Zanders seminar pensioenfondsen 2014. Presentatie Iris Sluiter van De Nederlandsche Bank.

1. Niet-financiële risico’s
Pensioenfondsen
Iris Sluiter
DNB – Afdelingshoofd Pensioenbestuur en organisatie
Seminar Risicomanagement voor Pensioenfondsen
“FOCUS! Op de toekomst”
Zanders, 27 maart 2014

2. Waar gaat dit over?
Financieel risico,
zoals marktrisico,
renterisico,
liquidiateitsrisico etc
Niet-financieel
risico, zoals
schending
integriteit & PFG
Niet-
financieel
risico, zoals
operationeel
risico
Risico’s voor pensioenfondsen

3. Wat komt aan de orde …
Meer aandacht voor niet-financiële risico’s
bij pensioenfondsen …
• Waarom?
• Wat zijn die risico’s?
• Hoe gaan we dat doen?

4. …en wat nog meer
Pensioenfondsbestuur
Intern toezicht
Extern toezicht
Adviseurs

5. Waarom meer aandacht voor niet-financiële risico’s?

6. Wat zijn die niet-financiële risico’s?
Pensionfund governance
 Wet versterking bestuur pensioenfondsen
Modellen
– Paritair
– Onafhankelijk
– Gemengd (3x)
Mensen
– Geschiktheid
– Onafhankelijkheid
– Beloningen
– Tijdsbeslag
Medezeggenschap
– Medezeggenschap pensioengerechtigden
– Medezeggenschap bij essentiële besluiten
 Stroomlijnen organen
 Versterken geschiktheid
en intern toezicht
 Adequate
vertegenwoordiging van alle
risicodragers
Stand van zaken Implementatie Wvbp
• Besluitvormingsproces bij psf
rond implementatie is verbeterd
• Meeste psf verwachten tijdig klaar
te zijn, maar meeste
stukken/toetsingen moeten nog
worden voorgelegd aan DNB

7. Wat zijn die niet-financiële risico’s?
Evenwichtige
besluitvorming
Verantwoordelijk
bestuur
Governance
Stakeholders
Evenwichtige
belangen-
vertegenwoordiging
Normenkader
Compliance
Risico’s
Risicomanagement
Gedrag en cultuur:
Verantwoordelijkheid nemen door
consistent en evenwichtig handelen
- bespreekbaarheid
-transparantie
-voorbeeldgedrag
-uitvoerbare besluiten
-handhaving

8. Wat zijn die niet-financiële risico’s?
Evenwichtige besluitvorming:
voor beheersing risico op integriteitschending
Signalen duiden op:
• laag risicobewustzijn
• nauwelijks systematische risicoanalyse,
beleidsvorming, uitvoering en monitoring
• te weinig bescherming tegen verminderde
prestaties vanwege belangenverstrengeling

9. Watzijn die niet-financiële risico’s?
Uitbestedings
-beleid
(1)
Keuze van
uitvoerder
(PUO)
(2)
Governance
uitbesteding
(3)
Monitoring
uitbesteding
(4)
Evaluatie
uitbesteding
(5)
Evenwichtige besluitvorming:
basisprincipes bij uitbesteding
voor beheersing operationele risico’s

10. Watzijn die niet-financiële risico’s?
Wat vragen we? Fase 1: uitbestedingsbeleid
• Uitbestedingsbeleid met wat wel en wat niet wordt uitbesteed, alsmede op hoofdlijnen
de voorwaarden voor uitbesteding en de criteria die gesteld worden aan uitvoerders
• Risico-analyse als onderdeel van beleidsvorming en selectieproces uitvoerder
Wat zien we?
In self-assessment onderzoek naar risico’s bij uitbesteding pensioenadministratie:
1
2
3
4
5

11. Wat zijn de financiële risico's?
Uitbesteden aan wie?
Fase 2: keuze uitvoerder
Wat vragen we?
• Een grondig en objectief selectieproces waarbij op
basis van vastgestelde beleidscriteria een geschikte
uitvoeringsorganisatie wordt geselecteerd
• Evenwichtige belangenafweging voor de
verschillende groepen stakeholders per uitvoerder
• Regievoering bij het pensioenfondsbestuur
Wat zien we?
• Uitbesteding is kenmerkend voor de pensioensector;
• Steeds minder en steeds grotere
uitvoeringsorganisaties dus beperkte ‘keuze’;
• Beperkte mate van ‘countervailing power’ of
tegenmacht van pensioenfonds ten opzichte van de
pensioenuitvoeringsorganisatie wordt door veel
pensioenfondsen gezien als risico: met name bij
klein pensioenfonds en grote uitvoeringsorganisatie
1
2
3
4
5
Kernboodschap:
Goede governance, integraal risicomanagement en het doorlopen van de uitbestedingscyclus zijn essentieel
voor welslagen uitbesteding  uitbesteding ‘in control’

12. Watzijn die niet-financiële risico’s?
Wat vragen we? Fase 3: governance
• Bestuur neemt verantwoordelijkheid voor
uitbesteding en voert de regie
• Weloverwogen besluitvorming en monitoring
bijvoorbeeld d.m.v. “bestuurslid uitbesteding”
• Deskundigheid
• Aandacht voor risicomanagement bij uitbesteding
Wat zien we?
• Geen vastlegging bij uitbesteding, dus geen verantwoordingsmogelijkheid aan
stakeholders
• Geen / weinig risicomanagement bij uitbesteding: niet ‘integraal’ en niet voorafgaand aan
uitbesteding
• Deskundigheid niet altijd op gewenste niveau;
• Maar soms ook: volledige vastlegging van randvoorwaarden, uitgebreide beschrijving van
uitbestede processen en deskundigheidseisen én nadruk op eindverantwoordelijkheid van
het bestuur vastgelegd in de ABTN
1
2
3
4
5

13. Watzijn die niet-financiële risico’s?
Wat vragen we? Fase 4: monitoring
• Beheerste bedrijfsvoering, ook van uitbestede processen;
• Relatie tussen beleid (risk appetite), normstelling in contract en service levels en periodieke
beoordeling van prestaties van de uitvoerder door het bestuur;
• Transparant en prudent beloningsbeleid
Wat zien we?
• Te weinig aandacht voor de juridische vormgeving van de uitbestedingsovereenkomst en het
vastleggen van prestatiemanagement, waardoor de slagkracht van het bestuur in het geding komt;
• Onvoldoende relatie tussen beleid en prestatiemanagement. KPI’s vaak alleen kwantitatief, niet
kwalitatief en onvoldoende SMART;
• Verantwoording veelal op basis van ‘accountantsrapportages’ als ISAE 3402, geen
managementrapportages
• Maar soms ook:
– AO/IC controles bij uitvoerder worden in opdracht van pensioenfondsen periodiek beoordeeld
door accountant, of zelfs eigen audits door fonds.
– Periodieke rapportage van KPI’s gevolgd door analyse, evaluatie en waar nodig aanpassing
ervan op basis van de wensen en/of eisen van het pensioenfonds.
1
2
3
4
5

14. Wat zijn die niet-financiële risico’s?
Wat vragen we? Fase 5: evaluatie
- Periodieke evaluatie van de uitbestedingsrelatie(s)
via gestructureerd en geformaliseerd proces;
- Periodieke evaluatie van het uitbestedingsbeleid van het fonds,
inclusief de review van de business case van uitbesteding
Wat zien we?
- Veelal geen uitbestedingsbeleid (42%) dus ook geen evaluatie van beleid;
- Evaluatie van beleid en uitbestedingsrelaties veelal ad hoc en niet via gestructureerd, gedocumenteerd
proces, incl. stakeholdertevredenheidonderzoek etc.;
- Beëindigen van de relatie wordt niet als reële optie gezien;
- Evaluatie leidt niet vaak tot aanpassing van contract of beleid.
Redenen om te evalueren:
- Om uitbestedingsrelatie(s) te verbeteren;
- Om te leren voor toekomstige uitbestedingsrelaties.
1
2
3
4
5

15. Hoe geven we meer aandacht aan niet-financiële risico’s?
DNB
• Risico gebaseerd toezicht;
– macroprudentiële analyse wordt betrokken bij microprudentieel toezicht
– meer aandacht voor niet-financiële risico’s, zie ook Visie op Toezicht 2014-2018
– toezichtaanpak: van analyse naar actie, brede benchmarks, diepgravende onderzoeken
• Thema’s pensioentoezicht
– houdbaarheid bedrijfsmodel (toekomstbestendigheid)
– liquiditeit en beheersing renterisico en marktrisico
– nieuwe wet- en regelgeving: Wvbp, Ftk, Emir
– belangenverstrengeling
• Meer transparantie in het toezicht
Pensioenfondsen
• Versterking PFG, aanpassing FTK?
• Bezinning toekomstbestendigheid
• Nieuwe vormen voor de pensioeninstelling

16. Afsluiting
Dank voor uw aandacht,
zijn er nog vragen?