SlideShare ist ein Scribd-Unternehmen logo

Henryfordforddatthegioilen4banhxe

‱
‱
Vinh Văn
Vinh Văn
1 von 126
Downloaden Sie, um offline zu lesen
ÀAÅO KINH DOANH VIÏÅT NAM VA THÏË GIÚÁI Henry Ford vaĂą FORD ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE LĂŻ Minh ToaĂąn vaĂą caĂĄc chuyĂŻn gia cuĂŁa PACE TĂȘĂ„p saĂĄch naĂąy laĂą möÄt phĂȘĂŹn trong böÄ saĂĄch ÀAÅO KINH DOANH VIÏÅT NAM VA THÏË GIÚÁI. VaĂą böÄ saĂĄch naĂąy laĂą kĂŻĂ«t quaĂŁ cuĂŁa dûÄ aĂĄn nghiĂŻn cûåu mang tĂŻn Ài tĂČm ÀaĂ„o Kinh doanh cuĂŁa ViĂŻĂ„t Nam vaĂą ThĂŻĂ« giĂșĂĄi do caĂĄc chuyĂŻn gia cuĂŁa PACE cuĂąng möÄt söë taĂĄc giaĂŁ phöëi hĂșĂ„p thûÄc hiĂŻĂ„n. ChĂČu traĂčch nhieĂ€m xuaĂĄt baĂ»n: Ts. QuaĂčch Thu NguyeĂ€t BieĂąn taĂ€p: ThaĂžnh Nam PhaĂŻm NguyeĂŁn KyĂ” thuaĂ€t vi tĂ­nh: Copyright©2007 by PACE HöÔu BaĂ©c Söûa baĂ»n in: PACE giûÀ baĂŁn quyĂŻĂŹn BĂŹa: Mai Khanh + Thanh HaĂž BöÄ saĂĄch Ă aĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c Ă Ăčng kyĂĄ baĂŁn quyĂŻĂŹn, moĂ„i thöng tin xin vui loĂąng gûãi vĂŻĂŹ: PACE NHAØ XUAÁT BAÛN TREÛ 161B LyĂč ChĂ­nh ThaĂ©ng - QuaĂ€n 3 - ThaĂžnh phoĂĄ HoĂ  ChĂ­ Minh ÑT: 9316289 - 9316211 - 8465595 - 8465596 - 9350973 Fax: 84.8.8437450 - E-mail: nxbtre@ hcm.vnn.vn Website: http://www.nxbtre.com.vn ToĂąa nhaĂą PACE 341 NguyĂŻĂźn TraĂ€i, QuĂȘĂ„n 1 TP. HöÏ Chñ Minh, ViĂŻĂ„t Nam Email: BOOK@pace.edu.vn In lĂȘĂŹn thûå nhĂȘĂ«t taĂ„i TP.HCM, do NhaĂą xuĂȘĂ«t baĂŁn TreĂŁ ĂȘĂ«n haĂąnh. TaĂĄc giaĂŁ tĂȘĂ„p saĂĄch: LĂŻ Minh ToaĂąn (möÄt phĂȘĂŹn cuĂŁa dûÄ aĂĄn) vaĂą caĂĄc chuyĂŻn gia cuĂŁa PACE GiaĂĄm àöëc Ă iĂŻĂŹu phöëi dûÄ aĂĄn: TrĂȘĂŹn VuĂ€ NguyĂŻn NhoĂĄm biĂŻn tĂȘĂ„p vaĂą Ă iĂŻĂŹu phöëi dûÄ aĂĄn: TrĂȘĂŹn VuĂ€ NguyĂŻn NguyĂŻĂźn DĂ»Ășng HiĂŻĂ«u NguyĂŻĂźn HöÏng Dung NguyĂŻĂźn ThĂ” HaĂą CHI NHAÙNH NHAØ XUAÁT BAÛN TREÛ TAÏI HAØ NOÄI 20 ngoĂ” 91, NguyeĂŁn ChĂ­ Thanh, QuaĂ€n ÑoĂĄng Ña - HaĂž NoĂ€i ÑT & Fax: (04) 7734544 E-mail: vanphongnxbtre@ hn.vnn.vn
MuĂ„c luĂ„c CuĂąng baĂ„n Ă oĂ„c KIÏËM TIÏÌN HAY PHUÅNG SÛÅ XAÄ HÖÅI? LĂșĂąi noĂĄi Ă ĂȘĂŹu 7 23 PhĂȘĂŹn I. TYà PHUÁ, CON NHA NGHEÂO VA CHIÏËC MAÁY BAY GIÊËY 29 ChĂ»Ășng 1. 24 GIÚ TRONG ÀÚÂI MÖÅT NGÛÚÂI ÀÙÅC BIÏÅT 6 giĂșĂą saĂĄng: BûÀa Ă iĂŻĂ­m tĂȘm Ă ĂȘĂ„m chĂȘĂ«t Anh 30 9 giĂșĂą: ThĂŻĂ« naĂąo laĂą sûÄ nhĂȘn Ă aĂ„o cao caĂŁ nhĂȘĂ«t? 44 10 giĂșĂą: NĂ»ĂșĂĄc cĂșĂą hoĂąa bĂČnh 49 12 giĂșĂą trĂ»a: ThĂ»ĂșĂŁng thûåc bûÀa Ăčn cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi ngheĂąo 54 2 giĂșĂą chiĂŻĂŹu: ChuĂĄng ta seĂ€ tung ra mĂȘĂźu xe mĂșĂĄi! 58 3 giĂșĂą chiĂŻĂŹu: NhûÀng gĂ»Ășng mĂčĂ„t quan troĂ„ng cuĂŁa nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€ 65 10 giĂșĂą Ă ĂŻm: Chim sĂčĂŠt seĂ€ bay thi cuĂąng Ă aĂąn sĂŻĂ«u! 71 81 ChĂ»Ășng 2. TYà PHUÁ XAÂI TIÏÌN Töi biĂŻĂ«t rĂčçng ngĂ»ĂșĂąi ngheĂąo thiĂŻĂ«u chöß chûÀa bĂŻĂ„nh... 83 ... VaĂą thiĂŻĂ«u möÄt nĂși Ă ĂŻĂ­ hoĂ„c haĂąnh Ă aĂąng hoaĂąng 87 TĂȘĂ«t nhiĂŻn, moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi cĂȘĂŹn biĂŻĂ«t vĂŻĂŹ lĂ”ch sûã dĂȘn töÄc mĂČnh 90 PhĂȘĂŹn II. NhoĂĄm chuyĂŻn gia, nhoĂĄm Ă iĂŻĂŹu phöëi, nhoĂĄm taĂĄc giaĂŁ vaĂą nhoĂĄm biĂŻn tĂȘĂ„p cuĂŁa dûÄ aĂĄn nghiĂŻn cûåu Ài tĂČm ÀaĂ„o Kinh doanh ViĂŻĂ„t Nam vaĂą ThĂŻĂ« giĂșĂĄi xin chĂȘn thaĂąnh caĂŁm Ășn caĂĄc cöng ty, cĂș quan, Ă Ășn vĂ” vaĂą caĂĄc caĂĄ nhĂȘn Ă aĂ€ nhiĂŻĂ„t tĂČnh höß trĂșĂ„ thöng tin, tĂ» liĂŻĂ„u trong viĂŻĂ„c triĂŻĂ­n khai dûÄ aĂĄn nghiĂŻn cûåu vaĂą thûÄc hiĂŻĂ„n tĂȘĂ„p saĂĄch naĂąy. 4 HENRY FORD & FORD NHÛÄNG QUYÏËT ÀÕNH GOÁP PHÊÌN THAY ÀÖÍI THÏË GIÚÁI ChĂ»Ășng 1. 97 NAÂY ANH EM, CHUÁNG TA KHÖNG KIÏËM TIÏÌN BÙÇNG MOÅI GIAÁ! ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE 5
111 ChĂ»Ășng 2. ÀÚN GIAÃN LA THÏË GIÚÁI NAÂY CÊÌN ÀÛÚÅC PHUÅC VUÅ! Mößi ngĂ»ĂșĂąi Ă ĂŻĂŹu cĂȘĂŹn möÄt chiĂŻĂ«c ö-tö 112 Cöng thûåc kinh doanh “cho Ă i röÏi seĂ€ nhĂȘĂ„n” 119 TiĂŻu chuĂȘĂ­n hoĂĄa khaĂĄch haĂąng 130 137 ChĂ»Ășng 3. ÀÙÅT CAà THÏË GIÚÁI TRÏN NHÛÄNG BAÁNH XE CuĂąng baĂ„n Ă oĂ„c KIÏËM TIÏÌN HAY PHUÅNG SÛÅ XAÄ HÖÅI? Nhu cĂȘĂŹu xaĂ€ höÄi röÄng lĂșĂĄn hĂșn nhiĂŻĂŹu. PhaĂŁi laĂąm viĂŻĂ„c tiĂŻĂ«p! 138 TiĂŻĂ«n ra thĂŻĂ« giĂșĂĄi 145 PhĂȘĂŹn III. HOÅC TÊÅP THÛÅC SÛÅ LA MÖÅT VIÏÅC VÔ ÀAÅI CĂȘu chuyĂŻĂ„n vĂŻĂŹ chiĂŻĂ«c nöÏi nĂȘĂ«u xuĂĄp cuĂŁa meÅ 156 SaĂĄch chĂ»a phaĂŁi laĂą tĂȘĂ«t caĂŁ 172 CĂȘĂ„u nhoĂĄc “thĂșĂ„ reĂąn” 12 tuöíi vaĂą “saĂĄng chĂŻĂ«â€ Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn176 PhĂȘĂŹn IV. “DI SAÃN” CUÃA FORD 185 ChĂ»Ășng 1. “ÀÖËI THUÔ, BAÅN BE VA NGÛÚÂI KÏË VÕ NhûÀng àöëi thuĂŁ xûång tĂȘĂŹm 186 NgĂ»ĂșĂąi kĂŻĂ« vĂ” 221 ChĂ»Ășng 2. 241 TÛÅ SÛÅ CUÃA HENRY FORD: PHUÅC VUÅ XAÄ HÖÅI LUÖN LA MUÅC TIÏU ÀI TRÛÚÁC LÚÅI NHUÊÅN SAÁCH THAM KHAÃO 6 252 HENRY FORD & FORD BöÄ saĂĄch maĂą baĂ„n Ă oĂ„c Ă ang cĂȘĂŹm trĂŻn tay laĂą kĂŻĂ«t quaĂŁ cuĂŁa dûÄ aĂĄn nghiĂŻn cûåu mang tĂŻn Ài tĂČm ÀaĂ„o Kinh doanh cuĂŁa ViĂŻĂ„t Nam vaĂą ThĂŻĂ« giĂșĂĄi do Töí hĂșĂ„p GiaĂĄo duĂ„c PACE thûÄc hiĂŻĂ„n trong suöët 14 thaĂĄng vûùa qua. ChuĂĄng töi Ă ĂčĂ„t tĂŻn cho böÄ saĂĄch naĂąy laĂą ÀaĂ„o Kinh doanh ViĂŻĂ„t Nam vaĂą ThĂŻĂ« giĂșĂĄi vĂșĂĄi mong muöën Ă Ă»ĂșĂ„c chia seĂŁ cuĂąng baĂ„n Ă oĂ„c, Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t laĂą baĂ„n Ă oĂ„c doanh nhĂȘn vaĂą baĂ„n Ă oĂ„c quan tĂȘm Ă ĂŻĂ«n kinh doanh, nhûÀng kiĂŻĂ«n giaĂŁi vĂŻĂŹ haĂąng loaĂ„t caĂĄc cĂȘu hoĂŁi nhĂ»: “Kinh doanh laĂą gĂČ?”, “Doanh nhĂȘn laĂą ai?”, “ÀĂȘu laĂą ‘àaĂ„o’ cuĂŁa nghĂŻĂŹ kinh doanh?” vaĂą “TaĂ„i sao kinh doanh laĂą möÄt nghĂŻĂŹ cao quyĂĄ vaĂą xûång Ă aĂĄng Ă Ă»ĂșĂ„c xaĂ€ höÄi tön vinh?”... Tûù cĂȘu chuyĂŻĂ„n cuĂŁa nhûÀng huyĂŻĂŹn thoaĂ„i doanh nhĂȘn thĂŻĂ« giĂșĂĄi ÀöÄi nguĂ€ chuyĂŻn gia cuĂŁa PACE cuĂąng caĂĄc cöÄng sûÄ Ă aĂ€ nghiĂŻn cûåu cuöÄc Ă ĂșĂąi vaĂą sûÄ nghiĂŻĂ„p cuĂŁa 25 doanh nhĂȘn huyĂŻĂŹn thoaĂ„i, Ă ĂŻĂ«n tûù 25 tĂȘĂ„p Ă oaĂąn kinh doanh dĂȘĂźn Ă ĂȘĂŹu trong nhûÀng baĂŁng xĂŻĂ«p haĂ„ng doanh nghiĂŻĂ„p trĂŻn toaĂąn thĂŻĂ« giĂșĂĄi, nhĂčçm tĂČm kiĂŻĂ«m “caĂĄi Ă aĂ„o”, caĂĄi triĂŻĂ«t lyĂĄ cöët loĂ€i trong kinh doanh cuĂŁa hoĂ„. MuĂ„c àñch laĂą Ă ĂŻĂ­ lyĂĄ giaĂŁi xem vĂČ sao hoĂ„ laĂą nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi kiĂŻĂ«m tiĂŻĂŹn nhanh nhĂȘĂ«t, kiĂŻĂ«m tiĂŻĂŹn nhiĂŻĂŹu nhĂȘĂ«t vaĂą kiĂŻĂ«m tiĂŻĂŹn bĂŻĂŹn vûÀng nhĂȘĂ«t thĂŻĂ« giĂșĂĄi, àöÏng thĂșĂąi hoĂ„ laĂ„i Ă Ă»ĂșĂ„c xaĂ€ höÄi Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t kñnh troĂ„ng? ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE 7
PhĂȘn tñch tûùng chĂčĂ„ng Ă Ă»ĂșĂąng, tûùng möëc sûÄ nghiĂŻĂ„p, tûùng bĂ»ĂșĂĄc thĂčng trĂȘĂŹm... cuĂŁa nhûÀng huyĂŻĂŹn thoaĂ„i doanh nhĂȘn naĂąy, chuĂĄng töi Ă aĂ€ Ă uĂĄc kĂŻĂ«t Ă Ă»ĂșĂ„c nhûÀng neĂĄt chung nhĂȘĂ«t, noĂĄi chñnh xaĂĄc hĂșn, laĂą nhûÀng yĂŻĂ«u töë khiĂŻĂ«n hoĂ„ trĂșĂŁ nĂŻn vĂŽ Ă aĂ„i, trĂșĂŁ thaĂąnh nhûÀng doanh nhĂȘn huyĂŻĂŹn thoaĂ„i. ÀoĂĄ laĂą sûÄ khao khaĂĄt, laĂą niĂŻĂŹm Ă am mĂŻ möÄt caĂĄch maĂ€nh liĂŻĂ„t Ă ĂŻĂ­ saĂĄng taĂ„o, Ă ĂŻĂ­ Ă em Ă ĂŻĂ«n thĂȘĂ„t nhiĂŻĂŹu giaĂĄ trĂ” mĂșĂĄi cho cuöÄc söëng vaĂą cho xaĂ€ höÄi. HoĂ„ Ă aĂ€ thûÄc hiĂŻĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ bĂčçng viĂŻĂ„c cöëng hiĂŻĂ«n caĂŁ cuöÄc Ă ĂșĂąi mĂČnh lĂȘĂźn viĂŻĂ„c truyĂŻĂŹn Ă aĂ„t, dĂȘĂźn Ă Ă»ĂșĂąng cho hĂȘĂ„u thĂŻĂ«. VĂČ vĂȘĂ„y maĂą ngaĂąy nay chuĂĄng ta Ă aĂ€ coĂĄ haĂąng loaĂ„t nhûÀng cĂȘu chuyĂŻĂ„n vĂŻĂŹ hoĂ„: ÀoĂĄ laĂą cĂȘu chuyĂŻĂ„n öng chuĂŁ haĂ€ng ö tö Ford Ă aĂ€ “àĂčĂ„t caĂŁ thĂŻĂ« giĂșĂĄi lĂŻn böën baĂĄnh xe”, laĂąm cho traĂĄi Ă ĂȘĂ«t “quay” nhanh hĂșn khi trao cho àöng Ă aĂŁo moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi trong xaĂ€ höÄi cĂș höÄi sĂșĂŁ hûÀu chiĂŻĂ«c xe ö tö - vöën trĂ»ĂșĂĄc Ă oĂĄ chĂł daĂąnh riĂŻng cho giĂșĂĄi thĂ»ĂșĂ„ng lĂ»u vaĂą nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi giaĂąu coĂĄ. ChĂł möÄt quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh giaĂŁi quyĂŻĂ«t “nhu cĂȘĂŹu lĂ»u chuyĂŻĂ­n” cho xaĂ€ höÄi, Henry Ford Ă aĂ€ laĂąm thay àöíi cuöÄc söëng cuĂŁa tĂȘĂ«t caĂŁ chuĂĄng ta. ÀoĂĄ laĂą cĂȘu chuyĂŻĂ„n chaĂąng trai Larry Page tin tĂ»ĂșĂŁng tuyĂŻĂ„t àöëi vaĂąo sûå mĂŻĂ„nh “töí chûåc laĂ„i hĂŻĂ„ thöëng thöng tin thĂŻĂ« giĂșĂĄi” cuĂŁa mĂČnh, kiĂŻn trĂČ cuĂąng Google theo Ă uöíi giĂȘĂ«c mĂș möÄt ngaĂąy naĂąo Ă oĂĄ, Google seĂ€ laĂą ngĂ»ĂșĂąi dĂȘĂźn Ă Ă»ĂșĂąng cho moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi tham gia vaĂąo thĂŻĂ« giĂșĂĄi mĂŻnh möng cuĂŁa tri thûåc, thöng tin trûÄc tuyĂŻĂ«n. ÀoĂĄ laĂą cĂȘu chuyĂŻĂ„n chaĂąng thanh niĂŻn Akio Morita bĂčçng moĂ„i giaĂĄ phaĂŁi Ă aĂĄp ûång nguyĂŻĂ„n voĂ„ng Ă Ă»ĂșĂ„c nghe Ă aĂąi phaĂĄt thanh Ă ĂŻĂ­ cĂȘĂ„p nhĂȘĂ„t thöng tin cuöÄc söëng cuĂŁa möÄt nĂ»ĂșĂĄc NhĂȘĂ„t hoang taĂąn sau chiĂŻĂ«n tranh, Ă ĂŻĂ«n khaĂĄt voĂ„ng “kiĂŻĂ«n taĂ„o möÄt nĂŻĂŹn giaĂŁi trñ tĂ»Ășng lai” cho caĂŁ thĂŻĂ« giĂșĂĄi maĂą Sony Ă ang söëng vaĂą saĂĄng taĂ„o mößi ngaĂąy. ÀoĂĄ laĂą cĂȘu chuyĂŻĂ„n Jorma Ollila, bĂčçng chiĂŻĂ«c Ă iĂŻĂ„n thoaĂ„i LĂșĂąi Ă ĂȘĂŹu cuĂŁa böÄ saĂĄch, chuĂĄng töi muöën kĂŻĂ­ laĂ„i vĂșĂĄi quyĂĄ vĂ” möÄt vaĂąi cĂȘu chuyĂŻĂ„n maĂą PACE luön tûÄ haĂąo khi tĂČm thĂȘĂ«y noĂĄ trong haĂąnh trĂČnh KhaĂĄt voĂ„ng Doanh trñ cuĂŁa mĂČnh trong suöët nhûÀng nĂčm vûùa qua: BaĂą chuĂŁ möÄt tiĂŻĂ„m taĂ„p hoĂĄa suöët ngaĂąy khöng vui vĂČ buön baĂĄn ĂŻĂ« ĂȘĂ­m. NhĂ»ng sau nhûÀng ngaĂąy thaĂĄng nhĂČn vaĂąo “mĂčĂŠt” khaĂĄch haĂąng, baĂą chĂșĂ„t nghĂŽ: “Sao töi khöng laĂą ngĂ»ĂșĂąi giaĂŁi quyĂŻĂ«t vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ nhu yĂŻĂ«u phĂȘĂ­m cho caĂŁ xoĂĄm?”. VaĂą moĂ„i chuyĂŻĂ„n thay àöíi. Tûù Ă oĂĄ, nhiĂŻĂŹu gia Ă ĂČnh chĂ»a khaĂĄ giaĂŁ trong khu phöë coĂĄ thĂŻĂ­ mua möÄt, hai goĂĄi mĂČ töm (maĂą khöng cĂȘĂŹn phaĂŁi mua caĂŁ thuĂąng mĂČ), möÄt teĂĄp böÄt ngoĂ„t (maĂą khöng cĂȘĂŹn phaĂŁi mua caĂŁ goĂĄi böÄt ngoĂ„t). BaĂą coĂĄ thĂŻĂ­ mĂșĂŁ cûãa luĂĄc mĂșĂą saĂĄng hay nûãa Ă ĂŻm, khi chĂčĂšng coĂąn nĂși naĂąo baĂĄn haĂąng nûÀa Ă ĂŻĂ­ Ă aĂĄp ûång nhu cĂȘĂŹu “hĂŻĂ«t chanh àöÄt xuĂȘĂ«t” hoĂčĂ„c “nhaĂą khöng coĂąn nĂ»ĂșĂĄc mĂčĂŠm”. Hay hĂșn nûÀa, moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi chĂł “xeĂ„t” möÄt hai bĂ»ĂșĂĄc chĂȘn laĂą coĂĄ ngay nhûÀng vĂȘĂ„t phĂȘĂ­m cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t nhĂȘĂ«t cho gia Ă ĂČnh. LaĂ„i thĂŻm 8 ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE HENRY FORD & FORD Nokia cuĂąng nhûÀng giaĂĄ trĂ” Ă Ă»ĂșĂ„c taĂ„o ra trong noĂĄ, öng khöng nhûÀng goĂĄp phĂȘĂŹn Ă Ă”nh daĂ„ng laĂ„i Ă ĂȘĂ«t nĂ»ĂșĂĄc PhĂȘĂŹn Lan trĂŻn baĂŁn àöÏ toaĂąn cĂȘĂŹu maĂą coĂąn kĂŻĂ«t nöëi caĂŁ thĂŻĂ« giĂșĂĄi naĂąy vaĂą laĂąm cho mößi chuĂĄng ta trĂșĂŁ nĂŻn “gĂȘĂŹn nhau” hĂșn. ÀoĂĄ laĂą cĂȘu chuyĂŻĂ„n khi nhĂčĂŠc Ă ĂŻĂ«n maĂĄy tñnh IBM, coĂĄ leĂ€ chuĂĄng ta seĂ€ khöng thĂŻĂ­ khöng nghĂŽ Ă ĂŻĂ«n hĂČnh aĂŁnh chûÀ Think vaĂą ngĂ»ĂșĂąi khai sinh ra noĂĄ, Thomas Watson Sr. IBM trĂșĂŁ thaĂąnh “gaĂ€ khöíng löÏ cuĂŁa thĂŻĂ« giĂșĂĄi” trong suöët gĂȘĂŹn möÄt trĂčm nĂčm qua cuĂ€ng chñnh laĂą nhĂșĂą chûÀ Think Ă oĂĄ, maĂą theo Thomas Watson Sr. thĂČ noĂĄ nghĂŽa laĂą: “MoĂ„i rĂčĂŠc röëi Ă ĂŻĂŹu coĂĄ thĂŻĂ­ giaĂŁi quyĂŻĂ«t nĂŻĂ«u ngĂ»ĂșĂąi ta chĂ”u khoĂĄ suy nghî”. Suy nghĂŽ Ă ĂŻĂ­ phuĂ„c vuĂ„ con ngĂ»ĂșĂąi chñnh laĂą bñ quyĂŻĂ«t thaĂąnh cöng cuĂŁa caĂĄc thĂŻĂ« hĂŻĂ„ IBM... Àïën nhûÀng cĂȘu chuyĂŻĂ„n maĂą chuĂĄng töi vĂȘĂźn thĂ»ĂșĂąng kĂŻĂ­ 9
chuyĂŻĂ„n giaĂĄ caĂŁ cuĂŁa baĂą so vĂșĂĄi chĂșĂ„ vaĂą siĂŻu thĂ” cuĂ€ng chĂčĂšng chĂŻnh lĂŻĂ„ch laĂą bao. Ai cuĂ€ng Ă oaĂĄn ra kĂŻĂ«t quaĂŁ: cûãa tiĂŻĂ„m suöët ngaĂąy ngĂ»ĂșĂąi ra keĂŁ vaĂąo, baĂą thĂČ baĂĄn haĂąng luön tay vaĂą cĂ»ĂșĂąi noĂĄi luön miĂŻĂ„ng. Khöng chĂł tiĂŻĂŹn laĂ€i thu Ă Ă»ĂșĂ„c tĂčng cao, maĂą baĂą coĂąn coĂĄ “lĂșĂ„i nhuĂȘĂ„n” lĂșĂĄn nhĂȘĂ«t laĂą sûÄ quyĂĄ mĂŻĂ«n cuĂŁa moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi daĂąnh cho möÄt ngĂ»ĂșĂąi biĂŻĂ«t kinh doanh nhĂ» baĂą. CĂȘu chuyĂŻĂ„n thûå hai vĂŻĂŹ möÄt cĂș sĂșĂŁ saĂŁn xuĂȘĂ«t tuĂŁ sĂčĂŠt. NgĂ»ĂșĂąi ta thĂ»ĂșĂąng mua tuĂŁ cuĂŁa cĂș sĂșĂŁ naĂąy vĂŻĂŹ Ă ĂŻĂ­ àûÄng höÏ sĂș. MöÄt cĂș sĂșĂŁ beĂĄ xñu rĂȘĂ«t àößi bĂČnh thĂ»ĂșĂąng thĂČ liĂŻĂ„u coĂĄ mang trong ngĂ»ĂșĂąi “sûå mĂŻĂ„nh xaĂ€ höÄi”? Trong möÄt thĂșĂąi gian daĂąi, cĂș sĂșĂŁ hoaĂ„t àöÄng cĂȘĂŹm chûùng, cho Ă ĂŻĂ«n möÄt ngaĂąy öng chuĂŁ cuĂŁa noĂĄ thay àöíi caĂĄch nghĂŽ: töi khöng “baĂĄn tuĂŁ sĂčĂŠt” nûÀa, maĂą seĂ€ “baĂĄn giaĂŁi phaĂĄp lĂ»u trûÀ höÏ sĂș vĂčn phoĂąng”. Tûù Ă oĂĄ, öng vaĂą àöÏng sûÄ tiĂŻĂ«n haĂąnh nghiĂŻn cûåu Ă ĂŻĂ­ taĂ„o ra nhûÀng caĂĄi tuĂŁ sao cho coĂĄ thĂŻĂ­ chöëng Ă Ă»ĂșĂ„c möëi, moĂ„t, chöëng thĂȘĂ«m, ngĂčn tuĂŁ naĂąy thĂČ coĂĄ khoĂĄa kiĂŻn cöë Ă ĂŻĂ­ àûÄng höÏ sĂș quan troĂ„ng, ngĂčn tuĂŁ khaĂĄc thĂČ khöng cĂȘĂŹn khoĂĄa Ă ĂŻĂ­ dĂŻĂź keĂĄo ra keĂĄo vaĂąo... Öng cuĂ€ng chĂ”u khoĂĄ Ă i Ă ĂŻĂ«n caĂĄc vĂčn phoĂąng Ă ĂŻĂ­ nghiĂŻn cûåu maĂąu sĂșn, thay àöíi kñch cĂșĂ€, kiĂŻĂ­u daĂĄng... ThĂŻĂ« laĂą saĂŁn phĂȘĂ­m cuĂŁa öng coĂąn thĂŻm tñnh nĂčng laĂąm Ă eĂ„p cho caĂŁ vĂčn phoĂąng cuĂŁa caĂĄc cöng ty. ChĂł sau möÄt thĂșĂąi gian ngĂčĂŠn, cĂș sĂșĂŁ cuĂŁa öng Ă aĂ€ löÄt xaĂĄc vaĂą phaĂĄt triĂŻĂ­n rĂȘĂ«t nhanh. NhĂ» vĂȘĂ„y, doanh nghiĂŻĂ„p lĂșĂĄn hay nhoĂŁ tuĂąy thuöÄc vaĂąo vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ xaĂ€ höÄi maĂą hoĂ„ giaĂŁi quyĂŻĂ«t Ă Ă»ĂșĂ„c. BaĂą chuĂŁ taĂ„p hoĂĄa cuĂŁa khu phöë noĂ„ cuĂąng Sam Walton (öng chuĂŁ tĂȘĂ„p Ă oaĂąn baĂĄn leĂŁ lĂșĂĄn nhĂȘĂ«t thĂŻĂ« giĂșĂĄi Wal-Mart) Ă ĂŻĂŹu giaĂŁi quyĂŻĂ«t vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ mua sĂčĂŠm cuĂŁa xaĂ€ höÄi thöng qua viĂŻĂ„c mĂșĂŁ cûãa haĂąng baĂĄn leĂŁ. HoĂ„ chĂł khaĂĄc nhau vĂŻĂŹ phaĂ„m vi: xaĂ€ höÄi cuĂŁa baĂą chuĂŁ tiĂŻĂ„m taĂ„p hoĂĄa laĂą möÄt khu phöë, coĂąn xaĂ€ höÄi cuĂŁa Sam mang tĂȘĂŹm cĂșĂ€ thĂŻĂ« giĂșĂĄi. 10 HENRY FORD & FORD ÀiĂŻĂŹu xaĂ€ höÄi quan tĂȘm khöng phaĂŁi laĂą doanh nghiĂŻĂ„p Ă oĂĄ kiĂŻĂ«m Ă Ă»ĂșĂ„c bao nhiĂŻu maĂą laĂą hoĂ„ Ă aĂ€ mang laĂ„i gĂČ cho cöÄng àöÏng. ChĂčĂšng haĂ„n, trong khi tyĂŁ phuĂĄ NhĂȘĂ„t, Toyoda (“cha Ă eã” cuĂŁa Toyota), vĂșĂĄi tinh thĂȘĂŹn aĂĄi quöëc Ă Ă»ĂșĂ„c ngĂ»ĂșĂąi NhĂȘĂ„t xem nhĂ» anh huĂąng dĂȘn töÄc thĂČ tyĂŁ phuĂĄ Nga, Khodorkovsky (öng chuĂŁ cuĂŁa Yukos), öng ta laĂą ai trong mĂčĂŠt dĂȘn Nga thĂČ chĂł ngĂ»ĂșĂąi Nga mĂșĂĄi thĂȘĂ«u roĂ€. SûÄ khaĂĄc nhau naĂąy coĂĄ leĂ€ do caĂĄch thûåc kiĂŻĂ«m tiĂŻĂŹn cuĂŁa hoĂ„. NghĂŻĂŹ kinh doanh, xĂ»a nay vĂȘĂźn thĂ»ĂșĂąng bĂ” hiĂŻĂ­u chĂł nhĂ» laĂą nghĂŻĂŹ “kiĂŻĂ«m tiĂŻĂŹn”. NhĂ»ng thûÄc chĂȘĂ«t, khöng hĂŻĂŹ coĂĄ nghĂŻĂŹ kiĂŻĂ«m tiĂŻĂŹn, bĂșĂŁi nghĂŻĂŹ naĂąo thĂČ cuĂ€ng kiĂŻĂ«m tiĂŻĂŹn caĂŁ. ChĂčĂšng haĂ„n, luĂȘĂ„t sĂ» kiĂŻĂ«m tiĂŻĂŹn bĂčçng viĂŻĂ„c haĂąnh nghĂŻĂŹ luĂȘĂ„t, baĂĄc sĂŽ kiĂŻĂ«m tiĂŻĂŹn bĂčçng caĂĄch chûÀa bĂŻĂ„nh cûåu ngĂ»ĂșĂąi... VaĂą doanh nhĂȘn, ngĂ»ĂșĂąi haĂąnh nghĂŻĂŹ kinh doanh, cuĂ€ng kiĂŻĂ«m tiĂŻĂŹn bĂčçng caĂĄch laĂ€nh Ă aĂ„o möÄt doanh nghiĂŻĂ„p vaĂą thöng qua doanh nghiĂŻĂ„p Ă oĂĄ Ă ĂŻĂ­ giaĂŁi quyĂŻĂ«t vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ hay Ă aĂĄp ûång nhu cĂȘĂŹu naĂąo Ă oĂĄ cuĂŁa xaĂ€ höÄi. NhĂ»ng Ă iĂŻĂŹu khaĂĄc biĂŻĂ„t cuĂŁa nghĂŻĂŹ kinh doanh laĂą trong quaĂĄ trĂČnh haĂąnh nghĂŻĂŹ cuĂŁa mĂČnh doanh nhĂȘn khöng haĂąnh àöÄng möÄt caĂĄch Ă Ășn leĂŁ maĂą biĂŻĂ«t kiĂŻĂ«n taĂ„o ra caĂĄc chuößi giaĂĄ trĂ”. CuĂ„ thĂŻĂ­ hĂșn, hoĂ„ nĂčĂŠm lĂȘĂ«y möÄt doanh nghiĂŻĂ„p vaĂą tĂȘĂ„p hĂșĂ„p bĂŻn mĂČnh nhiĂŻĂŹu thaĂąnh viĂŻn Ă ĂŻĂ­ cuĂąng cöÄng hĂ»ĂșĂŁng laĂ„i nhĂčçm hĂČnh thaĂąnh möÄt sûåc maĂ„nh töíng lûÄc, tûù Ă oĂĄ taĂ„o ra nhiĂŻĂŹu giaĂĄ trĂ” hĂșn cho xaĂ€ höÄi. ÀoĂĄ cuĂ€ng chñnh laĂą lyĂĄ do maĂą nghĂŻĂŹ kinh doanh thĂ»ĂșĂąng kiĂŻĂ«m Ă Ă»ĂșĂ„c nhiĂŻĂŹu tiĂŻĂŹn hĂșn so vĂșĂĄi nhûÀng nghĂŻĂŹ khaĂĄc vaĂą vĂȘĂźn Ă Ă»ĂșĂ„c cöÄng àöÏng xaĂ€ höÄi uĂŁng höÄ. NghiĂŻn cûåu 25 huyĂŻĂŹn thoaĂ„i doanh nhĂȘn thĂŻĂ« giĂșĂĄi cho thĂȘĂ«y, duĂą coĂĄ quaĂĄ nhiĂŻĂŹu sûÄ khaĂĄc biĂŻĂ„t nhĂ»ng hoĂ„ Ă ĂŻĂŹu coĂĄ chung möÄt tĂ» tĂ»ĂșĂŁng chuĂŁ Ă aĂ„o: “Kinh doanh laĂą phuĂ„ng sûÄ xaĂ€ höÄi”. Hay noĂĄi möÄt caĂĄch Ă ĂȘĂŹy Ă uĂŁ hĂșn, “Kinh doanh laĂą ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE 11
Song song vĂșĂĄi nhûÀng doanh nhĂȘn lĂȘĂźy lûùng cuĂŁa thĂŻĂ« giĂșĂĄi, Ă iĂŻĂŹu khaĂĄc biĂŻĂ„t ĂșĂŁ böÄ saĂĄch naĂąy laĂą chuĂĄng töi Ă aĂ€ khĂșĂŁi sûÄ haĂąnh trĂČnh tĂČm kiĂŻĂ«m nhûÀng “huyĂŻĂŹn thoaĂ„i doanh nhĂȘn ViĂŻĂ„t Nam” Ă ĂŻĂ­, nhĂ» möÄt cöë gĂčĂŠng, â€œĂ Ă”nh vĂ”â€ xem öng cha ta ngaĂąy xĂ»a Ă aĂ€ khĂșĂŁi sûÄ kinh doanh nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo. VaĂą thĂȘĂ„t bĂȘĂ«t ngĂșĂą, trong lĂ”ch sûã ViĂŻĂ„t Nam Ă aĂ€ tûùng coĂĄ nhûÀng LĂ»Ășng VĂčn Can, BaĂ„ch ThaĂĄi BĂ»ĂșĂŁi, NguyĂŻĂźn SĂșn HaĂą, TrĂ”nh VĂčn Bö... vĂșĂĄi nhûÀng tĂ» tĂ»ĂșĂŁng kinh doanh coĂĄ thĂŻĂ­ gĂȘy ngaĂ„c nhiĂŻn cho Ă ĂŻĂ«n tĂȘĂ„n bĂȘy giĂșĂą. GĂȘĂŹn möÄt trĂčm nĂčm trĂ»ĂșĂĄc, möÄt nhaĂą yĂŻu nĂ»ĂșĂĄc, möÄt trñ thûåc lĂșĂĄn vaĂą cuĂ€ng laĂą nhaĂą kinh doanh LĂ»Ășng VĂčn Can Ă aĂ€ khĂčĂšng Ă Ă”nh trĂŻn tĂșĂą ThûÄc nghiĂŻĂ„p DĂȘn baĂĄo: â€œĂ€Ă»Ășng buöíi thĂŻĂ« giĂșĂĄi caĂ„nh tranh naĂąy, caĂĄc nĂ»ĂșĂĄc phuĂĄ cĂ»ĂșĂąng khöng Ă ĂȘu laĂą chĂčĂšng Ă ua taĂąi thi sûåc ĂșĂŁ trong trĂ»ĂșĂąng thĂ»Ășng chiĂŻĂ«n, vĂčn minh caĂąng tiĂŻĂ«n böÄ buön baĂĄn caĂąng thĂ”nh Ă aĂ„t, buön baĂĄn thĂ”nh thĂșĂąi trong nĂ»ĂșĂĄc giaĂąu maĂ„nh khöng biĂŻĂ«t Ă ĂŻĂ«n Ă ĂȘu laĂą cuĂąng, buön baĂĄn suy thĂșĂąi trong nĂ»ĂșĂĄc ngheĂąo yĂŻĂ«u khöng biĂŻĂ«t Ă ĂȘu maĂą kĂŻĂ­, cûå xem caĂĄi trĂČnh àöÄ buön baĂĄn möÄt nĂ»ĂșĂĄc naĂąo cao hay thĂȘĂ«p, röÄng hay heĂ„p thĂșĂąi xeĂĄt Ă Ă»ĂșĂ„c dĂȘn nĂ»ĂșĂĄc ĂȘĂ«y giaĂąu hay ngheĂąo, vĂčn hay daĂ€. ViĂŻĂ„c buön baĂĄn thĂ”nh suy coĂĄ quanhĂŻĂ„ Ă ĂŻĂ«n quöëc-dĂȘn thĂ”nh suy nhĂ» thĂŻĂ«, ta haĂĄ nĂŻn coi thĂ»ĂșĂąng, xem khinh Ă Ă»ĂșĂ„c sao”. Khi Ă ĂčĂ„t buĂĄt viĂŻĂ«t nhûÀng doĂąng Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn cuĂŁa ThĂ»Ășng hoĂ„c phĂ»Ășng chĂȘm, cuöën saĂĄch giaĂĄo khoa Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn cuĂŁa thĂ»Ășng giĂșĂĄi ViĂŻĂ„t Nam, cuĂ„ LĂ»Ășng VĂčn Can Ă aĂ€ chia seĂŁ: “BĂȘy giĂșĂą phong khñ mĂșĂŁ röÄng, hoaĂąn cĂȘĂŹu Ă i laĂ„i nhĂ» möÄt nhaĂą, Ă Ă»ĂșĂąng böÄ thĂČ coĂĄ hoĂŁa xa, Ă Ă»ĂșĂąng thuĂŁy thĂČ coĂĄ hoĂŁa thuyĂŻĂŹn, khöng trung thĂČ coĂĄ taĂąu bay, laĂ„i thĂŻm Ă iĂŻĂ„n baĂĄo Ă ĂŻĂ­ thöng thĂ» tñn, Ă iĂŻĂ„n thoaĂ„i Ă ĂŻĂ­ thöng ĂȘm ngûÀ, tin tûåc Ă aĂ€ mau, vĂȘĂ„n taĂŁi rĂȘĂ«t tiĂŻĂ„n, ngĂ»ĂșĂąi maĂą thöng buön baĂĄn thĂČ laĂąm giaĂąu rĂȘĂ«t tiĂŻĂ„n...”. CuĂ„ LĂ»Ășng VĂčn Can coĂąn chĂł ra nhûÀng Ă iĂŻĂ­m haĂ„n chĂŻĂ« chñnh cuĂŁa nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂąm kinh doanh ViĂŻĂ„t Nam thĂșĂąi bĂȘĂ«y giĂșĂą: Khöng coĂĄ thĂ»Ășng phĂȘĂ­m, khöng coĂĄ thĂ»Ășng Ă aĂ„o, khöng coĂĄ thĂ»Ășng hoĂ„c, khöng biĂŻĂ«t giao thiĂŻĂ„p, khöng biĂŻĂ«t troĂ„ng nghĂŻĂŹ, khöng coĂĄ kiĂŻn tĂȘm, khöng coĂĄ tñn thûÄc... GĂȘĂŹn möÄt trĂčm nĂčm sau, NgĂ»ĂșĂąi ViĂŻĂ„t gia nhĂȘĂ„p kyĂŁ nguyĂŻn toaĂąn cĂȘĂŹu hoĂĄa, ngĂȘĂźm laĂ„i, thĂȘĂ«y thĂčĂŠt loĂąng vĂČ nhûÀng Ă iĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi xĂ»a noĂĄi vĂȘĂźn coĂąn nguyĂŻn giaĂĄ trĂ”. VaĂą dĂȘĂźu hiĂŻĂ„n nay chuĂĄng ta Ă ang cuĂąng chung söëng, laĂąm Ăčn trong böëi caĂŁnh toaĂąn cĂȘĂŹu hoĂĄa thĂČ doanh trñ ViĂŻĂ„t Nam vĂȘĂźn Ă ang coĂĄ 12 ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE kiĂŻĂ«m tiĂŻĂŹn bĂčçng caĂĄch phuĂ„ng sûÄ xaĂ€ höÄi, bĂčçng caĂĄch duĂąng saĂŁn phĂȘĂ­m hay dĂ”ch vuĂ„ nhĂ» laĂą phĂ»Ășng tiĂŻĂ„n Ă ĂŻĂ­ giaĂŁi quyĂŻĂ«t nhûÀng vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ cuĂŁa xaĂ€ höÄi vaĂą laĂąm cho cuöÄc söëng trĂșĂŁ nĂŻn töët Ă eĂ„p hĂșn”. CaĂĄi “àaĂ„o” kinh doanh naĂąy Ă aĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c hoĂ„ quaĂĄn triĂŻĂ„t ngay tûù buöíi Ă ĂȘĂŹu khĂșĂŁi nghiĂŻĂ„p Ă ĂȘĂŹy gian khoĂĄ cho tĂșĂĄi luĂĄc thaĂąnh cöng. VaĂą sûÄ thĂȘĂ„t naĂąy cuĂ€ng chñnh laĂą lyĂĄ do giuĂĄp hoĂ„ kiĂŻĂ«m tiĂŻĂŹn nhanh nhĂȘĂ«t, nhiĂŻĂŹu nhĂȘĂ«t, bĂŻĂŹn nhĂȘĂ«t, coĂąn baĂŁn thĂȘn hoĂ„ thĂČ Ă Ă»ĂșĂ„c xaĂ€ höÄi tön vinh, nĂŻĂ­ troĂ„ng, vaĂą röÏi hoĂ„ Ă i vaĂąo lĂ”ch sûã kinh doanh thĂŻĂ« giĂșĂĄi nhĂ» nhûÀng huyĂŻĂŹn thoaĂ„i, doanh nghiĂŻĂ„p cuĂŁa hoĂ„ cuĂ€ng vĂŽ Ă aĂ„i vaĂą trĂ»ĂșĂąng töÏn. NhĂ» vĂȘĂ„y, vĂșĂĄi möÄt tĂȘm thĂŻĂ« luön hĂ»ĂșĂĄng vĂŻĂŹ cöÄng àöÏng, luön khaĂĄt khao laĂąm cho xaĂ€ höÄi quanh mĂČnh (coĂĄ thĂŻĂ­ nhoĂŁ goĂ„n trong möÄt ngöi laĂąng hoĂčĂ„c röÄng lĂșĂĄn bĂčçng caĂŁ möÄt hĂŻĂ„ mĂčĂ„t trĂșĂąi) töët Ă eĂ„p hĂșn, chñnh hoĂ„, nhûÀng doanh nhĂȘn (duĂą lĂșĂĄn hay nhoĂŁ, duĂą “TĂȘy” hay “Ta”, duĂą “cĂ¶Ă­â€ hay “kim”) luön Ă Ă»ĂșĂ„c xaĂ€ höÄi tön vinh khöng phaĂŁi vĂČ söë cuĂŁa caĂŁi khöíng löÏ hoĂ„ kiĂŻĂ«m Ă Ă»ĂșĂ„c, maĂą vĂČ nhûÀng Ă oĂĄng goĂĄp vö giaĂĄ cuĂŁa hoĂ„ vaĂąo sûÄ àöíi thay cuĂŁa thĂŻĂ« giĂșĂĄi naĂąy. RöÏi quaĂĄ trĂČnh Ă Ă”nh hĂČnh cuĂŁa “vĂčn hoĂĄa doanh nhĂȘn ViĂŻĂ„t Nam” HENRY FORD & FORD 13
möÄt khoaĂŁng caĂĄch quaĂĄ xa so vĂșĂĄi doanh trñ thĂŻĂ« giĂșĂĄi, caĂŁ vĂŻĂŹ tĂ» duy vaĂą tĂȘĂŹm nhĂČn, caĂŁ vĂŻĂŹ caĂĄi tĂȘm vaĂą caĂĄi Ă aĂ„o. Tuy nhiĂŻn, cuĂ€ng trong viĂŻĂ„c lĂȘĂŹn giĂșĂŁ nhûÀng trang sûã maĂą öng cha Ă ĂŻĂ­ laĂ„i, chuĂĄng ta bößng vui mûùng nhĂȘĂ„n ra nhûÀng cöÄt möëc quan troĂ„ng trĂŻn haĂąnh trĂČnh xĂȘy dûÄng Ă aĂ„o kinh doanh, Ă Ă”nh hĂČnh möÄt neĂĄt vĂčn hoĂĄa kinh doanh rĂȘĂ«t riĂŻng cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi ViĂŻĂ„t. ÀĂȘĂŹu tiĂŻn phaĂŁi kĂŻĂ­ Ă ĂŻĂ«n dĂȘĂ«u ĂȘĂ«n cuĂŁa thĂșĂąi Ă iĂŻĂ­m HöÏ ChuĂŁ tĂ”ch gûãi thĂ» cho caĂĄc giĂșĂĄi cöng thĂ»Ășng ViĂŻĂ„t Nam, vaĂąo ngaĂąy 13 thaĂĄng 10 nĂčm 1945. Bûåc thĂ» coĂĄ Ă oaĂ„n viĂŻĂ«t: “ViĂŻĂ„c nĂ»ĂșĂĄc vaĂą viĂŻĂ„c nhaĂą bao giĂșĂą cuĂ€ng Ă i àöi vĂșĂĄi nhau. NĂŻĂŹn kinh tĂŻĂ« quöëc dĂȘn thĂ”nh vĂ»ĂșĂ„ng laĂą caĂĄc sûÄ kinh doanh cuĂŁa caĂĄc nhaĂą cöng nghiĂŻĂ„p, thĂ»Ășng nghiĂŻĂ„p thĂ”nh vĂ»ĂșĂ„ng. VĂȘĂ„y töi mong giĂșĂĄi Cöng ThĂ»Ășng nöß lûÄc vaĂą khuyĂŻn caĂĄc nhaĂą cöng nghiĂŻĂ„p vaĂą thĂ»Ășng nghiĂŻĂ„p mau mau gia nhĂȘĂ„p “Cöng ThĂ»Ășng cûåu quöëc Ă oaĂąn” cuĂąng Ă em vöën vaĂąo laĂąm nhûÀng cöng cuöÄc ñch quöëc lĂșĂ„i dĂȘn”. ÀoĂĄ khöng chĂł laĂą möÄt bûåc thĂ» àöÄng viĂŻn Ă ĂŻĂ­ “chĂȘĂ«n doanh khĂ±â€ maĂą coĂąn laĂą sûÄ khĂčĂšng Ă Ă”nh baĂŁn chĂȘĂ«t cĂș baĂŁn, Ă aĂ„o lyĂĄ cöët loĂ€i trong nghĂŻĂŹ doanh thĂ»Ășng cuĂŁa nĂ»ĂșĂĄc nhaĂą, Ă oĂĄ laĂą: GiĂșĂĄi doanh thĂ»Ășng haĂ€y hoaĂ„t àöÄng sao cho â€œĂ±ch quöëc lĂșĂ„i dĂȘn”, ñch nĂ»ĂșĂĄc lĂșĂ„i mĂČnh. RöÏi möÄt lĂȘĂŹn khaĂĄc, taĂ„i höÄi chĂșĂ„ triĂŻĂ­n laĂ€m cöng nghiĂŻĂ„p vaĂą tiĂŻĂ­u thuĂŁ cöng nghiĂŻĂ„p 1958, baĂĄo NhĂȘn DĂȘn trñch Ă Ăčng lĂșĂąi HöÏ ChuĂŁ tĂ”ch: “NhûÀng ngĂ»ĂșĂąi saĂŁn xuĂȘĂ«t phaĂŁi cöë gĂčĂŠng saĂŁn xuĂȘĂ«t nhanh, nhiĂŻĂŹu, töët vaĂą reĂŁ. HaĂąng laĂąm ra nhanh vaĂą nhiĂŻĂŹu nhĂ»ng khöng töët vaĂą reĂŁ thĂČ khöng ai mua. ÀöÏng baĂąo ta nöÏng naĂąn yĂŻu nĂ»ĂșĂĄc nĂŻn rĂȘĂ«t muöën duĂąng haĂąng cuĂŁa ta saĂŁn xuĂȘĂ«t, nhĂ»ng trĂ»ĂșĂĄc nhĂȘĂ«t ngĂ»ĂșĂąi saĂŁn xuĂȘĂ«t phaĂŁi laĂąm haĂąng töët vaĂą reĂŁ. NgĂ»ĂșĂąi saĂŁn xuĂȘĂ«t phaĂŁi thûÄc thaĂą saĂŁn xuĂȘĂ«t haĂąng töët cho àöÏng baĂąo duĂąng, khöng nĂŻn laĂąm haĂąng trĂ»ng baĂąy thĂČ töët maĂą haĂąng baĂĄn thĂČ xĂȘĂ«u. GiaĂĄ caĂŁ phaĂŁi chĂčng, khöng lûùa döëi ngĂ»ĂșĂąi mua. SaĂŁn xuĂȘĂ«t phaĂŁi thiĂŻĂ«t thûÄc vaĂą Ă uĂĄng hĂ»ĂșĂĄng, Ă aĂŁm baĂŁo laĂąm nhiĂŻĂŹu loaĂ„i haĂąng töët vaĂą reĂŁ cĂȘĂŹn duĂąng cho àöng Ă aĂŁo nhĂȘn dĂȘn”. VaĂą chĂčĂŠc coĂĄ leĂ€ baĂ„n Ă oĂ„c cuĂ€ng chĂ»a quĂŻn caĂĄi khoaĂŁnh khĂčĂŠc maĂą LuĂȘĂ„t cöng ty nĂčm 1990 ra Ă ĂșĂąi vĂșĂĄi quan Ă iĂŻĂ­m ngĂ»ĂșĂąi dĂȘn chĂł Ă Ă»ĂșĂ„c laĂąm nhûÀng gĂČ maĂą phaĂĄp luĂȘĂ„t cho pheĂĄp. Àïën Ă uĂĄng 10 nĂčm sau, LuĂȘĂ„t doanh nghiĂŻĂ„p nĂčm 2000 quy Ă Ă”nh laĂ„i: NgĂ»ĂșĂąi dĂȘn Ă Ă»ĂșĂ„c laĂąm tĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng gĂČ maĂą phaĂĄp luĂȘĂ„t khöng cĂȘĂ«m. NghĂŻĂŹ doanh nhĂȘn Ă aĂ€ bĂ»ĂșĂĄc sang möÄt giai Ă oaĂ„n mĂșĂĄi trong lĂ”ch sûã kinh thĂ»Ășng cuĂŁa nĂ»ĂșĂĄc nhaĂą. VaĂą thĂȘĂ„t sûÄ, chuĂĄng ta cuĂ€ng khöng thĂŻĂ­ quĂŻn thĂșĂąi khĂčĂŠc ThuĂŁ tĂ»ĂșĂĄng chñnh phuĂŁ ra quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh choĂ„n ngaĂąy 13 thaĂĄng 10 hĂčçng nĂčm laĂą NgaĂąy doanh nhĂȘn ViĂŻĂ„t Nam; vaĂą khöng thĂŻĂ­ quĂŻn nhûÀng haĂąng tin chaĂ„y daĂąi trĂŻn trang nhĂȘĂ«t tĂȘĂ«t caĂŁ caĂĄc baĂĄo: “NghĂ” quyĂŻĂ«t Ă aĂ„i höÄi ÀaĂŁng lĂȘĂŹn thûå X: ÀaĂŁng viĂŻn Ă Ă»ĂșĂ„c laĂąm kinh tĂŻĂ« tĂ» nhĂȘn”. ChuĂĄng ta tĂČm thĂȘĂ«y gĂČ trong nhûÀng möëc son ĂȘĂ«y? ÀoĂĄ chñnh laĂą nhûÀng bĂ»ĂșĂĄc ngoĂčĂ„t goĂĄp phĂȘĂŹn vaĂąo sûÄ Ă Ă”nh hĂČnh mößi ngaĂąy möÄt roĂ€ neĂĄt hĂșn cuĂŁa vĂčn hoĂĄa doanh nhĂȘn ViĂŻĂ„t Nam. Song cuĂ€ng qua chñnh nhûÀng möëc son ĂȘĂ«y, chuĂĄng ta biĂŻĂ«t Ă Ă»ĂșĂ„c rĂčçng, “vĂčn hoĂĄa doanh nhĂȘn ViĂŻĂ„t Nam” (coĂąn goĂ„i laĂą “vĂčn hoĂĄa kinh doanh ViĂŻĂ„t Nam” hay “VĂčn hoĂĄa cuĂŁa giĂșĂĄi doanh nhĂȘn ViĂŻĂ„t Nam”) Ă ang trong quaĂĄ trĂČnh Ă Ă»ĂșĂ„c Ă Ă”nh hĂČnh. Tuy nhiĂŻn, Ă ĂŻĂ­ coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c möÄt “vĂčn hoĂĄa” nhĂ» mong muöën thĂČ trĂ»ĂșĂĄc hĂŻĂ«t cĂȘĂŹn phaĂŁi coĂĄ “tĂ» tĂ»ĂșĂŁng”, àöÏng thĂșĂąi phaĂŁi xaĂĄc Ă Ă”nh Ă Ă»ĂșĂ„c nhûÀng “yĂŻĂ«u töë hĂČnh thaĂąnh” vĂčn hoĂĄa cho giĂșĂĄi doanh nhĂȘn cuĂŁa ta. VaĂą bĂčçng nhûÀng nghiĂŻn cûåu cuĂŁa mĂČnh trong thĂșĂąi gian qua, chuĂĄng töi nhĂȘĂ„n thĂȘĂ«y rĂčçng, Ă ĂŻĂ­ giaĂŁi quyĂŻĂ«t vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ “tĂ» tĂ»ĂșĂŁng” thĂČ ta phaĂŁi xaĂĄc Ă Ă”nh roĂ€ “doanh nhĂȘn laĂą ai?” vaĂą 14 ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE HENRY FORD & FORD 15
“kinh doanh laĂą gĂČ?”. VaĂą lĂșĂąi Ă aĂĄp sĂȘu xa cuĂŁa hai cĂȘu hoĂŁi naĂąy nĂčçm ĂșĂŁ caĂĄi “àaĂ„o” cuĂŁa nghĂŻĂŹ kinh doanh, hay coĂąn goĂ„i laĂą “àaĂ„o kinh doanh”. ÀoĂ„c laĂ„i cuöÄc Ă ĂșĂąi vaĂą sûÄ nghiĂŻĂ„p cuĂŁa cuĂ„ LĂ»Ășng VĂčn Can, khöng ñt ngĂ»ĂșĂąi tûÄ hoĂŁi: CaĂĄi “thĂ»Ășng Ă aĂ„o” (hay goĂ„i laĂą “àaĂ„o kinh doanh”) maĂą cuĂ„ vĂȘĂźn hay nhĂčĂŠc Ă ĂŻĂ«n thûÄc ra laĂą gĂČ? PhaĂŁi chĂčng Ă oĂĄ laĂą chûÀ “tñn” trong kinh doanh, laĂą truyĂŻĂŹn thöëng buön baĂĄn ngay thĂčĂšng, thĂȘĂ„t thaĂą khöng gian döëi maĂą baĂŁn thĂȘn cuĂ„ laĂą möÄt Ă iĂŻĂ­n hĂČnh? PhaĂŁi chĂčng Ă oĂĄ laĂą caĂĄch thûåc liĂŻn kĂŻĂ«t trong laĂąm Ăčn maĂą cuĂ„ thĂ»ĂșĂąng goĂ„i laĂą “thĂ»Ășng höÄi” Ă ĂŻĂ­ cuĂąng nhau taĂ„o nĂŻn sûåc maĂ„nh töíng lûÄc Ă ĂȘĂ­y nĂŻĂŹn kinh tĂŻĂ« quöëc gia tiĂŻĂ«n vĂŻĂŹ phña trĂ»ĂșĂĄc? PhaĂŁi chĂčng Ă oĂĄ laĂą caĂĄch àöëi Ă aĂ€i vĂșĂĄi khaĂĄch haĂąng, àöÏng sûÄ hay nhĂȘn cöng cuĂŁa mĂČnh möÄt caĂĄch thĂȘĂ«u tĂČnh Ă aĂ„t lyĂĄ, tön troĂ„ng, seĂŁ chia theo caĂĄch àöi bĂŻn cuĂąng coĂĄ lĂșĂ„i? Hay phaĂŁi chĂčng, Ă oĂĄ laĂą viĂŻĂ„c cöë gĂčĂŠng kiĂŻĂ«m Ă Ă»ĂșĂ„c thĂȘĂ„t nhiĂŻĂŹu tiĂŻĂŹn, röÏi mang phĂȘĂŹn lĂșĂĄn söë tiĂŻĂŹn kiĂŻĂ«m Ă Ă»ĂșĂ„c Ă oĂĄ Ă ĂŻĂ­ cöëng hiĂŻĂ«n cho xaĂ€ höÄi bĂčçng viĂŻĂ„c xĂȘy trĂ»ĂșĂąng cho treĂŁ ngheĂąo, gûãi tiĂŻĂŹn cho khaĂĄng chiĂŻĂ«n, cûåu trĂșĂ„ àöÏng baĂąo gĂčĂ„p thiĂŻn tai hay lĂȘĂ„p quyĂ€ khuyĂŻĂ«n hoĂ„c, khuyĂŻĂ«n taĂąi...? TĂȘĂ«t nhiĂŻn, tĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng yĂŻĂ«u töë Ă oĂĄ laĂą möÄt phĂȘĂŹn cuĂŁa Ă aĂ„o kinh doanh, cuĂŁa truyĂŻĂŹn thöëng kinh doanh cao Ă eĂ„p maĂą CuĂ„ Ă aĂ€ chĂł ra, Ă aĂ€ Ă ĂŻĂŹ cao vaĂą kĂŻu goĂ„i moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi hoĂ„c theo. NhĂ»ng caĂĄi “loĂ€i” cuĂŁa “thĂ»Ășng Ă aĂ„o”, caĂĄi “loĂ€i” cuĂŁa “vĂčn hoĂĄa doanh nhĂȘn” cuĂŁa giĂșĂĄi doanh nhĂȘn ViĂŻĂ„t Nam laĂ„i hoaĂąn toaĂąn khaĂĄc, cao hĂșn, röÄng hĂșn, sĂȘu hĂșn vaĂą phaĂŁn aĂĄnh Ă uĂĄng baĂŁn chĂȘĂ«t cuĂŁa nghĂŻĂŹ kinh doanh hĂșn: “Kinh doanh, nghĂŽa laĂą duĂąng saĂŁn phĂȘĂ­m hay dĂ”ch vuĂ„ cuĂŁa mĂČnh nhĂ» laĂą phĂ»Ășng tiĂŻĂ„n Ă ĂŻĂ­ giaĂŁi quyĂŻĂ«t nhûÀng vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ cuĂŁa xaĂ€ höÄi vaĂą laĂąm cho cuöÄc söëng trĂșĂŁ nĂŻn töët Ă eĂ„p hĂșn”. CoĂąn vĂŻĂŹ caĂĄc “yĂŻĂ«u töë hĂČnh thaĂąnh” vĂčn hoĂĄa doanh nhĂȘn ViĂŻĂ„t Nam, hiĂŻĂ„n nay, theo quan Ă iĂŻĂ­m cuĂŁa chuĂĄng töi, bao göÏm taĂĄm yĂŻĂ«u töë trûÄc tiĂŻĂ«p sau: 16 ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE HENRY FORD & FORD 1. SûÄ aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng cuĂŁa vĂčn hoĂĄa doanh nhĂȘn thĂŻĂ« giĂșĂĄi (vĂČ Ă Ă¶Ă„i nguĂ€ doanh nhĂȘn ViĂŻĂ„t Nam Ă aĂ€ laĂą möÄt böÄ phĂȘĂ„n cuĂŁa doanh nhĂȘn thĂŻĂ« giĂșĂĄi vaĂą cuĂąng “söëng chung” vĂșĂĄi doanh nhĂȘn thĂŻĂ« giĂșĂĄi trong möi trĂ»ĂșĂąng kinh doanh toaĂąn cĂȘĂŹu nhiĂŻĂŹu thay àöíi); 2. ChiĂŻĂŹu daĂąi lĂ”ch sûã cuĂŁa nghĂŻĂŹ kinh doanh, buön baĂĄn cuĂŁa ViĂŻĂ„t Nam (vĂČ â€œvĂčn hoĂĄa” vöën dĂŽ ñt nhiĂŻĂŹu coĂĄ tñnh “di truyĂŻĂŹn” vaĂą kĂŻĂ« thûùa, kĂŻĂ­ caĂŁ mĂčĂ„t tñch cûÄc lĂȘĂźn mĂčĂ„t tiĂŻu cûÄc cho böëi caĂŁnh hiĂŻĂ„n nay. Do vĂȘĂ„y, ngoaĂąi caĂĄc dûÄ aĂĄn nghiĂŻn cûåu, trong tĂ»Ășng lai, cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ­ seĂ€ coĂĄ sûÄ xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n cuĂŁa phoĂąng truyĂŻĂŹn thöëng, nhaĂą truyĂŻĂŹn thöëng hay baĂŁo taĂąng doanh nhĂȘn ViĂŻĂ„t Nam, nhĂčçm goĂĄp phĂȘĂŹn gĂČn giûÀ vaĂą phaĂĄt huy nhûÀng giaĂĄ trĂ”, nhûÀng truyĂŻĂŹn thöëng kinh doanh cao Ă eĂ„p maĂą cha öng chuĂĄng ta Ă aĂ€ Ă ĂŻĂ­ laĂ„i); 3. Quan Ă iĂŻĂ­m cuĂŁa ÀaĂŁng vaĂą NhaĂą NĂ»ĂșĂĄc ViĂŻĂ„t Nam vĂŻĂŹ doanh nhĂȘn vaĂą kinh doanh (vĂČ quan Ă iĂŻĂ­m cuĂŁa laĂ€nh Ă aĂ„o quöëc gia àöëi vĂșĂĄi möÄt giĂșĂĄi naĂąo Ă oĂĄ trong xaĂ€ höÄi Ă ĂŻĂŹu coĂĄ aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng lĂșĂĄn Ă ĂŻĂ«n vĂčn hoĂĄa cuĂŁa giĂșĂĄi naĂąy trong xaĂ€ höÄi hay trong quöëc gia Ă oĂĄ); 4. SûÄ chi phöëi cuĂŁa vĂčn hoĂĄa dĂȘn töÄc ViĂŻĂ„t Nam (vĂČ doanh nhĂȘn ViĂŻĂ„t Nam cuĂ€ng laĂą möÄt nhoĂĄm cöng dĂȘn ViĂŻĂ„t Nam vaĂą cuĂ€ng laĂą möÄt böÄ phĂȘĂ„n trong cöÄng àöÏng ViĂŻĂ„t Nam); 5. HoaĂ„t àöÄng thûÄc chĂȘĂ«t cuĂŁa caĂĄc hiĂŻĂ„p höÄi, caĂĄc höÄi, caĂĄc cĂȘu laĂ„c böÄ doanh nhĂȘn, doanh nghiĂŻĂ„p (vĂČ trong caĂĄc nhiĂŻĂ„m vuĂ„ cuĂŁa mößi töí chûåc doanh nhĂȘn seĂ€ coĂĄ möÄt nhiĂŻĂ„m vuĂ„ àöëi ngoaĂ„i quan troĂ„ng Ă oĂĄ laĂą goĂĄp phĂȘĂŹn xĂȘy 17
LĂȘĂŹn giĂșĂŁ laĂ„i nhûÀng trang sûã cuĂŁa nĂ»ĂșĂĄc nhaĂą Ă ĂŻĂ­ tĂČm kiĂŻĂ«m nhûÀng tĂ» liĂŻĂ„u, thöng tin vĂŻĂŹ nghĂŻĂŹ kinh doanh ViĂŻĂ„t Nam laĂą möÄt haĂąnh trĂČnh Ă ĂȘĂŹy thûã thaĂĄch. MöÄt thĂșĂąi gian quaĂĄ daĂąi, tĂ» tĂ»ĂșĂŁng “dĂŽ nöng vi baĂŁn” bao truĂąm caĂŁ xaĂ€ höÄi Ă aĂ€ Ă ĂȘĂ­y nghĂŻĂŹ buön baĂĄn trĂșĂŁ thaĂąnh möÄt thûå “maĂ„t nghĂŻĂ„â€, nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi kinh doanh ngaĂąy xĂ»a bĂ” Ă Ă”nh danh chĂł laĂą möÄt “phĂ»ĂșĂąng con buön”. MöÄt thĂșĂąi gian quaĂĄ lĂȘu, tĂȘĂ„p saĂĄch ThĂ»Ășng hoĂ„c phĂ»Ășng chĂȘm cuĂŁa cuĂ„ LĂ»Ășng VĂčn Can - taĂąi liĂŻĂ„u Ă Ă»ĂșĂ„c xem laĂą saĂĄch giaĂĄo khoa vĂŻĂŹ kinh doanh Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn cuĂŁa ViĂŻĂ„t Nam Ă aĂ€ bĂ” cöë tĂČnh quĂŻn laĂ€ng, vö tĂČnh bĂ” se thaĂąnh bĂȘĂ«c àöët Ă eĂąn trong nhûÀng khuĂĄc quanh buöÏn thaĂŁm cuĂŁa nghĂŻĂŹ kinh doanh. MöÄt thĂșĂąi gian quaĂĄ röÄng, caĂĄi nhĂČn thiĂŻn lĂŻĂ„ch vĂȘĂźn aĂĄm aĂŁnh xaĂ€ höÄi vĂŻĂŹ doanh nhĂȘn laĂą “möÄt gaĂ€ buĂ„ng to, mĂčĂ„t maĂąy gian xaĂŁo, ngöÏi chĂŻĂźm chĂŻĂ„ trĂŻn baĂąn nhĂȘĂ„u, tay ve vuöët coĂ„c tiĂŻĂŹn vaĂą aĂĄnh mĂčĂŠt giaĂŁo hoaĂ„t Ă ĂȘĂŹy nhûÀng toan tñnh bĂȘĂ«t chñnh”. MöÄt thĂșĂąi gian quaĂĄ xa, nhûÀng con ngĂ»ĂșĂąi laĂąm giaĂąu chĂȘn chñnh bĂčçng viĂŻĂ„c buön baĂĄn bĂ” daĂĄn cho caĂĄi nhaĂ€n “giai cĂȘĂ«p boĂĄc löÄt”, “tĂ» baĂŁn” cuĂąng haĂąng loaĂ„t danh tûù tiĂŻu cûÄc khaĂĄc. Cho Ă ĂŻĂ«n möÄt ngaĂąy, nhûÀng bĂȘĂ„c trñ thûåc maĂą caĂŁ xaĂ€ höÄi kñnh troĂ„ng tûù TrĂ»ĂșĂąng Àöng kinh NghĂŽa thuĂ„c (trong nhûÀng nĂčm Ă ĂȘĂŹu cuĂŁa thĂŻĂ« kyĂŁ trĂ»ĂșĂĄc) bĂ»ĂșĂĄc ra phöë vaĂą mĂșĂŁ cûãa haĂąng baĂĄn gaĂ„o, bĂ»ĂșĂĄc xuöëng moĂŁ Ă ĂŻĂ­ khai thaĂĄc quĂčĂ„ng hay bĂ»ĂșĂĄc xuöëng thuyĂŻĂŹn Ă ĂŻĂ­ Ă i buön vaĂŁi... KhoaĂŁng caĂĄch Ă Ă”a lyĂĄ cuĂŁa “bĂ»ĂșĂĄc Ă i” naĂąy coĂĄ thĂŻĂ­ rĂȘĂ«t gĂȘĂŹn, nhĂ»ng khoaĂŁng caĂĄch xaĂ€ höÄi cuĂŁa noĂĄ quaĂŁ thĂȘĂ„t laĂą möÄt haĂąnh trĂČnh vaĂ„n lyĂĄ. HoĂ„ sinh ra laĂą nhaĂą nho, nĂŻn chĂčĂšng biĂŻĂ«t chuyĂŻĂ„n tiĂŻĂŹn nong, haĂąng hoĂĄa. HoĂ„ sinh ra Ă ĂŻĂ­ Ă oĂ„c saĂĄch thaĂĄnh hiĂŻĂŹn, nĂŻn chĂčĂšng biĂŻĂ«t chuyĂŻĂ„n cĂșm gaĂ„o. HoĂ„ sinh ra Ă ĂŻĂ­ Ă Ă»ĂșĂ„c xaĂ€ höÄi kñnh troĂ„ng, nĂŻn thĂȘĂ„t khoĂĄ Ă ĂŻĂ­ phĂși mĂčĂ„t ra giûÀa chĂșĂ„ maĂą kyĂą keĂąo bĂșĂĄt möÄt thĂŻm hai vĂșĂĄi thĂŻĂ« gian. NhĂ»ng hoĂ„ Ă aĂ€ tĂČm thĂȘĂ«y möÄt con Ă Ă»ĂșĂąng vaĂą tûÄ tin Ă i vĂŻĂŹ phña chĂȘn lyĂĄ. CuöÄc caĂĄch maĂ„ng trong baĂŁn thĂȘn mößi nhaĂą nho khi daĂĄm àûång ra laĂąm kinh tĂŻĂ« quaĂŁ thĂȘĂ„t khöng nhoĂŁ. VaĂą cuöÄc caĂĄch maĂ„ng naĂąy Ă aĂ€ mang laĂ„i möÄt hiĂŻĂ„u ûång xaĂ€ höÄi tûåc thĂČ: phaĂŁi nhĂČn laĂ„i vĂŻĂŹ baĂŁn chĂȘĂ«t cuĂŁa nghĂŻĂŹ buön, nghĂŻĂŹ kinh doanh khi nhûÀng con ngĂ»ĂșĂąi cao quyĂĄ nhĂȘĂ«t trong xaĂ€ höÄi luĂĄc bĂȘĂ«y giĂșĂą Ă aĂ€ quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh Ă i buön, Ă i kinh doanh. MöÄt khöng khñ thĂȘĂ„t sûÄ söi àöÄng dĂȘng lĂŻn trong xaĂ€ höÄi. NhaĂą nhaĂą phĂȘĂ«n khĂșĂŁi, ngĂ»ĂșĂąi ngĂ»ĂșĂąi höÏ hĂșĂŁi khi biĂŻĂ«t rĂčçng, mößi nhaĂą buön chñnh laĂą möÄt nhĂȘn töë Ă ĂŻĂ­ “HiĂŻĂ„p baĂ€i caĂĄt gĂȘy nĂŻn non ThaĂĄi / HiĂŻĂ„p ngaĂąn doĂąng nĂŻn caĂĄi biĂŻĂ­n Àöng” (BaĂąi ca khuyĂŻn hĂșĂ„p thĂ»Ășng - TrĂȘĂŹn QuyĂĄ CaĂĄp). NhûÀng doanh nhĂȘn ViĂŻĂ„t thĂșĂąi sĂș khai Ă aĂ€ coĂĄ thĂŻĂ­ ngĂȘĂ­ng cao Ă ĂȘĂŹu, caĂŁm thĂȘĂ«y tûÄ haĂąo vĂŻĂŹ sûå mĂŻĂ„nh maĂą mĂČnh 18 ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE dûÄng uy tñn vaĂą hĂČnh aĂŁnh cuĂŁa giĂșĂĄi doanh nhĂȘn trong cöÄng àöÏng xaĂ€ höÄi); 6. Vai troĂą cuĂŁa caĂĄc töí chûåc giaĂĄo duĂ„c vaĂą Ă aĂąo taĂ„o kinh doanh trĂŻn caĂŁ nĂ»ĂșĂĄc (vĂČ bĂȘĂ«t kyĂą nghĂŻĂŹ naĂąo cuĂ€ng phaĂŁi hoĂ„c “àaĂ„o” trĂ»ĂșĂĄc khi hoĂ„c nghĂŻĂŹ); 7. Vai troĂą cuĂŁa caĂĄc cĂș quan chñnh quyĂŻĂŹn, caĂĄc töí chûåc phi chñnh phuĂŁ coĂĄ liĂŻn quan tĂșĂĄi hoaĂ„t àöÄng cuĂŁa doanh nhĂȘn vaĂą doanh nghiĂŻĂ„p (nhĂ» VCCI, ITPC, cĂș quan cĂȘĂ«p pheĂĄp, cĂș quan thuĂŻĂ«...); 8. CaĂĄch nhĂČn cuĂŁa giĂșĂĄi vĂčn sĂŽ, Ă iĂŻĂ„n aĂŁnh, truyĂŻĂŹn thöng Ă aĂ„i chuĂĄng... àöëi vĂșĂĄi giĂșĂĄi doanh nhĂȘn. Úà ViĂŻĂ„t Nam, liĂŻĂ„u coĂĄ thĂŻĂ­ khĂčĂšng Ă Ă”nh kinh doanh laĂą nghĂŻĂŹ cao quyĂĄ? HENRY FORD & FORD 19
Ă ang tham gia thûÄc hiĂŻĂ„n, haĂ€nh diĂŻĂ„n vĂŻĂŹ sûÄ nghiĂŻĂ„p baĂĄn buön cuĂŁa mĂČnh Ă ang tûùng chuĂĄt möÄt xĂȘy dûÄng sûÄ phöÏn vinh cuĂŁa Ă ĂȘĂ«t nĂ»ĂșĂĄc. HoĂ„ Ă aĂ€ Ă Ă”nh nghĂŽa laĂ„i nghĂŻĂŹ kinh doanh! NhĂ»ng röÏi, moĂ„i thûå thay àöíi rĂȘĂ«t nhanh theo chiĂŻĂŹu hĂ»ĂșĂĄng xĂȘĂ«u Ă i, khi maĂą ngĂ»ĂșĂąi PhaĂĄp tĂČm moĂ„i caĂĄch Ă ĂŻĂ­ kĂČm haĂ€m nghĂŻĂŹ buön baĂĄn: “ChuĂĄng khöng cho caĂĄc nhaĂą tĂ» saĂŁn ta ngoĂĄc Ă ĂȘĂŹu lĂŻn”; “... cĂ»ĂșĂĄp khöng ruöÄng Ă ĂȘĂ«t, hĂȘĂŹm moĂŁ, nguyĂŻn liĂŻĂ„u. ChuĂĄng giûÀ àöÄc quyĂŻĂŹn in giĂȘĂ«y baĂ„c, xuĂȘĂ«t caĂŁng vaĂą nhĂȘĂ„p caĂŁng. ChuĂĄng Ă ĂčĂ„t ra haĂąng trĂčm thûå thuĂŻĂ« vö lyĂĄ...” (TuyĂŻn ngön àöÄc lĂȘĂ„p - HöÏ Chñ Minh). NhûÀng nhaĂą cai trĂ” Ă aĂ€ haĂąnh àöÄng khĂȘĂ­n cĂȘĂ«p nhĂ» vĂȘĂ„y, chĂł vĂČ Ă aĂ€ nhĂČn thĂȘĂ«y möÄt tĂȘĂ«t yĂŻĂ«u: dĂȘn giaĂąu thĂČ nĂ»ĂșĂĄc maĂ„nh, nghĂŻĂŹ buön phaĂĄt Ă aĂ„t thĂČ quöëc gia seĂ€ töët Ă eĂ„p hĂșn tûùng ngaĂąy. Chñnh vĂČ nhûÀng leĂ€ Ă oĂĄ, nĂŻn chĂł möÄt thĂșĂąi gian rĂȘĂ«t ngĂčĂŠn sau khi khai sinh Ă ĂȘĂ«t nĂ»ĂșĂĄc, HöÏ ChuĂŁ tĂ”ch Ă aĂ€ gûãi möÄt bûåc thĂ» Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t daĂąnh cho giĂșĂĄi cöng thĂ»Ășng. Bûåc thĂ» ngĂčĂŠn lĂčĂŠm, nhĂ»ng noĂĄ chûåa àûÄng toaĂąn böÄ yĂĄ nghĂŽa cao quyĂĄ maĂą nghĂŻĂŹ naĂąy Ă ang cöëng hiĂŻĂ«n cho xaĂ€ höÄi. HöÏ ChuĂŁ tĂ”ch, chûå khöng ai khaĂĄc, Ă aĂ€ baĂąy toĂŁ sûÄ tön troĂ„ng hĂŻĂ«t mûåc cuĂŁa mĂČnh daĂąnh cho doanh nhĂȘn trong lĂșĂąi Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn cuĂŁa bûåc thĂ»: “CuĂąng caĂĄc ngaĂąi trong giĂșĂĄi Cöng ThĂ»Ășng”. Chñnh vĂČ sûÄ xaĂĄc lĂȘĂ„p vĂ” thĂŻĂ« Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t cao quyĂĄ cuĂŁa nghĂŻĂŹ kinh doanh - möÄt nghĂŻĂŹ Ă aĂĄng tön vinh trong xaĂ€ höÄi, nĂŻn sau möÄt thĂșĂąi gian daĂąi chĂČm trong “boĂĄng Ă ĂŻm” cuĂŁa thĂșĂąi kyĂą bao cĂȘĂ«p, nhûÀng doanh nhĂȘn ViĂŻĂ„t Ă aĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c traĂŁ laĂ„i vĂ” thĂŻĂ« xûång Ă aĂĄng cuĂŁa mĂČnh trong haĂąng loaĂ„t quyĂŻĂ«t saĂĄch sau naĂąy: LuĂȘĂ„t cöng ty nĂčm 1990, LuĂȘĂ„t doanh nghiĂŻĂ„p nĂčm 2000, NgaĂąy doanh nhĂȘn ViĂŻĂ„t Nam, ÀaĂŁng viĂŻn Ă Ă»ĂșĂ„c laĂąm kinh tĂŻĂ« tĂ» nhĂȘn... 20 HENRY FORD & FORD ChuĂĄng töi vaĂą baĂ„n laĂą nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi àöÏng haĂąnh KĂŻĂ­ tûù ngaĂąy ra Ă ĂșĂąi, möÄt trong nhûÀng sûå mĂŻĂ„nh quan troĂ„ng maĂą PACE Ă aĂ€ tûÄ Ă ĂčĂ„t lĂŻn vai mĂČnh laĂą cuĂąng baĂ„n goĂĄp phĂȘĂŹn thu heĂ„p khoaĂŁng caĂĄch doanh trñ giûÀa ViĂŻĂ„t Nam vaĂą thĂŻĂ« giĂșĂĄi. ChuĂĄng töi Ă aĂ€ thûÄc hiĂŻĂ„n Ă iĂŻĂŹu naĂąy bĂčçng viĂŻĂ„c khöng ngûùng nghiĂŻn cûåu Ă ĂŻĂ­ Ă Ă»a ra nhûÀng chĂ»Ășng trĂČnh Ă aĂąo taĂ„o Ă Ăłnh cao cuĂŁa thĂŻĂ« giĂșĂĄi vaĂą phuĂą hĂșĂ„p vĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąi ViĂŻĂ„t, àöÏng thĂșĂąi choĂ„n lûÄa vaĂą giĂșĂĄi thiĂŻĂ„u vĂșĂĄi baĂ„n Ă oĂ„c nhûÀng cuöën saĂĄch “göëi Ă ĂȘĂŹu giĂ»ĂșĂąng” cuĂŁa doanh nhĂȘn thĂŻĂ« giĂșĂĄi cuĂąng nhûÀng taĂĄc phĂȘĂ­m kinh Ă iĂŻĂ­n nhĂȘĂ«t maĂą hoĂ„ Ă Ă»a vaĂąo danh saĂĄch “phaĂŁi Ă oĂ„c”. VaĂą vĂșĂĄi sûå mĂŻĂ„nh cuĂŁa mĂČnh, PACE cuĂ€ng seĂ€ àöÏng haĂąnh cuĂąng baĂ„n Ă oĂ„c trong haĂąnh trĂČnh khöi phuĂ„c laĂ„i nhûÀng giaĂĄ trĂ” cao quyĂĄ, nhûÀng giaĂĄ trĂ” vĂ»ĂșĂ„t khöng gian lĂȘĂźn thĂșĂąi gian cuĂŁa cha öng vaĂą töí tiĂŻn chuĂĄng ta. Àïí tûù Ă oĂĄ, chuĂĄng ta coĂĄ thĂŻĂ­ kĂŻĂ«t hĂșĂ„p vĂșĂĄi nhûÀng giaĂĄ trĂ” Ă Ăłnh cao cuĂŁa nĂŻĂŹn vĂčn minh nhĂȘn loaĂ„i, möÄt caĂĄch töët nhĂȘĂ«t, nhĂčçm goĂĄp phĂȘĂŹn hĂČnh thaĂąnh vaĂą tön taĂ„o caĂĄc “giaĂĄ trĂ” ViĂŻĂ„t”. NhûÀng “giaĂĄ trĂ” ViĂŻĂ„t” naĂąy seĂ€ goĂĄp phĂȘĂŹn laĂąm nĂŻĂŹn taĂŁng cho viĂŻĂ„c xĂȘy dûÄng hĂČnh aĂŁnh möÄt nĂ»ĂșĂĄc ViĂŻĂ„t Nam mĂșĂĄi raĂ„ng ngĂșĂąi hĂșn, möÄt nĂ»ĂșĂĄc ViĂŻĂ„t Nam coĂĄ thĂŻĂ­ vûÀng vaĂąng Ă ua tranh thaĂąnh cöng cuĂąng thĂŻĂ« giĂșĂĄi. NhĂČn “TĂȘy” seĂ€ thĂȘĂ«y â€œĂ€Ă¶ng”, soi “cĂ¶Ă­â€ maĂą ngĂȘĂźm tĂșĂĄi “kim”, Ă oĂĄ laĂą Ă iĂŻĂŹu maĂą chuĂĄng töi, nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi thûÄc hiĂŻĂ„n böÄ saĂĄch, mong muöën Ă Ă»ĂșĂ„c chia seĂŁ. BöÄ saĂĄch naĂąy cuĂ€ng laĂą möÄt cĂȘu chuyĂŻĂ„n, möÄt phaĂĄc thaĂŁo cho bûåc tranh toaĂąn caĂŁnh sinh àöÄng vaĂą Ă ĂȘĂŹy maĂąu sĂčĂŠc vĂŻĂŹ doanh nhĂȘn thĂŻĂ« giĂșĂĄi - nhûÀng doanh nhĂȘn laĂąm thay àöíi thĂŻĂ« giĂșĂĄi, vaĂą vĂŻĂŹ möÄt thĂŻĂ« hĂŻĂ„ doanh nhĂȘn tiĂŻĂŹn böëi cuĂŁa ViĂŻĂ„t Nam caĂĄch Ă ĂȘy gĂȘĂŹn möÄt trĂčm nĂčm lĂ”ch sûã - möÄt thĂŻĂ« hĂŻĂ„ doanh nhĂȘn maĂą Ă ĂŻĂ«n ngaĂąy nay chuĂĄng ta vĂȘĂźn coĂĄ thĂŻĂ­ tûÄ haĂąo. Tûù ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE 21
Ă oĂĄ, nhûÀng nöß lûÄc naĂąy seĂ€ goĂĄp phĂȘĂŹn hĂČnh thaĂąnh vĂčn hoĂĄa doanh nhĂȘn ViĂŻĂ„t, möÄt böÄ phĂȘĂ„n quan troĂ„ng trong vĂčn hoĂĄa ViĂŻĂ„t Nam. ChuĂĄng töi xin Ă Ă»ĂșĂ„c gûãi lĂșĂąi tri ĂȘn trĂȘn troĂ„ng nhĂȘĂ«t Ă ĂŻĂ«n nhûÀng àöÏng nghiĂŻĂ„p Ă aĂ€ höß trĂșĂ„ tinh thĂȘĂŹn cho chuĂĄng töi, Ă ĂŻĂ«n caĂĄc caĂĄ nhĂȘn vaĂą Ă Ășn vĂ” Ă aĂ€ sĂčĂ©n loĂąng höß trĂșĂ„ thöng tin, tĂ» liĂŻĂ„u trong quaĂĄ trĂČnh nghiĂŻn cûåu. ÀĂčĂ„c biĂŻĂ„t, chuĂĄng töi muöën gûãi lĂșĂąi caĂĄm Ășn chĂȘn thaĂąnh Ă ĂŻĂ«n caĂĄc tĂȘĂ„p Ă oaĂąn haĂąng Ă ĂȘĂŹu thĂŻĂ« giĂșĂĄi do caĂĄc doanh nhĂȘn huyĂŻĂŹn thoaĂ„i saĂĄng lĂȘĂ„p, caĂĄm Ășn gia töÄc hoĂ„ LĂ»Ășng, gia töÄc hoĂ„ BaĂ„ch,... - hĂȘĂ„u duĂŻĂ„ cuĂŁa cuĂ„ LĂ»Ășng VĂčn Can, cuĂ„ BaĂ„ch ThaĂĄi BĂ»ĂșĂŁi... Ă aĂ€ nhiĂŻĂ„t tĂȘm giuĂĄp Ă ĂșĂ€ chuĂĄng töi trong suöët quaĂĄ trĂČnh “ài tĂČm ÀaĂ„o Kinh doanh cuĂŁa ViĂŻĂ„t Nam vaĂą ThĂŻĂ« giĂșĂĄi”. ViĂŻĂ„c triĂŻĂ­n khai dûÄ aĂĄn naĂąy tûù khĂȘu nghiĂŻn cûåu Ă ĂŻĂ«n thĂŻĂ­ hiĂŻĂ„n thaĂąnh saĂĄch trong möÄt thĂșĂąi gian khöng daĂąi, cuĂąng nhûÀng khoĂĄ khĂčn trong quaĂĄ trĂČnh Ă i tĂČm tĂ» liĂŻĂ„u lĂ”ch sûã vĂŻĂŹ caĂĄc nhĂȘn vĂȘĂ„t, chĂčĂŠc hĂčĂšn böÄ saĂĄch seĂ€ khoĂĄ traĂĄnh khoĂŁi nhûÀng sai soĂĄt nhĂȘĂ«t Ă Ă”nh. Do vĂȘĂ„y, chuĂĄng töi rĂȘĂ«t mong nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c sûÄ thöng caĂŁm cuĂ€ng nhĂ» nhûÀng goĂĄp yĂĄ chia seĂŁ cuĂŁa baĂ„n Ă oĂ„c gĂȘĂŹn xa vĂŻĂŹ böÄ saĂĄch Ă ĂŻĂ­ lĂȘĂŹn taĂĄi baĂŁn tiĂŻĂ«p theo Ă Ă»ĂșĂ„c hoaĂąn thiĂŻĂ„n hĂșn. ChuĂĄng töi, PACE vaĂą NhaĂą xuĂȘĂ«t baĂŁn TreĂŁ, xin trĂȘn troĂ„ng giĂșĂĄi thiĂŻĂ„u cuĂąng baĂ„n Ă oĂ„c böÄ saĂĄch Ă ĂȘĂŹy tĂȘm huyĂŻĂ«t naĂąy. VaĂą chuĂĄng töi cuĂ€ng tin rĂčçng, qua böÄ saĂĄch naĂąy, baĂ„n Ă oĂ„c seĂ€ coĂĄ thĂŻm kiĂŻĂ«n giaĂŁi vĂŻĂŹ “àaĂ„o kinh doanh”, Ă ĂŻĂ­ tûù Ă oĂĄ, tûÄ mĂČnh Ă Ă”nh nghĂŽa laĂ„i nghĂŻĂŹ kinh doanh vaĂą tûÄ mĂČnh khĂčĂšng Ă Ă”nh rĂčçng, kinh doanh laĂą kiĂŻĂ«m tiĂŻĂŹn hay phuĂ„ng sûÄ xaĂ€ höÄi! Thay mĂčĂ„t NhoĂĄm taĂĄc giaĂŁ cuĂŁa böÄ saĂĄch GiaĂŁn TĂ» Trung - NgĂ»ĂșĂąi SaĂĄng lĂȘĂ„p PACE SaĂąi GoĂąn, XuĂȘn Àinh HĂșĂ„i, 2007 22 HENRY FORD & FORD LÚÂI NOÁI ÀÊÌU CaĂŁ thĂŻĂ« giĂșĂĄi Ă ang di chuyĂŻĂ­n trĂŻn nhûÀng chiĂŻĂ«c xe böën baĂĄnh coĂĄ gĂčĂŠn àöÄng cĂș. Khöng chĂł MyĂ€ hay chĂȘu Êu – caĂĄi nöi cuĂŁa nhûÀng saĂĄng chĂŻĂ« Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn vĂŻĂŹ xe hĂși, maĂą ngay caĂŁ rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu nĂ»ĂșĂĄc chĂȘu AÁ, ö-tö Ă aĂ€ trĂșĂŁ thaĂąnh möÄt vĂȘĂ„t duĂ„ng quen thuöÄc cuĂŁa caĂĄc gia Ă ĂČnh. CoĂĄ nhĂȘĂ„n Ă Ă”nh rĂčçng, ö-tö Ă aĂ€ laĂąm thay àöíi rĂȘĂ«t lĂșĂĄn löëi söëng cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi MyĂ€ tĂșĂĄi mûåc khoĂĄ coĂĄ thĂŻĂ­ tĂ»ĂșĂŁng tĂ»ĂșĂ„ng rĂčçng hoĂ„ coĂĄ thĂŻĂ­ söëng maĂą khöng coĂĄ noĂĄ. Ö-tö cuĂ€ng khöng phaĂŁi laĂą giĂȘĂ«c mĂș xa vĂșĂąi vĂșĂĄi nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ thu nhĂȘĂ„p trung bĂČnh nûÀa. TaĂ„i HaĂąn Quöëc, möÄt sinh viĂŻn coĂĄ thĂŻĂ­ tiĂŻĂ«t kiĂŻĂ„m tiĂŻĂŹn laĂąm thĂŻm trong möÄt kyĂą nghĂł heĂą cuĂŁa cĂȘĂ„u ta Ă ĂŻĂ­ mua möÄt chiĂŻĂ«c xe hĂși mĂșĂĄi toanh. Xe hĂși Ă aĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c Ă aĂ„i chuĂĄng hoĂĄa - chuyĂŻĂ„n Ă oĂĄ dĂ»ĂșĂąng nhĂ» chĂčĂšng coĂĄ gĂČ Ă ĂŻĂ­ baĂąn luĂȘĂ„n ĂșĂŁ thĂŻĂ« kyĂŁ XXI, hiĂŻĂ­n nhiĂŻn thĂŻĂ«. NhĂ»ng nĂŻĂ«u chuĂĄng ta Ă i ngĂ»ĂșĂ„c vĂŻĂŹ quaĂĄ khûå, vaĂąo nhûÀng nĂčm Ă ĂȘĂŹu thĂŻĂ« kyĂŁ XX, buöíi Ă ĂȘĂŹu cuĂŁa nĂŻĂŹn cöng nghiĂŻĂ„p xe hĂși thĂČ seĂ€ thĂȘĂ«y möÄt sûÄ tĂ»Ășng phaĂŁn rĂȘĂ«t lĂșĂĄn. ThĂșĂąi Ă oĂĄ, nhûÀng chiĂŻĂ«c xe hĂși laĂą caĂŁ möÄt gia taĂąi lĂșĂĄn àöëi vĂșĂĄi möÄt ngĂ»ĂșĂąi trung lĂ»u ĂșĂŁ MyĂ€ vaĂą chĂȘu Êu. Xe hĂși nhĂ» möÄt thûå àöÏ chĂși cuĂŁa giĂșĂĄi thĂ»ĂșĂ„ng lĂ»u, möÄt biĂŻĂ­u tĂ»ĂșĂ„ng cuĂŁa sûÄ xa hoa daĂąnh riĂŻng cho giĂșĂĄi quyĂĄ töÄc. NhûÀng haĂ€ng saĂŁn xuĂȘĂ«t xe hĂși Ă aĂ€ höët baĂ„c ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE 23
möÄt caĂĄch “nheĂ„ nhaĂąng” trĂŻn caĂĄc saĂŁn phĂȘĂ­m daĂąnh ngĂșĂĄt giöÄi xuöëng Ă ĂȘĂŹu Ford: keĂŁ àöÄc taĂąi, keĂŁ boĂĄc löÄt sûåc cho nhaĂą giaĂąu. ChĂčĂšng ai daĂ„i döÄt Ă i phöí biĂŻĂ«n cöng lao àöÄng cuĂŁa cöng nhĂȘn, möÄt keĂŁ ngĂȘy thĂș vĂŻĂŹ chñnh nghĂŻĂ„ hay tĂČm caĂĄch laĂąm cho caĂĄc saĂŁn phĂȘĂ­m phong trĂ”, keĂŁ laĂąm röëi loaĂ„n thĂ” trĂ»ĂșĂąng, ... phuĂĄ hĂșn vĂșĂĄi giaĂĄ thaĂąnh reĂŁ hĂșn, vĂČ nhĂ» vĂȘĂ„y hoĂ„ seĂ€ CoĂąn nhûÀng lĂșĂąi ngĂșĂ„i ca? Henry Ford laĂą vĂ” thaĂĄnh phaĂŁi boĂŁ ra nhiĂŻĂŹu cöng sûåc hĂșn Ă ĂŻĂ­ laĂąm ra möÄt saĂŁn Ă aĂ€ laĂąm Ă Ă»ĂșĂ„c Ă iĂŻĂŹu kyĂą diĂŻĂ„u laĂą Ă aĂ„i chuĂĄng hoĂĄa chiĂŻĂ«c phĂȘĂ­m maĂą tiĂŻĂŹn lĂșĂąi thĂČ chĂčĂšng Ă aĂĄng kĂŻĂ­. KiĂŻĂ«m Ă Ă»ĂșĂ„c töëi xe hĂși, cha Ă eĂŁ cuĂŁa nĂŻĂŹn cöng nghiĂŻĂ„p ö-tö thĂŻĂ« giĂșĂĄi. Ă a lĂșĂ„i nhuĂȘĂ„n trĂŻn mößi saĂŁn phĂȘĂ­m bĂčçng caĂĄch baĂĄn MöÄt ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂ€ “cuĂĄi xuöëng” cuöÄc Ă ĂșĂąi cuĂŁa bao keĂŁ haĂąng cho nhaĂą giaĂąu, cho nhûÀng khaĂĄch haĂąng lĂčĂŠm khöën khoĂĄ. Töíng thöëng MyĂ€ Harding noĂĄi: “Ford Mo- tiĂŻĂŹn laĂą phĂ»Ășng chĂȘm kinh doanh cuĂŁa caĂĄc haĂ€ng xe tor laĂą caĂĄnh chim Ă ĂȘĂŹu Ă aĂąn trong nĂŻĂŹn cöng nghiĂŻĂ„p hĂși thĂșĂąi Ă oĂĄ. Hoa KyĂą, maĂą Henry Ford laĂą con mĂčĂŠt Ă Ă”nh hĂ»ĂșĂĄng cuĂŁa ÀöÄt nhiĂŻn, möÄt “keĂŁ ngoaĂ„i Ă aĂ„o” xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n, Ă aĂ€ laĂąm caĂĄnh chim Ă oá”. Hay Will Schumit - chuĂŁ tĂ”ch UAW: xaĂĄo tröÄn tĂȘĂ«t caĂŁ. Anh ta khöng phaĂŁi laĂą möÄt nhaĂą khoa “Öng ta laĂą sûÄ baĂŁo Ă aĂŁm töët nhĂȘĂ«t cho cöng viĂŻĂ„c cuĂŁa hoĂ„c, cuĂ€ng chĂčĂšng phaĂŁi laĂą möÄt kyĂ€ sĂ» Ă Ă»ĂșĂ„c Ă aĂąo taĂ„o nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi da Ă en. ChĂł duy nhĂȘĂ«t trong nhaĂą maĂĄy baĂąi baĂŁn. NoĂĄi Ă uĂĄng ra, anh ta laĂą möÄt chaĂąng trai lĂșĂĄn cuĂŁa öng ta, nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi da Ă en chuĂĄng töi mĂșĂĄi lĂŻn tûù àöÏng ruöÄng, chĂł khaĂĄc laĂą anh ta coĂĄ niĂŻĂŹm say Ă Ă»ĂșĂ„c àöëi xûã möÄt caĂĄch cöng bĂčçng”. mĂŻ vĂșĂĄi àöÄng cĂș, khao khaĂĄt saĂŁn xuĂȘĂ«t ra möÄt thûå coĂĄ CoĂąn vĂșĂĄi töi, sau khi thûÄc hiĂŻĂ„n xong cuöën saĂĄch thĂŻĂ­ lĂčn baĂĄnh trĂŻn Ă Ă»ĂșĂąng, giuĂĄp cho viĂŻĂ„c Ă i laĂ„i, naĂąy, töi bößng coĂĄ möÄt liĂŻn tĂ»ĂșĂŁng: NĂŻĂ«u thĂŻĂ« giĂșĂĄi chuyĂŻn chĂșĂŁ Ă Ă»ĂșĂ„c nheĂ„ nhaĂąng hĂșn. VaĂą anh ta Ă aĂ€ khöng coĂĄ sûÄ xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n cuĂŁa “keĂŁ phaĂĄ röëi” Henry Ford maĂąy moĂą laĂąm ra nhûÀng chiĂŻĂ«c xe hĂși vĂșĂĄi möÄt phĂ»Ășng hay möÄt öng truĂąm xe hĂși coĂĄ möÄt quan Ă iĂŻĂ­m “khaĂĄch chĂȘm kinh doanh traĂĄi ngĂ»ĂșĂ„c hoaĂąn toaĂąn vĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąi haĂąng khöng phaĂŁi ai xa laĂ„, chñnh laĂą nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi Ă i trĂ»ĂșĂĄc: mößi ngĂ»ĂșĂąi dĂȘn MyĂ€ Ă ĂŻĂŹu coĂĄ thĂŻĂ­ sĂșĂŁ hûÀu Ă Ă»ĂșĂ„c cöng nhĂȘn trong phĂȘn xĂ»ĂșĂŁng”? ChĂčĂŠc hĂčĂšn nĂŻĂŹn cöng möÄt chiĂŻĂ«c xe hĂși. VaĂą vĂșĂĄi Model T, saĂŁn phĂȘĂ­m xe hĂși nghiĂŻĂ„p xe hĂși seĂ€ khöng coĂĄ möÄt bĂ»ĂșĂĄc tiĂŻĂ«n daĂąi vaĂą kyĂą chĂȘĂ«t lĂ»ĂșĂ„ng töët, giaĂĄ reĂŁ, Ford Motor Ă aĂ€ chinh phuĂ„c diĂŻĂ„u Ă ĂŻĂ«n nhĂ» vĂȘĂ„y. Xe hĂși vĂȘĂźn seĂ€ laĂą möÄt moĂĄn àöÏ khöng chĂł ngĂ»ĂșĂąi MyĂ€ maĂą hĂȘĂŹu khĂčĂŠp caĂĄc neĂŁo Ă Ă»ĂșĂąng chĂși Ă ĂčĂŠt tiĂŻĂŹn maĂą ngĂ»ĂșĂąi bĂČnh dĂȘn chĂł biĂŻĂ«t... ngĂ»ĂșĂĄc trĂŻn thĂŻĂ« giĂșĂĄi. NhûÀng chiĂŻĂ«c xe hĂși khöng ngûùng caĂŁi nhĂČn möÄt caĂĄch theĂąm thuöÏng. tiĂŻĂ«n chĂȘĂ«t lĂ»ĂșĂ„ng vaĂą giaĂĄ thaĂąnh thĂČ ngaĂąy caĂąng haĂ„ hĂșn, Ă ĂŻĂ­ coĂĄ thĂŻĂ­ Ă ĂŻĂ«n Ă Ă»ĂșĂ„c vĂșĂĄi nhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi hĂșn. MöÄt caĂĄ nhĂȘn vĂŽ Ă aĂ„i laĂą ngĂ»ĂșĂąi biĂŻĂ«t Ă ĂčĂ„t lĂŻn vai mĂČnh möÄt sûå mĂŻĂ„nh àöëi vĂșĂĄi xaĂ€ höÄi maĂą anh ta Ă ang söëng. Quan Ă iĂŻĂ­m kinh doanh cuĂŁa Ford Ă aĂ€ bĂ” caĂĄc àöëi Henry Ford Ă aĂ€ Ă ĂčĂ„t lĂŻn vai mĂČnh möÄt sûå mĂŻĂ„nh cao thuĂŁ lĂŻn aĂĄn maĂ„nh meĂ€. NhûÀng lĂșĂąi khen chĂŻ Ă aĂ€ khöng caĂŁ: goĂĄp phĂȘĂŹn laĂąm Ă aĂ„i chuĂĄng hoĂĄa xe hĂși trĂŻn toaĂąn 24 ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE HENRY FORD & FORD 25
P thĂŻĂ« giĂșĂĄi. ÀoĂĄ khöng phaĂŁi laĂą giĂȘĂ«c mĂș xa xĂčm, maĂą noĂĄ Ă aĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c hiĂŻĂ„n thûÄc hoĂĄa ngay sau khi Ford Motor ra Ă ĂșĂąi trĂŻn thĂ” trĂ»ĂșĂąng chĂ»a Ă ĂȘĂŹy 20 nĂčm. QuaĂŁ thûÄc, Ă oĂĄ hĂȘĂŹn I. laĂą möÄt bĂ»ĂșĂĄc tiĂŻĂ«n kyĂą diĂŻĂ„u. Henry Ford, vĂ” thaĂĄnh ĂȘĂ«y Ă aĂ€ laĂąm gĂČ vaĂą Ă aĂ€ laĂąm nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo? Cuöën saĂĄch nhoĂŁ beĂĄ naĂąy seĂ€ heĂĄ löÄ vĂŻĂŹ Ford, khöng phaĂŁi laĂą chĂȘn dung vĂŻĂŹ öng, maĂą vĂŻĂŹ nhûÀng gĂČ Ă¶ng Ă aĂ€ laĂąm Ă ĂŻĂ­ giuĂĄp cho chiĂŻĂ«c xe trĂșĂŁ thaĂąnh phĂ»Ășng tiĂŻĂ„n cuĂŁa Ă aĂ„i chuĂĄng. TYà PHUÁ, CON NHA NGHEÂO VA CHIÏËC MAÁY BAY GIÊËY Henry Ford - “Nößi sĂșĂ„ haĂ€i cho möÄt söë ngĂ»ĂșĂąi, loĂąng ngĂ»ĂșĂ€ng möÄ àöëi vĂșĂĄi nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc, vaĂą sûÄ mĂŻ hoĂčĂ„c cho tĂȘĂ«t caĂŁ.” Nolan 26 HENRY FORD & FORD ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE 27
ChĂ»Ășng 1. MÖÅT 24 GIÚ TRONG ÀÚÂI NGÛÚÂI ÀÙÅC BIÏÅT “MoĂ„i ngĂ»ĂșĂąi noĂĄi öng ta laĂą möÄt vĂ” thaĂĄnh, nhĂ»ng àöëi vĂșĂĄi töi öng ta khöng phaĂŁi nhĂ» ngĂ»ĂșĂąi ta vĂȘĂźn noĂĄi. MöÄt vĂ” thaĂĄnh thĂČ khöng ai coĂĄ thĂŻĂ­ nhĂČn thĂȘĂ«y Ă Ă»ĂșĂ„c, nhĂ»ng töi vĂȘĂźn nhĂČn thĂȘĂ«y öng ta haĂąng ngaĂąy, thĂȘĂ„m chñ öng ĂȘĂ«y coĂąn Ă ĂŻĂ«n vöß vai töi vaĂą hoĂŁi möÄt vaĂąi chuyĂŻĂ„n. Àöëi vĂșĂĄi töi, öng ĂȘĂ«y laĂą ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂ€ cho töi cĂș höÄi Ă ĂŻĂ­ coĂĄ thĂŻĂ­ tûÄ kiĂŻĂ«m söëng Ă Ă»ĂșĂ„c bĂčçng chñnh àöi tay cuĂŁa mĂČnh maĂą khöng phaĂŁi Ă i xin ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc”. YÁ kiĂŻĂ«n vĂŻĂŹ Ford cuĂŁa möÄt ngĂ»ĂșĂąi bĂ” liĂŻĂ„t caĂŁ hai chĂȘn, chĂł coĂĄ thĂŻĂ­ ngöÏi möÄt chöß. Khöng ai nhĂȘĂ„n anh ta vaĂąo laĂąm, nhĂ»ng Ford Ă aĂ€ böë trñ cho anh ta möÄt chöß laĂąm trong dĂȘy chuyĂŻĂŹn lĂčĂŠp raĂĄp cuĂŁa mĂČnh. 28 HENRY FORD & FORD ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE 29
quĂȘĂ­n quanh chĂȘn öng, coĂĄ con baĂ„o hĂșn coĂąn Ă ĂȘĂ„u lĂŻn caĂŁ vai Ford. LuĂĄc naĂąy, nhĂČn Ford giöëng möÄt ngĂ»ĂșĂąi laĂąm vĂ»ĂșĂąn khaĂŁ kñnh theo kiĂŻĂ­u Anh hĂșn laĂą möÄt öng 6 GIÚ SAÁNG: chuĂŁ giaĂąu coĂĄ nhĂȘĂ«t nhĂČ nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€. Cho luĂ€ chim Ăčn BÛÄA ÀIÏÍM TÊM ÀÊÅM CHÊËT ANH xong, Ford quay trĂșĂŁ laĂ„i bĂŻĂ«p, möÄt baĂĄt xuĂĄp Ă ĂȘĂ„u Ă aĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c Ă ĂčĂ„t trĂŻn baĂąn, Ford ngöÏi vaĂąo baĂąn Ăčn, öng TiĂŻĂ«ng chuöng baĂĄo thûåc àöí tûùng höÏi daĂąi trong phoĂąng nguĂŁ. Henry Ford vĂșĂĄi tay cĂȘĂŹm lĂȘĂ«y chiĂŻĂ«c àöÏng höÏ do chñnh öng chĂŻĂ« taĂ„o, trĂŻn Ă oĂĄ coĂĄ hĂČnh vĂșĂ„ öng – Clara. RĂșĂąi khoĂŁi giĂ»ĂșĂąng, Ford nhĂČn ra ngoaĂąi cûãa söí. ngaĂ„c nhiĂŻn vaĂą thñch thuĂĄ khi vûùa thĂ»ĂșĂŁng thûåc muößng xuĂĄp Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn: - XuĂĄp Ă ĂȘĂ„u nĂȘĂ«u theo kiĂŻĂ­u Anh... Höm nay em cho anh nhiĂŻĂŹu ngaĂ„c nhiĂŻn quaĂĄ! NgoaĂąi Ă oĂĄ öng Ă aĂ€ xĂȘy dûÄng caĂŁ möÄt khu baĂŁo töÏn Clara mĂłm cĂ»ĂșĂąi. BaĂą Ă aĂ€ hiĂŻĂ­u quaĂĄ roĂ€ nhûÀng sĂșĂŁ thiĂŻn nhiĂŻn vĂșĂĄi rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu cĂȘy tröÏng vaĂą vĂȘĂ„t nuöi thñch cuĂŁa chöÏng mĂČnh. Ford laĂą ngĂ»ĂșĂąi göëc Anh nĂŻn Ă Ă»ĂșĂ„c mang vĂŻĂŹ tûù khĂčĂŠp nĂși trĂŻn thĂŻĂ« giĂșĂĄi. Ford kheĂ€ öng rĂȘĂ«t thñch nhûÀng gĂČ Ă Ă»ĂșĂ„c coi laĂą Ă ĂčĂ„c trĂ»ng cuĂŁa mĂłm cĂ»ĂșĂąi khi nhĂČn thĂȘĂ«y möÄt àöi thoĂŁ non Ă ang Ă uĂąa quöëc gia naĂąy. nghĂ”ch trĂŻn baĂ€i coĂŁ trĂ»ĂșĂĄc sĂȘn. Vûùa Ăčn, Ford vûùa troĂą chuyĂŻĂ„n vĂșĂĄi vĂșĂ„. CĂȘu chuyĂŻĂ„n BĂ»ĂșĂĄc ra phoĂąng khaĂĄch, Ford cĂȘĂ«t tiĂŻĂ«ng goĂ„i ngĂ»ĂșĂąi vĂșĂ„. buöíi saĂĄng cuĂŁa chuĂŁ tĂ”ch Ford Motor khöng phaĂŁi TiĂŻĂ«ng traĂŁ lĂșĂąi voĂ„ng ra tûù phña nhaĂą Ăčn. Ford vaĂąo xoay quanh nhûÀng chiĂŻĂ«c xe hĂși hay nhûÀng biĂŻĂ«n phoĂąng Ăčn. MöÄt bĂČnh traĂą nghi nguĂĄt khoĂĄi Ă aĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c àöÄng thĂ” trĂ»ĂșĂąng. HoĂ„ Ă ang noĂĄi vĂŻĂŹ muĂąa thu. Ford kĂŻĂ­ Ă ĂčĂ„t trĂŻn baĂąn. Vûùa uöëng traĂą, Ford vûùa nghe Clara laĂ„i cho vĂșĂ„ nghe nhûÀng gĂČ Ă¶ng Ă aĂ€ thĂȘĂ«y ngoaĂąi vĂ»ĂșĂąn. noĂĄi vĂŻĂŹ xuĂȘĂ«t xûå cuĂŁa loaĂ„i traĂą. Öng ngaĂ„c nhiĂŻn vĂČ VĂŻĂŹ taĂĄn laĂĄ ngaĂąy caĂąng thĂ»a thĂșĂĄt hĂșn cuĂŁa cĂȘy du giaĂą chuĂĄng Ă Ă»ĂșĂ„c lĂȘĂ«y tûù chñnh nhûÀng cĂȘy cheĂą öng mang trĂ»ĂșĂĄc sĂȘn. VĂŻĂŹ nhûÀng gioĂ„t sĂ»Ășng coĂąn Ă oĂ„ng trĂŻn coĂŁ, tûù Anh vĂŻĂŹ: vaĂą caĂŁ vĂŻĂŹ mĂčĂ„t nĂ»ĂșĂĄc höÏ trong veo ngoaĂąi xa. Ford - ChuĂĄng lĂșĂĄn nhanh quaĂĄ! - Ford trĂȘĂŹm tröÏ. hûåa vĂșĂĄi vĂșĂ„ laĂą seĂ€ daĂąnh möÄt ngaĂąy Ă ĂŻĂ­ hai vĂșĂ„ chöÏng Trong khi chĂșĂą bûÀa saĂĄng, Ford ra ngoaĂąi cho luĂ€ thoĂŁ Ă i haĂĄi nĂȘĂ«m trong khu rûùng gĂȘĂŹn Ă oĂĄ: Ă ang chaĂ„y nhaĂŁy ngoaĂąi vĂ»ĂșĂąn Ăčn. Öng ngĂčĂŠm nhĂČn vaĂą - Anh seĂ€ mang theo caĂŁ bĂŻĂ«p Ă ĂŻĂ­ em nĂȘĂ«u möÄt bûÀa troĂą chuyĂŻĂ„n vĂșĂĄi chuĂĄng höÏi lĂȘu. TiĂŻĂ«p sau luĂ€ thoĂŁ, bĂȘĂŹy Ăčn trong rûùng nûÀa. ChuĂĄng ta seĂ€ coĂĄ möÄt ngaĂąy tuyĂŻĂ„t chim cuĂ€ng Ă Ă»ĂșĂ„c öng chuĂŁ cuĂŁa noĂĄ cho thĂ»ĂșĂŁng thûåc vĂșĂąi maĂą chĂčĂšng phaĂŁi vĂ»ĂșĂĄng bĂȘĂ„n gĂČ caĂŁ. bûÀa saĂĄng. Vûùa nhĂČn thĂȘĂ«y caĂĄi boĂĄng quen thuöÄc cuĂŁa Clara vĂȘĂźn chĂł cĂ»ĂșĂąi, baĂą biĂŻĂ«t Ford khoĂĄ loĂąng coĂĄ thĂŻĂ­ Ford, luĂ€ chim Ă aĂ€ rñu rñt bay laĂ„i. NhiĂŻĂŹu con chaĂ„y thûÄc hiĂŻĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c lĂșĂąi hûåa cuĂŁa mĂČnh, baĂą chĂł dĂčĂ„n 30 ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE HENRY FORD & FORD 31
chöÏng mĂčĂ„c ĂȘĂ«m trĂ»ĂșĂĄc khi Ă i laĂąm bĂșĂŁi trĂșĂąi Ă aĂ€ bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu se laĂ„nh vaĂą nhĂčĂŠc Ford nhĂșĂĄ quaĂąng chiĂŻĂ«c khĂčn len baĂą chuĂĄng ta khoĂĄ loĂąng mua Ă Ă»ĂșĂ„c vĂșĂĄi giaĂĄ reĂŁ nûÀa. - VĂȘĂ„y lĂ»ĂșĂ„ng cao su vûùa nhĂȘĂ„p vaĂąo seĂ€ giaĂŁi quyĂŻĂ«t thĂŻĂ« naĂąo? - Ford chĂȘĂ«t vĂȘĂ«n. CĂȘu hoĂŁi cuĂŁa Ford nhĂ» vûùa Ă an, Ă ang Ă ĂŻĂ­ trong tuĂŁ. Trong khi Ford Ă ang tĂȘĂ„n hĂ»ĂșĂŁng nhûÀng thĂČa xuĂĄp Ă aĂĄnh truĂĄng Ă Ă»ĂșĂ„c sûÄ haĂĄo hûåc cuĂŁa Edsel Ă ang cöë ngon laĂąnh, Edsel Ford xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n. VĂșĂĄi böÄ daĂ„ng rĂȘĂ«t chûång minh cho cha thĂȘĂ«y khaĂŁ nĂčng kinh doanh böÏn chöÏn, Edsel lĂŻn tiĂŻĂ«ng hoĂŁi cha: cuĂŁa mĂČnh. - Cha Ă aĂ€ xem baĂĄo caĂĄo vĂŻĂŹ viĂŻĂ„c nhĂȘĂ„p nguyĂŻn liĂŻĂ„u - NhĂ»ng giaĂĄ cuĂŁa hĂșĂ„p àöÏng naĂąy chĂł ĂșĂŁ mûåc 10 xu cho möÄt pound. ChĂł bĂčçng möÄt nûãa so vĂșĂĄi nhûÀng chĂ»a? Ford khöng traĂŁ lĂșĂąi thĂčĂšng vaĂąo cĂȘu hoĂŁi maĂą chĂł vaĂąo ghĂŻĂ« àöëi diĂŻĂ„n vaĂą baĂŁo con ngöÏi xuöëng cuĂąng Ăčn saĂĄng. lĂȘĂŹn nhĂȘĂ„p khaĂĄc cuĂŁa cöng ty. Ford cĂȘĂŹm möÄt tĂșĂą baĂĄo lĂŻn xem xeĂĄt: Khöng Ă ĂŻĂ­ yĂĄ Ă ĂŻĂ«n moĂĄn xuĂĄp Ă ĂȘĂ„u Ă»a thñch cuĂŁa cha, - Thöng tin nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c chñnh xaĂĄc ĂșĂŁ mûåc àöÄ naĂąo? Edsel Ă ĂčĂ„t lĂŻn baĂąn baĂŁn baĂĄo caĂĄo cuĂąng möÄt xĂȘĂ«p baĂĄo - MöÄt trĂčm phĂȘĂŹn trĂčm thĂ»a cha. Con vûùa noĂĄi chuyĂŻĂ„n trûÄc tiĂŻĂ«p vĂșĂĄi giaĂĄm àöëc chi nhaĂĄnh cuĂŁa xuĂȘĂ«t baĂŁn taĂ„i Anh: - NĂ»ĂșĂĄc Anh Ă ang töÏn kho möÄt lĂ»ĂșĂ„ng cao su rĂȘĂ«t lĂșĂĄn. Trong khi Ă oĂĄ, lĂ»ĂșĂ„ng cao su tûù caĂĄc thuöÄc Ă Ă”a chuĂĄng ta ĂșĂŁ LuĂȘn Àön qua Ă iĂŻĂ„n thoaĂ„i. Öng ta thuĂĄc giuĂ„c chuĂĄng ta phaĂŁi coĂĄ yĂĄ kiĂŻĂ«n ngay. Edsel tiĂŻĂ«p tuĂ„c: cuĂŁa hoĂ„ laĂ„i Ă ang trĂŻn Ă Ă»ĂșĂąng nhĂȘĂ„p vĂŻĂŹ. - VĂȘĂ„y laĂą chuĂĄng ta laĂ€i Ă Ă»ĂșĂ„c 20 triĂŻĂ„u àö trong Ford Ă ĂčĂ„t cĂȘu hoĂŁi vĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąi con trai: - NhĂ»ng vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ nĂčçm ĂșĂŁ Ă ĂȘu? thĂ»Ășng vuĂ„ naĂąy. Con dûÄ Ă oaĂĄn chĂł möÄt vaĂąi thaĂĄng Edsel chĂł vaĂąo nhûÀng trang baĂĄo: nûÀa giaĂĄ seĂ€ coĂąn tĂčng lĂŻn hĂșn 20 xu. GiĂșĂĄi haĂ„n cuöëi - BaĂĄo chñ Anh dûÄ Ă oaĂĄn giaĂĄ cao su seĂ€ giaĂŁm maĂ„nh cuĂąng phaĂŁi ĂșĂŁ mûåc 30 xu. LĂșĂ„i nhuĂȘĂ„n cuĂŁa chuĂĄng ta chĂł trong möÄt vaĂąi ngaĂąy nûÀa. ÀiĂŻĂŹu quan troĂ„ng hĂșn seĂ€ khöng dûùng laĂ„i ĂșĂŁ 20 triĂŻĂ„u àöla. laĂą chĂ»a cöng ty MyĂ€ naĂąo biĂŻĂ«t Ă Ă»ĂșĂ„c tin naĂąy. NhûÀng - NhĂ»ng nĂŻĂ«u giaĂĄ tiĂŻĂ«p tuĂ„c giaĂŁm thĂČ sao? - Ford hoĂŁi. baĂĄo caĂĄo naĂąy do chñnh chi nhaĂĄnh cuĂŁa ta taĂ„i Anh Edsel ngĂȘĂ„p ngûùng: gûãi vĂŻĂŹ. ChuĂĄng ta phaĂŁi quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh ngay. - KhaĂŁ nĂčng Ă oĂĄ rĂȘĂ«t khoĂĄ xaĂŁy ra, thĂ»a cha. DiĂŻĂ„n tñch Henry Ford ngĂȘĂźm nghĂŽ möÄt höÏi röÏi hoĂŁi laĂ„i: tröÏng cao su cuĂŁa Anh quöëc khöng coĂĄ dĂȘĂ«u hiĂŻĂ„u seĂ€ - Con muöën mua thĂŻm cao su nguyĂŻn liĂŻĂ„u? tĂčng àöÄt biĂŻĂ«n. KhaĂŁ nĂčng cung cĂȘĂ«p cuĂŁa hoĂ„ Ă aĂ€ Ă ĂŻĂ«n - VĂȘng. ChuĂĄng ta phaĂŁi kyĂĄ hĂșĂ„p àöÏng ngay trong mûåc giĂșĂĄi haĂ„n röÏi. ngaĂąy höm nay. Con nghĂŽ Durant bĂŻn General coĂĄ leĂ€ Ford nhĂČn ra ngoaĂąi cûãa, bĂŻn kia haĂąng raĂąo möÄt cuĂ€ng sĂčĂŠp Ă aĂĄnh hĂși Ă Ă»ĂșĂ„c röÏi. NĂŻĂ«u öng ta vaĂąo cuöÄc, ngĂ»ĂșĂąi laĂąm vĂ»ĂșĂąn Ă ang tĂ»ĂșĂĄi cho mĂȘĂ«y buĂ„i hoa. 32 ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE HENRY FORD & FORD 33
Ford hoĂŁi: - Con coĂĄ nghĂŽ öng baĂ„n Edison kia cuĂŁa ta coĂĄ thĂŻĂ­ phaĂĄt minh ra cao su nhĂȘn taĂ„o chĂł trong vaĂąi thaĂĄng tĂșĂĄi hay khöng? 8 GIÚ SAÁNG: SEÄ TÙNG LÛÚNG GÊËP ÀÖI Edsel böëi röëi: CHO NHÊN VIÏN! - NhĂ»ng Ă oĂĄ chĂł laĂą trĂŻn lyĂĄ thuyĂŻĂ«t. - ÀöÏng yĂĄ noĂĄ chĂł laĂą trĂŻn lyĂĄ thuyĂŻĂ«t. VĂȘĂ„y nĂŻĂ«u con TrĂŻn Ă Ă»ĂșĂąng Ă i Ă ĂŻĂ«n cöng ty, Ford Ă i qua sĂșĂŁ caĂŁnh thaĂąnh cöng trong thĂ»Ășng vuĂ„ naĂąy con coĂĄ tiĂŻĂ«p tuĂ„c saĂĄt Detroit. Öng nhĂȘĂ„n thĂȘĂ«y truĂ„ sĂșĂŁ caĂŁnh saĂĄt höm thûÄc hiĂŻĂ„n caĂĄc vuĂ„ khaĂĄc nûÀa khöng? nay coĂĄ veĂŁ nhöÄn nhĂ”p laĂ„ thĂ»ĂșĂąng. MöÄt vaĂąi chiĂŻĂ«c xe - TĂȘĂ«t nhiĂŻn laĂą coĂĄ chûå, thĂ»a cha. Khöng thĂŻĂ­ boĂŁ qua nhûÀng vuĂ„ laĂąm Ăčn hĂȘĂ«p dĂȘĂźn nhĂ» vĂȘĂ„y. - ThĂŻĂ« chuĂĄng ta Ă ang kinh doanh caĂĄi gĂČ vĂȘĂ„y, Edsel? taĂŁi phuĂŁ baĂ„t àöß sĂčĂ©n ngoaĂąi Ă Ă»ĂșĂąng. HĂČnh nhĂ» hoĂ„ chuĂȘĂ­n bĂ” Ă ĂŻĂ­ chöëng möÄt cuöÄc baĂ„o àöÄng ĂșĂŁ Ă ĂȘu Ă oĂĄ. Xuöëng xe, Ford bĂ»ĂșĂĄc ngay vaĂąo phoĂąng hoĂ„p cuĂŁa cöng ty, nĂși tĂȘĂ«t caĂŁ thaĂąnh viĂŻn Ban quaĂŁn trĂ” Ă aĂ€ ngöÏi - DĂŽ nhiĂŻn laĂą xe hĂși röÏi aĂ„. Ă ĂșĂ„i öng. Ford bĂ»ĂșĂĄc vaĂąo phoĂąng cuĂąng vĂșĂĄi nhûÀng - ThĂŻĂ« thĂČ haĂ€y quĂŻn nhûÀng vuĂ„ mua Ă i baĂĄn laĂ„i Ă oĂĄ tiĂŻĂ«ng “ChaĂąo ngaĂąi” vang lĂŻn khĂčĂŠp phoĂąng. NgöÏi Ă i. TĂȘĂ„p trung vaĂąo cöng viĂŻĂ„c kinh doanh xe hĂși cuĂŁa chuĂĄng ta seĂ€ laĂą caĂĄch kiĂŻĂ«m tiĂŻĂŹn töët nhĂȘĂ«t. ChuĂĄng ta Ă aĂ€ mua Ă uĂŁ söë lĂ»ĂșĂ„ng cao su cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t. Cöng viĂŻĂ„c xuöëng ghĂŻĂ« chuĂŁ toĂ„a, Ford cĂȘĂ«t tiĂŻĂ«ng: - Bennett, anh coĂĄ biĂŻĂ«t gĂČ vĂŻĂŹ sûÄ nhöÄn nhĂ”p cuĂŁa sĂșĂŁ caĂŁnh saĂĄt saĂĄng nay khöng? bĂȘy giĂșĂą laĂą tiĂŻĂ«p tuĂ„c hoaĂąn thiĂŻĂ„n nhûÀng chiĂŻĂ«c xe. Bennett (trĂ»ĂșĂŁng ban an ninh cuĂŁa cöng ty) àûång Khöng nĂŻn Ă Ă»a cöng ty Ă ĂŻĂ«n nhûÀng ruĂŁi ro khöng dĂȘĂ„y, Ă Ă»a cho mößi ngĂ»ĂșĂąi trong phoĂąng möÄt tĂȘĂ„p höÏ sĂș cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t. röÏi diĂŻĂźn giaĂŁi: Khöng thĂŻĂ­ thuyĂŻĂ«t phuĂ„c Ă Ă»ĂșĂ„c cha, Edsel Ă aĂąnh - ÀĂȘy laĂą Walter Reuther. NgĂ»ĂșĂąi chuĂĄng ta Ă aĂ€ cûã buöÏn rĂȘĂŹu bĂ»ĂșĂĄc ra ngoaĂąi. Suöët caĂŁ buöíi noĂĄi chuyĂŻĂ„n sang xĂȘy dûÄng nhaĂą maĂĄy taĂ„i Gorky. HiĂŻĂ„n nay öng cuĂŁa hai cha con, Clara yĂŻn lĂčĂ„ng khöng hĂŻĂŹ noĂĄi möÄt ta laĂą ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o cuĂŁa nhoĂĄm 174, möÄt böÄ phĂȘĂ„n cĂȘu gĂČ. BaĂą laĂą möÄt ngĂ»ĂșĂąi phuĂ„ nûÀ truyĂŻĂŹn thöëng theo cuĂŁa UAW, Ă Ă”a baĂąn hoaĂ„t àöÄng chñnh cuĂŁa nhoĂĄm naĂąy Ă ĂȘĂŹy Ă uĂŁ nghĂŽa cuĂŁa tûù naĂąy. Êm thĂȘĂŹm chĂčm soĂĄc ngĂ»ĂșĂąi laĂą khu vûÄc phña tĂȘy Detroit. CoĂĄ nghĂŽa öng ta laĂą thĂȘn trong gia Ă ĂČnh vaĂą khöng bao giĂșĂą can thiĂŻĂ„p vaĂąo ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o phong traĂąo cöng nhĂȘn ĂșĂŁ nhaĂą maĂĄy cöng viĂŻĂ„c kinh doanh cuĂŁa chöÏng. cuĂŁa chuĂĄng ta. MöÄt ngĂ»ĂșĂąi rĂȘĂ«t cûång Ă ĂȘĂŹu vaĂą coĂĄ khaĂŁ nĂčng kñch àöÄng nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc. 34 HENRY FORD & FORD ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE 35
- NhĂ» vĂȘĂ„y möÄt cuöÄc baĂ€i cöng do Reuther töí chûåc naĂąy cuĂŁa Ford. Vûùa mĂșĂĄi Ă ĂȘy thöi öng coĂąn phaĂŁn àöëi seĂ€ diĂŻĂźn ra trong saĂĄng nay taĂ„i nhaĂą maĂĄy cuĂŁa chuĂĄng quyĂŻĂ«t liĂŻĂ„t viĂŻĂ„c thoĂŁa hiĂŻĂ„p vĂșĂĄi nghiĂŻĂ„p Ă oaĂąn UAW. VaĂą ta? - Ford hoĂŁi. sûÄ ngaĂ„c nhiĂŻn lĂŻn tĂșĂĄi töÄt Ă Ăłnh khi Ford Ă Ă»a ra mûåc - VaĂąo luĂĄc 11 giĂșĂą, taĂ„i cĂȘĂŹu vĂ»ĂșĂ„t söë 4, thĂ»a ngaĂąi. - Anh Ă Ă”nh laĂąm gĂČ vĂșĂĄi boĂ„n vö cöng röÏi nghĂŻĂŹ naĂąy lĂ»Ășng töëi thiĂŻĂ­u: - NĂčm àöla cho möÄt ngaĂąy laĂąm viĂŻĂ„c 8 tiĂŻĂ«ng. CaĂĄc öng thĂȘĂ«y thĂŻĂ« naĂąo? haĂŁ Bennett? - MĂ»ĂșĂąi xe taĂŁi chĂșĂŁ Ă ĂȘĂŹy nhĂȘn viĂŻn an ninh Ă aĂ€ tuĂĄc Trong nhûÀng lĂȘĂŹn hoĂ„p trĂ»ĂșĂĄc Ă oĂĄ, yĂĄ kiĂŻĂ«n cuĂŁa Ford thĂ»ĂșĂąng khöng hĂŻĂŹ gĂčĂ„p phaĂŁi sûÄ phaĂŁn àöëi duĂą laĂą rĂȘĂ«t trûÄc sĂčĂ©n, thĂ»a ngaĂąi. - Cûå laĂąm tĂȘĂ«t caĂŁ moĂ„i Ă iĂŻĂŹu anh cho laĂą cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t. Töi nhoĂŁ naĂąo. MoĂ„i quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh cuĂŁa öng Ă ĂŻĂŹu Ă Ă»ĂșĂ„c thöng khöng muöën nghiĂŻĂ„p Ă oaĂąn can thiĂŻĂ„p vaĂąo viĂŻĂ„c quaĂŁn qua nhanh choĂĄng. Ban quaĂŁn trĂ” cöng ty Ă Ă»ĂșĂ„c lĂȘĂ„p lyĂĄ taĂ„i nhaĂą maĂĄy cuĂŁa töi. ra chĂł Ă ĂŻĂ­ laĂąm duy nhĂȘĂ«t möÄt viĂŻĂ„c laĂą thûÄc hiĂŻĂ„n mĂŻĂ„nh Edsel Ford lĂŻn tiĂŻĂ«ng möÄt caĂĄch deĂą dĂčĂ„t: lĂŻĂ„nh cuĂŁa Ford. NhĂ»ng vĂșĂĄi Ă ĂŻĂŹ xuĂȘĂ«t lĂȘĂŹn naĂąy thĂČ - ThĂ»a, chuĂĄng ta coĂĄ thĂŻĂ­ giaĂŁi quyĂŻĂ«t vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ theo khöng möÄt ai àöÏng tĂČnh vĂșĂĄi Ford. HĂȘĂŹu hĂŻĂ«t caĂĄc möÄt chiĂŻĂŹu hĂ»ĂșĂĄng khaĂĄc. SaĂĄng nay, vaĂąi ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh thaĂąnh viĂŻn Ă ĂŻĂŹu cho rĂčçng tĂčng lĂ»Ășng möÄt caĂĄch àöÄt Ă aĂ„o nghiĂŻĂ„p Ă oaĂąn Ă aĂ€ gĂčĂ„p töi. HoĂ„ Ă ĂŻĂŹ nghĂ” nĂŻĂ«u biĂŻĂ«n nhĂ» vĂȘĂ„y seĂ€ gĂȘy ra nhûÀng hĂȘĂ„u quaĂŁ khöng thĂŻĂ­ chuĂĄng ta tĂčng mûåc lĂ»Ășng cho cöng nhĂȘn tûù 2,5 lĂ»ĂșĂąng trĂ»ĂșĂĄc Ă Ă»ĂșĂ„c, Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t laĂą tûù phña caĂĄc chuĂŁ nhaĂą àöla lĂŻn 2,7 àöla möÄt ngaĂąy hoĂ„ seĂ€ chĂȘĂ«m dûåt baĂ€i bĂčng. HoĂ„ Ă ĂŻĂŹ nghĂ” möÄt mûåc tĂčng khiĂŻm töën hĂșn, coĂĄ cöng. thĂŻĂ­ laĂą chĂł tĂčng lĂŻn 2,7 àöla nhĂ» Ă ĂŻĂŹ nghĂ” cuĂŁa nghiĂŻĂ„p - Ai Ă ĂŻĂŹ nghĂ” nhĂ» vĂȘĂ„y? - Ford chĂȘĂ«t vĂȘĂ«n. Ă oaĂąn. - Töi rĂȘĂ«t xin lößi khi phaĂŁi noĂĄi vĂșĂĄi ngaĂąi rĂčçng, vĂșĂĄi - Chñnh Reuther, thĂ»a ngaĂąi. - Töi khöng coĂĄ yĂĄ Ă Ă”nh thoĂŁa hiĂŻĂ„p vĂșĂĄi nhûÀng keĂŁ chĂł mûåc lĂ»Ășng nhĂ» vĂȘĂ„y chuĂĄng ta seĂ€ phaĂŁi boĂŁ ra mößi chuyĂŻn Ă i laĂąm nhiĂŻĂ„m vuĂ„ phaĂĄ hoaĂ„i nhĂ» hĂčĂŠn. HĂčĂŠn ngaĂąy 1 triĂŻĂ„u àöla Ă ĂŻĂ­ traĂŁ lĂ»Ășng cho 200.000 nhĂȘn chĂčĂšng laĂą caĂĄi gĂČ nĂŻĂ«u khöng dûÄa vaĂąo caĂĄi töí chûåc vö cöng trĂŻn caĂĄc nhaĂą maĂĄy trĂŻn khĂčĂŠp nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€ naĂąy. - lyĂĄ Ă oĂĄ. Bennett, anh cûå tiĂŻĂ«p tuĂ„c cöng viĂŻĂ„c cuĂŁa mĂČnh MöÄt yĂĄ kiĂŻĂ«n tûù thaĂąnh viĂŻn ban quaĂŁn trĂ”. Ă i. NhĂ»ng nhĂșĂĄ möÄt Ă iĂŻĂŹu laĂą töi khöng muöën nghe - MöÄt triĂŻĂ„u àöla Ă ĂŻĂ­ àöíi laĂ„i sûÄ chuĂĄ tĂȘm hoaĂąn toaĂąn bĂȘĂ«t cûå tin gĂČ vĂŻĂŹ thĂ»Ășng vong cuĂŁa nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi cöng cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi cöng nhĂȘn vaĂąo cöng viĂŻĂ„c cuĂŁa hoĂ„ cuĂ€ng nhĂȘn trong nhaĂą maĂĄy. Ă aĂ€ laĂą quaĂĄ reĂŁ. CaĂĄc öng khöng hiĂŻĂ­u möÄt vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ rĂȘĂ«t Ford tiĂŻĂ«p tuĂ„c buöíi hoĂ„p vĂșĂĄi Ă ĂŻĂŹ xuĂȘĂ«t tĂčng lĂ»Ășng Ă Ășn giaĂŁn laĂą hoĂ„ chñnh laĂą yĂŻĂ«u töë quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh cho sûÄ cho cöng nhĂȘn. NhiĂŻĂŹu yĂĄ kiĂŻĂ«n ngaĂ„c nhiĂŻn vĂŻĂŹ thaĂĄi àöÄ phaĂĄt triĂŻĂ­n cuĂŁa cöng ty hay sao? 36 ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE HENRY FORD & FORD 37
- NhĂ»ng mûåc lĂ»Ășng nhĂ» vĂȘĂ„y laĂą quaĂĄ cao! Cöng nhĂȘn ĂșĂŁ nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€ naĂąy chĂł nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c khoaĂŁng 2,75 àöla. VĂșĂĄi 3 àöla chuĂĄng ta coĂĄ thĂŻĂ­ coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c nhûÀng Ford kĂŻĂ«t luĂȘĂ„n laĂ„i vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ: - ChĂȘĂ«m dûåt baĂąn caĂ€i ĂșĂŁ Ă ĂȘy. Tûù ngaĂąy mai, mûåc lĂ»Ășng seĂ€ laĂą 5 àöla. - VĂȘĂ„y ai seĂ€ laĂą ngĂ»ĂșĂąi traĂŁ lĂșĂąi caĂĄc chuĂŁ ngĂȘn haĂąng? nhĂȘn cöng töët nhĂȘĂ«t Ă ĂȘĂ«t nĂ»ĂșĂĄc naĂąy röÏi. - CaĂĄc ngaĂąi coĂĄ khĂčĂšng Ă Ă”nh viĂŻĂ„c mua Ă Ă»ĂșĂ„c nhûÀng - Töi seĂ€ traĂŁ lĂșĂąi hoĂ„. - Ford quaĂŁ quyĂŻĂ«t. nguyĂŻn liĂŻĂ„u reĂŁ nhĂȘĂ«t coĂĄ thĂŻĂ­ laĂąm ra nhûÀng saĂŁn KĂŻĂ«t thuĂĄc buöíi hoĂ„p, Ford Ă Ă»ĂșĂ„c ngĂ»ĂșĂąi thĂ» kyĂĄ riĂŻng phĂȘĂ­m töët nhĂȘĂ«t hay khöng? VĂȘĂ„y thĂČ taĂ„i sao laĂ„i thöng baĂĄo laĂą coĂĄ hai ngĂ»ĂșĂąi Do ThaĂĄi Ă ang Ă ĂșĂ„i öng taĂ„i phaĂŁi Ă ĂčĂ„t ra vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ thĂčĂŠt chĂčĂ„t lao àöÄng ĂșĂŁ Ă ĂȘy? phoĂąng riĂŻng. DĂ»ĂșĂąng nhĂ» Ă oaĂĄn trĂ»ĂșĂĄc Ă Ă»ĂșĂ„c cĂȘu Trong khi viĂŻĂ„c giaĂŁm lĂ»Ășng laĂ„i chñnh laĂą giaĂŁm sûåc chuyĂŻĂ„n sĂčĂŠp diĂŻĂźn ra, Ford noĂĄi vĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąi thĂ» kyĂĄ: mua vaĂą thu heĂ„p thĂ” trĂ»ĂșĂąng nöÄi Ă Ă”a. Ai seĂ€ laĂą ngĂ»ĂșĂąi mua nhûÀng saĂŁn phĂȘĂ­m do cöng ty laĂąm ra nĂŻĂ«u - ChuĂȘĂ­n bĂ” xe Ă ĂŻĂ­ 5 phuĂĄt nûÀa töi Ă ĂŻĂ«n laĂ€nh sûÄ quaĂĄn Àûåc. khöng phaĂŁi chñnh laĂą nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi cöng nhĂȘn! Töi BĂ»ĂșĂĄc vaĂąo phoĂąng, hai ngĂ»ĂșĂąi Ă ang chĂșĂą sĂčĂ©n öng ĂșĂŁ khöng coĂĄ yĂĄ Ă Ă”nh chaĂ„y theo bĂȘĂ«t cûå cöng ty naĂąo. Ă oĂĄ. MöÄt ngĂ»ĂșĂąi laĂą Josephn Krawkepf – giaĂĄo sĂŽ Do Töi chĂł muöën laĂąm nhûÀng viĂŻĂ„c töët nhĂȘĂ«t cho cöng ThaĂĄi, ngĂ»ĂșĂąi kia laĂą Aron Sapiro – laĂ€nh Ă aĂ„o HiĂŻĂ„p höÄi ty vaĂą lao àöÄng cuĂŁa töi. Nöng dĂȘn taĂ„i California. Krawkepf laĂą ngĂ»ĂșĂąi lĂŻn Ford coĂąn diĂŻĂźn giaĂŁi rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu vĂŻĂŹ quan Ă iĂŻĂ­m tiĂŻĂŹn lĂ»Ășng cuĂŁa mĂČnh. Öng noĂĄi rĂčçng tiĂŻĂŹn lĂ»Ășng khöng phaĂŁi Ă Ășn thuĂȘĂŹn chĂł laĂą nhûÀng con söë trĂŻn baĂŁng tiĂŻĂ«ng Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn: - NgaĂąi vĂȘĂźn giûÀ yĂĄ Ă Ă”nh mang huy chĂ»Ășng cuĂŁa boĂ„n Àûåc vĂŻĂŹ treo taĂ„i cĂčn phoĂąng naĂąy chûå? lĂ»Ășng. NoĂĄ coĂąn Ă aĂ„i diĂŻĂ„n cho maĂĄi ĂȘĂ«m gia Ă ĂČnh vaĂą söë - NĂ»ĂșĂĄc Àûåc, ngaĂąi nĂŻn diĂŻĂźn Ă aĂ„t bĂčçng nhûÀng tûù phĂȘĂ„n cuĂŁa caĂĄc thaĂąnh viĂŻn trong gia Ă ĂČnh Ă oĂĄ. NoĂĄ laĂą chñnh xaĂĄc. Khöng coĂĄ gĂČ xĂȘĂ«u xa khi nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c sûÄ öí baĂĄnh myĂą, laĂą thuĂąng than, laĂą caĂĄi nöi cuĂŁa treĂŁ vaĂą Ă iĂŻĂŹu tön vinh tûù möÄt quöëc gia caĂŁ. kiĂŻĂ„n hoĂ„c tĂȘĂ„p cuĂŁa treĂŁ thĂș. MöÄt xĂ»ĂșĂŁng saĂŁn xuĂȘĂ«t göÏm haĂąng trĂčm nhĂȘn cöng cuĂ€ng thiĂŻng liĂŻng nhĂ» möÄt - NhĂ»ng quöëc gia Ă oĂĄ Ă ang taĂąn saĂĄt dĂȘn töÄc chuĂĄng töi. gia Ă ĂČnh, phaĂŁi laĂąm cho moĂ„i thaĂąnh viĂŻn trong gia - Töi khöng nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c thöng tin vĂŻĂŹ viĂŻĂ„c Ă oĂĄ. Ă ĂČnh Ă oĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c haĂ„nh phuĂĄc. ÀoĂĄ laĂą nghĂŽa vuĂ„ cao caĂŁ - CaĂŁ thĂŻĂ« giĂșĂĄi naĂąy Ă ĂŻĂŹu biĂŻĂ«t, trûù ngaĂąi. NĂŻĂ«u ngaĂąi vĂȘĂźn cuĂŁa möÄt öng chuĂŁ gia Ă ĂČnh. ÀĂȘĂŹu tĂ» vaĂąo nhĂȘn cöng quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh nhĂȘĂ„n huy chĂ»Ășng cuĂŁa boĂ„n man rĂșĂ„ Ă oĂĄ, coĂąn laĂą möÄt khoaĂŁn Ă ĂȘĂŹu tĂ» Ă ĂŻĂ­ nĂȘng cao hiĂŻĂ„u quaĂŁ chuĂĄng töi seĂ€ töí chûåc möÄt cuöÄc tĂȘĂ­y chay haĂąng hoĂĄa laĂąm viĂŻĂ„c vaĂą giaĂŁm chi phñ saĂŁn xuĂȘĂ«t möÄt caĂĄch hiĂŻĂ„u cuĂŁa Ford Motor trĂŻn khĂčĂŠp BĂčĂŠc MyĂ€. VaĂą chĂčĂŠc ngaĂąi quaĂŁ vaĂą Ă aĂĄng trĂȘn troĂ„ng nhĂȘĂ«t. cuĂ€ng thûùa hiĂŻĂ­u Ă Ă»ĂșĂ„c hĂȘĂ„u quaĂŁ cuĂŁa cuöÄc tĂȘĂ­y chay Ă oĂĄ. 38 HENRY FORD & FORD ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE 39
- Töi laĂą möÄt nhaĂą kinh doanh khöng laĂąm chñnh trĂ”. Ă aĂ€ trĂșĂŁ thaĂąnh möÄt böÄ phĂȘĂ„n trong dĂȘy chuyĂŻĂŹn saĂŁn Cöng viĂŻĂ„c laĂąm Ăčn cuĂŁa töi liĂŻn quan Ă ĂŻĂ«n nhûÀng chiĂŻĂ«c xuĂȘĂ«t toaĂąn thĂŻĂ« giĂșĂĄi. VaĂą noĂĄ seĂ€ khöng daĂĄm bûåt khoĂŁi xe hĂși chûå khöng phaĂŁi laĂą möÄt moĂĄn haĂąng chñnh trĂ”. dĂȘy chuyĂŻĂŹn Ă oĂĄ möÄt lĂȘĂŹn nûÀa Ă ĂȘu. NhĂ»ng duĂą coĂĄ dûÄa Töi nhĂȘĂ„n thĂȘĂ«y Ă ĂȘy laĂą möÄt lĂșĂąi Ă e doĂ„a löë bĂ”ch. vaĂąo cĂčn cûå lyĂĄ luĂȘĂ„n naĂąo thĂČ nhûÀng haĂąnh àöÄng thûÄc NhĂȘĂ„n thĂȘĂ«y nhûÀng lĂșĂąi Ă e doĂ„a cuĂŁa Krawkepf khöng coĂĄ taĂĄc duĂ„ng, Sapiro bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu sûã duĂ„ng vuĂ€ khñ cuĂŁa tĂŻĂ« cuĂŁa nĂ»ĂșĂĄc Àûåc vĂȘĂźn laĂąm Ford khöng khoĂŁi lo ngaĂ„i. TiĂŻĂ«ng chuöng Ă iĂŻĂ„n thoaĂ„i trong phoĂąng kĂŻu vang, Ford nhĂȘĂ«c maĂĄy, tiĂŻĂ«ng ngĂ»ĂșĂąi thĂ» kyĂĄ: mĂČnh: - ChĂčĂŠc ngaĂąi Ă aĂ€ nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c traĂĄt goĂ„i cuĂŁa toĂąa aĂĄn vĂŻĂŹ - CoĂĄ möÄt ngĂ»ĂșĂąi muöën Ă Ă»ĂșĂ„c gĂčĂ„p ngaĂąi. nhûÀng haĂąnh àöÄng xuĂĄc phaĂ„m cöÄng àöÏng ngĂ»ĂșĂąi Do - Ai vĂȘĂ„y? ThaĂĄi röÏi chûå? - Öng ĂȘĂ«y khöng noĂĄi tĂŻn. ChĂł noĂĄi laĂą möÄt ngĂ»ĂșĂąi maĂą - LaĂ„i möÄt lĂșĂąi Ă e doĂ„a nûÀa? - Ford hoĂŁi laĂ„i vĂșĂĄi möÄt ngaĂąi muöën gĂčĂ„p. - ÀûĂșĂ„c röÏi. Nöëi maĂĄy cho töi. thaĂĄi àöÄ khinh thĂ»ĂșĂąng. - Töi Ă aĂ€ Ă ĂŻĂ„ Ă Ășn kiĂŻĂ„n lĂŻn toĂąa aĂĄn. NĂŻĂ«u ngaĂąi cam kĂŻĂ«t khöng nhĂȘĂ„n àöÏ böë thñ cuĂŁa boĂ„n Àûåc, töi seĂ€ ruĂĄt BĂŻn kia Ă ĂȘĂŹu dĂȘy, möÄt gioĂ„ng noĂĄi chĂȘĂ„m raĂ€i nhĂ»ng Ă ĂȘĂŹy quyĂŻĂŹn lûÄc phaĂĄt ra: - Xin chaĂąo ngĂ»ĂșĂąi baĂ„n vĂŽ Ă aĂ„i cuĂŁa dĂȘn töÄc Àûåc. Ă Ășn vĂŻĂŹ. - VĂȘĂ„y thĂČ chuĂĄng ta seĂ€ gĂčĂ„p nhau taĂ„i toĂąa aĂĄn. ChaĂąo NgaĂąi nhĂȘĂ„n ra töi chûå? Sau möÄt thoaĂĄng ngaĂ„c nhiĂŻn, Henry Ford nhĂȘĂ„n ra caĂĄc ngaĂąi. Khöng thĂŻĂ­ Ă e doĂ„a Ă Ă»ĂșĂ„c ngĂ»ĂșĂąi Ă ang àûång trĂ»ĂșĂĄc möÄt gioĂ„ng noĂĄi quen thuöÄc maĂą öng Ă aĂ€ tiĂŻĂ«p xuĂĄc mĂčĂ„t mĂČnh, Krawkepf vaĂą Sapiro hĂȘĂ„m hûÄc ra vĂŻĂŹ. CoĂąn trong möÄt vaĂąi lĂȘĂŹn Ă ĂŻĂ«n thĂ” saĂĄt caĂĄc nhaĂą maĂĄy taĂ„i Àûåc, laĂ„i möÄt mĂČnh trong phoĂąng, Ford ngĂȘĂźm nghĂŽ vĂŻĂŹ möÄt nhĂȘn vĂȘĂ„t quyĂŻĂŹn lûÄc nhĂȘĂ«t thĂŻĂ« giĂșĂĄi hiĂŻĂ„n nay – nhûÀng Ă iĂŻĂŹu xaĂŁy ra ĂșĂŁ nĂ»ĂșĂĄc Àûåc thĂșĂąi gian gĂȘĂŹn Ă ĂȘy. Adonphf Hitler. Ford vui veĂŁ traĂŁ lĂșĂąi: Öng Ă aĂ€ nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c möÄt vaĂąi thöng tin rĂȘĂ«t Ă aĂĄng lo - ÖÌ, dĂŽ nhiĂŻn röÏi, thĂ»a ngaĂąi. ngaĂ„i vĂŻĂŹ nhûÀng hoaĂ„t àöÄng tĂčng cĂ»ĂșĂąng vuĂ€ trang vaĂą - Töi nghe tin laĂ€nh sûÄ quaĂĄn Àûåc taĂ„i Detroit seĂ€ töí khiĂŻu khñch cuĂŁa Hitler vaĂą ÀaĂŁng Quöëc xaĂ€. NhĂ»ng chûåc buöíi lĂŻĂź trao huĂȘn chĂ»Ășng “Cross” cho ngaĂąi vaĂąo Ford tûÄ nhuĂŁ rĂčçng, vĂșĂĄi nhûÀng nhaĂą maĂĄy cuĂŁa Ford saĂĄng nay. Xin chuĂĄc mûùng ngaĂąi vaĂą möÄt lĂȘĂŹn nûÀa ghi Motor vaĂą rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu cöng ty MyĂ€ khaĂĄc Ă Ă»ĂșĂ„c xĂȘy dûÄng nhĂȘĂ„n cöng lao Ă oĂĄng goĂĄp cuĂŁa ngaĂąi cho dĂȘn töÄc Àûåc. ĂșĂŁ Ă oĂĄ, ngĂ»ĂșĂąi dĂȘn Àûåc vĂȘĂźn coĂĄ thĂŻĂ­ coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c möÄt cuöÄc - ÀoĂĄ laĂą niĂŻĂŹm vinh haĂ„nh vaĂą sûå mĂŻĂ„nh cuĂŁa töi thĂ»a söëng sung tuĂĄc maĂą khöng cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t phaĂŁi phaĂĄt àöÄng ngaĂąi. NhĂ»ng thĂ»a ngaĂąi, töi coĂĄ möÄt vaĂąi Ă iĂŻĂŹu thĂčĂŠc möÄt cuöÄc chiĂŻĂ«n phĂȘn chia laĂ„i thĂŻĂ« giĂșĂĄi. NĂ»ĂșĂĄc Àûåc mĂčĂŠc. 40 ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE HENRY FORD & FORD 41
Ford hĂși ngĂȘĂ„p ngûùng, öng khöng biĂŻĂ«t coĂĄ nĂŻn hay khöng hoĂŁi trûÄc tiĂŻĂ«p nhaĂą àöÄc taĂąi cuĂŁa nĂ»ĂșĂĄc Àûåc vĂŻĂŹ ngaĂąi. Hy voĂ„ng sûÄ hĂșĂ„p taĂĄc cuĂŁa chuĂĄng ta seĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c tiĂŻĂ«p tuĂ„c phaĂĄt triĂŻĂ­n. möÄt söë biĂŻĂ­u hiĂŻĂ„n bĂȘĂ«t thĂ»ĂșĂąng cuĂŁa quöëc gia naĂąy gĂȘĂŹn - MöÄt lĂȘĂŹn nûÀa chuĂĄc mûùng ngaĂąi - ngĂ»ĂșĂąi MyĂ€ Ă ĂȘĂŹu Ă ĂȘy hay khöng. SûÄ quen biĂŻĂ«t vaĂą quan hĂŻĂ„ giûÀa öng tiĂŻn nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c huy chĂ»Ășng Cross cuĂŁa nĂ»ĂșĂĄc Àûåc vaĂą Hitler chĂł dûùng laĂ„i ĂșĂŁ nhûÀng thoĂŁa thuĂȘĂ„n vĂŻĂŹ viĂŻĂ„c chuĂĄng töi. ChaĂąo ngaĂąi vaĂą chuĂĄc ngaĂąi coĂĄ möÄt ngaĂąy vui xĂȘy dûÄng nhaĂą maĂĄy. HĂșn nûÀa Ă ĂȘy laĂ„i laĂą möÄt vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ veĂŁ. chñnh trĂ” hĂŻĂ«t sûåc nhaĂ„y caĂŁm. NhĂ»ng sûÄ dĂčçn vĂčĂ„t vĂŻĂŹ Sau cuöÄc noĂĄi chuyĂŻĂ„n vĂșĂĄi Hitler, khuön mĂčĂ„t Ford nhûÀng quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh coĂĄ thĂŻĂ­ laĂą sai lĂȘĂŹm cuĂŁa mĂČnh khi coĂĄ sûÄ thay àöíi roĂ€ rĂŻĂ„t. Öng tin rĂčçng, nhûÀng cĂȘu traĂŁ Ă ĂȘĂŹu tĂ» vaĂąo nĂ»ĂșĂĄc Àûåc Ă aĂ€ khiĂŻĂ«n Ford khöng thĂŻĂ­ lĂșĂąi nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c tûù chñnh ngĂ»ĂșĂąi àûång Ă ĂȘĂŹu nĂ»ĂșĂĄc Àûåc khöng Ă ĂčĂ„t cĂȘu hoĂŁi: laĂą sûÄ baĂŁo Ă aĂŁm chĂčĂŠc chĂčĂŠn cho sûÄ an toaĂąn cuĂŁa caĂĄc - Töi coĂĄ nghe noĂĄi vĂŻĂŹ nhûÀng cûã chĂł gĂȘĂŹn Ă ĂȘy cuĂŁa nhaĂą maĂĄy cuĂŁa öng ĂșĂŁ chĂȘu Êu, vaĂą hĂșn nûÀa laĂą sûÄ tin ngaĂąi vaĂą Ă ĂȘĂ«t nĂ»ĂșĂĄc ngaĂąi, vaĂą töi khöng thĂŻĂ­ khöng lo tĂ»ĂșĂŁng vaĂąo nöß lûÄc kiĂŻĂ«n taĂ„o hoĂąa bĂČnh cuĂŁa mĂČnh ngaĂ„i vĂŻĂŹ nhûÀng lĂșĂąi baĂąn taĂĄn xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n trong chñnh khöng hĂŻĂŹ àöí xuöëng söng, xuöëng biĂŻĂ­n. NĂ»ĂșĂĄc Àûåc giĂșĂĄi MyĂ€... vĂȘĂźn ĂșĂŁ trong möÄt thĂŻĂ« quĂȘn bĂČnh thöng thĂ»ĂșĂąng, - ÖÌ, Ă oĂĄ laĂą nhûÀng lĂșĂąi àöÏn Ă aĂ„i cuĂŁa nhûÀng keĂŁ cĂčm khöng hĂŻĂŹ coĂĄ sûÄ gia tĂčng àöÄt biĂŻĂ«n naĂąo vĂŻĂŹ quĂȘn sûÄ, thuĂą sûÄ giaĂąu coĂĄ cuĂŁa nĂ»ĂșĂĄc Àûåc chuĂĄng töi vaĂą cöng ty cuĂ€ng nhĂ» yĂĄ Ă Ă”nh phaĂĄt àöÄng chiĂŻĂ«n tranh (ñt ra laĂą cuĂŁa ngaĂąi. Khöng hĂŻĂŹ coĂĄ haĂąnh àöÄng khiĂŻu khñch naĂąo theo lĂșĂąi Quöëc trĂ»ĂșĂŁng Àûåc). BĂ»ĂșĂĄc ra khoĂŁi phoĂąng, tûù phña nĂ»ĂșĂĄc Àûåc caĂŁ. ChuĂĄng töi vĂȘĂźn giûÀ söë quĂȘn Ford vui veĂŁ goĂ„i ngĂ»ĂșĂąi thĂ» kyĂĄ riĂŻng cuĂąng öng Ă ĂŻĂ«n thĂ»ĂșĂąng trûÄc ĂșĂŁ mûåc 300.000 theo hiĂŻĂ„p Ă»ĂșĂĄc Vecsai. töíng laĂ€nh sûÄ Àûåc. - Xin lößi ngaĂąi, nhĂ»ng töi coĂąn nghe möÄt vaĂąi keĂŁ Töíng laĂ€nh sûÄ Àûåc taĂ„i Detroit höm nay nhöÄn nhĂ”p khöng thiĂŻĂ„n chñ noĂĄi rĂčçng ngaĂąi Ă aĂ€ cho quĂȘn àöÄi khaĂĄc thĂ»ĂșĂąng. TiĂŻĂŹn saĂŁnh ngöi nhaĂą Ă Ă»ĂșĂ„c trang trñ chiĂŻĂ«m vuĂąng phi quĂȘn sûÄ söng Ranh. bĂčçng nhiĂŻĂŹu cĂșĂą vaĂą khĂȘĂ­u hiĂŻĂ„u. NhĂ»ng coĂĄ möÄt chi tiĂŻĂ«t - Anh, PhaĂĄp Ă aĂ€ tĂčng cĂ»ĂșĂąng nhiĂŻĂŹu Ă Ășn vĂ” quĂȘn laĂąm nhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi chuĂĄ yĂĄ laĂą bûåc aĂŁnh khöí röÄng trĂŻn Ă oĂĄ àöÄi quan troĂ„ng vaĂąo khu vûÄc phi quĂȘn sûÄ naĂąy. HoĂ„ coĂĄ hĂČnh Quöëc trĂ»ĂșĂŁng Àûåc Ă ang bĂčĂŠt tay vĂșĂĄi möÄt Ă aĂ€ vi phaĂ„m trĂ»ĂșĂĄc thoĂŁa thuĂȘĂ„n vĂșĂĄi chuĂĄng töi. NĂŻĂ«u laĂą doanh nhĂȘn MyĂ€, Ă oĂĄ khöng phaĂŁi ai xa laĂ„ - Henry ngaĂąi, ngaĂąi seĂ€ laĂąm gĂČ vĂșĂĄi haĂąnh àöÄng khiĂŻu khñch Ă oĂĄ? Ford. Àûång sĂčĂ©n ĂșĂŁ tiĂŻĂŹn saĂŁnh coĂĄ Töíng laĂ€nh sûÄ Àûåc ChuĂĄng töi chĂł coĂĄ yĂĄ Ă Ă”nh tûÄ vĂŻĂ„ trong haĂąnh àöÄng taĂ„i Detroit, caĂ„nh öng ta laĂą Töíng laĂ€nh sûÄ taĂ„i naĂąy, mong ngaĂąi hiĂŻĂ­u cho Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ. Cleverland. NhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi thĂčĂŠc mĂčĂŠc vĂŻĂŹ sûÄ hiĂŻĂ„n diĂŻĂ„n - RĂȘĂ«t vui mûùng khi nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c sûÄ traĂŁ lĂșĂąi cuĂŁa 42 HENRY FORD & FORD cuĂŁa caĂŁ hai töíng laĂ€nh sûÄ Àûåc taĂ„i Ă ĂȘy. NhĂ»ng möÄt ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE 43
vaĂąi ngĂ»ĂșĂąi trong cuöÄc thĂČ hiĂŻĂ­u rĂȘĂ«t roĂ€. Àñch thĂȘn Quöëc Ă Ă»ĂșĂąng vĂŻĂŹ nhaĂą sau giĂșĂą laĂąm viĂŻĂ„c cuĂ€ng àûång laĂ„i xem trĂ»ĂșĂŁng Ă aĂ€ chĂł thĂ” cho hoĂ„ phaĂŁi töí chûåc buöíi lĂŻĂź möÄt chuyĂŻĂ„n gĂČ xaĂŁy ra. Reuther vĂșĂĄi nhûÀng cuĂĄ cheĂĄm tay caĂĄch troĂ„ng thĂ” nhĂȘĂ«t. ÀĂșn giaĂŁn laĂą bĂșĂŁi vĂČ huy chĂ»Ășng chĂčĂŠc nĂ”ch vaĂąo khöng khñ Ă ang diĂŻĂźn thuyĂŻĂ«t trĂ»ĂșĂĄc “Cross” laĂą phĂȘĂŹn thĂ»ĂșĂŁng cao quyĂĄ nhĂȘĂ«t cuĂŁa nĂ»ĂșĂĄc Ă aĂĄm àöng. NhûÀng ngĂ»ĂșĂąi coĂąn laĂ„i cuĂŁa nhoĂĄm thĂČ phaĂĄt Àûåc, chĂł daĂąnh cho nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ cöng lao Ă ĂčĂ„c nhûÀng tĂșĂą truyĂŻĂŹn Ă Ășn cho cöng nhĂȘn. LĂșĂąi leĂ€ phaĂĄt biĂŻĂ„t to lĂșĂĄn àöëi vĂșĂĄi Ă ĂȘĂ«t nĂ»ĂșĂĄc. ChĂł duy nhĂȘĂ«t nĂčm biĂŻĂ­u cuĂŁa Reuther khöng nhĂčçm möÄt muĂ„c tiĂŻu gĂČ ngĂ»ĂșĂąi khöng phaĂŁi laĂą ngĂ»ĂșĂąi Àûåc trĂŻn thĂŻĂ« giĂșĂĄi Ă Ă»ĂșĂ„c khaĂĄc ngoaĂąi viĂŻĂ„c cöng kñch chñnh saĂĄch àöëi vĂșĂĄi cöng nhĂȘĂ„n danh hiĂŻĂ„u naĂąy. Henry Ford laĂą ngĂ»ĂșĂąi chĂȘu MyĂ€ nhĂȘn cuĂŁa Ford taĂ„i caĂĄc nhaĂą maĂĄy cuĂŁa öng: “ChuĂĄng Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn vaĂą duy nhĂȘĂ«t Ă Ă»ĂșĂ„c nhĂȘĂ„n noĂĄ. TrĂ»ĂșĂĄc öng vaĂąi ta Ă ang chĂŻĂ«t dĂȘĂŹn chĂŻĂ«t moĂąn trong caĂĄc nhaĂą maĂĄy naĂąy! thaĂĄng, nhaĂą àöÄc taĂąi Italia – Bennito Mussolini cuĂ€ng BoĂ„n chuĂĄng Ă Ă»a nhûÀng dĂȘy chuyĂŻĂŹn lĂčĂŠp raĂĄp vaĂąo vaĂą Ă Ă»ĂșĂ„c nhĂȘĂ„n huy chĂ»Ășng naĂąy. biĂŻĂ«n chuĂĄng ta thaĂąnh nhûÀng cöß maĂĄy biĂŻĂ«t noĂĄi. NhĂ»ng hai quan chûåc ngoaĂ„i giao ngĂ»ĂșĂąi Àûåc ChuĂĄng Ă ang vĂčĂŠt kiĂŻĂ„t sûåc lûÄc cuĂŁa chuĂĄng ta. ÀöÏng phaĂŁi chĂșĂą möÄt thĂșĂąi gian khaĂĄ lĂȘu thĂČ nhĂȘn vĂȘĂ„t chñnh lĂ»Ășng maĂą chuĂĄng traĂŁ cho caĂĄc baĂ„n khöng hĂŻĂŹ xûång cuĂŁa buöíi lĂŻĂź ngaĂąy höm nay mĂșĂĄi xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n. Öng Ă aĂĄng vĂșĂĄi nhûÀng gĂČ caĂĄc baĂ„n Ă aĂ€ boĂŁ ra. CaĂĄc baĂ„n Ă ang coĂĄ mĂčĂ„t taĂ„i möÄt nĂși khaĂĄc, nhöÄn nhĂ”p hĂșn vaĂą phaĂŁi...”. ÀoaĂ„n diĂŻĂźn vĂčn huĂąng höÏn cuĂŁa Reuther bĂ” noĂĄng boĂŁng hĂșn. ngĂčĂŠt quaĂ€ng khi coĂĄ möÄt ngĂ»ĂșĂąi gheĂĄ saĂĄt vaĂąo tai anh ta noĂĄi thĂȘĂŹm möÄt Ă iĂŻĂŹu gĂČ Ă oĂĄ. MĂčĂŠt Reuther saĂĄng rûÄc lĂŻn, tiĂŻĂ«p tuĂ„c baĂąi diĂŻĂźn vĂčn vĂșĂĄi khĂȘĂ­u khñ khaĂĄc hĂčĂšn: 9 GIÚÂ: THÏË NAÂO LA SÛÅ NHÊN ÀAÅO CAO CAà NHÊËT? “MöÄt nhĂȘn chûång söëng cho sûÄ boĂĄc löÄt Ă ang àûång caĂ„nh chuĂĄng ta. ÀoĂĄ chñnh laĂą öng chuĂŁ cuĂŁa caĂĄc baĂ„n!” ÀaĂĄm àöng àöí döÏn sûÄ chuĂĄ yĂĄ tĂșĂĄi möÄt nhĂȘn vĂȘĂ„t Ă ang Ă i tĂșĂĄi vĂșĂĄi sûÄ “höÄ töëng” cuĂŁa caĂĄc thaĂąnh viĂŻn 174 – Henry Ford. TraĂĄi vĂșĂĄi nhûÀng lĂșĂąi leĂ€ kñch àöÄng ChiĂŻĂ«c Model T Ă Ă»a Henry Ford Ă ĂŻĂ«n cĂȘĂŹu vĂ»ĂșĂ„t söë cuĂŁa Reuther, Ă aĂĄm àöng cöng nhĂȘn laĂ„i giûÀ thaĂĄi àöÄ 4 trĂŻn Ă Ă»ĂșĂąng vaĂąo nhaĂą maĂĄy Rouge River thĂČ bĂ” möÄt im lĂčĂ„ng. Trong söë hoĂ„ coĂĄ rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi da Ă en Ă aĂĄm àöng chĂčĂ„n laĂ„i. HoĂ„ khöng ai khaĂĄc chñnh laĂą vûùa Ă Ă»ĂșĂ„c nhĂȘĂ„n vaĂąo laĂąm viĂŻĂ„c trong nhaĂą maĂĄy. HoĂ„ nhûÀng thaĂąnh viĂŻn cuĂŁa nhoĂĄm 174, dĂȘĂźn Ă ĂȘĂŹu laĂą vĂȘĂźn chĂ»a hiĂŻĂ­u chuyĂŻĂ„n gĂČ xaĂŁy ra. NhĂ»ng cuöÄc Ă ĂȘĂ«u Walter Reuther. Xung quanh hoĂ„, möÄt Ă aĂĄm àöng töë maĂą Reuther dûÄ Ă Ă”nh tiĂŻĂ«n haĂąnh khöng Ă Ă»ĂșĂ„c tiĂŻĂ«p cöng nhĂȘn khoaĂŁng vaĂąi trĂčm ngĂ»ĂșĂąi Ă ang trĂŻn tuĂ„c do sûÄ coĂĄ mĂčĂ„t cuĂŁa Harry Bennett. MĂ»ĂșĂąi xe taĂŁi 44 ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE HENRY FORD & FORD 45
vĂșĂĄi Ă ĂȘĂŹy ĂčĂŠp nhûÀng nhĂȘn viĂŻn an ninh cuĂŁa cöng ty trong möÄt lĂȘu Ă aĂąi vĂșĂĄi 57 phoĂąng, coĂąn hoĂ„ laĂ„i phaĂŁi Ă aĂ€ laĂąm thay àöíi cuĂ„c diĂŻĂ„n. Bennett chaĂ„y Ă ĂŻĂ«n bĂŻn söëng trong nhûÀng khu nhaĂą öí chuöÄt? TaĂ„i sao ngaĂąi caĂ„nh Ford xin lößi vĂŻĂŹ sûÄ coĂĄ mĂčĂ„t chĂȘĂ„m trĂŻĂź cuĂŁa mĂČnh: luön luön Ă oĂĄng nhûÀng böÄ com-lĂŻ saĂ„ch seĂ€ nhĂȘĂ«t - Xin lößi Ă aĂ€ Ă ĂŻĂ­ ngaĂąi phaĂŁi ĂșĂŁ trong hoaĂąn caĂŁnh naĂąy. trong khi quĂȘĂŹn aĂĄo cuĂŁa hoĂ„ laĂ„i chĂł laĂą nhûÀng böÄ àöÏ BoĂ„n chuĂĄng thay àöíi kĂŻĂ« hoaĂ„ch sĂșĂĄm hĂșn ba tiĂŻĂ«ng. MĂșĂąi ngaĂąi lĂŻn xe. Töi seĂ€ thu xĂŻĂ«p öín thoĂŁa moĂ„i viĂŻĂ„c ĂșĂŁ cöng nhĂȘn reĂŁ tiĂŻĂŹn? - VĂȘĂ„y anh, möÄt ngĂ»ĂșĂąi tûÄ cho mĂČnh laĂą möÄt cöng nhĂȘn chĂȘn chñnh, nhĂ»ng anh thûã tûÄ hoĂŁi xem mĂČnh Ă ĂȘy. Bennett khoaĂĄt tay ra lĂŻĂ„nh, khoaĂŁng hĂșn 100 nhĂȘn Ă aĂ€ bao giĂșĂą lao àöÄng thûÄc sûÄ chĂ»a? CĂčn nhaĂą 16 viĂŻn Ă Ă”nh lao vaĂąo giaĂŁi taĂĄn Ă aĂĄm àöng. Ford ra hiĂŻĂ„u phoĂąng anh Ă ang söëng laĂą kĂŻĂ«t quaĂŁ cuĂŁa nhûÀng àöÏng cho hoĂ„ dûùng laĂ„i. Öng muöën tiĂŻĂ«p tuĂ„c dûÄ cuöÄc “àĂȘĂ«u tiĂŻĂŹn tûù Ă ĂȘu ra nĂŻĂ«u khöng phaĂŁi laĂą tûù sûÄ boĂĄp nĂčĂ„n tĂ¶Ă«â€ cuĂŁa Reuther. Öng quay laĂ„i phña nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi nhûÀng con ngĂ»ĂșĂąi naĂąy? NĂŻĂ«u khöng coĂĄ caĂĄi töí chûåc cöng nhĂȘn Ă ang sĂșĂ„ sĂŻĂ„t vĂČ sûÄ coĂĄ mĂčĂ„t cuĂŁa Bennett: nghiĂŻĂ„p Ă oaĂąn vö lyĂĄ naĂąy, liĂŻĂ„u bĂȘy giĂșĂą anh coĂĄ thĂșĂąi - NhĂ» lĂșĂąi öng Reuther yĂŻu cĂȘĂŹu, caĂĄc baĂ„n coĂĄ thĂŻĂ­ gian Ă ĂŻĂ­ àûång Ă ĂȘy maĂą hö haĂąo phaĂĄ hoaĂ„i hay khöng? hoĂŁi töi bĂȘĂ«t cûå Ă iĂŻĂŹu gĂČ maĂą caĂĄc baĂ„n muöën. SeĂ€ khöng CoĂąn ngĂ»ĂșĂąi cöng nhĂȘn naĂąy, - Ford chĂł vaĂąo ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ möÄt sûÄ trûùng phaĂ„t naĂąo àöëi vĂșĂĄi nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ cöng nhĂȘn da Ă en - nĂŻĂ«u caĂĄch Ă ĂȘy vaĂąi ngaĂąy töi mĂčĂ„t taĂ„i Ă ĂȘy ngaĂąy höm nay. Töi cam Ă oan vĂșĂĄi caĂĄc khöng nhĂȘĂ„n anh ta vaĂąo laĂąm viĂŻĂ„c trong nhaĂą maĂĄy thĂČ baĂ„n nhĂ» vĂȘĂ„y. liĂŻĂ„u rĂčçng anh ta coĂĄ nhûÀng cĂčn nhaĂą öí chuöÄt maĂą ÀaĂĄm àöng vĂȘĂźn giûÀ im lĂčĂ„ng. Khöng möÄt cĂȘu hoĂŁi naĂąo Ă Ă»ĂșĂ„c Ă ĂčĂ„t ra. Ford quay laĂ„i phña Reuther: - Öng Reuther, vĂȘĂ„y öng vaĂą caĂĄc baĂ„n öng coĂĄ cĂȘu söëng hay khöng? Anh tûÄ cho mĂČnh laĂą ngĂ»ĂșĂąi Ă ĂȘĂ«u tranh cho quyĂŻĂŹn lĂșĂ„i cuĂŁa cöng nhĂȘn, nhĂ»ng anh Ă aĂ€ laĂąm Ă Ă»ĂșĂ„c gĂČ cho hoĂ„ ngoaĂąi nhûÀng lĂșĂąi kĂŻu goĂ„i baĂ€i cöng vaĂą nghĂł viĂŻĂ„c? hoĂŁi naĂąo cho töi khöng? Khöng giûÀ Ă Ă»ĂșĂ„c sûÄ chuĂŁ àöÄng vĂŻĂŹ lûÄc lĂ»ĂșĂ„ng nhĂ» Khöng ngĂșĂą trĂ»ĂșĂĄc khaĂŁ nĂčng diĂŻĂźn thuyĂŻĂ«t cuĂŁa möÄt luĂĄc trĂ»ĂșĂĄc, nhĂ»ng thaĂĄi àöÄ cuĂŁa Reuther vĂȘĂźn hĂŻĂ«t sûåc nhaĂą kinh doanh nhĂ» Ford, Reuther bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu luĂĄng cûång rĂčĂŠn. Anh ta khöng muöën mĂȘĂ«t thĂŻĂ­ diĂŻĂ„n vĂșĂĄi tuĂĄng: nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi maĂą chĂł vûùa naĂ€y thöi anh ta coĂąn hö - NhĂ»ng caĂĄc dĂȘy chuyĂŻĂŹn lĂčĂŠp raĂĄp trong caĂĄc nhaĂą haĂąo bĂčçng nhûÀng lĂșĂąi leĂ€ huĂąng höÏn. Anh ta tiĂŻĂ«n laĂ„i maĂĄy cuĂŁa ngaĂąi Ă aĂ€ biĂŻĂ«n nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi cöng nhĂȘn gĂȘĂŹn möÄt ngĂ»ĂșĂąi cöng nhĂȘn da Ă en àûång caĂ„nh Ă oĂĄ thaĂąnh nhûÀng caĂĄi maĂĄy biĂŻĂ«t noĂĄi. - Anh luön luön hö haĂąo vĂŻĂŹ sûÄ bĂČnh Ă ĂčĂšng. NhĂ»ng vaĂą noĂĄi: - VĂȘĂ„y ngaĂąi giaĂŁi thñch cho hoĂ„ biĂŻĂ«t taĂ„i sao ngaĂąi ĂșĂŁ 46 HENRY FORD & FORD thûÄc chĂȘĂ«t anh chĂčĂšng hĂŻĂŹ coĂĄ möÄt chuĂĄt kiĂŻĂ«n thûåc naĂąo ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE 47
vĂŻĂŹ khaĂĄi niĂŻĂ„m Ă oĂĄ. NĂŻĂ«u khöng coĂĄ nhûÀng dĂȘy chuyĂŻĂŹn thĂčĂŠc mĂčĂŠc vĂŻĂŹ tiĂŻĂŹn lĂ»Ășng thĂČ haĂ€y Ă ĂŻĂ«n gĂčĂ„p töi taĂ„i vĂčn lĂčĂŠp raĂĄp trong nhaĂą maĂĄy cuĂŁa töi thĂČ nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi thĂșĂ„ phoĂąng cuĂŁa töi. - Ford noĂĄi vĂșĂĄi nhûÀng cöng nhĂȘn coĂĄ tay nghĂŻĂŹ cao vĂȘĂźn phaĂŁi laĂąm nhûÀng viĂŻĂ„c maĂą leĂ€ ra Ă ang àûång caĂ„nh Ă oĂĄ. vĂșĂĄi trĂČnh àöÄ cuĂŁa hoĂ„, hoĂ„ coĂĄ thĂŻĂ­ laĂąm Ă Ă»ĂșĂ„c nhûÀng viĂŻĂ„c CuöÄc noĂĄi chuyĂŻĂ„n kĂŻĂ«t thuĂĄc vĂșĂĄi sûÄ im lĂčĂ„ng cuĂŁa töët hĂșn nhiĂŻĂŹu. DĂȘy chuyĂŻĂŹn khöng chĂł Ă ĂčĂ„t ngĂ»ĂșĂąi Reuther. Ford bĂ»ĂșĂĄc lĂŻn xe Ă i Ă ĂŻĂ«n LaĂ€nh sûÄ quaĂĄn cöng nhĂȘn vaĂąo Ă uĂĄng chöß cuĂŁa hoĂ„ maĂą noĂĄ coĂąn Ă Ășn Àûåc, nĂși coĂĄ hai nhĂȘn vĂȘĂ„t quan troĂ„ng vĂȘĂźn Ă ang giaĂŁn hoĂĄa töëi Ă a cöng viĂŻĂ„c, ngay caĂŁ nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi muĂą àûång ĂșĂŁ tiĂŻĂŹn saĂŁnh Ă ĂșĂ„i öng. cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ­ Ă Ă»ĂșĂ„c nhĂȘĂ„n vaĂąo laĂąm viĂŻĂ„c ĂșĂŁ nhûÀng böÄ phĂȘĂ„n nhĂȘĂ«t Ă Ă”nh. VaĂą hoĂ„ Ă aĂ€ nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c nhûÀng àöÏng lĂ»Ășng do chñnh hoĂ„ laĂąm ra. Anh noĂĄi vĂŻĂŹ sûÄ nhĂȘn Ă aĂ„o, nhĂ»ng anh khöng hiĂŻĂ­u Ă Ă»ĂșĂ„c rĂčçng sûÄ nhĂȘn Ă aĂ„o cao caĂŁ nhĂȘĂ«t àöëi vĂșĂĄi con ngĂ»ĂșĂąi laĂą taĂ„o cho hoĂ„ khaĂŁ nĂčng khöng phaĂŁi xin xoĂŁ ai Ă ĂŻĂ­ baĂŁo Ă aĂŁm cho cuöÄc söëng cuĂŁa mĂČnh. NĂŻĂ«u anh Ă Ă»ĂșĂ„c Ă ĂčĂ„t vaĂąo vĂ” trñ cuĂŁa töi thĂČ anh seĂ€ laĂąm gĂČ haĂŁ Reuther? Anh Ă Ă”nh Ă iĂŻĂŹu haĂąnh cöng viĂŻĂ„c kinh doanh nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo, hay anh chĂł nghĂŽ Ă ĂŻĂ«n chuyĂŻĂ„n chia chaĂĄc tiĂŻĂŹn cöng hay thöi? LuĂĄc naĂąy, khi nhûÀng lyĂĄ leĂ€ cuĂŁa mĂČnh bĂ” baĂĄc boĂŁ möÄt caĂĄch khöng thĂ»Ășng tiĂŻĂ«c, Reuther rĂși vaĂąo thĂŻĂ« bĂ” àöÄng hoaĂąn toaĂąn, nhĂ»ng anh ta vĂȘĂźn cöë phaĂŁn cöng laĂ„i bĂčçng caĂĄch chĂł trñch chñnh saĂĄch tiĂŻĂŹn lĂ»Ășng cuĂŁa Ford Motor: - Cûå cho laĂą nhûÀng lĂșĂąi leĂ€ cuĂŁa öng laĂą chñnh xaĂĄc, nhĂ»ng taĂ„i sao mûåc lĂ»Ășng ĂșĂŁ möÄt cöng ty laĂąm Ăčn phaĂĄt Ă aĂ„t nhĂȘĂ«t Ă ĂȘĂ«t nĂ»ĂșĂĄc nhĂ» öng laĂ„i chĂł ngang bĂčçng vĂșĂĄi mûåc lĂ»Ășng ĂșĂŁ caĂĄc cöng ty khaĂĄc? TaĂ„i sao öng khöng traĂŁ cho hoĂ„ möÄt mûåc lĂ»Ășng cao hĂșn? - VĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ vĂŻĂŹ tiĂŻĂŹn lĂ»Ășng seĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c laĂąm saĂĄng toĂŁ trong 10 GIÚÂ: NÛÚÁC CÚ HOÂA BÒNH ChiĂŻĂ«c Model T maĂą hai vĂ” töíng laĂ€nh sûÄ Ă ang söët ruöÄt chĂșĂą Ă ĂșĂ„i cuöëi cuĂąng cuĂ€ng Ă ĂŻĂ«n nĂși. Henry Ford vĂșĂĄi daĂĄng ngĂ»ĂșĂąi maĂŁnh khaĂŁnh tûù trong xe bĂ»ĂșĂĄc ra. Hai nhaĂą ngoaĂ„i giao Àûåc chĂł chĂșĂą coĂĄ vĂȘĂ„y, tiĂŻĂ«n Ă ĂŻĂ«n chaĂąo Ă oĂĄn öng bĂčçng nhûÀng lĂșĂąi leĂ€ nöÏng nhiĂŻĂ„t nhĂȘĂ«t theo thöng lĂŻĂ„ ngoaĂ„i giao. TiĂŻĂŹn saĂŁnh ngöi nhaĂą Ă Ă»ĂșĂ„c traĂŁi möÄt tĂȘĂ«m thaĂŁm Ă oĂŁ sang troĂ„ng, hai bĂŻn laĂą nhûÀng haĂąng quan khaĂĄch Ă aĂ€ àûång Ă ĂșĂ„i ĂșĂŁ Ă ĂȘy tûù trĂ»ĂșĂĄc. TĂȘĂ«t caĂŁ Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ Ă aĂ€ chûång minh cho sûÄ troĂ„ng thĂ” àöëi vĂșĂĄi vĂ” khaĂĄch Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t naĂąy. BĂ»ĂșĂĄc vaĂąo gian phoĂąng chñnh, Henry Ford nhĂČn thĂȘĂ«y möÄt tĂȘĂ«m huy hiĂŻĂ„u chûÀ thĂȘĂ„p lĂșĂĄn Ă Ă»ĂșĂ„c treo chñnh giûÀa, ĂșĂŁ trĂŻn laĂ„i vĂȘĂźn laĂą möÄt bûåc aĂŁnh Hitler khöí röÄng. BĂčĂŠt gĂčĂ„p noĂĄ möÄt lĂȘĂŹn ngoaĂąi cûãa, vaĂą ĂșĂŁ Ă ĂȘy noĂĄ laĂ„i xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n möÄt lĂȘĂŹn nûÀa. Khöng phaĂŁi laĂą möÄt ngaĂąy mai. Tûù saĂĄng mai, nĂŻĂ«u ai trong söë caĂĄc baĂ„n coĂąn nhaĂą chñnh trĂ” hay ngoaĂ„i giao, nhĂ»ng vĂșĂĄi sûÄ hiĂŻĂ­u 48 ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE HENRY FORD & FORD 49
biĂŻĂ«t vaĂą nhaĂ„y caĂŁm cuĂŁa mĂČnh, Ford cuĂ€ng lĂșĂą mĂșĂą hiĂŻĂ­u laĂą möÄt thaĂąnh viĂŻn chuĂŁ chöët trong ÀaĂŁng Quöëc xaĂ€. ra tĂČnh hĂČnh nöÄi böÄ nĂ»ĂșĂĄc Àûåc hiĂŻĂ„n taĂ„i. ChuĂŁ nghĂŽa NhûÀng lĂșĂąi giĂșĂĄi thiĂŻĂ„u rĂȘĂ«t ĂȘĂ«n tĂ»ĂșĂ„ng cuĂŁa Töíng laĂ€nh sûÄ suĂąng baĂĄi caĂĄ nhĂȘn Ă ang phaĂĄt triĂŻĂ­n rĂȘĂ«t maĂ„nh trong vĂŻĂŹ nhûÀng hoaĂ„t àöÄng vĂČ hoĂąa bĂČnh cuĂŁa nhĂȘn vĂȘĂ„t naĂąy xaĂ€ höÄi Àûåc. VaĂą lĂ”ch sûã haĂąng ngaĂąn nĂčm Ă aĂ€ chûång vĂȘĂźn khöng laĂąm cho Ford hĂŻĂ«t nghi ngaĂ„i. SûÄ hĂșĂ„p taĂĄc minh rĂčçng: àöÄc tön laĂ€nh tuĂ„ cuĂ€ng àöÏng nghĂŽa vĂșĂĄi giûÀa Ford vaĂą nhaĂą nĂ»ĂșĂĄc Àûåc Ă aĂ€ lĂŻn Ă ĂŻĂ«n töÄt Ă Ăłnh maĂą dĂȘĂ«u hiĂŻĂ„u cuĂŁa möÄt cuöÄc chiĂŻĂ«n tranh Ă ang Ă ĂŻĂ«n gĂȘĂŹn. dĂȘĂ«u hiĂŻĂ„u cuĂŁa noĂĄ chñnh laĂą buöíi lĂŻĂź troĂ„ng thĂŻĂ­ naĂąy, vaĂą MĂșĂŁ Ă ĂȘĂŹu buöíi lĂŻĂź, baĂąi quöëc ca Àûåc Ă Ă»ĂșĂ„c vang lĂŻn noĂĄ cuĂ€ng coĂĄ nghĂŽa sai lĂȘĂŹm cuĂŁa Ford khi Ă ĂȘĂŹu tĂ» vaĂąo tûù chiĂŻĂ«c maĂĄy haĂĄt lĂșĂĄn Ă ĂčĂ„t ĂșĂŁ goĂĄc phoĂąng. Do khöng möÄt nĂ»ĂșĂĄc Àûåc hiĂŻĂ«u chiĂŻĂ«n cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ­ Ă ĂŻĂ«n mûåc phaĂŁi laĂą ngĂ»ĂșĂąi Àûåc, Ford khöng phaĂŁi chĂ”u nhûÀng khöng thĂŻĂ­ sûãa chûÀa Ă Ă»ĂșĂ„c nûÀa. nghi thûåc bĂčĂŠt buöÄc àöëi vĂșĂĄi möÄt cöng dĂȘn. NhĂ»ng NgĂ»ĂșĂąi Àûåc lĂŻn tiĂŻĂ«ng Ă ĂŻĂŹ nghĂ” möÄt sûÄ hĂșĂ„p taĂĄc mĂșĂĄi: baĂąi quöëc ca vûùa mĂșĂĄi Ă Ă»ĂșĂ„c Hitler choĂ„n laĂ„i vĂșĂĄi nhûÀng - ChuĂĄng töi vaĂą ngĂ»ĂșĂąi Anh Ă ang coĂĄ vaĂąi mĂȘu ca tûù Ă ĂȘĂŹy quyĂŻĂ«t liĂŻĂ„t cuĂŁa noĂĄ laĂ„i caĂąng laĂąm Ford lo thuĂȘĂźn nhoĂŁ trong vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ phĂȘn chia möÄt vaĂąi vuĂąng ngaĂ„i vĂŻĂŹ nhûÀng gĂČ sĂčĂŠp xaĂŁy ra cho thĂŻĂ« giĂșĂĄi. Ă ĂȘĂ«t nhoĂŁ ĂșĂŁ Trung Phi. CoĂĄ leĂ€ giaĂŁi phaĂĄp seĂ€ Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c Töíng laĂ€nh sûÄ taĂ„i Detroit Ă oĂ„c baĂŁn diĂŻĂźn vĂčn khai trong vaĂąi thaĂĄng tĂșĂĄi. NhĂ»ng lûÄc lĂ»ĂșĂ„ng HaĂŁi quĂȘn rĂȘĂ«t maĂ„c, nöÄi dung chñnh xoay quanh quan hĂŻĂ„ hĂșĂ„p taĂĄc maĂ„nh cuĂŁa hoĂ„ Ă ang Ă e doĂ„a cĂčĂŠt àûåt bĂȘĂ«t cûå luĂĄc naĂąo hûÀu nghĂ” giûÀa Ford Motor vaĂą chñnh phuĂŁ Àûåc. BaĂąi tuyĂŻĂ«n Ă Ă»ĂșĂąng vĂȘĂ„n chuyĂŻĂ­n quĂčĂ„ng sĂčĂŠt cuĂŁa chuĂĄng töi diĂŻĂźn vĂčn kĂŻĂ«t thuĂĄc bĂčçng möÄt bûåc thĂ» ngĂčĂŠn cuĂŁa tûù ThuĂ„y ÀiĂŻĂ­n vĂŻĂŹ. ChuĂĄng töi coĂĄ thĂŻĂ­ Ă ĂŻĂŹ nghĂ” ngaĂąi vui Quöëc trĂ»ĂșĂŁng Hitler gûãi riĂŻng cho Henry Ford. Ford loĂąng tĂčng lĂ»ĂșĂ„ng quĂčĂ„ng cung cĂȘĂ«p cho caĂĄc nhaĂą maĂĄy nghe tĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng lĂșĂąi tön vinh Ă ĂȘĂŹy tñnh ngoaĂ„i giao taĂ„i Àûåc. Quöëc trĂ»ĂșĂŁng rĂȘĂ«t vui loĂąng nĂŻĂ«u nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c Ă oĂĄ bĂčçng thaĂĄi àöÄ vui veĂŁ mang tñnh ngoaĂ„i giao. VaĂą sûÄ hĂșĂ„p taĂĄc cuĂŁa ngaĂąi. sûÄ kiĂŻĂ„n quan troĂ„ng nhĂȘĂ«t cuĂŁa buöíi lĂŻĂź cuĂ€ng diĂŻĂźn ra, - CoĂĄ leĂ€ coĂĄ sûÄ nhĂȘĂŹm lĂȘĂźn naĂąo ĂșĂŁ Ă ĂȘy chĂčng? - Ford Töíng laĂ€nh sûÄ Cleverland trang troĂ„ng gaĂąi huy hiĂŻĂ„u vĂșĂą nhĂ» rĂȘĂ«t ngaĂ„c nhiĂŻn hoĂŁi laĂ„i - Theo töi Ă Ă»ĂșĂ„c biĂŻĂ«t chûÀ thĂȘĂ„p lĂŻn ngûÄc aĂĄo Ford, möÄt tĂȘĂ«m ruy bĂčng Ă oĂŁ thĂČ söë quĂčĂ„ng nguyĂŻn liĂŻĂ„u thĂ»ĂșĂąng Ă Ă»ĂșĂ„c vĂȘĂ„n chuyĂŻĂ­n cuĂ€ng Ă Ă»ĂșĂ„c quaĂąng ngang qua vai öng. vĂŻĂŹ Àûåc trong muĂąa heĂą, khi caĂĄc caĂŁng ĂșĂŁ BiĂŻĂ­n BĂčĂŠc chĂ»a KĂŻĂ«t thuĂĄc buöíi lĂŻĂź, Töíng laĂ€nh sûÄ töí chûåc möÄt bûÀa Ă oĂĄng bĂčng vaĂą coĂĄ thĂŻĂ­ sûã duĂ„ng Ă Ă»ĂșĂ„c. VaĂą muĂąa heĂą tiĂŻĂ„c nhoĂŁ chiĂŻu Ă aĂ€i nhûÀng quan khaĂĄch Ă ĂŻĂ«n dûÄ. MuĂ„c cuĂ€ng Ă aĂ€ qua caĂĄch Ă ĂȘy möÄt thaĂĄng. Töi nghĂŽ caĂĄc ngaĂąi àñch Ă Ăčçng sau bûÀa tiĂŻĂ„c chiĂŻu Ă aĂ€i cuĂŁa LaĂ€nh sûÄ Ă aĂ€ coĂĄ Ă uĂŁ lĂ»ĂșĂ„ng nguyĂŻn liĂŻĂ„u cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t Ă ĂŻĂ­ duy trĂČ saĂŁn quaĂĄn naĂąy laĂą böë trñ möÄt cuöÄc gĂčĂ„p gĂșĂ€ giûÀa Ford vaĂą xuĂȘĂ«t qua muĂąa àöng röÏi chûå! Theo lĂșĂąi ngaĂąi noĂĄi thĂČ möÄt nhaĂą cöng nghiĂŻĂ„p lĂșĂĄn cuĂŁa Àûåc, àöÏng thĂșĂąi cuĂ€ng thoĂŁa thuĂȘĂ„n vĂșĂĄi nĂ»ĂșĂĄc Anh seĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c kyĂĄ kĂŻĂ«t chĂł trong 50 ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE HENRY FORD & FORD 51
vaĂąi thaĂĄng nûÀa. VĂȘĂ„y thĂČ vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ ĂșĂŁ Ă ĂȘy Ă ĂȘu coĂĄ Ă iĂŻĂŹu laĂą Ă ĂŻĂ­ saĂŁn xuĂȘĂ«t xe hĂși. Ford nhĂșĂĄ laĂ„i möÄt baĂąi baĂĄo öng gĂČ quaĂĄ lo ngaĂ„i? Ă aĂ€ Ă oĂ„c gĂȘĂŹn Ă ĂȘy viĂŻĂ«t vĂŻĂŹ Ă iĂŻĂŹu kiĂŻĂ„n chĂčm soĂĄc sûåc khoĂŁe - VĂȘng, Ă uĂĄng ra thĂČ moĂ„i chuyĂŻĂ„n seĂ€ nhĂ» ngaĂąi noĂĄi. rĂȘĂ«t töÏi tĂŻĂ„ taĂ„i khu vûÄc biĂŻn giĂșĂĄi giûÀa Àûåc vaĂą Ba Lan, NhĂ»ng Quöëc trĂ»ĂșĂŁng coĂĄ möÄt kĂŻĂ« hoaĂ„ch tĂčng cĂ»ĂșĂąng möÄt saĂĄng kiĂŻĂ«n bĂȘĂ«t chĂșĂ„t naĂŁy ra trong Ă ĂȘĂŹu öng. Ford saĂŁn xuĂȘĂ«t trong muĂąa àöng naĂąy. Trong Ă oĂĄ coĂĄ kĂŻĂ« Ă ĂŻĂŹ xuĂȘĂ«t ngay yĂĄ kiĂŻĂ«n naĂąy vĂșĂĄi thĂ»Ășng gia ngĂ»ĂșĂąi Àûåc: hoaĂ„ch daĂąnh cho caĂĄc nhaĂą maĂĄy cuĂŁa ngaĂąi. Söë nguyĂŻn - CuĂ€ng nhĂ» caĂĄc ngaĂąi, chuĂĄng töi cuĂ€ng chĂł dûÄ trûÀ liĂŻĂ„u maĂą chuĂĄng töi tĂȘĂ„p trung Ă Ă»ĂșĂ„c trong muĂąa heĂą möÄt lĂ»ĂșĂ„ng quĂčĂ„ng cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t Ă ĂŻĂ­ saĂŁn xuĂȘĂ«t qua muĂąa chĂ»a Ă uĂŁ Ă ĂŻĂ­ thûÄc hiĂŻĂ„n kĂŻĂ« hoaĂ„ch naĂąy. àöng. CoĂĄ leĂ€ phaĂŁi Ă ĂŻĂ«n Ă ĂȘĂŹu nĂčm sau hĂșĂ„p àöÏng mua Ford ngĂȘĂźm nghĂŽ, röÏi nhĂČn thĂčĂšng vaĂąo thĂ»Ășng gia thĂŻm quĂčĂ„ng mĂșĂĄi Ă Ă»ĂșĂ„c kyĂĄ kĂŻĂ«t. RĂȘĂ«t tiĂŻĂ«c khöng thĂŻĂ­ giuĂĄp caĂĄc ngaĂąi Ă Ă»ĂșĂ„c trong vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ naĂąy. NhĂ»ng töi coĂĄ Àûåc vaĂą hoĂŁi: - Xin lößi vĂČ cĂȘu hoĂŁi hĂși toĂą moĂą. CaĂĄc ngaĂąi Ă Ă”nh saĂŁn möÄt caĂĄch khaĂĄc Ă ĂŻĂ­ Ă aĂĄp laĂ„i sûÄ hiĂŻĂ«u khaĂĄch cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi dĂȘn Àûåc, tĂȘĂ«t nhiĂŻn laĂą nĂŻĂ«u Ă Ă»ĂșĂ„c sûÄ àöÏng yĂĄ cuĂŁa xuĂȘĂ«t gĂČ trong muĂąa àöng naĂąy? - RĂȘĂ«t vui loĂąng Ă Ă»ĂșĂ„c baĂĄo cho ngaĂąi biĂŻĂ«t rĂčçng kĂŻĂ« chñnh phuĂŁ caĂĄc ngaĂąi. hoaĂ„ch cuĂŁa chuĂĄng töi khöng coĂĄ gĂČ khaĂĄc ngoaĂąi nhûÀng Àöi mĂčĂŠt cuĂŁa vĂ” thĂ»Ășng nhĂȘn ngĂ»ĂșĂąi Àûåc vuĂ„t saĂĄng chiĂŻĂ«c maĂĄy caĂąy vaĂą nhûÀng chiĂŻĂ«c xe hĂși. Quöëc trĂ»ĂșĂŁng lĂŻn khi nghe nhûÀng lĂșĂąi cuĂŁa Ford. Öng ta nghĂŽ rĂčçng Ă ang thûÄc hiĂŻĂ„n möÄt kĂŻĂ« hoaĂ„ch kinh tĂŻĂ« lĂșĂĄn cho Ă ĂȘĂ«t Ford seĂ€ coĂĄ möÄt caĂĄch khaĂĄc Ă ĂŻĂ­ cung cĂȘĂ«p quĂčĂ„ng cho nĂ»ĂșĂĄc. nĂ»ĂșĂĄc Àûåc. Ford noĂĄi tiĂŻĂ«p: “MaĂĄy caĂąy”, “xe hĂși” - nhûÀng thûå Ford khöng hĂŻĂŹ - Nghe noĂĄi ĂșĂŁ vuĂąng biĂŻn giĂșĂĄi giûÀa Àûåc vaĂą Ba Lan laĂ„ lĂȘĂźm, nhĂ»ng nhûÀng phĂ»Ășng tiĂŻĂ„n naĂąy hiĂŻĂ„n ra khöng hĂŻĂŹ coĂĄ möÄt trung tĂȘm y tĂŻĂ« lĂșĂĄn naĂąo. MöÄt nhaĂą trong lĂșĂąi noĂĄi cuĂŁa thĂ»Ășng gia ngĂ»ĂșĂąi Àûåc naĂąy laĂ„i laĂąm maĂĄy cuĂŁa chuĂĄng töi Ă ĂčĂ„t ĂșĂŁ Ă oĂĄ vaĂą ban giaĂĄm àöëc luön Ford liĂŻn tĂ»ĂșĂŁng Ă ĂŻĂ«n nhûÀng chiĂŻĂ«c xe taĂŁi hay mötö than phiĂŻĂŹn rĂčçng tĂł lĂŻĂ„ nhĂȘn cöng nghĂł öëm luön ĂșĂŁ quĂȘn sûÄ, Ă ĂŻĂ«n nhûÀng chiĂŻĂ«c maĂĄy caĂąy baĂĄnh xñch mûåc cao. NĂŻĂ«u caĂĄc ngaĂąi àöÏng yĂĄ, chuĂĄng töi seĂ€ cûã möÄt nhĂ»ng laĂ„i Ă Ă»ĂșĂ„c gĂčĂŠn suĂĄng maĂĄy vaĂą Ă aĂ„i baĂĄc ĂșĂŁ trĂŻn. àöÄi nguĂ€ baĂĄc sĂŽ taĂ„i bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n cuĂŁa chuĂĄng töi sang NhĂ»ng khöng thĂŻĂ­ khöng coĂĄ möÄt cûã chĂł naĂąo Ă ĂŻĂ­ Ă aĂĄp xĂȘy dûÄng möÄt bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n taĂ„i Ă oĂĄ. laĂ„i buöíi lĂŻĂź troĂ„ng thĂŻĂ­ vaĂą tĂȘĂ«m huy chĂ»Ășng maĂ„ vaĂąng NuĂ„ cĂ»ĂșĂąi trĂŻn möi thĂ»Ășng gia Àûåc tĂčĂŠt lĂ”m. Khöng Ă ang luĂŁng lĂčĂšng trĂ»ĂșĂĄc ngûÄc naĂąy. LaĂąm gĂČ Ă ĂȘy? Khöng thĂŻĂ­ ngĂșĂą Ă Ă»ĂșĂ„c trĂ»ĂșĂĄc Ă ĂŻĂŹ nghĂ” cuĂŁa Ford, öng ta buöÄt thĂŻĂ­ tiĂŻĂ«p tuĂ„c phaĂ„m sai lĂȘĂŹm cung cĂȘĂ«p thĂŻm quĂčĂ„ng miĂŻĂ„ng caĂąu nhaĂąu: sĂčĂŠt cho hoĂ„. ChĂčĂŠc chĂčĂŠn söë quĂčĂ„ng ĂȘĂ«y seĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c duĂąng - ChĂčĂšng Ă ĂŻĂ­ laĂąm gĂČ caĂŁ. ÚÃ Ă oĂĄ toaĂąn dĂȘn Ba Lan vaĂą Ă ĂŻĂ­ saĂŁn xuĂȘĂ«t maĂĄy bay vaĂą xe tĂčng chûå khöng phaĂŁi Do ThaĂĄi. 52 ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE HENRY FORD & FORD 53
Ford hĂși nhĂčn mĂčĂ„t trĂ»ĂșĂĄc thaĂĄi àöÄ cuĂŁa thĂ»Ășng gia nhĂČn thĂȘĂ«y taĂ„i Ă ĂȘy vaĂą trĂŻn baĂĄo chñ buöÄc öng phaĂŁi Àûåc. NhĂȘĂ„n ra ngay Ă Ă»ĂșĂ„c sûÄ hĂșĂĄ hĂŻnh cuĂŁa mĂČnh, öng suy nghĂŽ. LiĂŻĂ„u nĂ»ĂșĂĄc Àûåc coĂĄ möÄt lĂȘĂŹn nûÀa àûång ra ta lĂȘĂ„p tûåc chuyĂŻĂ­n cĂȘu chuyĂŻĂ„n sang möÄt hĂ»ĂșĂĄng thaĂĄch thûåc caĂŁ thĂŻĂ« giĂșĂĄi nhĂ» trong cuöÄc ThĂŻĂ« chiĂŻĂ«n khaĂĄc: thûå nhĂȘĂ«t? LiĂŻĂ„u nhûÀng nhaĂą maĂĄy maĂą öng Ă ĂȘĂŹu tĂ» xĂȘy - RĂȘĂ«t hoan nghĂŻnh thiĂŻĂ„n chñ cuĂŁa ngaĂąi. Töi seĂ€ dûÄng taĂ„i Ă oĂĄ coĂĄ trĂșĂŁ thaĂąnh nhûÀng nĂși saĂŁn xuĂȘĂ«t vuĂ€ trĂČnh baĂąy viĂŻĂ„c naĂąy vĂșĂĄi Quöëc trĂ»ĂșĂŁng. CoĂąn möÄt khñ? NhûÀng cĂȘu hoĂŁi maĂą Ford khöng thĂŻĂ­ tûÄ traĂŁ lĂșĂąi nhiĂŻĂ„m vuĂ„ nûÀa Quöëc trĂ»ĂșĂŁng giao cho töi nhĂ»ng vĂȘĂźn Ă Ă»ĂșĂ„c. MöÄt mĂșĂĄ nhûÀng suy nghĂŽ röëi rĂčĂŠm cuöën lĂȘĂ«y chĂ»a Ă Ă»ĂșĂ„c hoaĂąn thaĂąnh. Ă ĂȘĂŹu oĂĄc Ford. NgĂ»ĂșĂąi thĂ»Ășng gia Àûåc vûùa noĂĄi vûùa chĂł vaĂąo chai NhĂ»ng Ford khöng phaĂŁi laĂą con ngĂ»ĂșĂąi Ă»a giûÀ trong Ă ĂȘĂŹu mĂČnh nhûÀng thûå phûåc taĂ„p maĂą öng biĂŻĂ«t rĂ»ĂșĂ„u Ă ĂčĂ„t trĂŻn baĂąn tiĂŻĂ„c caĂ„nh Ă oĂĄ: - Àñch thĂȘn Quöëc trĂ»ĂșĂŁng Ă aĂ€ choĂ„n chai rĂ»ĂșĂ„u naĂąy chĂčĂŠc rĂčçng khöng thĂŻĂ­ coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c ngay cĂȘu traĂŁ lĂșĂąi ĂȘĂ«y. tûù trong hĂȘĂŹm rĂ»ĂșĂ„u cuĂŁa öng ĂȘĂ«y. VaĂą nhiĂŻĂ„m vuĂ„ cuĂŁa ThûÄc tĂŻĂ« Ă aĂ€ keĂĄo öng laĂ„i. ÚÃ Ă ĂȘy, taĂ„i nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€ naĂąy coĂĄ töi laĂą mĂșĂąi ngaĂąi nĂŻĂ«m thûã. nhûÀng con ngĂ»ĂșĂąi cĂȘĂŹn öng hĂșn. Ford tûù chöëi lĂșĂąi mĂșĂąi, viĂŻĂ„n lyĂĄ do coĂĄ möÄt cuöÄc heĂ„n ChiĂŻĂ«c Model T Ă i vaĂąo möÄt khu nhaĂą töÏi taĂąn ĂșĂŁ quan troĂ„ng. ThĂ»Ășng gia Àûåc hoĂŁi vĂŻĂŹ ngĂ»ĂșĂąi Ă Ă»ĂșĂ„c ngoaĂ„i ö Detroit. ChiĂŻĂ«c xe dûùng laĂ„i trĂ»ĂșĂĄc cûãa möÄt vinh dûÄ gĂčĂ„p Ford sĂčĂŠp tĂșĂĄi: ngöi nhaĂą cuĂŁa möÄt ngĂ»ĂșĂąi cöng nhĂȘn Ă ang laĂąm thuĂŻ - ChĂčĂŠc hĂčĂšn Ă oĂĄ phaĂŁi laĂą möÄt nhĂȘn vĂȘĂ„t rĂȘĂ«t tiĂŻĂ«ng cho Ford Motor. Khöng ai ra tiĂŻĂ«p Ă oĂĄn öng. NhûÀng tĂčm vaĂą quyĂŻĂŹn lûÄc mĂșĂĄi coĂĄ thĂŻĂ­ khiĂŻĂ«n ngaĂąi boĂŁ dĂșĂŁ bûÀa ngĂ»ĂșĂąi trong nhaĂą Ă ang cĂčĂŠm cuĂĄi vaĂąo bûÀa Ăčn trĂ»a tiĂŻĂ„c ĂșĂŁ Ă ĂȘy? Ă aĂ„m baĂ„c cuĂŁa hoĂ„. Khöng goĂ€ cûãa, Ford bĂ»ĂșĂĄc vaĂąo nhaĂą - Khöng, Ă oĂĄ laĂą möÄt ngĂ»ĂșĂąi bĂČnh thĂ»ĂșĂąng. NhĂ»ng rĂȘĂ«t nhĂ» möÄt vĂ” khaĂĄch Ă aĂ€ quaĂĄ quen thĂȘn nĂși naĂąy. CaĂĄi boĂĄng cao, maĂŁnh khaĂŁnh cuĂŁa öng hiĂŻĂ„n ra trĂ»ĂșĂĄc cûãa, quan troĂ„ng vĂșĂĄi töi. aĂĄnh saĂĄng mĂčĂ„t trĂșĂąi Ă Ăčçng sau cöë loĂ„t qua nhûÀng keĂ€ nhoĂŁ giûÀa caĂĄi cûãa heĂ„p vaĂą thĂȘn ngĂ»ĂșĂąi Ford Ă ĂŻĂ­ vaĂąo 12 GIÚ TRÛA: trong ngöi nhaĂą. Ford xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n nhĂ» möÄt thiĂŻn sûå THÛÚÃNG THÛÁC BÛÄA ÙN CUÃA NGÛÚÂI NGHEÂO trong nhûÀng cĂȘu chuyĂŻĂ„n thĂȘĂŹn thoaĂ„i. VaĂą ĂșĂŁ Ă ĂȘy, öng cuĂ€ng Ă uĂĄng laĂą möÄt thiĂŻn sûå! CoĂĄ tĂȘĂ«t caĂŁ nĂčm ngĂ»ĂșĂąi Ă ang ngöÏi quanh chiĂŻĂ«c baĂąn Ford rĂșĂąi khoĂŁi LaĂ€nh sûÄ quaĂĄn Àûåc trong möÄt tĂȘm Ăčn nhoĂŁ. TrĂŻn baĂąn chĂł coĂĄ baĂĄnh mĂČ vaĂą nĂ»ĂșĂĄc söët caĂą traĂ„ng Ă ĂȘĂŹy bûåt rûåt. NhûÀng Ă iĂŻĂŹu öng nghe Ă Ă»ĂșĂ„c vaĂą chua. MoĂ„i ngĂ»ĂșĂąi ngĂȘĂ­ng lĂŻn nhĂČn vĂ” khaĂĄch vûùa bĂ»ĂșĂĄc 54 ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE HENRY FORD & FORD 55
vaĂąo. MöÄt chuĂĄt vui mûùng pha lĂȘĂźn sûÄ kinh ngaĂ„c hiĂŻĂ„n bĂ” liĂŻĂ„t caĂŁ hai chĂȘn sau möÄt lĂȘĂŹn söët cao. TĂȘĂ«t caĂŁ taĂąi ra trong mĂčĂŠt hoĂ„. NgĂ»ĂșĂąi chuĂŁ gia Ă ĂČnh vĂșĂĄi maĂĄi toĂĄc buĂą saĂŁn cuĂŁa gia Ă ĂČnh Ă ĂŻĂŹu àöí vaĂąo àöi chĂȘn ngaĂąy caĂąng xuĂą vaĂą daĂĄng veĂŁ mĂŻĂ„t moĂŁi coĂĄ phaĂŁn ûång Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn. teo quĂčĂŠt cuĂŁa àûåa nhoĂŁ. Song moĂ„i thûå Ă ĂŻĂŹu vö voĂ„ng. NhĂ»ng sûÄ kinh ngaĂ„c khiĂŻĂ«n öng chĂł Ă uĂŁ sûåc lĂčĂŠp bĂčĂŠp BûÀa Ăčn kĂŻĂ«t thuĂĄc rĂȘĂ«t nhanh. Ford hoĂŁi han vĂŻĂŹ tĂČnh trong miĂŻĂ„ng: “NgaĂąi, ngaĂąi...”. ThaĂĄi àöÄ cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi traĂ„ng cuĂŁa àûåa beĂĄ. Hai vĂșĂ„ chöÏng John Ă ĂŻĂŹu lĂčĂŠc Ă ĂȘĂŹu. cöng nhĂȘn laĂąm Ford bĂȘĂ„t cĂ»ĂșĂąi. Öng tiĂŻĂ«n laĂ„i gĂȘĂŹn Ford àûång dĂȘĂ„y, Ă i theo hĂ»ĂșĂĄng chĂł cuĂŁa John vaĂąo ngĂ»ĂșĂąi cöng nhĂȘn töÄi nghiĂŻĂ„p, vöß vöß vaĂąo vai anh ta phoĂąng àûåa treĂŁ. Àûåa treĂŁ Ă ang ngöÏi gĂȘĂŹn cûãa söí, gĂȘĂ«p nhûÀng chiĂŻĂ«c vaĂą noĂĄi: - NaĂąo John, anh khöng Ă Ă”nh mĂșĂąi töi ngöÏi vaĂąo maĂĄy bay nhoĂŁ röÏi neĂĄm cho noĂĄ bay Ă i. NhĂ»ng nhûÀng chiĂŻĂ«c maĂĄy bay Ă oĂĄ khöng lĂ»ĂșĂ„n voĂąng trĂ»ĂșĂĄc khi haĂ„ baĂąn Ăčn aĂą? Sau cĂȘu hoĂŁi cuĂŁa Ford, ngĂ»ĂșĂąi cöng nhĂȘn tĂŻn laĂą caĂĄnh maĂą chĂł lao theo möÄt hĂČnh xoĂčĂŠn öëc thĂčĂšng John ĂȘĂ«y vĂȘĂźn chĂ»a hĂŻĂ«t kinh ngaĂ„c, anh ta vĂȘĂźn chĂł noĂĄi àûång xuöëng Ă ĂȘĂ«t. Ford tiĂŻĂ«n laĂ„i gĂȘĂŹn, cuĂ€ng lĂȘĂ«y möÄt tĂșĂą Ă Ă»ĂșĂ„c lĂčĂŠp bĂčĂŠp: “NhĂ»ng, thĂ»a ngaĂąi, thĂ»a ngaĂąi, ...”. giĂȘĂ«y gĂȘĂ«p möÄt caĂĄi maĂĄy bay khaĂĄc röÏi Ă Ă»a cho àûåa John nhĂČn vaĂąo baĂąn Ăčn: nhoĂŁ. CĂȘĂ„u beĂĄ ngĂ»ĂșĂĄc lĂŻn nhĂČn Ford vĂșĂĄi àöi mĂčĂŠt töÄi - NgaĂąi khöng thĂŻĂ­ Ăčn nhûÀng thûå nhĂ» thĂŻĂ« naĂąy nghiĂŻĂ„p: - BaĂĄc laĂą ngĂ»ĂșĂąi giaĂąu nhĂȘĂ«t nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€ phaĂŁi khöng aĂ„? Ă Ă»ĂșĂ„c. - NhûÀng thûå naĂąy thĂČ sao? Anh cuĂ€ng Ăčn Ă Ă»ĂșĂ„c maĂą! ChaĂĄu nghe ngĂ»ĂșĂąi ta noĂĄi baĂĄc coĂĄ thĂŻĂ­ laĂąm Ă Ă»ĂșĂ„c NoĂĄi xong, Ford ngöÏi ngay vaĂąo baĂąn Ăčn. MöÄt baĂĄt nhûÀng Ă iĂŻĂŹu thĂȘĂŹn kyĂą... nĂ»ĂșĂĄc söët caĂą chua Ă Ă»ĂșĂ„c vĂșĂ„ John bĂ»ng ra. Ford Ăčn möÄt caĂĄch ngon laĂąnh. CaĂŁ vĂșĂ„ chöÏng John vaĂą ba ngĂ»ĂșĂąi con cuĂŁa hoĂ„ chĂł biĂŻĂ«t ngöÏi ngĂčĂŠm nhĂČn ngĂ»ĂșĂąi giaĂąu nhĂȘĂ«t nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€ Ăčn ngon laĂąnh bûÀa Ăčn cuĂŁa möÄt Àûåa nhoĂŁ buöÏn rĂȘĂŹu nhĂČn xuöëng àöi chĂȘn cuĂŁa mĂČnh röÏi noĂĄi tiĂŻĂ«p: - BaĂĄc coĂĄ thĂŻĂ­ laĂąm noĂĄ hoaĂ„t àöÄng Ă Ă»ĂșĂ„c khöng aĂ„? Böë chaĂĄu noĂĄi noĂĄ khöng chaĂ„y Ă Ă»ĂșĂ„c nûÀa röÏi. Ford nhĂČn cĂȘĂ„u beĂĄ, mĂłm cĂ»ĂșĂąi vaĂą xoa xoa Ă ĂȘĂŹu noĂĄ: trong nhûÀng gia Ă ĂČnh ngheĂąo nhĂȘĂ«t. Hai vĂșĂ„ chöÏng John Ă ĂŻĂŹu laĂą nhûÀng cöng nhĂȘn laĂąm viĂŻĂ„c trong nhaĂą maĂĄy cuĂŁa Ford. John Ă Ă»ĂșĂ„c nhĂȘĂ„n mûåc - ChĂčĂšng ai coĂĄ thĂŻĂ­ laĂąm Ă Ă»ĂșĂ„c Ă iĂŻĂŹu thĂȘĂŹn kyĂą ngoaĂąi ThĂ»ĂșĂ„ng Ă ĂŻĂ« caĂŁ chaĂĄu aĂ„. lĂ»Ășng 3 àöla möÄt ngaĂąy, coĂąn vĂșĂ„ anh ta kiĂŻĂ«m Ă Ă»ĂșĂ„c - VĂȘĂ„y ThĂ»ĂșĂ„ng Ă ĂŻĂ« coĂĄ giuĂĄp àöi chĂȘn cuĂŁa chaĂĄu hoaĂ„t thĂȘĂ«p hĂșn möÄt chuĂĄt 2,3 àöla. LeĂ€ ra cuöÄc söëng cuĂŁa àöÄng Ă Ă»ĂșĂ„c khöng? - Àûåa beĂĄ hoĂŁi laĂ„i - ChaĂĄu chaĂĄn hoĂ„ cuĂ€ng khöng Ă ĂŻĂ«n nößi tuĂĄng bĂȘĂ«n. NhĂ»ng àûåa con caĂŁnh phaĂŁi ngöÏi möÄt chöß thĂŻĂ« naĂąy lĂčĂŠm röÏi. uĂĄt cuĂŁa hoĂ„ mĂčĂŠc phaĂŁi möÄt chûång bĂŻĂ„nh quaĂĄi aĂĄc, noĂĄ 56 HENRY FORD & FORD Ford cĂȘĂŹm lĂŻn tay möÄt chiĂŻĂ«c maĂĄy bay röÏi baĂŁo: ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE 57
- ChaĂĄu cho noĂĄ bay Ă i. - VĂȘng thĂ»a ngaĂąi. Reuther vĂȘĂźn tiĂŻĂ«p tuĂ„c nhûÀng LĂȘĂŹn naĂąy thĂČ chiĂŻĂ«c maĂĄy bay khöng coĂąn Ă ĂȘm sĂȘĂŹm xuöëng Ă ĂȘĂ«t nûÀa, noĂĄ lĂ»ĂșĂ„n nhûÀng voĂąng lĂ»ĂșĂ„n daĂąi trĂ»ĂșĂĄc khi haĂ„ caĂĄnh. Hai ngĂ»ĂșĂąi - möÄt giaĂą, möÄt treĂŁ - im lĂčĂ„ng nhĂČn theo chiĂŻĂ«c maĂĄy bay giĂȘĂ«y. NgĂ»ĂșĂąi giaĂą lĂŻn tiĂŻĂ«ng trĂ»ĂșĂĄc: haĂąnh àöÄng khiĂŻu khñch khi ngaĂąi vûùa Ă i khoĂŁi. - Anh Ă aĂ€ laĂąm gĂČ röÏi? - Töi Ă aĂ€ cho giaĂŁi taĂĄn Ă aĂĄm àöng vaĂą bĂčĂŠt giûÀ Reuther. - BĂčçng vuĂ€ lûÄc? - ChaĂĄu thĂȘĂ«y khöng? ChaĂĄu khöng thĂŻĂ­ Ă i Ă Ă»ĂșĂ„c, nhĂ»ng chaĂĄu coĂĄ thĂŻĂ­ coĂąn laĂąm cho nhûÀng thûå khaĂĄc - VĂȘng, boĂ„n chuĂĄng rĂȘĂ«t cûång Ă ĂȘĂŹu. NhĂ»ng... - CoĂąn Ă iĂŻĂŹu gĂČ nûÀa? bay Ă Ă»ĂșĂ„c cĂș maĂą. ChuĂĄng ta khöng thĂŻĂ­ Ă i Ă Ă»ĂșĂ„c bĂčçng - MöÄt vaĂąi nhaĂą baĂĄo Ă aĂ€ chuĂ„p aĂŁnh Ă Ă»ĂșĂ„c cuöÄc ĂȘĂ­u Ă aĂŁ. àöi chĂȘn nhĂ»ng chuĂĄng ta coĂĄ thĂŻĂ­ Ă i Ă Ă»ĂșĂ„c bĂčçng Ă»ĂșĂĄc HoĂ„ Ă e doĂ„a nĂŻĂ«u chuĂĄng ta khöng thoĂŁa hiĂŻĂ„p vĂșĂĄi UAW mĂș. PhaĂŁi vĂȘĂ„y khöng? hoĂ„ seĂ€ cho Ă Ăčng nhûÀng bûåc aĂŁnh naĂąy. CĂȘĂ„u beĂĄ nhĂČn lĂŻn Ford, nĂșĂŁ möÄt nuĂ„ cĂ»ĂșĂąi. Bennett Ă Ă»a cho Ford xem nhûÀng bûåc aĂŁnh do Ford bĂ»ĂșĂĄc ra khoĂŁi phoĂąng cĂȘĂ„u beĂĄ, hai vĂșĂ„ chöÏng caĂĄc nhaĂą baĂĄo gûãi tĂșĂĄi. Bûåc aĂŁnh Ă aĂ€ chuĂ„p Ă Ă»ĂșĂ„c caĂŁnh John Ă ang àûång ĂșĂŁ chĂȘn cĂȘĂŹu thang theo doĂ€i cĂȘu Bennett vaĂą möÄt vaĂąi ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc Ă ang lao vaĂąo Ă aĂĄnh chuyĂŻĂ„n. Reuther vaĂą Frankensen (möÄt nhĂȘn vĂȘĂ„t laĂ€nh Ă aĂ„o - Mai anh haĂ€y Ă Ă»a àûåa nhoĂŁ Ă ĂŻĂ«n bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n cuĂŁa töi. BiĂŻĂ«t Ă ĂȘu vĂȘĂźn coĂąn hy voĂ„ng. Khöng phaĂŁi lo chuyĂŻĂ„n tiĂŻĂŹn nong, ĂșĂŁ Ă oĂĄ hoĂ„ chûÀa bĂŻĂ„nh miĂŻĂźn phñ. khaĂĄc cuĂŁa UAW). Ford Ă Ă»a laĂ„i cho Bennett nhûÀng bûåc aĂŁnh vaĂą ra lĂŻĂ„nh thaĂŁ ngay Reuther: - Anh khöng hiĂŻĂ­u Ă oĂĄ laĂą haĂąnh àöÄng bĂčĂŠt ngĂ»ĂșĂąi bĂȘĂ«t hĂșĂ„p phaĂĄp aĂą? - NhĂ»ng nĂŻĂ«u thaĂŁ hĂčĂŠn ra hĂȘĂ„u quaĂŁ seĂ€ khöng lĂ»ĂșĂąng trĂ»ĂșĂĄc Ă Ă»ĂșĂ„c. CoĂąn caĂĄnh nhaĂą baĂĄo nûÀa. 2 GIÚ CHIÏÌU: CHUÁNG TA SEÄ TUNG RA MÊÎU XE MÚÁI! ChiĂŻĂ«c Model T Ă Ă»a Ford trĂșĂŁ laĂ„i Ă aĂ„i baĂŁn doanh taĂ„i Highland Park. TrĂ»ĂșĂĄc cûãa vĂčn phoĂąng, Harry Bennett Ă ang thĂȘĂ«p thoĂŁm Ă ĂșĂ„i öng. - LaĂ„i tin vĂŻĂŹ vuĂ„ baĂ€i cöng haĂŁ? - Ford chuĂŁ àöÄng hoĂŁi trĂ»ĂșĂĄc. 58 - ThaĂŁ anh ta ra. CoĂąn nhûÀng nhaĂą baĂĄo, hoĂ„ muöën Ă Ăčng gĂČ thĂČ Ă oĂĄ laĂą quyĂŻĂŹn cuĂŁa hoĂ„. Ford bĂ»ĂșĂĄc vaĂąo vĂčn phoĂąng, noĂĄi vĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąi thĂ» kyĂĄ triĂŻĂ„u tĂȘĂ„p Ban quaĂŁn trĂ”. CoĂĄ thĂŻĂ­ coi Ă ĂȘy laĂą möÄt ngaĂąy Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t cuĂŁa caĂĄc thaĂąnh viĂŻn quaĂŁn trĂ”, bĂșĂŁi vĂČ khöng nhiĂŻĂŹu khi hoĂ„ Ă Ă»ĂșĂ„c triĂŻĂ„u tĂȘĂ„p Ă ĂŻĂ«n hoĂ„p hai lĂȘĂŹn trong möÄt ngaĂąy. NhûÀng thĂčĂŠc mĂčĂŠc, nghi vĂȘĂ«n vĂŻĂŹ möÄt mûåc lĂ»Ășng cao ngĂȘĂ«t ngĂ»ĂșĂŁng daĂąnh cho cöng nhĂȘn chĂ»a HENRY FORD & FORD ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE 59
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe
Henryfordforddatthegioilen4banhxe

Empfohlen

Sakichitoyodatoyota thay doi_cong_thuc_cua_khat_vong_2824
Sakichitoyodatoyota thay doi_cong_thuc_cua_khat_vong_2824Sakichitoyodatoyota thay doi_cong_thuc_cua_khat_vong_2824
Sakichitoyodatoyota thay doi_cong_thuc_cua_khat_vong_2824huongquynh
 
Chuong ii HĂ nh vi khĂĄch hĂ ng cam nhan va nhan thuc
Chuong ii HĂ nh vi khĂĄch hĂ ng cam nhan va nhan thucChuong ii HĂ nh vi khĂĄch hĂ ng cam nhan va nhan thuc
Chuong ii HĂ nh vi khĂĄch hĂ ng cam nhan va nhan thucBui Van Quang
 
Ai che lÆ°ng cho báșĄn
Ai che lÆ°ng cho báșĄnAi che lÆ°ng cho báșĄn
Ai che lÆ°ng cho báșĄnTrieu Dangquoc
 
Thuong Hieu Sht Ti
Thuong Hieu Sht TiThuong Hieu Sht Ti
Thuong Hieu Sht TiCĂŽng ty cổ pháș§n thÆ°ÆĄng máșĄi vĂ  xĂąy dá»±ng Đức Huy
 
Bi quyet tay trang thanh trieu phu - PAKA.vn
Bi quyet tay trang thanh trieu phu - PAKA.vnBi quyet tay trang thanh trieu phu - PAKA.vn
Bi quyet tay trang thanh trieu phu - PAKA.vnCEO TiepCruise
 
BĂ­ quyáșżt tráșŻng tay trở thĂ nh triệu phĂș
BĂ­ quyáșżt tráșŻng tay trở thĂ nh triệu phĂșBĂ­ quyáșżt tráșŻng tay trở thĂ nh triệu phĂș
BĂ­ quyáșżt tráșŻng tay trở thĂ nh triệu phĂșbesjsc
 
Bi quyet tay trang thanh trieu phu
Bi quyet tay trang thanh trieu phuBi quyet tay trang thanh trieu phu
Bi quyet tay trang thanh trieu phuKho Sach Hay
 
50 cĂŽng ty lĂ m thay đổi tháșż giới
50 cĂŽng ty lĂ m thay đổi tháșż giới50 cĂŽng ty lĂ m thay đổi tháșż giới
50 cĂŽng ty lĂ m thay đổi tháșż giớibesjsc
 

Empfohlen

Sakichitoyodatoyota thay doi_cong_thuc_cua_khat_vong_2824
Sakichitoyodatoyota thay doi_cong_thuc_cua_khat_vong_2824Sakichitoyodatoyota thay doi_cong_thuc_cua_khat_vong_2824
Sakichitoyodatoyota thay doi_cong_thuc_cua_khat_vong_2824huongquynh
 
Chuong ii HĂ nh vi khĂĄch hĂ ng cam nhan va nhan thuc
Chuong ii HĂ nh vi khĂĄch hĂ ng cam nhan va nhan thucChuong ii HĂ nh vi khĂĄch hĂ ng cam nhan va nhan thuc
Chuong ii HĂ nh vi khĂĄch hĂ ng cam nhan va nhan thucBui Van Quang
 
Ai che lÆ°ng cho báșĄn
Ai che lÆ°ng cho báșĄnAi che lÆ°ng cho báșĄn
Ai che lÆ°ng cho báșĄnTrieu Dangquoc
 
Thuong Hieu Sht Ti
Thuong Hieu Sht TiThuong Hieu Sht Ti
Thuong Hieu Sht TiCĂŽng ty cổ pháș§n thÆ°ÆĄng máșĄi vĂ  xĂąy dá»±ng Đức Huy
 
Bi quyet tay trang thanh trieu phu - PAKA.vn
Bi quyet tay trang thanh trieu phu - PAKA.vnBi quyet tay trang thanh trieu phu - PAKA.vn
Bi quyet tay trang thanh trieu phu - PAKA.vnCEO TiepCruise
 
BĂ­ quyáșżt tráșŻng tay trở thĂ nh triệu phĂș
BĂ­ quyáșżt tráșŻng tay trở thĂ nh triệu phĂșBĂ­ quyáșżt tráșŻng tay trở thĂ nh triệu phĂș
BĂ­ quyáșżt tráșŻng tay trở thĂ nh triệu phĂșbesjsc
 
Bi quyet tay trang thanh trieu phu
Bi quyet tay trang thanh trieu phuBi quyet tay trang thanh trieu phu
Bi quyet tay trang thanh trieu phuKho Sach Hay
 
50 cĂŽng ty lĂ m thay đổi tháșż giới
50 cĂŽng ty lĂ m thay đổi tháșż giới50 cĂŽng ty lĂ m thay đổi tháșż giới
50 cĂŽng ty lĂ m thay đổi tháșż giớibesjsc
 
Tam ly quan_tri_kd-ts_thai_tri_dung(r)
Tam ly quan_tri_kd-ts_thai_tri_dung(r)Tam ly quan_tri_kd-ts_thai_tri_dung(r)
Tam ly quan_tri_kd-ts_thai_tri_dung(r)NguyĂȘn Nguyễn Thị TháșŁo
 
Sach ve thuong mai dien tu
Sach ve thuong mai dien tuSach ve thuong mai dien tu
Sach ve thuong mai dien tuDuong Nguyen Dai
 
1001 y-tuong-dot-pha-trong-quang-cao
1001 y-tuong-dot-pha-trong-quang-cao1001 y-tuong-dot-pha-trong-quang-cao
1001 y-tuong-dot-pha-trong-quang-caoĐáșĄi Đa Nguyễn
 
Ban tin 56 HAWA - Go va Noi that
Ban tin 56 HAWA - Go va Noi that Ban tin 56 HAWA - Go va Noi that
Ban tin 56 HAWA - Go va Noi thatHAWA Viet Nam
 
18 quy luat bat bien phat trien thuong hieu cong ty
18 quy luat bat bien phat trien thuong hieu cong ty18 quy luat bat bien phat trien thuong hieu cong ty
18 quy luat bat bien phat trien thuong hieu cong tySon Nguyen
 
Quyền sở hữu trĂ­ tuệ - một điều kiện cho phĂĄt triển kinh táșż tri thức ở Việt N...
Quyền sở hữu trĂ­ tuệ - một điều kiện cho phĂĄt triển kinh táșż tri thức ở Việt N...Quyền sở hữu trĂ­ tuệ - một điều kiện cho phĂĄt triển kinh táșż tri thức ở Việt N...
Quyền sở hữu trĂ­ tuệ - một điều kiện cho phĂĄt triển kinh táșż tri thức ở Việt N...Kien Thuc
 
Ban tin 54 HAWA - Go va Noi that
Ban tin 54 HAWA - Go va Noi that Ban tin 54 HAWA - Go va Noi that
Ban tin 54 HAWA - Go va Noi thatHAWA Viet Nam
 
Ban tin 57 HAWA - Go va Noi that
Ban tin 57 HAWA - Go va Noi that Ban tin 57 HAWA - Go va Noi that
Ban tin 57 HAWA - Go va Noi that HAWA Viet Nam
 
DĂĄm nghÄ© lớn
DĂĄm nghÄ© lớnDĂĄm nghÄ© lớn
DĂĄm nghÄ© lớnNguyễn Huyền
 
50 cong ty lam thay doi the gioi
50 cong ty lam thay doi the gioi50 cong ty lam thay doi the gioi
50 cong ty lam thay doi the gioiĐáș·ng Vui
 
Ho chi minh toan tap tap 5
Ho chi minh toan tap tap 5Ho chi minh toan tap tap 5
Ho chi minh toan tap tap 5Wild Wolf
 
KhĂĄc biệt hay lĂ  cháșżt - NLL
KhĂĄc biệt hay lĂ  cháșżt - NLLKhĂĄc biệt hay lĂ  cháșżt - NLL
KhĂĄc biệt hay lĂ  cháșżt - NLLĐào TáșĄo Nll
 
NhĂ  lĂŁnh đáșĄo trong báșĄn
NhĂ  lĂŁnh đáșĄo trong báșĄnNhĂ  lĂŁnh đáșĄo trong báșĄn
NhĂ  lĂŁnh đáșĄo trong báșĄnSá»± Kiện Hay
 
50 cĂŽng ty lĂ m thay đổi tháșż giới
50 cĂŽng ty lĂ m thay đổi tháșż giới50 cĂŽng ty lĂ m thay đổi tháșż giới
50 cĂŽng ty lĂ m thay đổi tháșż giớibauloc
 
Intermark Serviced Apartments
Intermark Serviced ApartmentsIntermark Serviced Apartments
Intermark Serviced Apartmentskatekudrina
 
Thuy ngoc-thuc trangnhanxet
Thuy ngoc-thuc trangnhanxetThuy ngoc-thuc trangnhanxet
Thuy ngoc-thuc trangnhanxetMrZan Nguyễn
 
Huong trang-giai phap
Huong trang-giai phapHuong trang-giai phap
Huong trang-giai phapMrZan Nguyễn
 
For travel agency
For travel agencyFor travel agency
For travel agencykatekudrina
 
Thao thuc trang
Thao thuc trangThao thuc trang
Thao thuc trangMrZan Nguyễn
 
Literacy at stdl
Literacy at stdlLiteracy at stdl
Literacy at stdlAnna Pederson
 
Háș­u thuc trang
Háș­u thuc trangHáș­u thuc trang
Háș­u thuc trangMrZan Nguyễn
 
Chia khoa song gian di
Chia khoa song gian diChia khoa song gian di
Chia khoa song gian diVinh Văn
 

Weitere Àhnliche Inhalte

Was ist angesagt?

Sach ve thuong mai dien tu
Sach ve thuong mai dien tuSach ve thuong mai dien tu
Sach ve thuong mai dien tuDuong Nguyen Dai
 
Ban tin 56 HAWA - Go va Noi that
Ban tin 56 HAWA - Go va Noi that Ban tin 56 HAWA - Go va Noi that
Ban tin 56 HAWA - Go va Noi thatHAWA Viet Nam
 
18 quy luat bat bien phat trien thuong hieu cong ty
18 quy luat bat bien phat trien thuong hieu cong ty18 quy luat bat bien phat trien thuong hieu cong ty
18 quy luat bat bien phat trien thuong hieu cong tySon Nguyen
 
Quyền sở hữu trĂ­ tuệ - một điều kiện cho phĂĄt triển kinh táșż tri thức ở Việt N...
Quyền sở hữu trĂ­ tuệ - một điều kiện cho phĂĄt triển kinh táșż tri thức ở Việt N...Quyền sở hữu trĂ­ tuệ - một điều kiện cho phĂĄt triển kinh táșż tri thức ở Việt N...
Quyền sở hữu trĂ­ tuệ - một điều kiện cho phĂĄt triển kinh táșż tri thức ở Việt N...Kien Thuc
 
Ban tin 54 HAWA - Go va Noi that
Ban tin 54 HAWA - Go va Noi that Ban tin 54 HAWA - Go va Noi that
Ban tin 54 HAWA - Go va Noi thatHAWA Viet Nam
 
Ban tin 57 HAWA - Go va Noi that
Ban tin 57 HAWA - Go va Noi that Ban tin 57 HAWA - Go va Noi that
Ban tin 57 HAWA - Go va Noi that HAWA Viet Nam
 
50 cong ty lam thay doi the gioi
50 cong ty lam thay doi the gioi50 cong ty lam thay doi the gioi
50 cong ty lam thay doi the gioiĐáș·ng Vui
 
Ho chi minh toan tap tap 5
Ho chi minh toan tap tap 5Ho chi minh toan tap tap 5
Ho chi minh toan tap tap 5Wild Wolf
 
KhĂĄc biệt hay lĂ  cháșżt - NLL
KhĂĄc biệt hay lĂ  cháșżt - NLLKhĂĄc biệt hay lĂ  cháșżt - NLL
KhĂĄc biệt hay lĂ  cháșżt - NLLĐào TáșĄo Nll
 
NhĂ  lĂŁnh đáșĄo trong báșĄn
NhĂ  lĂŁnh đáșĄo trong báșĄnNhĂ  lĂŁnh đáșĄo trong báșĄn
NhĂ  lĂŁnh đáșĄo trong báșĄnSá»± Kiện Hay
 
50 cĂŽng ty lĂ m thay đổi tháșż giới
50 cĂŽng ty lĂ m thay đổi tháșż giới50 cĂŽng ty lĂ m thay đổi tháșż giới
50 cĂŽng ty lĂ m thay đổi tháșż giớibauloc
 

Was ist angesagt? (14)

Tam ly quan_tri_kd-ts_thai_tri_dung(r)
Tam ly quan_tri_kd-ts_thai_tri_dung(r)Tam ly quan_tri_kd-ts_thai_tri_dung(r)
Tam ly quan_tri_kd-ts_thai_tri_dung(r)
 
Sach ve thuong mai dien tu
Sach ve thuong mai dien tuSach ve thuong mai dien tu
Sach ve thuong mai dien tu
 
1001 y-tuong-dot-pha-trong-quang-cao
1001 y-tuong-dot-pha-trong-quang-cao1001 y-tuong-dot-pha-trong-quang-cao
1001 y-tuong-dot-pha-trong-quang-cao
 
Ban tin 56 HAWA - Go va Noi that
Ban tin 56 HAWA - Go va Noi that Ban tin 56 HAWA - Go va Noi that
Ban tin 56 HAWA - Go va Noi that
 
18 quy luat bat bien phat trien thuong hieu cong ty
18 quy luat bat bien phat trien thuong hieu cong ty18 quy luat bat bien phat trien thuong hieu cong ty
18 quy luat bat bien phat trien thuong hieu cong ty
 
Quyền sở hữu trĂ­ tuệ - một điều kiện cho phĂĄt triển kinh táșż tri thức ở Việt N...
Quyền sở hữu trĂ­ tuệ - một điều kiện cho phĂĄt triển kinh táșż tri thức ở Việt N...Quyền sở hữu trĂ­ tuệ - một điều kiện cho phĂĄt triển kinh táșż tri thức ở Việt N...
Quyền sở hữu trĂ­ tuệ - một điều kiện cho phĂĄt triển kinh táșż tri thức ở Việt N...
 
Ban tin 54 HAWA - Go va Noi that
Ban tin 54 HAWA - Go va Noi that Ban tin 54 HAWA - Go va Noi that
Ban tin 54 HAWA - Go va Noi that
 
Ban tin 57 HAWA - Go va Noi that
Ban tin 57 HAWA - Go va Noi that Ban tin 57 HAWA - Go va Noi that
Ban tin 57 HAWA - Go va Noi that
 
DĂĄm nghÄ© lớn
DĂĄm nghÄ© lớnDĂĄm nghÄ© lớn
DĂĄm nghÄ© lớn
 
50 cong ty lam thay doi the gioi
50 cong ty lam thay doi the gioi50 cong ty lam thay doi the gioi
50 cong ty lam thay doi the gioi
 
Ho chi minh toan tap tap 5
Ho chi minh toan tap tap 5Ho chi minh toan tap tap 5
Ho chi minh toan tap tap 5
 
KhĂĄc biệt hay lĂ  cháșżt - NLL
KhĂĄc biệt hay lĂ  cháșżt - NLLKhĂĄc biệt hay lĂ  cháșżt - NLL
KhĂĄc biệt hay lĂ  cháșżt - NLL
 
NhĂ  lĂŁnh đáșĄo trong báșĄn
NhĂ  lĂŁnh đáșĄo trong báșĄnNhĂ  lĂŁnh đáșĄo trong báșĄn
NhĂ  lĂŁnh đáșĄo trong báșĄn
 
50 cĂŽng ty lĂ m thay đổi tháșż giới
50 cĂŽng ty lĂ m thay đổi tháșż giới50 cĂŽng ty lĂ m thay đổi tháșż giới
50 cĂŽng ty lĂ m thay đổi tháșż giới
 

Andere mochten auch

Intermark Serviced Apartments
Intermark Serviced ApartmentsIntermark Serviced Apartments
Intermark Serviced Apartmentskatekudrina
 
Thuy ngoc-thuc trangnhanxet
Thuy ngoc-thuc trangnhanxetThuy ngoc-thuc trangnhanxet
Thuy ngoc-thuc trangnhanxetMrZan Nguyễn
 
For travel agency
For travel agencyFor travel agency
For travel agencykatekudrina
 
Literacy at stdl
Literacy at stdlLiteracy at stdl
Literacy at stdlAnna Pederson
 
Chia khoa song gian di
Chia khoa song gian diChia khoa song gian di
Chia khoa song gian diVinh Văn
 
Aprica presto-stroller-tea-leaf-green.ppt
Aprica presto-stroller-tea-leaf-green.pptAprica presto-stroller-tea-leaf-green.ppt
Aprica presto-stroller-tea-leaf-green.pptJohn_joe
 
Jeep liberty-limited-urban-terrain-stroller-spark.ppt
Jeep liberty-limited-urban-terrain-stroller-spark.pptJeep liberty-limited-urban-terrain-stroller-spark.ppt
Jeep liberty-limited-urban-terrain-stroller-spark.pptJohn_joe
 
About Me Presentation
About Me PresentationAbout Me Presentation
About Me PresentationTheUrbanRocker
 
Đ˜ĐœŃ‚Đ”Ń€ĐŒĐ°Ń€Đș Đ„ĐŸŃĐżĐžŃ‚Đ°Đ»ĐžŃ‚Đž
Đ˜ĐœŃ‚Đ”Ń€ĐŒĐ°Ń€Đș Đ„ĐŸŃĐżĐžŃ‚Đ°Đ»ĐžŃ‚ĐžĐ˜ĐœŃ‚Đ”Ń€ĐŒĐ°Ń€Đș Đ„ĐŸŃĐżĐžŃ‚Đ°Đ»ĐžŃ‚Đž
Đ˜ĐœŃ‚Đ”Ń€ĐŒĐ°Ń€Đș Đ„ĐŸŃĐżĐžŃ‚Đ°Đ»ĐžŃ‚Đžkatekudrina
 
Jeep liberty-sport-x-all-terrain-stroller-sonar.ppt
Jeep liberty-sport-x-all-terrain-stroller-sonar.pptJeep liberty-sport-x-all-terrain-stroller-sonar.ppt
Jeep liberty-sport-x-all-terrain-stroller-sonar.pptJohn_joe
 
Graco metro lite-stroller-rittenhouse.ppt
Graco metro lite-stroller-rittenhouse.pptGraco metro lite-stroller-rittenhouse.ppt
Graco metro lite-stroller-rittenhouse.pptJohn_joe
 
Isa presentation english
Isa presentation englishIsa presentation english
Isa presentation englishkatekudrina
 

Andere mochten auch (17)

Intermark Serviced Apartments
Intermark Serviced ApartmentsIntermark Serviced Apartments
Intermark Serviced Apartments
 
Thuy ngoc-thuc trangnhanxet
Thuy ngoc-thuc trangnhanxetThuy ngoc-thuc trangnhanxet
Thuy ngoc-thuc trangnhanxet
 
Huong trang-giai phap
Huong trang-giai phapHuong trang-giai phap
Huong trang-giai phap
 
For travel agency
For travel agencyFor travel agency
For travel agency
 
Thao thuc trang
Thao thuc trangThao thuc trang
Thao thuc trang
 
Literacy at stdl
Literacy at stdlLiteracy at stdl
Literacy at stdl
 
Háș­u thuc trang
Háș­u thuc trangHáș­u thuc trang
Háș­u thuc trang
 
Chia khoa song gian di
Chia khoa song gian diChia khoa song gian di
Chia khoa song gian di
 
Duc giai phap
Duc giai phapDuc giai phap
Duc giai phap
 
Aprica presto-stroller-tea-leaf-green.ppt
Aprica presto-stroller-tea-leaf-green.pptAprica presto-stroller-tea-leaf-green.ppt
Aprica presto-stroller-tea-leaf-green.ppt
 
Jeep liberty-limited-urban-terrain-stroller-spark.ppt
Jeep liberty-limited-urban-terrain-stroller-spark.pptJeep liberty-limited-urban-terrain-stroller-spark.ppt
Jeep liberty-limited-urban-terrain-stroller-spark.ppt
 
About Me Presentation
About Me PresentationAbout Me Presentation
About Me Presentation
 
Đ˜ĐœŃ‚Đ”Ń€ĐŒĐ°Ń€Đș Đ„ĐŸŃĐżĐžŃ‚Đ°Đ»ĐžŃ‚Đž
Đ˜ĐœŃ‚Đ”Ń€ĐŒĐ°Ń€Đș Đ„ĐŸŃĐżĐžŃ‚Đ°Đ»ĐžŃ‚ĐžĐ˜ĐœŃ‚Đ”Ń€ĐŒĐ°Ń€Đș Đ„ĐŸŃĐżĐžŃ‚Đ°Đ»ĐžŃ‚Đž
Đ˜ĐœŃ‚Đ”Ń€ĐŒĐ°Ń€Đș Đ„ĐŸŃĐżĐžŃ‚Đ°Đ»ĐžŃ‚Đž
 
Jeep liberty-sport-x-all-terrain-stroller-sonar.ppt
Jeep liberty-sport-x-all-terrain-stroller-sonar.pptJeep liberty-sport-x-all-terrain-stroller-sonar.ppt
Jeep liberty-sport-x-all-terrain-stroller-sonar.ppt
 
Graco metro lite-stroller-rittenhouse.ppt
Graco metro lite-stroller-rittenhouse.pptGraco metro lite-stroller-rittenhouse.ppt
Graco metro lite-stroller-rittenhouse.ppt
 
Isa presentation english
Isa presentation englishIsa presentation english
Isa presentation english
 
Hong ha tongquan
Hong ha tongquanHong ha tongquan
Hong ha tongquan
 

Ähnlich wie Henryfordforddatthegioilen4banhxe

GÆ°ÆĄng doanh nhĂąn: Henry Ford & Ford - Đáș·t tháșż giới lĂȘn 4 bĂĄnh xe
GÆ°ÆĄng doanh nhĂąn: Henry Ford & Ford - Đáș·t tháșż giới lĂȘn 4 bĂĄnh xeGÆ°ÆĄng doanh nhĂąn: Henry Ford & Ford - Đáș·t tháșż giới lĂȘn 4 bĂĄnh xe
GÆ°ÆĄng doanh nhĂąn: Henry Ford & Ford - Đáș·t tháșż giới lĂȘn 4 bĂĄnh xeOceanEnt
 
Bi quyet tay trang thanh trieu phu
Bi quyet tay trang thanh trieu phuBi quyet tay trang thanh trieu phu
Bi quyet tay trang thanh trieu phuWilliam Smith
 
Bi quyet tay trang thanh trieu phu
Bi quyet tay trang thanh trieu phuBi quyet tay trang thanh trieu phu
Bi quyet tay trang thanh trieu phuCanh Ket
 
Bi quyettaytrangthanhtrieuphu
Bi quyettaytrangthanhtrieuphuBi quyettaytrangthanhtrieuphu
Bi quyettaytrangthanhtrieuphukhosachdientu2015
 
NhĂ  lĂŁnh đáșĄo trong báșĄn
NhĂ  lĂŁnh đáșĄo trong báșĄnNhĂ  lĂŁnh đáșĄo trong báșĄn
NhĂ  lĂŁnh đáșĄo trong báșĄnkhosachdientu2015
 
Danhthucdnangngucuaban
DanhthucdnangngucuabanDanhthucdnangngucuaban
Danhthucdnangngucuabanhunglinhn21
 
Walmart sieu thi ban le lon nhat the gioi
Walmart sieu thi ban le lon nhat the gioiWalmart sieu thi ban le lon nhat the gioi
Walmart sieu thi ban le lon nhat the gioiduongle0
 
Walmart siĂȘu thị bĂĄn láș»
Walmart siĂȘu thị bĂĄn láș»Walmart siĂȘu thị bĂĄn láș»
Walmart siĂȘu thị bĂĄn láș»khosachdientu2015
 
Phuong thuc-dan-dau-thi-truong
Phuong thuc-dan-dau-thi-truongPhuong thuc-dan-dau-thi-truong
Phuong thuc-dan-dau-thi-truongXuan Le
 
Vuon den su hoan thien
Vuon den su hoan thienVuon den su hoan thien
Vuon den su hoan thienĐáș·ng Vui
 
Vuon den su hoan thien
Vuon den su hoan thienVuon den su hoan thien
Vuon den su hoan thienkhosachdientu2015
 
Vuon den su hoan thien
Vuon den su hoan thienVuon den su hoan thien
Vuon den su hoan thienĐáș·ng Vui
 
VÆ°ÆĄn đáșżn sá»± hoĂ n thiện
VÆ°ÆĄn đáșżn sá»± hoĂ n thiệnVÆ°ÆĄn đáșżn sá»± hoĂ n thiện
VÆ°ÆĄn đáșżn sá»± hoĂ n thiệnPhamGiaTrang
 
Vuon den su hoan thien
Vuon den su hoan thienVuon den su hoan thien
Vuon den su hoan thienDuong Millionaire
 
VÆ°ÆĄn đáșżn sá»± hoĂ n thiện better than good - zig ziglar
VÆ°ÆĄn đáșżn sá»± hoĂ n thiện better than good - zig ziglarVÆ°ÆĄn đáșżn sá»± hoĂ n thiện better than good - zig ziglar
VÆ°ÆĄn đáșżn sá»± hoĂ n thiện better than good - zig ziglarkhosachdientu2015
 
VÆ°ÆĄn đáșżn sá»± hoĂ n thiện
VÆ°ÆĄn đáșżn sá»± hoĂ n thiệnVÆ°ÆĄn đáșżn sá»± hoĂ n thiện
VÆ°ÆĄn đáșżn sá»± hoĂ n thiệnbauloc
 
Nghee thuat thuong_thuyett - www.beenvn.com - tu sach online
Nghee thuat thuong_thuyett - www.beenvn.com - tu sach online Nghee thuat thuong_thuyett - www.beenvn.com - tu sach online
Nghee thuat thuong_thuyett - www.beenvn.com - tu sach online leedavid123
 
Để Ä‘Æ°á»Łc trọng dỄng vĂ  đãi ngộ
Để Ä‘Æ°á»Łc trọng dỄng vĂ  đãi ngộĐể Ä‘Æ°á»Łc trọng dỄng vĂ  đãi ngộ
Để Ä‘Æ°á»Łc trọng dỄng vĂ  đãi ngộSon Nguyen
 

Ähnlich wie Henryfordforddatthegioilen4banhxe (20)

GÆ°ÆĄng doanh nhĂąn: Henry Ford & Ford - Đáș·t tháșż giới lĂȘn 4 bĂĄnh xe
GÆ°ÆĄng doanh nhĂąn: Henry Ford & Ford - Đáș·t tháșż giới lĂȘn 4 bĂĄnh xeGÆ°ÆĄng doanh nhĂąn: Henry Ford & Ford - Đáș·t tháșż giới lĂȘn 4 bĂĄnh xe
GÆ°ÆĄng doanh nhĂąn: Henry Ford & Ford - Đáș·t tháșż giới lĂȘn 4 bĂĄnh xe
 
Bi quyet tay trang thanh trieu phu
Bi quyet tay trang thanh trieu phuBi quyet tay trang thanh trieu phu
Bi quyet tay trang thanh trieu phu
 
Bi quyet tay trang thanh trieu phu
Bi quyet tay trang thanh trieu phuBi quyet tay trang thanh trieu phu
Bi quyet tay trang thanh trieu phu
 
Bi quyettaytrangthanhtrieuphu
Bi quyettaytrangthanhtrieuphuBi quyettaytrangthanhtrieuphu
Bi quyettaytrangthanhtrieuphu
 
NhĂ  lĂŁnh đáșĄo trong báșĄn
NhĂ  lĂŁnh đáșĄo trong báșĄnNhĂ  lĂŁnh đáșĄo trong báșĄn
NhĂ  lĂŁnh đáșĄo trong báșĄn
 
Danhthucdnangngucuaban
DanhthucdnangngucuabanDanhthucdnangngucuaban
Danhthucdnangngucuaban
 
Walmart sieu thi ban le lon nhat the gioi
Walmart sieu thi ban le lon nhat the gioiWalmart sieu thi ban le lon nhat the gioi
Walmart sieu thi ban le lon nhat the gioi
 
Walmart siĂȘu thị bĂĄn láș»
Walmart siĂȘu thị bĂĄn láș»Walmart siĂȘu thị bĂĄn láș»
Walmart siĂȘu thị bĂĄn láș»
 
Phuong thuc-dan-dau-thi-truong
Phuong thuc-dan-dau-thi-truongPhuong thuc-dan-dau-thi-truong
Phuong thuc-dan-dau-thi-truong
 
Vuon den su hoan thien
Vuon den su hoan thienVuon den su hoan thien
Vuon den su hoan thien
 
Vuon den su hoan thien
Vuon den su hoan thienVuon den su hoan thien
Vuon den su hoan thien
 
Vuon den su hoan thien
Vuon den su hoan thienVuon den su hoan thien
Vuon den su hoan thien
 
Vuon den su hoan thien
Vuon den su hoan thien Vuon den su hoan thien
Vuon den su hoan thien
 
VÆ°ÆĄn đáșżn sá»± hoĂ n thiện
VÆ°ÆĄn đáșżn sá»± hoĂ n thiệnVÆ°ÆĄn đáșżn sá»± hoĂ n thiện
VÆ°ÆĄn đáșżn sá»± hoĂ n thiện
 
Vuon den su hoan thien
Vuon den su hoan thienVuon den su hoan thien
Vuon den su hoan thien
 
VÆ°ÆĄn đáșżn sá»± hoĂ n thiện better than good - zig ziglar
VÆ°ÆĄn đáșżn sá»± hoĂ n thiện better than good - zig ziglarVÆ°ÆĄn đáșżn sá»± hoĂ n thiện better than good - zig ziglar
VÆ°ÆĄn đáșżn sá»± hoĂ n thiện better than good - zig ziglar
 
VÆ°ÆĄn đáșżn sá»± hoĂ n thiện
VÆ°ÆĄn đáșżn sá»± hoĂ n thiệnVÆ°ÆĄn đáșżn sá»± hoĂ n thiện
VÆ°ÆĄn đáșżn sá»± hoĂ n thiện
 
Nghee thuat thuong_thuyett - www.beenvn.com - tu sach online
Nghee thuat thuong_thuyett - www.beenvn.com - tu sach online Nghee thuat thuong_thuyett - www.beenvn.com - tu sach online
Nghee thuat thuong_thuyett - www.beenvn.com - tu sach online
 
Để Ä‘Æ°á»Łc trọng dỄng vĂ  đãi ngộ
Để Ä‘Æ°á»Łc trọng dỄng vĂ  đãi ngộĐể Ä‘Æ°á»Łc trọng dỄng vĂ  đãi ngộ
Để Ä‘Æ°á»Łc trọng dỄng vĂ  đãi ngộ
 
Thoi quen thu 8
Thoi quen thu 8 Thoi quen thu 8
Thoi quen thu 8
 

Henryfordforddatthegioilen4banhxe

  • 1. ÀAÅO KINH DOANH VIÏÅT NAM VA THÏË GIÚÁI Henry Ford vaĂą FORD ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE LĂŻ Minh ToaĂąn vaĂą caĂĄc chuyĂŻn gia cuĂŁa PACE TĂȘĂ„p saĂĄch naĂąy laĂą möÄt phĂȘĂŹn trong böÄ saĂĄch ÀAÅO KINH DOANH VIÏÅT NAM VA THÏË GIÚÁI. VaĂą böÄ saĂĄch naĂąy laĂą kĂŻĂ«t quaĂŁ cuĂŁa dûÄ aĂĄn nghiĂŻn cûåu mang tĂŻn Ài tĂČm ÀaĂ„o Kinh doanh cuĂŁa ViĂŻĂ„t Nam vaĂą ThĂŻĂ« giĂșĂĄi do caĂĄc chuyĂŻn gia cuĂŁa PACE cuĂąng möÄt söë taĂĄc giaĂŁ phöëi hĂșĂ„p thûÄc hiĂŻĂ„n. ChĂČu traĂčch nhieĂ€m xuaĂĄt baĂ»n: Ts. QuaĂčch Thu NguyeĂ€t BieĂąn taĂ€p: ThaĂžnh Nam PhaĂŻm NguyeĂŁn KyĂ” thuaĂ€t vi tĂ­nh: Copyright©2007 by PACE HöÔu BaĂ©c Söûa baĂ»n in: PACE giûÀ baĂŁn quyĂŻĂŹn BĂŹa: Mai Khanh + Thanh HaĂž BöÄ saĂĄch Ă aĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c Ă Ăčng kyĂĄ baĂŁn quyĂŻĂŹn, moĂ„i thöng tin xin vui loĂąng gûãi vĂŻĂŹ: PACE NHAØ XUAÁT BAÛN TREÛ 161B LyĂč ChĂ­nh ThaĂ©ng - QuaĂ€n 3 - ThaĂžnh phoĂĄ HoĂ  ChĂ­ Minh ÑT: 9316289 - 9316211 - 8465595 - 8465596 - 9350973 Fax: 84.8.8437450 - E-mail: nxbtre@ hcm.vnn.vn Website: http://www.nxbtre.com.vn ToĂąa nhaĂą PACE 341 NguyĂŻĂźn TraĂ€i, QuĂȘĂ„n 1 TP. HöÏ Chñ Minh, ViĂŻĂ„t Nam Email: BOOK@pace.edu.vn In lĂȘĂŹn thûå nhĂȘĂ«t taĂ„i TP.HCM, do NhaĂą xuĂȘĂ«t baĂŁn TreĂŁ ĂȘĂ«n haĂąnh. TaĂĄc giaĂŁ tĂȘĂ„p saĂĄch: LĂŻ Minh ToaĂąn (möÄt phĂȘĂŹn cuĂŁa dûÄ aĂĄn) vaĂą caĂĄc chuyĂŻn gia cuĂŁa PACE GiaĂĄm àöëc Ă iĂŻĂŹu phöëi dûÄ aĂĄn: TrĂȘĂŹn VuĂ€ NguyĂŻn NhoĂĄm biĂŻn tĂȘĂ„p vaĂą Ă iĂŻĂŹu phöëi dûÄ aĂĄn: TrĂȘĂŹn VuĂ€ NguyĂŻn NguyĂŻĂźn DĂ»Ășng HiĂŻĂ«u NguyĂŻĂźn HöÏng Dung NguyĂŻĂźn ThĂ” HaĂą CHI NHAÙNH NHAØ XUAÁT BAÛN TREÛ TAÏI HAØ NOÄI 20 ngoĂ” 91, NguyeĂŁn ChĂ­ Thanh, QuaĂ€n ÑoĂĄng Ña - HaĂž NoĂ€i ÑT & Fax: (04) 7734544 E-mail: vanphongnxbtre@ hn.vnn.vn
  • 2. MuĂ„c luĂ„c CuĂąng baĂ„n Ă oĂ„c KIÏËM TIÏÌN HAY PHUÅNG SÛÅ XAÄ HÖÅI? LĂșĂąi noĂĄi Ă ĂȘĂŹu 7 23 PhĂȘĂŹn I. TYà PHUÁ, CON NHA NGHEÂO VA CHIÏËC MAÁY BAY GIÊËY 29 ChĂ»Ășng 1. 24 GIÚ TRONG ÀÚÂI MÖÅT NGÛÚÂI ÀÙÅC BIÏÅT 6 giĂșĂą saĂĄng: BûÀa Ă iĂŻĂ­m tĂȘm Ă ĂȘĂ„m chĂȘĂ«t Anh 30 9 giĂșĂą: ThĂŻĂ« naĂąo laĂą sûÄ nhĂȘn Ă aĂ„o cao caĂŁ nhĂȘĂ«t? 44 10 giĂșĂą: NĂ»ĂșĂĄc cĂșĂą hoĂąa bĂČnh 49 12 giĂșĂą trĂ»a: ThĂ»ĂșĂŁng thûåc bûÀa Ăčn cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi ngheĂąo 54 2 giĂșĂą chiĂŻĂŹu: ChuĂĄng ta seĂ€ tung ra mĂȘĂźu xe mĂșĂĄi! 58 3 giĂșĂą chiĂŻĂŹu: NhûÀng gĂ»Ășng mĂčĂ„t quan troĂ„ng cuĂŁa nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€ 65 10 giĂșĂą Ă ĂŻm: Chim sĂčĂŠt seĂ€ bay thi cuĂąng Ă aĂąn sĂŻĂ«u! 71 81 ChĂ»Ășng 2. TYà PHUÁ XAÂI TIÏÌN Töi biĂŻĂ«t rĂčçng ngĂ»ĂșĂąi ngheĂąo thiĂŻĂ«u chöß chûÀa bĂŻĂ„nh... 83 ... VaĂą thiĂŻĂ«u möÄt nĂși Ă ĂŻĂ­ hoĂ„c haĂąnh Ă aĂąng hoaĂąng 87 TĂȘĂ«t nhiĂŻn, moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi cĂȘĂŹn biĂŻĂ«t vĂŻĂŹ lĂ”ch sûã dĂȘn töÄc mĂČnh 90 PhĂȘĂŹn II. NhoĂĄm chuyĂŻn gia, nhoĂĄm Ă iĂŻĂŹu phöëi, nhoĂĄm taĂĄc giaĂŁ vaĂą nhoĂĄm biĂŻn tĂȘĂ„p cuĂŁa dûÄ aĂĄn nghiĂŻn cûåu Ài tĂČm ÀaĂ„o Kinh doanh ViĂŻĂ„t Nam vaĂą ThĂŻĂ« giĂșĂĄi xin chĂȘn thaĂąnh caĂŁm Ășn caĂĄc cöng ty, cĂș quan, Ă Ășn vĂ” vaĂą caĂĄc caĂĄ nhĂȘn Ă aĂ€ nhiĂŻĂ„t tĂČnh höß trĂșĂ„ thöng tin, tĂ» liĂŻĂ„u trong viĂŻĂ„c triĂŻĂ­n khai dûÄ aĂĄn nghiĂŻn cûåu vaĂą thûÄc hiĂŻĂ„n tĂȘĂ„p saĂĄch naĂąy. 4 HENRY FORD & FORD NHÛÄNG QUYÏËT ÀÕNH GOÁP PHÊÌN THAY ÀÖÍI THÏË GIÚÁI ChĂ»Ășng 1. 97 NAÂY ANH EM, CHUÁNG TA KHÖNG KIÏËM TIÏÌN BÙÇNG MOÅI GIAÁ! ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE 5
  • 3. 111 ChĂ»Ășng 2. ÀÚN GIAÃN LA THÏË GIÚÁI NAÂY CÊÌN ÀÛÚÅC PHUÅC VUÅ! Mößi ngĂ»ĂșĂąi Ă ĂŻĂŹu cĂȘĂŹn möÄt chiĂŻĂ«c ö-tö 112 Cöng thûåc kinh doanh “cho Ă i röÏi seĂ€ nhĂȘĂ„n” 119 TiĂŻu chuĂȘĂ­n hoĂĄa khaĂĄch haĂąng 130 137 ChĂ»Ășng 3. ÀÙÅT CAà THÏË GIÚÁI TRÏN NHÛÄNG BAÁNH XE CuĂąng baĂ„n Ă oĂ„c KIÏËM TIÏÌN HAY PHUÅNG SÛÅ XAÄ HÖÅI? Nhu cĂȘĂŹu xaĂ€ höÄi röÄng lĂșĂĄn hĂșn nhiĂŻĂŹu. PhaĂŁi laĂąm viĂŻĂ„c tiĂŻĂ«p! 138 TiĂŻĂ«n ra thĂŻĂ« giĂșĂĄi 145 PhĂȘĂŹn III. HOÅC TÊÅP THÛÅC SÛÅ LA MÖÅT VIÏÅC VÔ ÀAÅI CĂȘu chuyĂŻĂ„n vĂŻĂŹ chiĂŻĂ«c nöÏi nĂȘĂ«u xuĂĄp cuĂŁa meÅ 156 SaĂĄch chĂ»a phaĂŁi laĂą tĂȘĂ«t caĂŁ 172 CĂȘĂ„u nhoĂĄc “thĂșĂ„ reĂąn” 12 tuöíi vaĂą “saĂĄng chĂŻĂ«â€ Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn176 PhĂȘĂŹn IV. “DI SAÃN” CUÃA FORD 185 ChĂ»Ășng 1. “ÀÖËI THUÔ, BAÅN BE VA NGÛÚÂI KÏË VÕ NhûÀng àöëi thuĂŁ xûång tĂȘĂŹm 186 NgĂ»ĂșĂąi kĂŻĂ« vĂ” 221 ChĂ»Ășng 2. 241 TÛÅ SÛÅ CUÃA HENRY FORD: PHUÅC VUÅ XAÄ HÖÅI LUÖN LA MUÅC TIÏU ÀI TRÛÚÁC LÚÅI NHUÊÅN SAÁCH THAM KHAÃO 6 252 HENRY FORD & FORD BöÄ saĂĄch maĂą baĂ„n Ă oĂ„c Ă ang cĂȘĂŹm trĂŻn tay laĂą kĂŻĂ«t quaĂŁ cuĂŁa dûÄ aĂĄn nghiĂŻn cûåu mang tĂŻn Ài tĂČm ÀaĂ„o Kinh doanh cuĂŁa ViĂŻĂ„t Nam vaĂą ThĂŻĂ« giĂșĂĄi do Töí hĂșĂ„p GiaĂĄo duĂ„c PACE thûÄc hiĂŻĂ„n trong suöët 14 thaĂĄng vûùa qua. ChuĂĄng töi Ă ĂčĂ„t tĂŻn cho böÄ saĂĄch naĂąy laĂą ÀaĂ„o Kinh doanh ViĂŻĂ„t Nam vaĂą ThĂŻĂ« giĂșĂĄi vĂșĂĄi mong muöën Ă Ă»ĂșĂ„c chia seĂŁ cuĂąng baĂ„n Ă oĂ„c, Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t laĂą baĂ„n Ă oĂ„c doanh nhĂȘn vaĂą baĂ„n Ă oĂ„c quan tĂȘm Ă ĂŻĂ«n kinh doanh, nhûÀng kiĂŻĂ«n giaĂŁi vĂŻĂŹ haĂąng loaĂ„t caĂĄc cĂȘu hoĂŁi nhĂ»: “Kinh doanh laĂą gĂČ?”, “Doanh nhĂȘn laĂą ai?”, “ÀĂȘu laĂą ‘àaĂ„o’ cuĂŁa nghĂŻĂŹ kinh doanh?” vaĂą “TaĂ„i sao kinh doanh laĂą möÄt nghĂŻĂŹ cao quyĂĄ vaĂą xûång Ă aĂĄng Ă Ă»ĂșĂ„c xaĂ€ höÄi tön vinh?”... Tûù cĂȘu chuyĂŻĂ„n cuĂŁa nhûÀng huyĂŻĂŹn thoaĂ„i doanh nhĂȘn thĂŻĂ« giĂșĂĄi ÀöÄi nguĂ€ chuyĂŻn gia cuĂŁa PACE cuĂąng caĂĄc cöÄng sûÄ Ă aĂ€ nghiĂŻn cûåu cuöÄc Ă ĂșĂąi vaĂą sûÄ nghiĂŻĂ„p cuĂŁa 25 doanh nhĂȘn huyĂŻĂŹn thoaĂ„i, Ă ĂŻĂ«n tûù 25 tĂȘĂ„p Ă oaĂąn kinh doanh dĂȘĂźn Ă ĂȘĂŹu trong nhûÀng baĂŁng xĂŻĂ«p haĂ„ng doanh nghiĂŻĂ„p trĂŻn toaĂąn thĂŻĂ« giĂșĂĄi, nhĂčçm tĂČm kiĂŻĂ«m “caĂĄi Ă aĂ„o”, caĂĄi triĂŻĂ«t lyĂĄ cöët loĂ€i trong kinh doanh cuĂŁa hoĂ„. MuĂ„c àñch laĂą Ă ĂŻĂ­ lyĂĄ giaĂŁi xem vĂČ sao hoĂ„ laĂą nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi kiĂŻĂ«m tiĂŻĂŹn nhanh nhĂȘĂ«t, kiĂŻĂ«m tiĂŻĂŹn nhiĂŻĂŹu nhĂȘĂ«t vaĂą kiĂŻĂ«m tiĂŻĂŹn bĂŻĂŹn vûÀng nhĂȘĂ«t thĂŻĂ« giĂșĂĄi, àöÏng thĂșĂąi hoĂ„ laĂ„i Ă Ă»ĂșĂ„c xaĂ€ höÄi Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t kñnh troĂ„ng? ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE 7
  • 4. PhĂȘn tñch tûùng chĂčĂ„ng Ă Ă»ĂșĂąng, tûùng möëc sûÄ nghiĂŻĂ„p, tûùng bĂ»ĂșĂĄc thĂčng trĂȘĂŹm... cuĂŁa nhûÀng huyĂŻĂŹn thoaĂ„i doanh nhĂȘn naĂąy, chuĂĄng töi Ă aĂ€ Ă uĂĄc kĂŻĂ«t Ă Ă»ĂșĂ„c nhûÀng neĂĄt chung nhĂȘĂ«t, noĂĄi chñnh xaĂĄc hĂșn, laĂą nhûÀng yĂŻĂ«u töë khiĂŻĂ«n hoĂ„ trĂșĂŁ nĂŻn vĂŽ Ă aĂ„i, trĂșĂŁ thaĂąnh nhûÀng doanh nhĂȘn huyĂŻĂŹn thoaĂ„i. ÀoĂĄ laĂą sûÄ khao khaĂĄt, laĂą niĂŻĂŹm Ă am mĂŻ möÄt caĂĄch maĂ€nh liĂŻĂ„t Ă ĂŻĂ­ saĂĄng taĂ„o, Ă ĂŻĂ­ Ă em Ă ĂŻĂ«n thĂȘĂ„t nhiĂŻĂŹu giaĂĄ trĂ” mĂșĂĄi cho cuöÄc söëng vaĂą cho xaĂ€ höÄi. HoĂ„ Ă aĂ€ thûÄc hiĂŻĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ bĂčçng viĂŻĂ„c cöëng hiĂŻĂ«n caĂŁ cuöÄc Ă ĂșĂąi mĂČnh lĂȘĂźn viĂŻĂ„c truyĂŻĂŹn Ă aĂ„t, dĂȘĂźn Ă Ă»ĂșĂąng cho hĂȘĂ„u thĂŻĂ«. VĂČ vĂȘĂ„y maĂą ngaĂąy nay chuĂĄng ta Ă aĂ€ coĂĄ haĂąng loaĂ„t nhûÀng cĂȘu chuyĂŻĂ„n vĂŻĂŹ hoĂ„: ÀoĂĄ laĂą cĂȘu chuyĂŻĂ„n öng chuĂŁ haĂ€ng ö tö Ford Ă aĂ€ “àĂčĂ„t caĂŁ thĂŻĂ« giĂșĂĄi lĂŻn böën baĂĄnh xe”, laĂąm cho traĂĄi Ă ĂȘĂ«t “quay” nhanh hĂșn khi trao cho àöng Ă aĂŁo moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi trong xaĂ€ höÄi cĂș höÄi sĂșĂŁ hûÀu chiĂŻĂ«c xe ö tö - vöën trĂ»ĂșĂĄc Ă oĂĄ chĂł daĂąnh riĂŻng cho giĂșĂĄi thĂ»ĂșĂ„ng lĂ»u vaĂą nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi giaĂąu coĂĄ. ChĂł möÄt quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh giaĂŁi quyĂŻĂ«t “nhu cĂȘĂŹu lĂ»u chuyĂŻĂ­n” cho xaĂ€ höÄi, Henry Ford Ă aĂ€ laĂąm thay àöíi cuöÄc söëng cuĂŁa tĂȘĂ«t caĂŁ chuĂĄng ta. ÀoĂĄ laĂą cĂȘu chuyĂŻĂ„n chaĂąng trai Larry Page tin tĂ»ĂșĂŁng tuyĂŻĂ„t àöëi vaĂąo sûå mĂŻĂ„nh “töí chûåc laĂ„i hĂŻĂ„ thöëng thöng tin thĂŻĂ« giĂșĂĄi” cuĂŁa mĂČnh, kiĂŻn trĂČ cuĂąng Google theo Ă uöíi giĂȘĂ«c mĂș möÄt ngaĂąy naĂąo Ă oĂĄ, Google seĂ€ laĂą ngĂ»ĂșĂąi dĂȘĂźn Ă Ă»ĂșĂąng cho moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi tham gia vaĂąo thĂŻĂ« giĂșĂĄi mĂŻnh möng cuĂŁa tri thûåc, thöng tin trûÄc tuyĂŻĂ«n. ÀoĂĄ laĂą cĂȘu chuyĂŻĂ„n chaĂąng thanh niĂŻn Akio Morita bĂčçng moĂ„i giaĂĄ phaĂŁi Ă aĂĄp ûång nguyĂŻĂ„n voĂ„ng Ă Ă»ĂșĂ„c nghe Ă aĂąi phaĂĄt thanh Ă ĂŻĂ­ cĂȘĂ„p nhĂȘĂ„t thöng tin cuöÄc söëng cuĂŁa möÄt nĂ»ĂșĂĄc NhĂȘĂ„t hoang taĂąn sau chiĂŻĂ«n tranh, Ă ĂŻĂ«n khaĂĄt voĂ„ng “kiĂŻĂ«n taĂ„o möÄt nĂŻĂŹn giaĂŁi trñ tĂ»Ășng lai” cho caĂŁ thĂŻĂ« giĂșĂĄi maĂą Sony Ă ang söëng vaĂą saĂĄng taĂ„o mößi ngaĂąy. ÀoĂĄ laĂą cĂȘu chuyĂŻĂ„n Jorma Ollila, bĂčçng chiĂŻĂ«c Ă iĂŻĂ„n thoaĂ„i LĂșĂąi Ă ĂȘĂŹu cuĂŁa böÄ saĂĄch, chuĂĄng töi muöën kĂŻĂ­ laĂ„i vĂșĂĄi quyĂĄ vĂ” möÄt vaĂąi cĂȘu chuyĂŻĂ„n maĂą PACE luön tûÄ haĂąo khi tĂČm thĂȘĂ«y noĂĄ trong haĂąnh trĂČnh KhaĂĄt voĂ„ng Doanh trñ cuĂŁa mĂČnh trong suöët nhûÀng nĂčm vûùa qua: BaĂą chuĂŁ möÄt tiĂŻĂ„m taĂ„p hoĂĄa suöët ngaĂąy khöng vui vĂČ buön baĂĄn ĂŻĂ« ĂȘĂ­m. NhĂ»ng sau nhûÀng ngaĂąy thaĂĄng nhĂČn vaĂąo “mĂčĂŠt” khaĂĄch haĂąng, baĂą chĂșĂ„t nghĂŽ: “Sao töi khöng laĂą ngĂ»ĂșĂąi giaĂŁi quyĂŻĂ«t vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ nhu yĂŻĂ«u phĂȘĂ­m cho caĂŁ xoĂĄm?”. VaĂą moĂ„i chuyĂŻĂ„n thay àöíi. Tûù Ă oĂĄ, nhiĂŻĂŹu gia Ă ĂČnh chĂ»a khaĂĄ giaĂŁ trong khu phöë coĂĄ thĂŻĂ­ mua möÄt, hai goĂĄi mĂČ töm (maĂą khöng cĂȘĂŹn phaĂŁi mua caĂŁ thuĂąng mĂČ), möÄt teĂĄp böÄt ngoĂ„t (maĂą khöng cĂȘĂŹn phaĂŁi mua caĂŁ goĂĄi böÄt ngoĂ„t). BaĂą coĂĄ thĂŻĂ­ mĂșĂŁ cûãa luĂĄc mĂșĂą saĂĄng hay nûãa Ă ĂŻm, khi chĂčĂšng coĂąn nĂși naĂąo baĂĄn haĂąng nûÀa Ă ĂŻĂ­ Ă aĂĄp ûång nhu cĂȘĂŹu “hĂŻĂ«t chanh àöÄt xuĂȘĂ«t” hoĂčĂ„c “nhaĂą khöng coĂąn nĂ»ĂșĂĄc mĂčĂŠm”. Hay hĂșn nûÀa, moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi chĂł “xeĂ„t” möÄt hai bĂ»ĂșĂĄc chĂȘn laĂą coĂĄ ngay nhûÀng vĂȘĂ„t phĂȘĂ­m cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t nhĂȘĂ«t cho gia Ă ĂČnh. LaĂ„i thĂŻm 8 ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE HENRY FORD & FORD Nokia cuĂąng nhûÀng giaĂĄ trĂ” Ă Ă»ĂșĂ„c taĂ„o ra trong noĂĄ, öng khöng nhûÀng goĂĄp phĂȘĂŹn Ă Ă”nh daĂ„ng laĂ„i Ă ĂȘĂ«t nĂ»ĂșĂĄc PhĂȘĂŹn Lan trĂŻn baĂŁn àöÏ toaĂąn cĂȘĂŹu maĂą coĂąn kĂŻĂ«t nöëi caĂŁ thĂŻĂ« giĂșĂĄi naĂąy vaĂą laĂąm cho mößi chuĂĄng ta trĂșĂŁ nĂŻn “gĂȘĂŹn nhau” hĂșn. ÀoĂĄ laĂą cĂȘu chuyĂŻĂ„n khi nhĂčĂŠc Ă ĂŻĂ«n maĂĄy tñnh IBM, coĂĄ leĂ€ chuĂĄng ta seĂ€ khöng thĂŻĂ­ khöng nghĂŽ Ă ĂŻĂ«n hĂČnh aĂŁnh chûÀ Think vaĂą ngĂ»ĂșĂąi khai sinh ra noĂĄ, Thomas Watson Sr. IBM trĂșĂŁ thaĂąnh “gaĂ€ khöíng löÏ cuĂŁa thĂŻĂ« giĂșĂĄi” trong suöët gĂȘĂŹn möÄt trĂčm nĂčm qua cuĂ€ng chñnh laĂą nhĂșĂą chûÀ Think Ă oĂĄ, maĂą theo Thomas Watson Sr. thĂČ noĂĄ nghĂŽa laĂą: “MoĂ„i rĂčĂŠc röëi Ă ĂŻĂŹu coĂĄ thĂŻĂ­ giaĂŁi quyĂŻĂ«t nĂŻĂ«u ngĂ»ĂșĂąi ta chĂ”u khoĂĄ suy nghî”. Suy nghĂŽ Ă ĂŻĂ­ phuĂ„c vuĂ„ con ngĂ»ĂșĂąi chñnh laĂą bñ quyĂŻĂ«t thaĂąnh cöng cuĂŁa caĂĄc thĂŻĂ« hĂŻĂ„ IBM... Àïën nhûÀng cĂȘu chuyĂŻĂ„n maĂą chuĂĄng töi vĂȘĂźn thĂ»ĂșĂąng kĂŻĂ­ 9
  • 5. chuyĂŻĂ„n giaĂĄ caĂŁ cuĂŁa baĂą so vĂșĂĄi chĂșĂ„ vaĂą siĂŻu thĂ” cuĂ€ng chĂčĂšng chĂŻnh lĂŻĂ„ch laĂą bao. Ai cuĂ€ng Ă oaĂĄn ra kĂŻĂ«t quaĂŁ: cûãa tiĂŻĂ„m suöët ngaĂąy ngĂ»ĂșĂąi ra keĂŁ vaĂąo, baĂą thĂČ baĂĄn haĂąng luön tay vaĂą cĂ»ĂșĂąi noĂĄi luön miĂŻĂ„ng. Khöng chĂł tiĂŻĂŹn laĂ€i thu Ă Ă»ĂșĂ„c tĂčng cao, maĂą baĂą coĂąn coĂĄ “lĂșĂ„i nhuĂȘĂ„n” lĂșĂĄn nhĂȘĂ«t laĂą sûÄ quyĂĄ mĂŻĂ«n cuĂŁa moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi daĂąnh cho möÄt ngĂ»ĂșĂąi biĂŻĂ«t kinh doanh nhĂ» baĂą. CĂȘu chuyĂŻĂ„n thûå hai vĂŻĂŹ möÄt cĂș sĂșĂŁ saĂŁn xuĂȘĂ«t tuĂŁ sĂčĂŠt. NgĂ»ĂșĂąi ta thĂ»ĂșĂąng mua tuĂŁ cuĂŁa cĂș sĂșĂŁ naĂąy vĂŻĂŹ Ă ĂŻĂ­ àûÄng höÏ sĂș. MöÄt cĂș sĂșĂŁ beĂĄ xñu rĂȘĂ«t àößi bĂČnh thĂ»ĂșĂąng thĂČ liĂŻĂ„u coĂĄ mang trong ngĂ»ĂșĂąi “sûå mĂŻĂ„nh xaĂ€ höÄi”? Trong möÄt thĂșĂąi gian daĂąi, cĂș sĂșĂŁ hoaĂ„t àöÄng cĂȘĂŹm chûùng, cho Ă ĂŻĂ«n möÄt ngaĂąy öng chuĂŁ cuĂŁa noĂĄ thay àöíi caĂĄch nghĂŽ: töi khöng “baĂĄn tuĂŁ sĂčĂŠt” nûÀa, maĂą seĂ€ “baĂĄn giaĂŁi phaĂĄp lĂ»u trûÀ höÏ sĂș vĂčn phoĂąng”. Tûù Ă oĂĄ, öng vaĂą àöÏng sûÄ tiĂŻĂ«n haĂąnh nghiĂŻn cûåu Ă ĂŻĂ­ taĂ„o ra nhûÀng caĂĄi tuĂŁ sao cho coĂĄ thĂŻĂ­ chöëng Ă Ă»ĂșĂ„c möëi, moĂ„t, chöëng thĂȘĂ«m, ngĂčn tuĂŁ naĂąy thĂČ coĂĄ khoĂĄa kiĂŻn cöë Ă ĂŻĂ­ àûÄng höÏ sĂș quan troĂ„ng, ngĂčn tuĂŁ khaĂĄc thĂČ khöng cĂȘĂŹn khoĂĄa Ă ĂŻĂ­ dĂŻĂź keĂĄo ra keĂĄo vaĂąo... Öng cuĂ€ng chĂ”u khoĂĄ Ă i Ă ĂŻĂ«n caĂĄc vĂčn phoĂąng Ă ĂŻĂ­ nghiĂŻn cûåu maĂąu sĂșn, thay àöíi kñch cĂșĂ€, kiĂŻĂ­u daĂĄng... ThĂŻĂ« laĂą saĂŁn phĂȘĂ­m cuĂŁa öng coĂąn thĂŻm tñnh nĂčng laĂąm Ă eĂ„p cho caĂŁ vĂčn phoĂąng cuĂŁa caĂĄc cöng ty. ChĂł sau möÄt thĂșĂąi gian ngĂčĂŠn, cĂș sĂșĂŁ cuĂŁa öng Ă aĂ€ löÄt xaĂĄc vaĂą phaĂĄt triĂŻĂ­n rĂȘĂ«t nhanh. NhĂ» vĂȘĂ„y, doanh nghiĂŻĂ„p lĂșĂĄn hay nhoĂŁ tuĂąy thuöÄc vaĂąo vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ xaĂ€ höÄi maĂą hoĂ„ giaĂŁi quyĂŻĂ«t Ă Ă»ĂșĂ„c. BaĂą chuĂŁ taĂ„p hoĂĄa cuĂŁa khu phöë noĂ„ cuĂąng Sam Walton (öng chuĂŁ tĂȘĂ„p Ă oaĂąn baĂĄn leĂŁ lĂșĂĄn nhĂȘĂ«t thĂŻĂ« giĂșĂĄi Wal-Mart) Ă ĂŻĂŹu giaĂŁi quyĂŻĂ«t vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ mua sĂčĂŠm cuĂŁa xaĂ€ höÄi thöng qua viĂŻĂ„c mĂșĂŁ cûãa haĂąng baĂĄn leĂŁ. HoĂ„ chĂł khaĂĄc nhau vĂŻĂŹ phaĂ„m vi: xaĂ€ höÄi cuĂŁa baĂą chuĂŁ tiĂŻĂ„m taĂ„p hoĂĄa laĂą möÄt khu phöë, coĂąn xaĂ€ höÄi cuĂŁa Sam mang tĂȘĂŹm cĂșĂ€ thĂŻĂ« giĂșĂĄi. 10 HENRY FORD & FORD ÀiĂŻĂŹu xaĂ€ höÄi quan tĂȘm khöng phaĂŁi laĂą doanh nghiĂŻĂ„p Ă oĂĄ kiĂŻĂ«m Ă Ă»ĂșĂ„c bao nhiĂŻu maĂą laĂą hoĂ„ Ă aĂ€ mang laĂ„i gĂČ cho cöÄng àöÏng. ChĂčĂšng haĂ„n, trong khi tyĂŁ phuĂĄ NhĂȘĂ„t, Toyoda (“cha Ă eã” cuĂŁa Toyota), vĂșĂĄi tinh thĂȘĂŹn aĂĄi quöëc Ă Ă»ĂșĂ„c ngĂ»ĂșĂąi NhĂȘĂ„t xem nhĂ» anh huĂąng dĂȘn töÄc thĂČ tyĂŁ phuĂĄ Nga, Khodorkovsky (öng chuĂŁ cuĂŁa Yukos), öng ta laĂą ai trong mĂčĂŠt dĂȘn Nga thĂČ chĂł ngĂ»ĂșĂąi Nga mĂșĂĄi thĂȘĂ«u roĂ€. SûÄ khaĂĄc nhau naĂąy coĂĄ leĂ€ do caĂĄch thûåc kiĂŻĂ«m tiĂŻĂŹn cuĂŁa hoĂ„. NghĂŻĂŹ kinh doanh, xĂ»a nay vĂȘĂźn thĂ»ĂșĂąng bĂ” hiĂŻĂ­u chĂł nhĂ» laĂą nghĂŻĂŹ “kiĂŻĂ«m tiĂŻĂŹn”. NhĂ»ng thûÄc chĂȘĂ«t, khöng hĂŻĂŹ coĂĄ nghĂŻĂŹ kiĂŻĂ«m tiĂŻĂŹn, bĂșĂŁi nghĂŻĂŹ naĂąo thĂČ cuĂ€ng kiĂŻĂ«m tiĂŻĂŹn caĂŁ. ChĂčĂšng haĂ„n, luĂȘĂ„t sĂ» kiĂŻĂ«m tiĂŻĂŹn bĂčçng viĂŻĂ„c haĂąnh nghĂŻĂŹ luĂȘĂ„t, baĂĄc sĂŽ kiĂŻĂ«m tiĂŻĂŹn bĂčçng caĂĄch chûÀa bĂŻĂ„nh cûåu ngĂ»ĂșĂąi... VaĂą doanh nhĂȘn, ngĂ»ĂșĂąi haĂąnh nghĂŻĂŹ kinh doanh, cuĂ€ng kiĂŻĂ«m tiĂŻĂŹn bĂčçng caĂĄch laĂ€nh Ă aĂ„o möÄt doanh nghiĂŻĂ„p vaĂą thöng qua doanh nghiĂŻĂ„p Ă oĂĄ Ă ĂŻĂ­ giaĂŁi quyĂŻĂ«t vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ hay Ă aĂĄp ûång nhu cĂȘĂŹu naĂąo Ă oĂĄ cuĂŁa xaĂ€ höÄi. NhĂ»ng Ă iĂŻĂŹu khaĂĄc biĂŻĂ„t cuĂŁa nghĂŻĂŹ kinh doanh laĂą trong quaĂĄ trĂČnh haĂąnh nghĂŻĂŹ cuĂŁa mĂČnh doanh nhĂȘn khöng haĂąnh àöÄng möÄt caĂĄch Ă Ășn leĂŁ maĂą biĂŻĂ«t kiĂŻĂ«n taĂ„o ra caĂĄc chuößi giaĂĄ trĂ”. CuĂ„ thĂŻĂ­ hĂșn, hoĂ„ nĂčĂŠm lĂȘĂ«y möÄt doanh nghiĂŻĂ„p vaĂą tĂȘĂ„p hĂșĂ„p bĂŻn mĂČnh nhiĂŻĂŹu thaĂąnh viĂŻn Ă ĂŻĂ­ cuĂąng cöÄng hĂ»ĂșĂŁng laĂ„i nhĂčçm hĂČnh thaĂąnh möÄt sûåc maĂ„nh töíng lûÄc, tûù Ă oĂĄ taĂ„o ra nhiĂŻĂŹu giaĂĄ trĂ” hĂșn cho xaĂ€ höÄi. ÀoĂĄ cuĂ€ng chñnh laĂą lyĂĄ do maĂą nghĂŻĂŹ kinh doanh thĂ»ĂșĂąng kiĂŻĂ«m Ă Ă»ĂșĂ„c nhiĂŻĂŹu tiĂŻĂŹn hĂșn so vĂșĂĄi nhûÀng nghĂŻĂŹ khaĂĄc vaĂą vĂȘĂźn Ă Ă»ĂșĂ„c cöÄng àöÏng xaĂ€ höÄi uĂŁng höÄ. NghiĂŻn cûåu 25 huyĂŻĂŹn thoaĂ„i doanh nhĂȘn thĂŻĂ« giĂșĂĄi cho thĂȘĂ«y, duĂą coĂĄ quaĂĄ nhiĂŻĂŹu sûÄ khaĂĄc biĂŻĂ„t nhĂ»ng hoĂ„ Ă ĂŻĂŹu coĂĄ chung möÄt tĂ» tĂ»ĂșĂŁng chuĂŁ Ă aĂ„o: “Kinh doanh laĂą phuĂ„ng sûÄ xaĂ€ höÄi”. Hay noĂĄi möÄt caĂĄch Ă ĂȘĂŹy Ă uĂŁ hĂșn, “Kinh doanh laĂą ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE 11
  • 6. Song song vĂșĂĄi nhûÀng doanh nhĂȘn lĂȘĂźy lûùng cuĂŁa thĂŻĂ« giĂșĂĄi, Ă iĂŻĂŹu khaĂĄc biĂŻĂ„t ĂșĂŁ böÄ saĂĄch naĂąy laĂą chuĂĄng töi Ă aĂ€ khĂșĂŁi sûÄ haĂąnh trĂČnh tĂČm kiĂŻĂ«m nhûÀng “huyĂŻĂŹn thoaĂ„i doanh nhĂȘn ViĂŻĂ„t Nam” Ă ĂŻĂ­, nhĂ» möÄt cöë gĂčĂŠng, â€œĂ Ă”nh vĂ”â€ xem öng cha ta ngaĂąy xĂ»a Ă aĂ€ khĂșĂŁi sûÄ kinh doanh nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo. VaĂą thĂȘĂ„t bĂȘĂ«t ngĂșĂą, trong lĂ”ch sûã ViĂŻĂ„t Nam Ă aĂ€ tûùng coĂĄ nhûÀng LĂ»Ășng VĂčn Can, BaĂ„ch ThaĂĄi BĂ»ĂșĂŁi, NguyĂŻĂźn SĂșn HaĂą, TrĂ”nh VĂčn Bö... vĂșĂĄi nhûÀng tĂ» tĂ»ĂșĂŁng kinh doanh coĂĄ thĂŻĂ­ gĂȘy ngaĂ„c nhiĂŻn cho Ă ĂŻĂ«n tĂȘĂ„n bĂȘy giĂșĂą. GĂȘĂŹn möÄt trĂčm nĂčm trĂ»ĂșĂĄc, möÄt nhaĂą yĂŻu nĂ»ĂșĂĄc, möÄt trñ thûåc lĂșĂĄn vaĂą cuĂ€ng laĂą nhaĂą kinh doanh LĂ»Ășng VĂčn Can Ă aĂ€ khĂčĂšng Ă Ă”nh trĂŻn tĂșĂą ThûÄc nghiĂŻĂ„p DĂȘn baĂĄo: â€œĂ€Ă»Ășng buöíi thĂŻĂ« giĂșĂĄi caĂ„nh tranh naĂąy, caĂĄc nĂ»ĂșĂĄc phuĂĄ cĂ»ĂșĂąng khöng Ă ĂȘu laĂą chĂčĂšng Ă ua taĂąi thi sûåc ĂșĂŁ trong trĂ»ĂșĂąng thĂ»Ășng chiĂŻĂ«n, vĂčn minh caĂąng tiĂŻĂ«n böÄ buön baĂĄn caĂąng thĂ”nh Ă aĂ„t, buön baĂĄn thĂ”nh thĂșĂąi trong nĂ»ĂșĂĄc giaĂąu maĂ„nh khöng biĂŻĂ«t Ă ĂŻĂ«n Ă ĂȘu laĂą cuĂąng, buön baĂĄn suy thĂșĂąi trong nĂ»ĂșĂĄc ngheĂąo yĂŻĂ«u khöng biĂŻĂ«t Ă ĂȘu maĂą kĂŻĂ­, cûå xem caĂĄi trĂČnh àöÄ buön baĂĄn möÄt nĂ»ĂșĂĄc naĂąo cao hay thĂȘĂ«p, röÄng hay heĂ„p thĂșĂąi xeĂĄt Ă Ă»ĂșĂ„c dĂȘn nĂ»ĂșĂĄc ĂȘĂ«y giaĂąu hay ngheĂąo, vĂčn hay daĂ€. ViĂŻĂ„c buön baĂĄn thĂ”nh suy coĂĄ quanhĂŻĂ„ Ă ĂŻĂ«n quöëc-dĂȘn thĂ”nh suy nhĂ» thĂŻĂ«, ta haĂĄ nĂŻn coi thĂ»ĂșĂąng, xem khinh Ă Ă»ĂșĂ„c sao”. Khi Ă ĂčĂ„t buĂĄt viĂŻĂ«t nhûÀng doĂąng Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn cuĂŁa ThĂ»Ășng hoĂ„c phĂ»Ășng chĂȘm, cuöën saĂĄch giaĂĄo khoa Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn cuĂŁa thĂ»Ășng giĂșĂĄi ViĂŻĂ„t Nam, cuĂ„ LĂ»Ășng VĂčn Can Ă aĂ€ chia seĂŁ: “BĂȘy giĂșĂą phong khñ mĂșĂŁ röÄng, hoaĂąn cĂȘĂŹu Ă i laĂ„i nhĂ» möÄt nhaĂą, Ă Ă»ĂșĂąng böÄ thĂČ coĂĄ hoĂŁa xa, Ă Ă»ĂșĂąng thuĂŁy thĂČ coĂĄ hoĂŁa thuyĂŻĂŹn, khöng trung thĂČ coĂĄ taĂąu bay, laĂ„i thĂŻm Ă iĂŻĂ„n baĂĄo Ă ĂŻĂ­ thöng thĂ» tñn, Ă iĂŻĂ„n thoaĂ„i Ă ĂŻĂ­ thöng ĂȘm ngûÀ, tin tûåc Ă aĂ€ mau, vĂȘĂ„n taĂŁi rĂȘĂ«t tiĂŻĂ„n, ngĂ»ĂșĂąi maĂą thöng buön baĂĄn thĂČ laĂąm giaĂąu rĂȘĂ«t tiĂŻĂ„n...”. CuĂ„ LĂ»Ășng VĂčn Can coĂąn chĂł ra nhûÀng Ă iĂŻĂ­m haĂ„n chĂŻĂ« chñnh cuĂŁa nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi laĂąm kinh doanh ViĂŻĂ„t Nam thĂșĂąi bĂȘĂ«y giĂșĂą: Khöng coĂĄ thĂ»Ășng phĂȘĂ­m, khöng coĂĄ thĂ»Ășng Ă aĂ„o, khöng coĂĄ thĂ»Ășng hoĂ„c, khöng biĂŻĂ«t giao thiĂŻĂ„p, khöng biĂŻĂ«t troĂ„ng nghĂŻĂŹ, khöng coĂĄ kiĂŻn tĂȘm, khöng coĂĄ tñn thûÄc... GĂȘĂŹn möÄt trĂčm nĂčm sau, NgĂ»ĂșĂąi ViĂŻĂ„t gia nhĂȘĂ„p kyĂŁ nguyĂŻn toaĂąn cĂȘĂŹu hoĂĄa, ngĂȘĂźm laĂ„i, thĂȘĂ«y thĂčĂŠt loĂąng vĂČ nhûÀng Ă iĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi xĂ»a noĂĄi vĂȘĂźn coĂąn nguyĂŻn giaĂĄ trĂ”. VaĂą dĂȘĂźu hiĂŻĂ„n nay chuĂĄng ta Ă ang cuĂąng chung söëng, laĂąm Ăčn trong böëi caĂŁnh toaĂąn cĂȘĂŹu hoĂĄa thĂČ doanh trñ ViĂŻĂ„t Nam vĂȘĂźn Ă ang coĂĄ 12 ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE kiĂŻĂ«m tiĂŻĂŹn bĂčçng caĂĄch phuĂ„ng sûÄ xaĂ€ höÄi, bĂčçng caĂĄch duĂąng saĂŁn phĂȘĂ­m hay dĂ”ch vuĂ„ nhĂ» laĂą phĂ»Ășng tiĂŻĂ„n Ă ĂŻĂ­ giaĂŁi quyĂŻĂ«t nhûÀng vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ cuĂŁa xaĂ€ höÄi vaĂą laĂąm cho cuöÄc söëng trĂșĂŁ nĂŻn töët Ă eĂ„p hĂșn”. CaĂĄi “àaĂ„o” kinh doanh naĂąy Ă aĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c hoĂ„ quaĂĄn triĂŻĂ„t ngay tûù buöíi Ă ĂȘĂŹu khĂșĂŁi nghiĂŻĂ„p Ă ĂȘĂŹy gian khoĂĄ cho tĂșĂĄi luĂĄc thaĂąnh cöng. VaĂą sûÄ thĂȘĂ„t naĂąy cuĂ€ng chñnh laĂą lyĂĄ do giuĂĄp hoĂ„ kiĂŻĂ«m tiĂŻĂŹn nhanh nhĂȘĂ«t, nhiĂŻĂŹu nhĂȘĂ«t, bĂŻĂŹn nhĂȘĂ«t, coĂąn baĂŁn thĂȘn hoĂ„ thĂČ Ă Ă»ĂșĂ„c xaĂ€ höÄi tön vinh, nĂŻĂ­ troĂ„ng, vaĂą röÏi hoĂ„ Ă i vaĂąo lĂ”ch sûã kinh doanh thĂŻĂ« giĂșĂĄi nhĂ» nhûÀng huyĂŻĂŹn thoaĂ„i, doanh nghiĂŻĂ„p cuĂŁa hoĂ„ cuĂ€ng vĂŽ Ă aĂ„i vaĂą trĂ»ĂșĂąng töÏn. NhĂ» vĂȘĂ„y, vĂșĂĄi möÄt tĂȘm thĂŻĂ« luön hĂ»ĂșĂĄng vĂŻĂŹ cöÄng àöÏng, luön khaĂĄt khao laĂąm cho xaĂ€ höÄi quanh mĂČnh (coĂĄ thĂŻĂ­ nhoĂŁ goĂ„n trong möÄt ngöi laĂąng hoĂčĂ„c röÄng lĂșĂĄn bĂčçng caĂŁ möÄt hĂŻĂ„ mĂčĂ„t trĂșĂąi) töët Ă eĂ„p hĂșn, chñnh hoĂ„, nhûÀng doanh nhĂȘn (duĂą lĂșĂĄn hay nhoĂŁ, duĂą “TĂȘy” hay “Ta”, duĂą “cĂ¶Ă­â€ hay “kim”) luön Ă Ă»ĂșĂ„c xaĂ€ höÄi tön vinh khöng phaĂŁi vĂČ söë cuĂŁa caĂŁi khöíng löÏ hoĂ„ kiĂŻĂ«m Ă Ă»ĂșĂ„c, maĂą vĂČ nhûÀng Ă oĂĄng goĂĄp vö giaĂĄ cuĂŁa hoĂ„ vaĂąo sûÄ àöíi thay cuĂŁa thĂŻĂ« giĂșĂĄi naĂąy. RöÏi quaĂĄ trĂČnh Ă Ă”nh hĂČnh cuĂŁa “vĂčn hoĂĄa doanh nhĂȘn ViĂŻĂ„t Nam” HENRY FORD & FORD 13
  • 7. möÄt khoaĂŁng caĂĄch quaĂĄ xa so vĂșĂĄi doanh trñ thĂŻĂ« giĂșĂĄi, caĂŁ vĂŻĂŹ tĂ» duy vaĂą tĂȘĂŹm nhĂČn, caĂŁ vĂŻĂŹ caĂĄi tĂȘm vaĂą caĂĄi Ă aĂ„o. Tuy nhiĂŻn, cuĂ€ng trong viĂŻĂ„c lĂȘĂŹn giĂșĂŁ nhûÀng trang sûã maĂą öng cha Ă ĂŻĂ­ laĂ„i, chuĂĄng ta bößng vui mûùng nhĂȘĂ„n ra nhûÀng cöÄt möëc quan troĂ„ng trĂŻn haĂąnh trĂČnh xĂȘy dûÄng Ă aĂ„o kinh doanh, Ă Ă”nh hĂČnh möÄt neĂĄt vĂčn hoĂĄa kinh doanh rĂȘĂ«t riĂŻng cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi ViĂŻĂ„t. ÀĂȘĂŹu tiĂŻn phaĂŁi kĂŻĂ­ Ă ĂŻĂ«n dĂȘĂ«u ĂȘĂ«n cuĂŁa thĂșĂąi Ă iĂŻĂ­m HöÏ ChuĂŁ tĂ”ch gûãi thĂ» cho caĂĄc giĂșĂĄi cöng thĂ»Ășng ViĂŻĂ„t Nam, vaĂąo ngaĂąy 13 thaĂĄng 10 nĂčm 1945. Bûåc thĂ» coĂĄ Ă oaĂ„n viĂŻĂ«t: “ViĂŻĂ„c nĂ»ĂșĂĄc vaĂą viĂŻĂ„c nhaĂą bao giĂșĂą cuĂ€ng Ă i àöi vĂșĂĄi nhau. NĂŻĂŹn kinh tĂŻĂ« quöëc dĂȘn thĂ”nh vĂ»ĂșĂ„ng laĂą caĂĄc sûÄ kinh doanh cuĂŁa caĂĄc nhaĂą cöng nghiĂŻĂ„p, thĂ»Ășng nghiĂŻĂ„p thĂ”nh vĂ»ĂșĂ„ng. VĂȘĂ„y töi mong giĂșĂĄi Cöng ThĂ»Ășng nöß lûÄc vaĂą khuyĂŻn caĂĄc nhaĂą cöng nghiĂŻĂ„p vaĂą thĂ»Ășng nghiĂŻĂ„p mau mau gia nhĂȘĂ„p “Cöng ThĂ»Ășng cûåu quöëc Ă oaĂąn” cuĂąng Ă em vöën vaĂąo laĂąm nhûÀng cöng cuöÄc ñch quöëc lĂșĂ„i dĂȘn”. ÀoĂĄ khöng chĂł laĂą möÄt bûåc thĂ» àöÄng viĂŻn Ă ĂŻĂ­ “chĂȘĂ«n doanh khĂ±â€ maĂą coĂąn laĂą sûÄ khĂčĂšng Ă Ă”nh baĂŁn chĂȘĂ«t cĂș baĂŁn, Ă aĂ„o lyĂĄ cöët loĂ€i trong nghĂŻĂŹ doanh thĂ»Ășng cuĂŁa nĂ»ĂșĂĄc nhaĂą, Ă oĂĄ laĂą: GiĂșĂĄi doanh thĂ»Ășng haĂ€y hoaĂ„t àöÄng sao cho â€œĂ±ch quöëc lĂșĂ„i dĂȘn”, ñch nĂ»ĂșĂĄc lĂșĂ„i mĂČnh. RöÏi möÄt lĂȘĂŹn khaĂĄc, taĂ„i höÄi chĂșĂ„ triĂŻĂ­n laĂ€m cöng nghiĂŻĂ„p vaĂą tiĂŻĂ­u thuĂŁ cöng nghiĂŻĂ„p 1958, baĂĄo NhĂȘn DĂȘn trñch Ă Ăčng lĂșĂąi HöÏ ChuĂŁ tĂ”ch: “NhûÀng ngĂ»ĂșĂąi saĂŁn xuĂȘĂ«t phaĂŁi cöë gĂčĂŠng saĂŁn xuĂȘĂ«t nhanh, nhiĂŻĂŹu, töët vaĂą reĂŁ. HaĂąng laĂąm ra nhanh vaĂą nhiĂŻĂŹu nhĂ»ng khöng töët vaĂą reĂŁ thĂČ khöng ai mua. ÀöÏng baĂąo ta nöÏng naĂąn yĂŻu nĂ»ĂșĂĄc nĂŻn rĂȘĂ«t muöën duĂąng haĂąng cuĂŁa ta saĂŁn xuĂȘĂ«t, nhĂ»ng trĂ»ĂșĂĄc nhĂȘĂ«t ngĂ»ĂșĂąi saĂŁn xuĂȘĂ«t phaĂŁi laĂąm haĂąng töët vaĂą reĂŁ. NgĂ»ĂșĂąi saĂŁn xuĂȘĂ«t phaĂŁi thûÄc thaĂą saĂŁn xuĂȘĂ«t haĂąng töët cho àöÏng baĂąo duĂąng, khöng nĂŻn laĂąm haĂąng trĂ»ng baĂąy thĂČ töët maĂą haĂąng baĂĄn thĂČ xĂȘĂ«u. GiaĂĄ caĂŁ phaĂŁi chĂčng, khöng lûùa döëi ngĂ»ĂșĂąi mua. SaĂŁn xuĂȘĂ«t phaĂŁi thiĂŻĂ«t thûÄc vaĂą Ă uĂĄng hĂ»ĂșĂĄng, Ă aĂŁm baĂŁo laĂąm nhiĂŻĂŹu loaĂ„i haĂąng töët vaĂą reĂŁ cĂȘĂŹn duĂąng cho àöng Ă aĂŁo nhĂȘn dĂȘn”. VaĂą chĂčĂŠc coĂĄ leĂ€ baĂ„n Ă oĂ„c cuĂ€ng chĂ»a quĂŻn caĂĄi khoaĂŁnh khĂčĂŠc maĂą LuĂȘĂ„t cöng ty nĂčm 1990 ra Ă ĂșĂąi vĂșĂĄi quan Ă iĂŻĂ­m ngĂ»ĂșĂąi dĂȘn chĂł Ă Ă»ĂșĂ„c laĂąm nhûÀng gĂČ maĂą phaĂĄp luĂȘĂ„t cho pheĂĄp. Àïën Ă uĂĄng 10 nĂčm sau, LuĂȘĂ„t doanh nghiĂŻĂ„p nĂčm 2000 quy Ă Ă”nh laĂ„i: NgĂ»ĂșĂąi dĂȘn Ă Ă»ĂșĂ„c laĂąm tĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng gĂČ maĂą phaĂĄp luĂȘĂ„t khöng cĂȘĂ«m. NghĂŻĂŹ doanh nhĂȘn Ă aĂ€ bĂ»ĂșĂĄc sang möÄt giai Ă oaĂ„n mĂșĂĄi trong lĂ”ch sûã kinh thĂ»Ășng cuĂŁa nĂ»ĂșĂĄc nhaĂą. VaĂą thĂȘĂ„t sûÄ, chuĂĄng ta cuĂ€ng khöng thĂŻĂ­ quĂŻn thĂșĂąi khĂčĂŠc ThuĂŁ tĂ»ĂșĂĄng chñnh phuĂŁ ra quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh choĂ„n ngaĂąy 13 thaĂĄng 10 hĂčçng nĂčm laĂą NgaĂąy doanh nhĂȘn ViĂŻĂ„t Nam; vaĂą khöng thĂŻĂ­ quĂŻn nhûÀng haĂąng tin chaĂ„y daĂąi trĂŻn trang nhĂȘĂ«t tĂȘĂ«t caĂŁ caĂĄc baĂĄo: “NghĂ” quyĂŻĂ«t Ă aĂ„i höÄi ÀaĂŁng lĂȘĂŹn thûå X: ÀaĂŁng viĂŻn Ă Ă»ĂșĂ„c laĂąm kinh tĂŻĂ« tĂ» nhĂȘn”. ChuĂĄng ta tĂČm thĂȘĂ«y gĂČ trong nhûÀng möëc son ĂȘĂ«y? ÀoĂĄ chñnh laĂą nhûÀng bĂ»ĂșĂĄc ngoĂčĂ„t goĂĄp phĂȘĂŹn vaĂąo sûÄ Ă Ă”nh hĂČnh mößi ngaĂąy möÄt roĂ€ neĂĄt hĂșn cuĂŁa vĂčn hoĂĄa doanh nhĂȘn ViĂŻĂ„t Nam. Song cuĂ€ng qua chñnh nhûÀng möëc son ĂȘĂ«y, chuĂĄng ta biĂŻĂ«t Ă Ă»ĂșĂ„c rĂčçng, “vĂčn hoĂĄa doanh nhĂȘn ViĂŻĂ„t Nam” (coĂąn goĂ„i laĂą “vĂčn hoĂĄa kinh doanh ViĂŻĂ„t Nam” hay “VĂčn hoĂĄa cuĂŁa giĂșĂĄi doanh nhĂȘn ViĂŻĂ„t Nam”) Ă ang trong quaĂĄ trĂČnh Ă Ă»ĂșĂ„c Ă Ă”nh hĂČnh. Tuy nhiĂŻn, Ă ĂŻĂ­ coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c möÄt “vĂčn hoĂĄa” nhĂ» mong muöën thĂČ trĂ»ĂșĂĄc hĂŻĂ«t cĂȘĂŹn phaĂŁi coĂĄ “tĂ» tĂ»ĂșĂŁng”, àöÏng thĂșĂąi phaĂŁi xaĂĄc Ă Ă”nh Ă Ă»ĂșĂ„c nhûÀng “yĂŻĂ«u töë hĂČnh thaĂąnh” vĂčn hoĂĄa cho giĂșĂĄi doanh nhĂȘn cuĂŁa ta. VaĂą bĂčçng nhûÀng nghiĂŻn cûåu cuĂŁa mĂČnh trong thĂșĂąi gian qua, chuĂĄng töi nhĂȘĂ„n thĂȘĂ«y rĂčçng, Ă ĂŻĂ­ giaĂŁi quyĂŻĂ«t vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ “tĂ» tĂ»ĂșĂŁng” thĂČ ta phaĂŁi xaĂĄc Ă Ă”nh roĂ€ “doanh nhĂȘn laĂą ai?” vaĂą 14 ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE HENRY FORD & FORD 15
  • 8. “kinh doanh laĂą gĂČ?”. VaĂą lĂșĂąi Ă aĂĄp sĂȘu xa cuĂŁa hai cĂȘu hoĂŁi naĂąy nĂčçm ĂșĂŁ caĂĄi “àaĂ„o” cuĂŁa nghĂŻĂŹ kinh doanh, hay coĂąn goĂ„i laĂą “àaĂ„o kinh doanh”. ÀoĂ„c laĂ„i cuöÄc Ă ĂșĂąi vaĂą sûÄ nghiĂŻĂ„p cuĂŁa cuĂ„ LĂ»Ășng VĂčn Can, khöng ñt ngĂ»ĂșĂąi tûÄ hoĂŁi: CaĂĄi “thĂ»Ășng Ă aĂ„o” (hay goĂ„i laĂą “àaĂ„o kinh doanh”) maĂą cuĂ„ vĂȘĂźn hay nhĂčĂŠc Ă ĂŻĂ«n thûÄc ra laĂą gĂČ? PhaĂŁi chĂčng Ă oĂĄ laĂą chûÀ “tñn” trong kinh doanh, laĂą truyĂŻĂŹn thöëng buön baĂĄn ngay thĂčĂšng, thĂȘĂ„t thaĂą khöng gian döëi maĂą baĂŁn thĂȘn cuĂ„ laĂą möÄt Ă iĂŻĂ­n hĂČnh? PhaĂŁi chĂčng Ă oĂĄ laĂą caĂĄch thûåc liĂŻn kĂŻĂ«t trong laĂąm Ăčn maĂą cuĂ„ thĂ»ĂșĂąng goĂ„i laĂą “thĂ»Ășng höÄi” Ă ĂŻĂ­ cuĂąng nhau taĂ„o nĂŻn sûåc maĂ„nh töíng lûÄc Ă ĂȘĂ­y nĂŻĂŹn kinh tĂŻĂ« quöëc gia tiĂŻĂ«n vĂŻĂŹ phña trĂ»ĂșĂĄc? PhaĂŁi chĂčng Ă oĂĄ laĂą caĂĄch àöëi Ă aĂ€i vĂșĂĄi khaĂĄch haĂąng, àöÏng sûÄ hay nhĂȘn cöng cuĂŁa mĂČnh möÄt caĂĄch thĂȘĂ«u tĂČnh Ă aĂ„t lyĂĄ, tön troĂ„ng, seĂŁ chia theo caĂĄch àöi bĂŻn cuĂąng coĂĄ lĂșĂ„i? Hay phaĂŁi chĂčng, Ă oĂĄ laĂą viĂŻĂ„c cöë gĂčĂŠng kiĂŻĂ«m Ă Ă»ĂșĂ„c thĂȘĂ„t nhiĂŻĂŹu tiĂŻĂŹn, röÏi mang phĂȘĂŹn lĂșĂĄn söë tiĂŻĂŹn kiĂŻĂ«m Ă Ă»ĂșĂ„c Ă oĂĄ Ă ĂŻĂ­ cöëng hiĂŻĂ«n cho xaĂ€ höÄi bĂčçng viĂŻĂ„c xĂȘy trĂ»ĂșĂąng cho treĂŁ ngheĂąo, gûãi tiĂŻĂŹn cho khaĂĄng chiĂŻĂ«n, cûåu trĂșĂ„ àöÏng baĂąo gĂčĂ„p thiĂŻn tai hay lĂȘĂ„p quyĂ€ khuyĂŻĂ«n hoĂ„c, khuyĂŻĂ«n taĂąi...? TĂȘĂ«t nhiĂŻn, tĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng yĂŻĂ«u töë Ă oĂĄ laĂą möÄt phĂȘĂŹn cuĂŁa Ă aĂ„o kinh doanh, cuĂŁa truyĂŻĂŹn thöëng kinh doanh cao Ă eĂ„p maĂą CuĂ„ Ă aĂ€ chĂł ra, Ă aĂ€ Ă ĂŻĂŹ cao vaĂą kĂŻu goĂ„i moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi hoĂ„c theo. NhĂ»ng caĂĄi “loĂ€i” cuĂŁa “thĂ»Ășng Ă aĂ„o”, caĂĄi “loĂ€i” cuĂŁa “vĂčn hoĂĄa doanh nhĂȘn” cuĂŁa giĂșĂĄi doanh nhĂȘn ViĂŻĂ„t Nam laĂ„i hoaĂąn toaĂąn khaĂĄc, cao hĂșn, röÄng hĂșn, sĂȘu hĂșn vaĂą phaĂŁn aĂĄnh Ă uĂĄng baĂŁn chĂȘĂ«t cuĂŁa nghĂŻĂŹ kinh doanh hĂșn: “Kinh doanh, nghĂŽa laĂą duĂąng saĂŁn phĂȘĂ­m hay dĂ”ch vuĂ„ cuĂŁa mĂČnh nhĂ» laĂą phĂ»Ășng tiĂŻĂ„n Ă ĂŻĂ­ giaĂŁi quyĂŻĂ«t nhûÀng vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ cuĂŁa xaĂ€ höÄi vaĂą laĂąm cho cuöÄc söëng trĂșĂŁ nĂŻn töët Ă eĂ„p hĂșn”. CoĂąn vĂŻĂŹ caĂĄc “yĂŻĂ«u töë hĂČnh thaĂąnh” vĂčn hoĂĄa doanh nhĂȘn ViĂŻĂ„t Nam, hiĂŻĂ„n nay, theo quan Ă iĂŻĂ­m cuĂŁa chuĂĄng töi, bao göÏm taĂĄm yĂŻĂ«u töë trûÄc tiĂŻĂ«p sau: 16 ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE HENRY FORD & FORD 1. SûÄ aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng cuĂŁa vĂčn hoĂĄa doanh nhĂȘn thĂŻĂ« giĂșĂĄi (vĂČ Ă Ă¶Ă„i nguĂ€ doanh nhĂȘn ViĂŻĂ„t Nam Ă aĂ€ laĂą möÄt böÄ phĂȘĂ„n cuĂŁa doanh nhĂȘn thĂŻĂ« giĂșĂĄi vaĂą cuĂąng “söëng chung” vĂșĂĄi doanh nhĂȘn thĂŻĂ« giĂșĂĄi trong möi trĂ»ĂșĂąng kinh doanh toaĂąn cĂȘĂŹu nhiĂŻĂŹu thay àöíi); 2. ChiĂŻĂŹu daĂąi lĂ”ch sûã cuĂŁa nghĂŻĂŹ kinh doanh, buön baĂĄn cuĂŁa ViĂŻĂ„t Nam (vĂČ â€œvĂčn hoĂĄa” vöën dĂŽ ñt nhiĂŻĂŹu coĂĄ tñnh “di truyĂŻĂŹn” vaĂą kĂŻĂ« thûùa, kĂŻĂ­ caĂŁ mĂčĂ„t tñch cûÄc lĂȘĂźn mĂčĂ„t tiĂŻu cûÄc cho böëi caĂŁnh hiĂŻĂ„n nay. Do vĂȘĂ„y, ngoaĂąi caĂĄc dûÄ aĂĄn nghiĂŻn cûåu, trong tĂ»Ășng lai, cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ­ seĂ€ coĂĄ sûÄ xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n cuĂŁa phoĂąng truyĂŻĂŹn thöëng, nhaĂą truyĂŻĂŹn thöëng hay baĂŁo taĂąng doanh nhĂȘn ViĂŻĂ„t Nam, nhĂčçm goĂĄp phĂȘĂŹn gĂČn giûÀ vaĂą phaĂĄt huy nhûÀng giaĂĄ trĂ”, nhûÀng truyĂŻĂŹn thöëng kinh doanh cao Ă eĂ„p maĂą cha öng chuĂĄng ta Ă aĂ€ Ă ĂŻĂ­ laĂ„i); 3. Quan Ă iĂŻĂ­m cuĂŁa ÀaĂŁng vaĂą NhaĂą NĂ»ĂșĂĄc ViĂŻĂ„t Nam vĂŻĂŹ doanh nhĂȘn vaĂą kinh doanh (vĂČ quan Ă iĂŻĂ­m cuĂŁa laĂ€nh Ă aĂ„o quöëc gia àöëi vĂșĂĄi möÄt giĂșĂĄi naĂąo Ă oĂĄ trong xaĂ€ höÄi Ă ĂŻĂŹu coĂĄ aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng lĂșĂĄn Ă ĂŻĂ«n vĂčn hoĂĄa cuĂŁa giĂșĂĄi naĂąy trong xaĂ€ höÄi hay trong quöëc gia Ă oĂĄ); 4. SûÄ chi phöëi cuĂŁa vĂčn hoĂĄa dĂȘn töÄc ViĂŻĂ„t Nam (vĂČ doanh nhĂȘn ViĂŻĂ„t Nam cuĂ€ng laĂą möÄt nhoĂĄm cöng dĂȘn ViĂŻĂ„t Nam vaĂą cuĂ€ng laĂą möÄt böÄ phĂȘĂ„n trong cöÄng àöÏng ViĂŻĂ„t Nam); 5. HoaĂ„t àöÄng thûÄc chĂȘĂ«t cuĂŁa caĂĄc hiĂŻĂ„p höÄi, caĂĄc höÄi, caĂĄc cĂȘu laĂ„c böÄ doanh nhĂȘn, doanh nghiĂŻĂ„p (vĂČ trong caĂĄc nhiĂŻĂ„m vuĂ„ cuĂŁa mößi töí chûåc doanh nhĂȘn seĂ€ coĂĄ möÄt nhiĂŻĂ„m vuĂ„ àöëi ngoaĂ„i quan troĂ„ng Ă oĂĄ laĂą goĂĄp phĂȘĂŹn xĂȘy 17
  • 9. LĂȘĂŹn giĂșĂŁ laĂ„i nhûÀng trang sûã cuĂŁa nĂ»ĂșĂĄc nhaĂą Ă ĂŻĂ­ tĂČm kiĂŻĂ«m nhûÀng tĂ» liĂŻĂ„u, thöng tin vĂŻĂŹ nghĂŻĂŹ kinh doanh ViĂŻĂ„t Nam laĂą möÄt haĂąnh trĂČnh Ă ĂȘĂŹy thûã thaĂĄch. MöÄt thĂșĂąi gian quaĂĄ daĂąi, tĂ» tĂ»ĂșĂŁng “dĂŽ nöng vi baĂŁn” bao truĂąm caĂŁ xaĂ€ höÄi Ă aĂ€ Ă ĂȘĂ­y nghĂŻĂŹ buön baĂĄn trĂșĂŁ thaĂąnh möÄt thûå “maĂ„t nghĂŻĂ„â€, nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi kinh doanh ngaĂąy xĂ»a bĂ” Ă Ă”nh danh chĂł laĂą möÄt “phĂ»ĂșĂąng con buön”. MöÄt thĂșĂąi gian quaĂĄ lĂȘu, tĂȘĂ„p saĂĄch ThĂ»Ășng hoĂ„c phĂ»Ășng chĂȘm cuĂŁa cuĂ„ LĂ»Ășng VĂčn Can - taĂąi liĂŻĂ„u Ă Ă»ĂșĂ„c xem laĂą saĂĄch giaĂĄo khoa vĂŻĂŹ kinh doanh Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn cuĂŁa ViĂŻĂ„t Nam Ă aĂ€ bĂ” cöë tĂČnh quĂŻn laĂ€ng, vö tĂČnh bĂ” se thaĂąnh bĂȘĂ«c àöët Ă eĂąn trong nhûÀng khuĂĄc quanh buöÏn thaĂŁm cuĂŁa nghĂŻĂŹ kinh doanh. MöÄt thĂșĂąi gian quaĂĄ röÄng, caĂĄi nhĂČn thiĂŻn lĂŻĂ„ch vĂȘĂźn aĂĄm aĂŁnh xaĂ€ höÄi vĂŻĂŹ doanh nhĂȘn laĂą “möÄt gaĂ€ buĂ„ng to, mĂčĂ„t maĂąy gian xaĂŁo, ngöÏi chĂŻĂźm chĂŻĂ„ trĂŻn baĂąn nhĂȘĂ„u, tay ve vuöët coĂ„c tiĂŻĂŹn vaĂą aĂĄnh mĂčĂŠt giaĂŁo hoaĂ„t Ă ĂȘĂŹy nhûÀng toan tñnh bĂȘĂ«t chñnh”. MöÄt thĂșĂąi gian quaĂĄ xa, nhûÀng con ngĂ»ĂșĂąi laĂąm giaĂąu chĂȘn chñnh bĂčçng viĂŻĂ„c buön baĂĄn bĂ” daĂĄn cho caĂĄi nhaĂ€n “giai cĂȘĂ«p boĂĄc löÄt”, “tĂ» baĂŁn” cuĂąng haĂąng loaĂ„t danh tûù tiĂŻu cûÄc khaĂĄc. Cho Ă ĂŻĂ«n möÄt ngaĂąy, nhûÀng bĂȘĂ„c trñ thûåc maĂą caĂŁ xaĂ€ höÄi kñnh troĂ„ng tûù TrĂ»ĂșĂąng Àöng kinh NghĂŽa thuĂ„c (trong nhûÀng nĂčm Ă ĂȘĂŹu cuĂŁa thĂŻĂ« kyĂŁ trĂ»ĂșĂĄc) bĂ»ĂșĂĄc ra phöë vaĂą mĂșĂŁ cûãa haĂąng baĂĄn gaĂ„o, bĂ»ĂșĂĄc xuöëng moĂŁ Ă ĂŻĂ­ khai thaĂĄc quĂčĂ„ng hay bĂ»ĂșĂĄc xuöëng thuyĂŻĂŹn Ă ĂŻĂ­ Ă i buön vaĂŁi... KhoaĂŁng caĂĄch Ă Ă”a lyĂĄ cuĂŁa “bĂ»ĂșĂĄc Ă i” naĂąy coĂĄ thĂŻĂ­ rĂȘĂ«t gĂȘĂŹn, nhĂ»ng khoaĂŁng caĂĄch xaĂ€ höÄi cuĂŁa noĂĄ quaĂŁ thĂȘĂ„t laĂą möÄt haĂąnh trĂČnh vaĂ„n lyĂĄ. HoĂ„ sinh ra laĂą nhaĂą nho, nĂŻn chĂčĂšng biĂŻĂ«t chuyĂŻĂ„n tiĂŻĂŹn nong, haĂąng hoĂĄa. HoĂ„ sinh ra Ă ĂŻĂ­ Ă oĂ„c saĂĄch thaĂĄnh hiĂŻĂŹn, nĂŻn chĂčĂšng biĂŻĂ«t chuyĂŻĂ„n cĂșm gaĂ„o. HoĂ„ sinh ra Ă ĂŻĂ­ Ă Ă»ĂșĂ„c xaĂ€ höÄi kñnh troĂ„ng, nĂŻn thĂȘĂ„t khoĂĄ Ă ĂŻĂ­ phĂși mĂčĂ„t ra giûÀa chĂșĂ„ maĂą kyĂą keĂąo bĂșĂĄt möÄt thĂŻm hai vĂșĂĄi thĂŻĂ« gian. NhĂ»ng hoĂ„ Ă aĂ€ tĂČm thĂȘĂ«y möÄt con Ă Ă»ĂșĂąng vaĂą tûÄ tin Ă i vĂŻĂŹ phña chĂȘn lyĂĄ. CuöÄc caĂĄch maĂ„ng trong baĂŁn thĂȘn mößi nhaĂą nho khi daĂĄm àûång ra laĂąm kinh tĂŻĂ« quaĂŁ thĂȘĂ„t khöng nhoĂŁ. VaĂą cuöÄc caĂĄch maĂ„ng naĂąy Ă aĂ€ mang laĂ„i möÄt hiĂŻĂ„u ûång xaĂ€ höÄi tûåc thĂČ: phaĂŁi nhĂČn laĂ„i vĂŻĂŹ baĂŁn chĂȘĂ«t cuĂŁa nghĂŻĂŹ buön, nghĂŻĂŹ kinh doanh khi nhûÀng con ngĂ»ĂșĂąi cao quyĂĄ nhĂȘĂ«t trong xaĂ€ höÄi luĂĄc bĂȘĂ«y giĂșĂą Ă aĂ€ quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh Ă i buön, Ă i kinh doanh. MöÄt khöng khñ thĂȘĂ„t sûÄ söi àöÄng dĂȘng lĂŻn trong xaĂ€ höÄi. NhaĂą nhaĂą phĂȘĂ«n khĂșĂŁi, ngĂ»ĂșĂąi ngĂ»ĂșĂąi höÏ hĂșĂŁi khi biĂŻĂ«t rĂčçng, mößi nhaĂą buön chñnh laĂą möÄt nhĂȘn töë Ă ĂŻĂ­ “HiĂŻĂ„p baĂ€i caĂĄt gĂȘy nĂŻn non ThaĂĄi / HiĂŻĂ„p ngaĂąn doĂąng nĂŻn caĂĄi biĂŻĂ­n Àöng” (BaĂąi ca khuyĂŻn hĂșĂ„p thĂ»Ășng - TrĂȘĂŹn QuyĂĄ CaĂĄp). NhûÀng doanh nhĂȘn ViĂŻĂ„t thĂșĂąi sĂș khai Ă aĂ€ coĂĄ thĂŻĂ­ ngĂȘĂ­ng cao Ă ĂȘĂŹu, caĂŁm thĂȘĂ«y tûÄ haĂąo vĂŻĂŹ sûå mĂŻĂ„nh maĂą mĂČnh 18 ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE dûÄng uy tñn vaĂą hĂČnh aĂŁnh cuĂŁa giĂșĂĄi doanh nhĂȘn trong cöÄng àöÏng xaĂ€ höÄi); 6. Vai troĂą cuĂŁa caĂĄc töí chûåc giaĂĄo duĂ„c vaĂą Ă aĂąo taĂ„o kinh doanh trĂŻn caĂŁ nĂ»ĂșĂĄc (vĂČ bĂȘĂ«t kyĂą nghĂŻĂŹ naĂąo cuĂ€ng phaĂŁi hoĂ„c “àaĂ„o” trĂ»ĂșĂĄc khi hoĂ„c nghĂŻĂŹ); 7. Vai troĂą cuĂŁa caĂĄc cĂș quan chñnh quyĂŻĂŹn, caĂĄc töí chûåc phi chñnh phuĂŁ coĂĄ liĂŻn quan tĂșĂĄi hoaĂ„t àöÄng cuĂŁa doanh nhĂȘn vaĂą doanh nghiĂŻĂ„p (nhĂ» VCCI, ITPC, cĂș quan cĂȘĂ«p pheĂĄp, cĂș quan thuĂŻĂ«...); 8. CaĂĄch nhĂČn cuĂŁa giĂșĂĄi vĂčn sĂŽ, Ă iĂŻĂ„n aĂŁnh, truyĂŻĂŹn thöng Ă aĂ„i chuĂĄng... àöëi vĂșĂĄi giĂșĂĄi doanh nhĂȘn. Úà ViĂŻĂ„t Nam, liĂŻĂ„u coĂĄ thĂŻĂ­ khĂčĂšng Ă Ă”nh kinh doanh laĂą nghĂŻĂŹ cao quyĂĄ? HENRY FORD & FORD 19
  • 10. Ă ang tham gia thûÄc hiĂŻĂ„n, haĂ€nh diĂŻĂ„n vĂŻĂŹ sûÄ nghiĂŻĂ„p baĂĄn buön cuĂŁa mĂČnh Ă ang tûùng chuĂĄt möÄt xĂȘy dûÄng sûÄ phöÏn vinh cuĂŁa Ă ĂȘĂ«t nĂ»ĂșĂĄc. HoĂ„ Ă aĂ€ Ă Ă”nh nghĂŽa laĂ„i nghĂŻĂŹ kinh doanh! NhĂ»ng röÏi, moĂ„i thûå thay àöíi rĂȘĂ«t nhanh theo chiĂŻĂŹu hĂ»ĂșĂĄng xĂȘĂ«u Ă i, khi maĂą ngĂ»ĂșĂąi PhaĂĄp tĂČm moĂ„i caĂĄch Ă ĂŻĂ­ kĂČm haĂ€m nghĂŻĂŹ buön baĂĄn: “ChuĂĄng khöng cho caĂĄc nhaĂą tĂ» saĂŁn ta ngoĂĄc Ă ĂȘĂŹu lĂŻn”; “... cĂ»ĂșĂĄp khöng ruöÄng Ă ĂȘĂ«t, hĂȘĂŹm moĂŁ, nguyĂŻn liĂŻĂ„u. ChuĂĄng giûÀ àöÄc quyĂŻĂŹn in giĂȘĂ«y baĂ„c, xuĂȘĂ«t caĂŁng vaĂą nhĂȘĂ„p caĂŁng. ChuĂĄng Ă ĂčĂ„t ra haĂąng trĂčm thûå thuĂŻĂ« vö lyĂĄ...” (TuyĂŻn ngön àöÄc lĂȘĂ„p - HöÏ Chñ Minh). NhûÀng nhaĂą cai trĂ” Ă aĂ€ haĂąnh àöÄng khĂȘĂ­n cĂȘĂ«p nhĂ» vĂȘĂ„y, chĂł vĂČ Ă aĂ€ nhĂČn thĂȘĂ«y möÄt tĂȘĂ«t yĂŻĂ«u: dĂȘn giaĂąu thĂČ nĂ»ĂșĂĄc maĂ„nh, nghĂŻĂŹ buön phaĂĄt Ă aĂ„t thĂČ quöëc gia seĂ€ töët Ă eĂ„p hĂșn tûùng ngaĂąy. Chñnh vĂČ nhûÀng leĂ€ Ă oĂĄ, nĂŻn chĂł möÄt thĂșĂąi gian rĂȘĂ«t ngĂčĂŠn sau khi khai sinh Ă ĂȘĂ«t nĂ»ĂșĂĄc, HöÏ ChuĂŁ tĂ”ch Ă aĂ€ gûãi möÄt bûåc thĂ» Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t daĂąnh cho giĂșĂĄi cöng thĂ»Ășng. Bûåc thĂ» ngĂčĂŠn lĂčĂŠm, nhĂ»ng noĂĄ chûåa àûÄng toaĂąn böÄ yĂĄ nghĂŽa cao quyĂĄ maĂą nghĂŻĂŹ naĂąy Ă ang cöëng hiĂŻĂ«n cho xaĂ€ höÄi. HöÏ ChuĂŁ tĂ”ch, chûå khöng ai khaĂĄc, Ă aĂ€ baĂąy toĂŁ sûÄ tön troĂ„ng hĂŻĂ«t mûåc cuĂŁa mĂČnh daĂąnh cho doanh nhĂȘn trong lĂșĂąi Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn cuĂŁa bûåc thĂ»: “CuĂąng caĂĄc ngaĂąi trong giĂșĂĄi Cöng ThĂ»Ășng”. Chñnh vĂČ sûÄ xaĂĄc lĂȘĂ„p vĂ” thĂŻĂ« Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t cao quyĂĄ cuĂŁa nghĂŻĂŹ kinh doanh - möÄt nghĂŻĂŹ Ă aĂĄng tön vinh trong xaĂ€ höÄi, nĂŻn sau möÄt thĂșĂąi gian daĂąi chĂČm trong “boĂĄng Ă ĂŻm” cuĂŁa thĂșĂąi kyĂą bao cĂȘĂ«p, nhûÀng doanh nhĂȘn ViĂŻĂ„t Ă aĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c traĂŁ laĂ„i vĂ” thĂŻĂ« xûång Ă aĂĄng cuĂŁa mĂČnh trong haĂąng loaĂ„t quyĂŻĂ«t saĂĄch sau naĂąy: LuĂȘĂ„t cöng ty nĂčm 1990, LuĂȘĂ„t doanh nghiĂŻĂ„p nĂčm 2000, NgaĂąy doanh nhĂȘn ViĂŻĂ„t Nam, ÀaĂŁng viĂŻn Ă Ă»ĂșĂ„c laĂąm kinh tĂŻĂ« tĂ» nhĂȘn... 20 HENRY FORD & FORD ChuĂĄng töi vaĂą baĂ„n laĂą nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi àöÏng haĂąnh KĂŻĂ­ tûù ngaĂąy ra Ă ĂșĂąi, möÄt trong nhûÀng sûå mĂŻĂ„nh quan troĂ„ng maĂą PACE Ă aĂ€ tûÄ Ă ĂčĂ„t lĂŻn vai mĂČnh laĂą cuĂąng baĂ„n goĂĄp phĂȘĂŹn thu heĂ„p khoaĂŁng caĂĄch doanh trñ giûÀa ViĂŻĂ„t Nam vaĂą thĂŻĂ« giĂșĂĄi. ChuĂĄng töi Ă aĂ€ thûÄc hiĂŻĂ„n Ă iĂŻĂŹu naĂąy bĂčçng viĂŻĂ„c khöng ngûùng nghiĂŻn cûåu Ă ĂŻĂ­ Ă Ă»a ra nhûÀng chĂ»Ășng trĂČnh Ă aĂąo taĂ„o Ă Ăłnh cao cuĂŁa thĂŻĂ« giĂșĂĄi vaĂą phuĂą hĂșĂ„p vĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąi ViĂŻĂ„t, àöÏng thĂșĂąi choĂ„n lûÄa vaĂą giĂșĂĄi thiĂŻĂ„u vĂșĂĄi baĂ„n Ă oĂ„c nhûÀng cuöën saĂĄch “göëi Ă ĂȘĂŹu giĂ»ĂșĂąng” cuĂŁa doanh nhĂȘn thĂŻĂ« giĂșĂĄi cuĂąng nhûÀng taĂĄc phĂȘĂ­m kinh Ă iĂŻĂ­n nhĂȘĂ«t maĂą hoĂ„ Ă Ă»a vaĂąo danh saĂĄch “phaĂŁi Ă oĂ„c”. VaĂą vĂșĂĄi sûå mĂŻĂ„nh cuĂŁa mĂČnh, PACE cuĂ€ng seĂ€ àöÏng haĂąnh cuĂąng baĂ„n Ă oĂ„c trong haĂąnh trĂČnh khöi phuĂ„c laĂ„i nhûÀng giaĂĄ trĂ” cao quyĂĄ, nhûÀng giaĂĄ trĂ” vĂ»ĂșĂ„t khöng gian lĂȘĂźn thĂșĂąi gian cuĂŁa cha öng vaĂą töí tiĂŻn chuĂĄng ta. Àïí tûù Ă oĂĄ, chuĂĄng ta coĂĄ thĂŻĂ­ kĂŻĂ«t hĂșĂ„p vĂșĂĄi nhûÀng giaĂĄ trĂ” Ă Ăłnh cao cuĂŁa nĂŻĂŹn vĂčn minh nhĂȘn loaĂ„i, möÄt caĂĄch töët nhĂȘĂ«t, nhĂčçm goĂĄp phĂȘĂŹn hĂČnh thaĂąnh vaĂą tön taĂ„o caĂĄc “giaĂĄ trĂ” ViĂŻĂ„t”. NhûÀng “giaĂĄ trĂ” ViĂŻĂ„t” naĂąy seĂ€ goĂĄp phĂȘĂŹn laĂąm nĂŻĂŹn taĂŁng cho viĂŻĂ„c xĂȘy dûÄng hĂČnh aĂŁnh möÄt nĂ»ĂșĂĄc ViĂŻĂ„t Nam mĂșĂĄi raĂ„ng ngĂșĂąi hĂșn, möÄt nĂ»ĂșĂĄc ViĂŻĂ„t Nam coĂĄ thĂŻĂ­ vûÀng vaĂąng Ă ua tranh thaĂąnh cöng cuĂąng thĂŻĂ« giĂșĂĄi. NhĂČn “TĂȘy” seĂ€ thĂȘĂ«y â€œĂ€Ă¶ng”, soi “cĂ¶Ă­â€ maĂą ngĂȘĂźm tĂșĂĄi “kim”, Ă oĂĄ laĂą Ă iĂŻĂŹu maĂą chuĂĄng töi, nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi thûÄc hiĂŻĂ„n böÄ saĂĄch, mong muöën Ă Ă»ĂșĂ„c chia seĂŁ. BöÄ saĂĄch naĂąy cuĂ€ng laĂą möÄt cĂȘu chuyĂŻĂ„n, möÄt phaĂĄc thaĂŁo cho bûåc tranh toaĂąn caĂŁnh sinh àöÄng vaĂą Ă ĂȘĂŹy maĂąu sĂčĂŠc vĂŻĂŹ doanh nhĂȘn thĂŻĂ« giĂșĂĄi - nhûÀng doanh nhĂȘn laĂąm thay àöíi thĂŻĂ« giĂșĂĄi, vaĂą vĂŻĂŹ möÄt thĂŻĂ« hĂŻĂ„ doanh nhĂȘn tiĂŻĂŹn böëi cuĂŁa ViĂŻĂ„t Nam caĂĄch Ă ĂȘy gĂȘĂŹn möÄt trĂčm nĂčm lĂ”ch sûã - möÄt thĂŻĂ« hĂŻĂ„ doanh nhĂȘn maĂą Ă ĂŻĂ«n ngaĂąy nay chuĂĄng ta vĂȘĂźn coĂĄ thĂŻĂ­ tûÄ haĂąo. Tûù ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE 21
  • 11. Ă oĂĄ, nhûÀng nöß lûÄc naĂąy seĂ€ goĂĄp phĂȘĂŹn hĂČnh thaĂąnh vĂčn hoĂĄa doanh nhĂȘn ViĂŻĂ„t, möÄt böÄ phĂȘĂ„n quan troĂ„ng trong vĂčn hoĂĄa ViĂŻĂ„t Nam. ChuĂĄng töi xin Ă Ă»ĂșĂ„c gûãi lĂșĂąi tri ĂȘn trĂȘn troĂ„ng nhĂȘĂ«t Ă ĂŻĂ«n nhûÀng àöÏng nghiĂŻĂ„p Ă aĂ€ höß trĂșĂ„ tinh thĂȘĂŹn cho chuĂĄng töi, Ă ĂŻĂ«n caĂĄc caĂĄ nhĂȘn vaĂą Ă Ășn vĂ” Ă aĂ€ sĂčĂ©n loĂąng höß trĂșĂ„ thöng tin, tĂ» liĂŻĂ„u trong quaĂĄ trĂČnh nghiĂŻn cûåu. ÀĂčĂ„c biĂŻĂ„t, chuĂĄng töi muöën gûãi lĂșĂąi caĂĄm Ășn chĂȘn thaĂąnh Ă ĂŻĂ«n caĂĄc tĂȘĂ„p Ă oaĂąn haĂąng Ă ĂȘĂŹu thĂŻĂ« giĂșĂĄi do caĂĄc doanh nhĂȘn huyĂŻĂŹn thoaĂ„i saĂĄng lĂȘĂ„p, caĂĄm Ășn gia töÄc hoĂ„ LĂ»Ășng, gia töÄc hoĂ„ BaĂ„ch,... - hĂȘĂ„u duĂŻĂ„ cuĂŁa cuĂ„ LĂ»Ășng VĂčn Can, cuĂ„ BaĂ„ch ThaĂĄi BĂ»ĂșĂŁi... Ă aĂ€ nhiĂŻĂ„t tĂȘm giuĂĄp Ă ĂșĂ€ chuĂĄng töi trong suöët quaĂĄ trĂČnh “ài tĂČm ÀaĂ„o Kinh doanh cuĂŁa ViĂŻĂ„t Nam vaĂą ThĂŻĂ« giĂșĂĄi”. ViĂŻĂ„c triĂŻĂ­n khai dûÄ aĂĄn naĂąy tûù khĂȘu nghiĂŻn cûåu Ă ĂŻĂ«n thĂŻĂ­ hiĂŻĂ„n thaĂąnh saĂĄch trong möÄt thĂșĂąi gian khöng daĂąi, cuĂąng nhûÀng khoĂĄ khĂčn trong quaĂĄ trĂČnh Ă i tĂČm tĂ» liĂŻĂ„u lĂ”ch sûã vĂŻĂŹ caĂĄc nhĂȘn vĂȘĂ„t, chĂčĂŠc hĂčĂšn böÄ saĂĄch seĂ€ khoĂĄ traĂĄnh khoĂŁi nhûÀng sai soĂĄt nhĂȘĂ«t Ă Ă”nh. Do vĂȘĂ„y, chuĂĄng töi rĂȘĂ«t mong nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c sûÄ thöng caĂŁm cuĂ€ng nhĂ» nhûÀng goĂĄp yĂĄ chia seĂŁ cuĂŁa baĂ„n Ă oĂ„c gĂȘĂŹn xa vĂŻĂŹ böÄ saĂĄch Ă ĂŻĂ­ lĂȘĂŹn taĂĄi baĂŁn tiĂŻĂ«p theo Ă Ă»ĂșĂ„c hoaĂąn thiĂŻĂ„n hĂșn. ChuĂĄng töi, PACE vaĂą NhaĂą xuĂȘĂ«t baĂŁn TreĂŁ, xin trĂȘn troĂ„ng giĂșĂĄi thiĂŻĂ„u cuĂąng baĂ„n Ă oĂ„c böÄ saĂĄch Ă ĂȘĂŹy tĂȘm huyĂŻĂ«t naĂąy. VaĂą chuĂĄng töi cuĂ€ng tin rĂčçng, qua böÄ saĂĄch naĂąy, baĂ„n Ă oĂ„c seĂ€ coĂĄ thĂŻm kiĂŻĂ«n giaĂŁi vĂŻĂŹ “àaĂ„o kinh doanh”, Ă ĂŻĂ­ tûù Ă oĂĄ, tûÄ mĂČnh Ă Ă”nh nghĂŽa laĂ„i nghĂŻĂŹ kinh doanh vaĂą tûÄ mĂČnh khĂčĂšng Ă Ă”nh rĂčçng, kinh doanh laĂą kiĂŻĂ«m tiĂŻĂŹn hay phuĂ„ng sûÄ xaĂ€ höÄi! Thay mĂčĂ„t NhoĂĄm taĂĄc giaĂŁ cuĂŁa böÄ saĂĄch GiaĂŁn TĂ» Trung - NgĂ»ĂșĂąi SaĂĄng lĂȘĂ„p PACE SaĂąi GoĂąn, XuĂȘn Àinh HĂșĂ„i, 2007 22 HENRY FORD & FORD LÚÂI NOÁI ÀÊÌU CaĂŁ thĂŻĂ« giĂșĂĄi Ă ang di chuyĂŻĂ­n trĂŻn nhûÀng chiĂŻĂ«c xe böën baĂĄnh coĂĄ gĂčĂŠn àöÄng cĂș. Khöng chĂł MyĂ€ hay chĂȘu Êu – caĂĄi nöi cuĂŁa nhûÀng saĂĄng chĂŻĂ« Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn vĂŻĂŹ xe hĂși, maĂą ngay caĂŁ rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu nĂ»ĂșĂĄc chĂȘu AÁ, ö-tö Ă aĂ€ trĂșĂŁ thaĂąnh möÄt vĂȘĂ„t duĂ„ng quen thuöÄc cuĂŁa caĂĄc gia Ă ĂČnh. CoĂĄ nhĂȘĂ„n Ă Ă”nh rĂčçng, ö-tö Ă aĂ€ laĂąm thay àöíi rĂȘĂ«t lĂșĂĄn löëi söëng cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi MyĂ€ tĂșĂĄi mûåc khoĂĄ coĂĄ thĂŻĂ­ tĂ»ĂșĂŁng tĂ»ĂșĂ„ng rĂčçng hoĂ„ coĂĄ thĂŻĂ­ söëng maĂą khöng coĂĄ noĂĄ. Ö-tö cuĂ€ng khöng phaĂŁi laĂą giĂȘĂ«c mĂș xa vĂșĂąi vĂșĂĄi nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ thu nhĂȘĂ„p trung bĂČnh nûÀa. TaĂ„i HaĂąn Quöëc, möÄt sinh viĂŻn coĂĄ thĂŻĂ­ tiĂŻĂ«t kiĂŻĂ„m tiĂŻĂŹn laĂąm thĂŻm trong möÄt kyĂą nghĂł heĂą cuĂŁa cĂȘĂ„u ta Ă ĂŻĂ­ mua möÄt chiĂŻĂ«c xe hĂși mĂșĂĄi toanh. Xe hĂși Ă aĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c Ă aĂ„i chuĂĄng hoĂĄa - chuyĂŻĂ„n Ă oĂĄ dĂ»ĂșĂąng nhĂ» chĂčĂšng coĂĄ gĂČ Ă ĂŻĂ­ baĂąn luĂȘĂ„n ĂșĂŁ thĂŻĂ« kyĂŁ XXI, hiĂŻĂ­n nhiĂŻn thĂŻĂ«. NhĂ»ng nĂŻĂ«u chuĂĄng ta Ă i ngĂ»ĂșĂ„c vĂŻĂŹ quaĂĄ khûå, vaĂąo nhûÀng nĂčm Ă ĂȘĂŹu thĂŻĂ« kyĂŁ XX, buöíi Ă ĂȘĂŹu cuĂŁa nĂŻĂŹn cöng nghiĂŻĂ„p xe hĂși thĂČ seĂ€ thĂȘĂ«y möÄt sûÄ tĂ»Ășng phaĂŁn rĂȘĂ«t lĂșĂĄn. ThĂșĂąi Ă oĂĄ, nhûÀng chiĂŻĂ«c xe hĂși laĂą caĂŁ möÄt gia taĂąi lĂșĂĄn àöëi vĂșĂĄi möÄt ngĂ»ĂșĂąi trung lĂ»u ĂșĂŁ MyĂ€ vaĂą chĂȘu Êu. Xe hĂși nhĂ» möÄt thûå àöÏ chĂși cuĂŁa giĂșĂĄi thĂ»ĂșĂ„ng lĂ»u, möÄt biĂŻĂ­u tĂ»ĂșĂ„ng cuĂŁa sûÄ xa hoa daĂąnh riĂŻng cho giĂșĂĄi quyĂĄ töÄc. NhûÀng haĂ€ng saĂŁn xuĂȘĂ«t xe hĂși Ă aĂ€ höët baĂ„c ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE 23
  • 12. möÄt caĂĄch “nheĂ„ nhaĂąng” trĂŻn caĂĄc saĂŁn phĂȘĂ­m daĂąnh ngĂșĂĄt giöÄi xuöëng Ă ĂȘĂŹu Ford: keĂŁ àöÄc taĂąi, keĂŁ boĂĄc löÄt sûåc cho nhaĂą giaĂąu. ChĂčĂšng ai daĂ„i döÄt Ă i phöí biĂŻĂ«n cöng lao àöÄng cuĂŁa cöng nhĂȘn, möÄt keĂŁ ngĂȘy thĂș vĂŻĂŹ chñnh nghĂŻĂ„ hay tĂČm caĂĄch laĂąm cho caĂĄc saĂŁn phĂȘĂ­m phong trĂ”, keĂŁ laĂąm röëi loaĂ„n thĂ” trĂ»ĂșĂąng, ... phuĂĄ hĂșn vĂșĂĄi giaĂĄ thaĂąnh reĂŁ hĂșn, vĂČ nhĂ» vĂȘĂ„y hoĂ„ seĂ€ CoĂąn nhûÀng lĂșĂąi ngĂșĂ„i ca? Henry Ford laĂą vĂ” thaĂĄnh phaĂŁi boĂŁ ra nhiĂŻĂŹu cöng sûåc hĂșn Ă ĂŻĂ­ laĂąm ra möÄt saĂŁn Ă aĂ€ laĂąm Ă Ă»ĂșĂ„c Ă iĂŻĂŹu kyĂą diĂŻĂ„u laĂą Ă aĂ„i chuĂĄng hoĂĄa chiĂŻĂ«c phĂȘĂ­m maĂą tiĂŻĂŹn lĂșĂąi thĂČ chĂčĂšng Ă aĂĄng kĂŻĂ­. KiĂŻĂ«m Ă Ă»ĂșĂ„c töëi xe hĂși, cha Ă eĂŁ cuĂŁa nĂŻĂŹn cöng nghiĂŻĂ„p ö-tö thĂŻĂ« giĂșĂĄi. Ă a lĂșĂ„i nhuĂȘĂ„n trĂŻn mößi saĂŁn phĂȘĂ­m bĂčçng caĂĄch baĂĄn MöÄt ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂ€ “cuĂĄi xuöëng” cuöÄc Ă ĂșĂąi cuĂŁa bao keĂŁ haĂąng cho nhaĂą giaĂąu, cho nhûÀng khaĂĄch haĂąng lĂčĂŠm khöën khoĂĄ. Töíng thöëng MyĂ€ Harding noĂĄi: “Ford Mo- tiĂŻĂŹn laĂą phĂ»Ășng chĂȘm kinh doanh cuĂŁa caĂĄc haĂ€ng xe tor laĂą caĂĄnh chim Ă ĂȘĂŹu Ă aĂąn trong nĂŻĂŹn cöng nghiĂŻĂ„p hĂși thĂșĂąi Ă oĂĄ. Hoa KyĂą, maĂą Henry Ford laĂą con mĂčĂŠt Ă Ă”nh hĂ»ĂșĂĄng cuĂŁa ÀöÄt nhiĂŻn, möÄt “keĂŁ ngoaĂ„i Ă aĂ„o” xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n, Ă aĂ€ laĂąm caĂĄnh chim Ă oá”. Hay Will Schumit - chuĂŁ tĂ”ch UAW: xaĂĄo tröÄn tĂȘĂ«t caĂŁ. Anh ta khöng phaĂŁi laĂą möÄt nhaĂą khoa “Öng ta laĂą sûÄ baĂŁo Ă aĂŁm töët nhĂȘĂ«t cho cöng viĂŻĂ„c cuĂŁa hoĂ„c, cuĂ€ng chĂčĂšng phaĂŁi laĂą möÄt kyĂ€ sĂ» Ă Ă»ĂșĂ„c Ă aĂąo taĂ„o nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi da Ă en. ChĂł duy nhĂȘĂ«t trong nhaĂą maĂĄy baĂąi baĂŁn. NoĂĄi Ă uĂĄng ra, anh ta laĂą möÄt chaĂąng trai lĂșĂĄn cuĂŁa öng ta, nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi da Ă en chuĂĄng töi mĂșĂĄi lĂŻn tûù àöÏng ruöÄng, chĂł khaĂĄc laĂą anh ta coĂĄ niĂŻĂŹm say Ă Ă»ĂșĂ„c àöëi xûã möÄt caĂĄch cöng bĂčçng”. mĂŻ vĂșĂĄi àöÄng cĂș, khao khaĂĄt saĂŁn xuĂȘĂ«t ra möÄt thûå coĂĄ CoĂąn vĂșĂĄi töi, sau khi thûÄc hiĂŻĂ„n xong cuöën saĂĄch thĂŻĂ­ lĂčn baĂĄnh trĂŻn Ă Ă»ĂșĂąng, giuĂĄp cho viĂŻĂ„c Ă i laĂ„i, naĂąy, töi bößng coĂĄ möÄt liĂŻn tĂ»ĂșĂŁng: NĂŻĂ«u thĂŻĂ« giĂșĂĄi chuyĂŻn chĂșĂŁ Ă Ă»ĂșĂ„c nheĂ„ nhaĂąng hĂșn. VaĂą anh ta Ă aĂ€ khöng coĂĄ sûÄ xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n cuĂŁa “keĂŁ phaĂĄ röëi” Henry Ford maĂąy moĂą laĂąm ra nhûÀng chiĂŻĂ«c xe hĂși vĂșĂĄi möÄt phĂ»Ășng hay möÄt öng truĂąm xe hĂși coĂĄ möÄt quan Ă iĂŻĂ­m “khaĂĄch chĂȘm kinh doanh traĂĄi ngĂ»ĂșĂ„c hoaĂąn toaĂąn vĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąi haĂąng khöng phaĂŁi ai xa laĂ„, chñnh laĂą nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi Ă i trĂ»ĂșĂĄc: mößi ngĂ»ĂșĂąi dĂȘn MyĂ€ Ă ĂŻĂŹu coĂĄ thĂŻĂ­ sĂșĂŁ hûÀu Ă Ă»ĂșĂ„c cöng nhĂȘn trong phĂȘn xĂ»ĂșĂŁng”? ChĂčĂŠc hĂčĂšn nĂŻĂŹn cöng möÄt chiĂŻĂ«c xe hĂși. VaĂą vĂșĂĄi Model T, saĂŁn phĂȘĂ­m xe hĂși nghiĂŻĂ„p xe hĂși seĂ€ khöng coĂĄ möÄt bĂ»ĂșĂĄc tiĂŻĂ«n daĂąi vaĂą kyĂą chĂȘĂ«t lĂ»ĂșĂ„ng töët, giaĂĄ reĂŁ, Ford Motor Ă aĂ€ chinh phuĂ„c diĂŻĂ„u Ă ĂŻĂ«n nhĂ» vĂȘĂ„y. Xe hĂși vĂȘĂźn seĂ€ laĂą möÄt moĂĄn àöÏ khöng chĂł ngĂ»ĂșĂąi MyĂ€ maĂą hĂȘĂŹu khĂčĂŠp caĂĄc neĂŁo Ă Ă»ĂșĂąng chĂși Ă ĂčĂŠt tiĂŻĂŹn maĂą ngĂ»ĂșĂąi bĂČnh dĂȘn chĂł biĂŻĂ«t... ngĂ»ĂșĂĄc trĂŻn thĂŻĂ« giĂșĂĄi. NhûÀng chiĂŻĂ«c xe hĂși khöng ngûùng caĂŁi nhĂČn möÄt caĂĄch theĂąm thuöÏng. tiĂŻĂ«n chĂȘĂ«t lĂ»ĂșĂ„ng vaĂą giaĂĄ thaĂąnh thĂČ ngaĂąy caĂąng haĂ„ hĂșn, Ă ĂŻĂ­ coĂĄ thĂŻĂ­ Ă ĂŻĂ«n Ă Ă»ĂșĂ„c vĂșĂĄi nhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi hĂșn. MöÄt caĂĄ nhĂȘn vĂŽ Ă aĂ„i laĂą ngĂ»ĂșĂąi biĂŻĂ«t Ă ĂčĂ„t lĂŻn vai mĂČnh möÄt sûå mĂŻĂ„nh àöëi vĂșĂĄi xaĂ€ höÄi maĂą anh ta Ă ang söëng. Quan Ă iĂŻĂ­m kinh doanh cuĂŁa Ford Ă aĂ€ bĂ” caĂĄc àöëi Henry Ford Ă aĂ€ Ă ĂčĂ„t lĂŻn vai mĂČnh möÄt sûå mĂŻĂ„nh cao thuĂŁ lĂŻn aĂĄn maĂ„nh meĂ€. NhûÀng lĂșĂąi khen chĂŻ Ă aĂ€ khöng caĂŁ: goĂĄp phĂȘĂŹn laĂąm Ă aĂ„i chuĂĄng hoĂĄa xe hĂși trĂŻn toaĂąn 24 ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE HENRY FORD & FORD 25
  • 13. P thĂŻĂ« giĂșĂĄi. ÀoĂĄ khöng phaĂŁi laĂą giĂȘĂ«c mĂș xa xĂčm, maĂą noĂĄ Ă aĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c hiĂŻĂ„n thûÄc hoĂĄa ngay sau khi Ford Motor ra Ă ĂșĂąi trĂŻn thĂ” trĂ»ĂșĂąng chĂ»a Ă ĂȘĂŹy 20 nĂčm. QuaĂŁ thûÄc, Ă oĂĄ hĂȘĂŹn I. laĂą möÄt bĂ»ĂșĂĄc tiĂŻĂ«n kyĂą diĂŻĂ„u. Henry Ford, vĂ” thaĂĄnh ĂȘĂ«y Ă aĂ€ laĂąm gĂČ vaĂą Ă aĂ€ laĂąm nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo? Cuöën saĂĄch nhoĂŁ beĂĄ naĂąy seĂ€ heĂĄ löÄ vĂŻĂŹ Ford, khöng phaĂŁi laĂą chĂȘn dung vĂŻĂŹ öng, maĂą vĂŻĂŹ nhûÀng gĂČ Ă¶ng Ă aĂ€ laĂąm Ă ĂŻĂ­ giuĂĄp cho chiĂŻĂ«c xe trĂșĂŁ thaĂąnh phĂ»Ășng tiĂŻĂ„n cuĂŁa Ă aĂ„i chuĂĄng. TYà PHUÁ, CON NHA NGHEÂO VA CHIÏËC MAÁY BAY GIÊËY Henry Ford - “Nößi sĂșĂ„ haĂ€i cho möÄt söë ngĂ»ĂșĂąi, loĂąng ngĂ»ĂșĂ€ng möÄ àöëi vĂșĂĄi nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc, vaĂą sûÄ mĂŻ hoĂčĂ„c cho tĂȘĂ«t caĂŁ.” Nolan 26 HENRY FORD & FORD ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE 27
  • 14. ChĂ»Ășng 1. MÖÅT 24 GIÚ TRONG ÀÚÂI NGÛÚÂI ÀÙÅC BIÏÅT “MoĂ„i ngĂ»ĂșĂąi noĂĄi öng ta laĂą möÄt vĂ” thaĂĄnh, nhĂ»ng àöëi vĂșĂĄi töi öng ta khöng phaĂŁi nhĂ» ngĂ»ĂșĂąi ta vĂȘĂźn noĂĄi. MöÄt vĂ” thaĂĄnh thĂČ khöng ai coĂĄ thĂŻĂ­ nhĂČn thĂȘĂ«y Ă Ă»ĂșĂ„c, nhĂ»ng töi vĂȘĂźn nhĂČn thĂȘĂ«y öng ta haĂąng ngaĂąy, thĂȘĂ„m chñ öng ĂȘĂ«y coĂąn Ă ĂŻĂ«n vöß vai töi vaĂą hoĂŁi möÄt vaĂąi chuyĂŻĂ„n. Àöëi vĂșĂĄi töi, öng ĂȘĂ«y laĂą ngĂ»ĂșĂąi Ă aĂ€ cho töi cĂș höÄi Ă ĂŻĂ­ coĂĄ thĂŻĂ­ tûÄ kiĂŻĂ«m söëng Ă Ă»ĂșĂ„c bĂčçng chñnh àöi tay cuĂŁa mĂČnh maĂą khöng phaĂŁi Ă i xin ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc”. YÁ kiĂŻĂ«n vĂŻĂŹ Ford cuĂŁa möÄt ngĂ»ĂșĂąi bĂ” liĂŻĂ„t caĂŁ hai chĂȘn, chĂł coĂĄ thĂŻĂ­ ngöÏi möÄt chöß. Khöng ai nhĂȘĂ„n anh ta vaĂąo laĂąm, nhĂ»ng Ford Ă aĂ€ böë trñ cho anh ta möÄt chöß laĂąm trong dĂȘy chuyĂŻĂŹn lĂčĂŠp raĂĄp cuĂŁa mĂČnh. 28 HENRY FORD & FORD ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE 29
  • 15. quĂȘĂ­n quanh chĂȘn öng, coĂĄ con baĂ„o hĂșn coĂąn Ă ĂȘĂ„u lĂŻn caĂŁ vai Ford. LuĂĄc naĂąy, nhĂČn Ford giöëng möÄt ngĂ»ĂșĂąi laĂąm vĂ»ĂșĂąn khaĂŁ kñnh theo kiĂŻĂ­u Anh hĂșn laĂą möÄt öng 6 GIÚ SAÁNG: chuĂŁ giaĂąu coĂĄ nhĂȘĂ«t nhĂČ nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€. Cho luĂ€ chim Ăčn BÛÄA ÀIÏÍM TÊM ÀÊÅM CHÊËT ANH xong, Ford quay trĂșĂŁ laĂ„i bĂŻĂ«p, möÄt baĂĄt xuĂĄp Ă ĂȘĂ„u Ă aĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c Ă ĂčĂ„t trĂŻn baĂąn, Ford ngöÏi vaĂąo baĂąn Ăčn, öng TiĂŻĂ«ng chuöng baĂĄo thûåc àöí tûùng höÏi daĂąi trong phoĂąng nguĂŁ. Henry Ford vĂșĂĄi tay cĂȘĂŹm lĂȘĂ«y chiĂŻĂ«c àöÏng höÏ do chñnh öng chĂŻĂ« taĂ„o, trĂŻn Ă oĂĄ coĂĄ hĂČnh vĂșĂ„ öng – Clara. RĂșĂąi khoĂŁi giĂ»ĂșĂąng, Ford nhĂČn ra ngoaĂąi cûãa söí. ngaĂ„c nhiĂŻn vaĂą thñch thuĂĄ khi vûùa thĂ»ĂșĂŁng thûåc muößng xuĂĄp Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn: - XuĂĄp Ă ĂȘĂ„u nĂȘĂ«u theo kiĂŻĂ­u Anh... Höm nay em cho anh nhiĂŻĂŹu ngaĂ„c nhiĂŻn quaĂĄ! NgoaĂąi Ă oĂĄ öng Ă aĂ€ xĂȘy dûÄng caĂŁ möÄt khu baĂŁo töÏn Clara mĂłm cĂ»ĂșĂąi. BaĂą Ă aĂ€ hiĂŻĂ­u quaĂĄ roĂ€ nhûÀng sĂșĂŁ thiĂŻn nhiĂŻn vĂșĂĄi rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu cĂȘy tröÏng vaĂą vĂȘĂ„t nuöi thñch cuĂŁa chöÏng mĂČnh. Ford laĂą ngĂ»ĂșĂąi göëc Anh nĂŻn Ă Ă»ĂșĂ„c mang vĂŻĂŹ tûù khĂčĂŠp nĂși trĂŻn thĂŻĂ« giĂșĂĄi. Ford kheĂ€ öng rĂȘĂ«t thñch nhûÀng gĂČ Ă Ă»ĂșĂ„c coi laĂą Ă ĂčĂ„c trĂ»ng cuĂŁa mĂłm cĂ»ĂșĂąi khi nhĂČn thĂȘĂ«y möÄt àöi thoĂŁ non Ă ang Ă uĂąa quöëc gia naĂąy. nghĂ”ch trĂŻn baĂ€i coĂŁ trĂ»ĂșĂĄc sĂȘn. Vûùa Ăčn, Ford vûùa troĂą chuyĂŻĂ„n vĂșĂĄi vĂșĂ„. CĂȘu chuyĂŻĂ„n BĂ»ĂșĂĄc ra phoĂąng khaĂĄch, Ford cĂȘĂ«t tiĂŻĂ«ng goĂ„i ngĂ»ĂșĂąi vĂșĂ„. buöíi saĂĄng cuĂŁa chuĂŁ tĂ”ch Ford Motor khöng phaĂŁi TiĂŻĂ«ng traĂŁ lĂșĂąi voĂ„ng ra tûù phña nhaĂą Ăčn. Ford vaĂąo xoay quanh nhûÀng chiĂŻĂ«c xe hĂși hay nhûÀng biĂŻĂ«n phoĂąng Ăčn. MöÄt bĂČnh traĂą nghi nguĂĄt khoĂĄi Ă aĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c àöÄng thĂ” trĂ»ĂșĂąng. HoĂ„ Ă ang noĂĄi vĂŻĂŹ muĂąa thu. Ford kĂŻĂ­ Ă ĂčĂ„t trĂŻn baĂąn. Vûùa uöëng traĂą, Ford vûùa nghe Clara laĂ„i cho vĂșĂ„ nghe nhûÀng gĂČ Ă¶ng Ă aĂ€ thĂȘĂ«y ngoaĂąi vĂ»ĂșĂąn. noĂĄi vĂŻĂŹ xuĂȘĂ«t xûå cuĂŁa loaĂ„i traĂą. Öng ngaĂ„c nhiĂŻn vĂČ VĂŻĂŹ taĂĄn laĂĄ ngaĂąy caĂąng thĂ»a thĂșĂĄt hĂșn cuĂŁa cĂȘy du giaĂą chuĂĄng Ă Ă»ĂșĂ„c lĂȘĂ«y tûù chñnh nhûÀng cĂȘy cheĂą öng mang trĂ»ĂșĂĄc sĂȘn. VĂŻĂŹ nhûÀng gioĂ„t sĂ»Ășng coĂąn Ă oĂ„ng trĂŻn coĂŁ, tûù Anh vĂŻĂŹ: vaĂą caĂŁ vĂŻĂŹ mĂčĂ„t nĂ»ĂșĂĄc höÏ trong veo ngoaĂąi xa. Ford - ChuĂĄng lĂșĂĄn nhanh quaĂĄ! - Ford trĂȘĂŹm tröÏ. hûåa vĂșĂĄi vĂșĂ„ laĂą seĂ€ daĂąnh möÄt ngaĂąy Ă ĂŻĂ­ hai vĂșĂ„ chöÏng Trong khi chĂșĂą bûÀa saĂĄng, Ford ra ngoaĂąi cho luĂ€ thoĂŁ Ă i haĂĄi nĂȘĂ«m trong khu rûùng gĂȘĂŹn Ă oĂĄ: Ă ang chaĂ„y nhaĂŁy ngoaĂąi vĂ»ĂșĂąn Ăčn. Öng ngĂčĂŠm nhĂČn vaĂą - Anh seĂ€ mang theo caĂŁ bĂŻĂ«p Ă ĂŻĂ­ em nĂȘĂ«u möÄt bûÀa troĂą chuyĂŻĂ„n vĂșĂĄi chuĂĄng höÏi lĂȘu. TiĂŻĂ«p sau luĂ€ thoĂŁ, bĂȘĂŹy Ăčn trong rûùng nûÀa. ChuĂĄng ta seĂ€ coĂĄ möÄt ngaĂąy tuyĂŻĂ„t chim cuĂ€ng Ă Ă»ĂșĂ„c öng chuĂŁ cuĂŁa noĂĄ cho thĂ»ĂșĂŁng thûåc vĂșĂąi maĂą chĂčĂšng phaĂŁi vĂ»ĂșĂĄng bĂȘĂ„n gĂČ caĂŁ. bûÀa saĂĄng. Vûùa nhĂČn thĂȘĂ«y caĂĄi boĂĄng quen thuöÄc cuĂŁa Clara vĂȘĂźn chĂł cĂ»ĂșĂąi, baĂą biĂŻĂ«t Ford khoĂĄ loĂąng coĂĄ thĂŻĂ­ Ford, luĂ€ chim Ă aĂ€ rñu rñt bay laĂ„i. NhiĂŻĂŹu con chaĂ„y thûÄc hiĂŻĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c lĂșĂąi hûåa cuĂŁa mĂČnh, baĂą chĂł dĂčĂ„n 30 ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE HENRY FORD & FORD 31
  • 16. chöÏng mĂčĂ„c ĂȘĂ«m trĂ»ĂșĂĄc khi Ă i laĂąm bĂșĂŁi trĂșĂąi Ă aĂ€ bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu se laĂ„nh vaĂą nhĂčĂŠc Ford nhĂșĂĄ quaĂąng chiĂŻĂ«c khĂčn len baĂą chuĂĄng ta khoĂĄ loĂąng mua Ă Ă»ĂșĂ„c vĂșĂĄi giaĂĄ reĂŁ nûÀa. - VĂȘĂ„y lĂ»ĂșĂ„ng cao su vûùa nhĂȘĂ„p vaĂąo seĂ€ giaĂŁi quyĂŻĂ«t thĂŻĂ« naĂąo? - Ford chĂȘĂ«t vĂȘĂ«n. CĂȘu hoĂŁi cuĂŁa Ford nhĂ» vûùa Ă an, Ă ang Ă ĂŻĂ­ trong tuĂŁ. Trong khi Ford Ă ang tĂȘĂ„n hĂ»ĂșĂŁng nhûÀng thĂČa xuĂĄp Ă aĂĄnh truĂĄng Ă Ă»ĂșĂ„c sûÄ haĂĄo hûåc cuĂŁa Edsel Ă ang cöë ngon laĂąnh, Edsel Ford xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n. VĂșĂĄi böÄ daĂ„ng rĂȘĂ«t chûång minh cho cha thĂȘĂ«y khaĂŁ nĂčng kinh doanh böÏn chöÏn, Edsel lĂŻn tiĂŻĂ«ng hoĂŁi cha: cuĂŁa mĂČnh. - Cha Ă aĂ€ xem baĂĄo caĂĄo vĂŻĂŹ viĂŻĂ„c nhĂȘĂ„p nguyĂŻn liĂŻĂ„u - NhĂ»ng giaĂĄ cuĂŁa hĂșĂ„p àöÏng naĂąy chĂł ĂșĂŁ mûåc 10 xu cho möÄt pound. ChĂł bĂčçng möÄt nûãa so vĂșĂĄi nhûÀng chĂ»a? Ford khöng traĂŁ lĂșĂąi thĂčĂšng vaĂąo cĂȘu hoĂŁi maĂą chĂł vaĂąo ghĂŻĂ« àöëi diĂŻĂ„n vaĂą baĂŁo con ngöÏi xuöëng cuĂąng Ăčn saĂĄng. lĂȘĂŹn nhĂȘĂ„p khaĂĄc cuĂŁa cöng ty. Ford cĂȘĂŹm möÄt tĂșĂą baĂĄo lĂŻn xem xeĂĄt: Khöng Ă ĂŻĂ­ yĂĄ Ă ĂŻĂ«n moĂĄn xuĂĄp Ă ĂȘĂ„u Ă»a thñch cuĂŁa cha, - Thöng tin nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c chñnh xaĂĄc ĂșĂŁ mûåc àöÄ naĂąo? Edsel Ă ĂčĂ„t lĂŻn baĂąn baĂŁn baĂĄo caĂĄo cuĂąng möÄt xĂȘĂ«p baĂĄo - MöÄt trĂčm phĂȘĂŹn trĂčm thĂ»a cha. Con vûùa noĂĄi chuyĂŻĂ„n trûÄc tiĂŻĂ«p vĂșĂĄi giaĂĄm àöëc chi nhaĂĄnh cuĂŁa xuĂȘĂ«t baĂŁn taĂ„i Anh: - NĂ»ĂșĂĄc Anh Ă ang töÏn kho möÄt lĂ»ĂșĂ„ng cao su rĂȘĂ«t lĂșĂĄn. Trong khi Ă oĂĄ, lĂ»ĂșĂ„ng cao su tûù caĂĄc thuöÄc Ă Ă”a chuĂĄng ta ĂșĂŁ LuĂȘn Àön qua Ă iĂŻĂ„n thoaĂ„i. Öng ta thuĂĄc giuĂ„c chuĂĄng ta phaĂŁi coĂĄ yĂĄ kiĂŻĂ«n ngay. Edsel tiĂŻĂ«p tuĂ„c: cuĂŁa hoĂ„ laĂ„i Ă ang trĂŻn Ă Ă»ĂșĂąng nhĂȘĂ„p vĂŻĂŹ. - VĂȘĂ„y laĂą chuĂĄng ta laĂ€i Ă Ă»ĂșĂ„c 20 triĂŻĂ„u àö trong Ford Ă ĂčĂ„t cĂȘu hoĂŁi vĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąi con trai: - NhĂ»ng vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ nĂčçm ĂșĂŁ Ă ĂȘu? thĂ»Ășng vuĂ„ naĂąy. Con dûÄ Ă oaĂĄn chĂł möÄt vaĂąi thaĂĄng Edsel chĂł vaĂąo nhûÀng trang baĂĄo: nûÀa giaĂĄ seĂ€ coĂąn tĂčng lĂŻn hĂșn 20 xu. GiĂșĂĄi haĂ„n cuöëi - BaĂĄo chñ Anh dûÄ Ă oaĂĄn giaĂĄ cao su seĂ€ giaĂŁm maĂ„nh cuĂąng phaĂŁi ĂșĂŁ mûåc 30 xu. LĂșĂ„i nhuĂȘĂ„n cuĂŁa chuĂĄng ta chĂł trong möÄt vaĂąi ngaĂąy nûÀa. ÀiĂŻĂŹu quan troĂ„ng hĂșn seĂ€ khöng dûùng laĂ„i ĂșĂŁ 20 triĂŻĂ„u àöla. laĂą chĂ»a cöng ty MyĂ€ naĂąo biĂŻĂ«t Ă Ă»ĂșĂ„c tin naĂąy. NhûÀng - NhĂ»ng nĂŻĂ«u giaĂĄ tiĂŻĂ«p tuĂ„c giaĂŁm thĂČ sao? - Ford hoĂŁi. baĂĄo caĂĄo naĂąy do chñnh chi nhaĂĄnh cuĂŁa ta taĂ„i Anh Edsel ngĂȘĂ„p ngûùng: gûãi vĂŻĂŹ. ChuĂĄng ta phaĂŁi quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh ngay. - KhaĂŁ nĂčng Ă oĂĄ rĂȘĂ«t khoĂĄ xaĂŁy ra, thĂ»a cha. DiĂŻĂ„n tñch Henry Ford ngĂȘĂźm nghĂŽ möÄt höÏi röÏi hoĂŁi laĂ„i: tröÏng cao su cuĂŁa Anh quöëc khöng coĂĄ dĂȘĂ«u hiĂŻĂ„u seĂ€ - Con muöën mua thĂŻm cao su nguyĂŻn liĂŻĂ„u? tĂčng àöÄt biĂŻĂ«n. KhaĂŁ nĂčng cung cĂȘĂ«p cuĂŁa hoĂ„ Ă aĂ€ Ă ĂŻĂ«n - VĂȘng. ChuĂĄng ta phaĂŁi kyĂĄ hĂșĂ„p àöÏng ngay trong mûåc giĂșĂĄi haĂ„n röÏi. ngaĂąy höm nay. Con nghĂŽ Durant bĂŻn General coĂĄ leĂ€ Ford nhĂČn ra ngoaĂąi cûãa, bĂŻn kia haĂąng raĂąo möÄt cuĂ€ng sĂčĂŠp Ă aĂĄnh hĂși Ă Ă»ĂșĂ„c röÏi. NĂŻĂ«u öng ta vaĂąo cuöÄc, ngĂ»ĂșĂąi laĂąm vĂ»ĂșĂąn Ă ang tĂ»ĂșĂĄi cho mĂȘĂ«y buĂ„i hoa. 32 ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE HENRY FORD & FORD 33
  • 17. Ford hoĂŁi: - Con coĂĄ nghĂŽ öng baĂ„n Edison kia cuĂŁa ta coĂĄ thĂŻĂ­ phaĂĄt minh ra cao su nhĂȘn taĂ„o chĂł trong vaĂąi thaĂĄng tĂșĂĄi hay khöng? 8 GIÚ SAÁNG: SEÄ TÙNG LÛÚNG GÊËP ÀÖI Edsel böëi röëi: CHO NHÊN VIÏN! - NhĂ»ng Ă oĂĄ chĂł laĂą trĂŻn lyĂĄ thuyĂŻĂ«t. - ÀöÏng yĂĄ noĂĄ chĂł laĂą trĂŻn lyĂĄ thuyĂŻĂ«t. VĂȘĂ„y nĂŻĂ«u con TrĂŻn Ă Ă»ĂșĂąng Ă i Ă ĂŻĂ«n cöng ty, Ford Ă i qua sĂșĂŁ caĂŁnh thaĂąnh cöng trong thĂ»Ășng vuĂ„ naĂąy con coĂĄ tiĂŻĂ«p tuĂ„c saĂĄt Detroit. Öng nhĂȘĂ„n thĂȘĂ«y truĂ„ sĂșĂŁ caĂŁnh saĂĄt höm thûÄc hiĂŻĂ„n caĂĄc vuĂ„ khaĂĄc nûÀa khöng? nay coĂĄ veĂŁ nhöÄn nhĂ”p laĂ„ thĂ»ĂșĂąng. MöÄt vaĂąi chiĂŻĂ«c xe - TĂȘĂ«t nhiĂŻn laĂą coĂĄ chûå, thĂ»a cha. Khöng thĂŻĂ­ boĂŁ qua nhûÀng vuĂ„ laĂąm Ăčn hĂȘĂ«p dĂȘĂźn nhĂ» vĂȘĂ„y. - ThĂŻĂ« chuĂĄng ta Ă ang kinh doanh caĂĄi gĂČ vĂȘĂ„y, Edsel? taĂŁi phuĂŁ baĂ„t àöß sĂčĂ©n ngoaĂąi Ă Ă»ĂșĂąng. HĂČnh nhĂ» hoĂ„ chuĂȘĂ­n bĂ” Ă ĂŻĂ­ chöëng möÄt cuöÄc baĂ„o àöÄng ĂșĂŁ Ă ĂȘu Ă oĂĄ. Xuöëng xe, Ford bĂ»ĂșĂĄc ngay vaĂąo phoĂąng hoĂ„p cuĂŁa cöng ty, nĂși tĂȘĂ«t caĂŁ thaĂąnh viĂŻn Ban quaĂŁn trĂ” Ă aĂ€ ngöÏi - DĂŽ nhiĂŻn laĂą xe hĂși röÏi aĂ„. Ă ĂșĂ„i öng. Ford bĂ»ĂșĂĄc vaĂąo phoĂąng cuĂąng vĂșĂĄi nhûÀng - ThĂŻĂ« thĂČ haĂ€y quĂŻn nhûÀng vuĂ„ mua Ă i baĂĄn laĂ„i Ă oĂĄ tiĂŻĂ«ng “ChaĂąo ngaĂąi” vang lĂŻn khĂčĂŠp phoĂąng. NgöÏi Ă i. TĂȘĂ„p trung vaĂąo cöng viĂŻĂ„c kinh doanh xe hĂși cuĂŁa chuĂĄng ta seĂ€ laĂą caĂĄch kiĂŻĂ«m tiĂŻĂŹn töët nhĂȘĂ«t. ChuĂĄng ta Ă aĂ€ mua Ă uĂŁ söë lĂ»ĂșĂ„ng cao su cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t. Cöng viĂŻĂ„c xuöëng ghĂŻĂ« chuĂŁ toĂ„a, Ford cĂȘĂ«t tiĂŻĂ«ng: - Bennett, anh coĂĄ biĂŻĂ«t gĂČ vĂŻĂŹ sûÄ nhöÄn nhĂ”p cuĂŁa sĂșĂŁ caĂŁnh saĂĄt saĂĄng nay khöng? bĂȘy giĂșĂą laĂą tiĂŻĂ«p tuĂ„c hoaĂąn thiĂŻĂ„n nhûÀng chiĂŻĂ«c xe. Bennett (trĂ»ĂșĂŁng ban an ninh cuĂŁa cöng ty) àûång Khöng nĂŻn Ă Ă»a cöng ty Ă ĂŻĂ«n nhûÀng ruĂŁi ro khöng dĂȘĂ„y, Ă Ă»a cho mößi ngĂ»ĂșĂąi trong phoĂąng möÄt tĂȘĂ„p höÏ sĂș cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t. röÏi diĂŻĂźn giaĂŁi: Khöng thĂŻĂ­ thuyĂŻĂ«t phuĂ„c Ă Ă»ĂșĂ„c cha, Edsel Ă aĂąnh - ÀĂȘy laĂą Walter Reuther. NgĂ»ĂșĂąi chuĂĄng ta Ă aĂ€ cûã buöÏn rĂȘĂŹu bĂ»ĂșĂĄc ra ngoaĂąi. Suöët caĂŁ buöíi noĂĄi chuyĂŻĂ„n sang xĂȘy dûÄng nhaĂą maĂĄy taĂ„i Gorky. HiĂŻĂ„n nay öng cuĂŁa hai cha con, Clara yĂŻn lĂčĂ„ng khöng hĂŻĂŹ noĂĄi möÄt ta laĂą ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o cuĂŁa nhoĂĄm 174, möÄt böÄ phĂȘĂ„n cĂȘu gĂČ. BaĂą laĂą möÄt ngĂ»ĂșĂąi phuĂ„ nûÀ truyĂŻĂŹn thöëng theo cuĂŁa UAW, Ă Ă”a baĂąn hoaĂ„t àöÄng chñnh cuĂŁa nhoĂĄm naĂąy Ă ĂȘĂŹy Ă uĂŁ nghĂŽa cuĂŁa tûù naĂąy. Êm thĂȘĂŹm chĂčm soĂĄc ngĂ»ĂșĂąi laĂą khu vûÄc phña tĂȘy Detroit. CoĂĄ nghĂŽa öng ta laĂą thĂȘn trong gia Ă ĂČnh vaĂą khöng bao giĂșĂą can thiĂŻĂ„p vaĂąo ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh Ă aĂ„o phong traĂąo cöng nhĂȘn ĂșĂŁ nhaĂą maĂĄy cöng viĂŻĂ„c kinh doanh cuĂŁa chöÏng. cuĂŁa chuĂĄng ta. MöÄt ngĂ»ĂșĂąi rĂȘĂ«t cûång Ă ĂȘĂŹu vaĂą coĂĄ khaĂŁ nĂčng kñch àöÄng nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc. 34 HENRY FORD & FORD ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE 35
  • 18. - NhĂ» vĂȘĂ„y möÄt cuöÄc baĂ€i cöng do Reuther töí chûåc naĂąy cuĂŁa Ford. Vûùa mĂșĂĄi Ă ĂȘy thöi öng coĂąn phaĂŁn àöëi seĂ€ diĂŻĂźn ra trong saĂĄng nay taĂ„i nhaĂą maĂĄy cuĂŁa chuĂĄng quyĂŻĂ«t liĂŻĂ„t viĂŻĂ„c thoĂŁa hiĂŻĂ„p vĂșĂĄi nghiĂŻĂ„p Ă oaĂąn UAW. VaĂą ta? - Ford hoĂŁi. sûÄ ngaĂ„c nhiĂŻn lĂŻn tĂșĂĄi töÄt Ă Ăłnh khi Ford Ă Ă»a ra mûåc - VaĂąo luĂĄc 11 giĂșĂą, taĂ„i cĂȘĂŹu vĂ»ĂșĂ„t söë 4, thĂ»a ngaĂąi. - Anh Ă Ă”nh laĂąm gĂČ vĂșĂĄi boĂ„n vö cöng röÏi nghĂŻĂŹ naĂąy lĂ»Ășng töëi thiĂŻĂ­u: - NĂčm àöla cho möÄt ngaĂąy laĂąm viĂŻĂ„c 8 tiĂŻĂ«ng. CaĂĄc öng thĂȘĂ«y thĂŻĂ« naĂąo? haĂŁ Bennett? - MĂ»ĂșĂąi xe taĂŁi chĂșĂŁ Ă ĂȘĂŹy nhĂȘn viĂŻn an ninh Ă aĂ€ tuĂĄc Trong nhûÀng lĂȘĂŹn hoĂ„p trĂ»ĂșĂĄc Ă oĂĄ, yĂĄ kiĂŻĂ«n cuĂŁa Ford thĂ»ĂșĂąng khöng hĂŻĂŹ gĂčĂ„p phaĂŁi sûÄ phaĂŁn àöëi duĂą laĂą rĂȘĂ«t trûÄc sĂčĂ©n, thĂ»a ngaĂąi. - Cûå laĂąm tĂȘĂ«t caĂŁ moĂ„i Ă iĂŻĂŹu anh cho laĂą cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t. Töi nhoĂŁ naĂąo. MoĂ„i quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh cuĂŁa öng Ă ĂŻĂŹu Ă Ă»ĂșĂ„c thöng khöng muöën nghiĂŻĂ„p Ă oaĂąn can thiĂŻĂ„p vaĂąo viĂŻĂ„c quaĂŁn qua nhanh choĂĄng. Ban quaĂŁn trĂ” cöng ty Ă Ă»ĂșĂ„c lĂȘĂ„p lyĂĄ taĂ„i nhaĂą maĂĄy cuĂŁa töi. ra chĂł Ă ĂŻĂ­ laĂąm duy nhĂȘĂ«t möÄt viĂŻĂ„c laĂą thûÄc hiĂŻĂ„n mĂŻĂ„nh Edsel Ford lĂŻn tiĂŻĂ«ng möÄt caĂĄch deĂą dĂčĂ„t: lĂŻĂ„nh cuĂŁa Ford. NhĂ»ng vĂșĂĄi Ă ĂŻĂŹ xuĂȘĂ«t lĂȘĂŹn naĂąy thĂČ - ThĂ»a, chuĂĄng ta coĂĄ thĂŻĂ­ giaĂŁi quyĂŻĂ«t vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ theo khöng möÄt ai àöÏng tĂČnh vĂșĂĄi Ford. HĂȘĂŹu hĂŻĂ«t caĂĄc möÄt chiĂŻĂŹu hĂ»ĂșĂĄng khaĂĄc. SaĂĄng nay, vaĂąi ngĂ»ĂșĂąi laĂ€nh thaĂąnh viĂŻn Ă ĂŻĂŹu cho rĂčçng tĂčng lĂ»Ășng möÄt caĂĄch àöÄt Ă aĂ„o nghiĂŻĂ„p Ă oaĂąn Ă aĂ€ gĂčĂ„p töi. HoĂ„ Ă ĂŻĂŹ nghĂ” nĂŻĂ«u biĂŻĂ«n nhĂ» vĂȘĂ„y seĂ€ gĂȘy ra nhûÀng hĂȘĂ„u quaĂŁ khöng thĂŻĂ­ chuĂĄng ta tĂčng mûåc lĂ»Ășng cho cöng nhĂȘn tûù 2,5 lĂ»ĂșĂąng trĂ»ĂșĂĄc Ă Ă»ĂșĂ„c, Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t laĂą tûù phña caĂĄc chuĂŁ nhaĂą àöla lĂŻn 2,7 àöla möÄt ngaĂąy hoĂ„ seĂ€ chĂȘĂ«m dûåt baĂ€i bĂčng. HoĂ„ Ă ĂŻĂŹ nghĂ” möÄt mûåc tĂčng khiĂŻm töën hĂșn, coĂĄ cöng. thĂŻĂ­ laĂą chĂł tĂčng lĂŻn 2,7 àöla nhĂ» Ă ĂŻĂŹ nghĂ” cuĂŁa nghiĂŻĂ„p - Ai Ă ĂŻĂŹ nghĂ” nhĂ» vĂȘĂ„y? - Ford chĂȘĂ«t vĂȘĂ«n. Ă oaĂąn. - Töi rĂȘĂ«t xin lößi khi phaĂŁi noĂĄi vĂșĂĄi ngaĂąi rĂčçng, vĂșĂĄi - Chñnh Reuther, thĂ»a ngaĂąi. - Töi khöng coĂĄ yĂĄ Ă Ă”nh thoĂŁa hiĂŻĂ„p vĂșĂĄi nhûÀng keĂŁ chĂł mûåc lĂ»Ășng nhĂ» vĂȘĂ„y chuĂĄng ta seĂ€ phaĂŁi boĂŁ ra mößi chuyĂŻn Ă i laĂąm nhiĂŻĂ„m vuĂ„ phaĂĄ hoaĂ„i nhĂ» hĂčĂŠn. HĂčĂŠn ngaĂąy 1 triĂŻĂ„u àöla Ă ĂŻĂ­ traĂŁ lĂ»Ășng cho 200.000 nhĂȘn chĂčĂšng laĂą caĂĄi gĂČ nĂŻĂ«u khöng dûÄa vaĂąo caĂĄi töí chûåc vö cöng trĂŻn caĂĄc nhaĂą maĂĄy trĂŻn khĂčĂŠp nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€ naĂąy. - lyĂĄ Ă oĂĄ. Bennett, anh cûå tiĂŻĂ«p tuĂ„c cöng viĂŻĂ„c cuĂŁa mĂČnh MöÄt yĂĄ kiĂŻĂ«n tûù thaĂąnh viĂŻn ban quaĂŁn trĂ”. Ă i. NhĂ»ng nhĂșĂĄ möÄt Ă iĂŻĂŹu laĂą töi khöng muöën nghe - MöÄt triĂŻĂ„u àöla Ă ĂŻĂ­ àöíi laĂ„i sûÄ chuĂĄ tĂȘm hoaĂąn toaĂąn bĂȘĂ«t cûå tin gĂČ vĂŻĂŹ thĂ»Ășng vong cuĂŁa nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi cöng cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi cöng nhĂȘn vaĂąo cöng viĂŻĂ„c cuĂŁa hoĂ„ cuĂ€ng nhĂȘn trong nhaĂą maĂĄy. Ă aĂ€ laĂą quaĂĄ reĂŁ. CaĂĄc öng khöng hiĂŻĂ­u möÄt vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ rĂȘĂ«t Ford tiĂŻĂ«p tuĂ„c buöíi hoĂ„p vĂșĂĄi Ă ĂŻĂŹ xuĂȘĂ«t tĂčng lĂ»Ășng Ă Ășn giaĂŁn laĂą hoĂ„ chñnh laĂą yĂŻĂ«u töë quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh cho sûÄ cho cöng nhĂȘn. NhiĂŻĂŹu yĂĄ kiĂŻĂ«n ngaĂ„c nhiĂŻn vĂŻĂŹ thaĂĄi àöÄ phaĂĄt triĂŻĂ­n cuĂŁa cöng ty hay sao? 36 ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE HENRY FORD & FORD 37
  • 19. - NhĂ»ng mûåc lĂ»Ășng nhĂ» vĂȘĂ„y laĂą quaĂĄ cao! Cöng nhĂȘn ĂșĂŁ nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€ naĂąy chĂł nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c khoaĂŁng 2,75 àöla. VĂșĂĄi 3 àöla chuĂĄng ta coĂĄ thĂŻĂ­ coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c nhûÀng Ford kĂŻĂ«t luĂȘĂ„n laĂ„i vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ: - ChĂȘĂ«m dûåt baĂąn caĂ€i ĂșĂŁ Ă ĂȘy. Tûù ngaĂąy mai, mûåc lĂ»Ășng seĂ€ laĂą 5 àöla. - VĂȘĂ„y ai seĂ€ laĂą ngĂ»ĂșĂąi traĂŁ lĂșĂąi caĂĄc chuĂŁ ngĂȘn haĂąng? nhĂȘn cöng töët nhĂȘĂ«t Ă ĂȘĂ«t nĂ»ĂșĂĄc naĂąy röÏi. - CaĂĄc ngaĂąi coĂĄ khĂčĂšng Ă Ă”nh viĂŻĂ„c mua Ă Ă»ĂșĂ„c nhûÀng - Töi seĂ€ traĂŁ lĂșĂąi hoĂ„. - Ford quaĂŁ quyĂŻĂ«t. nguyĂŻn liĂŻĂ„u reĂŁ nhĂȘĂ«t coĂĄ thĂŻĂ­ laĂąm ra nhûÀng saĂŁn KĂŻĂ«t thuĂĄc buöíi hoĂ„p, Ford Ă Ă»ĂșĂ„c ngĂ»ĂșĂąi thĂ» kyĂĄ riĂŻng phĂȘĂ­m töët nhĂȘĂ«t hay khöng? VĂȘĂ„y thĂČ taĂ„i sao laĂ„i thöng baĂĄo laĂą coĂĄ hai ngĂ»ĂșĂąi Do ThaĂĄi Ă ang Ă ĂșĂ„i öng taĂ„i phaĂŁi Ă ĂčĂ„t ra vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ thĂčĂŠt chĂčĂ„t lao àöÄng ĂșĂŁ Ă ĂȘy? phoĂąng riĂŻng. DĂ»ĂșĂąng nhĂ» Ă oaĂĄn trĂ»ĂșĂĄc Ă Ă»ĂșĂ„c cĂȘu Trong khi viĂŻĂ„c giaĂŁm lĂ»Ășng laĂ„i chñnh laĂą giaĂŁm sûåc chuyĂŻĂ„n sĂčĂŠp diĂŻĂźn ra, Ford noĂĄi vĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąi thĂ» kyĂĄ: mua vaĂą thu heĂ„p thĂ” trĂ»ĂșĂąng nöÄi Ă Ă”a. Ai seĂ€ laĂą ngĂ»ĂșĂąi mua nhûÀng saĂŁn phĂȘĂ­m do cöng ty laĂąm ra nĂŻĂ«u - ChuĂȘĂ­n bĂ” xe Ă ĂŻĂ­ 5 phuĂĄt nûÀa töi Ă ĂŻĂ«n laĂ€nh sûÄ quaĂĄn Àûåc. khöng phaĂŁi chñnh laĂą nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi cöng nhĂȘn! Töi BĂ»ĂșĂĄc vaĂąo phoĂąng, hai ngĂ»ĂșĂąi Ă ang chĂșĂą sĂčĂ©n öng ĂșĂŁ khöng coĂĄ yĂĄ Ă Ă”nh chaĂ„y theo bĂȘĂ«t cûå cöng ty naĂąo. Ă oĂĄ. MöÄt ngĂ»ĂșĂąi laĂą Josephn Krawkepf – giaĂĄo sĂŽ Do Töi chĂł muöën laĂąm nhûÀng viĂŻĂ„c töët nhĂȘĂ«t cho cöng ThaĂĄi, ngĂ»ĂșĂąi kia laĂą Aron Sapiro – laĂ€nh Ă aĂ„o HiĂŻĂ„p höÄi ty vaĂą lao àöÄng cuĂŁa töi. Nöng dĂȘn taĂ„i California. Krawkepf laĂą ngĂ»ĂșĂąi lĂŻn Ford coĂąn diĂŻĂźn giaĂŁi rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu vĂŻĂŹ quan Ă iĂŻĂ­m tiĂŻĂŹn lĂ»Ășng cuĂŁa mĂČnh. Öng noĂĄi rĂčçng tiĂŻĂŹn lĂ»Ășng khöng phaĂŁi Ă Ășn thuĂȘĂŹn chĂł laĂą nhûÀng con söë trĂŻn baĂŁng tiĂŻĂ«ng Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn: - NgaĂąi vĂȘĂźn giûÀ yĂĄ Ă Ă”nh mang huy chĂ»Ășng cuĂŁa boĂ„n Àûåc vĂŻĂŹ treo taĂ„i cĂčn phoĂąng naĂąy chûå? lĂ»Ășng. NoĂĄ coĂąn Ă aĂ„i diĂŻĂ„n cho maĂĄi ĂȘĂ«m gia Ă ĂČnh vaĂą söë - NĂ»ĂșĂĄc Àûåc, ngaĂąi nĂŻn diĂŻĂźn Ă aĂ„t bĂčçng nhûÀng tûù phĂȘĂ„n cuĂŁa caĂĄc thaĂąnh viĂŻn trong gia Ă ĂČnh Ă oĂĄ. NoĂĄ laĂą chñnh xaĂĄc. Khöng coĂĄ gĂČ xĂȘĂ«u xa khi nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c sûÄ öí baĂĄnh myĂą, laĂą thuĂąng than, laĂą caĂĄi nöi cuĂŁa treĂŁ vaĂą Ă iĂŻĂŹu tön vinh tûù möÄt quöëc gia caĂŁ. kiĂŻĂ„n hoĂ„c tĂȘĂ„p cuĂŁa treĂŁ thĂș. MöÄt xĂ»ĂșĂŁng saĂŁn xuĂȘĂ«t göÏm haĂąng trĂčm nhĂȘn cöng cuĂ€ng thiĂŻng liĂŻng nhĂ» möÄt - NhĂ»ng quöëc gia Ă oĂĄ Ă ang taĂąn saĂĄt dĂȘn töÄc chuĂĄng töi. gia Ă ĂČnh, phaĂŁi laĂąm cho moĂ„i thaĂąnh viĂŻn trong gia - Töi khöng nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c thöng tin vĂŻĂŹ viĂŻĂ„c Ă oĂĄ. Ă ĂČnh Ă oĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c haĂ„nh phuĂĄc. ÀoĂĄ laĂą nghĂŽa vuĂ„ cao caĂŁ - CaĂŁ thĂŻĂ« giĂșĂĄi naĂąy Ă ĂŻĂŹu biĂŻĂ«t, trûù ngaĂąi. NĂŻĂ«u ngaĂąi vĂȘĂźn cuĂŁa möÄt öng chuĂŁ gia Ă ĂČnh. ÀĂȘĂŹu tĂ» vaĂąo nhĂȘn cöng quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh nhĂȘĂ„n huy chĂ»Ășng cuĂŁa boĂ„n man rĂșĂ„ Ă oĂĄ, coĂąn laĂą möÄt khoaĂŁn Ă ĂȘĂŹu tĂ» Ă ĂŻĂ­ nĂȘng cao hiĂŻĂ„u quaĂŁ chuĂĄng töi seĂ€ töí chûåc möÄt cuöÄc tĂȘĂ­y chay haĂąng hoĂĄa laĂąm viĂŻĂ„c vaĂą giaĂŁm chi phñ saĂŁn xuĂȘĂ«t möÄt caĂĄch hiĂŻĂ„u cuĂŁa Ford Motor trĂŻn khĂčĂŠp BĂčĂŠc MyĂ€. VaĂą chĂčĂŠc ngaĂąi quaĂŁ vaĂą Ă aĂĄng trĂȘn troĂ„ng nhĂȘĂ«t. cuĂ€ng thûùa hiĂŻĂ­u Ă Ă»ĂșĂ„c hĂȘĂ„u quaĂŁ cuĂŁa cuöÄc tĂȘĂ­y chay Ă oĂĄ. 38 HENRY FORD & FORD ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE 39
  • 20. - Töi laĂą möÄt nhaĂą kinh doanh khöng laĂąm chñnh trĂ”. Ă aĂ€ trĂșĂŁ thaĂąnh möÄt böÄ phĂȘĂ„n trong dĂȘy chuyĂŻĂŹn saĂŁn Cöng viĂŻĂ„c laĂąm Ăčn cuĂŁa töi liĂŻn quan Ă ĂŻĂ«n nhûÀng chiĂŻĂ«c xuĂȘĂ«t toaĂąn thĂŻĂ« giĂșĂĄi. VaĂą noĂĄ seĂ€ khöng daĂĄm bûåt khoĂŁi xe hĂși chûå khöng phaĂŁi laĂą möÄt moĂĄn haĂąng chñnh trĂ”. dĂȘy chuyĂŻĂŹn Ă oĂĄ möÄt lĂȘĂŹn nûÀa Ă ĂȘu. NhĂ»ng duĂą coĂĄ dûÄa Töi nhĂȘĂ„n thĂȘĂ«y Ă ĂȘy laĂą möÄt lĂșĂąi Ă e doĂ„a löë bĂ”ch. vaĂąo cĂčn cûå lyĂĄ luĂȘĂ„n naĂąo thĂČ nhûÀng haĂąnh àöÄng thûÄc NhĂȘĂ„n thĂȘĂ«y nhûÀng lĂșĂąi Ă e doĂ„a cuĂŁa Krawkepf khöng coĂĄ taĂĄc duĂ„ng, Sapiro bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu sûã duĂ„ng vuĂ€ khñ cuĂŁa tĂŻĂ« cuĂŁa nĂ»ĂșĂĄc Àûåc vĂȘĂźn laĂąm Ford khöng khoĂŁi lo ngaĂ„i. TiĂŻĂ«ng chuöng Ă iĂŻĂ„n thoaĂ„i trong phoĂąng kĂŻu vang, Ford nhĂȘĂ«c maĂĄy, tiĂŻĂ«ng ngĂ»ĂșĂąi thĂ» kyĂĄ: mĂČnh: - ChĂčĂŠc ngaĂąi Ă aĂ€ nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c traĂĄt goĂ„i cuĂŁa toĂąa aĂĄn vĂŻĂŹ - CoĂĄ möÄt ngĂ»ĂșĂąi muöën Ă Ă»ĂșĂ„c gĂčĂ„p ngaĂąi. nhûÀng haĂąnh àöÄng xuĂĄc phaĂ„m cöÄng àöÏng ngĂ»ĂșĂąi Do - Ai vĂȘĂ„y? ThaĂĄi röÏi chûå? - Öng ĂȘĂ«y khöng noĂĄi tĂŻn. ChĂł noĂĄi laĂą möÄt ngĂ»ĂșĂąi maĂą - LaĂ„i möÄt lĂșĂąi Ă e doĂ„a nûÀa? - Ford hoĂŁi laĂ„i vĂșĂĄi möÄt ngaĂąi muöën gĂčĂ„p. - ÀûĂșĂ„c röÏi. Nöëi maĂĄy cho töi. thaĂĄi àöÄ khinh thĂ»ĂșĂąng. - Töi Ă aĂ€ Ă ĂŻĂ„ Ă Ășn kiĂŻĂ„n lĂŻn toĂąa aĂĄn. NĂŻĂ«u ngaĂąi cam kĂŻĂ«t khöng nhĂȘĂ„n àöÏ böë thñ cuĂŁa boĂ„n Àûåc, töi seĂ€ ruĂĄt BĂŻn kia Ă ĂȘĂŹu dĂȘy, möÄt gioĂ„ng noĂĄi chĂȘĂ„m raĂ€i nhĂ»ng Ă ĂȘĂŹy quyĂŻĂŹn lûÄc phaĂĄt ra: - Xin chaĂąo ngĂ»ĂșĂąi baĂ„n vĂŽ Ă aĂ„i cuĂŁa dĂȘn töÄc Àûåc. Ă Ășn vĂŻĂŹ. - VĂȘĂ„y thĂČ chuĂĄng ta seĂ€ gĂčĂ„p nhau taĂ„i toĂąa aĂĄn. ChaĂąo NgaĂąi nhĂȘĂ„n ra töi chûå? Sau möÄt thoaĂĄng ngaĂ„c nhiĂŻn, Henry Ford nhĂȘĂ„n ra caĂĄc ngaĂąi. Khöng thĂŻĂ­ Ă e doĂ„a Ă Ă»ĂșĂ„c ngĂ»ĂșĂąi Ă ang àûång trĂ»ĂșĂĄc möÄt gioĂ„ng noĂĄi quen thuöÄc maĂą öng Ă aĂ€ tiĂŻĂ«p xuĂĄc mĂčĂ„t mĂČnh, Krawkepf vaĂą Sapiro hĂȘĂ„m hûÄc ra vĂŻĂŹ. CoĂąn trong möÄt vaĂąi lĂȘĂŹn Ă ĂŻĂ«n thĂ” saĂĄt caĂĄc nhaĂą maĂĄy taĂ„i Àûåc, laĂ„i möÄt mĂČnh trong phoĂąng, Ford ngĂȘĂźm nghĂŽ vĂŻĂŹ möÄt nhĂȘn vĂȘĂ„t quyĂŻĂŹn lûÄc nhĂȘĂ«t thĂŻĂ« giĂșĂĄi hiĂŻĂ„n nay – nhûÀng Ă iĂŻĂŹu xaĂŁy ra ĂșĂŁ nĂ»ĂșĂĄc Àûåc thĂșĂąi gian gĂȘĂŹn Ă ĂȘy. Adonphf Hitler. Ford vui veĂŁ traĂŁ lĂșĂąi: Öng Ă aĂ€ nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c möÄt vaĂąi thöng tin rĂȘĂ«t Ă aĂĄng lo - ÖÌ, dĂŽ nhiĂŻn röÏi, thĂ»a ngaĂąi. ngaĂ„i vĂŻĂŹ nhûÀng hoaĂ„t àöÄng tĂčng cĂ»ĂșĂąng vuĂ€ trang vaĂą - Töi nghe tin laĂ€nh sûÄ quaĂĄn Àûåc taĂ„i Detroit seĂ€ töí khiĂŻu khñch cuĂŁa Hitler vaĂą ÀaĂŁng Quöëc xaĂ€. NhĂ»ng chûåc buöíi lĂŻĂź trao huĂȘn chĂ»Ășng “Cross” cho ngaĂąi vaĂąo Ford tûÄ nhuĂŁ rĂčçng, vĂșĂĄi nhûÀng nhaĂą maĂĄy cuĂŁa Ford saĂĄng nay. Xin chuĂĄc mûùng ngaĂąi vaĂą möÄt lĂȘĂŹn nûÀa ghi Motor vaĂą rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu cöng ty MyĂ€ khaĂĄc Ă Ă»ĂșĂ„c xĂȘy dûÄng nhĂȘĂ„n cöng lao Ă oĂĄng goĂĄp cuĂŁa ngaĂąi cho dĂȘn töÄc Àûåc. ĂșĂŁ Ă oĂĄ, ngĂ»ĂșĂąi dĂȘn Àûåc vĂȘĂźn coĂĄ thĂŻĂ­ coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c möÄt cuöÄc - ÀoĂĄ laĂą niĂŻĂŹm vinh haĂ„nh vaĂą sûå mĂŻĂ„nh cuĂŁa töi thĂ»a söëng sung tuĂĄc maĂą khöng cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t phaĂŁi phaĂĄt àöÄng ngaĂąi. NhĂ»ng thĂ»a ngaĂąi, töi coĂĄ möÄt vaĂąi Ă iĂŻĂŹu thĂčĂŠc möÄt cuöÄc chiĂŻĂ«n phĂȘn chia laĂ„i thĂŻĂ« giĂșĂĄi. NĂ»ĂșĂĄc Àûåc mĂčĂŠc. 40 ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE HENRY FORD & FORD 41
  • 21. Ford hĂși ngĂȘĂ„p ngûùng, öng khöng biĂŻĂ«t coĂĄ nĂŻn hay khöng hoĂŁi trûÄc tiĂŻĂ«p nhaĂą àöÄc taĂąi cuĂŁa nĂ»ĂșĂĄc Àûåc vĂŻĂŹ ngaĂąi. Hy voĂ„ng sûÄ hĂșĂ„p taĂĄc cuĂŁa chuĂĄng ta seĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c tiĂŻĂ«p tuĂ„c phaĂĄt triĂŻĂ­n. möÄt söë biĂŻĂ­u hiĂŻĂ„n bĂȘĂ«t thĂ»ĂșĂąng cuĂŁa quöëc gia naĂąy gĂȘĂŹn - MöÄt lĂȘĂŹn nûÀa chuĂĄc mûùng ngaĂąi - ngĂ»ĂșĂąi MyĂ€ Ă ĂȘĂŹu Ă ĂȘy hay khöng. SûÄ quen biĂŻĂ«t vaĂą quan hĂŻĂ„ giûÀa öng tiĂŻn nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c huy chĂ»Ășng Cross cuĂŁa nĂ»ĂșĂĄc Àûåc vaĂą Hitler chĂł dûùng laĂ„i ĂșĂŁ nhûÀng thoĂŁa thuĂȘĂ„n vĂŻĂŹ viĂŻĂ„c chuĂĄng töi. ChaĂąo ngaĂąi vaĂą chuĂĄc ngaĂąi coĂĄ möÄt ngaĂąy vui xĂȘy dûÄng nhaĂą maĂĄy. HĂșn nûÀa Ă ĂȘy laĂ„i laĂą möÄt vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ veĂŁ. chñnh trĂ” hĂŻĂ«t sûåc nhaĂ„y caĂŁm. NhĂ»ng sûÄ dĂčçn vĂčĂ„t vĂŻĂŹ Sau cuöÄc noĂĄi chuyĂŻĂ„n vĂșĂĄi Hitler, khuön mĂčĂ„t Ford nhûÀng quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh coĂĄ thĂŻĂ­ laĂą sai lĂȘĂŹm cuĂŁa mĂČnh khi coĂĄ sûÄ thay àöíi roĂ€ rĂŻĂ„t. Öng tin rĂčçng, nhûÀng cĂȘu traĂŁ Ă ĂȘĂŹu tĂ» vaĂąo nĂ»ĂșĂĄc Àûåc Ă aĂ€ khiĂŻĂ«n Ford khöng thĂŻĂ­ lĂșĂąi nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c tûù chñnh ngĂ»ĂșĂąi àûång Ă ĂȘĂŹu nĂ»ĂșĂĄc Àûåc khöng Ă ĂčĂ„t cĂȘu hoĂŁi: laĂą sûÄ baĂŁo Ă aĂŁm chĂčĂŠc chĂčĂŠn cho sûÄ an toaĂąn cuĂŁa caĂĄc - Töi coĂĄ nghe noĂĄi vĂŻĂŹ nhûÀng cûã chĂł gĂȘĂŹn Ă ĂȘy cuĂŁa nhaĂą maĂĄy cuĂŁa öng ĂșĂŁ chĂȘu Êu, vaĂą hĂșn nûÀa laĂą sûÄ tin ngaĂąi vaĂą Ă ĂȘĂ«t nĂ»ĂșĂĄc ngaĂąi, vaĂą töi khöng thĂŻĂ­ khöng lo tĂ»ĂșĂŁng vaĂąo nöß lûÄc kiĂŻĂ«n taĂ„o hoĂąa bĂČnh cuĂŁa mĂČnh ngaĂ„i vĂŻĂŹ nhûÀng lĂșĂąi baĂąn taĂĄn xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n trong chñnh khöng hĂŻĂŹ àöí xuöëng söng, xuöëng biĂŻĂ­n. NĂ»ĂșĂĄc Àûåc giĂșĂĄi MyĂ€... vĂȘĂźn ĂșĂŁ trong möÄt thĂŻĂ« quĂȘn bĂČnh thöng thĂ»ĂșĂąng, - ÖÌ, Ă oĂĄ laĂą nhûÀng lĂșĂąi àöÏn Ă aĂ„i cuĂŁa nhûÀng keĂŁ cĂčm khöng hĂŻĂŹ coĂĄ sûÄ gia tĂčng àöÄt biĂŻĂ«n naĂąo vĂŻĂŹ quĂȘn sûÄ, thuĂą sûÄ giaĂąu coĂĄ cuĂŁa nĂ»ĂșĂĄc Àûåc chuĂĄng töi vaĂą cöng ty cuĂ€ng nhĂ» yĂĄ Ă Ă”nh phaĂĄt àöÄng chiĂŻĂ«n tranh (ñt ra laĂą cuĂŁa ngaĂąi. Khöng hĂŻĂŹ coĂĄ haĂąnh àöÄng khiĂŻu khñch naĂąo theo lĂșĂąi Quöëc trĂ»ĂșĂŁng Àûåc). BĂ»ĂșĂĄc ra khoĂŁi phoĂąng, tûù phña nĂ»ĂșĂĄc Àûåc caĂŁ. ChuĂĄng töi vĂȘĂźn giûÀ söë quĂȘn Ford vui veĂŁ goĂ„i ngĂ»ĂșĂąi thĂ» kyĂĄ riĂŻng cuĂąng öng Ă ĂŻĂ«n thĂ»ĂșĂąng trûÄc ĂșĂŁ mûåc 300.000 theo hiĂŻĂ„p Ă»ĂșĂĄc Vecsai. töíng laĂ€nh sûÄ Àûåc. - Xin lößi ngaĂąi, nhĂ»ng töi coĂąn nghe möÄt vaĂąi keĂŁ Töíng laĂ€nh sûÄ Àûåc taĂ„i Detroit höm nay nhöÄn nhĂ”p khöng thiĂŻĂ„n chñ noĂĄi rĂčçng ngaĂąi Ă aĂ€ cho quĂȘn àöÄi khaĂĄc thĂ»ĂșĂąng. TiĂŻĂŹn saĂŁnh ngöi nhaĂą Ă Ă»ĂșĂ„c trang trñ chiĂŻĂ«m vuĂąng phi quĂȘn sûÄ söng Ranh. bĂčçng nhiĂŻĂŹu cĂșĂą vaĂą khĂȘĂ­u hiĂŻĂ„u. NhĂ»ng coĂĄ möÄt chi tiĂŻĂ«t - Anh, PhaĂĄp Ă aĂ€ tĂčng cĂ»ĂșĂąng nhiĂŻĂŹu Ă Ășn vĂ” quĂȘn laĂąm nhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi chuĂĄ yĂĄ laĂą bûåc aĂŁnh khöí röÄng trĂŻn Ă oĂĄ àöÄi quan troĂ„ng vaĂąo khu vûÄc phi quĂȘn sûÄ naĂąy. HoĂ„ coĂĄ hĂČnh Quöëc trĂ»ĂșĂŁng Àûåc Ă ang bĂčĂŠt tay vĂșĂĄi möÄt Ă aĂ€ vi phaĂ„m trĂ»ĂșĂĄc thoĂŁa thuĂȘĂ„n vĂșĂĄi chuĂĄng töi. NĂŻĂ«u laĂą doanh nhĂȘn MyĂ€, Ă oĂĄ khöng phaĂŁi ai xa laĂ„ - Henry ngaĂąi, ngaĂąi seĂ€ laĂąm gĂČ vĂșĂĄi haĂąnh àöÄng khiĂŻu khñch Ă oĂĄ? Ford. Àûång sĂčĂ©n ĂșĂŁ tiĂŻĂŹn saĂŁnh coĂĄ Töíng laĂ€nh sûÄ Àûåc ChuĂĄng töi chĂł coĂĄ yĂĄ Ă Ă”nh tûÄ vĂŻĂ„ trong haĂąnh àöÄng taĂ„i Detroit, caĂ„nh öng ta laĂą Töíng laĂ€nh sûÄ taĂ„i naĂąy, mong ngaĂąi hiĂŻĂ­u cho Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ. Cleverland. NhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi thĂčĂŠc mĂčĂŠc vĂŻĂŹ sûÄ hiĂŻĂ„n diĂŻĂ„n - RĂȘĂ«t vui mûùng khi nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c sûÄ traĂŁ lĂșĂąi cuĂŁa 42 HENRY FORD & FORD cuĂŁa caĂŁ hai töíng laĂ€nh sûÄ Àûåc taĂ„i Ă ĂȘy. NhĂ»ng möÄt ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE 43
  • 22. vaĂąi ngĂ»ĂșĂąi trong cuöÄc thĂČ hiĂŻĂ­u rĂȘĂ«t roĂ€. Àñch thĂȘn Quöëc Ă Ă»ĂșĂąng vĂŻĂŹ nhaĂą sau giĂșĂą laĂąm viĂŻĂ„c cuĂ€ng àûång laĂ„i xem trĂ»ĂșĂŁng Ă aĂ€ chĂł thĂ” cho hoĂ„ phaĂŁi töí chûåc buöíi lĂŻĂź möÄt chuyĂŻĂ„n gĂČ xaĂŁy ra. Reuther vĂșĂĄi nhûÀng cuĂĄ cheĂĄm tay caĂĄch troĂ„ng thĂ” nhĂȘĂ«t. ÀĂșn giaĂŁn laĂą bĂșĂŁi vĂČ huy chĂ»Ășng chĂčĂŠc nĂ”ch vaĂąo khöng khñ Ă ang diĂŻĂźn thuyĂŻĂ«t trĂ»ĂșĂĄc “Cross” laĂą phĂȘĂŹn thĂ»ĂșĂŁng cao quyĂĄ nhĂȘĂ«t cuĂŁa nĂ»ĂșĂĄc Ă aĂĄm àöng. NhûÀng ngĂ»ĂșĂąi coĂąn laĂ„i cuĂŁa nhoĂĄm thĂČ phaĂĄt Àûåc, chĂł daĂąnh cho nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ cöng lao Ă ĂčĂ„c nhûÀng tĂșĂą truyĂŻĂŹn Ă Ășn cho cöng nhĂȘn. LĂșĂąi leĂ€ phaĂĄt biĂŻĂ„t to lĂșĂĄn àöëi vĂșĂĄi Ă ĂȘĂ«t nĂ»ĂșĂĄc. ChĂł duy nhĂȘĂ«t nĂčm biĂŻĂ­u cuĂŁa Reuther khöng nhĂčçm möÄt muĂ„c tiĂŻu gĂČ ngĂ»ĂșĂąi khöng phaĂŁi laĂą ngĂ»ĂșĂąi Àûåc trĂŻn thĂŻĂ« giĂșĂĄi Ă Ă»ĂșĂ„c khaĂĄc ngoaĂąi viĂŻĂ„c cöng kñch chñnh saĂĄch àöëi vĂșĂĄi cöng nhĂȘĂ„n danh hiĂŻĂ„u naĂąy. Henry Ford laĂą ngĂ»ĂșĂąi chĂȘu MyĂ€ nhĂȘn cuĂŁa Ford taĂ„i caĂĄc nhaĂą maĂĄy cuĂŁa öng: “ChuĂĄng Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn vaĂą duy nhĂȘĂ«t Ă Ă»ĂșĂ„c nhĂȘĂ„n noĂĄ. TrĂ»ĂșĂĄc öng vaĂąi ta Ă ang chĂŻĂ«t dĂȘĂŹn chĂŻĂ«t moĂąn trong caĂĄc nhaĂą maĂĄy naĂąy! thaĂĄng, nhaĂą àöÄc taĂąi Italia – Bennito Mussolini cuĂ€ng BoĂ„n chuĂĄng Ă Ă»a nhûÀng dĂȘy chuyĂŻĂŹn lĂčĂŠp raĂĄp vaĂąo vaĂą Ă Ă»ĂșĂ„c nhĂȘĂ„n huy chĂ»Ășng naĂąy. biĂŻĂ«n chuĂĄng ta thaĂąnh nhûÀng cöß maĂĄy biĂŻĂ«t noĂĄi. NhĂ»ng hai quan chûåc ngoaĂ„i giao ngĂ»ĂșĂąi Àûåc ChuĂĄng Ă ang vĂčĂŠt kiĂŻĂ„t sûåc lûÄc cuĂŁa chuĂĄng ta. ÀöÏng phaĂŁi chĂșĂą möÄt thĂșĂąi gian khaĂĄ lĂȘu thĂČ nhĂȘn vĂȘĂ„t chñnh lĂ»Ășng maĂą chuĂĄng traĂŁ cho caĂĄc baĂ„n khöng hĂŻĂŹ xûång cuĂŁa buöíi lĂŻĂź ngaĂąy höm nay mĂșĂĄi xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n. Öng Ă aĂĄng vĂșĂĄi nhûÀng gĂČ caĂĄc baĂ„n Ă aĂ€ boĂŁ ra. CaĂĄc baĂ„n Ă ang coĂĄ mĂčĂ„t taĂ„i möÄt nĂși khaĂĄc, nhöÄn nhĂ”p hĂșn vaĂą phaĂŁi...”. ÀoaĂ„n diĂŻĂźn vĂčn huĂąng höÏn cuĂŁa Reuther bĂ” noĂĄng boĂŁng hĂșn. ngĂčĂŠt quaĂ€ng khi coĂĄ möÄt ngĂ»ĂșĂąi gheĂĄ saĂĄt vaĂąo tai anh ta noĂĄi thĂȘĂŹm möÄt Ă iĂŻĂŹu gĂČ Ă oĂĄ. MĂčĂŠt Reuther saĂĄng rûÄc lĂŻn, tiĂŻĂ«p tuĂ„c baĂąi diĂŻĂźn vĂčn vĂșĂĄi khĂȘĂ­u khñ khaĂĄc hĂčĂšn: 9 GIÚÂ: THÏË NAÂO LA SÛÅ NHÊN ÀAÅO CAO CAà NHÊËT? “MöÄt nhĂȘn chûång söëng cho sûÄ boĂĄc löÄt Ă ang àûång caĂ„nh chuĂĄng ta. ÀoĂĄ chñnh laĂą öng chuĂŁ cuĂŁa caĂĄc baĂ„n!” ÀaĂĄm àöng àöí döÏn sûÄ chuĂĄ yĂĄ tĂșĂĄi möÄt nhĂȘn vĂȘĂ„t Ă ang Ă i tĂșĂĄi vĂșĂĄi sûÄ “höÄ töëng” cuĂŁa caĂĄc thaĂąnh viĂŻn 174 – Henry Ford. TraĂĄi vĂșĂĄi nhûÀng lĂșĂąi leĂ€ kñch àöÄng ChiĂŻĂ«c Model T Ă Ă»a Henry Ford Ă ĂŻĂ«n cĂȘĂŹu vĂ»ĂșĂ„t söë cuĂŁa Reuther, Ă aĂĄm àöng cöng nhĂȘn laĂ„i giûÀ thaĂĄi àöÄ 4 trĂŻn Ă Ă»ĂșĂąng vaĂąo nhaĂą maĂĄy Rouge River thĂČ bĂ” möÄt im lĂčĂ„ng. Trong söë hoĂ„ coĂĄ rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi da Ă en Ă aĂĄm àöng chĂčĂ„n laĂ„i. HoĂ„ khöng ai khaĂĄc chñnh laĂą vûùa Ă Ă»ĂșĂ„c nhĂȘĂ„n vaĂąo laĂąm viĂŻĂ„c trong nhaĂą maĂĄy. HoĂ„ nhûÀng thaĂąnh viĂŻn cuĂŁa nhoĂĄm 174, dĂȘĂźn Ă ĂȘĂŹu laĂą vĂȘĂźn chĂ»a hiĂŻĂ­u chuyĂŻĂ„n gĂČ xaĂŁy ra. NhĂ»ng cuöÄc Ă ĂȘĂ«u Walter Reuther. Xung quanh hoĂ„, möÄt Ă aĂĄm àöng töë maĂą Reuther dûÄ Ă Ă”nh tiĂŻĂ«n haĂąnh khöng Ă Ă»ĂșĂ„c tiĂŻĂ«p cöng nhĂȘn khoaĂŁng vaĂąi trĂčm ngĂ»ĂșĂąi Ă ang trĂŻn tuĂ„c do sûÄ coĂĄ mĂčĂ„t cuĂŁa Harry Bennett. MĂ»ĂșĂąi xe taĂŁi 44 ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE HENRY FORD & FORD 45
  • 23. vĂșĂĄi Ă ĂȘĂŹy ĂčĂŠp nhûÀng nhĂȘn viĂŻn an ninh cuĂŁa cöng ty trong möÄt lĂȘu Ă aĂąi vĂșĂĄi 57 phoĂąng, coĂąn hoĂ„ laĂ„i phaĂŁi Ă aĂ€ laĂąm thay àöíi cuĂ„c diĂŻĂ„n. Bennett chaĂ„y Ă ĂŻĂ«n bĂŻn söëng trong nhûÀng khu nhaĂą öí chuöÄt? TaĂ„i sao ngaĂąi caĂ„nh Ford xin lößi vĂŻĂŹ sûÄ coĂĄ mĂčĂ„t chĂȘĂ„m trĂŻĂź cuĂŁa mĂČnh: luön luön Ă oĂĄng nhûÀng böÄ com-lĂŻ saĂ„ch seĂ€ nhĂȘĂ«t - Xin lößi Ă aĂ€ Ă ĂŻĂ­ ngaĂąi phaĂŁi ĂșĂŁ trong hoaĂąn caĂŁnh naĂąy. trong khi quĂȘĂŹn aĂĄo cuĂŁa hoĂ„ laĂ„i chĂł laĂą nhûÀng böÄ àöÏ BoĂ„n chuĂĄng thay àöíi kĂŻĂ« hoaĂ„ch sĂșĂĄm hĂșn ba tiĂŻĂ«ng. MĂșĂąi ngaĂąi lĂŻn xe. Töi seĂ€ thu xĂŻĂ«p öín thoĂŁa moĂ„i viĂŻĂ„c ĂșĂŁ cöng nhĂȘn reĂŁ tiĂŻĂŹn? - VĂȘĂ„y anh, möÄt ngĂ»ĂșĂąi tûÄ cho mĂČnh laĂą möÄt cöng nhĂȘn chĂȘn chñnh, nhĂ»ng anh thûã tûÄ hoĂŁi xem mĂČnh Ă ĂȘy. Bennett khoaĂĄt tay ra lĂŻĂ„nh, khoaĂŁng hĂșn 100 nhĂȘn Ă aĂ€ bao giĂșĂą lao àöÄng thûÄc sûÄ chĂ»a? CĂčn nhaĂą 16 viĂŻn Ă Ă”nh lao vaĂąo giaĂŁi taĂĄn Ă aĂĄm àöng. Ford ra hiĂŻĂ„u phoĂąng anh Ă ang söëng laĂą kĂŻĂ«t quaĂŁ cuĂŁa nhûÀng àöÏng cho hoĂ„ dûùng laĂ„i. Öng muöën tiĂŻĂ«p tuĂ„c dûÄ cuöÄc “àĂȘĂ«u tiĂŻĂŹn tûù Ă ĂȘu ra nĂŻĂ«u khöng phaĂŁi laĂą tûù sûÄ boĂĄp nĂčĂ„n tĂ¶Ă«â€ cuĂŁa Reuther. Öng quay laĂ„i phña nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi nhûÀng con ngĂ»ĂșĂąi naĂąy? NĂŻĂ«u khöng coĂĄ caĂĄi töí chûåc cöng nhĂȘn Ă ang sĂșĂ„ sĂŻĂ„t vĂČ sûÄ coĂĄ mĂčĂ„t cuĂŁa Bennett: nghiĂŻĂ„p Ă oaĂąn vö lyĂĄ naĂąy, liĂŻĂ„u bĂȘy giĂșĂą anh coĂĄ thĂșĂąi - NhĂ» lĂșĂąi öng Reuther yĂŻu cĂȘĂŹu, caĂĄc baĂ„n coĂĄ thĂŻĂ­ gian Ă ĂŻĂ­ àûång Ă ĂȘy maĂą hö haĂąo phaĂĄ hoaĂ„i hay khöng? hoĂŁi töi bĂȘĂ«t cûå Ă iĂŻĂŹu gĂČ maĂą caĂĄc baĂ„n muöën. SeĂ€ khöng CoĂąn ngĂ»ĂșĂąi cöng nhĂȘn naĂąy, - Ford chĂł vaĂąo ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ möÄt sûÄ trûùng phaĂ„t naĂąo àöëi vĂșĂĄi nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ cöng nhĂȘn da Ă en - nĂŻĂ«u caĂĄch Ă ĂȘy vaĂąi ngaĂąy töi mĂčĂ„t taĂ„i Ă ĂȘy ngaĂąy höm nay. Töi cam Ă oan vĂșĂĄi caĂĄc khöng nhĂȘĂ„n anh ta vaĂąo laĂąm viĂŻĂ„c trong nhaĂą maĂĄy thĂČ baĂ„n nhĂ» vĂȘĂ„y. liĂŻĂ„u rĂčçng anh ta coĂĄ nhûÀng cĂčn nhaĂą öí chuöÄt maĂą ÀaĂĄm àöng vĂȘĂźn giûÀ im lĂčĂ„ng. Khöng möÄt cĂȘu hoĂŁi naĂąo Ă Ă»ĂșĂ„c Ă ĂčĂ„t ra. Ford quay laĂ„i phña Reuther: - Öng Reuther, vĂȘĂ„y öng vaĂą caĂĄc baĂ„n öng coĂĄ cĂȘu söëng hay khöng? Anh tûÄ cho mĂČnh laĂą ngĂ»ĂșĂąi Ă ĂȘĂ«u tranh cho quyĂŻĂŹn lĂșĂ„i cuĂŁa cöng nhĂȘn, nhĂ»ng anh Ă aĂ€ laĂąm Ă Ă»ĂșĂ„c gĂČ cho hoĂ„ ngoaĂąi nhûÀng lĂșĂąi kĂŻu goĂ„i baĂ€i cöng vaĂą nghĂł viĂŻĂ„c? hoĂŁi naĂąo cho töi khöng? Khöng giûÀ Ă Ă»ĂșĂ„c sûÄ chuĂŁ àöÄng vĂŻĂŹ lûÄc lĂ»ĂșĂ„ng nhĂ» Khöng ngĂșĂą trĂ»ĂșĂĄc khaĂŁ nĂčng diĂŻĂźn thuyĂŻĂ«t cuĂŁa möÄt luĂĄc trĂ»ĂșĂĄc, nhĂ»ng thaĂĄi àöÄ cuĂŁa Reuther vĂȘĂźn hĂŻĂ«t sûåc nhaĂą kinh doanh nhĂ» Ford, Reuther bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu luĂĄng cûång rĂčĂŠn. Anh ta khöng muöën mĂȘĂ«t thĂŻĂ­ diĂŻĂ„n vĂșĂĄi tuĂĄng: nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi maĂą chĂł vûùa naĂ€y thöi anh ta coĂąn hö - NhĂ»ng caĂĄc dĂȘy chuyĂŻĂŹn lĂčĂŠp raĂĄp trong caĂĄc nhaĂą haĂąo bĂčçng nhûÀng lĂșĂąi leĂ€ huĂąng höÏn. Anh ta tiĂŻĂ«n laĂ„i maĂĄy cuĂŁa ngaĂąi Ă aĂ€ biĂŻĂ«n nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi cöng nhĂȘn gĂȘĂŹn möÄt ngĂ»ĂșĂąi cöng nhĂȘn da Ă en àûång caĂ„nh Ă oĂĄ thaĂąnh nhûÀng caĂĄi maĂĄy biĂŻĂ«t noĂĄi. - Anh luön luön hö haĂąo vĂŻĂŹ sûÄ bĂČnh Ă ĂčĂšng. NhĂ»ng vaĂą noĂĄi: - VĂȘĂ„y ngaĂąi giaĂŁi thñch cho hoĂ„ biĂŻĂ«t taĂ„i sao ngaĂąi ĂșĂŁ 46 HENRY FORD & FORD thûÄc chĂȘĂ«t anh chĂčĂšng hĂŻĂŹ coĂĄ möÄt chuĂĄt kiĂŻĂ«n thûåc naĂąo ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE 47
  • 24. vĂŻĂŹ khaĂĄi niĂŻĂ„m Ă oĂĄ. NĂŻĂ«u khöng coĂĄ nhûÀng dĂȘy chuyĂŻĂŹn thĂčĂŠc mĂčĂŠc vĂŻĂŹ tiĂŻĂŹn lĂ»Ășng thĂČ haĂ€y Ă ĂŻĂ«n gĂčĂ„p töi taĂ„i vĂčn lĂčĂŠp raĂĄp trong nhaĂą maĂĄy cuĂŁa töi thĂČ nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi thĂșĂ„ phoĂąng cuĂŁa töi. - Ford noĂĄi vĂșĂĄi nhûÀng cöng nhĂȘn coĂĄ tay nghĂŻĂŹ cao vĂȘĂźn phaĂŁi laĂąm nhûÀng viĂŻĂ„c maĂą leĂ€ ra Ă ang àûång caĂ„nh Ă oĂĄ. vĂșĂĄi trĂČnh àöÄ cuĂŁa hoĂ„, hoĂ„ coĂĄ thĂŻĂ­ laĂąm Ă Ă»ĂșĂ„c nhûÀng viĂŻĂ„c CuöÄc noĂĄi chuyĂŻĂ„n kĂŻĂ«t thuĂĄc vĂșĂĄi sûÄ im lĂčĂ„ng cuĂŁa töët hĂșn nhiĂŻĂŹu. DĂȘy chuyĂŻĂŹn khöng chĂł Ă ĂčĂ„t ngĂ»ĂșĂąi Reuther. Ford bĂ»ĂșĂĄc lĂŻn xe Ă i Ă ĂŻĂ«n LaĂ€nh sûÄ quaĂĄn cöng nhĂȘn vaĂąo Ă uĂĄng chöß cuĂŁa hoĂ„ maĂą noĂĄ coĂąn Ă Ășn Àûåc, nĂși coĂĄ hai nhĂȘn vĂȘĂ„t quan troĂ„ng vĂȘĂźn Ă ang giaĂŁn hoĂĄa töëi Ă a cöng viĂŻĂ„c, ngay caĂŁ nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi muĂą àûång ĂșĂŁ tiĂŻĂŹn saĂŁnh Ă ĂșĂ„i öng. cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ­ Ă Ă»ĂșĂ„c nhĂȘĂ„n vaĂąo laĂąm viĂŻĂ„c ĂșĂŁ nhûÀng böÄ phĂȘĂ„n nhĂȘĂ«t Ă Ă”nh. VaĂą hoĂ„ Ă aĂ€ nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c nhûÀng àöÏng lĂ»Ășng do chñnh hoĂ„ laĂąm ra. Anh noĂĄi vĂŻĂŹ sûÄ nhĂȘn Ă aĂ„o, nhĂ»ng anh khöng hiĂŻĂ­u Ă Ă»ĂșĂ„c rĂčçng sûÄ nhĂȘn Ă aĂ„o cao caĂŁ nhĂȘĂ«t àöëi vĂșĂĄi con ngĂ»ĂșĂąi laĂą taĂ„o cho hoĂ„ khaĂŁ nĂčng khöng phaĂŁi xin xoĂŁ ai Ă ĂŻĂ­ baĂŁo Ă aĂŁm cho cuöÄc söëng cuĂŁa mĂČnh. NĂŻĂ«u anh Ă Ă»ĂșĂ„c Ă ĂčĂ„t vaĂąo vĂ” trñ cuĂŁa töi thĂČ anh seĂ€ laĂąm gĂČ haĂŁ Reuther? Anh Ă Ă”nh Ă iĂŻĂŹu haĂąnh cöng viĂŻĂ„c kinh doanh nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo, hay anh chĂł nghĂŽ Ă ĂŻĂ«n chuyĂŻĂ„n chia chaĂĄc tiĂŻĂŹn cöng hay thöi? LuĂĄc naĂąy, khi nhûÀng lyĂĄ leĂ€ cuĂŁa mĂČnh bĂ” baĂĄc boĂŁ möÄt caĂĄch khöng thĂ»Ășng tiĂŻĂ«c, Reuther rĂși vaĂąo thĂŻĂ« bĂ” àöÄng hoaĂąn toaĂąn, nhĂ»ng anh ta vĂȘĂźn cöë phaĂŁn cöng laĂ„i bĂčçng caĂĄch chĂł trñch chñnh saĂĄch tiĂŻĂŹn lĂ»Ășng cuĂŁa Ford Motor: - Cûå cho laĂą nhûÀng lĂșĂąi leĂ€ cuĂŁa öng laĂą chñnh xaĂĄc, nhĂ»ng taĂ„i sao mûåc lĂ»Ășng ĂșĂŁ möÄt cöng ty laĂąm Ăčn phaĂĄt Ă aĂ„t nhĂȘĂ«t Ă ĂȘĂ«t nĂ»ĂșĂĄc nhĂ» öng laĂ„i chĂł ngang bĂčçng vĂșĂĄi mûåc lĂ»Ășng ĂșĂŁ caĂĄc cöng ty khaĂĄc? TaĂ„i sao öng khöng traĂŁ cho hoĂ„ möÄt mûåc lĂ»Ășng cao hĂșn? - VĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ vĂŻĂŹ tiĂŻĂŹn lĂ»Ășng seĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c laĂąm saĂĄng toĂŁ trong 10 GIÚÂ: NÛÚÁC CÚ HOÂA BÒNH ChiĂŻĂ«c Model T maĂą hai vĂ” töíng laĂ€nh sûÄ Ă ang söët ruöÄt chĂșĂą Ă ĂșĂ„i cuöëi cuĂąng cuĂ€ng Ă ĂŻĂ«n nĂși. Henry Ford vĂșĂĄi daĂĄng ngĂ»ĂșĂąi maĂŁnh khaĂŁnh tûù trong xe bĂ»ĂșĂĄc ra. Hai nhaĂą ngoaĂ„i giao Àûåc chĂł chĂșĂą coĂĄ vĂȘĂ„y, tiĂŻĂ«n Ă ĂŻĂ«n chaĂąo Ă oĂĄn öng bĂčçng nhûÀng lĂșĂąi leĂ€ nöÏng nhiĂŻĂ„t nhĂȘĂ«t theo thöng lĂŻĂ„ ngoaĂ„i giao. TiĂŻĂŹn saĂŁnh ngöi nhaĂą Ă Ă»ĂșĂ„c traĂŁi möÄt tĂȘĂ«m thaĂŁm Ă oĂŁ sang troĂ„ng, hai bĂŻn laĂą nhûÀng haĂąng quan khaĂĄch Ă aĂ€ àûång Ă ĂșĂ„i ĂșĂŁ Ă ĂȘy tûù trĂ»ĂșĂĄc. TĂȘĂ«t caĂŁ Ă iĂŻĂŹu Ă oĂĄ Ă aĂ€ chûång minh cho sûÄ troĂ„ng thĂ” àöëi vĂșĂĄi vĂ” khaĂĄch Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t naĂąy. BĂ»ĂșĂĄc vaĂąo gian phoĂąng chñnh, Henry Ford nhĂČn thĂȘĂ«y möÄt tĂȘĂ«m huy hiĂŻĂ„u chûÀ thĂȘĂ„p lĂșĂĄn Ă Ă»ĂșĂ„c treo chñnh giûÀa, ĂșĂŁ trĂŻn laĂ„i vĂȘĂźn laĂą möÄt bûåc aĂŁnh Hitler khöí röÄng. BĂčĂŠt gĂčĂ„p noĂĄ möÄt lĂȘĂŹn ngoaĂąi cûãa, vaĂą ĂșĂŁ Ă ĂȘy noĂĄ laĂ„i xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n möÄt lĂȘĂŹn nûÀa. Khöng phaĂŁi laĂą möÄt ngaĂąy mai. Tûù saĂĄng mai, nĂŻĂ«u ai trong söë caĂĄc baĂ„n coĂąn nhaĂą chñnh trĂ” hay ngoaĂ„i giao, nhĂ»ng vĂșĂĄi sûÄ hiĂŻĂ­u 48 ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE HENRY FORD & FORD 49
  • 25. biĂŻĂ«t vaĂą nhaĂ„y caĂŁm cuĂŁa mĂČnh, Ford cuĂ€ng lĂșĂą mĂșĂą hiĂŻĂ­u laĂą möÄt thaĂąnh viĂŻn chuĂŁ chöët trong ÀaĂŁng Quöëc xaĂ€. ra tĂČnh hĂČnh nöÄi böÄ nĂ»ĂșĂĄc Àûåc hiĂŻĂ„n taĂ„i. ChuĂŁ nghĂŽa NhûÀng lĂșĂąi giĂșĂĄi thiĂŻĂ„u rĂȘĂ«t ĂȘĂ«n tĂ»ĂșĂ„ng cuĂŁa Töíng laĂ€nh sûÄ suĂąng baĂĄi caĂĄ nhĂȘn Ă ang phaĂĄt triĂŻĂ­n rĂȘĂ«t maĂ„nh trong vĂŻĂŹ nhûÀng hoaĂ„t àöÄng vĂČ hoĂąa bĂČnh cuĂŁa nhĂȘn vĂȘĂ„t naĂąy xaĂ€ höÄi Àûåc. VaĂą lĂ”ch sûã haĂąng ngaĂąn nĂčm Ă aĂ€ chûång vĂȘĂźn khöng laĂąm cho Ford hĂŻĂ«t nghi ngaĂ„i. SûÄ hĂșĂ„p taĂĄc minh rĂčçng: àöÄc tön laĂ€nh tuĂ„ cuĂ€ng àöÏng nghĂŽa vĂșĂĄi giûÀa Ford vaĂą nhaĂą nĂ»ĂșĂĄc Àûåc Ă aĂ€ lĂŻn Ă ĂŻĂ«n töÄt Ă Ăłnh maĂą dĂȘĂ«u hiĂŻĂ„u cuĂŁa möÄt cuöÄc chiĂŻĂ«n tranh Ă ang Ă ĂŻĂ«n gĂȘĂŹn. dĂȘĂ«u hiĂŻĂ„u cuĂŁa noĂĄ chñnh laĂą buöíi lĂŻĂź troĂ„ng thĂŻĂ­ naĂąy, vaĂą MĂșĂŁ Ă ĂȘĂŹu buöíi lĂŻĂź, baĂąi quöëc ca Àûåc Ă Ă»ĂșĂ„c vang lĂŻn noĂĄ cuĂ€ng coĂĄ nghĂŽa sai lĂȘĂŹm cuĂŁa Ford khi Ă ĂȘĂŹu tĂ» vaĂąo tûù chiĂŻĂ«c maĂĄy haĂĄt lĂșĂĄn Ă ĂčĂ„t ĂșĂŁ goĂĄc phoĂąng. Do khöng möÄt nĂ»ĂșĂĄc Àûåc hiĂŻĂ«u chiĂŻĂ«n cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ­ Ă ĂŻĂ«n mûåc phaĂŁi laĂą ngĂ»ĂșĂąi Àûåc, Ford khöng phaĂŁi chĂ”u nhûÀng khöng thĂŻĂ­ sûãa chûÀa Ă Ă»ĂșĂ„c nûÀa. nghi thûåc bĂčĂŠt buöÄc àöëi vĂșĂĄi möÄt cöng dĂȘn. NhĂ»ng NgĂ»ĂșĂąi Àûåc lĂŻn tiĂŻĂ«ng Ă ĂŻĂŹ nghĂ” möÄt sûÄ hĂșĂ„p taĂĄc mĂșĂĄi: baĂąi quöëc ca vûùa mĂșĂĄi Ă Ă»ĂșĂ„c Hitler choĂ„n laĂ„i vĂșĂĄi nhûÀng - ChuĂĄng töi vaĂą ngĂ»ĂșĂąi Anh Ă ang coĂĄ vaĂąi mĂȘu ca tûù Ă ĂȘĂŹy quyĂŻĂ«t liĂŻĂ„t cuĂŁa noĂĄ laĂ„i caĂąng laĂąm Ford lo thuĂȘĂźn nhoĂŁ trong vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ phĂȘn chia möÄt vaĂąi vuĂąng ngaĂ„i vĂŻĂŹ nhûÀng gĂČ sĂčĂŠp xaĂŁy ra cho thĂŻĂ« giĂșĂĄi. Ă ĂȘĂ«t nhoĂŁ ĂșĂŁ Trung Phi. CoĂĄ leĂ€ giaĂŁi phaĂĄp seĂ€ Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c Töíng laĂ€nh sûÄ taĂ„i Detroit Ă oĂ„c baĂŁn diĂŻĂźn vĂčn khai trong vaĂąi thaĂĄng tĂșĂĄi. NhĂ»ng lûÄc lĂ»ĂșĂ„ng HaĂŁi quĂȘn rĂȘĂ«t maĂ„c, nöÄi dung chñnh xoay quanh quan hĂŻĂ„ hĂșĂ„p taĂĄc maĂ„nh cuĂŁa hoĂ„ Ă ang Ă e doĂ„a cĂčĂŠt àûåt bĂȘĂ«t cûå luĂĄc naĂąo hûÀu nghĂ” giûÀa Ford Motor vaĂą chñnh phuĂŁ Àûåc. BaĂąi tuyĂŻĂ«n Ă Ă»ĂșĂąng vĂȘĂ„n chuyĂŻĂ­n quĂčĂ„ng sĂčĂŠt cuĂŁa chuĂĄng töi diĂŻĂźn vĂčn kĂŻĂ«t thuĂĄc bĂčçng möÄt bûåc thĂ» ngĂčĂŠn cuĂŁa tûù ThuĂ„y ÀiĂŻĂ­n vĂŻĂŹ. ChuĂĄng töi coĂĄ thĂŻĂ­ Ă ĂŻĂŹ nghĂ” ngaĂąi vui Quöëc trĂ»ĂșĂŁng Hitler gûãi riĂŻng cho Henry Ford. Ford loĂąng tĂčng lĂ»ĂșĂ„ng quĂčĂ„ng cung cĂȘĂ«p cho caĂĄc nhaĂą maĂĄy nghe tĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng lĂșĂąi tön vinh Ă ĂȘĂŹy tñnh ngoaĂ„i giao taĂ„i Àûåc. Quöëc trĂ»ĂșĂŁng rĂȘĂ«t vui loĂąng nĂŻĂ«u nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c Ă oĂĄ bĂčçng thaĂĄi àöÄ vui veĂŁ mang tñnh ngoaĂ„i giao. VaĂą sûÄ hĂșĂ„p taĂĄc cuĂŁa ngaĂąi. sûÄ kiĂŻĂ„n quan troĂ„ng nhĂȘĂ«t cuĂŁa buöíi lĂŻĂź cuĂ€ng diĂŻĂźn ra, - CoĂĄ leĂ€ coĂĄ sûÄ nhĂȘĂŹm lĂȘĂźn naĂąo ĂșĂŁ Ă ĂȘy chĂčng? - Ford Töíng laĂ€nh sûÄ Cleverland trang troĂ„ng gaĂąi huy hiĂŻĂ„u vĂșĂą nhĂ» rĂȘĂ«t ngaĂ„c nhiĂŻn hoĂŁi laĂ„i - Theo töi Ă Ă»ĂșĂ„c biĂŻĂ«t chûÀ thĂȘĂ„p lĂŻn ngûÄc aĂĄo Ford, möÄt tĂȘĂ«m ruy bĂčng Ă oĂŁ thĂČ söë quĂčĂ„ng nguyĂŻn liĂŻĂ„u thĂ»ĂșĂąng Ă Ă»ĂșĂ„c vĂȘĂ„n chuyĂŻĂ­n cuĂ€ng Ă Ă»ĂșĂ„c quaĂąng ngang qua vai öng. vĂŻĂŹ Àûåc trong muĂąa heĂą, khi caĂĄc caĂŁng ĂșĂŁ BiĂŻĂ­n BĂčĂŠc chĂ»a KĂŻĂ«t thuĂĄc buöíi lĂŻĂź, Töíng laĂ€nh sûÄ töí chûåc möÄt bûÀa Ă oĂĄng bĂčng vaĂą coĂĄ thĂŻĂ­ sûã duĂ„ng Ă Ă»ĂșĂ„c. VaĂą muĂąa heĂą tiĂŻĂ„c nhoĂŁ chiĂŻu Ă aĂ€i nhûÀng quan khaĂĄch Ă ĂŻĂ«n dûÄ. MuĂ„c cuĂ€ng Ă aĂ€ qua caĂĄch Ă ĂȘy möÄt thaĂĄng. Töi nghĂŽ caĂĄc ngaĂąi àñch Ă Ăčçng sau bûÀa tiĂŻĂ„c chiĂŻu Ă aĂ€i cuĂŁa LaĂ€nh sûÄ Ă aĂ€ coĂĄ Ă uĂŁ lĂ»ĂșĂ„ng nguyĂŻn liĂŻĂ„u cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t Ă ĂŻĂ­ duy trĂČ saĂŁn quaĂĄn naĂąy laĂą böë trñ möÄt cuöÄc gĂčĂ„p gĂșĂ€ giûÀa Ford vaĂą xuĂȘĂ«t qua muĂąa àöng röÏi chûå! Theo lĂșĂąi ngaĂąi noĂĄi thĂČ möÄt nhaĂą cöng nghiĂŻĂ„p lĂșĂĄn cuĂŁa Àûåc, àöÏng thĂșĂąi cuĂ€ng thoĂŁa thuĂȘĂ„n vĂșĂĄi nĂ»ĂșĂĄc Anh seĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c kyĂĄ kĂŻĂ«t chĂł trong 50 ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE HENRY FORD & FORD 51
  • 26. vaĂąi thaĂĄng nûÀa. VĂȘĂ„y thĂČ vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ ĂșĂŁ Ă ĂȘy Ă ĂȘu coĂĄ Ă iĂŻĂŹu laĂą Ă ĂŻĂ­ saĂŁn xuĂȘĂ«t xe hĂși. Ford nhĂșĂĄ laĂ„i möÄt baĂąi baĂĄo öng gĂČ quaĂĄ lo ngaĂ„i? Ă aĂ€ Ă oĂ„c gĂȘĂŹn Ă ĂȘy viĂŻĂ«t vĂŻĂŹ Ă iĂŻĂŹu kiĂŻĂ„n chĂčm soĂĄc sûåc khoĂŁe - VĂȘng, Ă uĂĄng ra thĂČ moĂ„i chuyĂŻĂ„n seĂ€ nhĂ» ngaĂąi noĂĄi. rĂȘĂ«t töÏi tĂŻĂ„ taĂ„i khu vûÄc biĂŻn giĂșĂĄi giûÀa Àûåc vaĂą Ba Lan, NhĂ»ng Quöëc trĂ»ĂșĂŁng coĂĄ möÄt kĂŻĂ« hoaĂ„ch tĂčng cĂ»ĂșĂąng möÄt saĂĄng kiĂŻĂ«n bĂȘĂ«t chĂșĂ„t naĂŁy ra trong Ă ĂȘĂŹu öng. Ford saĂŁn xuĂȘĂ«t trong muĂąa àöng naĂąy. Trong Ă oĂĄ coĂĄ kĂŻĂ« Ă ĂŻĂŹ xuĂȘĂ«t ngay yĂĄ kiĂŻĂ«n naĂąy vĂșĂĄi thĂ»Ășng gia ngĂ»ĂșĂąi Àûåc: hoaĂ„ch daĂąnh cho caĂĄc nhaĂą maĂĄy cuĂŁa ngaĂąi. Söë nguyĂŻn - CuĂ€ng nhĂ» caĂĄc ngaĂąi, chuĂĄng töi cuĂ€ng chĂł dûÄ trûÀ liĂŻĂ„u maĂą chuĂĄng töi tĂȘĂ„p trung Ă Ă»ĂșĂ„c trong muĂąa heĂą möÄt lĂ»ĂșĂ„ng quĂčĂ„ng cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t Ă ĂŻĂ­ saĂŁn xuĂȘĂ«t qua muĂąa chĂ»a Ă uĂŁ Ă ĂŻĂ­ thûÄc hiĂŻĂ„n kĂŻĂ« hoaĂ„ch naĂąy. àöng. CoĂĄ leĂ€ phaĂŁi Ă ĂŻĂ«n Ă ĂȘĂŹu nĂčm sau hĂșĂ„p àöÏng mua Ford ngĂȘĂźm nghĂŽ, röÏi nhĂČn thĂčĂšng vaĂąo thĂ»Ășng gia thĂŻm quĂčĂ„ng mĂșĂĄi Ă Ă»ĂșĂ„c kyĂĄ kĂŻĂ«t. RĂȘĂ«t tiĂŻĂ«c khöng thĂŻĂ­ giuĂĄp caĂĄc ngaĂąi Ă Ă»ĂșĂ„c trong vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ naĂąy. NhĂ»ng töi coĂĄ Àûåc vaĂą hoĂŁi: - Xin lößi vĂČ cĂȘu hoĂŁi hĂși toĂą moĂą. CaĂĄc ngaĂąi Ă Ă”nh saĂŁn möÄt caĂĄch khaĂĄc Ă ĂŻĂ­ Ă aĂĄp laĂ„i sûÄ hiĂŻĂ«u khaĂĄch cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi dĂȘn Àûåc, tĂȘĂ«t nhiĂŻn laĂą nĂŻĂ«u Ă Ă»ĂșĂ„c sûÄ àöÏng yĂĄ cuĂŁa xuĂȘĂ«t gĂČ trong muĂąa àöng naĂąy? - RĂȘĂ«t vui loĂąng Ă Ă»ĂșĂ„c baĂĄo cho ngaĂąi biĂŻĂ«t rĂčçng kĂŻĂ« chñnh phuĂŁ caĂĄc ngaĂąi. hoaĂ„ch cuĂŁa chuĂĄng töi khöng coĂĄ gĂČ khaĂĄc ngoaĂąi nhûÀng Àöi mĂčĂŠt cuĂŁa vĂ” thĂ»Ășng nhĂȘn ngĂ»ĂșĂąi Àûåc vuĂ„t saĂĄng chiĂŻĂ«c maĂĄy caĂąy vaĂą nhûÀng chiĂŻĂ«c xe hĂși. Quöëc trĂ»ĂșĂŁng lĂŻn khi nghe nhûÀng lĂșĂąi cuĂŁa Ford. Öng ta nghĂŽ rĂčçng Ă ang thûÄc hiĂŻĂ„n möÄt kĂŻĂ« hoaĂ„ch kinh tĂŻĂ« lĂșĂĄn cho Ă ĂȘĂ«t Ford seĂ€ coĂĄ möÄt caĂĄch khaĂĄc Ă ĂŻĂ­ cung cĂȘĂ«p quĂčĂ„ng cho nĂ»ĂșĂĄc. nĂ»ĂșĂĄc Àûåc. Ford noĂĄi tiĂŻĂ«p: “MaĂĄy caĂąy”, “xe hĂși” - nhûÀng thûå Ford khöng hĂŻĂŹ - Nghe noĂĄi ĂșĂŁ vuĂąng biĂŻn giĂșĂĄi giûÀa Àûåc vaĂą Ba Lan laĂ„ lĂȘĂźm, nhĂ»ng nhûÀng phĂ»Ășng tiĂŻĂ„n naĂąy hiĂŻĂ„n ra khöng hĂŻĂŹ coĂĄ möÄt trung tĂȘm y tĂŻĂ« lĂșĂĄn naĂąo. MöÄt nhaĂą trong lĂșĂąi noĂĄi cuĂŁa thĂ»Ășng gia ngĂ»ĂșĂąi Àûåc naĂąy laĂ„i laĂąm maĂĄy cuĂŁa chuĂĄng töi Ă ĂčĂ„t ĂșĂŁ Ă oĂĄ vaĂą ban giaĂĄm àöëc luön Ford liĂŻn tĂ»ĂșĂŁng Ă ĂŻĂ«n nhûÀng chiĂŻĂ«c xe taĂŁi hay mötö than phiĂŻĂŹn rĂčçng tĂł lĂŻĂ„ nhĂȘn cöng nghĂł öëm luön ĂșĂŁ quĂȘn sûÄ, Ă ĂŻĂ«n nhûÀng chiĂŻĂ«c maĂĄy caĂąy baĂĄnh xñch mûåc cao. NĂŻĂ«u caĂĄc ngaĂąi àöÏng yĂĄ, chuĂĄng töi seĂ€ cûã möÄt nhĂ»ng laĂ„i Ă Ă»ĂșĂ„c gĂčĂŠn suĂĄng maĂĄy vaĂą Ă aĂ„i baĂĄc ĂșĂŁ trĂŻn. àöÄi nguĂ€ baĂĄc sĂŽ taĂ„i bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n cuĂŁa chuĂĄng töi sang NhĂ»ng khöng thĂŻĂ­ khöng coĂĄ möÄt cûã chĂł naĂąo Ă ĂŻĂ­ Ă aĂĄp xĂȘy dûÄng möÄt bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n taĂ„i Ă oĂĄ. laĂ„i buöíi lĂŻĂź troĂ„ng thĂŻĂ­ vaĂą tĂȘĂ«m huy chĂ»Ășng maĂ„ vaĂąng NuĂ„ cĂ»ĂșĂąi trĂŻn möi thĂ»Ășng gia Àûåc tĂčĂŠt lĂ”m. Khöng Ă ang luĂŁng lĂčĂšng trĂ»ĂșĂĄc ngûÄc naĂąy. LaĂąm gĂČ Ă ĂȘy? Khöng thĂŻĂ­ ngĂșĂą Ă Ă»ĂșĂ„c trĂ»ĂșĂĄc Ă ĂŻĂŹ nghĂ” cuĂŁa Ford, öng ta buöÄt thĂŻĂ­ tiĂŻĂ«p tuĂ„c phaĂ„m sai lĂȘĂŹm cung cĂȘĂ«p thĂŻm quĂčĂ„ng miĂŻĂ„ng caĂąu nhaĂąu: sĂčĂŠt cho hoĂ„. ChĂčĂŠc chĂčĂŠn söë quĂčĂ„ng ĂȘĂ«y seĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c duĂąng - ChĂčĂšng Ă ĂŻĂ­ laĂąm gĂČ caĂŁ. ÚÃ Ă oĂĄ toaĂąn dĂȘn Ba Lan vaĂą Ă ĂŻĂ­ saĂŁn xuĂȘĂ«t maĂĄy bay vaĂą xe tĂčng chûå khöng phaĂŁi Do ThaĂĄi. 52 ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE HENRY FORD & FORD 53
  • 27. Ford hĂși nhĂčn mĂčĂ„t trĂ»ĂșĂĄc thaĂĄi àöÄ cuĂŁa thĂ»Ășng gia nhĂČn thĂȘĂ«y taĂ„i Ă ĂȘy vaĂą trĂŻn baĂĄo chñ buöÄc öng phaĂŁi Àûåc. NhĂȘĂ„n ra ngay Ă Ă»ĂșĂ„c sûÄ hĂșĂĄ hĂŻnh cuĂŁa mĂČnh, öng suy nghĂŽ. LiĂŻĂ„u nĂ»ĂșĂĄc Àûåc coĂĄ möÄt lĂȘĂŹn nûÀa àûång ra ta lĂȘĂ„p tûåc chuyĂŻĂ­n cĂȘu chuyĂŻĂ„n sang möÄt hĂ»ĂșĂĄng thaĂĄch thûåc caĂŁ thĂŻĂ« giĂșĂĄi nhĂ» trong cuöÄc ThĂŻĂ« chiĂŻĂ«n khaĂĄc: thûå nhĂȘĂ«t? LiĂŻĂ„u nhûÀng nhaĂą maĂĄy maĂą öng Ă ĂȘĂŹu tĂ» xĂȘy - RĂȘĂ«t hoan nghĂŻnh thiĂŻĂ„n chñ cuĂŁa ngaĂąi. Töi seĂ€ dûÄng taĂ„i Ă oĂĄ coĂĄ trĂșĂŁ thaĂąnh nhûÀng nĂși saĂŁn xuĂȘĂ«t vuĂ€ trĂČnh baĂąy viĂŻĂ„c naĂąy vĂșĂĄi Quöëc trĂ»ĂșĂŁng. CoĂąn möÄt khñ? NhûÀng cĂȘu hoĂŁi maĂą Ford khöng thĂŻĂ­ tûÄ traĂŁ lĂșĂąi nhiĂŻĂ„m vuĂ„ nûÀa Quöëc trĂ»ĂșĂŁng giao cho töi nhĂ»ng vĂȘĂźn Ă Ă»ĂșĂ„c. MöÄt mĂșĂĄ nhûÀng suy nghĂŽ röëi rĂčĂŠm cuöën lĂȘĂ«y chĂ»a Ă Ă»ĂșĂ„c hoaĂąn thaĂąnh. Ă ĂȘĂŹu oĂĄc Ford. NgĂ»ĂșĂąi thĂ»Ășng gia Àûåc vûùa noĂĄi vûùa chĂł vaĂąo chai NhĂ»ng Ford khöng phaĂŁi laĂą con ngĂ»ĂșĂąi Ă»a giûÀ trong Ă ĂȘĂŹu mĂČnh nhûÀng thûå phûåc taĂ„p maĂą öng biĂŻĂ«t rĂ»ĂșĂ„u Ă ĂčĂ„t trĂŻn baĂąn tiĂŻĂ„c caĂ„nh Ă oĂĄ: - Àñch thĂȘn Quöëc trĂ»ĂșĂŁng Ă aĂ€ choĂ„n chai rĂ»ĂșĂ„u naĂąy chĂčĂŠc rĂčçng khöng thĂŻĂ­ coĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c ngay cĂȘu traĂŁ lĂșĂąi ĂȘĂ«y. tûù trong hĂȘĂŹm rĂ»ĂșĂ„u cuĂŁa öng ĂȘĂ«y. VaĂą nhiĂŻĂ„m vuĂ„ cuĂŁa ThûÄc tĂŻĂ« Ă aĂ€ keĂĄo öng laĂ„i. ÚÃ Ă ĂȘy, taĂ„i nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€ naĂąy coĂĄ töi laĂą mĂșĂąi ngaĂąi nĂŻĂ«m thûã. nhûÀng con ngĂ»ĂșĂąi cĂȘĂŹn öng hĂșn. Ford tûù chöëi lĂșĂąi mĂșĂąi, viĂŻĂ„n lyĂĄ do coĂĄ möÄt cuöÄc heĂ„n ChiĂŻĂ«c Model T Ă i vaĂąo möÄt khu nhaĂą töÏi taĂąn ĂșĂŁ quan troĂ„ng. ThĂ»Ășng gia Àûåc hoĂŁi vĂŻĂŹ ngĂ»ĂșĂąi Ă Ă»ĂșĂ„c ngoaĂ„i ö Detroit. ChiĂŻĂ«c xe dûùng laĂ„i trĂ»ĂșĂĄc cûãa möÄt vinh dûÄ gĂčĂ„p Ford sĂčĂŠp tĂșĂĄi: ngöi nhaĂą cuĂŁa möÄt ngĂ»ĂșĂąi cöng nhĂȘn Ă ang laĂąm thuĂŻ - ChĂčĂŠc hĂčĂšn Ă oĂĄ phaĂŁi laĂą möÄt nhĂȘn vĂȘĂ„t rĂȘĂ«t tiĂŻĂ«ng cho Ford Motor. Khöng ai ra tiĂŻĂ«p Ă oĂĄn öng. NhûÀng tĂčm vaĂą quyĂŻĂŹn lûÄc mĂșĂĄi coĂĄ thĂŻĂ­ khiĂŻĂ«n ngaĂąi boĂŁ dĂșĂŁ bûÀa ngĂ»ĂșĂąi trong nhaĂą Ă ang cĂčĂŠm cuĂĄi vaĂąo bûÀa Ăčn trĂ»a tiĂŻĂ„c ĂșĂŁ Ă ĂȘy? Ă aĂ„m baĂ„c cuĂŁa hoĂ„. Khöng goĂ€ cûãa, Ford bĂ»ĂșĂĄc vaĂąo nhaĂą - Khöng, Ă oĂĄ laĂą möÄt ngĂ»ĂșĂąi bĂČnh thĂ»ĂșĂąng. NhĂ»ng rĂȘĂ«t nhĂ» möÄt vĂ” khaĂĄch Ă aĂ€ quaĂĄ quen thĂȘn nĂși naĂąy. CaĂĄi boĂĄng cao, maĂŁnh khaĂŁnh cuĂŁa öng hiĂŻĂ„n ra trĂ»ĂșĂĄc cûãa, quan troĂ„ng vĂșĂĄi töi. aĂĄnh saĂĄng mĂčĂ„t trĂșĂąi Ă Ăčçng sau cöë loĂ„t qua nhûÀng keĂ€ nhoĂŁ giûÀa caĂĄi cûãa heĂ„p vaĂą thĂȘn ngĂ»ĂșĂąi Ford Ă ĂŻĂ­ vaĂąo 12 GIÚ TRÛA: trong ngöi nhaĂą. Ford xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n nhĂ» möÄt thiĂŻn sûå THÛÚÃNG THÛÁC BÛÄA ÙN CUÃA NGÛÚÂI NGHEÂO trong nhûÀng cĂȘu chuyĂŻĂ„n thĂȘĂŹn thoaĂ„i. VaĂą ĂșĂŁ Ă ĂȘy, öng cuĂ€ng Ă uĂĄng laĂą möÄt thiĂŻn sûå! CoĂĄ tĂȘĂ«t caĂŁ nĂčm ngĂ»ĂșĂąi Ă ang ngöÏi quanh chiĂŻĂ«c baĂąn Ford rĂșĂąi khoĂŁi LaĂ€nh sûÄ quaĂĄn Àûåc trong möÄt tĂȘm Ăčn nhoĂŁ. TrĂŻn baĂąn chĂł coĂĄ baĂĄnh mĂČ vaĂą nĂ»ĂșĂĄc söët caĂą traĂ„ng Ă ĂȘĂŹy bûåt rûåt. NhûÀng Ă iĂŻĂŹu öng nghe Ă Ă»ĂșĂ„c vaĂą chua. MoĂ„i ngĂ»ĂșĂąi ngĂȘĂ­ng lĂŻn nhĂČn vĂ” khaĂĄch vûùa bĂ»ĂșĂĄc 54 ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE HENRY FORD & FORD 55
  • 28. vaĂąo. MöÄt chuĂĄt vui mûùng pha lĂȘĂźn sûÄ kinh ngaĂ„c hiĂŻĂ„n bĂ” liĂŻĂ„t caĂŁ hai chĂȘn sau möÄt lĂȘĂŹn söët cao. TĂȘĂ«t caĂŁ taĂąi ra trong mĂčĂŠt hoĂ„. NgĂ»ĂșĂąi chuĂŁ gia Ă ĂČnh vĂșĂĄi maĂĄi toĂĄc buĂą saĂŁn cuĂŁa gia Ă ĂČnh Ă ĂŻĂŹu àöí vaĂąo àöi chĂȘn ngaĂąy caĂąng xuĂą vaĂą daĂĄng veĂŁ mĂŻĂ„t moĂŁi coĂĄ phaĂŁn ûång Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn. teo quĂčĂŠt cuĂŁa àûåa nhoĂŁ. Song moĂ„i thûå Ă ĂŻĂŹu vö voĂ„ng. NhĂ»ng sûÄ kinh ngaĂ„c khiĂŻĂ«n öng chĂł Ă uĂŁ sûåc lĂčĂŠp bĂčĂŠp BûÀa Ăčn kĂŻĂ«t thuĂĄc rĂȘĂ«t nhanh. Ford hoĂŁi han vĂŻĂŹ tĂČnh trong miĂŻĂ„ng: “NgaĂąi, ngaĂąi...”. ThaĂĄi àöÄ cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi traĂ„ng cuĂŁa àûåa beĂĄ. Hai vĂșĂ„ chöÏng John Ă ĂŻĂŹu lĂčĂŠc Ă ĂȘĂŹu. cöng nhĂȘn laĂąm Ford bĂȘĂ„t cĂ»ĂșĂąi. Öng tiĂŻĂ«n laĂ„i gĂȘĂŹn Ford àûång dĂȘĂ„y, Ă i theo hĂ»ĂșĂĄng chĂł cuĂŁa John vaĂąo ngĂ»ĂșĂąi cöng nhĂȘn töÄi nghiĂŻĂ„p, vöß vöß vaĂąo vai anh ta phoĂąng àûåa treĂŁ. Àûåa treĂŁ Ă ang ngöÏi gĂȘĂŹn cûãa söí, gĂȘĂ«p nhûÀng chiĂŻĂ«c vaĂą noĂĄi: - NaĂąo John, anh khöng Ă Ă”nh mĂșĂąi töi ngöÏi vaĂąo maĂĄy bay nhoĂŁ röÏi neĂĄm cho noĂĄ bay Ă i. NhĂ»ng nhûÀng chiĂŻĂ«c maĂĄy bay Ă oĂĄ khöng lĂ»ĂșĂ„n voĂąng trĂ»ĂșĂĄc khi haĂ„ baĂąn Ăčn aĂą? Sau cĂȘu hoĂŁi cuĂŁa Ford, ngĂ»ĂșĂąi cöng nhĂȘn tĂŻn laĂą caĂĄnh maĂą chĂł lao theo möÄt hĂČnh xoĂčĂŠn öëc thĂčĂšng John ĂȘĂ«y vĂȘĂźn chĂ»a hĂŻĂ«t kinh ngaĂ„c, anh ta vĂȘĂźn chĂł noĂĄi àûång xuöëng Ă ĂȘĂ«t. Ford tiĂŻĂ«n laĂ„i gĂȘĂŹn, cuĂ€ng lĂȘĂ«y möÄt tĂșĂą Ă Ă»ĂșĂ„c lĂčĂŠp bĂčĂŠp: “NhĂ»ng, thĂ»a ngaĂąi, thĂ»a ngaĂąi, ...”. giĂȘĂ«y gĂȘĂ«p möÄt caĂĄi maĂĄy bay khaĂĄc röÏi Ă Ă»a cho àûåa John nhĂČn vaĂąo baĂąn Ăčn: nhoĂŁ. CĂȘĂ„u beĂĄ ngĂ»ĂșĂĄc lĂŻn nhĂČn Ford vĂșĂĄi àöi mĂčĂŠt töÄi - NgaĂąi khöng thĂŻĂ­ Ăčn nhûÀng thûå nhĂ» thĂŻĂ« naĂąy nghiĂŻĂ„p: - BaĂĄc laĂą ngĂ»ĂșĂąi giaĂąu nhĂȘĂ«t nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€ phaĂŁi khöng aĂ„? Ă Ă»ĂșĂ„c. - NhûÀng thûå naĂąy thĂČ sao? Anh cuĂ€ng Ăčn Ă Ă»ĂșĂ„c maĂą! ChaĂĄu nghe ngĂ»ĂșĂąi ta noĂĄi baĂĄc coĂĄ thĂŻĂ­ laĂąm Ă Ă»ĂșĂ„c NoĂĄi xong, Ford ngöÏi ngay vaĂąo baĂąn Ăčn. MöÄt baĂĄt nhûÀng Ă iĂŻĂŹu thĂȘĂŹn kyĂą... nĂ»ĂșĂĄc söët caĂą chua Ă Ă»ĂșĂ„c vĂșĂ„ John bĂ»ng ra. Ford Ăčn möÄt caĂĄch ngon laĂąnh. CaĂŁ vĂșĂ„ chöÏng John vaĂą ba ngĂ»ĂșĂąi con cuĂŁa hoĂ„ chĂł biĂŻĂ«t ngöÏi ngĂčĂŠm nhĂČn ngĂ»ĂșĂąi giaĂąu nhĂȘĂ«t nĂ»ĂșĂĄc MyĂ€ Ăčn ngon laĂąnh bûÀa Ăčn cuĂŁa möÄt Àûåa nhoĂŁ buöÏn rĂȘĂŹu nhĂČn xuöëng àöi chĂȘn cuĂŁa mĂČnh röÏi noĂĄi tiĂŻĂ«p: - BaĂĄc coĂĄ thĂŻĂ­ laĂąm noĂĄ hoaĂ„t àöÄng Ă Ă»ĂșĂ„c khöng aĂ„? Böë chaĂĄu noĂĄi noĂĄ khöng chaĂ„y Ă Ă»ĂșĂ„c nûÀa röÏi. Ford nhĂČn cĂȘĂ„u beĂĄ, mĂłm cĂ»ĂșĂąi vaĂą xoa xoa Ă ĂȘĂŹu noĂĄ: trong nhûÀng gia Ă ĂČnh ngheĂąo nhĂȘĂ«t. Hai vĂșĂ„ chöÏng John Ă ĂŻĂŹu laĂą nhûÀng cöng nhĂȘn laĂąm viĂŻĂ„c trong nhaĂą maĂĄy cuĂŁa Ford. John Ă Ă»ĂșĂ„c nhĂȘĂ„n mûåc - ChĂčĂšng ai coĂĄ thĂŻĂ­ laĂąm Ă Ă»ĂșĂ„c Ă iĂŻĂŹu thĂȘĂŹn kyĂą ngoaĂąi ThĂ»ĂșĂ„ng Ă ĂŻĂ« caĂŁ chaĂĄu aĂ„. lĂ»Ășng 3 àöla möÄt ngaĂąy, coĂąn vĂșĂ„ anh ta kiĂŻĂ«m Ă Ă»ĂșĂ„c - VĂȘĂ„y ThĂ»ĂșĂ„ng Ă ĂŻĂ« coĂĄ giuĂĄp àöi chĂȘn cuĂŁa chaĂĄu hoaĂ„t thĂȘĂ«p hĂșn möÄt chuĂĄt 2,3 àöla. LeĂ€ ra cuöÄc söëng cuĂŁa àöÄng Ă Ă»ĂșĂ„c khöng? - Àûåa beĂĄ hoĂŁi laĂ„i - ChaĂĄu chaĂĄn hoĂ„ cuĂ€ng khöng Ă ĂŻĂ«n nößi tuĂĄng bĂȘĂ«n. NhĂ»ng àûåa con caĂŁnh phaĂŁi ngöÏi möÄt chöß thĂŻĂ« naĂąy lĂčĂŠm röÏi. uĂĄt cuĂŁa hoĂ„ mĂčĂŠc phaĂŁi möÄt chûång bĂŻĂ„nh quaĂĄi aĂĄc, noĂĄ 56 HENRY FORD & FORD Ford cĂȘĂŹm lĂŻn tay möÄt chiĂŻĂ«c maĂĄy bay röÏi baĂŁo: ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE 57
  • 29. - ChaĂĄu cho noĂĄ bay Ă i. - VĂȘng thĂ»a ngaĂąi. Reuther vĂȘĂźn tiĂŻĂ«p tuĂ„c nhûÀng LĂȘĂŹn naĂąy thĂČ chiĂŻĂ«c maĂĄy bay khöng coĂąn Ă ĂȘm sĂȘĂŹm xuöëng Ă ĂȘĂ«t nûÀa, noĂĄ lĂ»ĂșĂ„n nhûÀng voĂąng lĂ»ĂșĂ„n daĂąi trĂ»ĂșĂĄc khi haĂ„ caĂĄnh. Hai ngĂ»ĂșĂąi - möÄt giaĂą, möÄt treĂŁ - im lĂčĂ„ng nhĂČn theo chiĂŻĂ«c maĂĄy bay giĂȘĂ«y. NgĂ»ĂșĂąi giaĂą lĂŻn tiĂŻĂ«ng trĂ»ĂșĂĄc: haĂąnh àöÄng khiĂŻu khñch khi ngaĂąi vûùa Ă i khoĂŁi. - Anh Ă aĂ€ laĂąm gĂČ röÏi? - Töi Ă aĂ€ cho giaĂŁi taĂĄn Ă aĂĄm àöng vaĂą bĂčĂŠt giûÀ Reuther. - BĂčçng vuĂ€ lûÄc? - ChaĂĄu thĂȘĂ«y khöng? ChaĂĄu khöng thĂŻĂ­ Ă i Ă Ă»ĂșĂ„c, nhĂ»ng chaĂĄu coĂĄ thĂŻĂ­ coĂąn laĂąm cho nhûÀng thûå khaĂĄc - VĂȘng, boĂ„n chuĂĄng rĂȘĂ«t cûång Ă ĂȘĂŹu. NhĂ»ng... - CoĂąn Ă iĂŻĂŹu gĂČ nûÀa? bay Ă Ă»ĂșĂ„c cĂș maĂą. ChuĂĄng ta khöng thĂŻĂ­ Ă i Ă Ă»ĂșĂ„c bĂčçng - MöÄt vaĂąi nhaĂą baĂĄo Ă aĂ€ chuĂ„p aĂŁnh Ă Ă»ĂșĂ„c cuöÄc ĂȘĂ­u Ă aĂŁ. àöi chĂȘn nhĂ»ng chuĂĄng ta coĂĄ thĂŻĂ­ Ă i Ă Ă»ĂșĂ„c bĂčçng Ă»ĂșĂĄc HoĂ„ Ă e doĂ„a nĂŻĂ«u chuĂĄng ta khöng thoĂŁa hiĂŻĂ„p vĂșĂĄi UAW mĂș. PhaĂŁi vĂȘĂ„y khöng? hoĂ„ seĂ€ cho Ă Ăčng nhûÀng bûåc aĂŁnh naĂąy. CĂȘĂ„u beĂĄ nhĂČn lĂŻn Ford, nĂșĂŁ möÄt nuĂ„ cĂ»ĂșĂąi. Bennett Ă Ă»a cho Ford xem nhûÀng bûåc aĂŁnh do Ford bĂ»ĂșĂĄc ra khoĂŁi phoĂąng cĂȘĂ„u beĂĄ, hai vĂșĂ„ chöÏng caĂĄc nhaĂą baĂĄo gûãi tĂșĂĄi. Bûåc aĂŁnh Ă aĂ€ chuĂ„p Ă Ă»ĂșĂ„c caĂŁnh John Ă ang àûång ĂșĂŁ chĂȘn cĂȘĂŹu thang theo doĂ€i cĂȘu Bennett vaĂą möÄt vaĂąi ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc Ă ang lao vaĂąo Ă aĂĄnh chuyĂŻĂ„n. Reuther vaĂą Frankensen (möÄt nhĂȘn vĂȘĂ„t laĂ€nh Ă aĂ„o - Mai anh haĂ€y Ă Ă»a àûåa nhoĂŁ Ă ĂŻĂ«n bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n cuĂŁa töi. BiĂŻĂ«t Ă ĂȘu vĂȘĂźn coĂąn hy voĂ„ng. Khöng phaĂŁi lo chuyĂŻĂ„n tiĂŻĂŹn nong, ĂșĂŁ Ă oĂĄ hoĂ„ chûÀa bĂŻĂ„nh miĂŻĂźn phñ. khaĂĄc cuĂŁa UAW). Ford Ă Ă»a laĂ„i cho Bennett nhûÀng bûåc aĂŁnh vaĂą ra lĂŻĂ„nh thaĂŁ ngay Reuther: - Anh khöng hiĂŻĂ­u Ă oĂĄ laĂą haĂąnh àöÄng bĂčĂŠt ngĂ»ĂșĂąi bĂȘĂ«t hĂșĂ„p phaĂĄp aĂą? - NhĂ»ng nĂŻĂ«u thaĂŁ hĂčĂŠn ra hĂȘĂ„u quaĂŁ seĂ€ khöng lĂ»ĂșĂąng trĂ»ĂșĂĄc Ă Ă»ĂșĂ„c. CoĂąn caĂĄnh nhaĂą baĂĄo nûÀa. 2 GIÚ CHIÏÌU: CHUÁNG TA SEÄ TUNG RA MÊÎU XE MÚÁI! ChiĂŻĂ«c Model T Ă Ă»a Ford trĂșĂŁ laĂ„i Ă aĂ„i baĂŁn doanh taĂ„i Highland Park. TrĂ»ĂșĂĄc cûãa vĂčn phoĂąng, Harry Bennett Ă ang thĂȘĂ«p thoĂŁm Ă ĂșĂ„i öng. - LaĂ„i tin vĂŻĂŹ vuĂ„ baĂ€i cöng haĂŁ? - Ford chuĂŁ àöÄng hoĂŁi trĂ»ĂșĂĄc. 58 - ThaĂŁ anh ta ra. CoĂąn nhûÀng nhaĂą baĂĄo, hoĂ„ muöën Ă Ăčng gĂČ thĂČ Ă oĂĄ laĂą quyĂŻĂŹn cuĂŁa hoĂ„. Ford bĂ»ĂșĂĄc vaĂąo vĂčn phoĂąng, noĂĄi vĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąi thĂ» kyĂĄ triĂŻĂ„u tĂȘĂ„p Ban quaĂŁn trĂ”. CoĂĄ thĂŻĂ­ coi Ă ĂȘy laĂą möÄt ngaĂąy Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t cuĂŁa caĂĄc thaĂąnh viĂŻn quaĂŁn trĂ”, bĂșĂŁi vĂČ khöng nhiĂŻĂŹu khi hoĂ„ Ă Ă»ĂșĂ„c triĂŻĂ„u tĂȘĂ„p Ă ĂŻĂ«n hoĂ„p hai lĂȘĂŹn trong möÄt ngaĂąy. NhûÀng thĂčĂŠc mĂčĂŠc, nghi vĂȘĂ«n vĂŻĂŹ möÄt mûåc lĂ»Ășng cao ngĂȘĂ«t ngĂ»ĂșĂŁng daĂąnh cho cöng nhĂȘn chĂ»a HENRY FORD & FORD ÀÙÅT THÏË GIÚÁI LÏN BÖËN BAÁNH XE 59