillas.
A división celular nos organismos
unicelulares supón a aparición de
novos individuos idénticos ós
proxenitores.
No caso dos pluricelulares supón
o aumento do número de células
do organismo (crecemento,
reparación ou renovación).

61. Tipos de División Celular

62. Material xenético e cromosomas
O material xenético, nos
eucariotas, atópase no
núcleo e está formado por
longas cadeas de ADN
onde reside a información
que controla todas as
actividades da célula.
Este ADN está asociado a
proteínas formando unha
maraña de fibras
denominada cromatina.

63. Material xenético e cromosomas
Antes da división celular a
cromatina condénsanse
(concéntrase máis) e forma
unhas estruturas chamadas
cromosomas.
O número de cromosomas é
característico e constante en
cada especie. As células
humanas teñen 46 cromosomas,
ás da mosca da froita 8, as dun
can 78 e as de algunhas
bolboretas sobrepasasn os 300.

64. Mitose
A mitose é un proceso no que unha célula (a célula nai) divídese
orixinando dúas células fillas con idéntica información
xenética.
Antes de comezar o proceso, o ADN en estado de cromatina
da célula nai duplícase (fai un copia idéntica) e comeza a
condensarse para formar os cromosomas.
Ao principio desaparece a membrana nuclear.
A duplicación consegue que cada cromosoma posúa dúas copias
idénticas que durante a mitose sepáranse e diríxense a cada
extremo da célula.

65. Mitose
Despois en cada polo aparece unha membrana nuclear que rodea
os novos cromosomas que comezan a descondensarse para
orixinar a cromatina.
Ao final da mitose prodúcese a división do citoplasma que
permite a separación das dúas células fillas.
Nas células animais esta división sucede por estrangulamento;
nas vexetais ocorre por tabicación.
Animal
Vexetal

66. 1. As fibras de cromatina
condénsanse, desaparece
o núcleo e comezamos a
observar os cromosomas.
2. Os cromosomas
sitúanse no centro da
célula.
3. Os cromosomas
divídense pola metade e
diríxense aos polos;
comeza a dividirse o
citoplasma.
4. Os cromosomas chegan
aos extremos e comezan a
descondensarse.
5. Fórmanse os novos
núcleos e sepáranse as
células fillas.

70. WEBGRAFÍA:
amebanature.wikispaces.com
bibliotecadeinvestigaciones.wordpress.com
biologiacelular-arlett.blogspot.com
biologiaygeologia4cssa.blogspot.com
www.bristol.k12.ct.us
cienciasamperina.wordpress.com
cmnbonetcienciasnaturales.wikispaces.com
diegojavi11.blogspot.com
web.educastur.princast.es
enmiotraclase.wordpress.com
estructuracelular-4eso.blogspot.com
www.interempresas.net
blogs.creamoselfuturo.com
www.dicyt.com
www.iesmateoaleman.es
naturaleseso2.blogspot.com
platea.pntic.mec.es
recursos.cnice.mec.es
recursostic.educacion.es
http://www.slideshare.net/adaneco
www7.uc.cl
www.wikipedia.org