Ontwikkeling van digitaal depot Jan Braeckman, Bibnet Informatie aan Zee Vrijdag 11 september 2009 Kursaal Oostende Ridderzaal

1. Naar een Vlaams e-boek
platform
Informatie aan zee, 11 september 2009

2. Bibliotheken en e-boeken?
-> De openbare bibliotheekstaat de titel
Hier heeft als basisfunctie de
democratische toegang tot cultuur en informatie
te verzekeren.
-> Steeds meer mensen participeren aan cultuur,
kennis en sociale netwerken in een digitale
omgeving.

3. Kennis en Cultuur
digitaal

4. Onderwijs
Hier staat de titel

5. Informatie
Hier staat de titel

6. Ontspanning
Hier staat de titel

7. Digitale leeservaring
verbetert

8. Intuitief gebruiksgemak
Hier staat de titel

9. Kleur
Hier staat de titel

10. Digitale tijdschriften
Hier staat de titel
• www.flashpageflip.com

11. Playlane’s levende boeken
Hier staat de titel

12. Multimediaal lezen
Hier staat de titel
• "It's not about the page versus the screen
in a technological grudge match. It's about
the screen doing a dozen things the page
can't do.”
(Print Is Dead: Books in Our Digital Age; Gomez, Jeff; 2007).
• “ The vook” (Bradley Inman):
a multimedia hybrid
digital amalgam

13. En wat dan met onze
bibliotheken?
Hier staat de titel

14. En wat dan met onze
boekhandels?
Hier staat de titel

15. SMIT/IBBT studie
Hier staat de titel

16. Onderzoeksvragen
Hier staat de titel
• Kunnen we de huidige rol en functie van
de bibliotheken handhaven in het
nieuwe (digitale) landschap:
• Kunnen bibliotheken gidsen blijven, o.a. door
geïntegreerde ontsluiting ?
• Zelf beslissen over collecties ?
• Gratis basisdienstverlening realiseren ?
• Toegang garanderen op langere termijn ?

17. Bestaande, zich ontwikkelende
modellen
1) Piraterij
Hier staat de titel
2) Aggregators: nieuwe, internationale spelers
1) Google books
2) Apple Itunes
3) Amazon
4) NetLibrary (OCLC) E-portal : uitleen alsof
fysiek
5) eLib (Zweden) : ebooks for PC
3) Bibliotheek / depot initiatieven
1) KB Den Haag: louter depot
2) DBNL: louter publieke domein
3) NBFr–Gallica–Numilog : met exploitatie

18. Piraterijscenario: Bittorrent
• Jonge generatie gebruikers vertrekt in haar
Hier staat de titel
gedrag vanuit dit model
• Downloaden gebeurt decentraal en bestaat uit
het uitwisselen van stukken van bestanden
tussen alle gebruikers die op dat moment
meedoen aan het up- en downloaden
• Voornamelijk muziek, film en software, maar
steeds meer digitale boeken (Vnl. non-fictie,
handboeken)
• Lage kwaliteitsgarantie (gebruikersgedreven)
• Alleen bekende titels/bestsellers, vooral
Angelsaksisch (geen „long tail‟ effect)

19. Aggregatorscenario I: Google
Books
• Een webdienst van Hier staat de titel
Google om de tekst van
gedigitaliseerde (gescande) boeken te
doorzoeken op bepaalde woorden
• Indien geen auteursrecht (publiek domein):
in het geheel inzien of downloaden in pdf-
formaat
• Indien wel auteursrecht:
Europa: slechts een klein deel, een snippet, van de
boektekst, meestal een paar regels rondom het
zoekwoord
VS: wel deal met uitgevers, ook voor niet meer
gepubliceerde werken
• Advertentiemodel & inkomsten delen met
webwinkels

20. Aggregatorscenario 2: iTunes Store
• Online mediadienst Hier staat de titel
van hardwarefabrikant
Apple
• Verkoopsmodel (€0,79/boek)
• Apple producten voorzien van content (iPod,
iPhone):
• Audiobooks (MP3‟s)
• Boeken als Apps (toepassingen)
• Enkel voor gebruikers van Appletoestellen
• Nieuwe marktspeler in de “leesecologie”;
maakt uitgevers nerveus (prijssetting?)
• Gelijkaardige cases: Sony, Amazon
• Opnieuw geen „long tail‟

21. Aggregatorscenario 3: E-Portal
• Digitale uitleendienst viastaat de titel
Hier NBD/Biblion
• Eerste versie in OB Almere
• Content komt van NetLibrary (OCLC) :
Controle metadata?
• De bibliotheek koopt licentie voor uitleendienst
per werk
• „Strenge‟ DRM:
• Alleen leesbaar met speciale software
• Enkel langzaam bladeren. Scrollen onmogelijk
• Afdrukken beperkt
• Niet op alle readers te gebruiken

22. Aggregatorscenario: Voor- en
nadelen
 Pro
Hier staat de titel
 Online, legale toegang tot boeken (altijd en overal)
 Digitale uitleenservice (ePortal)
 Contra
 Angelsaksisch overwicht
 Potentieel monopolievorming / “consumer lock-in”
 Geen divers aanbod, geen lokale presentaties
 Zwak / geen collectiebeleid
 Zwakke garanties op duurzame bewaring
 Emuleren van oude fysieke bibliotheek (ePortal)
 Veel beperkingen door DRM (ePortal en iTunes)
 Geen reclamevrije omgeving (Google Books)

23. De waardeketen verandert
Hier staat de titel

24. Publiek/privaatscenario: Gallica
• Nationale Bibliotheek Frankrijk +titel
Hier staat de boekhandel
vereniging
• Input Europeana
• Ook actuele werken opgenomen (onder
auteursrecht)
• Commerciële partner Numilog: online
boekhandel
• Afhankelijk van overeenkomst uitgever zijn
werken online doorbladerbaar, interface vglb
met Google Books
• Centrale aanpak: schaalvoordeel
• Dirigistisch: 1 rol = 1 partner

25. Waarom publiek privaat
samenwerken?

26. Wat als niet…
• Korte termijn Hier staat de titel
• andere (commerciële en wellicht
buitenlandse) spelers leggen hun
voorwaarden op aan de bibliotheken,
uitgevers en boekhandelaren.
• Moeilijk om “digileen” afspraken te maken
• Grote Vlaamse uitgevers nemen
fragmentaire initiatieven
• Kleine uitgevers en boekhandels missen de
boot
=> Vlaams cultureel ecosysteem
verschraald

27. Wat als niet…
• Lange termijn Hier staat de titel
• Boekhandel op niche van fysieke boek
• Digitaal aanbod voor internationale concerns
• internationale spelers bepalen (digitale)
informatie- en cultuurconsumptie
• Bibliotheek rol in het digitale marginaal;
uitdovend
• De overheid/overheden buiten spel
=> Vlaanderen is digitaal en op vlak van
boekproductie geen levende cultuur

28. Een Vlaams Model

29. Samenwerking Overheid en
boekenvak
Openbare Uitgevers,
bibliotheken Hier staat de titel
boekdistributie
Bibnet Boek.be
Facilitering Content
Neutraliteit Diversiteit
Vlaams e-boek platform
Digitale toegang Digitale verkoop
Wat kost het? Wat brengt het op ?

30. Nieuwe waardeketen
Het Vlaams e-boekplatform centraliseert opslag
Hier staat de titel
en faciliteert de exploitatie van de digitale
boekproductie

31. Meerwaarde voor de
bibliotheek

32. (1) Metadata digitaal
• Titel
Hier staat de titel
• Auteur
• Uitgever
• ISBN
• NUR-code
• Bladzijden
• Taal
• Samenvatting
• “Bij de rand van het bos ligt een vogeltje.'Kijk,' zegt Kikker, 'kapot.
Hij doet het niet meer.''Hij slaapt,' zegt varkentje.Maar Haas zegt:
'Hij is dood.''Dood?' vraagt Kikker. 'Wat is dat?’” Bekroond met de
Gouden Griffel en een Zilveren Penseel 1992

33. (2a) Bladeren
Hier staat de titel

34. (2b) Bladeren
Hier staat de titel
DBNL.org Google books

35. (3) Full text indexering
Verhandeling over de zuivering des
verstands staat de titel
Hier
Nadat de ervaring mij geleerd had, dat al wat
zoo in het gewone leven voorkomt ijdel en
nietig is, en ik inzag dat alles waarvoor en wat
ik vreesde niets goeds noch kwaads bevatte,
tenzij alleenvoor zoover mijn gemoed er door
bewogen werd, besloot ik eindelijk te
onderzoeken of er ook iets bestond dat een
waarachtig goed was, dat men deelachtig zou
kunnen worden en waardoor alleen, met
verwerping van al het overige, de ziel kon
worden vervuld; kortom, of er iets bestond
waardoor ik, wanneer ik het gevonden en
bereikt had, een gestadige en hoogste blijheid
eeuwiglijk zou genieten.

36. (4) Digitaal lezen
Hier staat de titel

37. (5) Digitale aanwezigheid
Hier staat de titel

38. (5) Aansluiting digitale leefwereld
Hier staat de titel

39. (6) Archivering voorbereiden
(=extern realiseren)
Hier staat de titel

40. Het V.E.P. project

41. Het VEP project
Hier staat de titel
• In een publiek-private samenwerking,
een digitaal platform ontwikkelen,
voor de blijvende en beveiligde opslag
van digitale uitgaven
in functie van de pluriforme exploitatie
door de verschillende actoren in het boekenvak:
– uitgevers,
– handelaars,
– Bibliotheken,
– content aggregatoren,
– En… lezers

42. Doelen
1) De aanwezigheid van Vlaamsede titel op het
Hier staat boeken
internet; een Vlaamse digitale realiteit inzake
boek, e-boek en de verdere digitale ontwikkeling
van het medium
2) Kostenbesparing door schaalvergroting
3) Stroomlijnen van distributieproces
4) Full Text Search
5) Digitale bewaring
6) Innovatie: technologie, integratie, business
modellen

43. Aanpak
• Projectvoorstel vanHier Agentschap voor Sociaal-
het staat de titel
Cultureel Werk, met de steun van IWT
• Coördinatie in handen van Bibnet en Boek.be
• Timing:
– 2009 partners zoeken
– 2010 prototype bouwen
– Definitief aanbesteden
• Aanpak
– Werkpakketten en gespecialiseerde partners
– Prototype bouwen en vragen oplossen
– Heldere vereisten voor definitieve aanbesteding

44. Lange
termijn
opslag
(extern) WP5
Publicatie door integratie in aggregator
E-boek
formats
Input uitgevers
Transcodatie
platformen
Rechten
Beveiligde
opslag
Metadata
Normalisatie
WP3 WP2
Full Text
Indexering API’s
WP4
WP1

45. Veilige toegang tot content?
• Rechten, toegangsmodaliteiten; geldstromen
Hier staat de titel
• Vb.: Numilog:

46. Veilige opslag?
Hier staat delijkt beste
• ePub titel
generieke eboek
formaat?
• Datastructuur XML
opslag?
• Multimedia?

47. Processen aan uitgeverskant?
Hier staat de titel

48. Integratie full text zoeken?
• Hoe moet full text zoeken functioneren met
Hier staat de titel
zoekacties en bladeren ?

49. Integratie van webtoepassing?
Hier staat de titel

50. Beslissing IWT midden
september 2009