2. İSPANYA
Temel Sosyal ve Ekonomik Göstergeler
Temel Ekonomik Göstergeler
2007
2008
2009
2010
2011
2012b
GSYİH (milyar dolar, cari fiyatlarla)
1.444
1.599
1.460
1.396
1.494
1.359
GSYİH (milyar avro, cari fiyatlarla)
1.053
1.088
1.048
1.051
1.073
1.063
Reel Büyüme Oranı (%)
Cari İşlemler Dengesi (milyar dolar)
3,5
0,9
-3,7
-0,1
0,7
-2,2
-144,5
-154,5
-75,3
-64,3
-52,3
-35,3
-10
-9,7
-5,2
-4,6
-3,5
-2,6
31.936
35.134
31.904
30.377
32.383
29.633
32.277
Cari İşlemler Dengesi (GSYİH’deki payı, %)
Kişi Başına GSYİH (dolar, cari fiyatlarla)
32.008
33.208
32.179
31.842
32.603 c
İşsizlik Oranı (%, ort.)
8,3
11,4
18
20,1
21,7
22,7
Enflasyon Oranı (%, ort., TÜFE)
2,8
4,1
-0,2
2
3,1
2
Enflasyon Oranı (%, ort., ÜFE)
3,6
6,5
-3,4
3,2
6,9
4,6
Kişi Başına GSYİH (dolar, PPP*)
Kredi Faiz Oranı (%, ort.)
6,6
7,4
7
7,2
8,1
7,4
Döviz Kuru ($/€, yıl sonu)
1,46
1,39
1,43
1,34
1,29
1,28
İhracat (fob, milyar dolar)
264,1
284,7
228,7
253
309,6
305,4
İthalat (fob, milyar dolar)
-389,3
-411,3
-287,7
-315,3
-364,9
-343,8
653,4
696,0
516,4
568,3
674,5
649,2
-125,2
-126,6
-59
-62,4
-55,3
-38,4
Dış Ticaret Hacmi (fob, milyar dolar)
Dış Ticaret Dengesi (milyar dolar)
Kaynak: The Economist Intelligence Unit
b EIU tahmini, c EIU projeksiyonu, * Satınalma Gücü Paritesi (Purchasing Power Parity)
Temel Sosyal Göstergeler
Resmi Adı
İspanya Krallığı (Reino de España)
Nüfus
47,2 milyon (Ocak 2011)
Dil
İspanyolca (Baskça ve Katalanca da yaygın kullanılan resmi dillerdir)
Din
Katolik
Yüzölçümü
504,030 km 2
Başkent (nüfus)
Madrid (3,3 milyon)
Başlıca Şehirleri
(nüfus)
Barselona (1,6 milyon), Valencia (798 bin), Sevilla (703 bin), Zaragoza (675 bin),
Malaga (568 bin)
Yönetim Şekli
Anayasal Monarşi ve Parlamenter Demokrasi
Kral
Juan Carlos I
Para Birimi
Avro (€)
Üyesi Olduğu Uluslararası Kuruluşlar
-, 2013
2 / 47
Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir
ortamda dağıtımı yasaktır.
3. Avrupa Birliği (European Union - EU), Ekonomik ve Parasal Birlik (Economic and Monetary Union EMU), Avrupa Konseyi (Council of Europe), Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (Organisation for
Economic Co-operation and Development - OECD), Dünya Bankası (WB), Uluslararası Para Fonu
(International Monetary Fund - IMF), Dünya Ticaret Örgütü (World Trade Center - WTO), Birleşmiş
Milletler (United Nations - UN), Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD), Avrupa
Yatırım ve Kalkınma Bankası (European Bank for Reconstruction and Development - EBRD), Afrika
Kalkınma Bankası (African Development Bank - AfDB), Asya Kalkınma Bankası (Asian Development
Bank - AsDB), Amerika Ülkeleri Kalkınma Bankası (Inter-American Development Bank - IADB veya
IDB), Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (North Atlantic Treaty Organization - NATO)
Kaynak: http://www.spainbusiness.gen.tr
Genel Bilgiler
Coğrafi Konum
Yüzölçümü 505.182 km2 olan İspanya, Avrupa Birliği’nin ve Batı Avrupa’nın Fransa’dan sonra en büyük
ikinci ülkesi olarak Avrupa kıtasının güneybatısında bulunan İber Yarımadası'nda yer almaktadır. Bu
yarımadanın dışında Akdeniz'deki Balear Adaları, Afrika'nın kuzeyindeki Ceuta ve Melilla şehirleri ve
Atlantik Okyanusu'ndaki Kanarya Adaları da İspanya ulusal sınırları içindedir. İspanya batıda yine İber
Yarımadası’nda bulunan Portekiz, kuzeyde Fransa, ve güneyde Birleşik Krallık’a bağlı Cebelitarık ile
komşudur.
Ülkenin başlıca şehirleri, başkent Madrid, Barselona, Valensiya, Seville, Zaragoza ve Malaga olarak
sıralanabilir.
Batı Avrupa’nın neredeyse en geniş topraklarına ve en az nüfus yoğunluğuna sahip ülkesi olan
İspanya’da iklim ve coğrafya oldukça değişken bir yapı sergilemektedir. Deniz seviyesinden 610 metre
yüksekte olan Meseta Platosu, gerek çorak toprakları gerekse kötü iklim koşullarından dolayı
Avrupa’nın en verimsiz alanlarından biridir. Bununla beraber, başkent Madrid ekonomik olmaktan çok
politik nedenlerle bu platonun merkezine kurulmuştur.
Ülke nüfusu ve ekonomik faaliyetler çoğunlukla ülkenin sahil bölgelerinde ve ülkeyi kesen iki önemli
nehrin etrafındaki vadilerde yoğunlaşmıştır. Bu nehirler kuzeyde Ebro ve güneyde Guadalquivir
nehirleridir. Ebro nehri, Akdeniz'e dökülürken denizciliğe elverişli tek nehir olan Guadalquivir Sevilla
şehrinden geçer.
Avrupa'da İsviçre'den sonra ikinci en dağlık ülke olan İspanya’da, plato ve yüksek ovaları çevreleyen
dağların batı kesimleri hariç, yarımadanın beşte ikisinden fazlasını sıradağlar kuşatır.
Ülkenin kuzeybatı bölgesinde Kuzey Atlantik etkisiyle yağışlar bol ve iklim ılımandır. Akdeniz
sahillerinde ise kışlar ılık ve yağışsız, yazlar sıcak geçer. Kuzey doğu sahillerinde yaz yağışları yeterli
düzeydeyken güney doğu sahillerinde yağışların yetersizliği özellikle meyve üretiminin yoğun olduğu
bu bölgede sulama sistemlerine başvurulması gereğini doğurmaktadır. Guadalquivir nehrinin geniş
tarım alanları sağladığı güney İspanya’da da yağışların az olmasından dolayı sık sık kuraklıklar
yaşanmaktadır. Ülkenin iç kısımlarında ve 1.200 metreyi aşan dağlık kesimlerde kara iklimi yaşanır.
Diğer taraftan, Kanarya Adaları'nda tropikal bir iklim hakimdir.
Siyasi ve İdari Yapı
İspanya Anayasal Parlamenter Monarşi ile yönetilmektedir. Devlet başkanı Kral I. Juan Carlos’tur.
Yasama, Temsilciler Meclisi (Congreso de los Diputados) ve Senato (Senado) olmak üzere İki Kamaralı
Ulusal Meclis (Cortes Generales)’ten oluşmaktadır. Yürütme Başbakan ve Bakanlar Kurulu tarafından
gerçekleştirilmektedir.
İspanya Meclisi, 350 milletvekili ve 264 senatörden oluşur. Ülkede her dört yılda bir seçim yapılır.
Başbakan Kongre tarafından seçilmektedir.
Ülke; kentler, eyaletler ve özerk bölgelere ayrılmıştır. İspanya’da idari açıdan 17 özerk bölge (Endülüs,
Aragon, Asturya, Kastilya-La Mancha, Valensiya, Extremadura, Galiçya, Rioja, Madrid, Murcia, Navarra,
Balear Adaları, Bask Ülkesi, Kanarya Adaları, Kantabriya, Kastilya ve Leon ve Katalunya) ile Kuzey
Afrika kıyısında 2 özerk şehir (Ceuta ve Melilla) bulunmaktadır. Yedi özerk bölgenin her biri (Asturias,
Balearic Adaları, Cantabria, La Rioja, Madrid, Murcia, ve Navarre) aynı zamanda bir ildir. Her özerk
bölge kendi yasalarını uygular. Devlet bunları tanımanın yanısıra kendi yasal düzenlemesinin bir parçası
olarak korumaktadır.
General Franco’nun, 1975 yılındaki ölümüne kadar süren diktatörlüğünün ardından İspanya’nın ilk
demokratik seçimleri Haziran 1977’de gerçekleştirilmiş ve Merkezi Demokratik Birlik (Union of the
Democratic Centre/UDC) iktidara gelmiştir. 1982 yılından 1990’ların başına kadar süren İspanyol
Sosyalist İşçi Partisi (PSOE) iktidarında ülkenin demokratik kurumları sağlamlaştırılmış, uluslararası
platformda ülkenin statüsü güçlendirilmiş ve Avrupa Topluluğu’na (bugünkü AB) üye olunarak ülke
ekonomisinde büyük gelişme sağlanmıştır. Bununla beraber 1990’lı yılların başında yaşanan bir dizi
siyasi ve mali kriz, Parti’nin 1993 seçimlerinde mutlak hakimiyetini yitirmesine sebep olmuştur. PSOE,
yine de azınlık hükümeti olarak 1996 yılına kadar iktidarda kalmıştır.
1996 yılının Mart ayında gerçekleştirilen seçimler, İspanya siyasi hayatında yeni bir dönemin
başlangıcıdır. Jose Maria Aznar başkanlığındaki orta sağ eğilimli Halkçı Parti (PP) bu seçimle iktidara
gelmiş, 1996-2000 döneminde azınlık hükümetini kurmuş, 2000 yılı Mart ayında yapılan seçimlerde de
İspanya Ülke Raporu
3 / 47
Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir
ortamda dağıtımı yasaktır.
4. bu kez bir çoğunluk hükümeti oluşturarak yeniden iktidara gelmiştir.
Nisan 2004’te yapılan seçimleri kazanan Sosyalist İşçi Partisi’nin (PSOE) Mart 2008’de yapılan seçimleri
kazandığında 4 yıl daha iktidarda kalacağı beklenmekteydi. Ancak 20 Kasım 2011’de yapılan erken
genel seçimlerde sağ görüşlü Halk Partisi (PP) tarihi bir zafer kazanarak tek başına iktidara gelirken,
sosyalistler demokrasi tarihindeki en kötü sonuçlarını aldı.
İspanya'da 2004 yılından bu yana, iki dönemdir süren sosyalistlerin iktidarına son veren PP, 2000
yılında, Jose Maria Aznar döneminde elde ettiği 183 milletvekilini geçmeyi başardı. PP, İspanya
demokrasi tarihinde ilk defa bu seçimlerde, 350 sandalyeden oluşan mecliste 186 sandalyeye sahip
oldu.
Bu seçimlerde aday olmayan Başbakan Jose Luis Rodriguez Zapatero'nun yerine eski İçişleri Bakanı
Alfredo Perez Rubalcaba'yı başbakan adayı olarak gösteren Sosyalist İşçi Partisi (PSOE) ise, İspanya
demokrasi tarihindeki en kötü seçim sonucunu aldı. Son seçimlerde 169 milletvekiline sahip olan PSOE,
son seçimler sonrasında 110 milletvekiline düştü. PSOE bu zamana kadarki seçimlerde en kötü sonucu
118 milletvekiline sahip olduğu 1977 yılında almıştı.
Nüfus ve İşgücü Yapısı
İspanya Ulusal İstatistik Ofisi (INE) verilerine göre ülke nüfusu 47,2 milyondur. Nüfusun %50,7’si
erkek ve %49,3’ü kadındır. Nüfus ülke içinde eşit olmayan bir şekilde dağılarak, büyük şehirlerde ve
kıyı şeridinde yoğunlaşmıştır. Nüfusun %79’u şehirlerde yaşamaktadır. Nüfusun %16’sını 0-15 yaş
grubu, %67’sini 16-64 yaş grubu, %17’sini 65 yaş ve üstü oluşturmaktadır.
Nüfus İstatistikleri
2006
2009
2010
2011
45,2
46,1
46,7
46,1
47,2
1,4
% değişim
2008
44,7
Nüfus (milyon kişi)
2007
1,1
2
1,3
-1,3
2,4
Kaynak: İspanya Ulusal İstatistik Ofisi (INE)
Nüfusun başlıca şehirlere göre dağılımı aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Nüfusun Şehirlere Göre Dağılımı (kişi)
Şehir
Bulunduğu Bölge
2009
2010
2011
Madrid
Madrid
3.255.944
3.273.049
3.265.038
Barselona
Katalonya
1.621.537
1.619.337
1.615.448
Valensiya
Valensiya
814.208
809.267
798.033
Seville
Endülüs
703.206
704.198
703.021
Zaragoza
Aragon
674.317
675.121
674.725
Malaga
Endülüs
568.305
568.507
568.030
Murcia
Murcia
436.870
441.345
442.203
Kaynak: İspanya Ulusal İstatistik Ofisi (INE)
Nüfusun %12,19’u yabancılardan oluşmaktadır. Ülkeye yönelik bu göçler İspanya’nın nüfus profilini
hızla değiştirmektedir. Yabancı nüfusun %53’ü erkek ve %47’si kadındır.
İspanya, Batı Avrupa’nın en geniş arazili ve en düşük nüfus yoğunluğuna sahip ülkelerinden biridir.
Ülkenin genel nüfus yoğunluğu, kilometrekareye 93 kişi düzeyindedir. Nüfusun dağılımı, ülkedeki
ekonomik ve siyasi dengeleri belirlemede önemli rol oynamaktadır. Ülke topraklarının %52’sini
oluşturan 4 bölgede (Aragon, Castilla y Leon, Castilla-La Mancha ve Extremadura) nüfus yoğunluğu
kilometrekareye 30 kişiden azdır. Özellikle kırsal alanlardan şehirlere doğru göçlere bağlı olarak bu dört
bölge ülke toplam nüfusunun %15’ini barındırmaktadır. Bölgenin bu özelliğinin tek istisnası, siyasi
nedenlerle ülkenin merkezine inşa edilmiş olan Madrid ve çevresidir. Bu bölge, ülkede nüfusun en
yoğun olduğu yerdir.
6- 16 yaşları arasındaki çocuklar için eğitimin zorunludur. Üniversite öğrencilerinin sayısı ise sürekli
artış göstermektedir. Ülkede toplam 73 üniversite bulunmakta olup 23 tanesi özel okuldur. Öğrencilerin
%90’ı devlet üniversitelerine devam etmektedir.
Ülke nüfusunun % 75,6'sı Katolik’tir. Ülke genelindeki resmi dil İspanyolca (Kastilyano)’dır. Ancak
Katalanca, Baskça ve Galiçyaca da özerk bölgelerde (Katalonya, Bask Bölgesi, Galiçya, Valensiya,
Navarra ve Balear Adaları) resmi dil olarak kullanılmaktadır. Bununla birlikte Valensiya Bölgesi'nde
Katalanca'nın bir bask lehçesi olan Valensiyaca konuşulmaktadır.
İspanya’nın 2012 yılında 23,1 milyon dolaylarında 16 yaş üstü bir işgücüne sahip olduğu ve bunun
çoğunluğunu genelde orta yaş grubunun oluşturduğu görülmektedir. İspanya’da istihdam edilenlerin
%75’i hizmetler sektöründe, % 14’ü sanayide, %7’si inşaat sektöründe ve %4’ü tarım sektöründe
çalışmaktadır. İstihdam edilen kişi sayısı 2012 yılında 17,4 milyona gerilemiştir. Bu azalıştaki veya
-, 2013
4 / 47
Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir
ortamda dağıtımı yasaktır.
5. işsizliğin artmasındaki en önemli neden inşaat, tarım ve sanayi sektörlerinin daralmasıdır.
Doğal Kaynaklar ve Çevre
İspanya, Avrupa'nın doğal ve yaban hayatın en çeşitli olduğu alanlara sahiptir. Iklim ve fiziksel güzellik
özellikle Akdeniz kıyılarında ve adalarda dinamik bir turizm sektörüne katkıda bulunmaktadır. Ancak,
Akdeniz sahillerinin fazla gelişmesi doğal kaynaklara zarar verdiği tartışmasını da beraberinde
getirmektedir. Ülke topraklarının yaklaşık% 10’u verimli, % 45’i orta verimlilikte, % 35’i düşük
verimlilikte ve verimsiz, % 10’u kayalıktır. Yağışların az ve düzensiz olduğu Akdeniz kıyılarında
kullanılan yoğun tarım tekniklerinin de etkisi ile toprak erozyonu ülkenin en önemli çevre sorunlarından
biri haline gelmiştir. Ülke topraklarının %30’u ekilebilir alan, %8’i daimi ekilen alan, %13'ü çayır ve
mera ve %33'ü de ormanlarla kaplıdır.
İspanya önemli petrol ve gaz kaynaklarına sahip olmamakla birlikte Batı Avrupa’nın mineral doğal
kaynaklar açısından en zengin ülkesi konumundadır. Demir-dışı ve kıymetli metal üretiminde
Avrupa’nın en önemli üreticisidir. 100’e yakın mineral ve maden rezervinin bulunduğu İspanya
bunlardan 18’inde önemli miktarda üretim yapmaktadır. Bu metal ve mineraller; bakır, altın, demir,
kurşun, çinko, aluminyum, magnezyum, civa, potasyum, flor, bentonit, kükürt, deniz ve kaya tuzu,
kalay, kireçtaşı, tungsten ve kuvarsdır. Ülkenin kömür madenleri ve demir cevheri yatakları kuzeyde
(Asturya, Kantabriya ve Bask), önemli civa rezervleri güneybatıda Almaden yakınlarında ve bakır ve
kurşun yatakları da Andaluçya'da bulunmaktadır. Asturya'daki altın madeni Avrupa'daki en büyük altın
madenlerinden biridir. İspanya aynı zamanda granit ve mermerde dünyanın öndegelen üreticilerinden
biridir. Üretim talebin kat kat üzerinde olduğundan ihracatı da yapılmaktadır.
İspanya, petrol ve doğal gaz ihtiyacının %99’u ve kömür ihtiyacının %70’i için ithalata bağımlı bir
ülkedir. Diğer taraftan çok yavaş ama istikrarlı bir yeniden yapılanma süreci içinde bulunan ülke içi
kömür üretim sektörü rekabetçi olmayan yapısı ile ancak devlet desteği ile ayakta durmaktadır.
Diğer taraftan, enerjinin daha etkin kullanımının sağlanması yönünde çalışmalar yapılmaktadır.
Rüzgardan yararlanarak enerji üretiminin yapıldığı parkların sayısı son yıllarda hızla artmış, ülke bu
açıdan Avrupa’nın önde gelen enerji üreticileri arasında Almanya’dan sonra ikinci sırayı almıştır. Dünya
sıralamasında ise ABD başta olmak üzere Almanya’dan sonra üçüncü sırada yer almaktadır. 2007
yılında toplam enerji üretiminin %10’u rüzgar enerjisidir. 2010- 2012 arasındaki 3 yıllık dönemde 5.3
GW kapasiteli rüzgar enerjisi ve 1.5 GW kapasiteli güneş enerjisi santralleri kurulacağı
öngörülmektedir. Ayrıca 2013 yılında başlamak üzere 540 megavatlık güneş enerjisi santrali projesi de
onaylanmıştır. Bu projelerin hayata geçirilmesiyle 2013 yılında İspanya'nın güneş enerjisi alanında
dünya lideri konumuna yükseleceği öngörülmektedir. 2013 yılına kadar toplam enerji ihtiyacının %
12’sinin yenilenebilir kaynaklardan sağlanması yönünde yatırımlar yapılmaktadır.
Doğal kaynaklar “Regalia İlkesi” düzenlemesi çerçevesinde devletindir. 21 Temmuz 1973 tarihli
Madencilik kanunu ve 7 Kasım 1998 tarihli “Hidrokarbon Kanunu” mineral endüstrisini
düzenlemektedir. Sanayi Ticaret ve Turizm Bakanlığı bünyesinde bulunan Enerji Politikası ve Madencilik
Genel Müdürlüğü sözkonusu kanunları uygulamaktadır. İspanya Madencilik ve Jeoloji Enstitüsü başlıca
madencilik kuruluşlarındandır. 2002 ve 2004 yıllarında sektördeki devlet ve özel sektör monopollerinin
aşamalı olarak kaldırılması ve liberalleşme yönünde önemli düzenlemeler yapılmıştır.
Kaynaklar: EIU-The Economist Intelligence Unit Spain Country Profile, 2008
http://www.technologyreview.com/microsites/spain/index.aspx
http://www.energy.eu/
http://www.euractiv.com.tr/
Genel Ekonomik Durum
Ekonomik Yapı
İspanya ekonomisi GSYİH’ye göre dünyanın 12. büyük ekonomisidir. Yatırım çeken ülke sıralamasında
7., yabancı yatırım yapan ülke sıralamasında 10. ve ticari hizmetler ihracatında 7. sırada yer
almaktadır.
İspanya hizmet sektörü temelli modern bir ekonomiye sahiptir. Genç ve iyi eğitimli nüfusla fiyatlarda
rekabetçi ve yenilikçi uluslararası bir merkezdir.
Ekonominin gelecekteki büyümesine yönelik çalışmalar yapılmakta ve bu yönde araştırma ve geliştirme
faaliyetlerine çok önem verilmektedir.
Diğer Batı Avrupa ülkeleri gibi İspanya’nın ekonomisi de 2. Dünya Savaşı’nın ardından bir dönüşüm
sürecine girmiş, bu süreçte tarım sektörünün önemi azalırken hizmetler sektörünün önemi giderek
artmış ve bu sektör ekonominin hakim sektörü haline gelmiştir. Nitekim 2011 yılı itibarıyla tarım
sektörü GSYİH’nin sadece %3,2’sini oluştururken hizmetler sektörünün payı %71,6’ya kadar
yükselmiştir. Perakendecilik, turizm, bankacılık ve telekomünikasyon sektörleri ekonomik faaliyetin en
önemli unsurlarındandır. Diğer taraftan GSYİH’nin %25,2’lik kısmını oluşturan sanayi sektörü
ekonomideki önemini korumaktadır.
GSYİH’nin Sektörlere Göre Dağılımı (%)
2007
Tarım
Sanayi
İspanya Ülke Raporu
2008
2009
2010
2011ª
2012 ª
3,6
3,3
3,1
3,2
3,2
3,3
29,3
28,6
26,3
26,0
25,2
24,4
5 / 47
Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir
ortamda dağıtımı yasaktır.
6. Hizmetler
67,1
68,2
70,5
70,8
71,6
72,3
Kaynak: The Economist Intelligence Unit
a EIU tahmini
Ekonomi Politikaları
Son 10 yıllık süreçte ülke ekonomisi yoğun bir özelleştirme programı çerçevesinde şekillenmiş, hemen
her alanda devlet hakimiyeti istikrarlı biçimde azalmıştır. AB mevzuatına uyum çalışmaları, özellikle
enerji ve telekomünikasyon sektörlerinde devlet hakimiyetinin ve tekellerin kaldırılması sonucunu
doğurmuştur. Ancak yine de, halen bazı alanlarda liberalizasyon çalışmaları beklentileri karşılamamış
olup, İspanya piyasasının tamamen rekabete açılması için yapılması gereken bazı düzenlemeler
bulunmaktadır.
Hükümet 2008 yılı seçimlerinden sonra söz verdiği gibi ekonominin uzun dönemli performansını
artırmak için Kasım 2009’da “sürdürülebilir ekonomi” yasasını sunmuştur. İşgücü piyasasında da
gerekli değişiklikler yapılmaktadır. Haziran 2009’da başarısız bankaların yönetimi için yeni bir fon (Fund
for Ordered Bank Restructuring - FROB) oluşturulmuştur.
Ağustos 2009’dan itibaren ekonomik kriz tüm dünyaya yayılmıştır. İspanya ekonomik krizle
mücadeleye daha iyi bir pozisyondan başlamak amacıyla kamu borçlarını (GSYİH üzerinde) azaltma
yoluna gitmiştir. Yeni vergi politikalarının uygulanması ile ekonomik modelin yenilenebilir enerji,
biyoteknoloji, bilgi teknolojileri ve telekomünikasyon gibi değer zinciri yüksek olan yeni sektörlerde
büyüme modeline geçişine olanak sağlaması planlanmıştır.
Son dönemde ekonomi politikası ekonomik darboğaza odaklanırken kamu maliyesi ve güven verici
yatırımcılara yönelmiştir. Bütçede 2009 yılının tersine kamu maliyesinin zayıflaması nedeniyle 2010
yılında bir dizi önlem alınmıştır. Alınan bu önlemler arasında vergi artışları da mevcuttur. 2011 yılında
da tasarruf tedbirleri devam etmiştir.
Yeni Halkçı Parti (PP) hükümeti geniş bir alanda yapısal reform programları ve ciddi ve sıkı kamu
maliyesi, işgücü piyasasında reform ve toplu pazarlık ve özel girişimlerin geliştirilebileceği ekonomik ve
sosyal ortama odaklanan tasarruf tedbirleri üzerine önemli vurgu yapmaktadır. Bununla beraber genel
devlet harcamalarının yarısını oluşturan emeklilik kesintileri, sağlık ve eğitim harcamalrını göz ardı
etmiştir. Devlet banka sektörünün kırılganlığını izlemeye devam etmekte ve ülkenin tasarruf bankaları
(Cajas) yeniden aktif rol oynamaktadır.
Ekonomik Performans
Ülkenin mali performansı incelendiğinde son on yılda önemli ilerleme kaydedildiği açık veren bütçenin
2006 ve 2007 yıllarında % 1 oranında fazla verdiği görülmektedir. Ancak 2008 yılında uzun zaman
sonra İspanya’nın bütçe açığı 41 milyar avro’ya ulaşmıştır. 2008 yılında bütçe gelirleri bir önceki yıla
göre %6,9 oranında azalırkan giderler %8,7 oranında artmıştır. 2008 yılında kamu borç stoğunun
GSMH oranı %33’lere kadar düşmüştür. İspanya’nın borç stoğunun büyük bir bölümü özel kesime ait
olup, yaşanan ekonomik krizin İspanya’da daha ağırlıklı olarak hissedilmesinin bir nedeni de, borca
dayalı tüketim harcamalarının birden bire daralması neticesinde reel sektörde talep düşüşünden
kaynaklanan ekonomik küçülme olduğunun söylemek mümkündür. Genel ekonomik performans kadar
bütçe performansının da olumlu olmasında avro’ya geçilmesiyle düşen faizlerin olumlu etkisini yine
vurgulamak gerekmektedir.
İspanya’nın artan faiz masrafları borç düzeyini olumsuz etkilemekte ve 2010 yılı borç hizmet
maliyetleri hükümet tahminlerine göre % 33,3 artarak 23,2 milyar avroya karşılık gelmektedir.
2004 yılında iktidar partisi değiştiğinde İspanya Başbakanı Jose Luis Rodriguez Zapatero'nun ilk
döneminden başlayarak ekonomik büyüme için GSYİH’nin büyümesi desteklenmiştir ve o dönemden
itibaren birtakım sorunlar İspanya ekonomisinin problemli gidişatına dair sinyaller vermeye başlamıştır.
Financial Times’a göre bu sorunlar arasında; dış ticaret açığının fazla olması (2008 yılında GSYİH’nin %
10’u), ticaret ortaklarına karşı rekabet gücünün kaybı ve geleneksel olarak diğer Avrupa ülkeleri
karşısında enflasyonun yüksekliği, 1998'den itibaren emlak fiyatlarının % 150 artışı ve petrol
fiyatlarındaki artış sayılabilir.
Nisan 2008’de resmi GSYİH büyüme tahminleri % 2,3 olarak belirtilmiştir. Ancak bu tahmin Ekonomi
Bakanlığı tarafından 1,6 puan aşağı revize edilmiştir. Bu rakam, diğer birçok gelişmiş ülkelere göre
daha iyi görünmekle beraber, İspanya’nın yüksek nüfus artışı nedeniyle (fazla miktarda göç alması) kişi
başına GSYİH fazla değişmemiştir. Daha sonra, 2008 yılı üçüncü çeyreğinde 15 yıldır ilk kez ulusal
GSYİH’nin azalmasıyla Şubat 2009’da İspanya’nın ekonomik durgunluğa girdiği onaylanmıştır.
EIU tahminlerine göre 2011 yılındaki GSYİH’nın %8,2’sine eşit olan bütçe açığının 2016 yılından önce
%3’e gerilemesi beklenmemektedir.
Avrupa Finansal İstikrar Fonu tarafından yönetilen Avro krizinin İspanya’ya sıçramasının büyük risk
taşıması daha fazla mali kemer sıkma önlemlerini gerektirebilir. İspanya’nın kısa vadeli tahminlerinde
2012 yılında da ekonomide ciddi durgunluk yaşanacağı yönündedir. 2013-2016 yılları arasında
ekonominin yavaş bir şekilde iyileşme göstermesi (reel GSYİH büyüme oranı %1 civarı)
-, 2013
6 / 47
Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir
ortamda dağıtımı yasaktır.
7. öngörülmektedir.
Kaynak: Economic Intelligence Unit
Ekonomide Geleceğe Yönelik Beklentiler
İspanya’nın ekonomik darboğazdan çıkma sürecinin çoğu AB üyesinden daha uzun olacağı tahmin
edilmektedir. Ülke ekonomisi 2010 yılında durgunluktan çıkmış ancak faaliyetler istenen düzeye
ulaşamamamıştır. Ulusal İstatistik Enstitüsü’ne göre; ülke ekonomisinde 2011 yılının üçüncü
çeyreğinde büyüme gerçekleşmezken, dördüncü çeyreğinde de durgunlukla sonuçlanmıştır. 2012
yılında da ekonomide büyüme beklenmemektedir.
Karşılaştırmalı Ekonomik Göstergeler
2011
2012 c
2013 c
2014 c
2015 c
2016 c
GSYİH (milyar dolar, cari fiyatlarla)
1.494
1.359
1.371
1.382
1.435
1.512
GSYİH (milyar avro, cari fiyatlarla)
1.073
1.063
1.105
1.126
1.159
1.200
0,7
-2,2
0,2
0,6
1,6
1,8
-52,3
-35,3
-41,9
-35,2
-31,3
-30,7
Reel Büyüme Oranı (%)
Cari İşlemler Dengesi (milyar dolar)
Cari İşlemler Dengesi (GSYİH’deki payı, %)
Kişi Başına GSYİH (dolar, cari fiyatlarla)
Kişi Başına GSYİH (dolar, PPP*)
-3,5
-2,6
-3,1
-2,5
-2,2
-2
32.383
29.633
29.478
29.581
30.637
32.236
32.603 c
32.277
33.004
33.728
34.903
36.199
21,7
22,7
22,4
21,6
20,4
19,2
İşsizlik Oranı (%, ort.)
Enflasyon Oranı (%, ort., TÜFE)
3,1
2
2,2
1,9
1,8
1,9
Enflasyon Oranı (%, ort., ÜFE)
6,9
4,6
2,9
2,6
2,4
2,4
Kredi Faiz Oranı (%, ort.)
8,1
7,4
7,4
8
8,6
9,1
Döviz Kuru ($/€, yıl sonu)
1,29
1,28
1,23
1,24
1,26
1,26
İhracat (fob, milyar dolar)
309,6
305,4
328,3
351,3
379,6
419,2
İthalat (fob, milyar dolar)
-364,9
-343,8
-362,4
-385,5
-413,8
-454
Dış Ticaret Hacmi (fob, milyar dolar)
674,5
649,2
690,7
736,8
793,4
873,2
Dış Ticaret Dengesi (milyar dolar)
-55,3
-38,4
-34
-34,2
-34,2
-34,8
Kaynak: The Economist Intelligence Unit
c EIU projeksiyonu. * Satınalma Gücü Paritesi (Purchasing Power Parity)
Enflasyon
İspanya’da enflasyon 1980'lerin sonundan bu yana yavaş yavaş düşüş göstermektedir. Ortalama
enflasyon 1987- 1992 arasında %5,8 olarak gerçekleşmiştir. 1993’e gelindiğinde enflasyon ilk defa
%5’e düşmüştür. İzlenen sıkı para politikası, dünya petrol ve mal fiyatlarındaki düşüş, ekonominin belli
sektörlerinde yürütülen liberalizasyon çalışmaları ve ücret artışlarının düşük tutulması gibi bir dizi
nedene bağlı olarak 1990’lı yıllarda ülkede tüketici fiyatları da azalma göstermiş, %5’lerde seyreden
enflasyon oranı 2007 yılında %2,8’ye kadar düşmüştür. 2002 yılından 2010 yılına kadar ortalama
enflasyon oranı %2,78 olarak gerçekleşmiştir. Yüksek kapasite kullanım oranları, iç ve dış baskılarla
kademeli bir toparlanma yaşayan ülkenin 2011 yılı için enflasyon oranı ise % 3,1’e yükselmiştir.
Önümüzdeki dönemde enflasyon üzerindeki baskının küresel emtia fiyatları eğilimlerinden etkilenmesi
muhtemeldir. Bununla beraber tüketici fiyatlarındaki artış, ekonomideki atıl kapasite ve rekabet gücünü
yeniden kazanmak için maaşlardaki dondurmalar nedeniyle sınırlanacaktır. Tüketici fiyat enflasyonunun
talep gerilemesi nedeniyle 2012 yılında ortalama %1,8’e gerilemesi tahmin edilmektedir. 2013-2016
döneminde %2 civarında dengeye ulaşması öngörülmektedir.
Hayat Standardı ve İşsizlik
İspanya ekonomisinin geleneksel olarak en zayıf tarafı işsizlik olmuştur. Bununla beraber, son yıllarda
işgücü piyasasında olumlu gelişmeler yaşanmış, 1994-2007 yılları arasında 8,8 milyon istihdam
yaratılmıştır. Diğer taraftan, işsizlik oranı 1994 yılındaki %24,2 düzeyinden 2007 yılı sonunda %8,3’e
kadar gerilemiştir. Ancak küresel ekonomik kriz ve göçmen sayısının artışına paralel olarak işsizlik
oranları 2010 yılında %20,3’e çıkmıştır.
İspanya Ulusal İstatistik Enstitüsü’ne göre; işsizlik oranı 2011 yılının dördüncü çeyreğinde tarihi bir
rekor kırarak %22,9’a çıkmıştır. Bu durum işsizliğin1995 yılının ilk çeyreğinde %23,5’e çıkmasından
sonraki en yüksek işsizlik oranıdır. İşsiz insan sayısı 295.300’den 5,27 milyona çıkmıştır. 16-24 yaş
İspanya Ülke Raporu
7 / 47
Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir
ortamda dağıtımı yasaktır.
8. arası nüfusun yarısından fazlası işsiz olup, üçüncü çeyrekte %45,8 olan genç nüfusun işsizlik oranı
%51,4’e çıkmıştır.
Economic Intelligence Unit (EIU) tahminlerine göre; 2012 yılında da ülke ekonomisi zayıfladıkça
işsizliğin artması öngörülmektedir. İspanya ekonomisi uzun süredir düzenlemelerle karşı karşıyadır ve
2012 yılında da ekonominin küçüleceği tahmin edilmektedir. Her ne kadar etkisi uzun vadede
görülecek olsa da, hükümet işgücü piyasasını hareketlendirmek ve işsizliği azaltmak için bir dizi reform
başlatmıştır. 2011 yılında %21,6 olan AB- harmonize işsizlik oranının bu yıl ortalama %22,6 civarında
olması beklenmektedir.
İşsizlik İstatistikleri
2006
2007
2008
2009
2010b
2011b
2012b
2013b
İş gücü (milyon)
21,6
22,2
22,8
23,0
23,1
23,0
22,8
22,7
- Çalışan
19,7
20,4
20,3
18,9
18,4
18,5
18,7
19,0
- İşsiz
1,8
1,8
2,6
4,2
4,7
4,5
4,1
3,7
İşsizlik oranı (%)
8,5
8,3
11,4
18,1
20,3
19,5
17,8
16,2
b EIU projeksiyonu
Kaynak: The Economist Intelligence Unit Spain Country Profile
Bölgesel Eğilimler
İspanya’da 17 özerk ve farklı bölge bulunması bölgesel farklılıkları da beraberinde getirmektedir. Bu
durum gelir dağılımına da yansımasımaktadır.
GALİÇYA BÖLGESİ
Genel Ekonomik Görünüm
İspanya’daki genel ekonomik krize paralel olarak Galiçya bölgesel ekonomisi resesyona girmiştir. 2011
yılında sadece %0,5 büyüyen Galiçya ekonomisinin 2012 yılında da resesyonu sürdürmesi
beklenmektedir. Öte yadan, bölgesel yönetim ekonomideki gerilemenin İspanya’nın geneli kadar kötü
olmayacağını beklemektedir.
Sektörler itibariyle baktığımızda, inşaat sektöründeki düşüşün yanısıra sanayi ve enerji sektörlerinde de
daralma görülmüştür. Bölgede, 2011 yılında sadece hizmetler (%0,5) ile tarım ve gıda (%3,3)
sektörlerinde büyüme görülmüştür.
2011 yılında Galiçya’da enflasyon oranında yükselme meydana gelmiş ve % 3,3 olarak gerçekleşmiştir.
Kişi başı milli gelir 2011 yılında 20,950 Euro olmuştur. İşsizlik oranı önceki yıllara göre artış göstererek
% 18,37 olmuştur.
Bazı Önemli Sektörler
İnşaat: Galiçya’da inşaat sektöründe üretim 2011 yılında %5,8 düşüş göstermiştir. Öte yadan bu
sektör hala bölgenin önemli sektörlerinden olup işgücünün % 9,6 sı bu sektörde yer almaktadır.
Tarım ve balıkçılık: 2011 yılında pozitif göstergelere sahip olan sektör, Galiçya ekonomisi için önemli
bir sektördür. 2008 ve 2009 yıllarında düşen çiftçi gelirleri, 2010 yılından itibaren artış göstermektedir.
Burada önemli bir faktör de gıda fiyatlarındaki artış olmuştur. Öte yandan, Avrupa Briliği’nin en önemli
balıkçılık sanayine sahip olan Galiçya’da balıkçıların % 43’ü kendi limanlarına (home-port) sahiptir. Öte
yandan, mevcut ekonomik krizin balıkçılık sektörünü de olumsuz etkilemesi beklenmekte olup,
kapasite kullanımlarında da düşüş gerçekleşecektir. Yine bölgenin önemli gelirlerini oluşturan konserve
endüstrisi 2011 yılında karını %6, ihracatını da % 13 arttırmıştır.
Otomotiv: CEAGA, Galiçya Otomotiv Şirketleri Birliği, 1997 yılında bölgede yer alan sektördeki
firmaların rekabetçiliğini arttırmak için kurulmuştur. Bölgede otomotiv sektörünü sözkonusu Birliğin
çatısı altında 3 ana öğe temsil etmektedir. Bunlar:
1.- Taşıt araçları üreticileri ( PSA Peugeot Citröen – Vigo fabrikası. )
2.- Aksam ve parça tedarikçileri.
3.- Galiçya Otomotiv Teknoloji Merkezi (CTAG)
Galiçya bölgesi sanayi işgücünün %10’nunu karşılayan sektör, ihracatının da önemli bir kısmını
gerçekleştirmektedir.
Tekstil: Ekonomik krizin bölgede en çok etkilediği sektör olan tekstil sektöründe ciddi işten çıkarmalar
ve daralma görülmektedir. Inditex’in büyük ve başarılı performasını bir yana bırakırsak, bölgedeki
üreticilerin büyük kısmı banka borçları ile birlikte ciddi bir mali kriz içindedirler. Sektörde son yıllarda
ciddi iş kayıpları meydana gelmiş ve bir çok işçi işten çıkarılmıştır.
Kaynak: TC Madrid Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği
Sektörler
-, 2013
8 / 47
Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir
ortamda dağıtımı yasaktır.
9. Tarım ve Hayvancılık
İspanya tarım sektöründe verim birçok Avrupa ülkesine daha düşük düzeylerdedir. Verimliliğin düşük
olmasının sebepleri arasında son yıllarda yaşanan kuraklık ve düzensiz yağışların yanı sıra toprak
kalitesinin düşüklüğü ve ülkenin büyük kısmında arazilerin verimsiz kullanımı sayılabilir. İspanya’nın
tarımsal işletme sayısı 1,3 milyon civarındadır. Ülkenin kuzey ve doğu bölgelerinde tarımsal
işletmelerin çoğu çok küçükken güney bölgelerde özellikle de Andaluçya’da çok geniş araziler mal
sahiplerinin ilgisizliğinden dolayı kullanılmamaktadır.
İspanya’da toplam tarımsal üretim değerinin yarısını oluşturan bitkisel üretim AB üretiminin de
%12’den fazlasını oluşturmaktadır. Ülkenin değişik bölgelerinde hüküm süren farklı iklim şartları ve
toprak özelliklerine paralel olarak tarım ürünleri de çeşitlilik göstermekte olup, ılıman akdeniz iklimine
ait bitki türlerinin yanı sıra bazı tropik türler de yetiştirilmektedir. Yaş meyve ve sebze sektöründe
verim yüksek olup toplam tarımsal üretimin %30’unu oluşturmaktadır. Başta narenciye olmak üzere
hemen her tür meyve ve sebzenin üretildiği İspanya’da üzüm bağları ve zeytinlikler de üretim miktarı
ve kapladıkları alan bakımından tarımsal üretimde önemli pay sahibidir.
İspanya şarap, zeytinyağı, meyve ve sebzede önemli bir üreticidir. Seracılık sektörü çok gelişmiştir.
Diğer taraftan ülke içi balık tüketiminin yüksek olmasına ve limanlarının elverişliliğine bağlı olarak
balıkçılık filosu ve ilgili sanayi de çok gelişmiştir.
Yaş meyve ve sebze sektörünün verimliliği ortak tarım politikası çerçevesindeki yardımlardan en az
düzeyde yararlanan bir sektör olmasına rağmen oldukça yüksektir. Ülkenin iklimi genel olarak modern
ve sulu bahçe tarımına elverişlidir. Göreceli olarak verimsiz ve kuru bölgelerde üretimi yapılan
tahılların ise aşırı iklim farklılıklarına karşı dayanıksız olması nedeniyle kuraklıktan en çok bu sektör
etkilenmektedir.
İspanya dünyanın üçüncü büyük şarap ve en büyük zeytinyağı üreticisidir. Üreticiler kaliteli üretim ve
gelişmiş pazarlama teknikleri sayesinde rekabetçi konumlarını güçlendirmektedir. Öte yandan tahıl,
şeker pancarı gibi ürünlerde üreticiler ithalat baskısı altında kalmaktadır. Sektörün toplam gelirlerinin
yaklaşık dörtte birini oluşturan AB desteklerine rağmen zaman zaman tarımda çeşitli krizler meydana
gelmektedir.
Ülke arazisinin yaklaşık üçte biri ormanlarla kaplı olup, son yıllarda özellikle AB destekli ağaçlandırma
çalışmaları sayesinde çiftçilerin tarım arazilerini ticari orman ürünlerine kaydırmaları özendirilmektedir.
Ulusal Orman Planı çerçevesinde önümüzdeki 30 yılda kişi başına düşen ağaç sayısının 125’ten 250’ye
çıkartılması planlanmaktadır. Bir yandan çölleşmeye ve erozyona karşı bir önlem olarak yürütülen
ağaçlandırma çalışmalarının diğer yandan da tarımsal üretim fazlasını dengeleyerek çiftçilere yeni gelir
kaynağı sağlanması yolunu da açacağı düşünülmektedir.
Hayvancılık toplam tarımsal üretim değerinin %50’sini oluşturmaktadır. Sektör, et işleme sanayi ile
bağlantılı güçlü bir yapıya sahiptir. Süt ve et sığırı yetiştiriciliği hayvancılıkta önemli alt sektörlerden
birisidir. Özellikle domuz yetiştiriciliğinde dünyada önde gelen ülkelerden birisidir. AB içinde domuz
sayısı bakımından Almanya’dan sonra ikinci sırada gelmektedir.
İspanya, Avrupa’nın en büyük balıkçılık filosuna sahiptir (Avrupa Birliği’nin toplam balık avlanmasının
%16’sını oluşturmaktadır). Balıkçılık sektörü, yaklaşık 60 bin balıkçıya ve 375 bin ilgili sektör çalışanına
iş imkanı sağlamaktadır. Ülke bu yüksek kapasitesine rağmen, iç tüketimin çok yüksek olmasına bağlı
olarak bu alanda net ithalatçıdır (kişi başına yıllık 40 kg.balık tüketimiyle Japonya’dan sonra dünyadaki
en büyük ikincidir).
Kaynaklar: The Economist Intelligence Unit
Wine Institute (http://www.wineinstitute.org/resources/statistics)
FAO Fisheries Circular (http://www.fao.org/docrep/010/ah947e/ah947e00.htm)
Sanayi
Sanayi sektörü İspanya GSYİH’sinin %25,8’lik kısmını oluşturmaktadır. İspanya sanayisinin merkezi,
geleneksel olarak, metalurji sanayisinin geliştiği Bask ile endüstriyel gelişime öncü olan tekstil
sektörünün geliştiği Katalonya bölgeleri olmuştur. Bask’ın, giderek önemini yitiren bazı sektörlere
bağımlı kalarak yakın zamana kadar ekonomiye dinamizm katmakta başarısız olmasına rağmen bu
alanlar halen ülke geleneksel sanayisinin çekirdeğini oluşturmaktadır. Sanayi sektörü halen hizmetler
sektörünün sadece 1/3’ü büyüklüğünde olmakla beraber, Repsol, Endesa, Iberdrola gibi ciro
bakımından ülkenin en büyük firmalarının çoğu halen bu sektörde faaliyet göstermektedir. Sanayi
içinde en önemli sektörler enerji üretimi, petrol ve kimyasallar, taşıtlar ve gıda işlemedir.
1986 yılında Avrupa Topluluğu’na katılımının ardından ülkeye yönelen yabancı yatırımların etkisiyle
ülkenin sanayi temelinin büyük bir kısmı yabancıların eline geçerken sektörde ciddi bir yeniden
yapılanma da yaşanmıştır. Bunun bir sonucu olarak, ülke bugün çok sayıda rekabetçi alt sektöre sahip
olmuştur. Özellikle otomotiv sektörünün çok güçlü olduğu İspanya, Avrupa’nın üçüncü, dünyanın da
yedinci en büyük otomobil üreticisidir. Ancak sektördeki büyük firmaların hiçbiri İspanyollara ait
değildir. 2001 yılından sonra sanayi üretiminin artışı negatif seyir almaya başlamış ve bu durum
sektörde istihdamın azalmasına neden olmuştur. Ülkedeki önemli diğer imalat sanayi sektörleri ise
gıda, içecek ve tütün, kimyasal maddeler, kağıt, tekstil ve hazır giyimdir.
İspanya Ülke Raporu
9 / 47
Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir
ortamda dağıtımı yasaktır.
10. Diğer taraftan imalat sanayine yönelen yabancı yatırımlarda da son yıllarda azalma görülmektedir.
Asya pazarlarının gelişmesi ve AB’nin doğuya doğru genişlemesi yabancı yatırımcılar için ülkenin
cazibesini azaltan faktörler olarak ortaya çıkmaktadır. Ülkede ücretler Polonya, Macaristan ve Çek
cumhuriyeti ile kıyaslandığında neredeyse üç kat fazladır.
Kaynaklar: The Economist Intelligence Unit
Invest in Spain
Madencilik
İspanya, zengin mineral kaynaklarına sahip olmasına rağmen ihtiyacının üçte birini ithalat yoluyla
karşılamaktadır. Ülke demir cevheri, civa (dünyanın en büyük üreticisi), potasyum ve pirit (demirsülfür minerali) rezervleri bakımından zengin olup, az miktarda uranyum rezervine sahiptir.
Ülkenin kömür madenleri ve demir cevheri yatakları kuzeyde (Asturya, Kantabriya ve Bask), önemli
civa rezervleri güneybatıda Almaden yakınlarında ve bakır ve kurşun yatakları da Andaluçya’da
bulunmaktadır. Asturya’daki altın madeni Avrupa’daki en büyük altın madenlerinden biridir. İspanya
aynı zamanda granit ve mermerde dünyanın önde gelen üreticilerinden biridir.
Halen 8.700 kişiyi istihdam etmekte olan kömür sanayi devlet tarafından halen ciddi bir biçimde
sübvanse edilmektedir. Sektör yıllardır yavaş ama düzenli bir biçimde yeniden yapılandırılmaktadır.
1997 ile 2003 yılları arasında kömür üretimi %32 oranında azalmış ve 14 bin madenci erken emekli
edilmiştir. 2007 itibarıyla kömür üretimi 1993 yılı düzeyinin neredeyse yarısına düşmüştür. 2006 yılında
kabul edilen yeni Ulusal Kömür Planı’na göre 2012 yılı sonuna kadar madenlerdeki işçi sayısının 5.800’e
ve kömür üretiminin 12 milyon tondan 9,2 milyon tona düşürülmesi hedeflenmektedir.
Kaynaklar: The Economist Intelligence Unit
İnşaat
İspanya, müteahhitlik sektöründe dünyanın önde gelen ülkeleri arasında yer almaktadır. 2010 yılı
ENR’ın dünyanın en büyük müteahhitlik firmaları arasına 11 firma ile giren İspanya, firma sayısı
açısından Güney Kore’den sonra 7 nci sırada yer almıştır. Koloniyel ve tarihsel birliktelikleri sebebiyle
İspanya, Güney Amerika ülkelerindeki müteahhitlik yatırımları ile ön plana çıkmaktadır.
İspanya inşaat sektörünün gelişmesinin temel sebebleridne biri de özellikle 60 ve 70’li yıllarda ortaya
çıkan konut talebidir. İspanya’da da sözkonusu yıllarda küçük şehirlerden büyük şehirlere göç
yaşanmış, bu da konut ihtiyacınıa arttırmıştır.70’li yılların ikinci yarısından 80’li yılların ilk yarısına kadar
ise göç ile birlikte ortaya çıkan sosyal yapıya paralel olarak alt yapı sorunlarını çözmeye yönelik
yatırımlar ile düşük gelirlilere yönelik konut yapımı ile sektör gelişme göstermiştir. İspanya’da konut
sektörü izellikle bu düşük fiyatlı konutlar yüzünden ağırlıklı olarak satın almaya yönelik gelişmiş, kiralık
konut sektörü oldukça küçük kalmıştır. Kiralık konut sektörünün gelişmesi halinde sektördeki
gelişmelerin de çok yönlü olacağı düşünülmektedir.
İspanya’da yaşanan ekonomik kriz, 2007 yılından beri inşaat sektöründeki düşüşle kendini
göstermektedir. Bu düşüş 2010 yılında da devam etmiş ve sektörü olumsuz etkilemiştir.2010 yılının
Ocak-Mayıs döneminde inşaat sektörü, bir önceki yılın aynı dönemine göre %18,9 düşmüştür. Yeni
konut inşaatları açısından da 2010 yılı ilk üç ayında %20’lik bir düşüş yaşanmış, mevcut konutların
tadil ve yenilenmesi işlerinde de %37’lik bir düşüş yaşanmıştır. Öte yandan mevcut konutların
satışlarında ise % 11,5 luk bir artış gerçekleşmiştir. Bu artışın temel sebebi ise 1 Temmuz 2010 yılında
yürürlüğe giren yasadır. Sözkonusu yasa ile 2011 yılından itibaren konut vergilerinde artış
öngörülmüştür. Bu sebebple 2011 yılından önce alım satımlarda bir artış gerçekleşmiştir.
Sektördeki düşüşün önemli sebeplerinden birisi de yine kamu ihalelerindeki düşüştür. Ekonomik kriz ve
bütçe açıkları ile birlikte kamu ihalelerinde yaşanan düşüş sektörü olumsuz etkilemiştir. 2010 yılı OcakMayıs dönemi itibariyle kamu ihaleleri bir önceki yılın aynı dönemine göre % 32 azalmıştır.
İspanya’daki işssizlik ekonomik krizle birlikte derinleşmiştir. İnşaat sektörü, hizmet sektöründen sonra
işsizliğin en çok yaşandığı ikinci sektördür.
İspanya’da 2010 yılında istihdam edilenlerin %9’u inşaat sektöründe çalışmakta olup GSYİH içinde
inşaat sektörünün payı % 11,55 olarak gerçekleşmiştir. Sektörün GSYİH’den aldığı pay İspanyol
ekonomisinin dikkat çekici bir özelliğidir ve bu pay azalmaya devam etmektedir. İnşaat sektörünün
milli gelirden aldığı paydaki azalmanın diğer bir nedenide artan maliyetlerdir.
Konut talebinde ve buna paralel olarak inşaat sektöründe yaşanan duraklamanın boyutları henüz küçük
olmakla birlikte ekonomiyi etkileyecek boyutlara ulaşmasından endişe edilmektedir. Avrupa Komisyonu
hazırladığı bir raporda İspanya’nın inşaat sektöründeki toparlanma sürecinin yıllar alacağı bildirilmiştir.
İspanya inşaat sektöründe üretim, 2011 Şubat ayında, 2010 Şubat ayına oranla %31.3 düşüş
göstermiştir. Bu oran Eurostat kaynaklarına göre, Avrupa Birliği ülkeleri içinde yaşanan en büyük
düşüştür. Genel olarak Avrupa Birliği’nde sektör faaliyetleri 2010 yılı Şubat ayında %2,9 artarken,
İspanya’da tekrar %30’u aşan düşüş görülmüş ve Ocak ayında yaşanan düşüş oranı %40 olmuştur.
İspanya’dan sonra inşaat sektöründe en yüksek düşüşü yaşayan ülke %20 oranıyla Slovenya olmuştur.
Diğer taraftan, sektörde ilerleme gösteren Almanya’da %56,3 ve Polonya’da %21,3 gelişme
yaşanmıştır. Geçen yaz İspanya inşaat sektöründe yaşanan çöküş, aynı zamanda kamu yatırımlarının
(özellikle altyapı alanındaki) da düşmesine neden olmuştur. İnşaat malzemeleri üreticileri 2008-2010
yılları arasında yaşanan talepteki azalma ile ortalama 100.000 işten çıkarma ve %10 kepenk kapatma
aşamasına varacak derecede zor durumda kalmışlardır. İnşaat sektöründe 5.000 den fazla firma,
500.000 civarında işçi bulunmaktadır ve 2009 kaynaklarına göre sektörden 40.000 milyon avronun
-, 2013
10 / 47
Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir
ortamda dağıtımı yasaktır.
11. üzerinde kazanç sağlanmaktadır.
Kaynaklar: The Economist Intelligence Unit ,http://www.barcelonareporter.com/
T.C. İspanya Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği
Turizm
Turizm sektörü İspanya için önemli sektörlerden biridir. Turizm Araştırmaları Enstitüsü (Instituto de
Estudios Turisticos) verilerine göre 2011 yılı itibarıyla ülkeye yaklaşık 56,7 milyon turist girişi
gerçekleşmiş olup turizm gelirleri toplamı 52,8 milyar avroya ulaşmıştır.
Kaynaklar: http://www.euractiv.com.tr/
Turizm Araştırmaları Enstitüsü (www.iet.tourspain.es)
İspanya Ulusal İstatistik Enstitüsü (INE- http://www.ine.es/en/welcome_en.htm)
Turizm İstatistikleri
2008
2009
2010
2011
Gelen turist (bin kişi)
57.192
52.178
52.677
56.694
Turizm gelirleri (milyon avro)
51.694
47.962
48.926
52.796
Kaynak: Instituto de Estudios Turisticos (www.iet.tourspain.es)
Ulaştırma ve Telekomünikasyon Altyapısı
Ulaştırma
İspanya’daki toplam karayolu ağı 667.391 km olup bunun 539.211 km’si şehirler arası ve 128.180
km’si şehir içi karayoludur. İberya yarımadasını Hollanda ve İtalya arasındaki Avrupa’nın en önemli
karayolu taşımacılığını rotasına bağlamaktadır. İspanya’daki otobanlar da yaklaşık 14.000 km’lik
uzunluklarıyla dünyadaki en geniş otoban ağlarından biri olup ve yolların etkinliğini arttırmak amacıyla
yenileme sürecindedir. 2008-2012 döneminde 1.500 km’lik otobanın hizmete gireceği ve ek 1.600
km’lik otoban çalışması da devam etmektedir. Devlet yatırım paketi, kapsamlı otoyol ve bölünmüş yol
ağının herkesin ulaşabileceği şekilde, yani nüfusun %94’ünün yüksek kapasiteli taşıt yolundan 30
kilometreden fazla uzak kalmayacağı şekilde yaygınlaştırılması yönündedir.
Hükümet önümüzdeki dönemde büyük altyapı yatırımları yapmaya devam etmeyi planlamaktadır. Bu
da İspanya Hükümetinin bugüne dek yaptığı en büyük altyapı taahhüdü olan 2005-2020 Stratejik
Altyapı ve Ulaşım Planı’na yansıtılmıştır. Plana göre toplam 248 milyar avrodan fazla yatırım
hedeflenmektedir. Toplam yatırımın % 25 ine denk gelen 62 milyar avrodan fazlası ilk 4 yıl içerisinde
kullanılmıştır ve planlananın üzerinde bir miktardır. Demiryolu ulaşımı plandaki başlıca kalem olup
yatırımın yaklaşık %50’sine karşılık gelmektedir.
1992 yılında tamamlanan ve Madrid-Seville hattında faaliyet gösteren hızlı tren hattı ve Akdeniz sahil
şeridinin yenilenmesi çalışmaları hariç olmak üzere ülkede uzun yıllar demiryollarına yatırım
yapılmamıştır. 2001 yılında İspanya’da tümü radyal (yarıçapsal hız) sisteme sahip olan demiryolları
(geniş ve dar raylar da dahil) 14.272 km uzunluğunda olup bunun 7.743 km’sini elektrikli sistem
oluşturmaktaydı. İspanya Hükümeti 2000-2007 yılları altyapı planında demiryolları için 40.869 milyon
avroluk bir yatırımı Hızlı Tren Hattı-AVE ‘nin 7.200 km.lik bir demiryolu ağına sahip olması gayesiyle
öngörmüştür. Mart 2008 itibarıyla 8.072 km’si elektrikli ve 4.506 km’si çift hatlı 13.340 km’lik
demiryolu ağı mevcuttur. 2009 yılında ise toplam demiryolu uzunluğu 15. 000 km’dir. Hükümetin alt
yapı planlarında 2020 yılından önce 10.000 km daha demiryolu eklenmesi öngörülmüştür. Hızlı tren
hatları hükümetin altyapı planlarının önceliği haline gelmiştir ve 2020 yılında hızlı tren ağının 10.000
kilometreye ulaşması beklenmektedir. Bunun sonucunda, İspanya’nın bütün büyük şehirlerinin bu ağa
doğrudan erişimi olacak ve nüfusun %90’ı istasyonların birine en çok 50 kilometre mesafede olacaktır.
Hızlı Tren Hattı (AVE) Madrid’i Zaragoza (Aragon), Barselona (Katalunya) ve Vitoria ve Irun (Bask
ülkesi) üzerinden Fransız sınırına bağlayacaktır. Bugün itibarıyla Madrid birçok İspanyol şehrine hızlı
tren hattıyla bağlanmış durumdadır. Bu hatlar şunlardır; Madrid- Sevile, Madrid-Zaragoza-Huesca,
Madrid-Zaragoza-Camp de Tarragona-Barcelona, Madrid- Malaga, Madrid-Segovia-Valladolid. Devam
eden çalışmalarla birlikte 2008-2012 döneminde 1.300 km’nin daha hızlı tren tren hattına eklenerek
Barselona-Gerona, Madrid- Valensiya ve La Coruna-Pontevedra-Vigo bağlantılarının tamamlanması
beklenmektedir.
Madrid ve Barselona başta olmak üzere 33 uluslararası havalimanıyla bütün dünyayla ulaşım ağı son
derece etkin ve önemli bir transfer noktası olan İspanya’da 250 havayolu şirketinin faaliyet gösterdiği
49 ticari havalimanı bulunmaktadır. İspanya Amerika, Afrika ve Avrupayı birbirine bağlayan önemli bir
merkez konumundadır. Bu nedenle, en önemli yatırım iki uluslararası havalimanı olan Barcelona ve
Madrid üzerinde yoğunlaşmıştır. 2005-2020 Stratejik Altyapı ve Ulaştırma Planı, “The Plan Canarias”
(Kanarya Planı)’nı oluşturmuştur ve buna göre Kanarya Adaları Havalimanı’na yaklaşık 3 bilyon avro
yatırım yapılmaktadır.
İspanya Ülke Raporu
11 / 47
Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir
ortamda dağıtımı yasaktır.
12. İspanya, coğrafi konumuna bağlı olarak AB içerisinde en uzun kıyı şeridine sahip olan ülkelerden biridir.
Atlantik ve Akdeniz sahillerinde 53 tane uluslar arası limana sahip olan ülkede, limanlardan 27’si
Bayındırlık Bakanlığı’na bağlı Devlet Liman Yönetimi tarafından idare edilmektedir. Altyapı ve Ulaşım
Stratejik Planı’na göre 2020 yılına kadar liman kapasitelerinin %70 artırılması hedeflenmektedir.
Limanların, ülkenin ticaretindeki önemini vurgulamak açısından İspanya’nın toplam ithalatının %78’inin
ve ihracatının %51’inin bu limanlar üzerinden gerçekleştiğini belirtmek faydalı olacaktır.
Deniz taşımacılığı açısından en önemli limanlar Bahia de Algeciras, Valensiya, Barselona, Tarragona ve
Bilbao’dur. Ayrıca, ülkenin ortasında yer alan Madrid’de de önemli limanlara demiryoluyla bağlanmış
olan liman bulunmaktadır.
Kaynaklar: Invest in Spain
TC Madrid Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği
The Economist Intelligence Unit
http://www.spainbusiness.gen.tr
Telekomünikasyon
İspanya aynı zamanda ileri derecede geliştirilmiş bir iletişim ağına sahiptir. İletişim neredeyse bütün
ülkeyi kapsayan 64.000 km’lik fiber optik kablo ağı ile sağlanmaktadır. Aynı zamanda dünyanın en
büyük denizaltı kablo ağı ve 5 kıtaya erişim sağlayabilen uydu bağlantısına sahiptir.
Son yıllarda pek çok endüstride, iletişim de dahil olmak üzere, serbest politika izlenmeye başlanmıştır.
Serbest politika izlenmesiyle üretimde çok daha rekabetçi bir ortam yaratılmıştır ve bu durumun da
ekonomik büyümeye katkısı olmuştur.
Son olarak, suya ulaşılabilirliği garanti eden hidrolik altyapı alanına büyük yatırımlar yapılmaktadır.
Bilgisayar kullanımı bakımında ülke ABD ve diğer AB ülkelerinden geridedir. 2008 yılı itibarıyla
internete bağlanma oranı %57,5 olup bu oranın 2013 itibarıyla %78,8 olması beklenmektedir. Bununla
beraber, büyük bazı firmalar dışında İspanyol firmalarının Internet kullanım oranı oldukça düşük
kalmıştır ve elektronik ticaret giderek gelişmekle beraber halen düşük düzeydedir (%2).
Ülkede bazı özel TV kanalları bulunmakla beraber, iki büyük televizyon kanalı TVE1 ve TVE2, halen
devletin elindedir. Ayrıca ülkede, kontrolü yerel hükümetlerin elinde olan bir yerel televizyon ağı
mevcuttur. Ülkenin en önemli ulusal günlük gazeteleri El Pais ve El Mundo’dur. ABC, El Mundo, La
Vanguardia ve El Periodico de Catalunya da önemli gazeteler arasındadır. Gazete okuma oranının %25
olarak tahmin edildiği ülkede, dağıtım rakamlarına göre her bin kişi başına sadece 100 gazete satılıyor
olması, gazeteleri paylaşarak okuma alışkanlığının yaygın olmasından kaynaklanmaktadır.
Kaynak: Invest in Spain
The Economist Intelligence Unit
TC Madrid Ticaret Müşavirliği
Enerji
İspanya AB içinde en çok enerji tüketen beşinci ülkedir. Ülke petrol ve doğal gaz ihtiyacının %99’u ve
kömür ihtiyacının da %70’i için ithalata bağımlı bir ülkedir. Diğer taraftan çok yavaş ama istikrarlı bir
yeniden yapılanma süreci içinde bulunan ülke içi kömür üretim sektörü rekabetçi olmayan yapısı ile
ancak devlet desteği ile ayakta durmaktadır. Ülkede petrol ve doğal gaz rezervi arama çalışmalarının
sonuçsuz kalması, hükümetin daha ziyade uzun vadeli arz anlaşmaları yapmak veya yurtdışından
rezerv satın almak yoluna gitmesi sonucunu doğurmuştur.
1996 yılında Cezayir doğal gazının Cebelitarık Boğazı’ndan Fas ve İspanya’ya taşınmasını sağlayan
1.255 km uzunluğunda bir boru hattı faaliyete geçmiştir. Bununla beraber ülkenin halen mevcut
doğalgaz ihtiyacının %70’ini Cezayir ve Libya’dan sağladığı göz önüne alındığında, siyasi
istikrarsızlıkların yaşandığı Kuzey Afrika’ya enerji ihtiyacı bakımından aşırı bağımlı olunduğu açıktır.
Diğer taraftan, enerjinin daha etkin kullanımının sağlanması yönünde çalışmalar yapılmaktadır.
Rüzgardan yararlanarak enerji üretiminin yapıldığı parkların sayısı son yıllarda hızla artmış, ülke bu
açıdan Avrupa’nın önde gelen enerji üreticileri arasında Almanya’dan sonra ikinci sırayı almıştır.
Uluslar Arası Enerji Ajansı (IEA- International Energy Agency) verilerine göre İspanya’nın enerji
tüketimi şu şekildedir: ulaşım sektörü %40, sanayi %32 ve konutlar %14.
Hükümetin 2004-2012 Büyüme ve Strateji Planı yenilenebilir enerji kaynaklarına (özellikle rüzgar)
yönelerek enerji verimliliğini artırmayı hedeflemektedir. Ayrıca 2010 yılında toplam enerji tüketiminin
%12,1’inin yenilenebilir enerji kaynaklarından sağlanması (%50’sinin rüzgar enerjisinden)
hedeflenmektedir.
2010 yılında AB'de rüzgar enerjisine 9 bin 648 MW ilave kapasiteyle, toplam kurulu kapasite 84 bin 650
MW düzeyine ulaşmıştır. İspanya ise bin 463 MW ilave kapasite ile rüzgar enerjisi kapasitesini 20 bin
623 MW’a çıkarmıştır. 2011 yılında ise AB içindeki rüzgar enerjisi kapasitesi 93 bin 957 MW olurken,
İspanya bu kapasiteden %23 pay almaktadır. Başka bir deyişle; 2011 yılında İspanya rüzgar enerjisi
kapasitesine bin 50 MW ekleyerek var olan kurulu rüzgar enerjisi kapasitesini 21 bin 674 MW’a
çıkarmıştır. Bu değer İspanya’yı AB içinde Almanya’dan sonra ikinci sıraya yerleştirmiştir.
Danimarka elektrik enerjisi tüketiminde rüzgar enerjisi kullanım oranı (yaklaşık %26) en yüksek AB
ülkesi olurken, ardından İspanya (%15,9), Portekiz (%15,6) ve İrlanda (%12) gelmektedir.
İspanya enerji kaynakları çeşitliliğinin avantajlı yönü, tek bir ürün kaynağına bağımlı olmamasıdır.
Siyasi açıdan bakacak olursak, kömür madenciliği, fiyatlandırma politikaları ve sanayi koruma hukuku
-, 2013
12 / 47
Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir
ortamda dağıtımı yasaktır.
13. açılarından özel işlemler gerektirmektedir. Diğer sektörlerle karşılaştırıldığında, İspanya enerji sektörü,
geleneksel ya da tarihsel olarak nitelendirilebilinecek ve yakın gelecekte dezavantaja neden olabilecek
pek çok sorunla karşılaşmaktadir:
• Petrole aşırı bağımlılık. İspanyol ürünlerinin %70’i karayolu ile taşınmaktadır.
• Temel elektrik kaynaklarından bir tanesi ulusal kömür kaynaklarıdır. Bu kömür çeşidi diğer ithal
edilenlerle karşılaştırıldığında çok daha pahalı ve daha düşük kaliteye sahiptir, ancak sektörün
işlerliğinin teşviki ve özellikle Kuzey İspanya’nın bazı bölgelerinde temel geçim yolu olması gibi politik
nedenlerle hala kullanımına devam edilmektedir.
• Hidroelektrik enerji üretimi için yeteri kadar elverişli alanın bulunmaması. Bu enerji çesidi için elverişli
alanların tamamı halihazırda kullanılmaktadır ve diğer uygun alanlar için ise ciddi yatırım yapılması
gerekmektedir. Ya da uygun olabilecek alanlar koruma altındadir.
• Petrolün büyük bir kısmı tek bir ülkeden, Cezayir’den alınmaktadır. Bu sebeple ülkedeki en küçük
istikrarsızlık dahi İspanya enerji yapısında önemli sorunlar yaratabilmektedir.
• Nükleer enerji İspanyol halkı tarafından çok fazla desteklenmemektedir. Bu nedenle yeni bir istasyon
kurulumu planları yapılmamaktadir. Hatta yakın gelecekte 6 istasyonun kapatılması düşünülmektedir.
• Elektrik jeneratörleri ve taşımacılık ülkede kirliliğe en çok neden olan endüstrilerdir.
Kaynaklar: The Economist Intelligence Unit,
TC Madrid Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği,
Uluslar Arası Enerji Ajansı (http://www.iea.org/),
European Wind Energy Association (http://www.ewea.org/)
Bankacılık
İspanya 1 Ocak 2002 tarihinden itibaren avroya geçen AB ülkelerinden birisidir. Avroya geçişle Avrupa
Merkez Bankaları Sistemi’ne uyum sağlanmış ve Avrupa Merkez Bankası’nın yetkileri tanınmıştır. AB
para politikaları Avrupa Merkez Bankası tarafından yürütülmektedir.
İspanya bankacılık sisteminde 3 tür banka vardır ;
- Bankalar
- Tasarruf Bankaları
- Resmi Kredi Kuruluşları
İspanya’nın çok sayıda ticari bankasının arasında 6 tanesi sektörün yaklaşık % 80’ni kontrol etmektedir.
İspanya Merkez Bankası, Banco de Espana’dır. İspanya içinde yurt içi şube ağı ve/veya yurtdışı
temsilcilikler yoluyla faliyet gösteren başlıca finans kuruluşları: Banco Bilbao Vizcaya Argentaria, Banco
Espanol de Credito, Banco Pastor, Banco Popular Espanol, Banco Sabadell, Banco Santander Central
Hispano ve Banco Atlantico olarak sıralanabilir.
Yurtdışında da bürosu olan başlıca tasarruf bankaları da, La Caixa, Caja Madrid, Bancaja, Caja Galicia,
Caja Duero, Caixa Nova ve İspanya Tasarruf Fonu Konfederasyonu’dur.
Kaynaklar: The Economist Intelligence Unit
TC Madrid Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği
Perakende Sektörü
Perakende sektörü GSYİH ve işgücüne önemli oranda katkıda bulunmaktadır. ANGED (Asociación
Española de Grandes Empresas de Distribución) verilerine göre İspanya’da 500’den fazla alışveriş
merkezi bulunmaktadır.
İspanya 47,2 milyon nüfusuyla AB’de beşinci büyük pazardır. Perakende pazarı son on yılda değişime
uğramıştır. Süpermarketler ve büyük perakende mağazalarının sayısı artış göstermiştir. Pazara yabancı
firmalar da giriş yaparak dağıtım kanallarının yapısını değiştirmiştir. Carrefour (Fransız), Auchan
(Fransız) ve Ikea (İsveç) pazara giren en büyük perakendecilerdir. Sektördeki bu gelişmeye rağmen
hala batı Avrupa ortalamasının üstünde bir sayıda küçük marketler de varlığını sürdürmektedir.
Amerikan tarzı alış veriş merkezlerinin sayısı da artış göstermektedir.
Gıda ürünlerinin tüketiciye sunulması büyük oranda süpermarket ve hipermarketler yoluyla
yapılmaktadır. Ülkede ulusal veya uluslararası büyük zincir mağazalar mevcut olup, bunlar perakende
dağıtım kanalının en önemli aktörleridir. Büyük hipermarketlerin birçoğu kendi markalarıyla fason
üretim yaptırmakta, bazıları da doğrudan ithalat yoluna gitmektedir.
Ülkedeki en büyük perakende firmaları El Corte Inglés (İspanyol), Carrefour (Fransız), Mercadona
(İspanyol), Eroski (İspanyol) ve Auchan (Fransız)’dır. Planet Retail’e göre El Corte Inglés 1.400
mağazasıyla ülkedeki en büyük perakendecidir. Firma süpermarketleri için Superecor markasını,
hipermarketleri için Hipercor markasını ve mini marketleri için Opencor markasını kullanmaktadır.
Firmanın aynı zamanda giyim mağazası zinciri (Sfera) ve yapı market zinciri (Bricor) de vardır. El Corte
Inglés gelirinin büyük bölümünü gıda dışı ürünlerden sağlamaktadır. En büyük beş perakendecinin web
sayfası aşağıda verilmiştir:
Auchan: www.auchan.com
Carrefour: www.carrefour.com
El Corte Inglés: www.elcorteingles.es
Eroski: www.eroski.com
Mercadona: www.mercadona.es
İspanya’da bulunan büyük süpermarketlerin hepsinin kendi özel markaları mevcuttur. Mercadona SA ve
Centros Comerciales Carrefour SA özel markaların piyasaya sürülmesi konusunda öncülük etmişlerdir.
İspanya Ülke Raporu
13 / 47
Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir
ortamda dağıtımı yasaktır.
14. Mercadona kaliteli özel markaları uygun fiyatlarla satışa sunmaktadır.
Özel markaların payı perakende sektörde artış göstermektedir ve bu eğilimin önümüzdeki dönemde de
devam etmesi beklenmektedir.
İspanya’da bilgisayarı olan kişi sayısının ve internete erişim düzeyinin yüksek olmaması elektronik
satışların batı Avrupa’daki kadar yüksek olmamasına neden olmaktadır. Ancak e-ticaret giderek
artmaktadır. El Corte Ingles, Mercadona ve Eroski gibi birkaç büyük perakendecinin online işlemleri
mevcuttur. Ödeme sırasında güvenlikten endişe duyulması e-ticaretin gelişmesini engellemektedir fakat
zamanla bu endişe azalmaktadır.
Kaynaklar: The Economist Intelligence Unit
Euromonitor
Doğrudan Yabancı Yatırımlar
Doğrudan Yabancı Yatırımların Görünümü
İspanya yabancı sermayenin yöneldiği önemli ülkeler arasına girmeyi başarmış bulunmaktadır.
İspanya’nın geniş iç piyasası, ihracat imkanı ve büyüme potansiyeli sayesinde birçok yabancı yatırımcı
yatırım için İspanya’yı tercih etmiştir. İspanya’daki yabancı yatırımlar incelendiğinde, yabancı
yatırımların geçen 25 sene içerisinde İspanyol ekonomisinin modernleşmesinde büyük rol oynadığı
görülmektedir. 1993-2008 yılları arasında ülkeye giren toplam yabancı sermaye miktarı 299,5 milyar
avrodur.
UNCTAD (United Nations Conference for Trade and Development) verilerine göre, İspanya 2011 yılında
25 milyar dolar net yatırım çekmiştir. İspanya, gelişmiş ülkeler arasında %1,65 pay ile yabancı
sermayenin en çok yöneldiği 15.ülke olup, AB ülkeleri arasında ise %6 pay ile 8. sırada yer almaktadır.
Diğer taraftan, İspanya’nın yurtdışında yaptığı yatırımların artmasına bağlı olarak son iki yılda ülkeden
sermaye çıkışında ciddi bir artış görülmektedir. Bunun büyük kısmını, Latin Amerika ülkelerine yapılan
yatırımlar oluşturmaktadır. Nitekim İspanya’nın bu ülkelere yaptığı yatırımlar rekor bir düzeye ulaşmış,
İspanya, ABD’nin de önüne geçerek bu bölgenin en büyük dış yatırımcısı haline gelmiştir. İspanyol
yatırımlarının yöneldiği ikinci büyük hedef OECD ülkeleridir. Özellikle ABD ve Kanada İspanyol
yatırımlarının yöneldiği en önemli ülkelerin başında gelmektedir.
Kaynak: Invest in Spain
Ülkeler İtibarı ile Doğrudan Yabancı Yatırımlar
İspanya’ya yapılan yatırımların yarıdan fazlası Fransa ve İngiltere tarafından gerçekleştirilmiştir.
Ülkelere Göre Yabancı Yatırımlar
2011 (%)
İngiltere
30,0
Fransa
25,1
İtalya
8,3
Hollanda
6,6
ABD
6,4
Lüksemburg
5,9
Almanya
Diğer
5,0
12,7
Kaynak: Invest in Spain
Sektörler İtibarı ile Doğrudan Yabancı Yatırımlar
Sektörlere Göre Yabancı Yatırımlar
Sektörler
Tüm Yatırımlar İçinde Payı
1 Sanayi
%38,6
2 Ulaştırma-iletişim
%13,8
-, 2013
14 / 47
Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir
ortamda dağıtımı yasaktır.
15. 3 Bankacılık ve finans
%10,6
4 Emlak
%4,6
5 İnşaat
%4,0
Kaynak: T.C. Madrid Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği
Ülkedeki Serbest Bölgeler (Özel Ekonomik Bölgeler)
İspanya’da hem ana kara üzerinde hem de adalarda bir çok serbest bölge faaliyet göstermektedir. En
büyük serbest bölgeler Barselona, Cadiz, Kanarya Adaları ve Vigo’da bulunmaktadır. İspanyol gümrük
mevzuatı firmaların kendi serbest ticaret alanları olmasına imkan tanımaktadır. Gümrük vergileri
sadece üretilen veya bölgeye getirilen malların İspanya’ya tüketim amacıyla ithal edilmesi halinde
geçerli olmaktadır. Bu bölgelerde faaliyet gösteren firmalar, İspanyol iş kanunlarına bağlıdırlar.
Kaynak: TC Madrid Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği
Şirket Birleşmeleri ve Marka Satınalmalar
Dünya genelinde özellikle son yıllarda hız kazanan yabancı şirket satın alma işlemleri Avrupa Birliği
sınırları içerisinde de uygulama alanı bulmuştur. İspanya’da kurulu işletmelerin yurtdışı yatırımlarını
destekleyen çeşitli fonlar ve programlar vardır. Bu programlar arasında;
- PROINVEX (Büyük Dış Yatırım Programı)
- ICO ve Ekonomi ve Finans Bakanlığının Uluslararasılaştırma Alanı
- FIEX (Yurtdışında Yatırım Fonu, COFIDES tarafından idare edilir)
- FONPYME (KOBİ’lerin Yurtdışı İşlemleri Fonu, COFIDES tarafından idare edilir)
- Borcu yatırıma dönüştürme anlaşmaları en önemlileridir.
Şirket birleşmeleri ve satın almalar hakkında detaylı bilgiye ulaşılabilecek kaynaklar aşağıda
verilmektedir:
• http://www.ico.es/web/contenidos/5/4/5914/index
• http://www.interes.org/
• http://www.spainbusiness.gen.tr/
Dış Ticaret
Genel Durum
Ülkenin Dış Ticareti
Ülkenin Dış Ticareti (milyon dolar)
2007
2008
2009
2010
2011
İhracat
253.343
281.597
227.305
246.043
308.887
İthalat
389.371
420.958
293.183
314.839
374.468
642.714
702.554
520.488
560.882
683.355
-136.028
-139.361
-65.877
-68.796
-65.581
Dış Ticaret Hacmi
Dış Ticaret Dengesi
Kaynak: www.trademap.org
İhracatında Başlıca Ürünler
İspanya’nın İhracatında Başlıca Ürünler (milyon dolar)
GTİP
İspanya Ülke Raporu
Pay
Değişim %
15 / 47
Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir
ortamda dağıtımı yasaktır.
16. No.
GTİP Tanımı
Toplam
2008
2009
2010
2011
281.597 227.305 246.043 308.887
2011 %
(2010-11)
100,0
25,5
87 Kara taşıtları
54.045
41.355
43.133
52.586
17,0
21,9
27 Petrol, kömür, doğal gaz ve ürünleri
20.944
12.831
15.898
26.439
8,6
66,3
84 Elektriksiz makineler
22.662
18.253
18.266
22.800
7,4
24,8
85 Elektrikli makineler, elektronik
cihazlar
18.644
14.686
15.658
18.603
6,0
18,8
30 İlaçlar
10.682
10.461
11.172
11.911
3,9
6,6
39 Plastik ve plastik ürünler
10.446
8.238
9.810
11.757
3,8
19,8
72 Demir-çelik
12.019
6.794
8.880
10.943
3,5
23,2
08 Meyveler
7.511
6.879
7.216
8.051
2,6
11,6
73 Demir-çelikten eşyalar
7.843
5.507
6.124
8.034
2,6
31,2
40 Kauçuk ve kauçuk ürünler
4.544
3.574
4.010
6.131
2,0
52,9
07 Sebzeler
5.588
5.547
5.301
5.731
1,9
8,1
62 Dokuma giyim
3.912
3.888
3.895
5.286
1,7
35,7
709
1.043
2.220
5.246
1,7
136,3
4.740
3.977
4.369
5.096
1,6
16,6
29 Organik kimyasallar
5.639
4.657
5.049
5.093
1,6
0,9
02 Et
4.209
3.751
3.821
4.954
1,6
29,7
88 Hava taşıtları
3.346
3.400
3.446
4.705
1,5
36,5
22 Alkollü ve alkolsüz içecekler
4.114
3.802
3.664
4.599
1,5
25,5
61 Örme giyim
3.001
3.175
2.998
3.942
1,3
31,5
15 Hayvansal ve bitkisel yağlar
3.886
2.842
3.250
3.893
1,3
19,8
33 Uçucu yağlar, kozmetikler
2.980
2.774
3.241
3.697
1,2
14,1
74 Bakır ve bakırdan eşyalar
2.642
2.082
2.761
3.459
1,1
25,3
99 Başka yerde sınıflandırılmamış
ürünler
2.225
1.967
2.636
3.455
1,1
31,1
76 Alüminyum ve alüminyumdan eşyalar
3.264
2.320
2.830
3.379
1,1
19,4
71 Mücevherat, metal paralar, kıymetli
metal ve taşlar
48 Kağıt ve karton, bunlardan mamul
eşya
89 Deniz taşıtları
940
1.748
1.976
3.239
1,0
63,9
69 Seramik ürünleri
3.916
2.833
2.779
3.220
1,0
15,8
03 Balık ve diğer deniz ürünleri
2.720
2.489
2.558
3.195
1,0
24,9
64 Ayakkabı, vb. ürünler
2.888
2.616
2.557
3.127
1,0
22,3
20 İşlenmiş meyve ve sebze
2.839
2.642
2.623
3.120
1,0
19,0
38 Diğer kimyasal ürünler
2.451
2.100
2.638
2.942
1,0
11,5
32 Boyalar, pigmentler
2.636
2.219
2.415
2.829
0,9
17,1
94 Mobilya, aydınlatma eşyaları,
prefabrik yapılar
3.500
2.757
2.470
2.812
0,9
13,8
90 Optik, teknik, medikal cihazlar
2.486
2.165
2.220
2.620
0,8
18,0
26 Maden cevherleri
528
718
1.123
2.343
0,8
108,7
68 Taş, alçı, çimento, amyant, mermer
vs. ürünleri
1.724
1.463
1.479
1.720
0,6
16,3
21 Diğer yenilebilir hazır ürünler
1.578
1.492
1.458
1.687
0,5
15,7
44 Ağaç ve ahşap eşya, odun kömürü
1.696
1.350
1.254
1.588
0,5
26,7
34 Sabun, deterjan ve mumlar
1.257
1.189
1.229
1.561
0,5
26,9
16 Et ve su ürünleri konserveleri
1.305
1.144
1.167
1.508
0,5
29,2
970
1.100
886
1.507
0,5
70,1
Demiryolu taşıtları, sinyalizasyon
cihazları (karayolu hariç)
Kaynak: www.trademap.org
86
-, 2013
16 / 47
Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir
ortamda dağıtımı yasaktır.
17. İthalatında Başlıca Ürünler
İspanya’nın İthalatında Başlıca Ürünler (milyon dolar)
GTİP GTİP Tanımı
No.
2011
Pay
2011 %
Değişim %
(2010-11)
420.958 293.183 314.839 374.468
100,0
18,9
27 Petrol, kömür, doğal gaz ve ürünleri
80.815 47.289 58.122 77.982
20,8
34,2
87 Kara taşıtları
48.398 30.776 30.596 38.002
10,1
24,2
84 Elektriksiz makineler
42.301 28.270 28.583 30.930
8,3
8,2
85 Elektrikli makineler, elektronik cihazlar
41.626 25.642 27.031 28.267
7,5
4,6
30 İlaçlar
14.484 15.843 14.704 15.723
4,2
6,9
72 Demir-çelik
16.921
7.604 10.493 13.124
3,5
25,1
39 Plastik ve plastik ürünler
12.669
9.539 10.010 11.429
3,1
14,2
29 Organik kimyasallar
10.866
8.592
9.032 10.479
2,8
16,0
62 Dokuma giyim
8.118
6.918
7.043
8.232
2,2
16,9
61 Örme giyim
6.807
5.801
6.122
7.629
2,0
24,6
90 Optik, teknik, medikal cihazlar
7.671
6.725
6.720
7.358
2,0
9,5
03 Balık ve diğer deniz ürünleri
6.444
5.262
5.673
6.404
1,7
12,9
26 Maden cevherleri
4.519
3.117
4.453
6.155
1,6
38,2
38 Diğer kimyasal ürünler
4.577
3.948
4.548
6.056
1,6
33,1
40 Kauçuk ve kauçuk ürünler
4.594
3.492
4.029
5.732
1,5
42,3
48 Kağıt ve karton, bunlardan mamul eşya
5.669
4.539
4.466
5.165
1,4
15,7
73 Demir-çelikten eşyalar
7.337
4.688
4.058
4.740
1,3
16,8
94 Mobilya, aydınlatma eşyaları, prefabrik
yapılar
5.516
3.855
4.110
4.115
1,1
0,1
10 Hububat
3.774
2.834
2.385
3.516
0,9
47,4
64 Ayakkabı, vb. ürünler
3.058
2.700
2.891
3.296
0,9
14,0
33 Uçucu yağlar, kozmetikler
3.013
2.819
2.808
3.229
0,9
15,0
76 Alüminyum ve alüminyumdan eşyalar
3.707
2.224
2.610
3.158
0,8
21,0
28 İnorganik kimyasallar
2.789
2.053
2.386
2.878
0,8
20,6
22 Alkollü ve alkolsüz içecekler
2.686
2.359
2.263
2.643
0,7
16,8
12 Yağlı tohumlar ve diğer tohumlar
2.595
2.056
2.019
2.629
0,7
30,2
04 Süt ürünleri, yumurta, bal ve diğer
yenilebilir hayvansal ürünler
2.724
2.267
2.198
2.622
0,7
19,3
95 Oyuncaklar, spor malzemeleri
3.117
2.279
2.431
2.558
0,7
5,2
74 Bakır ve bakırdan eşyalar
2.715
1.395
1.850
2.493
0,7
34,7
32 Boyalar, pigmentler
2.174
2.019
2.002
2.451
0,7
22,4
71 Mücevherat, metal paralar, kıymetli
metal ve taşlar
1.354
922
1.131
2.253
0,6
99,3
88 Hava taşıtları
3.210
2.440
2.671
2.186
0,6
-18,1
08 Meyveler
2.260
2.075
1.937
2.087
0,6
7,8
21 Diğer yenilebilir hazır ürünler
1.955
1.868
1.823
2.073
0,6
13,7
15 Hayvansal ve bitkisel yağlar
1.795
1.523
1.648
2.042
0,5
23,9
23 Gıda sanayisi atıkları ve yemler
2.360
1.914
1.735
1.954
0,5
12,6
24 Tütün ve tütün mamulleri
2.153
1.986
1.926
1.869
0,5
-2,9
70 Cam ürünleri
2.135
1.590
1.585
1.782
0,5
12,5
42 Deri eşya, deri giyim, saraciye
1.783
1.412
1.499
1.734
0,5
15,7
TOPLAM
İspanya Ülke Raporu
2008
2009
2010
17 / 47
Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir
ortamda dağıtımı yasaktır.
18. 44 Ağaç ve ahşap eşya, odun kömürü
2.921
1.725
1.715
0,5
-0,6
771
89 Deniz taşıtları
1.776
444
2.376
1.682
0,4
-29,2
Kaynak: www.trademap.org
Başlıca Ülkeler İtibarı ile Dış Ticareti
Ülkelere Göre İhracat (milyon dolar)
2007
2008
2009
2010
2011
Pay
(%, 2011)
Değişim
(%, 2010-11)
Dünya
253.343
281.597
227.305
246.043
308.887
100,0
25,5
Fransa
47.679
51.626
43.996
45.081
56.185
18,2
24,6
Almanya
27.266
29.674
25.713
25.830
31.865
10,3
23,4
Portekiz
21.936
25.552
20.871
22.013
25.113
8,1
14,1
İtalya
22.600
22.741
19.290
21.650
24.858
8,0
14,8
İngiltere
19.571
19.972
14.421
15.263
20.056
6,5
31,4
ABD
10.124
11.015
7.881
8.586
10.988
3,6
28,0
Hollanda
8.281
8.878
7.052
7.711
8.992
2,9
16,6
Belçika
7.152
8.457
6.339
6.934
8.765
2,8
26,4
Türkiye
4.001
4.381
3.917
4.928
6.206
2,0
25,9
İsviçre
3.283
3.624
3.664
4.498
5.832
1,9
29,7
Fas
4.084
5.251
4.195
4.491
5.702
1,8
27,0
Polonya
3.353
4.058
3.439
3.696
5.149
1,7
39,3
Çin Halk Cumhuriyeti
2.893
3.137
2.732
3.467
4.721
1,5
36,2
Meksika
4.296
4.065
3.391
3.663
4.096
1,3
11,8
Brezilya
1.774
2.405
1.867
2.829
3.599
1,2
27,2
Rusya Federasyonu
2.827
4.124
2.017
2.598
3.518
1,1
35,4
Cezayir
1.842
3.171
2.907
2.693
3.452
1,1
28,2
İsveç
2.325
2.452
1.776
1.984
2.917
0,9
47,0
Avusturya
1.919
2.176
1.962
2.046
2.738
0,9
33,8
Japonya
1.761
2.113
1.661
1.860
2.592
0,8
39,4
Çek Cumhuriyeti
1.884
2.208
1.824
2.073
2.407
0,8
16,1
Cebelitarık
1.222
1.414
1.207
1.485
2.306
0,7
55,3
Yunanistan
3.030
3.873
2.504
2.158
2.246
0,7
4,1
Avustralya
1.404
1.520
1.158
1.479
2.149
0,7
45,3
Norveç
1.921
1.434
1.093
1.058
2.149
0,7
103,2
Venezuella
767
928
708
1.199
2.069
0,7
72,6
Macaristan
1.395
1.610
1.040
1.196
1.942
0,6
62,4
Suudi Arabistan
1.253
1.407
1.208
1.368
1.871
0,6
36,8
Romanya
1.331
1.575
976
1.160
1.865
0,6
60,8
Hindistan
1.007
1.126
1.119
1.562
1.860
0,6
19,1
2007
2008
2009
2010
2011
Pay
(%, 2011)
Değişim
(%, 2010-11)
389.371
420.958
293.183
314.839
374.468
100,0
18,9
Almanya
62.575
61.723
41.175
39.198
47.869
12,8
22,1
Fransa
50.040
50.471
37.492
35.897
43.590
11,6
21,4
İtalya
33.935
33.552
21.600
22.610
26.073
7,0
15,3
Kaynak: www.trademap.org
Ülkelere Göre İthalat (milyon dolar)
Dünya
-, 2013
18 / 47
Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir
ortamda dağıtımı yasaktır.
19. Çin Halk Cumhuriyeti
21.638
25.172
16.667
21.189
21.626
5,8
2,1
Hollanda
18.704
19.600
15.843
17.287
18.604
5,0
7,6
İngiltere
19.714
19.971
14.436
15.232
16.230
4,3
6,6
Portekiz
12.943
14.391
12.100
11.696
15.467
4,1
32,2
ABD
11.464
14.080
9.318
10.209
12.450
3,3
22,0
Belçika
13.739
14.128
11.177
10.512
12.280
3,3
16,8
Rusya Federasyonu
10.590
10.815
6.339
8.089
11.547
3,1
42,7
Nijerya
5.011
6.904
3.893
5.764
8.443
2,3
46,5
Suudi Arabistan
4.442
6.167
3.384
4.702
8.094
2,2
72,1
Cezayir
5.999
9.269
5.253
5.986
7.876
2,1
31,6
İran
2.082
4.547
2.759
4.536
5.592
1,5
23,3
Meksika
4.037
4.613
2.783
3.789
5.038
1,3
33,0
Brezilya
4.120
4.495
3.086
3.814
4.936
1,3
29,4
İrlanda
5.290
6.000
6.072
4.632
4.590
1,2
-0,9
Polonya
3.865
4.180
3.481
3.939
4.534
1,2
15,1
Türkiye
5.578
5.035
3.460
3.827
4.448
1,2
16,2
Fas
4.004
4.070
3.264
3.558
4.119
1,1
15,8
İsveç
4.835
4.398
3.020
3.164
3.885
1,0
22,8
Japonya
6.490
5.738
3.375
3.720
3.587
1,0
-3,6
Hindistan
2.843
3.181
2.264
3.005
3.561
1,0
18,5
Çek Cumhuriyeti
2.609
2.625
2.328
2.806
3.482
0,9
24,1
İsviçre
4.288
4.409
4.228
4.284
3.017
0,8
-29,6
Avusturya
3.855
3.668
2.484
2.494
2.978
0,8
19,4
Endonezya
2.376
2.158
2.158
2.234
2.955
0,8
32,3
Danimarka
2.879
3.245
2.868
2.549
2.953
0,8
15,9
Arjantin
2.632
3.480
1.899
2.355
2.878
0,8
22,2
Kaynak: www.trademap.org
Dış Ticaret Politikası ve Vergiler
Dış Ticaret Politikası
1986 yılında Avrupa Birliği’ne (AB) tam üye olmasının ardından İspanya da Avrupa Birliği’nin diğer tüm
ortak politikalarıyla beraber ortak ticaret politikasını üstlenmiş ve AB’nin ortak gümrük tarifesini
uygulamaya koymuştur. Buna bağlı olarak Avrupa Birliği’ne üye ülkelerden yapılan ithalat gümrük
vergisinden muaftır. AB üyesi olmayan ülkelerden ithal edilen ürünler için Avrupa Birliği’nin ortak
gümrük tarifeleri uygulanmaktadır. Avrupa Birliği’ne üye ülkelerden yapılan ithalatta izin ve miktar
sınırlaması yoktur.
Diğer taraftan Kanarya Adaları, 1 Temmuz 1991 tarihinden bu yana Avrupa Gümrük Birliği’ne dahil
edilmiştir. Kanarya Adaları’nın ticari ilişkileri, ayrı bir rejimle düzenlenmiştir. Bu rejim belirlenmiş
tarımsal ürünler için topluluk içi yardımları düzenlemekte ve üçüncü ülkelerden yapılacak ithalatta
muafiyet imkanı içermektedir.
Ceuta ve Melilla, Avrupa Gümrük Birliği’ne dahil değildir. Bu bölgelerin dış ticaretinde, İspanya’nın ticari
rejiminden farklı ve geleneksel serbest ticaret esasına dayalı bir ticaret rejimi uygulanmaktadır.
İthalat Rejimi
Birlik üyesi olmayan ülkelerle gerçekleştirilen tarım ürünleri ithalatında ne bölgesel ne de ulusal bir
kısıtlama getirilmeksizin serbest ticaret politikası izlenmekte, sadece ithal edilecek malın bağlı
İspanya Ülke Raporu
19 / 47
Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir
ortamda dağıtımı yasaktır.
20. bulunduğu tarımsal kuruluşun normlarına uygun olup olmadığı konusunda teminat olarak (AGRIM)
ithalat sertifikası istenmektedir. Genel kurallara istisna olarak bazı tütün çeşitleri ve fildişi ithalatı için
izne gerek duyulmaktadır.
AB dışı ülkelerden yapılacak sanayi ürünleri ithalatında da bazı istisnalar hariç olmak üzere serbest
ticaret politikası izlenmektedir. Bu istisnalardan biri, bazı ülkelerden daha önceden belirlenmiş ürünlerin
ithalatında miktar kısıtlamaları ve kontrol önlemleri uygulanmasıdır. Bu tür kısıtlamalara konu olan
ürünler arasında tekstil ürünleri, eldiven, ayakkabı, porselen, cam ve seramik mamuller, çelikten
mamul ürünler, oyuncaklar, bazı kimyasal ürünler yer almaktadır. Diğer taraftan uyuşturucular, ateşli
silahlar, patlayıcılar ve cephane gibi bazı maddelerin ithalatı özel lisanslara tabidir.
Atlantik Kırmızı Tuna (Belize, Panama ve Honduras menşeli), bakır sülfat içeren oyuncaklar, narkotikler
ve uyuşturucular, asbestos, L-trytophane ve bu maddeyi içeren ürünler, gıda şeklinde kokulu plastik
silgiler, civalı tıbbi termometreler ve ABD menşeli et hormonları’nın İspanya’ya ithalatı yasaktır. Bu
ürünlerden ABD menşeli et ve hormonlar dışında kalan ürünlerin ihracatı da yasaklanmıştır.
Kaynak: T.C. Madrid Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği
İhracat Rejimi
Gerek tarım gerekse sanayi ürünlerinin AB dışı ülkelere ihracatında da tamamen serbest ticaret
politikası izlenmektedir. Bazı ürünler menşeine bakılmaksızın Avrupa Birliği’nin getirdiği zorunluluklar
sebebiyle birtakım mevzuatlarla sınırlandırılmıştır. Diğer taraftan bütün birlik ülkeleri için özellikle haklı
rekabeti destekleyici çeşitli garanti sistemleri getirmek gibi yine topluluğun koyduğu birtakım teknik
zorunluluklar söz konusudur. ISO kalite normları 9000 serisi kaliteyi garantileyen ve rekabet faktörünü
ön plana çıkaran bir uygulamadır. Çevreyi koruyan ISO 14000 serisi de aynı derecede önem
taşımaktadır.
Tarifeler ve Diğer Vergiler
Ülkede üç farklı KDV oranı uygulanmaktadır. Temmuz 2010’dan itibaren genel KDV oranı %21,
azaltılmış KDV oranı %10 ve en düşük KDV oranı da %4 olarak düzenlenmiştir. Azaltılmış KDV oranı
gıda, hayvan yemi, su, tarım kimyasalları, hayvanlar için ilaçlar, tıbbi ürünler, motorlu bisikletler,
ikametgahlar, otel ve restoran hizmetleri, ulaşım hizmetleri, tarımsal hizmetler, eğlence hizmetleri,
bina ve inşaat hizmetleri, tıbbi hizmetler ve cenaze hizmetleri için geçerlidir. %4’lük oran ise, ekmek,
süt ürünleri, yumurta, sebze ve meyve, kitap ve gazete, ilaç, taşıtlar, toplu taşıma araçları ve özürlüler
için tıbbi malzemeler için uygulanmaktadır.
Avrupa Birliği modeli çerçevesinde, ülkede bazı işlemler KDV’den muaf tutulmuştur. Kanarya Adaları,
Ceuta ve Melilla’da katma değer vergisi uygulanmamakla beraber, Kanarya Adaları’nda %5 oranında
dolaylı genel vergi, Ceuta ve Melilla’da ise üretim, hizmetler ve ithalatta Kanarya Adaları’nda geçerli
olan standart verginin benzeri uygulanmaktadır.
Şirketler için vergi yükümlülüğü, net gelir üzerinden %35 oranındadır. Bunun haricinde bazı özel vergi
oranları da mevcuttur. Devlet reel yatırım fonlarında %1, belirli kooperatiflerde %20 vergi
uygulanmaktadır. Diğer taraftan, petrol/doğalgaz arama ve çıkarma çalışmaları yapan kurumlar için
vergi oranı %40 olarak tespit edilmiştir.
1/95 sayılı Ortaklık Konseyi Kararı’nın kabulü ve 1 Ocak 1996 tarihinde Türkiye ile AB arasında Gümrük
Birliği’nin yürürlüğe konulmasıyla, ülkemiz ve İspanya arasında gümrük vergileri sanayi ürünleri ve
işlenmiş tarım ürünlerinde sıfırlanmıştır.
Kaynak: www.ispanyaticaret.org.tr
Ürün Standartları ile İlgili Uygulamalar
Bazı ürünler menşeine bakılmaksızın Avrupa Birliği’nin getirdiği zorunluluklar sebebiyle birtakım
mevzuatlarla sınırlandırılmıştır. Diğer taraftan bütün birlik ülkeleri için özellikle haklı rekabeti
destekleyici çeşitli garanti sistemleri getirmek gibi yine topluluğun koyduğu birtakım teknik
zorunluluklar söz konusudur. İSO kalite normları 9000 serisi ve HACCP kaliteyi garantileyen ve rekabet
faktörünü ön plana çıkaran bir uygulamadır. Çevre üzerine İSO 14000 serisi ve OHSAS 18001 teknik
özelliklerine göre iş kazalarını önleme sertifikası da her geçen gün daha önem kazanmışlardır.
GLOBALGAP (eski adıyla EUREPGAP) sertifikasının alınması zorunlu olmamakla birlikte ürün satın
almada tercih nedenidir.
AB kuralları gereğince bazı sanayi ürünlerinin AB ülkelerine ithal edilebilmesi için AB teknik mevzuatına
uyumlu olması gerekir. CE işareti bu kapsamdaki uygulamalardan biridir ve birçok sanayi ürününde CE
İşareti bulunması zorunludur. Ürünlerin, CE işaretli olarak piyasaya sunulmasından üretici sorumludur.
Ancak, eğer üretici ya da üreticinin yetkili temsilcisi Avrupa Birliği içinde değilse, bu sorumluluğu
ithalatçı yerine getirmek zorundadır. Bir başka deyişle, ithalatçı ithal ettiği ürünlerin AB normlarına
uygun olduğunu garanti etmek zorundadır.
AB genelinde gıdalarla ilgili genel prensiplerin ve temel düzenlemelerin çerçevesini belirleyen EC
178/2002 sayılı düzenleme ile Gıda Yasası uygulanmaktadır. 2002 yılı içerisinde yürürlüğe giren bu
düzenlemeyle, aynı zamanda, AB Gıda Güvenliği Otoritesi kurulmuş ve gıda güvenliği konusundaki
uygulanması zorunlu prosedürler belirlenmiştir. Düzenleme genel olarak Genel Gıda Yasası olarak
-, 2013
20 / 47
Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir
ortamda dağıtımı yasaktır.
21. bilinmekte olup, gıdaların izlenebilirliği konusunda da düzenlemeleri içermektedir (Madde 18). Genel
Gıda Yasası’nın belirlediği ana başlıklar Ocak 2005 tarihinde uygulamaya girmiştir.
İspanya’da gıda ürünlerinin standart ve belgelendirilmesine ilişkin kurallar AB direktifleri ile tamamen
uyumlu halde bulunmaktadır. Bu anlamda herhangi bir AB ülkesinde serbest dolaşıma giren bir gıda
ürününün herhangi başka bir teste tabi tutulmadan İspanya’ya ithalatı ve iç pazarda satışı mümkün
olmaktadır.
AB genelinde pazara sunulan taze meyve ve sebze ürünlerinin kalite ve etiketlemelerine ilişkin
pazarlama standartları AB Ortak Tarım Politikası çerçevesinde çıkartılan EC 2200/96 sayılı kararname
ile 28 Ekim 1996 tarihinde belirlenmiştir. Bu yasayla öngörülen standartlara sahip olmayan ürünler
pazara sunulamamakta ve pazardan kaldırılmaktadır. AB pazarlama standart düzenlemeleri
çerçevesinde kalite standartları belirlenmiş diğer ürünler arasında taze ve soğutulmuş balık (EC
2406/1996) , yumurta (EC 1028/2006), zeytinyağı (EC 1019/2002) ile birlikte sert kabuklu meyveler
arasında kabuklu fındık (EC 1284/2002) ve kabuklu ceviz bulunmaktadır.
İspanya’da standartlara ilişkin uygulamalar İspanya’nın standart ve sertifikasyon kuruluşu olan
Asociacion Espanola de Normalizacion y Certificacion - AENOR tarafından yürütülmektedir. AB’de
standartların oluşturulma süreci sanayi tarafından önerilerek yada AB Komisyonu tarafından zorunlu
hale getirilerek başlatılmakta ve ulusal veya uluslararası alanda faaliyet gösteren bağımsız standart
geliştirme kuruluşları tarafından yürütülmektedir. AB’de birçok standart ISO gibi uluslararası standart
kuruluşlarının standartlarına uyarlanmaktadır. AB’de elektronik ve telekomünikasyon standartları
haricinde bütün standartlar CEN (Avrupa Standartlar Komitesi) tarafından ele alınmaktadır. Standartlar
CEN bünyesinde teknik komite veya çalışma grupları vasıtasıyla oluşturulmaktadır. İspanya’dan AENOR
gibi diğer AB ülkelerinin ulusal standart kuruluşları CEN’in üyelerini oluşturmaktadır. AENOR İspanya’da
standartların ve sertifika programlarının geliştirilmesinden sorumludur. AENOR tarafından adapte edilen
standartlar, İspanyol Standartları (UNE) olarak resmi gazetede yayınlanmaktadır. AENOR’un web
sayfasında standartlara ilişkin bir arama motoru da bulunmakta olup, buradan ücret mukabili
İspanyolca dilinde tüm standartlara ulaşılması mümkündür.
İspanya’nın akreditasyon kurumu ise Entidad Nacional de Acreditacion - ENAC’tır. Ulusal seviyede,
İspanyol Bakanlıklarıyla birlikte otonom ve yerel bölge otoriteleri yetki alanları çerçevesinde ENAC
akreditasyonunu kabul etmektedir. ENAC tarafından akredite edilen yetkili laboratuarlar veya
sertifikalandırma kuruluşları belgelendirme yapabilmektedir. Bu çerçevede firma, ürün veya hizmetlerin
belirli normlara (ulusal bazda UNE standartları veya uluslararası bazda ISO standartları vb.) uyum
sağladığına ilişkin belgelendirme yapılmaktadır.
• İspanya Standart ve Sertifikasyon Kuruluşu-AENOR www.aenor.es
• CEN, European Committee for Standardization, handling all other standards
http://www.cen.eu/cenorm/index.htm
• İspanyolca standartlar; http://www.aenor.es/desarrollo/normalizacion/normas/buscadornormas.asp
Kaynak: www.ispanyaticaret.org.tr
İspanya Tarım ve Gıda Sanayi Ürünleri Yerinde Pazar Araştırması, İGEME Yayınları, 2007
Türkiye ile Ticaret
Genel Durum
Ülkemizin Avrupa Birliği ile 1996 yılı başından itibaren uygulamaya koyduğu Gümrük Birliği’nin
beklenilen bir sonucu olarak, İspanya’dan yapılan ithalat ve bu ülkeye yapılan ihracatta sürekli ve
düzenli artış görülmektedir.
Türkiye-İspanya Ticaretinin Seyri
Yıl
İthalat (bin dolar)
İthalat Değişim %
İhracat (bin dolar)
İhracat Değişim %
Hacim (bin dolar)
2000
1.678.156
33,00
712.889
-6,60
2.391.046
2001
1.066.141
-36,50
950.362
33,30
2.016.503
2002
1.419.212
33,10
1.125.072
18,40
2.544.284
2003
2.003.745
41,20
1.789.497
59,10
3.793.242
2004
3.253.675
62,40
2.619.784
46,40
5.873.460
2005
3.555.106
9,30
3.010.857
14,90
6.565.963
2006
3.832.589
7,80
3.720.458
23,60
7.553.047
2007
4.342.994
13,30
4.579.995
23,10
8.922.988
2008
4.548.182
4,70
4.047.267
-11,60
8.595.449
2009
3.776.917
-17,00
2.823.657
-30,20
6.600.575
2010
4.840.062
28,10
3.536.205
25,20
8.376.267
2011
6.196.452
28,00
3.917.559
10,80
10.114.011
2012
6.107.072
-1,40
3.721.369
-5,00
9.828.441
İspanya Ülke Raporu
21 / 47
Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir
ortamda dağıtımı yasaktır.
22. Kaynak: TC Ekonomi Bakanlığı Bilgi Sistemi
Türkiye’nin İspanya’ya İhracatı (milyon dolar)
GTIP Kodu GTIP Adı
2010 2011 2012
8703 Otomobili, steyşın vagonlar, yarış arabaları
404
418
290
6204 Kadın/ kız çocuk için takım, takım elbise, ceket vs.
233
248
276
6109 Tişört, fanila, diğer iç giyim eşyası (örme)
231
285
246
6203 Erkek/ erkek çocuk için takım, takım elbise, ceket vs.
158
182
213
94
104
153
6110 Kazak, süveter, hırka, yelek vb. eşya (örme)
8528 Televizyon alıcıları, video monitörleri ve projektörler
222
90
148
8704 Eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar
168
190
138
6104 Kadın/ kız çocuk için takım elbise, takım, ceket, pantolon vs. (örme)
100
135
124
80
101
90
8708 Kara taşıtları için aksam, parçaları
2710 Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar
8
15
82
2902 Siklik hidrokarbonlar
56
39
81
6115 Çorap; külotlu, kısa; uzun konçlu, soketler (örme)
57
80
75
8418 Buzdolapları, dondurucular, soğutucular, ısı pompaları
57
60
73
6206 Kadın/ kız çocuk için gömlek, bluz, vs.
46
69
69
8450 Çamaşır yıkama makineleri
60
71
57
4011 Kauçuktan yeni dış lastikler
61
67
56
6205 Erkek/ erkek çocuk için gömlek
40
50
52
6103 Erkek/ erkek çocuk için takım elbise, takım, ceket, pantolon vs. (örme)
17
21
47
2836 Karbonat; peroksikarbonat; amonyum karbonat içeren ticari amonyum karbonat
36
37
43
8803 Balon, hava gemisi, planör vb. diğer hava taşıtlarının aksam ve parçaları
31
43
40
6106 Kadın/ kız çocuk için bluz, gömlek, gömlek; bluz (örme)
27
38
38
7208 Demir/ çelik sıcak hadde yassı mamulleri-genişlik 600mm. fazla
82
111
33
8422 Yıkama, temizleme, kurutma, doldurma vb. İşler için makine, cihaz
34
29
29
4016 Vulkanize kauçuktan diğer eşya
34
36
28
5407 Sentetik iplik, monofil, şeritlerle dokumalar
16
25
27
0802 diğer kabuklu meyveler (taze/ kurutulmuş) (kabuğu çıkarılmış/ soyulmuş)
30
22
26
3920 Plastikten diğer levha, yaprak, pelikül ve lamlar
22
26
26
5205 Pamuk (dikiş hariç) ipliği (ağırlık; =>%85 pamuk) (toptan)
14
22
24
7113 Kıymetli metaller ve kaplamalarından mücevherci eşyası
23
21
24
7606 Aluminyum sac, levha ve şeritler, kalınlık>0, 2mm
27
33
24
8409 İçten yanmalı, pistonlu motorların aksam-parçaları
3
18
22
5209 Pamuk men (dokuma %85 < pamuklu 200g/ m2 den fazla)
8
10
21
8403 Buhar kazanları dışında kalan merkezi ısıtma kazanları
18
21
21
7013 Masa, mutfak, tuvalet, ev tezyinatı vb. için cam eşya
18
20
20
8544 İzole edilmiş tel, kablo; diğer izole edilmiş elektrik iletkenleri; fiber optik
22
23
19
2529 Feldispat; lösit; nefelin ve siyenit nefelin; florspat
15
20
19
1
11
19
8702 Toplu halde yolcu taşımağa mahsus motorlu taşıtlar
18
17
18
5503 Sentetik devamsız lifler (işlem görmemiş)
10
18
17
6111 Bebek için giyim eşyası (örme)
10
14
17
2706 Taşkömürü, linyit ve turbun damıtılmasından elde edilen katran
Genel Toplam
3.536 3.918 3.721
Kaynak: TC Ekonomi Bakanlığı Bilgi Sistemi
-, 2013
22 / 47
Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir
ortamda dağıtımı yasaktır.
23. Türkiye’nin İspanya’dan İthalatı (milyon dolar)
GTIP Kodu
8703 Otomobili, steyşın vagonlar, yarış arabaları
2010 2011 2012
1.069 1.210
888
7403 Arıtılmış bakır, işlenmemiş bakır alaşımları
136
218
388
8708 Kara taşıtları için aksam, parçaları
253
268
230
2710 Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar
111
159
218
7216 Demir/ alaşımsız çelikten profil
110
232
186
13
24
160
1
33
145
2304 Soya fasulyesi yağı üretiminden arta kalan küspe ve katı atıklar
7108 Altın (ham, yarı işlenmiş, pudra halinde)
7213 Demir/ çelik filmaşin (sıcak haddelenmiş, rulo halinde)
77
95
129
3901 Etilen polimerleri (ilk şekillerde)
77
114
116
3902 Propilen ve diğer olefinlerin polimerleri (ilk şekillerde)
90
132
115
2
25
95
7204 Demir/ çelik döküntü ve hurdaları, bunların külçeleri
8704 Eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar
8603 Kendinden hareketli demiryolu tramvay vagonları
4102 Koyun ve kuzuların ham derileri
3004 Tedavide/ korunmada kullanılmak üzere hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış)
2711 Petrol gazları ve diğer gazlı hidrokarbonlar
51
86
88
175
145
87
53
90
87
100
88
86
0
0
84
7901 İşlenmemiş çinko
52
63
76
2917 Polikarboksilik asitler, anhidritleri, halojenürleri ve türevleri
65
101
76
2902 Siklik hidrokarbonlar
65
85
75
8408 Dizel, yarı dizel motorlar (hava basıncı ile ateşlenen, pistonlu)
78
88
68
3909 Amino reçineler, fenolik reçineler, poliüretanlar (ilk şekilde)
43
67
66
3207 Seramik, emaye/ cam sanayinde kullanılan boya, sır, cila vb.
37
53
60
3907 Poliasetaller, diğer polieterler, epoksit-alkid reçineler vb. (ilk şekilde)
46
72
59
8407 Alternatif-rotatif kıvılcım ateşlemeli, içten yanmalı motorlar
36
49
59
8545 Kömür elektrotlar; kömür fırçaları; lamba, pil kömürleri vb.
20
45
57
7208 Demir/ çelik sıcak hadde yassı mamulleri-genişlik 600mm. fazla
70
105
48
4011 Kauçuktan yeni dış lastikler
41
61
48
8409 İçten yanmalı, pistonlu motorların aksam-parçaları
32
34
46
3904 Vinil klorür/ halojenli diğer olefin polimerleri (ilk şekilde)
23
35
45
4810 Bir/ iki yüzü kaolin, inorganik madde sıvanmış kağıtlar
25
39
44
5501 Sentetik lif demetleri
40
23
43
7113 Kıymetli metaller ve kaplamalarından mücevherci eşyası
1
13
42
7219 Paslanmaz çelikten yassı hadde mamulü (600mm den geniş)
30
24
35
8481 muşlukçu, borucu eşyası-basınç düşürücü, termostatik valf dahil
30
42
35
8502 Elektrojen grupları, rotatif elektrik konvertisörleri
56
68
34
6802 Yontulmaya, inşaata elverişli işlenmiş taşlar (kayagan hariç)
21
30
34
8516 Elektrikli su ısıtıcıları, elektrotermik cihazlar (şofbenler)
25
39
34
8302 Adi metallerden donanım, tertibat vb. eşya
21
27
30
4
25
28
22
30
28
4703 Sodalı ve sülfatlı odun hamuru
3002 İnsan ve hayvan kanı, serum, aşı, toksin vb. Ürünler
Genel Toplam
4.840 6.196 6.107
Kaynak: TC Ekonomi Bakanlığı Bilgi Sistemi
İspanya Ülke Raporu
23 / 47
Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir
ortamda dağıtımı yasaktır.