Αγαπητοί αναγνώστες Το ιστολόγιο ¨Σσσσσσσστ !!!!!! Ησυχία ................... κοιμάται.¨, σας παρουσιάζει το ΔΕΚΑΤΟ τεύχος με επιλογές αναρτήσεων. Θα αναρτηθεί στο ¨Παζλ Ενημέρωσης, απ΄όπου θα μπορείτε να το κατεβάσετε στον υπολογιστή σας, για ευκολότερη ανάγνωση. Προτείνουμε ¨ΠΛΗΡΗ ΟΘΟΝΗ¨ για μία σελίδα. Επίσης με κλικ επί ενός θέματος στα περιεχόμενα μεταβαίνετε στην σελίδα που αντιστοιχεί, η εν λόγω ανάρτηση.

1. σστ!!
Σσσσ ! Επι … λογές …
Δπηινγέο απφ ην ηζηνιφγην http://namarizathema.blogspot.com/
΢ΤΝΣΑΚΣΗ΢ : Επάγγεινο ν ΢άκηνο
Έηνο 1ν – Σεύρνο 10ν - Ννέκβξηνο 2011

2. ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ
Πζζζζζη!!!…Δπηινγέο… ............................................................................................................................. 1
ΞΔΟΗΔΣΝΚΔΛΑ .......................................................................................................................................... 2
ΞΟΝΙΝΓΝΠ ................................................................................................................................................ 3
« Ξεξί ηνπ κε δεηλ δαλείδεζζαη» ............................................................................................................... 3
Ζ γεσπνιηηηθή αμία Διιάδαο - Θχπξνπ θαη ν ¨ρεηξνπξγηθφο¨ αθξσηεξηαζκφο ηεο - Κέξνο 1ν .................. 5
1. Ρη είλαη Γεσπνιηηηθή - Πρνιέο ( Βηθηπαηδεία θαη Ησάλλεο Κάδεο).
2. Γεσπνιηηηθή ηνπ Διιεληθνχ Σψξνπ θαη Άκπλα (Πηξαηεγνχ εα ΠΘΑΟΒΔΙΖ).
3. Ζ Γεσπνιηηηθή Ππλείδεζε ηεο Νξζνδνμίαο (Σξηζηίλαο Ξ. Κέιιηνπ).
4. Ζ " ΛΔΑ RIMLAND" θαη ε " ΛΔΑ ΓΗΑΙΡΑ" ( Ησάλλεο Π. Θενδσξάηνο ).
5. Ζ γεσπνιηηηθή αμία ηνπ ειιεληθνχ ρψξνπ: Αγαζφ ή θαηάξα; ( Πάββα Θαιεληεξίδε).
6. Θχπξνο:Γεσπνιηηηθέο δεζκεχζεηο θαη ζπκπιέγκαηα εμάξηεζεο (Ινπθάο Αμειφο).
7. Διιάδα, Θχπξνο θαη γεσπνιηηηθή ζηελ αλαηνιηθή Κεζφγεην (Ξεξηθιήο Λεάξρνπ Ξξέζβπο ε.η.).
8. Γεσπνιηηηθφο γξίθνο ζηελ Θχπξν (Πάββαο Θαιληεξίδεο).
9. Ζ Διιάδα ζην Λέν Γεσπνιηηηθφ Ξεξηβάιινλ (Κειέηε Π.Δ.Δζ.Α.).
Ζ γεσπνιηηηθή αμία Διιάδαο - Θχπξνπ θαη ν ¨ρεηξνπξγηθφο¨ αθξσηεξηαζκφο ηεο. Κέξνο 2 ν..................... 21
1. Ρη είλαη ε Γεσνηθνλνκία.
2. Γηεπεηξσηηθνί αγσγνί Φ.Α. ζηε Λ.Α. Δπξψπε (Γεκ. Καπξάθεο).
3. Ν «ςπρξφο πφιεκνο» ησλ αγσγψλ (ΒΑΠΗΙΖΠ ΓΔΩΟΓΑΠ).
4. Ν «ςπρξφο πφιεκνο» γηα ηνπο αγσγνχο (Wikileaks).
5. Ν νξπθηφο πινχηνο ηεο Διιάδαο (Λίθνο Κάξηεο).
6. Βίληεν: Νξπθηφο πινχηνο Διιάδαο (¨Αζέαηνο Θφζκνο").
7. Ν κεηαιιεπηηθφο ράξηεο ηεο Διιάδνο (ΗΓΚΔ).
8. AIΓΑΗΝ: Έλαο απέξαληνο πεηξειαηνθφξνο νξίδνληαο (Aegeantimes - απφζπαζκα).
9. Ρεξάζηηα ηα θνηηάζκαηα θπζηθνχ αεξίνπ ζηελ Διιάδα ζχκθσλα κε ηελ Stockholm Daily.
10. Γεσπνιηηηθή ησλ πδξνγνλαλζξάθσλ ζηελ Λ/Α Κεζφγεην ( Ησάλλεο Θ. Κάδεο).
11. Ζ Απνθιεηζηηθή Νηθνλνκηθή Εψλε (ΑΝΕ) ππεξθεξάδεη ηελ πθαινθξεπίδα καο (Θ. Θαξησηάθεο).
12. Ζ Διιάδα σο αξρηπειαγηθφ θξάηνο (aigaio.org).
13. Ζ αλνχζηα ζπδήηεζε πεξί ΑΝΕ (aigaio.org).
Ζ ειιεληθή dream team πνπ λίθεζε ηνλ θαξθίλν ..................................................................................... 41
Ρν πείξακα ηνπ Worgl .............................................................................................................................. 42
ΑΙΙΝ „‟ΔΞΗΠΡΟΝΦΖ ΠΡΖ ΓΟΑΣΚΖ‟‟ ΘΑΗ ΑΙΙΝ „‟ΔΞΗΠΡΟΝΦΖ ΠΔ ΙΑΪΘΖ ΑΡΝΘΖ ΓΟΑΣΚΖ‟‟, ΞΝΛΖΟΝΗ… ! . 45
Κε ηξνκάμεο θαη κε εγθαηαιείςεο ηνλ αγψλα - Άγηνο Ησάλλεο Πηλαΐηεο .................................................. 45
Ota Benga: Κηα ηζηνξία ζαλ… βξαρλάο γηα ην δπηηθφ πνιηηηζκφ! .............................................................. 46
Β. Ξνχηηλ: Ζ Πνβηεηηθή Έλσζε ήηαλ “ε κεγάιε Οσζία” ............................................................................ 48
Λα κηιάηε Διιεληθά. Θνζκάο ν Αηησιφο .................................................................................................... 48
ΑΛΑΟΡΖΠΔΗΠ ΛΝΔΚΒΟΗΝ΢ 2011 ............................................................................................................. 49
2

3. ΠΡΟΛΟΓΟ΢
Αγαπεηνί αλαγλψζηεο
Ρν ηζηνιφγην ¨΢ζζζζζζζη !!!!!! Ζζπρία ................... θνηκάηαη.¨, ζαο παξνπζηάδεη ην ΓΔΘΑΣΟ ηεύρνο κε επη-
ινγέο αλαξηήζεσλ. Θα αλαξηεζεί ζην ¨Παδι Δλεκέξσζεο, απ΄όπνπ ζα κπνξείηε λα ην θαηεβάζεηε ζηνλ ππνινγηζηή
ζαο, γηα επθνιόηεξε αλάγλσζε. Πξνηείλνπκε ¨ΞΙΖΟΖ ΝΘΝΛΖ¨ γηα κία ζειίδα. Δπίζεο κε θιηθ επί ελφο ζέκαηνο ζηα
πεξηερφκελα κεηαβαίλεηε ζηελ ζειίδα πνπ αληηζηνηρεί, ε ελ ιφγσ αλάξηεζε.
Ρν κήλα απηφ, ζπλερίδνπκε ηελ αλαδεκνζίεπζε απφ θηιηθφ ηζηνιφγην ηεο ζεηξάο αλαξηήζεσλ κε ηίηιν Κηθξνί
Ππληαγκαηνιφγνη, πνπ έρεη σο ζθνπφ λα δηαβάζνπκε φινη ηκεκαηηθά ην Πχληαγκα ηεο Διιάδαο καο (πξνηείλεηε).
Δπίζεο αληί άιινπ πξνιφγνπ ζα ζαο παξνπζηάζσ έλα εμεξαηηηθφ άξζξν πεξί ηνθνγιπθίαο:
« Ξεξί ηνπ κε δεηλ δαλείδεζζαη»
Έλαο εζληθόο, ν Πινύηαξρνο θαη έλαο άγηνο, ν Νύζζεο Γξεγόξηνο, αλαηέκλνπλ ην έγθιεκα ηεο επνλείδηζηεο
ηνθνγιπθίαο.
Σνπ ΢ηέιηνπ Παπαζεκειή *
Δθεκεξίδα "Ο Κφζκνο ηνπ Δπελδπηή" 1 θαη 2/10/2011
Σν ακαξησιφ θαη ηξηζάζιην ρξεκαηνπηζησηηθφ ζχζηεκα, πνιηνξθεηηθφο θξηφο ηνπ θαηαζηξνθηθνχ θαπηηαιηζκνχ, επηκέλεη αθφξεζ-
ην λα θεξδνζθνπεί ζε βάξνο ηνπ ιανχ καο, θαζηζηψληαο ην δπζβάζηαθην θνξηίν ηεο απερζνχο ηνθνγιπθίαο κε δηαξθψο πξνζηηζέ-
κελα λέα αζήθσηα πηα βάξε, ηξαγηθά αβάζηαρην. Οη δηαξθψο πνιιαπιαζηαδφκελνη ηφθνη ησλ ζαδηζηψλ δαλεηζηψλ καο ζθνηψλνπλ
θάζε δπλαηφηεηα εμφδνπ ηεο ρψξαο απφ ηηο «θπιαθέο πςίζηεο αζθαιείαο» ζηηο νπνίεο καο έρνπλ θιείζεη.
Πξέπεη λα ζπάζνπκε ηα ζίδεξα θαη πηα κφλν κε ηελ παξάηνικε δύλακε ηνπ απειπηζκέλνπ.
Ζ κφλε πνιηηηθή πνπ γλσξίδνπλ νη ηνθνγιχθνη καο είλαη ε αθαίκαμε. Αθφκε θαη ην δπζψλπκν αξρηθφ Μλεκφλην, ηψξα ην βξίζθν-
πλ πνιχ… θηιειιεληθφ θαη… θηινιατθφ θαη ην αληηθαζηζηνχλ κε άιιν πληγεξφηεξν. Βέβαηα ην πξόβιεκα είκαζηε εκείο. «Καλείο δελ
πξφθεηηαη λα αλεβεί ζηελ πιάηε ζνπ, αλ εζχ δελ ζθχςεηο», μεζήθσλε ν Μάξηηλ Λνχζεξ Κίλγθ ηνπο δηθνχο ηνπ. Καη νη «φξζηνη» εθιέγν-
πλ ηψξα Πξφεδξν ζηηο ΖΠΑ.
Ζ ηνθνγιπθία έρεη αείπνηε δηαιχζεη ρψξεο, θνηλσλίεο θαη νηθνγέλεηεο.
Θέινπκε λα θσηίζνπκε ην ζέκα κε ηε ζνθία δπν θνξπθαίσλ ηεο Διιεληθήο Γξακκαηείαο. Δλφο εζληθνχ ηεο χζηεξεο αξραηφηεηαο
ηνπ Πινπηάξρνπ θαη ελφο εθ ησλ κεγάισλ Παηέξσλ ηεο Δθθιεζίαο, ηνπ Γξεγνξίνπ Νύζζεο.
Πινχηαξρνο ν Υαηξσλεχο (45-120 κ.Υ.) αλέιπζε ζ‟ έλα ζχληνκν κειέηεκά ηνπ (Ζζηθά, πεξί ηνπ κε δεηλ δαλείδεζζαη, πξνζηηφ
ζηελ έθδνζε ηεο ΝΔΦΔΛΖ΢, Οη ζπκθνξέο ηνπ δαλεηζκνχ κεηάθξ.-ζρφιηα Πνιπμ. Παπαπάλνπ) απηφ πνπ ν Μέλαλδξνο αηψλεο πξηλ
ζπλφςηζε ζηηο Μνλφζηηρεο Γλψκεο ηνπ «ηα δάλεηα ηνπο ειεπζέξνπο δνύινπο πνηεί».
Καη ηφηε, φπσο ζηηο κέξεο καο, νη πνιίηεο (θαη ηα θξάηε) είραλ θαηαιεθζεί απφ έλα ακόθ δαλεηζκνύ. Δλψ έρνπλ αξθεηά, δαλεί-
δνληαη κε πςεινχο ηφθνπο («έρνληεο ιακβάλνπζη επί πνιιψ παξ‟ εηέξσλ»). Οη ηνθηζηέο δαλείδνπλ ζ‟ απηνχο πνπ παξέρνπλ εγγπήζεηο.
΢ηνπο θησρνχο φρη. «Σνηο γαξ απφξνηο νπ δαλείδνπζη».
Οη ηνθνγιχθνη θνκίδνπλ ζπκβφιαηα (δηάβαδε Μλεκφληα) δεζκά ελαληίνλ ηεο Ειιάδνο («ψζπεξ πεδψλ επί ηελ Διιάδα») θαη
ζπέξλνπλ ρξέε. Καη ηα ρξέε πνπ επηβάιινπλ απηνί νη απαηεψλεο θαη βάξβαξνη, γελλνχλ πξνηνχ θαλ ζπιιάβνπλ («πξηλ ή ζπιιαβείλ
ηίθηεη»). ΢ηελ πεξίπησζε από ην ηίπνηα γελληέηαη ηόθνο («εθ ηνπ κεθέηη φληνο κεδ‟ πθεζηψηνο γελλάηαη ηφθνο»). Οη δαλεηζηέο είλαη
απαίζηνη πιενλέθηεο. Γηαθαηέρνληαη απφ ην πάζνο ηεο απιεζηίαο.
Σα ρσξάθηα πνπ θαηάζρνπλ απ‟ ηνπο νθεηιέηεο δελ ηα θαιιηεξγνχλ, ηα ζπίηηα απφ ηα νπνία ηνπο πέηαμαλ έμσ, δελ ηα θαηνηθν-
χλ. ΢εκεξηλή είδεζε: ΢ηηο ΖΠΑ νη Σξάπεδεο έρνπλ θαηάζρεη 3.500.000 ζπίηηα. Θα ηα θάλνπλ ηί;
Αλ νη ειιεληθέο θπβεξλήζεηο ζπκβνπιεχνληαλ ηνλ Πινχηαξρν δελ ζα δαλείδνληαλ αζύδνηα θαη αζηόραζηα. «Σν δαλείδεζζαη
ηεο εζράηεο αθξνζύλεο θαη καιαθίαο» (=πξάμε ππέξηαηεο αθξνζχλεο θαη καιζαθφηεηαο).
Έρεηο; ξσηά ν ζνθφο, κε δαλείδεζαη, γηαηί δελ ζα μεπιεξψζεηο ην ρξένο ζνπ. Γαλεηδφκαζηε «νπ δηα ηελ πελίαλ (νπδείο γαξ
δαλείδεη πέλεηη) αιιά δηά ηελ πνιπηέιεηαλ».
Απηήλ ηελ πνιπηέιεηα πιεξώλεη ν ιαόο κε βαξχηαην ηίκεκα ζήκεξα. Σελ ριηδή π.ρ. ησλ Οιπκπηαθψλ, ηελ μηπαζηά ησλ
ιακφγησλ, ηελ αδσζίινγε θαηαζπαηάιεζε ηνπ δεκνζίνπ ρξήκαηνο απ‟ ηνπο δηαρεηξηζηέο ηνπ θαη ηελ εκθχηεπζε απηνχ ηνπ «παξαδε-
ίγκαηνο» ζηε ζπλείδεζε ηνπ θαζελφο.
Καη ν ζπλεηφο θαλφλαο: «Δη γαξ εξθνχκεζα ηνηο αλαγθαίνηο πξνο ηνλ βίνλ, νπθ αλ ελ γέλνο δαλεηζηψλ». Αλ αξθνύκαζηαλ,
δειαδή, ζηα απαξαίηεηα νη δαλεηζηέο δελ ζα ππήξραλ σο είδνο.
Ζ αλζξσπφηεηα νιφθιεξε, θαη ε Διιάο σο επηιεγκέλν πεηξακαηφδσν ηεο δηεζλνχο θεξδνζθνπίαο απεηιείηαη απφ θαζνιηθή
απαλζξσπνπνίεζε. Μφλν ε ελδπλάκσζε ηεο πλεπκαηηθφηεηάο καο κπνξεί λα καο νπιίζεη κε ηα κέζα ππεξάζπηζεο ηνπ πξνζώ-
πνπ θαηά ηεο δαηκνλνιαηξίαο.
΢ηηο βάξβαξεο ψξεο πνπ πεξλνχκε, ε θαηαθπγή καο ζηηο πεγέο ηεο πίζηεο ησλ παηέξσλ καο είλαη ζσηήξηα. Αλ ν Θεφο ησλ
Υξηζηηαλψλ απνπζηάδεη απφ ηελ θίλεζε ηεο ηζηνξίαο πνπ δνχκε «είλαη γηαηί νη Υξηζηηαλνί δελ ζπλάληεζαλ αθφκε ην Θεφ ηνπ Ηεζνχ
Υξηζηνχ» ιέεη ν Λαηηλνακεξηθαλφο Φξέτ Μπέην.
Δίλαη ηξνκεξή ε επηθαηξφηεηα ηεο ζθέςεο ησλ Μεγάισλ Δθθιεζηαζηηθψλ Παηέξσλ. Βαζίιεηνο, Υξπζφζηνκνο, Αζηέξηνο Ακαζείαο,
Γξεγφξηνο Νχζζεο, Μέγαο Φψηηνο θαη λεφηεξνη φπσο ν Νηθφιανο Καβάζηιαο ρξεζηκνπνηνχλ ζθιεξή γιψζζα θαη ά ηνθνγιχθσλ θαη
ηεο ζχλνιεο νιηγαξρίαο. Δπηιέμακε ηνλ Καηά Σνθηδόλησλ ιφγνλ ηνπ Γξεγνξίνπ Νχζζεο (ζεηξά ΔΠΔ, Γξεγνξίνπ Νχζζεο Έξγα, 10,
ζ.264 επ. απφ φπνπ θαη ε κεηάθξαζε).
Ννκίδεη θαλείο φηη γξάθεθε ζήκεξα. Βέβαηα νη αηψλεο αληηγξάθνπλ θαη ζα αληηγξάθνπλ αιιήινπο «έσο αλ ε απηή θχζηο αλζξψ-
πσλ ε» (Θνπθπδίδεο). Σελ αλαγθαία αιιαγή ηνπ έζσ αλζξώπνπ επαγγειίδνληαη νη Παηέξεο.
Ζ πξνζεπρή ηνπ ηνθνγιχθνπ, φπσο εθείλε ηνπ Φαξηζαίνπ «ππφκλεζηο κηζαλζξσπίαο εζηί» θαηά ηνλ άγην. Οη Παηέξεο ηεο Οξζφ-
3

4. ν
δνμεο Δθθιεζίαο απφ ηνλ 4 αηψλα αλέπηπμαλ κηαλ εθπιεθηηθή «πνιηηηθή Θενινγία» πνπ νη Λαηηλνακεξηθαλνί επαλαζηάηεο θιεξηθνί
πξφβαιαλ κφιηο ζηνλ 20ν αηψλα. Απεπζχλεηαη ζηνλ ηάρα θαη ειεήκνλα θεξδνζθφπν (π.ρ. ΢φξνο, Μπάθεη, Μέξθει, ΢αξθνδχ… Καιά
ηνπο έςαιιε πξνρζέο ν Νηειφξ) θαη ηνπ ιέεη φηη ηελ ρνξεγία ζνπ ηελ θάλεηο απφ ηε ζθιεξή θαη κηζάλζξσπε θεξδνζθνπία ζνπ, γεκάηε
απφ ηα δάθξπα θαη ηνπο ζηελαγκνχο ησλ μέλσλ ζπκθνξψλ.
«Δάλ εγλψξηδελ ν πέλεο πφζελ αξέγεηο ηελ ειεεκνζχληλ, νπθ αλεδέμαην σο αδειθηθψλ ζαξθψλ γεχεζζαη κέιισλ θαη αίκαηνο
νηθείσλ» (=ζα ηελ απέξξηπηε γηαηί ζα ήηαλ ζα λα έηξσγε ζάξθεο αδειθηθέο θαη αίκα δηθψλ ηνπ).
Καη ην ηξνκεξφ ζπκπέξαζκα ηνπ αγίνπ: «Δκή πιήζνο ελ ηνθηζηψλ, νπθ αλ ελ ην πιήζνο ησλ πελνκέλσλ. Λχζνλ ζνπ ηελ θαηξί-
αλ θαη πάληεο έμνκελ ηελ απηάξθεηαλ». Ο εζηί κεζεξκελεπφκελσλ: Αλ δελ ππήξρε ην πιήζνο ησλ ηνθηζηψλ, δελ ζα ππήξρε ην πιήζνο
ησλ θησρψλ. Δηάιπζε ηελ ζπκκνξίαλ ζνπ θαη ζα απνθηήζνπκε φιε απηάξθεηα…
Απηάξθεηα, νπζηψδεο επαγγειηθφ ηδεψδεο θαη φξνο εηξεληθνχ θαη δίθαηνπ θνηλσληθνχ βίνπ. Πξνυπνζέηεη δηάιπζε ηεο ζπκκνξίαο
ησλ ηνθνγιύθσλ, δηεζλψλ θαη επηρσξίσλ.
Σν αξρηζηξαηεγείν ηεο ζχγρξνλεο ΢πκκνξίαο ησλ Κεξδνζθόπσλ είλαη σο γλσζηφλ ε Wall Street.
Καζπζηεξεκέλα, αιιά θάιιην αξγά παξά πνηέ, πνιινί νηθνλνκνιφγνη αθππλίδνληαη θαη αλαδεηνχλ έλαλ θφζκν ρσξίο ηελ Wall
Street (βι. ην νκψλπκν κειέηεκα ηνπ François Morin) θαη πξνηείλνπλ έλα λέν παγθφζκην νηθνλνκηθφ ζχζηεκα λα απνβιέπεη ζηελ
απειεπζέξσζή καο απφ ηελ θπξηαξρία ησλ αγνξψλ. Έηζη ζα πεξάζνπκε ζηελ αλαγέλλεζε ηεο θνηλσλίαο.
Οη ηφθνη θαηά ηνλ Νχζζεο Γξεγφξηνλ είλαη «ηα κνρζεξά ησλ δαλεηζκάησλ ηέθλα».
Σα δαλεηθά δίλνπλ εθήκεξε ραξά, αιιά ζε ιίγν έξρεηαη ν ινγαξηαζκφο ηνπο σο «πηθξφλ δειεηήξηνλ». Οη δαλεηζηέο θεξδίδνπλ
απ‟ απηφλ πνπ βξίζθεηαη ζε δπζθνιία. Απνγπκλψλνπλ πεξηζζφηεξν ηνλ γπκλφ θαη μαλαηξαπκαηίδνπλ ηνλ ηξαπκαηηζκέλν… Οη ηνθνγ-
ιχθνη φζνπο δελ δαλείδνληαη ηνπο ζεσξνχλ ερζξνχο θαη φζνπο δαλείδνληαη ηνπο θαηαζηξέθνπλ γηα λα δηαξπάζνπλ ην βηνο ηνπο.
΢ηειηηεχεη ν άγηνο ηα Οκόινγα ησλ ιεθηάδσλ. Βιέπεηο, ιέεη ηνλ πινχζην δελ έρεη νχηε έλα λφκηζκα, αιιά ε πεξηνπζία ηνπ είλαη
«ελ νκνινγίαηο» (=νκφινγα, ζπκβφιαηα), κεδέλ έρσλ θαη πάληα θαηέρσλ ν «ζθφδξα αλαίζρπληνο δαλεηζηήο».
Λνηδνξεί ηνπο πεξηβφεηνπο ρνξεγνχο, νη νπνίνη «θαινχζη ηελ ακαξηίαλ ζεκλνίο νλφκαζη θηιάλζξσπνλ» φπσο νη αξραίνη θάπνηεο
δαηκνληθέο αηκνβφξεο ππάξμεηο ηηο ιέγαλε Δπκελίδεο.
Σελ ηξαγσδία ησλ ζπκάησλ ηεο ηνθνγιπθίαο πεξηγξάθεη κε κειαλά ρξψκαηα ν ηεξφο ζπγγξαθέαο. Πφζνη θξεκάζζεθαλ, πφζνη
πλίγεθαλ ζηα πνηάκηα. Οη «ρξεζηνί ηνθνγιχθνη» (εηξσλεία) νχηε ηφηε ιππνχληαη ην δπζηπρηζκέλν ζπίηη θαη ζέξλνπλ ηνπο θιεξνλφκνπο
πνπ θιεξνλφκεζαλ «ηελ ζρνίλνλ κφλελ ηνπ βξφρνπ» (=ην ζρνηλί ηεο ζειεηάο) θαη απαηηνχλ ρξήκαηα απ‟ απηνχο πνπ βξίζθνπλ ην
ςσκί ηνπο απφ ειεεκνζχλε.
Δλ θαηαθιείδη ν άγηνο πξνηξέπεη «θνχξεκα ησλ ρξεψλ» θαη εθεμήο λα δαλείδνπλ δσξεάλ. Οη δαλεηζηέο απεηινχλ λα ζηακαηή-
ζνπλ θάζε δάλεην. Σν ηειεπηαίν ν Νχζζεο ιέεη φηη είλαη «αλαηδήο έλζηαζηο (=ελαληίσζε) πξνο ην δίθαηνλ, θηινλεηθία καληψδεο
(=ιπζζαζκέλε ακθηζβήηεζε ηνπ δηθαίνπ) πξνο Θεφλ έξηο (=κάρε) θαη πφιεκνο».
Σέηνηνη είλαη νη δηθνί καο δαλεηζηέο!
Ο γλσζηφο αλαιπηήο Σδσλ Λάληζεζηεξ εμαίξεη ην γεγνλφο φηη κε ηα ζηνηρεία ηνπ πξνεγνχκελνπ ηξηκήλνπ (Νέα, 2/9/11) ε κφλε
ρψξα αλάκεζα ζε πνιιέο (ΖΠΑ, ΔΔ) πνπ είρε αηζζεηή αχμεζε ηνπ ΑΔΠ 0,7% είλαη ην Βέιγην πνπ 1 1/2 ρξφλν δελ έρεη Κπβέξλεζε
πνπ ζα επέβαιε εμνλησηηθή ιηηφηεηα φπσο ε δηθή καο. Σειηθά νη θπβεξλήζεηο βιάπηνπλ θαη ηελ αλάπηπμε θαη ηελ επεκεξία ησλ ια-
ψλ…
Ο ζπγγξαθέαο πξνηείλεη κεηαμχ άιισλ θαη ε πξφηαζε είλαη ζην θιίκα ησλ ιφγσλ Πινπηάξρνπ-Γξεγνξίνπ Νχζζεο άκεζε κε-
ηαξξύζκηζε ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνύ ζπζηήκαηνο ζην ππφδεηγκα ησλ δεκνζίσλ ππεξεζηώλ Κνηλήο Ωθειείαο. ΢ην ίδην κνληέιν
ιεηηνπξγίαο θαη νη Σξάπεδεο.
Απφ ην ζηφκα ηνπ θαη ζηνπ Θενχ η‟ απηί…
* Πξφεδξνο Γεκνθξαηηθήο Αλαγέλλεζεο
Σν αιίεπζα ΔΓΧ
Με εκηίμηζη
ΕΤΑΓΓΕΛΟ΢ ν ΢ΑΜΘΟ΢
Δηαρεηξηζηήο
4

5. Ζ γεσπνιηηηθή αμία Διιάδαο - Θχπξνπ θαη ν ¨ρεηξνπξγηθφο¨ αθξσηε-
ξηαζκφο ηεο - Κέξνο 1ν
ΚΔΟΝΠ 1ν:Νη γεσπνιηηηθέο επηινγέο ηνπ Διιεληζκνχ.
ΞΟΩΡΖ ΑΛΑΟΡΖΠΖ: 03/11/2011
Γξάθεη Δπάγγεινο ν Πάκηνο
Πρφιην ΞΑΕΙ: Ζ παξνχζα αλάξηεζε εμεηάδεη ηελ γεσπνιηηηθή αμία ηεο Διιάδαο θαη ηεο Θχπξνπ,
πξνζπαζψληαο λα δψζεη κία φζν ην δπλαηφλ πιήξε εηθφλα. Κέζα απφ απηήλ ηελ πξνζπάζεηα επηδηψθεηαη
έλαο πξψηνο πξνβιεκαηηζκφο, ζρεηηθά κε ηηο γεσπνιηηηθέο επηινγέο ηνπ Διιεληζκνχ.
Θα μεθηλήζνπκε κε ην ηη είλαη γεσπνιηηηθή θαη πνίεο νη ζρνιέο ηεο θαζψο ηελ άπνςε ηνπ θαζεγε-
ηνχ θπξίνπ Ησάλλνπ Κάδε, ν νπνίνο κεηαμχ ησλ άιισλ καο επηζεκαίλεη φηη: ¨ Ζ θάζε ηεο εθαξκνγήο ησλ
ζπκπεξαζκάησλ ηεο Γεσπνιηηηθήο, θαιείηαη «Γεσζηξαηεγηθή» θαη ζπλεπψο, δελ είλαη απαιιαγκέλε απφ
εζληθνθεληξηθέο ζεάζεηο θαη πξνζεγγίζεηο, ρσξίο απηφ λα απνηειεί θάπνην κεηνλέθηεκα γηα ηελ πξνζέγγηζε
per se θαη ηα δεηνχκελά ηεο. Κεηνλέθηεκα, ζηε Γεσζηξαηεγηθή πξνζέγγηζε δελ απνηειεί ε επηδίσμε ηνπ
εζληθνχ ζπκθέξνληνο δηα ηεο αμηνπνηήζεσο ησλ γεσπνιηηηθψλ ζπκπεξαζκάησλ. Κεηνλέθηεκα, γηα νπνη α-
δήπνηε νξζνινγηζηηθή, άξα θαη απνηειεζκαηηθή, πξνζέγγηζε απνηειεί ε «εζληθηζηηθή» ή ε αληίζηνηρε «δη-
εζληζηηθή» κεηαθπζηθή κε ηελ εκπάζεηα θαη ηνλ κεζζηαληζκφ πνπ ηηο ραξαθηεξίδεη ακθφηεξεο¨.
Δλ ζπλερεία αλαιχνπκε ηελ ζπλνιηθή αμία ηνπ πξναλαθεξζέληνο εληαίνπ ρψξνπ απφ ηελ νπηηθή θαη
ρξνληθή γσλία ησλ αλαιπηψλ.
Μεθηλάκε κε ηνλ Πηξαηεγφ ε.α. Γ. ΠΘΑΟΒΔΙΖ κε απφζπαζκα απφ ηελ νκηιία ηνπ θαηά ηελ έλαξμε
ηνπ 3νπ Γηεζλνχο Ππλεδξίνπ ηεο ΔΙ.Δ.Π.ΚΔ, ηελ 10ελ Λνεκβξίνπ 2003, πνπ καο δηαθσηίδεη κε ζεκαληηθά
ηζηνξηθά γεγνλφηα γηα λα θαηαλνήζνπκε ηε δπλακηθή ηεο ρσξνζεζίαο ηεο Διιάδνο απφ γεσπνιηηηθήο α-
πφςεσο. Ραπηφρξνλα φκσο αλαθέξεη ζηνηρεία πνπ επαχμαλαλ ηελ γεσπνιηηηθή καο αμία, κέρξη εθείλε ηελ
ρξνληθή ζηηγκή. Ρψξα δηαβάδνληαο ην θείκελν αληηιακβαλφκαζηε ηη έρνπκε ράζεη, εμ αηηίαο ησλ ρεηξηζκψλ
ησλ θπβεξλήζεσλ ¨...κε ηε ζεκαζία ηεο γεσπνιηηηθήο δηαζηάζεσο ηεο Σψξαο καο, ζα πξέπεη λα πξνζζέ-
ζνπκε φηη απηή ζπλεπηθνπξείηαη θαη απφ ην πνιηηηθφ, πνιηηηζκηθφ θαη θνηλσληθφ επνηθνδφκεκα ηνπ ζπ γ-
θεθξηκέλνπ γεσγξαθηθνχ θαη γεσθπζηθνχ ρψξνπ. Ζ ζηαζεξή πνιηηηθή δνκή θαη ην δεκνθξαηηθφ πνιίηεπ-
κα, ην πινχζην ηζηνξηθφ παξειζφλ, ε πιεζπζκηαθή νκνηνγέλεηα κε ηελ έλλνηα ηεο εζληθήο θαη ζξεζθεπηη-
θήο απηνζπλεηδεζίαο, ε παξάδνζε θαη νη αμίεο ηεο δσήο, είλαη παξάκεηξνη ή κάιινλ ζπληειεζηαί ηεο γεσ-
πνιηηηθήο βαξχηεηνο ηεο Σψξαο, καδί κε ηε γεσζηξαηεγηθή θαη ηελ φπνηα γεσνηθνλνκηθή παξνπζία ηεο.
Αθφκε θαη ε δπλακηθφηεο ηνπ απνδήκνπ ειιεληζκνχ, θαηαιιήισο αμηνπνηνπκέλνπ, είλαη ζπληειεζηήο ππν-
ινγίζηκνο. Δίλαη, ε Σψξα, έλαο κηθξφο παίθηεο ζηε δηεζλή ζθελή, φκσο είλαη ζνβαξφο παίθηεο γηα ηνλ πε-
ξίγπξφ ηεο, κε ηελ πξνυπφζεζε φηη θαη ε ηδία ζπκπεξηθέξεηαη ζνβαξά¨.
Ππλερίδνπκε κε ηελ Γεσπνιηηηθή Ππλείδεζε ηεο Νξζνδνμίαο ηεο Σξηζηίλαο Κέιιηνπ, γηα λα δνχκε κία
άιιε άπνςε γεσπνιηηηθήο εθηίκεζεο, κε βάζεη ηελ νξζφδνμν πίζηε. Θαηαιήγεη δε ζην ζπκπέξαζκα φηη : ¨Ζ
δηαζχλδεζε επνκέλσο «Νξζνδνμίαο» θαη «Γεσπνιηηηθήο» θξνλνχκε φηη είλαη πέξα σο πέξα αιεζηλή θαη
ππαξθηή. Θαη κάιηζηα ν «δεζκφο» απηφο, φηαλ αλαγλσζζεί ρσξίο ηνπο παξακνξθσηηθνχο θαθνχο ηεο ιατ-
θίζηηθεο πζηεξίαο, ζα κπνξέζεη λα θαηαδείμεη ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ε Νξζνδνμία κπνξεί λα αλαγλσξηζηεί
σο ελεξγφο παξάγνληαο ηνπ ζχγρξνλνπ παγθφζκηνπ γίγλεζζαη, απνδεηθλχνληαο πσο ε ζξεζθεία θαη πην
ζπγθεθξηκέλα ε Νξζνδνμία, θέξεη καδί ηεο κηα βαξηά θιεξνλνκηά θαη έλα κεγάιν φξακα: ηελ δηαηήξεζε
θαη εμαζθάιηζε ηεο ηζνξξνπίαο θαη ηεο εηξήλεο ζηηο αλζξψπηλεο θνηλσλίεο¨.
Αθνινπζήζεη ε " ΛΔΑ RIMLAND" θαη ε " ΛΔΑ ΓΗΑΙΡΑ" ηνπ Ησάλλε Θενδσξάηνπ, φπνπ καο αλαιχεη ηηο
δηθέο ηνπ πξννπηηθέο, γηα ηα γεσπνιηηηθά ζπκθέξνληα ηεο Διιάδαο ζηελ δηεζλή ζθαθηέξα ηεο Αλαηνιηθήο
Κεζνγείνπ. Ξξνηείλεη δε φπσο ¨Ζ Αζήλα ζα πξέπεη λα ζηαζεί θνηηάδνληαο ην ζπκθέξνλ ηεο θαηαλνψληαο
φηη ην «μαλζφλ γέλνο» δελ είλαη κφλνλ ην ξσζηθφ. Ρα γεσπνιηηηθά ζπκθέξνληα ηεο ρψξαο ήηαλ πάληνηε
ζηαζεξά πξνζαλαηνιηζκέλα κε ηηο λαπηηθέο δπλάκεηο ηεο ηζηνξίαο. Όπνηε ην παξέβιεπε, πθίζηαην ήηηεο,
δεηλά θαη θαηαζηξνθέο. Ρψξα ραξάδεη ε επθαηξία λα γπξίζεη ην ξνιφη πίζσ ζηηο αξρέο ηνπ 20 νπ αηψλα θαη ε
ηζηνξία λα ιάβεη δηαθνξεηηθή ηξνπή, πξνηνχ νινθιεξσζεί ε θαηαζθεπή ηεο κεγαιχηεξεο αληηαξκαηηθήο
ηάθξνπ ηεο Δπξψπεο¨.
Ρειηθά ε γεσπνιηηηθή αμία ηνπ ειιεληθνχ ρψξνπ είλαη αγαζφ ή θαηάξα; Απηφ ζα καο ην αλαιχζε ν
Πάββαο Θαιεληεξίδεο,δηεπθξηλίδνληαο φηη ¨ε δηαρείξηζε ηεο γεσπνιηηηθήο αμίαο ηνπ ειιεληθνχ ρψξνπ απα-
ηηεί αλψηεξεο πνηφηεηαο πνιηηηθφ πξνζσπηθφ γηα λα κεηαηξαπεί ε αμία απηή ζε αγαζφ πνπ κπνξεί λα σθ ε-
ιήζεη ηε ρψξα θαη ηνπο πνιίηεο, εηδάιισο, κπνξεί λα κεηαηξαπεί ζε θαηάξα, φπσο έγηλε πνιιέο θνξέο ζην
παξειζφλ, κε ηξαγηθέο ζπλέπεηεο γηα ηελ παηξίδα θαη ην έζλνο¨.
5

6. Αθνινπζεί ε αλάιπζε απφ ηνλ Ινπθά Αμειφ ν νπνίνο καο επηζεκαίλεη φηη: ¨Ζ πηθξή απηή αιήζεηα,
ζεκαίλεη κε δχν ιφγηα φηη ε ειιεληθή (ειιαδηθή θαη ειιελνθππξηαθή) πιεπξά, παξά ηνλ «ζρεδφλ ζηαζε-
ξφ» δπζκελή ζπζρεηηζκφ ζηελ ζθαίξα ηεο γεσ(πνιηηηθήο), έρεη πεξηζψξηα γηα δηαθνξνπνίεζε ή αλαηξνπή
ηνπ αξλεηηθνχ ηζνδπγίνπ, κε ηελ ζσζηή αληηκεηψπηζε ηνπ δεηήκαηνο ζηελ ζθαίξα ηεο (γεσ)πνιηηηθήο.
Ξξνυπφζεζε ησλ παξαπάλσ είλαη ε αιιαγή γξακκήο πιεχζεο απφ ην θπξίαξρν κεηαπνιεκηθά πλεχκα,
πνπ απνηειεί έλα αληηθαηηθφ ακάιγακα «εμαξηεκέλνπ παηξησηηζκνχ» θαη «εμαξηεκέλνπ δηεζληζκνχ», κε
θνηλνχο παξνλνκαζηέο ηνλ ιατθηζκφ, ηνλ θνζκνπνιηηηζκφ θαη ηελ κεηαπξαηηθή ηδενινγία, πνπ ζπλνςίδεηαη
πξαθηηθά έσο ζήκεξα ζηελ ζεσξεηηθή θαη πξαθηηθή απνδνρή ηεο πξσηνθαζεδξίαο ησλ δηεζλψλ θέληξσλ,
πνπ επίκνλα καο πξνπαγαλδίδνπλ νη ςνθνδεείο επαξρηψηεο κηθξνεπξσπαίνη, επίγνλνη ησλ ξσζναγγινγάι-
ισλ¨.
Ν Ξεξηθιήο Λεάξρνπ καο ηνλίδεη φηη ¨Ξαξαηεξείηαη έηζη ην παξάδνμν, ε Διιάδα, πνπ είλαη παγθφζκηα
λαπηηιηαθή δχλακε θαη έρεη γηα ηελ εζληθή ηεο αζθάιεηα ηφζε αλάγθε απφ ην λαπηηθφ πιενλέθηεκα, λα
ράλεη έδαθνο θαη ζηνλ ηνκέα απηφ. Λα θαίλεηαη αλίθαλε λα ζπληεξήζεη απνηειεζκαηηθά ηε λαππεγηθή ηεο
βηνκεραλία, ηδηαίηεξα ηελ πνιεκηθή. Λα ηελ μεπνπιάεη ζε μέλα ζπκθέξνληα, φηαλ ε επηβίσζε ηεο ηειεπηαί-
αο βαζίδεηαη, θαηά θχξην ιφγν, ζηηο παξαγγειίεο ηνπ Ξνιεκηθνχ Λαπηηθνχ.
Ν ππεξθίαινο ραξαθηήξαο ησλ ηνπξθηθψλ θηινδνμηψλ δελ είλαη ιφγνο γηα ηελ ππνηίκεζε ησλ ηνπξ-
θηθψλ ζπζηεκαηηθψλ πξνζπαζεηψλ ( γηα αεξνλαπηηθή θπξηαξρία ζηελ Αλαηνιηθή Κεζφγεην ). Δίλαη πξνθαλέο
φηη, αλεμάξηεηα απφ ηε καθξνπξφζεζκε έθβαζή ηνπο, επεξεάδνπλ άκεζα ηηο ηνπηθέο ηζνξξνπίεο, πνπ καο
αθνξνχλ. Έλαο ιφγνο παξαπάλσ είλαη ην γεγνλφο φηη ηψξα δηαθπβεχνληαη χςηζηα εζληθά καο ζπκθ έ-
ξνληα, κε ηελ αλαθήξπμε ή κε ηεο ΑΝΕ θαη ηελ αμηνπνίεζε ηνπ ππνζαιάζζηνπ εζληθνχ πινχηνπ".
Νη Ρνχξθνπο αλαιπηέο¨ καο ελεκεξψλεη ν Πάββαο Θαιληεξίδεο ¨εθηηκνχλ φηη εάλ ε ειιελνθππξηαθή
πιεπξά, θαηαθέξεη λα εθκεηαιιεπηεί ηα θνηηάζκαηα ηεο ΑΝΕ, ζα έρεη θαηνξζψζεη λα εληζρχζεη ηφζν ηε
ζέζε ηεο γεσπνιηηηθά, πνπ ζηελ νπζία ζα έρεη εμνπδεηεξψζεη ηα απνηειέζκαηα ηεο εηζβνιήο, γε γνλφο πνπ
ζα ηζρπξνπνηήζεη ζε απαξάδεθην γηα ηελ Άγθπξα βαζκφ ηε ζέζε ηεο ζην ηξαπέδη ησλ δηαπξαγκαηεχζεσλ
γηα ηελ επίιπζε ηνπ Θππξηαθνχ¨
Πηελ ζπλέρεηα αθνινπζεί ε κειέηε κε ζέκα «Ζ Διιάδα ζην Λέν Γεσπνιηηηθφ Ξεξηβάιινλ» ΝΚΑΓΝΠ
ΚΔΙΔΡΩΛ – ΔΟΔ΢ΛΩΛ ηνπ Π.Δ.ΔΘ.Α. Αζήλα Ηνχληνο 2004. Γηα φπνηνλ ζέιεη λα απμήζεη θαη άιιν ηηο γλψ-
ζεηο πάλσ ζην ππφ εμέηαζε ζέκα.
Έρνπκε ινηπφλ ηηο παξαθάησ ελφηεηεο:
1. Ρη είλαη Γεσπνιηηηθή - Πρνιέο ( Βηθηπαηδεία θαη Ησάλλεο Κάδεο).
2. Γεσπνιηηηθή ηνπ Διιεληθνχ Σψξνπ θαη Άκπλα (Πηξαηεγνχ εα ΠΘΑΟΒΔΙΖ).
3. Ζ Γεσπνιηηηθή Ππλείδεζε ηεο Νξζνδνμίαο (Σξηζηίλαο Ξ. Κέιιηνπ).
4. Ζ " ΛΔΑ RIMLAND" θαη ε " ΛΔΑ ΓΗΑΙΡΑ" ( Ησάλλεο Π. Θενδσξάηνο ).
5. Ζ γεσπνιηηηθή αμία ηνπ ειιεληθνχ ρψξνπ: Αγαζφ ή θαηάξα; ( Πάββα Θαιεληεξίδε).
6. Θχπξνο:Γεσπνιηηηθέο δεζκεχζεηο θαη ζπκπιέγκαηα εμάξηεζεο (Ινπθάο Αμειφο).
7. Διιάδα, Θχπξνο θαη γεσπνιηηηθή ζηελ αλαηνιηθή Κεζφγεην (Ξεξηθιήο Λεάξρνπ Ξξέζβπο ε.η.).
8. Γεσπνιηηηθφο γξίθνο ζηελ Θχπξν (Πάββαο Θαιληεξίδεο).
9. Ζ Διιάδα ζην Λέν Γεσπνιηηηθφ Ξεξηβάιινλ (Κειέηε Π.Δ.Δζ.Α.).
1. Ξεξί Γεσπνιηηηθήο (Νξηζκφο - Πρνιέο)
Ρη είλαη ε Γεσπνιηηηθή
Απφ ηε Βηθηπαίδεηα, ηελ ειεχζεξε εγθπθινπαίδεηα
Ζ γεσπνιηηηθή είλαη ε επηζηήκε, ε νπνία εμεηάδεη, κειεηά, αλαιχεη, εξκελεχεη ηελ:
αιιειεμάξηεζε κεηαμχ θχζεο/γεσγξαθηθνχ ρψξνπ (πεξηβάιινληνο) θαη αλζξσπίλσλ δξαζηεξηνηήησλ
πνιηηηζκηθή ζρέζε ηνπ αλζξψπνπ κε ην θπζηθφ πεξηβάιινλ,
κε ζθνπφ ηελ αμηνπνίεζε/αχμεζε ηεο ηζρχνο (νηθνλνκηθήο ή/θαη ζηξαηησηηθήο), ζην παξφλ θαη θπξίσο ζην κέιινλ.
Ν φξνο Γεσπνιηηηθή ζαλ επηζηεκνληθφο φξνο εθαξκφζηεθε απφ ηνλ Πνπεδφ θαζεγεηή θαη θηιφζνθν πνιηηηθφ Rudolf
Kjellén to 1899.
Υο επηζηήκε, ε γεσπνιηηηθή δεκηνπξγήζεθε ζηηο αξρέο ηνπ 20νπ αηψλα θαη ζηε ζπλέρεηα δηαδφζεθε ζηελ θεληξηθή
Δπξψπε θαηά ην δηάζηεκα ηνπ κεζνπνιέκνπ. Ζ γεσπνιηηηθή απνηειεί εξγαιείν ηεο ζηξαηεγηθήο κε θεληξηθφ ζεκείν
ηελ εζληθή ηζρχ θαη ηνλ έιεγρν κίαο γεσγξαθηθήο επηθξάηεηαο. Θξάηε πνπ είλαη ηζρπξφηεξα ζηελ πξνβνιή ησλ ηθαλ ν-
ηήησλ ηνπο ζε κεγαιχηεξεο απνζηάζεηο, απνηεινχλ ηα θπξίαξρα θξάηε ζε θάζε ηζηνξηθή πεξίνδν κέζα ζην δηεζλέο
ζχζηεκα. Δπνκέλσο, ε γεσπνιηηηθή ππνλνεί ηελ χπαξμε δηεζλψλ αληαγσληζκψλ θαη ππνζηεξίδεη ηε ζηξαηεγηθή ζρεδί-
αζε ζε δηάθνξνπο ηνκείο, πρ ηεο ζηξαηησηηθήο ηζρχνο (γεσζηξαηεγηθή), ηεο νηθνλνκίαο (γεσνηθνλνκία), ηεο δεκνγξα-
θίαο, ηνπ πεξηβάιινληνο, θηι.
Γεσπνιηηηθέο ζρνιέο/ζθέςεηο
• Karl Haushofer: Γεξκαληθή ζρνιή. Νινθιεξψζεθε θαηά ηε δεθαεηία 1980. Λαδηζκφο-Οαηζηζκφο. Ρα έξγα ηνπ Karl
Haushofer βξήθαλ κεγάιε αληαπφθξηζε ζηε Λαδηζηηθή εγεζία θαη νη ηδέεο ηνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα λα δηθαηνινγήζ ν-
πλ ηελ γεξκαληθή επεθηαηηθφηεηα θαηά ηελ επνρή θπξηαξρίαο ηνπ Δζληθνζνζηαιηζηηθνχ θφκκαηνο. Ξξνηάζεθε απφ ην
Σίηιεξ ζην Πηάιηλ, αιιά απνξξίθζεθε απφ ηνλ ηειεπηαίν. Βαζίδεηαη ζε πνιηηηζκηθή δηαίξεζε ηεο πδξνγείνπ. Πήκεξα
6

7. δελ είλαη επίθαηξε (βξίζθεηαη ζε ιαλζάλνπζα θαηάζηαζε). Δκπεξηέρεη ηελ έλλνηα ηνπ δσηηθνχ ρψξνπ θαη θαηαιήγεη ζηε
δηαίξεζε ηνπ θφζκνπ αλάινγα κε ηνλ πνιηηηζκφ.
• Halford Mackinder (1904): Αγγινζαμνληθή γεσπνιηηηθή ζθέςε (εκπεηξηζκφο). Βαζίδεηαη ζην ζέκα ηεο αζθάιεηαο.
Δθαξκφδεη γεσγξαθηθή δηαίξεζε ηεο πδξνγείνπ. Ζ Hurtland είλαη ε θεληξηθή θαη πην ζεκαληηθή πεξηνρή ηεο Δπξαζίαο,
φπνηνο ηελ θαηέρεη κπνξεί λα ειέγμεη ηνλ θφζκν. Θαηαιήγεη ζε αλάζρεζε (containment) ηεο Hurtland, ψζηε λα εκπν-
δηζηεί ε απξφζθνπηε πξφζβαζε ζηε ζάιαζζα. Κεγαιχηεξε αληνρή ζην ρξφλν. Δθαξκφζζεθε ζε εμειηγκέλε κνξθή
θαηά ηε ςπρξνπνιεκηθή πεξίνδν (φπνπ είρακε πεξηνξηζκφ ηεο Πνβηεηηθήο Έλσζεο) θαη ηζρχεη ζε αξθεηφ βαζκφ κέρξη
θαη ζήκεξα.
• Spykeman: Ζ πεξίκεηξνο (rimland) ηεο Δπξαζίαο είλαη πην ζεκαληηθή. Απεηέιεζε ηνλ πξνάγγειν ηεο επξσαηιαληη-
θήο ζπκκαρίαο (δφγκα ΛΑΡΝ ζηνλ ςπρξφ πφιεκν).
• Homeland. Κεηαηφπηζε ηνπ ελδηαθέξνληνο ζηε Β. Ακεξηθή. Γελ έρεη ζρέζε κε ηνλ “απνκνλσηηζκφ” ηνπ δφγκαηνο
Monroe.
wikipedia
Γεσπνιηηηθή αλάιπζε θαη Γεσζηξαηεγηθή (Απφζπαζκα)
Ησάλλεο Θ. Κάδεο,
Θαζεγεηήο Νηθνλνκηθήο Γεσγξαθίαο-Γεσπνιηηηθήο ,
Δζληθφ & Θαπνδηζηξηαθφ Ξαλεπηζηήκην Αζελψλ.
Νξηζκνί ηεο Γεσπνιηηηθήο
1) Ππκθψλσο πξνο ηνλ παηέξα ηεο Γεσπνιηηηθήο, ηνλ γεξκαλφ γεσγξάθν Friedrich Ratzel (1844-
1904) ε γεσπνιηηηθή είλαη:
«Ζ Γεσγξαθία ζηελ ΢πεξεζία ηεο Ξνιηηηθήο ηνπ Θξάηνπο».
Απηήλ ηελ έλλνηα έδσζε ζηνλ φξν «Ξνιηηηθή Γεσγξαθία» ν Ratzel κε ην έξγν ηνπ Politische Geographie (πιήξεο ηίη-
ινο: Ξνιηηηθή Γεσγξαθία ή Γεσγξαθία ησλ Θξαηψλ, ηνπ Δκπνξίνπ θαη ησλ Ξνιέκσλ) .
2) Ν επίζεο γεξκαλφο γεσγξάθνο, θαη επηζηεκνληθά επεξεαζκέλνο απφ ηνλ Ratzel, ν Θαζεγεηήο ηνπ Ξνιπηερλείνπ
ηνπ Κνλάρνπ, Karl Haushoffer (1869-1946), έγξαθε ην 1920 φηη:
«Ζ Γεσπνιηηηθή ζα είλαη θαη πξέπεη λα είλαη ε γεσγξαθηθή ζπλείδεζε ηνπ θξάηνπο. Ρν αληηθείκελφ ηεο είλαη ε κειέηε
ησλ κεγάισλ δσηηθψλ ζπζρεηίζεσλ ηνπ ζχγρξνλνπ αλζξψπνπ ζην πιαίζην ηνπ ζχγρξνλνπ ρψξνπ θαη ν ζθνπφο ηεο
είλαη ν ζπληνληζκφο ησλ θαηλνκέλσλ πνπ ζπλδένπλ ην θξάηνο κε ην ρψξν».
.......................................................................................................
Ζ δηθή κνπ πξφηαζε νξηζκνχ ηεο Γεσπνιηηηθήο (Κάδεο, 1996).
Ν θαζεγεηήο Ησάλλεο Θ. Κάδεο
Κηα πξφηαζε νξηζκνχ πνπ ζα ηνικνχζα ζην ζεκείν απηφ λα θαηαζέζσ, ζέινληαο λα ζπκπεξηιάβσ θαη ηα θνηλσληθν-
πνιηηηθά κεγέζε ηεο παξνχζαο ζπγθπξίαο αιιά θαη λα πξνζπαζήζσ λα δηαρσξίζσ ηελ Αλάιπζε απφ ηε Γεσζηξαηεγηθή
εθαξκνγή, είλαη θαη ε εμήο:
«Γεσπνιηηηθή αλάιπζε ελφο γεσγξαθηθνχ ζπζηήκαηνο αληζνξξφπνπ θαηαλνκήο ηζρχνο θαιείηαη ε γεσγξαθηθή εθείλε
κέζνδνο ε νπνία κειεηά, πεξηγξάθεη θαη πξνβιέπεη ηηο ζπκπεξηθνξέο θαη ηηο επηπηψζεηο ησλ ζρέζεσλ ησλ αληηηηζεκέ-
λσλ θαη δηαθξηηψλ δηεζλψλ δξάζεσλ αλαθαηαλνκήο ηζρχνο θαη ησλ ηδενινγηθψλ κεηαθπζηθψλ πνπ ηηο θαιχπηνπλ, ζην
πιαίζην ησλ γεσγξαθηθψλ ζπκπιφθσλ πνπ νη δξάζεηο απηέο εληνπίδνληαη θαη ιεηηνπξγνχλ».
Πθέςεηο γηα ηε Γεσπνιηηηθή θαη ηελ Γεσζηξαηεγηθή.
Ππκθψλσο πξνο ηνλ αλσηέξσ νξηζκφ, πξνηείλσ ζηνπο ζεκεξηλνχο αλαιπηέο ησλ δηεζλψλ γεγνλφησλ ηελ Πχγρξνλε
Ππζηεκηθή Γεσπνιηηηθή Αλάιπζε. Ζ Γεσγξαθία είλαη ε κεηξηθή επηζηήκε (ην Γέλνο) θαη ε Νηθνλνκηθή Γεσγξαθία ην
ζπγθεθξηκέλν γλσζηηθφ αληηθείκελν (ην Δίδνο) απφ φπνπ εθπεγάδεη ε Γεσγξαθηθή απηή αλαιπηηθή κέζνδνο γλσζηή σο
«Γεσπνιηηηθή».
Κέζνδνο, γηα ηελ πξνζέγγηζε ηεο νπνίαο πξνηείλσ ελδεηθηηθφ ππφδεηγκα γεσγξαθηθήο κεζνδνινγίαο, θαη είλαη –ελ
πνιινίο- απεμαξηεκέλε απφ ηδενινγηθέο πξνζειψζεηο θαη πνηθίιεο «αθεγήζεηο» πνπ δελ επηηξέπνπλ ζηελ Αλάιπζε λα
πξνζεγγίζεη κε λεθάιην πλεχκα ηα δηεζλή γεγνλφηα θαη ηα εξκελεχζεη.
Ρν δήηεκα ηεο «Αλάιπζεο» είλαη ην ζεκαληηθφηεξν γηαηί απαηηεί ζπγθεθξηκέλν θαη ζηηβαξφ κεζνδνινγηθφ εξγαιείν
(π.ρ. Καζεκαηηθφ, λνκηθφ, ηζηνξηθφ ή πξνζεθηηθφ ζπλδπαζκφ ησλ αλσηέξσ ρσξίο πνιιπζπιεθηηζκνχο) θαη φρη «πνι η-
ηηθή ζενινγία». Δίκαζε φκσο ππνρξεσκέλνη λα θάλνπκε κηα παξαδνρή ζηνλ ηνκέα ηεο κεζνδνινγίαο: νη Θνηλσληθέο,
ιεγφκελεο, Δπηζηήκεο δελ κπνξνχλ πνηέ λα απαιιαγνχλ πιήξσο θαη νξηζηηθά απφ ηελ «ππνθεηκεληθή ζέαζε», ηελ
«ηδενινγηθνπνηεκέλε ζέαζε». Απηήλ πνπ μεπεηηέηαη απξφζκελα απφ θάπνηα «ζηξνθή» ηνπ ζηνραζκνχ καο γηα λα καο
εγθισβίζεη ζηελ εθλεπξηζηηθά επίκνλε «αληηλνκία ηνπ Θαληφξ». Αο είλαη. Άιισζηε πάλσ ζ‟ απηή ηνπο ηελ αδπλακία
βαζίδεηαη θαη ε γνεηεία ηνπο, αιιά θαη ην ζχλνιν ηεο εξεπλεηηθήο πξνζπάζεηαο πνπ ηηο ραξαθηεξίδεη. Κε ιακπξέο,
αιιά θαη ζθνηεηλέο ζηηγκέο.
Ρα ζεκειηψδε ζηνηρεία ηνπ δηαρσξηζκνχ Γεσπνιηηηθήο θαη Γεσζηξαηεγηθήο.
Ζ θάζε ηεο εθαξκνγήο ησλ ζπκπεξαζκάησλ ηεο Γεσπνιηηηθήο, θαιείηαη «Γεσζηξαηεγηθή» θαη ζπλεπψο, δελ είλαη α-
παιιαγκέλε απφ εζληθνθεληξηθέο ζεάζεηο θαη πξνζεγγίζεηο, ρσξίο απηφ λα απνηειεί θάπνην κεηνλέθηεκα γηα ηελ πξν-
ζέγγηζε per se θαη ηα δεηνχκελά ηεο. Κεηνλέθηεκα, ζηε Γεσζηξαηεγηθή πξνζέγγηζε δελ απνηειεί ε επηδίσμε ηνπ εζλ η-
θνχ ζπκθέξνληνο δηα ηεο αμηνπνηήζεσο ησλ γεσπνιηηηθψλ ζπκπεξαζκάησλ. Κεηνλέθηεκα, γηα νπνηαδήπνηε νξζνινγηζ-
ηηθή, άξα θαη απνηειεζκαηηθή, πξνζέγγηζε απνηειεί ε «εζληθηζηηθή» ή ε αληίζηνηρε «δηεζληζηηθή» κεηαθπζηθή κε ηελ
εκπάζεηα θαη ηνλ κεζζηαληζκφ πνπ ηηο ραξαθηεξίδεη ακθφηεξεο.
.......................................................................................................
7

8. Θαηαιήγνληαο, ππνγξακκίδνπκε φηη ην δένλ γηα ηνλ εξκελεπηή ή/θαη ρεηξηζηή ησλ δηεζλψλ γεγνλφησλ,
είλαη λα γίλεηαη αληηιεπηφ ην πφηε ιεηηνπξγεί σο «Γεσζηξαηεγηζηήο» θαη πφηε σο «Γεσπνιηηηθφο αλαιπ-
ηήο». Δπίζεο νθείισ λα δειψζσ εμ αξρήο φηη δελ κέκθνκαη, θαη‟ νπδέλα ηξφπν θαη γηα θαλέλα ιφγν, απ-
ηνχο πνπ ιεηηνπξγνχλ σο γεσζηξαηεγηζηέο θαη ζπλεπψο πηνζεηνχλ ηελ πξνζέγγηζε ηνπ εζληθνχ ζπκθέ-
ξνληνο. Αξθεί λα μέξνπλ ηη αθξηβψο θάλνπλ θαη πξνθαλψο δελ ζπγρένπλ ηελ απνζηεηξσκέλε γεσπνιηηηθή
αλάιπζε κε ηελ -θαη' αλάγθελ "ζηξαηεπκέλε"-γεσζηξαηεγηθή δξάζε.
Ρν άξζξν έρεη δεκνζηεπζεί ζην ηζηνιφγην ΞΔΟΗ ΑΙΝΠ ηελ Θπξηαθή 30 Νθησβξίνπ 2011
Απφ ηελ πξνζσπηθή ηζηνζειίδα ηνπ θαζεγεηνχ Ησάλλε Θ. Κάδε
www.geo-mazis.gr
Γηαβάζηε φιν ην άξζξν ΔΓΩ
http://johnsrockspace.blogspot.com/2011/11/blog-post_3053.html
2. «ΓΔΩΞΝΙΗΡΗΘΖ ΡΝ΢ ΔΙΙΖΛΗΘΝ΢ ΣΩΟΝ΢ ΘΑΗ ΑΚ΢ΛΑ»
Ρνπ Πηξαηεγνχ ε.α. Γ. ΠΘΑΟΒΔΙΖ
Δπηηίκνπ Αξρεγνχ ΓΔΔΘΑ
Αθαδεκατθνχ
Θπξίεο θαη Θχξηνη,
Ν θφζκνο καο έρεη ηηο αηέιεηέο ηνπ. Ξξνο Θενχ δελ θαηαθέξνκαη θαηά ηνπ Ξάλζνθνπ Γεκηνπξγνχ. Αλαθέξν-
καη ζηελ αλζξψπηλε ινγηθή θαη αληίιεςε ησλ πξαγκάησλ, πνπ ζέιεη λα βιέπεη δχν «αληζφηεηεο» (ίζσο θαθψο ηηο είπα
αηέιεηεο), σο αθεηεξία θαη ππφβαζξν πνιιψλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπ αλζξψπνπ, ζηελ πνξεία ηεο ηζηνξίαο ηνπ πάλσ ζηε
γε.
Ξην ζπγθεθξηκέλα, αλαθεξφκελνο ζηελ πξψηε αληζφηεηα, απηή αθνξά ζηελ αληζνκεξή θαηαλνκή ηνπ πινχηνπ
θαη ησλ θπζηθψλ πφξσλ ηεο γεο, πνπ έρνπλ ζρέζε κε ηελ επηβίσζε θαη ηελ αλάπηπμε θαη είλαη ε βάζε ηεο «γεσνηθ ν-
λνκίαο» ζε ζχγρξνλε νξνινγία.
Ζ δεχηεξε αληζφηεηα αθνξά ζηε δηαθνξνπνίεζε ηεο ζηξαηησηηθήο ζεκαζίαο ησλ δηαθφξσλ ζεκείσλ θαη πεξη-
νρψλ ηνπ πιαλήηε, ζε ζπλάξηεζε κε ηελ πξψηε αληζφηεηα, πνπ ζπληζηά ηε «γεσζηξαηεγηθή».
Γεσζηξαηεγηθή θαη γεσνηθνλνκία απνηεινχλ – φπσο είλαη γλσζηφ – ηνπο δχν βαζηθνχο πφινπο ηεο γεσπνιηηη-
θήο.
Αιιά, ππάξρεη θαη κία ηξίηε αληζφηεηα (αηέιεηα) απηή πνπ αθνξά ζηνλ άλζξσπν. Γελ αλαθέξνκαη ζηηο αλ-
ζξσπνινγηθέο δηαθνξέο (π.ρ. ρξψκα, ζσκαηηθή δηάπιαζε…) ή ζηηο πνιηηηζκηθέο εηεξφηεηεο (π.ρ. ηζηνξία, παξάδνζε,
έζηκα…..). Αλαθέξνκαη θπξίσο, θαη απηφ ζέισ λα επηζεκάλσ, ζηελ αδπλακία εμεχξεζεο θνηλνχ παξνλνκαζηνχ αξρψλ
θαη αμηψλ, παγθφζκηαο εκβέιεηαο θαη ηζρχνο, πνπ ζα επέηξεπαλ ζηνλ άλζξσπν λα επεκβεί δηνξζσηηθά – εμηζνξξνπνηε-
ηηθά ζηηο πξναλαθεξζείζεο αληζφηεηεο, δηα ην θνηλφλ – παλαλζξψπηλν θαιφλ θαη φθεινο. Αλη΄απηνχ, νη άλζξσπνη, ζε
νκάδεο θαη έζλε – θξάηε αληηκάρνληαη αιιήινπο κέζα ζε γεσπνιηηηθά πιαίζηα, κε φξνπο ηζρχνο θαη δσηηθψλ ζπκθε-
ξφλησλ, πξνο εθκεηάιιεπζε ησλ αληζνηήησλ, γηα ίδηνλ φθεινο θαη αλάπηπμε, κε απνηέιεζκα ηηο ηεξάζηηεο αληηζέζεηο,
ηηο ζπγθξνχζεηο θαη ηνπο πνιέκνπο, πνπ ηειηθά θζάζακε λα ηνπο απνθαιέζνπκε θαη αλζξσπηζηηθνχο, ζρήκα νμχκσξν,
ηέιεηνο παξαινγηζκφο. Αιιά, Θπξίεο θαη Θχξηνη, ε γεσπνιηηηθή είλαη «γεσπνιηηηθή ηεο ηζρχνο», ν αλίζρπξνο δελ θάλεη
γεσπνιηηηθή θαη ελ πάζε πεξηπηψζεη ε γεσπνιηηηθή δελ ήηαλ πνηέ θαη δελ είλαη γεσπνιηηηθή ηεο αγάπεο θαη ηεο αξ ε-
ηήο.
Κέζα ζε απηά ηα πιαίζηα, ε γεσπνιηηηθή ζεκαζία ηνπ ειιεληθνχ ρψξνπ ζηεξίδεηαη πεξηζζφηεξν – γηα λα κε
πνχκε εμ νινθιήξνπ – ζηε γεσζηξαηεγηθή ηνπ ρψξνπ, παξά ζηε γεσνηθνλνκία ηνπ. Ν ειιεληθφο ρψξνο, θάησ απφ
γεσζηξαηεγηθφ θαθφ, πξνθαιεί κε ηε γεσγξαθηθή ζέζε ηνπ. Απηή ε ρσξνζεζηαθή ειιεληθή πξαγκαηηθφηεηα, εληάζζεη
ην ρψξν ζηηο πιένλ ζεκαληηθέο ζηξαηεγηθέο πεξηνρέο ηνπ θφζκνπ καο. Πην κέζν ηξηψλ επείξσλ θαη ζεκαληηθψλ ζα-
ιαζζψλ (Αλαη. Κεζνγείνπ, Δπμείλνπ Ξφληνπ, Αδξηαηηθήο) θαη κε ηε γεσθπζηθή κνξθνινγία ηνπ, σο ρεξζαία θαη ζπλ ά-
κα ζαιάζζηα θαη λεζησηηθή ελφηεηα, ζπληζηά γεσζηξαηεγηθφ ζεκείν αλαθνξάο. Ν ειιεληθφο ρψξνο είλαη βα ιθαληθφο,
ηαπηνρξφλσο επξσπατθφο θαη κεζνγεηαθφο. Δίλαη κέξνο ηεο Αλαη. Ιεθάλεο ηεο Κεζνγείνπ, γχξσ απφ ηελ νπνία αλα π-
ηχρζεθαλ ζπνπδαίνη πνιηηηζκνί θαη νη ηξεηο κνλνζετζηηθέο ζξεζθείεο. Βξίζθεηαη ζηελ θνξπθή ελφο ηξηγψλνπ, ηνπ νπνί-
νπ νη δχν άιιεο θνξπθέο βξίζθνληαη ζηε Κέζε Αλαηνιή θαη ζηελ Θαζπία, φπνπ επηθεληξψλνληαη ζήκεξα ηεξάζηηα
ζπκθέξνληα. Ζ Θξήηε απηή θαη κφλε, κε πξνέθηαζε ζηνλ θππξηαθφ ρψξν (εθφζνλ ηζρχεη ην δφγκα ηνπ ΔΑΣ)[2], δεζ-
πφδνπλ ζεκαληηθψλ ζαιαζζίσλ νδψλ, επαπμάλνληαο ηε γεσπνιηηηθή ζεκαζία ηνπ ειιεληθνχ ρψξνπ.
Αιιά, ηελ γεσπνιηηηθή αμία ηνπ ρψξνπ, καξηπξεί πεξηζζφηεξν παληφο άιινπ, ε ίδηα ε ηζηνξία ηνπ ηφπνπ. Ν
αξραίνο ειιεληθφο θφζκνο κε δνκηθφ ζηνηρείν ηελ πφιε-θξάηνο θαη κε ηε δπλακηθή ηνπ, σο πξνο ηελ πνιηηηθή δξάζε,
ηα γξάκκαηα θαη ηηο ηέρλεο, ην εκπφξην θαη ηελ νηθνλνκία, αιιά θαη κε ηηο ζηξαηησηηθέο δξαζηεξηφηεηέο ηνπ, δελ ήηαλ
παξά ν πξφδξνκνο θαη κία κηθξνγξαθία ηεο ζεκεξηλήο δηεζλνχο θνηλφηεηαο. Αλ ε ζπγθξνηεκέλε γεσπνιηηηθή ζθέςε
θαη γλψζε έθαλε ηελ παξνπζία ηεο ζηηο αξρέο ηνπ πεξαζκέλνπ αηψλα, ζηε Γεξκαλία, ζηε Πνπεδία θαη ζηελ Αγγιία,
αιιά θαη ζηε Γαιιία θαη ζηηο ΖΞΑ, ε γέλλεζε ηεο γεσπνιηηηθήο, ίζσο αδηακφξθσηεο θαη κε ζπζηεκαηνπνηεκέλεο, α-
λακθηζβήηεηα έιαβε ρψξα ην πξψηνλ ζηε ζθέςε θαη ζηε δξάζε ησλ αξραίσλ πξνγφλσλ καο. Αλ κηιήζνπκε γηα ζεκ ε-
ιίσζε γεσπνιηηηθήο ζθέςεο, απηή βξίζθεηαη ζηα θείκελα ηνπ πξψηνπ ίζσο γεσπνιηηηθνχ επηζηήκνλα θαη ζηξαηεγνχ
Θνπθπδίδε, πνπ παξακέλεη έθηνηε πάληα επίθαηξνο (γηα λα δαλεηζζψ ηνλ ηίηιν βηβιίνπ ηνπ πξέζβεσο Βχξσλα Θενδσ-
ξνπνχινπ). Ρφζν επίθαηξνο, ψζηε ζήκεξα λα δηδάζθεηαη ζε πνιιά μέλα παλεπηζηήκηα θαη λα κειεηάηαη απφ ηλζηηηνχηα
πνιηηηθήο θαη ζηξαηεγηθήο ζθέςεο. Νη γεσπνιηηηθνί φξνη ηεο «ηζρχνο», ησλ «δσηηθψλ ζπκθεξφλησλ», ηνπ «δηθαίνπ
ηνπ ηζρπξνχ»….είλαη Θνπθπδίδεηνη. Αλ ε αξραία Διιάδα έρεη ηελ παηξφηεηα πνιιψλ ηνκέσλ γλψζεο – θαη ηελ έρεη –
ηφηε γηαηί λα κελ έρεη θαη απηήλ ηεο γεσπνιηηηθήο ;
Ζ ειιεληθή ηζηνξία ζε φιε ηε δηαδξνκή ηεο, ζαλ κχζνο, ζαλ ζξχινο θαη ζαλ ηζηνξία, έρεη λα επηδείμεη δξάζε
πνπ ζρεηίδεηαη κε γεσπνιηηηθέο επηδηψμεηο. Ζ αξγνλαπηηθή εθζηξαηεία θαη ηα θαηνξζψκαηα ηνπ Ζξαθιή αληαλαθινχλ
ηέηνηεο επηδηψμεηο. Ζ πξψηε ζχγθξνπζε Αλαηνιήο – Γχζεο έιαβε ρψξα ζηνλ ειιεληθφ ρψξν (Καξαζψλαο – Παιακίλα).
Λαπκαρίεο παγθφζκηαο εκβέιεηαο – κε ηα ηφηε δεδνκέλα – φπσο ηνπ Αθηίνπ θαη αηψλεο αξγφηεξα ηεο Λαππάθηνπ, δηε-
μήρζεζαλ ζε ειιεληθέο ζάιαζζεο. Πηε ζθέςε ηνπ Λαπνιένληα ήηαλ πάληα ν ειιεληθφο ρψξνο, ζαλ βάζε γηα ηηο πξνο
αλαηνιάο βιέςεηο ηνπ (απφ καξηπξίεο ηνπ Las Casas, πνπ είρε καδί ηνπ ζπλνκηιίεο ζηελ Αγ. Διέλε, ζηε δηάξθεηα ηεο
εμνξίαο ηνπ). Αλ ε ειιεληθή ππνηαγή ζηνλ Ρνχξθν δπλάζηε θξάηεζε ηφζνπο αηψλεο, ηνχην δελ είλαη άζρεην κε ηε
8

9. δπηηθή γεσπνιηηηθή αληίιεςε πνπ ήζειε αθεξαία ηελ νζσκαληθή επηθξάηεηα, δηφηη απηή, κε ηελ θαηνρή ησλ Πηελψλ θαη
ηνπ ειιεληθνχ θνξκνχ, ζπληζηνχζε ηδεψδε θξαγκφ ζηηο βιέςεηο ηεο δηαξθψο κεγελζπλνκέλεο Οσζίαο πξνο ηηο ζεξκέο
ζάιαζζεο. Γη΄απηφ θαη ν Λαχαξρνο Θφδξηγθησλ πεξηέπεζε ζε δπζκέλεηα κεηά ηε Λαπκαρία ηνπ Λαπαξίλνπ, δηφηη ην
πιήγκα θαηά ηεο ηνπξθηθήο ηζρχνο ήηαλ αλεπηζχκεην, κηα θαη ε πνιηηηθή ηεο Απηνθξαηνξίαο απέβιεπε ζηελ Ξεινπφλ-
λεζν θαη κφλν, ππφ κνξθή πξνηεθηνξάηνπ ηεο, γηα ηε δηαζθάιηζε ηνπ ζεκαληηθνχ άμνλα Γηβξαιηάξ, Κάιηα, Πνπέδ.
Ξνιχ αξγφηεξα πξνζέζεζε ζηνλ άμνλα θαη ηελ Θχπξν. Γελ απέβιεπε ζηελ απνδπλάκσζε ηεο Νζσκαληθήο Απηνθξαην-
ξίαο.
Aο αθήζνπκε φκσο λα κηιήζεη θαη ε λεψηεξε ηζηνξία γηα ηελ γεσπνιηηηθή αμία ηνπ ειιεληθνχ ρψξνπ. Ζ γεσ-
πνιηηηθή ζεσξία ηνπ Κackinder, εθ ησλ πξσηεξγαηψλ ηεο ζχγρξνλεο γεσπνιηηηθήο επηζηήκεο, πεξί θαξδηάο ηεο γεο
(heartland) θαη πεξηκέηξνπ (rimland) επηβεβαηψζεθε θαη ζηνπο δχν Ξ.Ξ. κε πξσηαγσληζηή ηελ Γεξκαλία.
Ζ Διιάδα, ρψξα ηεο παξάθηηαο δψλεο, ηεο «rimland», πξνέβε ηφηε, κε θξηηήξηα γεσπνιηηηθά, ζε νξζέο επηιν-
γέο πςειήο ζηξαηεγηθήο, ζπκπαξαηαρζείζα κε ηηο άιιεο δπλάκεηο ηεο «rimland», δειαδή ηελ Αληάλη ζηνλ Α΄ θαη ηε
Γπηηθή Ππκκαρία ζηνλ Β΄ Ξαγθφζκην Ξφιεκν. Ζ Σψξα δηθαηψζεθε ζηηο επηινγέο ηεο, αθνχ θαη ζηηο δχν πεξηπηψζεηο
σθειήζεθε εδαθηθά, αλ θαη φρη απνιχησο, ζε ζρέζε κε ηηο επηδηψμεηο ηεο. Δμάιινπ, ε γεσζηξαηεγηθή ζεκαζία ηνπ
ειιεληθνχ ρψξνπ ήηαλ ηέηνηα, ψζηε θαη ζηηο δχν κεγάιεο ζπγθξνχζεηο δελ ζα κπνξνχζε λα παξακείλεη ζε θαηάζηαζε
νπδεηεξφηεηαο.
Θαηά ηνλ Α΄Ξ.Ξ., ζηνλ επεηξσηηθφ ειιεληθφ θνξκφ ζπγθξνηήζεθε έλα απφ ηα θχξηα κέησπα απηνχ ηνπ πνιέ-
κνπ, ην καθεδνληθφ κέησπν. Απφ απηφ επηρεηξήζεθε ε δηάζπαζε ηεο ακχλεο ησλ Θεληξηθψλ Γπλάκεσλ, ε νπνία θαη
επεηεχρζε. Ζ ρξεζηκνπνίεζε ηνπ ειιεληθνχ ρψξνπ θαη γεληθψο ηεο Βαιθαληθήο Σεξζνλήζνπ σο πξφζβαζεο γηα ελέξ-
γεηα θαηά ηεο Θεληξηθήο Δπξψπεο επαλήιζε θαη ππεζηεξίρζε θαη θαηά ηνλ Β΄Ξ.Ξ., αζρέησο αλ επηθξάηεζε ηειηθά ε
άπνςε ηεο απφβαζεο ζηελ ηηαιηθή ρεξζφλεζν.
Ρν ζέκα ηεο «νπδεηεξφηεηνο» ηεο Σψξαο, πνπ πξναλαθέξζεθε, κε ζθνπφ ηελ απνθπγή ησλ ζπλεπεηψλ πνπ
ζα είρε ε εκπινθή ηεο, παξνπζηάζηεθε θαη θαηά ηνπο δχν πνιέκνπο. Θαη θαηά κελ ηνλ Α΄Ξ.Ξ., ε Σψξα, σο ζπλέρεηα
ησλ βαιθαληθψλ πνιέκσλ, αιιά θαη ππφ ηελ επήξξεηα ηεο Κεγάιεο Ηδέαο, είρε αθφκε ζηφρνπο απειεπζεξσηηθνχο,
εθ΄φζνλ ειιεληθνί πιεζπζκνί δηαηεινχζαλ εηζέηη ππφ μέλε θαηνρή θαη ζπλεπψο ψθεηιε λα ηνπο πξαγκαηψζεη. ΋κσο,
θαηά ηνλ Β΄Ξ.Ξ., ε απνθπγή ηνπ πνιέκνπ, ε νπδεηεξφηεο, παξά ηε γλσζηή απνθπγή πάζεο αθνξκήο θαη αηηίαο, δελ
ήηαλ ζέκα δηθήο ηεο επηινγήο, δηφηη ηειηθψο ηεο επεδφζε ε γλσζηή ηειεζηγξαθηθή αμίσζε ηεο Ηηαιίαο. Ζ γεσπνιηηηθή
ηνπ ειιεληθνχ ρψξνπ, νχησο ή άιισο, δελ επλνεί ηελ νπδεηεξφηεηα.
Πηε δεχηεξε πεξίπησζε, ζηνλ Β΄Ξ.Ξ., ε Σψξα, κε ηε ληθεθφξν εθζηξαηεία ηεο, αλέηξεςε ηα ηηαιηθά ζρέδηα,
φκσο ε γεσπνιηηηθή ηεο παξάκεηξνο επξνθάιεζε ηε γεξκαληθή επίζεζε θαη ηελ θαηάθηεζή ηεο, φρη κφλν δηφηη ν ειι ε-
ληθφο ρψξνο ήηαλ απαξαίηεηνο ζηα γεξκαληθά ζρέδηα θαηά ζεηηθφλ ηξφπνλ, δηφηη ζα ππνβνεζνχζε ηηο επηρεηξήζεηο ζηε
Βφξεηα Αθξηθή θαη ζα παξείρε πξφζβαζε πξνο ηελ πεξηνρή ηεο Κέζεο Αλαηνιήο, φπνπ θαη ηα πνιχηηκα πεηξειατθά
απνζέκαηα, αιιά θαη θαηά αξλεηηθφλ ηξφπν, απαγνξεχνληαο ηε ρξήζε ηνπ απφ ηνλ αληίπαιν, δειαδή ηνπο Ππκκάρν-
πο, φπσο είρε γίλεη θαηά ηνλ Α΄Ξ.Ξ. Γη΄απηφ ην ηειεπηαίν ππάξρεη ππφκλεζε ζην θείκελν ηεο Γηαθνηλψζεσο πνπ ν
Γεξκαλφο πξέζβπο επέδσζε ζηνλ ηφηε Ξξσζππνπξγφ Αιεμ. Θνξπδή. Ρν θείκελν ιέγεη φηη,….. «απφ ηηλσλ εβδνκάδσλ
νπδεκία απνκέλεη ακθηβνιία φηη, ε Αγγιία επηρεηξεί λα εγθαηαζηήζεη ελ Διιάδη λένλ κέησπνλ θαηά ηεο Γεξκαλίαο, ηνπ
είδνπο ηεο θαηά ηνλ Α΄Ξ.Ξ. εθζηξαηείαο», ελλνψληαο ην καθεδνληθφ κέησπν. Ν ειιεληθφο ρψξνο ινηπφλ ζα θαηεια κ-
βάλεην. Αθνχ απηφ δελ ην επέηπραλ νη Ηηαινί, ην αλέιαβαλ νη Γεξκαλνί. Δπί πιένλ, κε ηνλ ειιεληθφ ρψξν ζηε δηάζεζε
ησλ ζπκκάρσλ, δελ ζα ήην αζθαιήο, ηνπιάρηζηνλ απφ ηε Ππκκαρηθή αεξνπνξία, ε πιεπξηθή θαηά ηεο Οσζίαο γεξκα-
ληθή εθζηξαηεία, ε πξνο ηελ Θαπθαζία, θαη ζα ήζαλ εληφο βειελεθνχο ηα πνιχηηκα γηα ηε Γεξκαλία ξνπκαληθά πεηξ έ-
ιαηα.
Αμίδεη αθφκα λα κλεκνλεπζεί, πξνο επίξξσζηλ ηεο γεσπνιηηηθήο ζεκαζίαο ηνπ ειιεληθνχ ρψξνπ, φηη, παξά ην
γεγνλφο ηεο γεξκαληθήο απνρψξεζεο απφ ην κεγαιχηεξν κέξνο ηνπ, εληφο ηνπ 1944, ην πξνπχξγηνλ ηεο Θξήηεο δελ
είδε ηελ ειεπζεξία ηνπ παξά ηελ πζηάηε ψξα, ηνλ Απξίιην ηνπ επνκέλνπ έηνπο, έλα κήλα πξηλ απφ ηνλ ηεξκα ηηζκφ ηνπ
κεγάινπ απηνχ πνιέκνπ.
Κε ηα κέρξη ηνχδε ζπληφκσο εθηεζέληα, γίλεηαη λνκίδσ θαηαλνεηή ε δπλακηθή ηεο ρσξνζεζίαο ηεο Διιάδνο
απφ γεσπνιηηηθήο απφςεσο. Νη ηφηε ηζρπξνί παίθηεο ηνπ Γηεζλνχο Ππζηήκαηνο δελ ζα άθελαλ έμσ απφ ηνπο ππνι ν-
γηζκνχο ηνπο έλα ηέηνην ρψξν. Θαη δελ ην ελλννχκε απηφ, κφλν γηα ηελ πεξίνδν ησλ πνιεκηθψλ επηρεηξήζεσλ. Ρνπο
ελδηέθεξε θαη ην κεηαπνιεκηθφ ζθεληθφ. Έηζη, ιήγνληνο ηνπ πνιέκνπ, ζηηο ζπζθέςεηο ηεο Γηάιηαο (Φεβξνπάξηνο 1945)
θαη ηνπ Ξφηζληακ (Αχγνπζηνο 1945) επξνρψξεζαλ ζηε γλσζηή «δηαλνκή», ε νπνία θαζφξηζε θαη ηελ ηχρε ηνπ ειιε-
ληθνχ ρψξνπ, πάληνηε κε θξηηήξηα γεσπνιηηηθά. Δίλαη απηά αθξηβψο ηα θξηηήξηα πνπ πξνθαλψο έιεηςαλ απφ ηνπο ζρε-
δηαζκνχο ηεο ηφηε Αξηζηεξάο ηνπ Ρφπνπ καο, φηαλ απεθάζηζε ηνλ επψδπλν ηξίην γχξν. Ρνικνχκε δε λα πνχκε φηη θαη
ζην Θππξηαθφ ζέκα, έιεηςαλ ηα γεσπνιηηηθά ζηνηρεία, ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 50, παξά ην γεγνλφο φηη ζηελ πε-
ξίπησζε ηεο Θχπξνπ απηά ήζαλ ιαιίζηαηα. Αλ ειακβάλνλην ππφςε, ίζσο λα είραλ γίλεη εμ αξρήο δηαθνξεηηθέο κεζ ν-
δεχζεηο θαη ην θππξηαθφ λα είρε άιιε πνξεία.
Ήδε κεζνχληνο ηνπ Β΄Ξ.Ξ., ν Mackinder επεμεξγάζηεθε ηελ αξρηηεθηνληθή ηνπ κεηαπνιεκηθνχ θφζκνπ. Ζ λέα
Γχλακε πνπ ζα εδέζπνδε ζηελ «θαξδηά» ηεο γεο, ηελ heartland, δελ κπνξνχζε πιένλ λα είλαη ε Γεξκαλία, κπνξνχζε
φκσο θάιιηζηα λα είλαη ε Οσζία (σο Δ.Π.Π.Γ.). Αλ γηα ηε Γεξκαλία ην θίλεηξν ήηαλ ε ζεσξία πεξί «δσηηθνχ ρψξνπ»
ησλ Haushofer θαη Ratzel, κε επνηθνδφκεκα ηνλ εζληθνζνζηαιηζκφ, γηα ηε κεηαπνιεκηθή Οσζία ήηαλ ν απφιπηνο έιεγ-
ρνο άιισλ ρσξψλ, κε επνηθνδφκεκα ηνλ καξμηζηηθφ δηεζληζκφ. Νη επξσπατθέο ρψξεο ηεο rimland, ηνπ παξάθηηνπ ηφ-
μνπ, έπξεπε λα νξγαλσζνχλ ζηξαηησηηθά γηα ηε ζπγθξάηεζε-αλάζρεζε (containment) ησλ δπλάκεσλ ηεο θαξδηάο.
Πηηο επξσπατθέο ρψξεο επεβάιιεην πιένλ λα πξνζηεζνχλ θαη νη ππεξαηιαληηθέο, νη Ζ.Ξ.Α. θαη ν Θαλαδάο, πνπ είραλ
απνδεηρζεί απαξαίηεηεο θαη ζηνπο δχν πνιέκνπο. Κε ην βηβιίν ηνπ «The Geography of Peace» πνπ θπθινθφξεζε ην
1944, ν Spykman αζπαδφκελνο ηε γεληθή αληίιεςε ηνπ Mackinder, έζεζε ηηο πξψηεο βάζεηο γηα ηε γεσπνιηηηθή ζχι-
ιεςε ηνπ Λαηντθνχ ζρεδηαζκνχ. Ξάλσ ζηε δηθή ηνπ αξρηηεθηνληθή νηθνδνκήζεθε ιίγα ρξφληα αξγφηεξα, ην 1949, ε
Αηιαληηθή Ππκκαρία, ν Νξγαληζκφο ΛΑΡΝ, πέληε κε έμε ρξφληα κεηά ηε ζεσξεηηθή δηαηχπσζε ηεο αλαγθαηφηεηφο ηνπ,
σο αθξνγσληαίνπ ιίζνπ, γηα ηε δηαζθάιηζε ηεο εηξήλεο (έζησ θαη σο εηξήλεο ηνπ ηξφκνπ – ιφγσ ηεο ππξεληθήο απεη-
ιήο) θαη ηελ εμαζθάιηζε ηνπ Γπη. Θφζκνπ.
Απφ θαζαξά γεσπνιηηηθήο απφςεσο, ην ηφμν αλαζρέζεσο ήηαλ ειιηπέο ρσξίο ηνλ ειιεληθφ ρψξν. Θαηφπηλ
απηνχ, πξνζεθιήζε θαη ην έηνο 1952 πξνζερψξεζε ζην ΛΑΡΝ θαη ε Σψξα καο. Γηα ηελ Διιάδα, ν Mackinder είρε ήδε
γξάςεη, φηη….. «ε θαηάθηεζή ηεο απφ κία ηζρπξή ρεξζαία Γχλακε ζα δψζεη πηζαλφηαηα ζε απηή ηε Γχλακε
ηε δπλαηφηεηα ηνπ ειέγρνπ φιεο ηεο Ξαγθφζκηαο Λήζνπ». Ζ πξνζρψξεζε ηεο Σψξαο καο ήηαλ ε πξψηε κεηα-
πνιεκηθά απφ ηηο δχν κεγάιεο ηεο επηινγέο πςειήο ζηξαηεγηθήο, κε γεσζηξαηεγηθά θαη γεσνηθνλνκηθά θξηηήξηα. Ζ
δεχηεξε ήηαλ ε έληαμή καο ζηελ Δ.Δ. Κε ηελ πξψηε απνβιέςακε ζηε δηαζθάιηζε ηεο παξακνλήο καο ζηνλ ειεχζεξν
θφζκν ηεο Γχζεσο, κε ηε δεχηεξε απνβιέςακε ζηελ νηθνλνκηθή,αιιά θαη ζηελ πνιηηηθή ελδπλάκσζή καο. Ρν ίδην έ-
9

10. ηνο, 1952, πξνζερψξεζε ζην ΛΑΡΝ θαη ε Ρνπξθία θαη ηξία ρξφληα αξγφηεξα ζπγθξνηήζεθε ν CENTO (Central Treaty
Organization), κε ηνλ νπνίν ην ηφμν ζπκπιεξψζεθε κε ηηο λφηηεο αζηαηηθέο ρψξεο, Ηξάθ, Ηξάλ θαη Ξαθηζηάλ.
Θπξίεο θαη Θχξηνη,
Πρεηηθά κε ηε ζεκαζία ηεο γεσπνιηηηθήο δηαζηάζεσο ηεο Σψξαο καο, ζα πξέπεη λα πξνζζέζνπκε φηη απηή ζπ-
λεπηθνπξείηαη θαη απφ ην πνιηηηθφ, πνιηηηζκηθφ θαη θνηλσληθφ επνηθνδφκεκα ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ γεσγξαθηθνχ θαη γεσ-
θπζηθνχ ρψξνπ. Ζ ζηαζεξή πνιηηηθή δνκή θαη ην δεκνθξαηηθφ πνιίηεπκα, ην πινχζην ηζηνξηθφ παξειζφλ, ε πιεζπζκη-
αθή νκνηνγέλεηα κε ηελ έλλνηα ηεο εζληθήο θαη ζξεζθεπηηθήο απηνζπλεηδεζίαο, ε παξάδνζε θαη νη αμίεο ηεο δσήο, είλαη
παξάκεηξνη ή κάιινλ ζπληειεζηαί ηεο γεσπνιηηηθήο βαξχηεηνο ηεο Σψξαο, καδί κε ηε γεσζηξαηεγηθή θαη ηελ φπνηα
γεσνηθνλνκηθή παξνπζία ηεο. Αθφκε θαη ε δπλακηθφηεο ηνπ απνδήκνπ ειιεληζκνχ, θαηαιιήισο αμηνπνηνπκέλνπ, είλαη
ζπληειεζηήο ππνινγίζηκνο. Δίλαη, ε Σψξα, έλαο κηθξφο παίθηεο ζηε δηεζλή ζθελή, φκσο είλαη ζνβαξφο παίθηεο γηα ηνλ
πεξίγπξφ ηεο, κε ηελ πξνυπφζεζε φηη θαη ε ηδία ζπκπεξηθέξεηαη ζνβαξά.
Πήκεξα, ζηα 10 θαη πιένλ ρξφληα ηνπ κεηαςπρξνπνιεκηθνχ θφζκνπ καο, ε Γεσπνιηηηθή θαη ζπλαθφινπζα ε
Άκπλα, πξνθαινχληαη απφ λέαο κνξθήο απεηιέο, ηηο θαινχκελεο θαη αζχκκεηξεο, κε πξψηε ηε δηεζλή ηξνκνθξαηία. Ζ
δεδνκέλε ρσξνζεζία ηνπ Ρφπνπ καο δελ ηνλ αθήλεη αλεπεξέαζην απφ ηηο επηπηψζεηο. Έηζη είκεζα κάξηπξεο ηεο κεηα-
λάζηεπζεο ιαζξαίαο ή κε, ηνπ νξγαλσκέλνπ εγθιήκαηνο, ηεο δξάζεο κηαο εζσηεξηθήο ηξνκνθξαηίαο θαη θαζφινπ ι η-
γφηεξν ησλ θηλδχλσλ απφ ηελ αιφγηζηε δηάδνζε ησλ φπισλ καδηθήο θαηαζηξνθήο θαη ηελ κε αλαηάμηκε πεξηβαιινληη-
θή θζνξά. Θαη ελψ νη λέεο απεηιέο θαινχλ ζε δηεζλή ζπλεξγαζία γηα ηελ αληηκεηψπηζή ηνπο, ν θφζκνο καο, ηδηαίηεξα ν
επξσαηιαληηθφο θφζκνο, δηράδεηαη σο πξνο ηε κεζφδεπζε ηεο δξάζεο ηνπ γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ απεηιψλ, κε ηηο
ΖΞΑ λα αθνινπζνχλ κίαλ εγεκνληθή πνξεία πνπ κάιινλ απνδεηθλχεηαη αληηπαξαγσγηθή (πεξίπησζε Ηξάθ). Κέζα
ζ΄απηφ ην λέν πεξηβάιινλ αζθαιείαο, ε Σψξα απφ κφλε ηεο, αιιά θαη ζπιινγηθά, κέζα απφ ηνπο δηεζλείο νξγαληζκν-
χο ησλ νπνίσλ είλαη κέινο, θπξίσο ηελ Δ.Δ. θαη ην ΛΑΡΝ, θαιείηαη λα δηαζθαιίζεη ηελ επηβίσζε θαη ην κέιινλ ηεο.
Νιφθιεξε ε νκηιία ΔΓΥ
http://www.elesme.gr/elesmegr/periodika/t19/t19_08.htm
3. Ζ Γεσπνιηηηθή Ππλείδεζε ηεο Νξζνδνμίαο
Σξηζηίλα Ξ. Κέιιηνπ
Γηδάθησξ Νηθνλνκηθήο Γεσγξαθίαο-Γεσπνιηηηθήο
Ζ Λ/Α Κεζφγεηνο θαη ηα Βαιθάληα απνηεινχλ πεξηνρέο πνπ δηαδξακάηηζαλ ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ αλζξψπηλε Ηζηνξία θαη
νη νπνίεο ζηηο παξνχζεο ζπλζήθεο ζπλδένληαη κε ηνλ παξάγνληα «ελέξγεηα» θαη ηνλ παξάγνληα «ελεξγεηαθνί πφξνη».
Πηελ Λ/Α Κεζφγεην θαη ηα Βαιθάληα επίζεο, ε Νξζνδνμία απνηειεί βαζηθφ ζπλδεηηθφ θξίθν πνπ ελψλεη απφ ηα ρξφληα
ηνπ Βπδαληίνπ έσο ζήκεξα ηνπο πιεζπζκνχο ησλ πεξηνρψλ απηψλ κε έλα εληαίν ζξεζθεπηηθφ παξειζφλ.
Ζ δηαζχλδεζε επνκέλσο «Νξζνδνμίαο» θαη «Γεσπνιηηηθήο» είλαη πέξα σο πέξα αιεζηλή θαη ππαξθηή. Ν «δεζκφο» απ-
ηφο είλαη ζε ζέζε λα θαηαδείμεη ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ε Νξζνδνμία κπνξεί λα αλαγλσξηζζεί σο ελεξγφο παξάγνληαο
ηνπ ζχγρξνλνπ παγθφζκηνπ γίγλεζζαη.
H ηζηνξία ηεο Δπξψπεο έρεη εμειηρζεί κε βάζε δηάθνξνπο γεσγξαθηθνχο «ππξήλεο»:
Β/Γ Δπξψπε, Λ/Γ Δπξψπε, Θεληξηθή Δπξψπε, Λ/Α Δπξψπε, Αλαηνιηθή Δπξψπε-Οσζία. Απφ απηνχο ηνπο «ππξήλεο»
ζεσξνχκε φηη, ζρεηηθά κε ηελ παξνχζα κειέηε, απηφο ηεο Αλαηνιηθήο Δπξψπεο-Οσζίαο ρξήδεη ηδηαίηεξεο αλάιπζεο
απφ θνηλνχ κε απηφλ ηεο Λ/Α Δπξψπεο- Λ/Α Κεζνγείνπ.
Ζ αλαηνιηθή πιεπξά ηεο Δπξψπεο απνηειείηαη απφ ηέζζεξηο, ηδηαηηέξσλ πνιηηηζκηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ, «θφζκνπο»:
ηνλ ξψζν-νπθξαληθφ, ηνλ βαιηηθφ, ηνλ θέληξν-επξσπατθφ, θαη ηνλ βαιθαληθφ. Ζ αλαηνιηθή πιεπξά ηεο Κεζνγεηαθήο
ιεθάλεο απνηειείηαη, απφ άπνςε ζξεζθεηψλ, απφ ηξεηο «θφζκνπο»: ηνλ ρξηζηηαληθφ, ηνλ κνπζνπικαληθφ θαη ηνλ ηνπ-
δατθφ. Ζ πνιηηηθή ζηαζεξφηεηα απηψλ ησλ «θφζκσλ», απνηειεί δήηεκα πςίζηεο ζεκαζίαο γηα ηελ νηθνλνκηθή επεκεξία
ηεο Γχζεο, κηαο θαη απηέο νη πεξηνρέο απνηεινχλ ηνλ «νκθάιην ιψξν» κεηαμχ ηεο αλαπηπγκέλεο νηθνλνκηθά Δπξψπεο
θαη ησλ πεξηνρψλ πνπ «ζηεξίδνπλ» ηελ αλάπηπμε απηή. Ραπηνρξφλσο, νη ηειεπηαίεο απηέο πεξηνρέο απνηεινχλ ηνλ
μεραζκέλν «κε πιηζηηθφ ππξήλα» απφ ηνλ νπνίν άληιεζε ε Γπηηθή Δπξψπε φιεο ηηο πλεπκαηηθέο, εζηθέο, ζξεζθεπηηθέο
αληηιήςεηο πνπ ηελ βνήζεζαλ ζηελ νηθνδφκεζε εθείλσλ ησλ πηπρψλ ηνπ πνιηηηζκνχ ηεο, νη νπνίεο ζηάζεθαλ επσθε-
ιείο γηα ηνλ άλζξσπν.
Πηε Λ/Α Κεζφγεην θαη ηα Βαιθάληα ε Νξζνδνμία απνηειεί βαζηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο πνιηηηζκηθήο ηαπηφηεηαο ησλ
πιεζπζκψλ. Απνηειεί ζπλδεηηθφ θξίθν πνπ ελψλεη, απφ ηα ρξφληα ηνπ Βπδαληίνπ έσο ζήκεξα, ηνπο πιεζπζκνχο απην-
χο κε έλα εληαίν ζξεζθεπηηθφ παξειζφλ. Δίλαη ζεκείν αλαθνξάο ζηηο παξαδφζεηο θαη ηηο ηέρλεο ησλ ιαψλ απηψλ θαη
απνηειεί, ελ κέξεη, ηελ πεγή ηεο εζληθήο ηνπο αθχπληζεο αιιά θαη δηαζέηεη ζεκαληηθή επηξξνή ησλ πνιηηηθψλ ηνπο
ζρεδηαζκψλ. Ζ Νξζνδνμία ζηνλ ρψξν ηεο Λ/Α Κεζνγείνπ θαη ησλ Βαιθαλίσλ, κε ηνλ εδψ θαη αηψλεο δηκεξή αληαγ σ-
ληζκφ ηεο κε ηνλ κνπζνπικαληθφ θφζκν αιιά θαη ηνλ δπηηθφ ρξηζηηαληζκφ, πνπ αληηπξνζσπεχεηαη θπξίσο απφ ηνλ Οσ-
καηνθαζνιηθηζκφ, απνηέιεζε θαη απνηειεί νξγαληθφ ζηνηρείν πνηθίισλ εζληθψλ αλαγελλήζεσλ θαη εζληθψλ αλεμαξηεζη-
ψλ. Πε έλα γεληθφηεξν πιαίζην, ε έλλνηα ηεο εζληθήο ηαπηφηεηαο ζηνλ παξαπάλσ γεσγξαθηθφ ρψξν, αιιά θαη ηνπ εζ-
ληθνχ γεσγξαθηθνχ πξνζδηνξηζκνχ, δελ κπνξεί λα έρεη λφεκα δίρσο ηελ κφληκε αλαθνξά ζηελ πνιηηηζκηθή θαη ζξεζ-
θεπηηθή επηξξνή. Θαη εηδηθφηεξα, ηφζν ηα εδαθηθά ζηνηρεία φζν θαη ηα εζληθά ηδενινγήκαηα πνπ έρνπλ ελ κέξεη δηα-
κνξθσζεί απφ ηηο ζξεζθεπηηθέο πξαγκαηηθφηεηεο, ηηο νθεηιφκελεο ζηελ Νξζνδνμία. Ζ Λ/Α Κεζφγεηνο θαη ηα Βαιθάληα
απνηεινχλ πεξηνρέο πνπ δηαδξακάηηζαλ ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ αλζξψπηλε Ηζηνξία θαη νη νπνίεο ζηηο παξνχζεο ζπλζ ή-
θεο ζπλδένληαη κε έλαλ απφ ηνπο ζπνπδαηφηεξνπο παξάγνληεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ δηαηήξεζε ηνπ πςεινχ βηνηηθνχ
επηπέδνπ, ην νπνίν ε αλζξσπφηεηα κε πνιινχο θφπνπο έρεη θαηνξζψζεη λα δηαζθαιίζεη: ηνλ παξάγνληα «ελέξγεηα»
θαη «ελεξγεηαθνί πφξνη». Πχκθσλα κε ηα παξαπάλσ, ε εμαζθάιηζε ηνπ «πιηθνχ» παξάγνληα -δει. ηεο «ελέξγεηαο»-
ζπλδέεηαη κε ηελ εμαζθάιηζε «εξεκίαο» ζηηο πξναλαθεξζείζεο «πνιηηηζκηθέο» πεξηνρέο, ζηηο νπνίεο ηα πάζε -δει. ε
κε ινγηθή- κπνξνχλ λα απνηειέζνπλ ην θπηίιη δηαθφξσλ θνηλσληθψλ, πνιηηηθψλ θαη ζξεζθεπηηθψλ εθξήμεσλ. Έλα
ζθίξηεκα θαη κφλν ζηελ παξαπάλσ πεξηνρή, πεξηνρή φπνπ ε Νξζνδνμία δηαδξακαηίδεη έλαλ απφ ηνπο πην ζεκαληηθνχο
πνιηηηζηηθνχο ξφινπο ζηνλ θφζκν, αξθεί γηα λα κεηαβιεζεί ε γεσπνιηηηθή ηζνξξνπία ζε παγθφζκην γεσπνιηηηθφ θπθ-
ιψλα. Θαη αθξηβψο επεηδή ε Νξζνδνμία απνηειεί ηνλ αηψλην θαηαιχηε ππνθσζθνπζψλ ζπκπεξηθνξψλ, γίλεηαη αληη-
10

11. ιεπηφ φηη ε Νξζνδνμία κπνξεί λα απνηειέζεη ζεκαληηθφ παξάγνληα γηα ηελ νκαιή επίιπζε ησλ ζνβαξψλ πξνβιεκά-
ησλ ηεο αλζξσπφηεηαο, επεηδή έρεη ηελ δπλαηφηεηα λα πξνζθέξεη ηελ πλεπκαηηθή δηάζηαζε πνπ ηφζν ιείπεη ζήκεξα.
Πε απηφ ην ζεκείν, πξνθεηκέλνπ λα γίλνπλ θαηαλνεηά ηα πξναλαθεξφκελα, πξαγκαηνπνηνχκε κηα πεξηγξαθή ηνπ γεσ-
πνιηηηθνχ ράξηε ηεο ιεθάλεο ηεο Κεζνγείνπ, φπσο απηφο εκθαλίδεηαη κε ηα ζεκεξηλά δεδνκέλα.
Ζ Κεζφγεηνο νξίδεη έλαλ νξηδφληην άμνλα αγγινζαμνληθήο επηξξνήο κε 4 «ζεκεία ζηήξημεο»:
α) Γηβξαιηάξ
β) Κάιηα
γ) Θξήηε
δ) Θχπξνο
Πεκαληηθνί νδνί εκπνξίνπ, επηθνηλσληψλ αιιά θαη ζηξαηεγηθήο ζεκαζίαο,
είλαη νη 2 θάζεηνη σο πξνο ηνλ νξηδφληην άμνλα:
α) Αδξηαηηθή
β) Αηγαίν
Πηελ πεξίπησζή καο ζα επηθεληξσζνχκε ζηνλ άμνλα ηνπ Αηγαίνπ θαη ζην αλαηνιηθφ άθξν ηνπ νξηδφληηνπ άμνλα.
i) Αηγαίν: Δίλαη αδηακθηζβήηεην θαη ηζηνξηθά απνδεδεηγκέλν φηη ε πεξηνρή ηνπ Αηγαίνπ αιιά θαη ηεο «ζχξαο» ηνπ Βνζ-
πφξνπ θαζφξηζαλ ζεκαληηθέο γεσπνιηηηθέο εμειίμεηο ήδε απφ ηελ επνρή ηνπ Σαιθνχ. Ξνιιψ δε κάιινλ, ηνλ 20ν αηψ-
λα, φηαλ θαη δηακνξθψζεθε ε ζεκεξηλή πνιηηηθφ-νηθνλνκηθή ηζρχο ηεο Γχζεο, ε νπνία ζηεξίρηεθε ζηελ εθκεηάιιεπζε
ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ θαη ησλ θπζηθψλ πξψησλ πιψλ ηεο Δγγχο θαη Κέζεο Αλαηνιήο.
Δηδηθφηεξα ζε φ,ηη έρεη λα θάλεη κε ηελ ζρέζε Διιάδνο/Ρνπξθίαο -ζρέζε πνπ ππαγνξεχεηαη πξσηίζησο απφ γεσγξαθη-
θνχο ιφγνπο- κπνξεί θάπνηνο εχθνια λα παξαηεξήζεη φηη ε πεξηνρή ηνπ Αηγαίνπ δελ αμηνπνηήζεθε απφ ειιεληθήο πιε-
πξάο φζν έπξεπε, ρξεζηκνπνηνχκελε σο γεσπνιηηηθφ δηαθχβεπκα, ζε αληίζεζε κε ηελ Ρνπξθηθή πιεπξά, ε νπνία δηεθ-
δηθνχζε κεξίδην ηεο θπξηαξρίαο ηεο επί ηνπ Αηγαίνπ, ρξεζηκνπνηψληαο σο «κνριφ» ηελ ζπνπδαηφηεηα ηνπ δηαχινπ
Βνζπφξνπ-Γαξδαλειίσλ. Κε ηνλ ηξφπν απηφ ε Ρνπξθία ζπλέρηζε θαη ζπλερίδεη ηελ επηηπρεκέλε πνιηηηθή ε νπνία εδξά-
δεηαη ζην φηη απηή απνηειεί ηελ κνλαδηθή «γέθπξα»1 κεηαμχ δπν επείξσλ: Δπξψπεο θαη Αζίαο. Δκθαλίδεηαη δε ε Ρν-
πξθία ηδηαηηέξσο εληζρπκέλε ζηελ άζθεζε ηεο πνιηηηθήο απηήο φρη κφλν επεηδή πξνβάιεη επηηπρψο ηα ηειεπηαία 80
ρξφληα ηελ θνηλή αληίιεςε πνιηηηθψλ, ζηξαηησηηθψλ θαη νηθνλνκηθψλ ηζπλφλησλ, πεξί θνηλνχ νθέινπο θαη θηλδχλσλ,
αιιά θαη δηφηη εθκεηαιιεχηεθε φζν ην δπλαηφλ θαιχηεξα ηελ λέα δηακφξθσζε ηζνξξνπηψλ πνπ πξνέθπςαλ κεηά ην
1991 θαη ην 2003 ηφζν ζηελ Κέζε Αλαηνιή φζν θαη ζηελ πξψελ Αλαηνιηθή Δπξψπε.
Πην πιαίζην ηνπ παγθνζκίνπ «παηγλίνπ» ηζνξξνπηψλ ηζρχνο, κηα απφ ηηο ζεκαληηθέο παξακέηξνπο ηεο άζθεζεο εμσηε-
ξηθήο πνιηηηθήο ήηαλ θαη είλαη απηή ηνπ πνιηηηζκνχ. Πηελ έλλνηα ηνπ πνιηηηζκνχ βεβαίσο εκπεξηέρεηαη θαη ε ζξ εζθεία.
Ζ ζεκαζία ηεο ζξεζθείαο γηα ην ζχκπινθν ηεο Λ/Α Κεζνγείνπ, θαη εηδηθφηεξα γηα ηελ Διιάδα, γίλεηαη εχθνια θαηαλ ν-
εηή, αλ ζθεθηνχκε φηη ζηηο πεξηνρέο απηέο δηαβηνχλ θνηλσλίεο νη νπνίεο έρνπλ δνκεζεί βάζεη αξηζηνηειηθψλ θαη ηνπδα-
τθψλ πξνηχπσλ. Άξα νη θνηλσλίεο απηέο πξνζδίδνπλ ηδηαίηεξε ζεκαζία ζην «ζπλαίζζεκα» σο παξάγνληα δεκηνπξγίαο
θνηλσληθψλ ζρέζεσλ θαη θαη΄ επέθηαζε, πνιηηηθήο.
ii) Αλαηνιηθφ άθξν αγγινζαμνληθνχ άμνλα επηξξνήο (Λ/Α Κεζφγεηνο)
Ζ ζεκαζία ηεο πεξηνρήο απηήο είλαη άκεζα ζπλδεδεκέλε κε ηηο εμειίμεηο ζηνλ πξναλαθεξζέληα γεσγξαθηθφ ρψξν,
δειαδή απηφλ ηνπ Αηγαίνπ. Υο Λ/Α Κεζφγεην ζα νξίζνπκε ηελ πεξηνρή πνπ πεξηιακβάλεη ηελ Θχπξν, ηελ Αίγππην θαη
ηελ Δγγχο Αλαηνιή. Ζ Θχπξνο πξνβάιεη σο «παξαηεξεηήξην» απ' φπνπ επνπηεχνληαη ηα ηεθηαηλφκελα ζε έλαλ ηεξάζ-
ηην γεσγξαθηθφ ρψξν πνπ πεξηιακβάλεη ηνλ Θαχθαζν, ηελ Θεληξηθή Αζία, ηελ ιεγφκελε Λ/Γ Αζία (Αθγαληζηάλ, Ξα-
θηζηάλ, Ηξάλ, Ξεξζηθφ Θφιπν) θαη βεβαίσο ηα θξάηε πνπ αλήθνπλ ζηα απέλαληη απφ ηελ Θχπξν παξάιηα (Ππξία, Ιίβα-
λν, Ηζξαήι). Βεβαίσο, ζηελ πεξηνρή ηεο Λ/Α Κεζνγείνπ θαηαιήγνπλ (αιιά θαη ζρεδηάδνληαη) ζεκαληηθφηαηνη ελεξγεη-
αθνί αγσγνί νη νπνίνη απφ θνηλνχ κε ηελ δηψξπγα ηνπ Πνπέδ θξαηνχλ ηελ επεκεξία θαη ηελ νηθνλνκηθή επηβίσζε ηεο
Γχζεο ζηα ζεκεξηλά επίπεδα. Δπίζεο, ηδίαο θαη ίζσο ζπνπδαηφηεξεο ζεκαζίαο είλαη ην γεγνλφο φηη ζηελ Λ/Α Κεζφγεην
εληνπίδεηαη ν λένο «ερζξφο» ηεο Γχζεο, δειαδή ην Ηζιάκ, φπσο απηφ εξκελεχεηαη θαη παξεξκελεχεηαη γηα ηελ επηδίσ-
με ζηξαηεγηθψλ θαη άιισλ ζθνπψλ.
Απφ ηα παξαπάλσ πξνθχπηεη φηη ε Ρνπξθία είλαη ζρεδφλ ππνρξεσκέλε λα αζθεί επηζεηηθή εμσηεξηθή πνιηηηθή, αθνινπ-
ζψληαο ηηο «γξακκέο» ηεο λέαο παγθφζκηαο ηάζεο πνπ ππαγνξεχεη φηη ηνλ ζεκαληηθφηεξν ξφιν ζήκεξα δηαδξακαηίδν-
πλ νη ηδέεο/ηδενιεςίεο θαη νη «πνιηηηζκηθέο/πνιηηηζηηθέο επηζέζεηο».
Κεζνχζεο ηεο παγθφζκηαο αλαθαηαλνκήο ηζνξξνπηψλ ηζρχνο ην 1991, εθιέγεηαη ζηνλ Νηθνπκεληθφ Θξφλν ν θ. Βαξζν-
ινκαίνο. Απφ εθείλε ηε ζηηγκή παξαηεξείηαη έλα εληππσζηαθφ «άλνηγκα» ηνπ Νηθνπκεληθνχ Ξαηξηαξρείνπ, επηθεληξσ-
κέλν θπξίσο ζηηο ζεκαληηθέο νηθνινγηθέο -θαη φρη κφλν- δξαζηεξηφηεηεο ηνπ Ξαηξηάξρε.
Νη δξαζηεξηφηεηεο απηέο είραλ σο ππξήλα ηα ιεγφκελα «Δλ Ξισ» νηθνινγηθά Ππλέδξηα -πνπ δηεμήρζεζαλ ηα έηε
1995, 1997, 1999, 2002 θαη 2003 ζηηο πεξηνρέο ηνπ Αηγαίνπ, Καχξεο Θάιαζζαο, Γνχλαβε, Αδξηαηηθήο θαη Βαιηηθήο
αληηζηνίρσο ππφ ηελ αηγίδα ηνπ Νηθνπκεληθνχ Ξαηξηαξρείνπ- θαη αμίδεη λα ηνληζηεί φηη ν ζηφρνο ηνπο ήηαλ πςειφο,
φπσο επίζεο θαη ε επηξξνή ηνπο αλ δεη θάπνηνο ην status ησλ ζπκκεηερφλησλ. Ρν ζεκαληηθφηεξν απνηέιεζκα φισλ -
ησλ κέρξη ηψξα- πξαγκαηνπνηεζέλησλ Ππλεδξίσλ είλαη φηη εθηφο απφ ηελ επαηζζεηνπνίεζε ηεο παγθφζκηαο θνηλφηεηαο
γηα ηα δεηήκαηα πεξηβάιινληνο, έγηλε πξαγκαηηθφηεηα θαη ε εκπινθή δηεζλψλ ζεζκηθψλ δξψλησλ πνπ δηαζέηνπλ ηδηαί-
ηεξν θχξνο ζηηο πεξηνρέο πνπ πξαγκαηνπνηήζεθαλ ηα «Δλ Ξισ» Ππλέδξηα.
Κε ηνλ ηξφπν απηφ φρη κφλν αλαβαζκίζηεθε ην θχξνο ηνπ Νηθνπκεληθνχ Ξαηξηαξρείνπ, αιιά ηνπ δφζεθε ε δπλαηφηεηα
λα έξζεη ζε επαθή κε εγλσζκέλεο ηθαλφηεηαο θαη επηξξνήο άηνκα, ηα νπνία ζα κπνξέζνπλ λα αληηιεθζνχλ ηνλ ξφιν
πνπ επηζπκεί λα δηαδξακαηίζεη ην Νηθνπκεληθφ Ξαηξηαξρείν. Αμηνζεκείσην είλαη ην γεγνλφο φηη πέξα απφ ην πξφδειν
ελδηαθέξνλ πνπ παξνπζηάδεη ε νπζία ησλ Ππλεδξίσλ, κε φιεο ηηο πξνεθηάζεηο πνπ θάηη ηέηνην κπνξεί λα ιάβεη, ην Νη-
θνπκεληθφ Ξαηξηαξρείν πξαγκαηνπνίεζε κηα πξνζπάζεηα «αλνίγκαηνο», κηα αλαδήηεζε λέσλ νξηδφλησλ θαη λέαο ινγη-
11