1. Gezond bodemleven en
biostimulatoren kunnen
vitaliteit en
weerbaarheid
van de plant verbeteren
Ervaringen 2011
18 januari 2012
Ed Moerman
Koppert Biological Systems

2. Micro
organismen
(Trianum)
Biostimulatoren
(ProFortum, ProF
unda) Optimaliseren
Metingen
Biologische
activiteit
(ProLytics,DNA,
Trianum)
Advies

3. Ontelbare interacties…

4. Bodemvoedselweb

5. werken vanuit een concept:
• Integrale benadering plantgezondheid (incl.
bladluizen, bovengrondse ziekten, bestuiving, etc.)
• Metingen nemen centrale plaats in , feedback vanuit de
bodem (wat grijs is proberen we helder te maken)
• Ontwikkeling ondersteund door multisciplinair
onderzoeksteam (entomologie, microbiologie: boven- en
ondergronds)
• Uitsluitend producten met geregistreerde micro organismen
veilig voor plant en mens. (In Nederland verboden om micro
organismen tegen ziekten in te zetten die niet zijn geregistreerd)

6. Micro-organismen: Micro
Trianum, Trichoderma harzianum T-22 organismen
(Trianum)
WETTELIJK GEBRUIKSVOORSCHRIFT: toegestaan is uitsluitend het gebruik als
plantversterker toegepast door middel van een aangietbehandeling in o.a.
sierteeltgewassen.

7. Toedieningstechniek: Trianum
Ervaringen 2011
Trianum werd soms slecht terug gevonden 
toedieningstechniek dikwijls oorzaak
Meestal steenwol
• Geen Trianum-G gebruikt op plantgat
• Trianum-P niet geconcentreerd op kraanvak
• Samen met ProSatus toegepast
• Geen / onvoldoende rekening gehouden met:
• In (één na) laatste beurt uit systeem
• beperken drain na toepassing
Trianum sporen hebben 24 uur nodig om te kiemen !

8. Trianum-G op plantgat geeft beste start
1.000.000
CFU/g dry weight roots
very good
100.000
good
10.000
moderate
1.000
propagation propagation and propagation propagation
Trianum-P cultivation Trianum-P, Trianum-P,
Trianum-P cultivation cultivation
Trianum-G Trianum-P+G
wk 5 wk 8

9. Micro-organismen: Micro
uit compost extract organismen
(ProSatus)

10. Biostimulatoren
Biostimulatoren (ProFortum, ProFu
nda)
- Producten die wortel exudaten van de plant
aanvullen/nabootsen (diversiteit aan
aminozuren, vitamines, suikers, planthormonen, enzymen, etc
)
- Stimuleren het bodemleven en allerlei processen in de plant
- Waar veel verschillende soorten micro-organismen samen
leven en er voldoende zuurstof aanwezig is, hebben
ziekteverwekkers het altijd slecht.
- Stimuleer daarom aanwezigheid van verschillende micro-
organismen (grote biodiversiteit) en aanwezigheid van
zuurstof.

11. Hoe zit het dan met ziekteverwekkers? Biostimulatoren
(ProFortum, ProF
unda)
- Ziekteverwekkers pakken vaak juist de makkelijk opneembare
voedingsstoffen
- Bodemleven moet moeite doen om het product beschikbaar /
opneembaar te maken.
- Ziekteverwekkers hebben hier meer moeite mee dan nuttig
bodemleven.

12. Voedselveiligheid
• We passen alleen geregistreerde micro organismen toe
(Trianum)
• Compost extract (ProSatus):
– Alleen druppelen, niet spuiten
– Volgens vast protocol maken
– Uitgangsmateriaal compost:
• Gecontroleerd op pathogenen, incl. E-coli
• Uitsluitend met gecertificeerde keurcompost
• BioStimulatoren uitsluitend plantaardig materiaal en geen
dierlijk materiaal (ook geen ureum)

13. Metingen
Metingen (ProLytics, DNA
Trianum)

14. Prolytics: voedselweb analyse
Metingen
Bacteriën actief
Bacteriën totaal
Schimmels actief
Schimmels totaal
Hyfe diameter
Protozoa – flagellaten
Protozoa – amoeben
Protozoa – ciliaten

15. Metingen
Metingen (ProLytics, DNA
Trianum)

16. Metingen
Metingen (ProLytics, DNA
Trianum)

17. Zichtbare effecten
Trianum  aantal weken na toepassen
Trianum meting, plant/wortelmassa in opkweek
Biostimulatoren  aantal weken na toepassen
Prolytics meting, weerbaarheid
Plantvitaliteit  aantal weken na toepassen
Beworteling / kleur / bladlengte; gewas en cultivar specifiek

18. Ervaringen 2011 - enquete
Teelt / substraat steenwol perliet kokos Totaal
Tomaat 12 1 13
Komkommer 10 3 13
Paprika 5 1 1 7
Aubergine 2 1 3
Totaal 29 5 2 36

19. Ervaringen 2011 – overzicht
NatuGro ervaringen glasgroenten 2011
Teelt (aantal in enquete) plantvitaliteit Ziekten/middelen gebruik voeding
Tomaat (13) 5 6 1
Sterkere plant, uniformer gewas, Minder Botrytis, Fusarium, Pythium, Minder stikstof
langere planten/bladeren, betere meeldauw. Minder chemische middelen toegediend na
wortels, hogere productie gebruikt gebruik ProFunda
Komkommer (13) 2 6
Groener / sterker gewas bij lagere Minder (stengel) Botrytis, Pythium.
EC Fusarium tot staan gebracht. Minder
chemische middelen gebruikt
Paprika (7) 2 2 -
Perfect gewas. Geen uitval. Minder Fusarium in vruchten. Minder
Gewas blijft fris op hete dagen. meeldauw. Minder chemische middelen
gebruikt.
Aubergine (3) - 2 -
Minder meeldauw. Effect op overmatige
wortelgroei.

20. Ervaringen 2011 – in het kort
• Ca. 40 glasgroentetelers – totaal ca 150 ha
• Betere beworteling
• Meer balans in het gewas
• Een meer robuust teeltsysteem, plant beter
bestand tegen weersovergangen
• Minder problemen met verschillende ziekten
zoals Pythium, Fusarium, crazy roots, meeldauw
botrytis, …
• Minder gebruik chemie nodig

21. NatuGro leerpunten 2011
- groente op substraat -
• Belang van juiste toepassingstechniek van
de producten
• Juiste manier van bemonsteren in substraat
• Nevenwerking chemische middelen +
ontsmettingsmiddelen op bodemleven
• Waterkwaliteit: methaangas dat vrijkomt bij
de omgekeerde osmose 
methaanoxiderende bacterien  slijm
vorming
• Bevestiging dat opbouwen nuttige
schimmels in steenwol lastiger is dan in
kokos of perliet  ProFunda

22. ProFunda > schimmels > ziektewering

23. Prolytics : bodemvoedselweb analyse
Effect ProFunda op bodemleven
Metingen NatuGro NatuGro
(– ProFunda) (+ProFunda)
Bacterien actief 148 µg/g drooggewicht 320 µg / g drooggewicht
Bacterien totaal 1829 µg/g 3130 µg/g
Schimmels actief 0 µg/g 69 µ/g
Schimmels totaal 102 µg/g 3987 µg/g
Hyfe diameter 2,25 µm 2,8 µm
Protozoa – flagellaten 4.225 /g 57.113 /g
Protozoa - amoeben 2.544 /g 2.752.016 /g

24. Evaluatie ProFunda steenwol 2011
Totale schimmels gemeten na toepassing ProFunda t.o.v. controle
400
350
Verschil t.o.v. controle (microg/g)
300
250
200
150
100
50
0
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
-50
Weken na toepassing
Data van 9 metingen door de tijd vergeleken met een Controle

25. Balans van micro organismen
Aanvoer via compost extract
Afvoer via drainage

26. Meting drain 18 juni 2011
ProLytics 21 juni 2011

27. Aanvoer via compost extract
Bacterien
Actief: 3-6
Totaal: 500-1000
Schimmels
Actief: 0,1-0,3
Totaal: 0,5-1,5

28. De balans…

29. Schema 2012 Natugro - steenwol
Product Dosering Product Dosering
Opkweek ProParva 4% , max 5 l per Trianum-P 1,5 ml per m2
uitgeplante ha gebruiksklaar
Frequentie / plaats
Teelt Trianum-G 1 (- 2) gram / plantgat Plantgat voor planten
Trianum-P
Gebruiksklaar 15 ml / 1000 plt Iedere 4 weken
ProFunda 10 gr / plant Op de pot 2-3 x / (1 x/teelt in
teelt (steenwol / komkommer)
perliet)
ProFortum 5 l / ha iedere week
ProTerrum 2,5 – 5 l / ha Indien plantstress
ProSatus 250 g compost / ha, 25 1-2 weken na planten Start:2 (ob) – 6 (b)
– 100 l extract / ha (biodiversiteit en veg. weken 1 x / week
groei) Daarna 1 x per 4
weken, naar
behoefte gewas

30. Ontwikkelingen
- Bundeling onderzoek capaciteit
- Optimaliseren bestaande concept
- Mogelijkheden nieuwe micro
organismen
- Onderzoeken bovengrondse toepassing
van plantextracten
- Verdere verfijning meetmethoden voor
in kaart brengen biodiversiteit

31. Helpt de natuur helpen
Dank voor uw aandacht!