Maak van uw onderneming in Duitsland een succesverhaal. Wij hebben alvast huiswerk voor u gedaan. Onze internationale zakenreisgidsen zijn onmisbaar voor uw zaken over de landsgrenzen. Vol informatie van insiders en handige weetjes over het land en het zakenklimaat. En niet te vergeten tips van andere ondernemers. Dan heeft u meteen een voorsprong. http://www.abnamro.nl/internationaal

1. zakendoen met
Duitsland

2. 3
inhoudsopgave
Voorwoord5
Zakenklimaat
Handelsgeest6
Economische situatie 10
Handelsrelatie16
Kansrijke sectoren 20
Zakencultuur22
Omgangsvormen28
Bedrijfsprofielen34
Nederlands-Duitse Handelskamer
Deze reisgids is geschreven in samenwerking met de DNHK.
Zakendoen in de praktijk
DNHK is een zelfstandige vereniging met een netwerk van bijna 1000 ledenbedrijven in het Nederlands-Duitse
Een bedrijf opzetten 36
bedrijfsleven. Tot de dienstverlening behoort marktonderzoek, fiscale vertegenwoordiging, salarisadministratie
in Duitsland, personeels­ emiddeling en juridisch advies - vooral gericht op het Duitse arbeids- en vennootschapsrecht.
b Wet- en regelgeving 46
Douanezaken52
DNHK onderhoudt nauwe contacten met ministeries en autoriteiten in Duitsland en Nederland en organiseert jaarlijks
bijeenkomsten over actuele thema’s op het gebied van taal en cultuur, recht, belastingen en marketing. Daarnaast zoekt Vergunningen56
de DNHK regelmatig de dialoog met media, politiek en overheden in beide landen. Jaarlijks presenteert de DNHK haar Productaansprakelijkheid60
‘7 standpunten’ aan het Nederlandse ministerie van ELI en voert zij veelvoudig gesprekken met Duitse overheden in
de diverse deelstaten. Personeel64
Belastingen68
Vanuit vestigingen in Den Haag, Berlijn en Düsseldorf begeleidt de DNHK ondernemers
bij het zakendoen in het buurland. De contactgegevens van DNHK in Nederland zijn: Betalingsverkeer78
Nederlands-Duitse Handelskamer
Nassauplein 30 Dit kan ABN AMRO voor u betekenen 82
2585 EC Den Haag Nuttige adressen 89
T (070) 3114 100
E info@dnhk.org
www.dnhk.org

3. voorwoord
Ziet u toekomstige expansie in het buitenland voor uw onderneming?
Zakendoen over de grens en daarmee succesvol zijn, blijkt in de praktijk veelal
een uitdaging. Daarom introduceert ABN AMRO de zakenreisgids, onmisbaar
voor uw zakelijke, internationale avontuur!
Een gids vol informatie van insiders; met handige weetjes over het
betreffende land, het zakenklimaat en ondernemerstips. Uiteraard staan wij
© ABN AMRO Bank N.V. u daarnaast ook graag bij met netwerken in binnen- en buitenland, advies,
ABN AMRO is gevestigd aan de Gustav Mahlerlaan 10, Amsterdam (Postbus 283, 1000 EA). KvK nummer
34334259. BTW-identificatienummer: NL 820646660B01. producten en diensten op maat.
In deze brochure staat algemene informatie en is niet speciaal geschreven voor uw persoonlijke situatie.
De brochure is daarom geen advies om iets te doen of niet te doen. Beslissingen die u alleen neemt op
grond van de informatie in de brochure komen voor uw eigen risico.
Wij proberen alleen betrouwbare bronnen te gebruiken voor de informatie in de brochure. We kunnen
ABN AMRO wenst u veel succes op uw zakelijke reis!
niet garanderen dat alle informatie altijd juist, volledig of niet al verouderd is. Als u meer informatie wilt
over het onderwerp van de brochure, kunt u altijd contact met ons opnemen, bijvoorbeeld via internet
(www.abnamro.nl) of via een bankshop bij u in de buurt.
De informatie in deze brochure is bedoeld voor onze klanten in Nederland. We kunnen er niet voor in staan
Edzard Enschedé
dat de informatie in de brochure ook bruikbaar is in andere landen. Managing Director International Network Commercial and Merchant Banking

4. 6 zakendoen met Duitsland 7
handelsgeest
Industriële spil van Europa
Duitsland is met 82 miljoen inwoners de grootste consumentenmarkt
van Europa. De industrie vormt samen met de dienstensector de
ruggen­ raat van de Duitse economie. De beroepsbevolking (42 miljoen)
g
is relatief hoogopgeleid. Door de gunstige ligging en goede infra­
structuur biedt het land gemakkelijk toegang tot aangrenzende
groeimarkten.
Prettig ondernemersklimaat
Het land herbergt een groot aantal innovatieve, hoogproductieve
“Een kantoor in Duitsland is voor ons erg belangrijk, want de
multinationals en mkb-bedrijven. De Duitse overheid verwelkomt bedrijven daar doen het liefst zaken met een Duitse
buitenlandse ondernemingen met open armen. Dankzij de sociale,
economische en politieke stabiliteit heeft Duitsland volgens gere­ onderneming. Ze zijn wel blij met de Nederlandse expertise
nommeerde instituten als de Economist Intelligence Unit (EIU), IMD die erachter zit, want Nederlanders worden wereldwijd toch
Business School en het World Economic Forum een aantrekkelijk
ondernemingsklimaat. wel gezien als pioniers op het gebied van glastuinbouw.”
Codema - Maarten de Jager

5. 8 zakendoen met Duitsland 9
“De Duitse handelsmentaliteit is meer gedisciplineerd.
Levertijden en betalingscondities worden in het
algemeen beter nageleefd.”
Henisol - Arie Bouma
Bureaucratie en regeldruk
Als u een bedrijf wilt opstarten, belasting moet betalen of vastgoed
wilt registreren, kan de Duitse bureaucratie een last zijn. Daarnaast
kent Duitsland een relatief hoge administratieve lastendruk.
Aantrekkelijk investeringsklimaat
De Duitse vrijemarkteconomie scoort goed op de European
Attractiveness Survey van Ernst Young (2011). Deze index rangschikt
Europese landen op basis van aantrekkelijkheid om er te investeren.
Daarnaast is Berlijn uitgeroepen tot de derde aantrekkelijkste Europese
stad om een bedrijf op te zetten. Onze oosterburen vertrouwen op
hun sterke economie, hebben een duidelijke ondernemerscultuur en
voeren een gedegen fiscaal beleid. Voor de wet is er over het algemeen
geen verschil tussen binnen- en buitenlandse organisaties.
“Voor ons is Noord-Duitsland het interessantste gebied,
vooral vanwege de geografische ligging en de minimale
cultuurverschillen.”
Henisol - Arie Bouma

6. 10 zakendoen met Duitsland 11
economische
situatie
Sterke reus van de eurozone
Duitsland is de grootste lidstaat van de eurozone, zowel wat de omvang
van de economie betreft als die van de bevolking. Het land is een echte
uitvoergigant, maar de relatief gezonde binnenlandse economie zal de
komende jaren ook de nodige vraag naar invoer genereren. De Duitse
economie is de afgelopen jaren veel harder gegroeid dan in de rest van
de eurozone en het land speelt een sleutelrol bij de onderhandelingen
over de oplossing van de staatschuldencrisis. Kortom: Duitsland is de
sterke reus van de eurozone en biedt veel mogelijkheden tot zakendoen.
Dit is het resultaat van een combinatie van loonmatiging en drastische
Snelste groeier binnen Europa arbeidsmarkthervormingen: de zogeheten Hartz-Reformen, geïnitieerd
De Duitse economie is de afgelopen jaren gemiddeld ruim 2% harder door Bondskanselier Gerhard Schröder in 2002. Deze maatregelen
gegroeid dan de economieën van overige lidstaten binnen de eurozone. waren nodig omdat Duitsland in de jaren na de hereniging van het
Vooral de uitvoer en de bedrijfsinvesteringen stegen fors, maar ook de oostelijke en het westelijke deel in 1990 veel concurrentiekracht had
consumptie nam toe. Deze relatief sterke prestatie is grotendeels te verloren en in een recessie dreigde weg te glijden. Als gevolg van
danken aan een zeer gematigde stijging van de loonkosten per eenheid deze hervormingen en de matige stijging van de loonkosten per
product sinds het begin van deze eeuw. eenheid product, heeft Duitsland veel concurrentiekracht herwonnen.

7. 12 zakendoen met Duitsland economische situatie 13
Rechte rug tegen China De belangrijkste uitvoer van Duitsland bestaat uit:
Duitsland heeft de opmars van China als belangrijke speler in de
wereldhandel goed kunnen weerstaan. Het aandeel van Duitsland in ▶▶ auto’s en transportmiddelen;
de totale wereldexport is met slechts 1% gedaald sinds 2001, het jaar ▶▶ machines;
waarin China toetrad tot de Wereldhandelsorganisatie. Het aandeel ▶▶ computers en elektronica;
van de gehele Europese Unie nam sindsdien met 7% af, en dat van ▶▶ chemische producten;
de Verenigde Staten met 4%. ▶▶ metaalproducten.
Uit- en invoer Duitsland voert vanuit Nederland hoofdzakelijk de volgende goederen in:
De Duitse uitvoer blijft voor het overgrote deel binnen Europa (71% van
het totaal), waarbij de eurozone met 40% het grootste deel voor zijn ▶▶ machines;
rekening neemt. Het aandeel van China is op zich vrij beperkt (6%), ▶▶ transportmiddelen;
maar het is wel in drie jaar tijd verdubbeld. Ongeveer 7% van de Duitse ▶▶ chemische producten;
uitvoer gaat naar Nederland en het aandeel van Nederland in de invoer ▶▶ gas en brandstoffen;
van Duitsland bedraagt zo’n 9%. ▶▶ voedingsmiddelen.
Groei bbp versus eurozone (Bron: EIU) Sterke binnenlandse economie
Met circa 82 miljoen mensen heeft Duitsland verreweg de grootste
In % jaar-op-jaar
bevolking van de eurozone: bijna 25% van het totaal. De werkloosheid
lag begin 2012 op een historisch dieptepunt en de arbeidsmarkt was
6
krap. De ratio van het aantal vacatures ten opzichte van het aantal
4 banen lag op 1,22. Dat is het hoogste niveau sinds 2000. De krapte op
de arbeidsmarkt heeft ervoor gezorgd dat de loonstijging is opgelopen
2 en de koopkracht van huishoudens is toegenomen. Dit stimuleert de
0 consumptieve bestedingen. Daarnaast zijn de bedrijfswinsten de
-2 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 afgelopen jaren sterk gestegen, wat de investeringsgroei bevordert.
-4 Goede economische structuur
Duitsland beschikt over een goede economische structuur, wat gunstig
-6 is voor het economisch groeipotentieel. Op een totaal van 183 landen
-8 staat het op de 22e plaats in de ranglijst Ease of Doing Business van
de Wereldbank. In de Global Competitiveness Index van het World
Duitsland Eurozone exclusief Duitsland Economic Forum staat Duitsland zesde van in totaal 142 landen.

8. 14 zakendoen met Duitsland 15
Het land scoort daarbij zeer goed in vergelijking met andere lidstaten
van de eurozone. Kortom: het ondernemersklimaat is gunstig en er
zijn relatief weinig hindernissen die de economische groei belemmeren.
Huishoudboekje op orde
Ook op het gebied van de overheidsfinanciën doet Duitsland het
verhoudingsgewijs goed. Het financieringstekort is in 2011 gedaald
naar slechts 1% van het bbp. Dit is substantieel lager dan het
gemiddelde in de eurozone van ongeveer 4,5%. De staatsschuld
bedroeg in 2011 81% van het bbp. Ter vergelijking: in de eurozone
lag dit op 88%. Doordat de overheidsfinanciën relatief gezond zijn,
hoeft Duitsland de komende jaren aanzienlijk minder bezuinigings­
maatregelen door te voeren dan de andere landen van de eurozone.
Vooruitzichten
De Duitse economie is in de tweede helft van 2011 geraakt door de
escalerende staatsschuldencrisis in de eurozone. De economie kromp
in de laatste maanden van dat jaar. Doordat begin 2012 nog niet alle
benodigde stappen waren genomen om de crisis te bezweren, is de
kans groot dat de economie in de eerste helft van 2012 zal blijven
kwakkelen.
Ervan uitgaande dat de Europese leiders in de loop van 2012 de
laatste stappen zetten om de crisis te beteugelen, zal de Duitse
economie in de tweede helft van dit jaar waarschijnlijk weer groeien.
Dankzij de gezonde binnenlandse economie en goede economische
structuur zal de Duitse economie beter blijven presteren dan het
gemiddelde binnen de eurozone.

9. 16 zakendoen met Duitsland 17
handelsrelatie
Duitsland - Nederland
Vergelijkbare landen
Het ondernemersklimaat en groeipotentieel van Nederland en Duitsland
hebben veel overeenkomsten. Beide landen horen bij de sterke kern
van de eurozone en volgens het Organisation for Economic
Co-operation and Development (OECD) is de flexibiliteit van de arbeids­
markt er ongeveer hetzelfde. Begrotingstekorten en staatschulden
liggen ruim onder het gemiddelde en beide staten hebben een triple A
credit rating, de hoogste score die de belangrijkste kredietbeoordelaars
toekennen. Ook volgens de Global Competitiveness Index van het
World Economic Forum en de Doing Business Indicator van de
Wereldbank liggen Nederland en Duitsland dicht bij elkaar.
Monetaire geschiedenis Hechte handelspartners
Ver voordat de euro werd geïntroduceerd, had Nederland al een Voor Nederland is Duitsland de belangrijkste handelspartner. Het land
eenzijdige muntunie met Duitsland. Vanaf het begin van de jaren ’80 is goed voor ongeveer 18% van de Nederlandse invoer en 24% van
in de vorige eeuw hield De Nederlandsche Bank (DNB) de gulden in onze uitvoer. Omgekeerd heeft Nederland een aandeel van 6,5% in
een heel nauwe marge ten opzichte van de Duitse mark. Daarnaast de export en 9% in de import van Duitsland.
volgde Nederland het monetaire beleid van de Deutsche Bundesbank.

10. 18 zakendoen met Duitsland handelsrelatie Duitsland - Nederland 19
In 2011 was Nederland voor de Duitsers het belangrijkste importland, 2. Belangrijke grondstof- en energieleverancier
vóór China en Frankrijk: Onze export naar Duitsland wordt aanzienlijk vergroot doordat we in
de relatief hoge Duitse energie- en grondstofbehoefte helpen voorzien.
Vanwege de industriële structuur en de geringe zelfvoorzieningsgraad
Aandeel aan de totale import moet Duitsland op deze gebieden veel importeren. Nederland speelt
Land Aandeel daarin een hoofdrol. In 2010 was het voor Duitsland bestemde aandeel
Nederland 9,10 van ons aardgas (ongeveer 7%) goed voor 4,8 miljard euro.
Volkrepubliek China 8,77
Frankrijk 7,36 3. Voedselvoorziening
Italië 5,36 Traditioneel heeft Nederland een sterke positie op het gebied van
Verenigde Staten 5,34 voedselvoorziening. Bijna 30% van onze totale export naar Duitsland
Overige 64,07 bestaat uit primaire producten. In 2010 lag het bedrag dat hiermee
was gemoeid rond de 22 miljard euro. Daarvan kwam 17,2 miljard
euro uit de export van levensmiddelen, land- en tuinbouwproducten.
Import 2011: Geheel: 901,95 mld. Euro
Land Import 2011 in mld. Euro Dominante sectoren
Nederland 82,1 In 2010 investeerde Nederland voor 58 miljard euro in Duitsland.
Volkrepubliek China 79,1 Dat is ruim 8% van onze totale directe buitenlandse investeringen.
Frankrijk 66,4 Nederlandse ondernemingen richtten zich daarbij relatief veel op
Italië 48,3 het Duitse bank- en verzekeringswezen, de chemische sector en
Verenigde Staten 48,2 bedrijven in de sector transport en logistiek.
Bron: Statistisches Bundesamt Deutschland (stand: januari 2012)
Dit heeft drie oorzaken: “Als het om zakendoen gaat, zijn de verschillen tussen
1. Gunstige geografische ligging en infrastructuur Nederland en Duitsland niet meer zo groot. 25 jaar geleden zat
Nederland heeft een gunstige ligging aan zee en een uitstekende je nog met grenscontroles en taal- en cultuurverschillen, maar
infrastructuur: havens met goede op- en overslagfaciliteiten, een
fijnmazig wegennet en binnenvaartverbindingen tot in Zuid-Duitsland. dat is tegenwoordig aanzienlijk minder.”
Henisol - Arie Bouma

11. 20 zakendoen met Duitsland 21
kansrijke
sectoren
Goederen vs. diensten
Nederland voert aanzienlijk meer goederen dan diensten uit naar
Duitsland. In 2010 bedroeg de goederenexport richting onze ooster­
buren 90 miljard euro. Ter vergelijking: de dienstenexport bedroeg
in datzelfde jaar 10 miljard euro. We exporteren onder andere:
▶▶ voedings- en genotmiddelen (16%);
▶▶ aardolie en brandstoffen (16%);
▶▶ chemische producten, inclusief farma (16%).
Onze dienstenexport bestaat vooral uit: Vanuit Duitsland importeert Nederland hoofdzakelijk:
▶▶ transport (35%); ▶▶ machines en transportmiddelen (28%);
▶▶ reisverkeer (35%); ▶▶ chemische producten (23%);
▶▶ zakelijke dienstverlening (23%). ▶▶ halffabricaten (14%).
Duitsland stimuleert innovatie, RD en kansrijke sectoren als
duurzame energie, ICT, milieutechnologie en medische technologie.

12. 22 zakendoen met Duitsland 23
zakencultuur
Dichtbij en toch anders
Duitsland is de grootste consumentenmarkt van Europa, grenst aan
ons land en de Duitse taal lijkt op het Nederlands. Dat maakt het land
interessant voor veel Nederlandse ondernemers. Over het algemeen
zijn Duitsers aangename en zeer betrouwbare handelspartners.
Maar er is een aantal belangrijke verschillen als het gaat om het
zakelijke klimaat. Zo is het Duitse zakenleven erg formeel, verschillen
mentaliteit en gewoonten per deelstaat en zijn Duitsers eerder
probleem- dan oplossingsgericht. Denken en handelen als een Duitser
is volgens veel Nederlandse ondernemers de beste strategie om in
Duitsland succesvol zaken te doen.
Formele besluitvorming Kwaliteit boven alles
Duitsers houden graag vast aan wat ze hebben en kiezen bij voorkeur Ondanks hun behoedzame en formele aanpak, zijn Duitsers wel
voor zekerheid. De chef is de baas, van hem worden beslissingen degelijk resultaatgericht. Dat zie je terug in de samenwerking.
verwacht. Deze maakt hij gewoonlijk door zich uitgebreid op de hoogte Nederlanders hechten waarde aan persoonlijk contact tijdens het
stellen van de mening van zijn medewerkers. Veranderingen vergen zakelijk verkeer, terwijl voor een Duitser ‘de zaak’ voorop staat.
daarom vaak nogal wat tijd en geduld. Een groot voordeel is dat alle Het sociale gedeelte komt na het werk, niet ervoor. Duitsers willen
betrokkenen zich uiteindelijk neerleggen bij een genomen beslissing een feilloos werkend product en een onberispelijk uitgevoerde
en in de uitvoering daarvan loyaal zijn aan hun leidinggevende. opdracht. Kwaliteit is in Duitsland belangrijker dan de prijs.

13. 24 zakendoen met Duitsland zakencultuur 25
“Het gaat er soms stevig aan toe, maar wel altijd fair. Duitsers Probleemgericht denken
proberen een prijs vaak naar beneden af te ronden. Omdat ze Duitsers staan bekend om hun probleemgerichte denken.
Uw toekomstige samenwerkingspartner ziet waarschijnlijk veel beren
veel tijd steken in het regelen van financiën en vergunningen, op de weg en dekt alle risico’s graag bij voorbaat af. Voor potentiële
problemen bedenkt hij alvast oplossingen. Dit staat haaks op de
onderhandelen ze met ons over de levertijd. Ze willen alles zo Nederlandse manier van denken. Zodra de hoofdlijnen van een project
snel mogelijk hebben. Zorg dat je geen afspraken maakt die je op papier staan, gaan wij aan de slag. De details vullen we gaandeweg
wel in. We denken doelgericht en pakken problemen aan wanneer ze
niet na kunt komen, daar houden Duitsers niet van.” zich voordoen. Dit is tegenovergesteld aan het risicomijdende karakter
van onze oosterburen. Hierdoor vinden Nederlanders al snel dat
Codema - Maarten de Jager Duitsers zich onnodig zorgen maken over zaken die (nog) helemaal
niet aan de orde zijn.
Duits spreken is geld waard
Veel Duitsers spreken tegenwoordig goed Engels, toch doen ze het liefst “Als je in Duitsland gaat ondernemen,
zaken in hun eigen taal. Overschat uw eigen taalniveau niet. Huur een
gekwalificeerde tolk in als u niet volledig begrijpt wat er wordt
zijn de drie belangrijkste valkuilen:
besproken of geschreven. Nederlandse ondernemingen lopen veel 1. te weinig kennis van de Duitse taal;
projecten mis door gebrekkige kennis van de taal en zakelijke cultuur.
2. te informeel met mensen omgaan;
Presentaties en onderhandelingen 3. te weinig weten van lokale regelgeving,
Een Duitser neemt beslissingen op basis van harde feiten. Zorg daarom
voor presentaties en brochures met cijfermateriaal, productanalyses, vooral over de inzet van personeel.”
uitkomsten van marktonderzoek en andere vormen van research.
Houd rekening met Duitse wetten en voorwaarden en laat merken Henisol - Arie Bouma
dat u daarover goed bent geïnformeerd.
Bepaald geen Franse slag
Over het algemeen zijn Duitsers bijzonder goed voorbereid en leggen
ze afspraken tot in het kleinste detail vast. Even snel iets regelen
kennen de Duitsers niet en improviseren is voor hen een gruwel.
Volgens een van tevoren opgesteld plan doordenken ze elk detail
en leggen dit vast. Daarom duren onderhandelingen vaak lang.

14. 26 zakendoen met Duitsland 27
“Duitsers zijn gewend om
Duits te praten; met alleen
Engels kom je er niet.
Zeker niet bij de kleine
zakenman.”
Henisol - Arie Bouma

15. 28 zakendoen met Duitsland 29
omgangsvormen
Aanspreekvormen en titels
In het Duitse zakenleven spreekt men elkaar aan met de achternaam,
voorafgegaan door ‘Herr’ of ‘Frau’. Als uw zakenpartner een titel
heeft, zet deze dan tussen de voor- en achternaam: Herr Doktor
Schultz of Frau Professor Müller.
Vermijd ‘du’
In Nederland tasten we af of en wanneer we een gesprekspartner
kunnen tutoyeren. Dit heeft te maken met onze normen van bewaren ze meer afstand tot de ander. Zakenpartners kunnen duzen
beleefdheid. We willen de ander zo snel mogelijk op zijn gemak als respectloos opvatten, wat een goede samenwerking in de weg
stellen en ‘jij’ is daarvoor geschikter dan ‘u’. In Duitsland gaat deze kan staan. Spreek Duitse relaties daarom altijd aan met ‘Sie’, en blijf
redenering beslist niet op. Er wordt in de regel niet getutoyeerd. dit doen.
Het ‘du’ blijft in principe gereserveerd voor vriendschappen en
familiaire relaties. Voor ‘du’ en ‘Sie’ zeggen bestaan zelfs werk­ Afspraken maken
woorden: duzen en siezen. Leg het eerste zakelijke contact bij voorkeur schriftelijk in plaats van
telefonisch. Daarna is persoonlijk contact juist de sleutel tot succes.
Volhardend ‘u’ blijven zeggen vinden wij nogal ouderwets, maar het Kom op tijd of liever iets te vroeg op een afspraak, want Duitsers zijn
schept wel duidelijkheid in de zakelijke omgangsvormen. Op grond stipt en nauwgezet. Is de persoon die u wilt spreken niet aanwezig?
van hiërarchie gedragen Duitsers zich nu eenmaal formeler en Laat altijd uw visitekaartje achter.

16. 30 zakendoen met Duitsland 31
Discussieer op inhoud
Schrik niet wanneer een zakenrelatie u ongezouten de waarheid
zegt tijdens een discussie. Duitsers sluiten niet snel een compromis.
Het kan er fel aan toe gaan tijdens een gesprek en er wordt niet
geschroomd om op de man te spelen. Een Duitser discussieert op
inhoud en gaat alleen de strijd aan als hij werkelijk verstand van
zaken heeft. Daarom zal hij u niet snel gelijk geven, ook niet als
het om bijzaken gaat.
Pas uw manier van argumenteren aan als u serieus genomen wilt
worden tijdens een discussie. Nederlanders willen zakenpartners
liever niet beledigen. Bij een meningsverschil mag iedereen zijn
zegje doen en je wordt niet snel voor het blok gezet. In de ogen
van Duitsers is dit een bewijs van onvermogen en gebrek aan kennis.
Want wie niet kritisch is, weet waarschijnlijk niet waar hij het over heeft.
“Je kunt de directe manier van zakendoen in Nederland niet
zomaar kopiëren naar Duitsland. Daar moet je echt mee
oppassen. Duitsers hebben grote moeite met de Nederlandse
manier van communiceren. Geef Duitse klanten het gevoel dat
je er samen uit gaat komen en probeer hun vertrouwen te
winnen. Daarna is het een kwestie van je afspraken nakomen,
dan komt het goed.”
Codema - Maarten de Jager

17. 32 zakendoen met Duitsland omgangsvormen 33
Gouden regels Ken uw plaats
Laat duidelijk merken welke formele plaats u binnen uw organisatie
Wees punctueel inneemt en welke verantwoordelijkheden daarbij horen. Vermeld uw
Dit is voor Duitsers een teken dat u serieus en betrouwbaar bent. titels en positie op uw visitekaartje. Zorg dat u de organisatie en
functie van uw contactpersoon kent.
Denk aan details
Vermijd tijdens zakelijke besprekingen zinnen als: “Hier kunnen we Scoor met status
later nog wel naar kijken.”, “Dit komt wel goed.” of “Dat zien we Duitsers hechten veel waarde aan persoonlijke verzorging en status­
vanzelf wel.” Daarmee wekt u snel wantrouwen. symbolen, zoals auto’s en kleding. Besteed hier aandacht aan.
Bevestig afspraken Blijf respectvol
Schriftelijk en in detail; dit wordt gewaardeerd. Ook als u uw zakenpartner al langer kent, behandel hem met evenveel
egards en respect als in het begin.
Breek met het beeld
Ga ervan uit dat u wordt ingeschat als zakelijk kundig en flexibel, maar Scheid zakelijk en privé
houd in uw achterhoofd dat Duitse zakenlieden ons onbetrouwbaar Duitsers praten met zakenrelaties niet snel over hun privéleven.
vinden als het om details gaat. Door hier juist extra aandacht aan te Houd in dit opzicht wat afstand. Een lunchafspraak wordt niet zo snel
schenken, creëert u kansen. gemaakt, al verschilt dit per bedrijfstak en zijn jongeren hierin al zeker
wat losser.
“De omgangsvormen in Duitsland verschillen wel met die
in Nederland. Ten eerste denken Duitsers vaak overdreven
hiërarchisch. Verder zijn ze doorgaans wat formeler.
Blijf daarom altijd ‘U’ zeggen. Tutoyeren doe je alleen bij
echte vriendschap.”
Henisol - Arie Bouma

18. 34 zakendoen met Duitsland 35
bedrijfsprofielen
Henisol Codema
Henisol Insulation BV heeft een compleet aanbod aan industriële isolatie, steigerbouw, Codema Systems Group is de holdingmaatschappij van HAWE, WEVAB, SDF en B-E de Lier.
tracing en brandwering. Het bedrijf werd in 2007 opgericht door eigenaar Arie Bouma en is De groep is wereldwijd marktleider in innovatieve logistieke systemen, management- en
inmiddels met ruim honderd medewerkers actief in o.a. België, Denemarken, Rusland en besturingssoftware en (op maat gemaakte) producten voor de (glas)tuinbouw. De dagelijkse
Zuid-Europa. In deze landen werkt Henisol vooral aan speciale projecten waarbij ze haar leiding is in handen van algemeen directeur Maarten de Jager, die tevens eindverantwoor­
bijzondere expertise inzet, bijvoorbeeld in akoestische industriële isolatie (onder andere delijk is voor de holding als geheel. Codema is actief in verschillende Europese landen,
voor de luxe jachtbouw). Henisol Insulation BV heeft een zusterbedrijf in Duitsland: heeft dealers in Amerika, Canada en Japan en levert in heel Azië en het Midden-Oosten.
Henisol GmbH. Henisol GmbH wordt vanuit Nederland aangestuurd. Op zichzelf is Duitsland een belangrijk zakenland voor Codema, maar het vormt ook een
goede uitvalsbasis voor de omringende Duitstalige landen Oostenrijk en Zwitserland.

19. 36 zakendoen met Duitsland 37
een bedrijf
opzetten
Kansen en keuzes
Duitsland biedt veel kansen voor ondernemers. Het is de grootste
consumentenmarkt in Europa, ligt centraal en grenst aan negen
landen. Bovendien heeft het een bloeiende en innovatieve hightech-
industrie, met veel aandacht voor duurzaamheid en research en
development.
Toch is ondernemen in Duitsland niet eenvoudig. Duitsers hechten
veel waarde aan kwaliteit en punctualiteit. Ze doen vooral zaken op
basis van vertrouwen en werken het liefst met landgenoten. In de
meeste gevallen heeft u als Nederlandse ondernemer wel een
streepje voor op bedrijven uit andere landen.
Richt u een vennootschap op, dan moet u deze ook laten inschrijven
Uw bedrijf aanmelden in het handelsregister. Dit doet een Duitse notaris voor u bij het
Als u in Duitsland een bedrijf opricht, moet u dit binnen een maand Amtsgericht (kantongerecht). In beginsel moet u Nederlandse of
melden bij het Gewerbeamt of Ordnungsamt van de gemeente waar andere niet-Duitse documenten laten vertalen door een vertaler die
het bedrijf is gevestigd. Deze meldingsplicht geldt ook bij verlegging door de rechtbank is beëdigd. Handtekeningen moeten door een
of beëindigen van een zelfstandige bedrijfsinrichting of een filiaal, notaris of de Kamer van Koophandel worden gewaarmerkt en
en als u de activiteiten van een bestaande onderneming wijzigt of worden voorzien van een apostille. Hiermee wordt de echtheid
uitbreidt. van een handtekening op een document bevestigd.

20. 38 zakendoen met Duitsland een bedrijf opzetten 39
Rechtspersonen en bedrijfsvormen
U kunt verschillende rechtsvormen kiezen wanneer u een Voor de oprichting van een OHG moeten vennoten ten eerste een
onderneming opricht in Duitsland: vennootschapscontract afsluiten. In dit contract staat onder andere
de doelomschrijving van de vennootschap, de firmanaam en de
Einzelfirma vertegenwoordigingsbevoegdheid. Vervolgens dient de OHG door
Als een particulier persoon een bedrijf opricht, ontstaat er een een Duitse notaris bij het Duitse handelsregister te worden aangemeld
Einzelfirma (eenmanszaak). De eigenaar hiervan is met zijn gehele en door de vennoten worden ingeschreven in het plaatselijke
(persoonlijke) vermogen onbeperkt aansprakelijk voor de verbin­ e­
t Gewerberegister.
nissen die hij aangaat en de eventuele schade die hij veroorzaakt.
Winst of verlies van het bedrijf komen voor rekening van de onder­ KG (Kommanditgesellschaft)
nemer. Het jaarresultaat valt verplicht onder de inkomensbelasting. De KG is vergelijkbaar met de Nederlandse cv (commanditaire
vennootschap). Deze rechtspersoon is gebaseerd op hetzelfde
OHG (Offene Handelsgesellschaft) principe als de OHG, maar kent twee soorten vennoten:
De OHG is vergelijkbaar met de Nederlandse vof (vennootschap
onder firma). Alle vennoten zijn onbeperkt aansprakelijk tegenover ▶▶ de beherende vennoot, die onbeperkt aansprakelijk is;
de crediteuren van de vennootschap. In principe kan elke persoon ▶▶ de commanditaire vennoot met een beperkte aansprakelijkheid.
vennoot van een OHG zijn. Dat geldt ook voor rechtspersonen zoals
een GmbH. Een commanditaire vennoot mag de vennootschap niet besturen,
maar slechts controleren.
KgaA (Kommanditgesellschaft auf Aktien)
Een bedrijfsvorm die afwijkt van het Nederlandse systeem is de KgaA.
“We hebben in Duitsland een nieuwe GmbH opgericht, In deze kapitaalvennootschap zijn de beherende vennoten volledig
aansprakelijk, zoals bij een KG. Voor het overige zijn de regels voor
dat ging erg gemakkelijk. De samenwerking met de een Aktiengesellschaft (AG) van toepassing, vergelijkbaar met de
Duitse Kamer van Koophandel, notarissen en andere Nederlandse nv (naamloze vennootschap).
partijen verliep ongelooflijk soepel. Als je de juiste GmbH (Gesellschaft mit beschränkter Haftung)
papieren hebt, kun je snel een bedrijf oprichten en de De GmbH is vergelijkbaar met de Nederlandse B.V. (besloten
vennootschap) en wordt opgericht met behulp van een notariële
overheid werkt hier erg goed aan mee.” akte. Er is een minimum startkapitaal vereist van 25.000 euro.
Codema - Maarten de Jager

21. 40 zakendoen met Duitsland een bedrijf opzetten 41
Marktbenadering
De GmbH als orgaan heeft tenminste één Geschäftsführer (bestuurder). Middelmatige prestaties van Nederlandse bedrijven in Duitsland zijn
Dit moet een natuurlijke persoon zijn. De bestuurders zijn de wettelijke vrij zeldzaam. Exporteurs zijn vaak óf erg succesvol of helemaal niet,
vertegenwoordigers van de GmbH. De Gesellschafterversammlung en in dat laatste geval dus ook niet lang aanwezig. Marktbewerking
(algemene vergadering van aandeelhouders) houdt toezicht op het vanuit Nederland met Nederlandse verkopers heeft veruit de kleinste
functioneren van de bestuurder(s). kans van slagen, blijkt uit onderzoek van Gateway to Germany. U kunt
beter Duits personeel in dienst nemen, met Duitse handelsagenten
Er kan een raad van commissarissen worden ingesteld. Voor bedrijven werken of met een Duitse distributeur in zee gaan. Overige tips:
met meer dan 500 werknemers is dit in principe zelfs verplicht.
De GmbH kan worden ontbonden na een gerechtelijke uitspraak, ▶▶ opereer dicht bij uw klant;
bij een faillissement of als gevolg van onwettige besluiten. ▶▶ zorg voor voldoende informatie;
▶▶ hanteer een langetermijnvisie;
GmbH Co. KG ▶▶ toon doorzettingsvermogen.
Een GmbH Co. KG is een Kommanditgesellschaft (cv) waarin een
GmbH (bv) als persoonlijk aansprakelijke (complementaire) vennoot Als u het vertrouwen van een klant eenmaal heeft gewonnen, blijft hij
deelneemt. De andere personen zijn commanditaire vennoten. u vaak tientallen jaren trouw. Zie de Duitse marktbenadering als een
Meestal zijn dit de vennoten van de GmbH. Hoewel het om een marathon, die het zeker waard is om uit te lopen.
personenvennootschap gaat, wordt hierdoor de aansprakelijkheid
beperkt tot het kapitaal van de GmbH. Deze bedrijfsvorm levert in Ondernemen met Duitse partners
bepaalde situaties een belastingvoordeel op, doordat commanditaire
winsten alleen onder de inkomstenbelasting vallen en niet onder de Handelsagent
vennootschapsbelasting. Een Handelsvertreter (handelsagent) is een zelfstandig werkende
ondernemer die op basis van een contract voor u met klanten
UG (Unternehmergesellschaft mit beschränkter Haftung) bemiddelt. De juridische positie van Duitse handelsagenten lijkt op
U kunt in Duitsland een vennootschap met beperkte aansprakelijkheid die van de Nederlandse. Bedenk wel dat de belangen van een
oprichten met slechts 1 euro startkapitaal. Als tegenprestatie moet handelsagent niet altijd met die van u als opdrachtgever (principaal)
u elk jaar 25% van de winst reserveren om kapitaal op te bouwen. overeenkomen, bijvoorbeeld als het om exclusiviteit gaat. Een op
Zodra u een bedrag van 25.000 euro heeft gespaard, verandert de UG maat gemaakt contract vergroot de kans op succesvolle samen­
automatisch in een gewone GmbH. Voor de UG gelden alle regels die werking. Formuleer de individuele regelingen in het contract duidelijk
voor een GmbH gelden, tenzij daarvan wordt afgeweken in het en ondubbelzinnig.
GmbH-Gesetz. De UG is dus net zoveel rechtspersoon als de
klassieke GmbH.

22. 42 zakendoen met Duitsland een bedrijf opzetten 43
Distributeur
Bij beëindiging van de overeenkomst heeft de handelsagent onder In tegenstelling tot de handelsagent, kopen distributeurs of franchise­
bepaalde voorwaarden recht op een Ausgleichsanspruch nemers op eigen naam en risico de producten van de ondernemer en
(klantenvergoeding). Dit is een vergoeding voor de meerwaarde die verkopen deze weer. Sommige distributeurs verkopen steeds goederen
de agent aan uw onderneming heeft toegevoegd. Het recht op een van dezelfde ondernemer(s). Voor distributeurs bestaat in het Duitse
klantenvergoeding is dwingend recht, u kunt deze dus niet uitsluiten rechtssysteem geen specifieke wettelijke regeling. Een belangrijk
in het contract. De hoogte van de Ausgleichsanspruch bedraagt beginsel is contractvrijheid. Daarnaast kunnen aanvullend de regels
maximaal één jaar provisie, op basis van gemiddelde provisie in de van het recht voor handelsagenten worden toegepast, als de
laatste vijf jaar. distributeur op grond van het contract met de ondernemer een soort­
gelijke positie heeft. Dat kan dan ook tot gevolg hebben dat een
Vergis u niet in de omvang van Duitsland. Om meerdere deelstaten te distributeur recht heeft op een klantenvergoeding. U doet er goed aan
bedienen, zult u met verschillende agenten moeten werken. Er zijn de volgende zaken in ieder geval vast te leggen in een contract met
ongeveer 60.000 handelskantoren in Duitsland. Samen bemiddelen ze een distributeur:
bij goederentransacties met een geschatte totaalwaarde van maar
liefst 175 miljard euro. ▶▶ een omschrijving van de producten en afspraken over
voorraadbeheer, eigendomsvoorbehoud, regio/rayon,
Zo vindt u een handelsagent minimumomzet, concurrentiebeding, exclusiviteit en het in licentie
U kunt het beste een handelsagent zoeken op de Duitse markt. geven van intellectuele eigendomsrechten;
Een goede agent met de juiste referenties vindt u via andere bedrijven, ▶▶ dat de distributeur optreedt als zelfstandig ondernemer en (ver)
de Nederlands-Duitse Handelskamer of het Netherlands Business koopt onder eigen naam en op eigen risico;
Support Office (NBSO). Met deze instanties kunt u zich onder andere ▶▶ dat de distributeur kan worden verplicht gegevens door te geven
op Internationale Handelsvertretertage presenteren. Neem voor meer aan de ondernemer die hem inhuurt, zoals marktanalyses,
informatie contact op met de Nederlands-Duitse Handelskamer in concurrentieposities, gebruikelijke advertentiemedia en plaatselijke
Den Haag of een van de vier NBSO’s in Duitsland. De contact­ gebruiken. Omschrijf deze verplichtingen zo nauwkeurig mogelijk.
gegevens vindt u bij nuttige adressen achter in deze reisgids.
Denkt u ook aan een mogelijke rechtskeuze en/of een regeling omtrent
de bevoegde rechter. Het is vanzelfsprekend ook mogelijk om arbitrage
af te spreken. De Nederlands-Duitse Handelskamer biedt voor conflicten
tussen Nederlandse en Duitse ondernemers een eigen arbitrage­
procedure aan.

23. 44 zakendoen met Duitsland een bedrijf opzetten 45
“Het is niet moeilijk om in Duitsland een
Duitse beurzen
Duitsland heeft meer dan 150 grote internationale vakbeurzen en is
bedrijf te starten. Zolang je je maar aan
daarmee wereldwijd het beurzenland bij uitstek. U kunt er een goede
indruk krijgen van de markt en u ontmoet potentiële klanten door
de regels houdt, net als in Nederland.
contact te leggen met beursdeelnemers en bezoekers uit binnen- en Duitsers maken het je als buitenlander
buitenland. Toch is beursbezoek op zich voor deelnemers en bezoekers
nooit een stand-alone actie. Het succes wordt grotendeels bepaald na niet extra moeilijk, maar je moet je wel
aanpassen aan hun voorschriften.”
terugkomst op kantoor. Verwerk vergaarde informatie, geef opvolging
aan nieuwe contacten en plan vervolgstappen.
Marketing Henisol - Arie Bouma
Duitse promotiemiddelen verschillen qua vorm en inhoud enorm van
hun Nederlandse tegenhangers. Bij ons ligt de focus voornamelijk op
gevoel en de beleving van de lezer. Voor Duitsers staat het product
altijd voorop. Ze streven naar perfectie, zijn gespitst op details en pro­
beren alle vragen op voorhand te beantwoorden. Websites, brochures
en presentaties bevatten veel primaire kleuren en harde vormen.
Kennis is macht
Wilt u het vertrouwen van een Duitse zakenpartner winnen, dan moeten
uw product en service perfect aansluiten op zijn behoefte. Toon boven­
dien uw kennis van product en technologie door gede­ ailleerde (bij
t
voorkeur Duitse) specificaties, certificeringen en klant­ eferenties te
r
noemen. Als u deze expertise combineert met een lange adem en
intensief klantcontact, vergroot u de kans op langdurig commercieel
succes op de Duitse markt.

24. 46 zakendoen met Duitsland 47
wet- en
regelgeving
Goede bescherming
Handelsmerken, octrooien en andere intellectuele eigendomsrechten
zijn in Duitsland wettelijk goed beschermd. Het Deutsche Patent- und
Markenamt is verantwoordelijk voor deze registraties. Er is ook een
algemeen Europees systeem voor aanvraag en beheer van octrooien
en handelsmerken.
“Toon altijd respect door ‘u’ te zeggen en spreek mensen aan
Contracten
Bij internationale contracten mogen de partijen die een verdrag sluiten, met achternaam en/of titel. Gebruik pas de voornaam van een
in principe kiezen welke nationale wetgeving van toepassing is. Als u zakenrelatie wanneer hij dat zelf expliciet heeft aangegeven.”
geen keuze maakt, geldt voor contracten binnen de EU de Rome
I-Verordening. In dat geval geldt het recht van het land waar de partij
Codema - Maarten de Jager
die de kenmerkende prestatie van de overeenkomst moet verrichten
is gevestigd.
internettip
De website van het Het Deutsche Patent- und Markenamt
is te vinden op www.dpma.de

25. 48 zakendoen met Duitsland wet- en regelgeving 49
Kleine lettertjes
Zoals in elk land, is het ook in Duitsland belangrijk om alert te zijn en De regelgeving omtrent algemene voorwaarden (inclusief leverings-
de kleine lettertjes te lezen. Duitse vaktaal is vrij ingewikkeld: door en betalingsvoorwaarden) is opgenomen in het Duitse Burgerlijk
taalkundig advies in te winnen, voorkomt u misverstanden. Bevestig Wetboek. Net als het Nederlandse recht kent het Duitse recht een
gemaakte afspraken altijd schriftelijk. Als een ondernemer u een grijze en een zwarte lijst met algemene voorwaarden. Op de grijze
bevestiging van gemaakte afspraken stuurt waar u niet mee akkoord lijst staan voorwaarden waarvan wordt vermoed dat ze onredelijk
gaat, moet u dit altijd tegenspreken. Doet u dit niet, dan kan de inhoud bezwarend zijn ten aanzien van consumenten. De voorwaarden op
van zo’n bevestiging in contractuele zin als overeenkomst worden de zwarte lijst gelden als onredelijk bezwarend. Algemene voorwaarden
aangemerkt onder het Duitse recht. mogen niet verrassend zijn. Onduidelijke voorwaarden worden ten
nadele van de gebruiker van de algemene voorwaarden uitgelegd.
Levering onder eigendomsvoorbehoud Er is veel rechtspraak omtrent de geldigheid van algemene voorwaarden.
Als leverancier is het verstandig om onderzoek te doen naar een nieuwe
zakenpartner. Bij twijfel kunt u er ook voor kiezen om onder (verlengd) Zorg dat u duidelijk overeenkomt wiens algemene voorwaarden van
eigendomsvoorbehoud te leveren, in afwachting van de volledige toepassing zijn. U kunt uw algemene voorwaarden naar Nederlands
betaling. Als u een kredietverzekering heeft, bent u mogelijk verplicht recht handhaven als u contracten aangaat met ondernemers. Het is
om een verlengd eigendomsvoorbehoud overeen te komen met uw dan wel handig om ze naar het Duits te laten vertalen. Bij contracten
Duitse klanten. met Duitse consumenten ligt de zaak anders. U kunt dan verplicht zijn
om Duits recht toe te passen. Het is raadzaam om vooraf juridisch
Algemene voorwaarden advies in te winnen.
Op de achterkant van Duitse bestellingen staan vaak Allgemeine
Geschäftsbedingungen, ofwel de algemene voorwaarden. Dit zijn Vorderingen incasseren
contractvoorwaarden die een partij eenzijdig oplegt aan de andere Er bestaat een fundamenteel verschil tussen het
partij en die met het oog op herhaald gebruik zijn geformuleerd. Nederlandse en Duitse rechtsstelsel. In Nederland gaat
Algemene voorwaarden kunnen betrekking hebben op zaken als men uit van crediteuren­ escherming, terwijl in Duitsland
b
betaling, tijdstip en plaats van levering, eigendomsvoorbehoud en debiteurenbescherming leidend is. In Duitsland gaat men
aansprakelijkheid. er eerder vanuit dat een debiteur goede redenen heeft
om een vordering niet te voldoen. Middelen als
Algemene voorwaarden maken in principe alleen deel uit van het conservatoir beslag en een faillissementsrekwest worden
contract, als de gebruiker er bij het afsluiten van het contract naar daarom maar zelden toegepast of zijn überhaupt niet
verwijst en de andere partij de mogelijkheid biedt om hier kennis toegestaan.
van te nemen en het te accepteren. Ondanks de overeenkomst
van algemene voorwaarden gaan individuele afspraken altijd voor,
ook als ze mondeling zijn gemaakt.

26. 50 zakendoen met Duitsland 51
Om over te gaan tot executie heeft u een titel nodig, zoals een vonnis
of een Europees betalingsbevel. Het kan een tijd duren voordat u een
titel heeft en de kans bestaat dat uw debiteur inmiddels failliet is.
Als u geen eigendomsvoorbehoud overeengekomen bent, maakt u
veel kosten en heeft u daarvan geen baten. Maak daarom goede
betalingsafspraken en hanteer ook voor Duitse klanten een credit­
management- en incassostrategie:
▶▶ controleer de kredietwaardigheid van debiteuren in spe;
▶▶ controleer de financiën van afnemers;
▶▶ houd limieten in de gaten en reageer tijdig bij wanbetaling.
Zo beperkt u het risico van oninbare vorderingen en langdurige
incassoprocedures.
“Denk niet dat je bij een bedrijf in Duitsland je Nederlandse
verkoop­ oorwaarden kunt gebruiken. Met een simpele
v
vertaling kom je hopeloos in de problemen. Aan de opper­
vlakte lijken het Nederlandse en het Duitse rechtssysteem
misschien op elkaar, maar dit is erg verraderlijk. In de praktijk
zijn er een aantal belangrijke verschillen. Laat je daarom goed
inlichten door een jurist als je zaken gaat doen in Duitsland.
Dat bespaart je een hoop problemen.”
Codema - Maarten de Jager

27. 52 zakendoen met Duitsland 53
douanezaken
Tolheffing
Tolheffing voor vrachtauto’s op Duitse snelwegen heeft goederen­
vervoer een stuk duurder gemaakt. De prijs van een rit met een
vrachtwagen over de Autobahn is sinds de invoering met gemiddeld
6% gestegen. Op de meeste tolwegen geldt een heffing voor vracht­
auto’s die zwaarder zijn dan 12 ton. Er bestaat een handmatig en
automatisch heffingssysteem. Meer informatie over tolheffing vindt
u op de website van Toll Collect.
Milieustickers
In 2008 zijn in verschillende Duitse binnensteden zogenaamde internettip
Umweltzonen ingesteld. Deze milieuzones zijn alleen toegankelijk
voor personen- en vrachtauto’s met een speciale sticker: een Meer informatie over de milieuzones en -stickers staat op de
Feinstaubplakette of Umweltplakette. Ook toeristen hebben zo’n website van de keuringsinstanties: vdtuev.de en dekra.de.
sticker nodig. Ze zijn verkrijgbaar bij de Duitse keuringsinstanties TÜV Een lijst van Duitse gemeenten die milieuzones hebben
en Dekra en kosten tussen de 5 en 10 euro. U kunt de sticker ook in ingesteld, of dit van plan zijn, vindt u op:
Nederland kopen, onder andere bij ANWB-winkels. Houd dan wel http://gis.uba.de/website/umweltzonen/start.htm.
rekening met extra afhandelingskosten. Aan de hand van een code
in uw kentekenbewijs wordt u ingedeeld in een emissieklasse.

28. 54 zakendoen met Duitsland 55
Importeren
Duitsland omarmt de vrije markteconomie, omdat vrije handel een
impuls geeft aan de economie en levensstandaard. Er zijn dan ook
weinig beperkingen om goederen te importeren. Voor producten die
de gezondheid, het milieu of veiligheid kunnen schaden, bestaan
aanvullende regels. Het is belangrijk dat u op de hoogte bent en blijft
van de productregels voor de Duitse markt, juridische wereld en
administratieve procedures. Deze kunnen namelijk afwijken van de
Nederlandse regels en veranderen constant.
Packaging
Sinds 1990 zijn leveranciers in Duitsland verplicht om verpakkingsafval
terug te nemen. Het is hierbij van belang aan wie het verpakte product
is verkocht: consumenten of bedrijven. Als het eigendom van de
goederen wordt overgedragen in het buitenland, dan moeten impor­
teurs van grote hoeveelheden melding maken aan de autoriteiten via
een Vollständigkeitserklärung (statement van volledigheid). De Duitse
Kamer van Koophandel (Deutscher Industrie- und Handelskammertag
- DIHK) biedt uitgebreide informatie over de eisen.

29. 56 zakendoen met Duitsland 57
vergunningen
Ondernemen over de grenzen
Hoewel er binnen de Europese Unie vrij verkeer van personen,
goederen, diensten en kapitaal is, blijkt grensoverschrijdend onder­
nemen niet eenvoudig. Zeker voor kleine en middelgrote onder­
nemingen kunnen administratieve verplichtingen een drempel
vormen. Het verlagen van bureaucratische barrières is een van
de speerpunten van de beleidsmakers in Brussel.
Vrij verkeer van personen
Bewoners van de Europese Unie kunnen zonder beperkingen reizen Dankzij het vrije verkeer van personen kan een Europees staatsburger
in andere EU-lidstaten en Liechtenstein, Noorwegen en IJsland. drie maanden in een andere EU-lidstaat reizen en werken zonder een
Deze drie landen maken deel uit van de Europese Economische visum aan te hoeven vragen. De enige voorwaarde is dat hij of zij een
Ruimte (EER). Voor nieuwe lidstaten geldt een overgangstermijn. geldig identiteitsbewijs heeft. Europeanen kunnen zich daardoor binnen
Zelfstandige ondernemers kunnen zich vrij vestigen in alle lidstaten. de Europese Unie overal vestigen waar zij willen.

30. 58 zakendoen met Duitsland 59
Om vrij verkeer van personen eenvoudiger te maken, zijn in Europa
regelingen getroffen rondom de erkenning van diploma’s. In sommige
vakgebieden gebeurt dit altijd, bijvoorbeeld bij artsen. Anderen moeten
eerst een test afleggen om te bepalen of de eisen die aan het diploma
zijn gesteld, passen bij de nationale standaard. Er is nog geen regel
waardoor nationale diploma’s een-op-een gelden in andere lidstaten.
Werken in een ander land in de EU
U heeft het recht om in een ander EU-land een baan te zoeken, in loon­
dienst te gaan, als zelfstandige te werken of van uw pensioen te
genieten. U wordt dan op dezelfde manier behandeld als de burgers
van dat land. Een aantal rechten dat u als werknemer in de EU heeft,
geldt ook voor uw huwelijkspartner en uw familieleden.
Iedereen die langer dan drie maanden in Duitsland wil verblijven, heeft
een verblijfsvergunning nodig. EU-burgers zijn hierop een uitzondering.
Zij zijn alleen verplicht zich binnen een week na aankomst in te schrijven
bij hun lokale Einwohnermeldeamt (registratieloket voor inwoners).

31. 60 zakendoen met Duitsland 61
product-
aansprakelijkheid
Eigen risico
De wettelijke regelingen ten aanzien van productaansprakelijkheid zijn
in Duitsland vastgelegd in het Produkthaftungsgesetz. Kernpunt hiervan
is de zogenaamde risicoaansprakelijkheid: het principe van aansprake­
lijkheid ‘buiten schuld’. Dit houdt in dat een fabrikant ook als hem
geen opzet of nalatigheid ten laste kan worden gelegd, verantwoordelijk
is voor schade op grond van de wet. De wet productaansprakelijkheid
contractueel veranderen of uitsluiten is onmogelijk. Het gaat hierbij
om dwingend recht dat per definitie geldt.
Recht op schadevergoeding
De producent is uit hoofde van deze wet niet aansprakelijk, wanneer Een recht op schadevergoeding bestaat, wanneer een in het verkeer
hij bijvoorbeeld bewijst dat: gebracht product gebreken vertoont en er daardoor schade is ontstaan.
In de zin van de wet is een product gebrekkig, wanneer het niet de
▶▶ hij het product niet in het verkeer heeft gebracht; veiligheid biedt die men, alle omstandigheden in aanmerking nemende,
▶▶ het gebrek is ontstaan, nadat het product in omloop gebracht werd; mag verwachten. Het product dient met betrekking tot constructie,
▶▶ het op grond van de stand van de wetenschappelijke en technische fabricage en eventueel bijgevoegde instructies zo veilig te zijn, dat het
kennis op het tijdstip waarop hij het product in het verkeer bracht, onder andere de lichamelijke integriteit van de gebruiker of een derde
onmogelijk was het bestaan van het gebrek te ontdekken. niet aantast en geen eigendom beschadigt.

32. 62 zakendoen met Duitsland 63
Als een gebrekkig product persoonlijk letsel heeft veroorzaakt,
moet de fabrikant dit tot een maximumbedrag van 85 miljoen euro
vergoeden. Voor materiële schade is geen bovengrens vastgelegd,
maar de benadeelde moet in ieder geval de eerste 500 euro van de
schade voor eigen rekening nemen.
Aandachtspunten
Houdt verder rekening met de volgende zaken:
Etikettering
Om de consument te informeren en beschermen, gelden er in
Duitsland strenge voorschriften voor de etikettering van producten.
Voor bepaalde producten zijn er specifieke regels. Denk aan voedings­
middelen, textiel, elektronica en gevaarlijke stoffen. Het is verplicht
de productinformatie in de Duitse taal op te stellen.
Verplichte gebruiksaanwijzing
Als uw producten door de klant gemonteerd moeten worden, bent
u verplicht ze van een duidelijke Duitstalige gebruiksaanwijzing te
voorzien. De koper kan het koopcontract ontbinden als u aan deze
eis niet voldoet, of er niet in slaagt om binnen redelijke termijn een
deugdelijke gebruiksaanwijzing beschikbaar te stellen.
Productveiligheid
De Duitse productveiligheidseisen zijn grotendeels gelijk aan de
Europese wetgeving. Het Bundesamt für Verbraucherschutz und
Lebensmittelsicherheit, een federale instantie die zich bezighoudt
met de bescherming van consumenten en de veiligheid van levens­
middelen, oefent samen met andere instanties het toezicht uit.

33. 64 zakendoen met Duitsland 65
personeel
Verzekeringen en belastingen
Wonen uw werknemers in Nederland terwijl ze in Duitsland werken,
dan zijn ze in principe verzekerd volgens de Duitse sociale verzekeringen.
Het maakt daarbij niet uit of u als werkgever in Nederland of Duitsland
bent gevestigd. Als zij volledig werkzaam zijn in Duitsland, zijn ze in
dat land in principe ook inkomstenbelastingplichtig en worden ze
automatisch aangeslagen voor de Duitse loonbelasting; dit is een
voorheffing van de uiteindelijke inkomstenbelasting.
“Je moet hier wel je plaats kennen binnen een organisatie.
Er zijn uitzonderingen voor medewerkers die maximaal 24 maanden
naar Duitsland worden uitgezonden door een onderneming waaraan
Een chef is de baas, beslissingen worden via hem genomen
ze normaal zijn verbonden. Zij kunnen in Nederland sociaal verzekerd en je slaat hem dus niet zomaar over. Het is een goed gebruik
blijven. U heeft hiervoor wel een verklaring toepasselijke sociale
verzekeringswetgeving (formulier A1) nodig. Deze kunt u aanvragen om mensen aan te spreken met ‘u’ en ze met respect te
bij de Sociale Verzekeringsbank. behandelen. Persoonlijk vind ik dat wel fijn, het schept ook
veel duidelijkheid.”
Codema - Maarten de Jager

34. 66 zakendoen met Duitsland personeel 67
Verschillen met Nederland “Als toetreder moet je je vooraf verdiepen in de regelgeving
Het Duitse arbeidsrecht heeft in principe dezelfde uitgangspunten als
rond Duits en Nederlands personeel. Er zijn namelijk
het Nederlandse, maar er zijn ook verschillen, zoals:
beperkingen bij de tewerkstelling. Alle kennis die van belang
▶▶ Het Duitse rechtsstelsel kent geen algemeen wettelijk minimumloon,
maar er is wel een minimumloon voor bepaalde bedrijfstakken.
is, hebben specifieke adviseurs en juristen in huis.”
▶▶ Het is niet wettelijk verplicht om vakantietoeslag te betalen.
Partijen kunnen het wel afspreken in een arbeidsovereenkomst Henisol - Arie Bouma
of cao. In dat geval bedraagt de toeslag meestal een half of
heel bruto maandsalaris.
▶▶ Is uw werknemer arbeidsongeschikt, dan moet u zelf maximaal zes Soorten aanstellingen en ontslagbescherming
weken het normale maandloon doorbetalen. Kleinere ondernemingen Op het gebied van ontslagbescherming in kleine ondernemingen is het
kunnen een deel van de loondoorbetalingskosten vergoed krijgen Duitse arbeidsrecht flexibeler dan het Nederlandse. Tijdens de eerste
als ze daarvoor een verzoek indienen bij de ziekte­ ostenverzekeraar
k zes maanden van een dienstverband hebben werknemers in principe
van de werknemer. geen algemene ontslagbescherming. Werknemers in een bedrijf van
▶▶ U heeft in Duitsland geen ontslagvergunning van het UWV nodig vijf tot tien mensen hebben ook daarna geen algemene ontslag­
en er is ook geen opzegverbod tijdens arbeidsongeschiktheid. bescherming. Zij kunnen wel bijzondere ontslagbescherming hebben.
Werknemers met bijzondere ontslagbescherming kunnen echter
pas worden ontslagen nadat de bevoegde instantie heeft De partijen die een arbeidscontract aangaan, kunnen kiezen tussen
ingestemd. Denk hierbij aan werknemers met ouderschaps- een contract voor onbepaalde tijd (unbefristete Arbeitsverträge) of
of zwangerschapsverlof en leden van een ondernemingsraad. bepaalde tijd (befristete Arbeitsverträge). Contracten voor bepaalde
▶▶ Als u werknemers tijdelijk naar Duitsland uitzendt, moet u de tijd moeten altijd schriftelijk worden aangegaan, anders gelden ze als
bepalingen uit het Arbeitnehmer Entsendegesetz in acht nemen. een contract voor onbepaalde tijd.
▶▶ Uitzendwerkgevers die werknemers ter beschikking willen stellen,
hebben een vergunning van het Duitse arbeidsbureau nodig. Als de partijen een arbeidscontract met een proeftijd van zes maanden
overeenkomen, geldt een opzegtermijn van twee weken. Na afloop
van de proeftijd wordt de opzegtermijn voor de werkgever langer
“Wij hebben zo’n twintig Duitse personeelsleden. naarmate het dienstverband langer duurt. Bij het overeenkomen van
Die zijn goed­ oper dan Nederlandse werknemers
k een ontslagvergoeding wordt vaak een half bruto maandsalaris per
jaar van het dienstverband als uitgangspunt genomen.
en hun werkhouding is goed.”
Henisol - Arie Bouma

35. 68 zakendoen met Duitsland 69
belastingen
Algemeen
In Duitsland ligt de belastingdruk van vennootschapsbelasting op 15%.
De inkomstenbelasting kan oplopen tot boven de 45%. Houd daarnaast
rekening met de lokale bedrijvenbelasting die per gemeente verschilt.
Gemiddeld bedraagt deze Gewerbesteuer ongeveer 14%. Daarnaast
kent Duitsland de solidariteitstoeslag ter financiering van de ontwikkeling
van voormalig Oost-Duitsland.
belastingplichtige eenheden behandeld. Deze moeten
Belastingjaar Körperschaftsteuer (vennootschapsbelasting), Solidaritätszuschlag
Belastingen worden in Duitsland doorgaans op jaarbasis geheven. (solidariteitstoeslag) en op gemeenteniveau Gewerbesteuer
Als het boekjaar van de onderneming niet gelijkloopt met het kalender­ (bedrijfsbelasting) betalen.
jaar, bent u belasting verschuldigd in het kalenderjaar waarin het
boekjaar afloopt. Btw-belasting wordt altijd per kalenderjaar geheven, Personenvennootschappen
in overeenstemming met de Europese regels hiervoor. Personenvennootschappen worden anders behandeld, omdat zij
fiscaal transparant zijn en het inkomen op vennootschapsniveau
Kapitaalvennootschappen wordt toegewezen aan de individuele vennoten. In hun persoonlijke
De fiscale status van uw onderneming wordt in eerste instantie bepaald belastingaangifte geven de vennoten ieder hun eigen deel van de
door de vraag of deze wel of geen rechtspersoon is. Het gaat dan om winst of het verlies van de vennootschap op. De vennootschap zelf
kapitaalvennootschappen zoals een GmbH (vergelijkbaar met een bv) vult alleen ter informatie een belastingformulier in, maar krijgt wel
of een AG (vergelijkbaar met een nv). Rechtspersonen worden als een aanslag voor Gewerbesteuer.

36. 70 zakendoen met Duitsland belastingen 71
Vennootschapsbelasting
In Duitsland gevestigde vennootschappen op aandelen (AG en KGaA) Voor de berekening van de bedrijfsbelasting vallen onder
en vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid (GmbH) moeten financieringskosten ook:
belasting betalen over hun wereldwijde inkomsten (onbeperkte
belastingplicht). Is uw onderneming niet in Duitsland gevestigd, ▶▶ annuïteiten;
dan moet u belasting betalen over de winsten die u in Duitsland ▶▶ winstdeling met stille vennoten;
heeft verdiend (beperkte belastingplicht). ▶▶ 20% van de leasekosten van roerende goederen;
▶▶ 50% van de huur van vastgoed.
Een rechtspersoon wordt geacht in Duitsland gevestigd te zijn als de
zetel zich in Duitsland bevindt, of de plaats van de leiding. Dat wil De Gewerbesteuer is wettelijk geregeld op nationaal niveau, maar
zeggen: als de belangrijke beslissingen gewoonlijk in Duitsland worden wordt door lokale overheden geheven. De voorlopige aanslag wordt
genomen. Het belastbare inkomen wordt doorgaans berekend op berekend op basis van de winst uit onderneming. Eerst wordt een
basis van de winst uit onderneming, volgens de boekhoudregels die grondslag berekend van 3,5% van de winst uit onderneming. Voor de
in Duitsland gelden (HGB). Hierin staan enkele fiscale bijtellingen of aanslag wordt van dit bedrag - afhankelijk van de lokale omstandigheden -
aftrekposten. De belangrijkste hiervan is de Zinsschranke 200 tot 490% genomen. Sinds 2008 is deze belasting niet meer als
(financieringsaftrek). kostenpost aftrekbaar op de aangifte voor bedrijfsbelasting, inkomsten­
belasting of vennootschapsbelasting.
Voor ondernemingen binnen een groep is de aftrekbaarheid van de
netto rentelasten beperkt tot 30% van de brutowinst (Earnings Before Heeft u een eenmanszaak of personenvennootschap, dan hoeft u
Interest, Taxes, Depreciation and Amortization - EBITDA). over de eerste 24.500 euro winst geen bedrijfsbelasting te betalen.
Deze beperking geldt echter niet als de netto rentelasten onder de Met inachtneming van bepaalde regels, kunt u een groot deel van de
3 miljoen euro liggen. Financieringskosten die in het betreffende bedrijfsbelasting weer van uw inkomstenbelasting in hetzelfde
belastingjaar niet voor aftrek in aanmerking komen, kunt u meenemen belastingjaar aftrekken.
naar een volgend belastingjaar.
Bedrijfsbelasting
Alle ondernemingen die in Duitsland actief zijn, betalen bedrijfsbelasting “Op fiscaal gebied geldt hetzelfde: er valt prima te
(Gewerbesteuer). Dit geldt ook voor ondernemingen die in buitenlandse ondernemen, maar schakel specialisten in. Wij werken met
handen zijn. De grondslag voor deze bedrijfsbelasting wordt berekend
op basis van de winst uit onderneming, na enkele aanpassingen. een Duitse boekhouder en een accountantskantoor dat
De belangrijkste hiervan is de gedeeltelijke bijtelling van de
lokaal de weg weet.”
financieringskosten. Boven een vrije voet van 100.000 euro moet
25% van de financieringskosten bij de winst worden opgeteld.
Henisol - Arie Bouma

37. 72 zakendoen met Duitsland belastingen 73
Verliescompensatie
Als ondernemer kunt u een verzoek indienen om voor de vennoot­ kan de bronbelasting lager uitvallen of zelfs op nul uitkomen als gevolg
schapsbelasting (let op: niet voor de bedrijfsbelasting) verliezen uit van de moeder-­ ochterrichtlijn van de EU. Als moederbedrijf moet u
d
het lopende belastingjaar te verrekenen met de winst in het dan wel aan bepaalde voorwaarden voldoen ingevolge de wetgeving
voorafgaande belastingjaar. Dit is mogelijk tot een bedrag van 511.500 tegen belastingontduiking.
euro. Verliezen boven deze drempel kunt u verrekenen met winsten in
toekomstige jaren. Deze voorwaartse verliescompensatie is echter Solidariteitstoeslag
beperkt tot een bedrag van 1 miljoen euro, plus 60% van de overige Sinds 1995 kennen de vennootschaps- en inkomstenbelasting in
winst per jaar. Deze beperking geldt voor de vennootschaps- en de Duitsland een Solidaritätszuschlag (solidariteitstoeslag). Deze toeslag
bedrijfsbelasting. Zo worden winsten vanaf 1 miljoen euro per boek­ wordt geheven over voorlopige inkomsten- of vennootschaps­ elas­
b
jaar voor tenminste 40% belast. tingaanslagen, vooruitbetaalde inkomsten- of vennootschaps­ elasting
b
en bronbelasting. Het tarief bedraagt 5,5%. Het vennootschapsbelasting­
Bronbelasting tarief verandert als gevolg van deze solidariteitstoeslag dus van 15%
Als uw onderneming betalingen doet, moet u in bepaalde gevallen naar 15,825% (15% plus 5,5% van 15%).
bronbelasting inhouden en deze afdragen aan de belastingdienst.
Dit geldt voor alle ondernemingen die beperkt of onbeperkt Echter, als de bronbelasting op dividend als gevolg van een belasting­
belastingplichtig zijn in Duitsland, inclusief eenmansbedrijven en verdrag op nul uitkomt, dan kan hier geen solidariteitstoeslag over
personenvennootschappen. Het gaat om: worden berekend. Bij de berekening van de belastingdruk is rekening
gehouden met de solidariteitstoeslag.
▶▶ Lohnsteuer (loonbelasting), die door werkgevers wordt
ingehouden en afgedragen; Belastingverdragen
▶▶ Een bronbelasting van 26,375% op (verkapt) dividend, Duitsland heeft met ruim 100 landen verdragen ter voorkoming van
andere winstuitkeringen en inkomsten uit een stille dubbele belasting ondertekend. In de meeste gevallen wordt de
vennootschap of winstdelende lening. buitenlandse belasting op dividend en rentebaten verrekend met de
belasting die in Duitsland verschuldigd is. Een speciaal progressief
Voor betalingen aan buitenlandse partijen kan een belastingvoordeel wordt verleend voor:
ander bron­ elastingtarief gelden als gevolg van de
b
Doppelbesteuer­ ngsabkommen (DBA), een verdrag dat
u ▶▶ inkomsten uit vastgoed;
moet voorkomen dat u dubbel belasting betaalt. Voor ▶▶ winst uit onderneming;
dividenduitkeringen van een dochter­ nderneming aan
o ▶▶ inkomen uit arbeid.
een moederbedrijf in een andere lidstaat van de EU,

38. 74 zakendoen met Duitsland belastingen 75
Aangifte per maand of kwartaal
De uitkomst hiervan is dat belastbaar inkomen in Duitsland wordt Als ondernemer in Duitsland moet u in de regel op een factuur
belast tegen het tarief dat zou gelden als het wereldwijde inkomen in schrijven hoeveel omzetbelasting is verschuldigd voor de levering
Duitsland belast werd. in kwestie. Vervolgens moet u deze belasting aan de belastingdienst
afdragen. De meeste Duitse ondernemers zijn verplicht om maandelijks
Omzetbelasting een btw-aangifte indienen. Kleine ondernemers hoeven dit maar eens
Als u in Duitsland onderneemt, bent u Umsatzsteuer (omzet­ elasting)
b per kwartaal te doen, en sommigen zelfs helemaal niet.
verschuldigd wanneer u goederen of diensten levert tegen vergoeding
in geld of natura. Bij invoer wordt - net als bij binnenlandse goederen Extra: jaarlijkse aangifte
en diensten - omzetbelasting geheven, Einfuhrumsatzsteuer genaamd. Als ondernemer moet u ook voor het kalenderjaar als geheel een btw-
aangifte doen. Hierin vat u de informatie samen die u in de maandelijkse
Tarief voorlopige aangiften heeft verstrekt, inclusief eventuele correcties.
Sinds 2007 geldt een omzetbelastingtarief van 19% voor de levering Deze jaarlijkse aangifte dient u uiterlijk 31 mei van het volgende
van goederen en diensten in Duitsland. Daarnaast geldt een laag btw- belastingjaar in. Als een belastingadviseur uw aangifte verzorgt is dit
tarief van 7% voor bepaalde goederen. Denk aan boeken, kranten, uiterlijk 31 december.
voedingsmiddelen en (sinds 2010) accommodatiediensten.
Betaling
Vrijstelling Tegelijk met uw aangifte, moet u het netto btw-bedrag overmaken
Voor bepaalde goederen en diensten geldt een omzetbelastingtarief aan de belastingdienst. Normaal moeten aangifte en betaling uiterlijk
van 0%. Bijvoorbeeld voor goederen die worden geëxporteerd naar tien dagen na het einde van iedere kalendermaand plaatsvinden.
landen binnen én buiten de EU. Andere goederen en diensten zijn De termijn voor aangifte en betaling kan permanent met één maand
vrijgesteld van omzetbelasting, zoals geneeskundige diensten en worden verlengd als u een voorschot betaalt van 1/11e van de omzet­
levering van vastgoed. Voor deze laatste categorie is de aftrek van belasting die u in het vorige jaar was verschuldigd.
voorbelasting niet toegestaan.
Terugvordering
Fiscaal nummer en btw-nummer Als Europese ondernemer kunt u uw Duitse voorbelasting terug­
Als in Duitsland geregistreerde ondernemer krijgt u doorgaans één vorderen via een digitaal aanvraagformulier, dat u vindt op
fiscaal nummer voor alle belastingen, inclusief de omzetbelasting. belastingdienst.nl. U moet de bijbehorende facturen in dat geval
Daarnaast krijgt u een btw-nummer van de Bundeszentralamt für óók digitaal aanleveren. Dit kan tot en met 30 september van het
Steuern. jaar na de levering. U stuurt het aanvraagformulier naar een bevoegd
belastingkantoor in Nederland. Dit belastingkantoor stuurt het aanvraag­
formulier door naar de Duitse belastingdienst. Deze zal bij eventuele
vragen over het formulier rechtstreeks contact met u opnemen.

39. 76 zakendoen met Duitsland 77
Advies
Raadpleeg een belastingspecialist voor een maatwerkadvies
voor uw onderneming.
Hulp van HLB International
Deze reisgids is geschreven met hulp van HLB International,
een internationaal netwerk van accountants en belastingadviseurs.
In Duitsland heeft HLB onder andere een kantoor in Düsseldorf.
HLB Deutschland GmbH
National Secretariat
Steinstrasse 27
D- 40210 Düsseldorf
Telefoon: +49 (0)211 323 91 93
E-mail: hlb@hlb-deutschland.de
internettip
Kijk op www.hlbi.com voor de contactgegevens
van een kantoor bij u in de buurt.

40. 78 zakendoen met Duitsland 79
betalingsverkeer
Een bankrekening openen
Als u zich in Duitsland als ondernemer vestigt (bijvoorbeeld via een
GmbH), kunt u pas een bankrekening openen als u de bank een
notarieel oprichtingsbewijs kunt overleggen. Bij het openen van een
rekening gelden de algemene voorwaarden van de bank in kwestie en
de bepalingen van het Bürgerliches Gesetzbuch, het Duitse burgerlijk
wetboek.
Betalingstermijnen en renterecht
Nadat u een rekening heeft geopend en daarop het minimum start­ Volgens de meeste Nederlandse exporteurs houden Duitse
kapitaal van 25.000 euro heeft gestort, doet de notaris de aanmelding ondernemingen zich goed aan de betalingstermijnen. Meestal liggen
bij het Amtsgericht (kantongerecht) in de plaats waar uw bedrijf deze tussen de dertig en zestig dagen, maar dit verschilt per sector en
statutair is gevestigd. contractomvang. Kortingen voor een snelle betaling zijn gebruikelijk.
Sinds 2000 hebben Duitse bedrijven recht op rente bij een
betalingsachterstand van hun klanten. Tenzij in het contract anders
is overeengekomen, kan de rente dertig dagen na ontvangst van de
factuur worden gevorderd zonder eerst een aanmaning te versturen.

41. 80 zakendoen met Duitsland betalingsverkeer 81
Bancaire incasso (binnenlands betalingsverkeer)
Hierbij geldt als basis het rentepercentage dat de Europese Centrale Duitsland kent twee vormen van een Lastschrift, ofwel het bancaire
Bank toepast bij herfinancieringtransacties, plus 5%. Uit angst om de incasso.
afnemer als klant te verliezen, maken crediteuren doorgaans weinig
gebruik van dit recht. 1. Einzugsermächtigungsverfahren
Hierbij heeft de betrokkene tot zes weken na de laatste rekening­
Betaalwijzen afsluiting van de bank het recht de afboeking te herroepen.
Elektronisch bankieren is in Duitsland sterk in opkomst. Veruit de Dit betekent dat het geïncasseerde bedrag weer van de rekening kan
meeste rekeningen worden betaald via een elektronische overschrijving. worden afgeschreven, zonder dat de rekeninghouder er invloed op heeft.
Cheques worden nog maar weinig gebruikt. Internationale
overboekingen lopen via de centrale banken, daarom duren ze vaak 2. Abbuchungsverfahren
langer dan in Nederland. In dit geval moet de debiteur de afboeking binnen twee dagen na
afschrijving tegenspreken. Als dit niet gebeurt, kan hij het bedrag niet
Betalingsinstrumenten meer terugboeken. Deze incassovorm heeft de voorkeur, maar de
Normale overboekingen aan begunstigden in binnen- en buitenland keuze van bancaire incasso verschilt per branche. De bank van de
komen het meeste voor. Dit gebeurt meestal elektronisch, maar ook geïncasseerde kan ook van bovengenoemde rechten gebruikmaken.
nog op papier. In het particuliere betalingsverkeer zijn betalingen met
een pinpas en creditcards gebruikelijk. SEPA
SEPA (Single Euro Payments Area) is een initiatief van de Europese
EU-standaardbetalingen Unie en de gezamenlijke Europese banken uit de 27 EU-landen,
Grensoverschrijdende betalingen tot 50.000 euro naar Noorwegen, Liechtenstein, IJsland en Zwitserland. Het doel ervan
EU-landen moeten door de bank worden getarifeerd als een is harmonisatie van het eurobetalingsverkeer binnen Europa. Het gaat
binnenlandse betaling. U biedt ze aan in een standaardvorm hierbij in eerste instantie om giraal betalingsverkeer en betalingen met
volgens EC II-criteria, dus met een IBAN-nummer en de betaalkaarten en creditcards, en om de interbancaire betaalsystemen
BIC-code van de bank. die deze betalingen mogelijk maken. Met SEPA wil men een concu­ ­
r
rerende markt voor betalingsverkeer realiseren. Door de invoering
van SEPA wordt het Europese betalingsverkeer overzichtelijker,
goedkoper en sneller.

42. 82 zakendoen met Duitsland 83
dit kan ABN AMRO
voor u betekenen
Hulp van een ervaren handelspartner
Wanneer u zakendoet over de grens, krijgt u vroeg of laat met bank­
zaken te maken. Bijvoorbeeld omdat u:
▶▶ betalingen wilt doen naar of in het buitenland;
▶▶ betalingen van uw buitenlandse zakenpartners wilt ontvangen;
▶▶ met financieringsvraagstukken te maken krijgt; Betalingsverkeer via ABN AMRO
▶▶ risico’s wilt afdekken. Uw lokale betalingsverkeer regelen we via ons kantoor in Duitsland.
Wij kunnen voor u:
Dan is het prettig als u ondersteuning krijgt van een Nederlandse
bank. Een bank die uw taal spreekt en handelsgeest deelt. ABN AMRO Rekeningen openen
kan u op verschillende gebieden ondersteunen. Met onze producten Zoals een rekening-courant, zowel voor ingezeten als niet-ingezeten.
en diensten, jarenlange internationale ervaring en handige internet­ Maar ook een eurorekening of rekeningen in belangrijke vreemde
tools helpen wij u om efficiënt en succesvol in Duitsland zaken te doen. valuta.
Betalingen doen
Lokale en internationale (spoed)overboekingen en batchbetalingen.