1.
กิจกรรมที่ 2 บุกเบิก
การผูกเงื่อนและการผูกแนน
ลูกเสือสามัญรุนใหญ
โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาพัฒนาการ ลําลูกกา

2. เงื่อนลูกเสือสามัญรุนใหญ

เงื่อนลูกเสือ - เนตรนารีสามัญรุนใหญ เปนวิชาหนึ่งของเครื่องหมายลูกเสือโลก ทุกคนตองปฏิบัตการผูกเงื่อน
ิ
ทั่วไป และเงื่อนผูกแนนไดเพือนําความรูทกษะการผูกเงือนไปใชทํากิจกรรมในการสรางคายพักแรม การปฏิบัติ
่ ั ่
กิจกรรมอื่น ๆ และการบําเพ็ญประโยชน
ชนิดของเชือก
๑. เชือกกาบมะพราว ทําจากกาบมะพราว มีน้ําหนักเบา ลอยน้ําไดเหมาะหรับใชในน้ํา ไมอมน้า นิยมใชโยงเรือ
ํ
กําลังงานนอยกวาเชือกมนิลาที่มีขนาดเทากัน
๒. เชือกปาน ทําจากตนเฮมม สีเหลือง เสนใยหยาบ แข็ง ผูกงายไมเหมาะสําหรับงานเกียวกับน้า นิยมชุบ
่ ํ
น้ํามันจึงเรียกวา เชือกน้ํามัน เมื่อชุบน้าแลวกําลังงานจะนอยลงกวาเดิม
ํ
๓. เชือกมนิลา ทําจากตนมนิลามีมากในประเทศฟลิปปนส สีคอนขางขาว ออนตัวดี มีกําลังมากกวาเชือกปาน
นิยมใชเปนเชือกรอก ทําฐานผจญภัย และในการบุกเบิก ถาใชในที่แหงจะทนดี แตถาเปยกน้าบอย ๆ จะขาด
ํ
งาย
๔. เชือกปอ เปนเชือกทําจากปอกระเจาในประเทศไทย เหมาะสําหรับใชงานชั่วคราวบนบก เชน ขันชะเนาะ
นั่งรานเปนตน ตองเก็บรักษาใหดี ระวังทิ้งไว มอด และปลวกกัดกินทําใหขาดงาย
๕. เชือกดาย เปนเชือกที่ทาจากดายดิบ มีสขาวสะอาด ออนนิ่ม ขดมวนงาย ไมมีมอด หรือปลวกอาศัย ใชทํา
ํ ี
แห หรือใชงานในรมไมถกแดด
ู
๖. เชือกไนลอน เปนเชือกทีทําจากสารสังเคราะห มีความทนทานและเหนียวมาก มีความยืดหยุนมากกวาเชือก
่ 
ชนิดอื่น ๆ ผูกยากเพราะคลายตัวงาย ถาดึงมากเชือกยืดได เหมาะใชงานในน้ํา หามอยูใกลความรอน หรือใกล
ไฟ
๗. เชือกลวดหรือลวดสลิง ลักษณะคลายเชือก แตทําจากเหล็กกลาเคลือบสังกะสีควั่นเปนเกลียวมีน้ําหนังและ
กําลังมาก มีราคาแพงและเกิดสนิมไดงาย เหมาะสําหรับยึดเกาะโครงสรางสูงเชน ใชยึดทําฐานผจญภัยถาวร

ยึดเสาโทรทัศน หรือหอคอย เปนตน มีหลายขนาดใหเลือก
ขนาดของเชือก
เชือกมีหลายขนาด ใหวัดตามความยาวของเสนรอบวง เชน ถาวัดความยาวของเสนรอบวงได ๑ นิว ก็เปนเชือก
้
ขนาด ๑ นิ้ว เปนตน

3. การระวังรักษาเชือก
๑. เมื่อซื้อเชือกมาแลวใหพนหัวเชือกใหเรียบรอย กันเกลียวเชือกคลายตัว
ั
๒. ขณะใชเชือกพยายามอยาใหเชือกเปยกน้ํา (ยกเวนเชือกที่ผูกหรือใชในน้า)
ํ
๓. ใหใชผาเการองรับระหวางเชือกกับเชือก หรือระหวางเชือกกับวัตถุอื่น ที่จุด ผูกหรือจุดเสียดสี

๔. หลังจากใชเชือกแลว ควรตรวจเชือกใหละเอียด ถามีจุดชํารุดตองซอม หากเชือกเปยกชืน ตองผึงลมใหแหง
้ ่
สนิทกอนเก็บ และถาเปน ไปได ควรแขวนไว
การเก็บเชือก หลังจากใชเชือกแลวใหเก็บเชือกรอยไวที่เข็มขัด หอยมวนเชือกลงดานขางตัว เพื่อความ
เรียบรอยสวยงาม
๑. ทบเชือก ๓ ครั้ง เพื่อแบงเปน ๘ สวน ถือไวดวยมือซาย ๓ สวน อีก ๕ สวนที่เหลือปลอยลงเอาไวสําหรับพัน
รอบ
๒. เอาเชือกสวนยาวที่เหลือ ๕ สวน พันรอบเชือกทีถือไวดวยมือซาย โดยเริ่มพันถัดจากบวงหัวประมาณ ๑ นิ้ว
่
รูป ๒ พันใหแนนจนตลอดจะเหลือปลายเชือก ใหสอดปลายเชือกนันเขาไปในบวงทาย รูป
้
๓.ขั้นสุดทาย ดึงบวงหัว จนบวงทายรัดปลายเชือกที่สอดไวแนน
ชนิดและประโยชนของเงือน
่
เงื่อน คือ การผูกเชือกกับเชือก หรือเชือกกับวัตถุอน หรือทําใหเกิดบวงหรือปมในเชือกเสนเดียวกัน เงื่อนแบง
ื่
ออกเปนหลายประเภทตามลักษณะ เพื่อใชประโยชนอยางใดก็ได และสามารถแยกเงื่อนตามประเภทการใช
งานไดดังนี ้
๑. ประเภทตอเชือกเขาดวยกัน เพื่อใชประโยชนในการตอเชือกใหยาวขึ้น คือ เงื่อนพิรอด เงื่อนขัดสมาธิ เงื่อน
ประมง เงื่อนยายแก เงื่อนนายพราน ฯ
๒. ประเภททําบวง เพื่อใชประโยชนสําหรับคลองหรือสวมกับหลัก เสา สัตว หรือคน คือ เงื่อนเกาอี้ เงื่อนคนลาก
เงื่อนสายนกหวีด ฯ
๓. ประเภท ผูกกับวัตถุ เพื่อใชประโยชนสาหรับผูกใหแนน ใชร้งใหตงหรือดึงใหแนน คือเงื่อนผูกซุง เงื่อนตะกรุด
ํ ั ึ
เบ็ด เงื่อนกระหวัดไม เงื่อนผูกประกบ เงื่อนผูกทแยง เงือนกากบาท เงื่อนเงื่อนผูกรั้ง ฯ
่
๔. ประเภทใชถักและแทง ไดแก ถักสายนกหวีด ถักลูกโซหลายชั้น ถักเกลียวกลม แทงบวง ถักวอกเกิล

4. เงื่อนลูกเสือสามัญรุนใหญ
๑.เงื่อนพิรอด ( Reef Knot หรือ Square Knot)
เปนเงื่อนที่มีประโยชนมากในชีวิตประจําวันของเรา โดยเฉพาะการตอปลายเชือก ๒ขางเขาดวยกันดวยเงื่อนนี้
จะแนนมากแตก็แกออกไดงาย เงื่อนเมื่อตอแลวปมจะไมนูนจนเกินไป ผูกไดหลายวิธี เชือกที่ผกตองเปนเสน
 ู
เชือกที่มีขนาดเทากันมีความเหนียวเทากัน
ประโยชน
๑. ใชเชือกตอ ๒ เสน มีขนาดเทากัน และเหนียวเทากัน
่
๒. ใชผูกปลายเชือกเสนเดียวกัน เพื่อผูกมัดหอสิ่งของและวัสดุตางๆ
๓. ใชผูกเชือกผูกรองเทา (ผูกเงื่อนพิรอด กระตุกปลาย ๒ ขาง)
๔. ใชในการปฐมพยาบาล เชน ผูกชายผาพันแผล ผูกชายผาทําสลิงคลองคอ ใชผูกปลายเชือกกากบาทญี่ปุน
๕. ใชตอผาเพือใหความยาวตามตองการในกรณีที่ไมมเี ชือก เชน ตอผาปูทนอน ใชชวยคนในยามฉุกเฉินเมื่อ
่ ี่ 
เวลาเกิดเพลิงไหม และใชผาพันคอลูกเสือตอกัน เพื่อชวยคนที่ตดอยูบนที่สง และใชผูกโบ เปนตน
 ิ  ู

5. ๒.เงื่อนขัดสมาธิ ( Sheet Bend )
เปนเงื่อนที่ใชประโยชนตอเชือกที่มีขนาดตางกันโดยใชเสนใหญเปนบวง สวนเสนเล็กเปนเสนพันขัด
ประโยชน
๑. ใชตอเชือกขนาดตางกัน หรือขนาดเดียวกันก็ได
๒. ใชตอเชือกแข็งกับเชือกออน (เสนออนเปนเสนพันขัด)

๓. ใชตอเชือกที่คอนขางแข็ง เชน เถาวัลย

๔. ใชผกเชือกกับสิงทีมีลกษณะเปนขอหรือหูอยูแลว เชน ธงชาติ
ู ่ ่ ั
๕. ใชตอเสนดาย เสนไหมทอผา


6. ๓.เงื่อนกระหวัดไม ( Half Hitch )
ประโยชน
๑. ใชสาหรับผูกเรือ ผูกแพไวกับหลัก แตไมสามารถหมุนรอบไดเหมือน เงื่อนบวงสายธนู เงื่อนกระหวัดไมนี้ถา
ํ
ยิ่งดึงยิ่งแนนขึน
้
๒. ใชสําหรับผูกรอกตาง ๆ
๓. ใชเปนเงื่อนแรกในเงื่อนผูกซุง
๔. ใชเปนเงื่อนบุกเบิก

7.
๔.เงื่อนบวงสายธนู ( Bowline )
เปนเงื่อนที่ไมรูด ไมเลื่อนเขาไปรัดกับสิ่งทีผูก ตัวบวงจะคงที
่ ่
ประโยชน
๑. ใชผกสัตวไวกับหลักหรือตนไม เปนเงื่อนที่ไมรูดและไมเลื่อนเขารัดกับหลัก เหมาะสําหรับการผูกลาม เพราะ
ู
สามารถหมุนรอบได
๒. ใชเปนบวงคลองชวยคนตกน้ํา เพราะเงื่อนชนิดนี้จะไมรูดเขาหาตัวคนที่เราชวย
๓. ใชคลองคนใหหยอนตัวจากที่สงลงสูทต่ําแทนเงื่อนเกาอี้ได
ู ี่
๔. ใชคลองคันธนูเพื่อโกงคันธนู
๕.ใชผูกเรือกับหลัก เมื่อเวลาน้าขึ้นหรือน้ําลงบวงจะเลื่อนขึ้นลงไดเอง
ํ

8.
๕.เงื่อนตะกรุดเบ็ด ( Cleve Hitch )
เปนเงื่อนผูกแนนแตแกงาย ใชในการผูกของ ผูกเสารั้ว ผูกหลัก ผูกตอมอ ในการสรางสะพาน ทําหอคอย

ผูกเบ็ด
ประโยชน
๑. ใชแขวนรอก
๒. ผูกเชือกกับสมอเรือ
๓. ใชผกขอเบ็ดตกปลา
ู
๔. ใชผกเชือกกับเสาหรือหลักเพื่อลามสัตวเลี้ยงหรือแพ
ู
๕. ใชผกบันใดเชือก บันใดลิง
ู
๖. ใชในการผูกแนน เชน ผูกประกบ ผูกกากบาท

9.
๖.เงื่อนประมง ( Fisherman's Knot )
เปนเงื่อนที่ใชสําหรับตอเชือกที่มขนาดเดียวกัน ซึงเปนที่รูจักกันอีกชือหนึงวา เงื่อนหัวลานชนกัน
ี ่ ่ ่
ประโยชน
๑. ใชตอเชือกที่มีขนาดเล็ก
๒. ใชตอเชือกสองเสนที่มีขนาดเดียวกัน
๓. ผูกคอขวดแยมสําหรับเปนทีถือหิว (คอขวดที่มีขอบขวด)
่ ้
๔. ใชตอเชือกที่มีขนาดใหญที่ลากจูง
๕. ใชตอเชือกดาย ดายทอ สายเบ็ด ใชตอเชือกกันเปนเกลียว

๖. ใชตอสายไฟฟา

10.
๗.เงื่อนผูกซุง ( A Timber Hitch )
เปนเงื่อนที่ใชสําหรับผูกสิงของตาง ๆ ใหแนน เปนเงื่อนที่มีลักษณะพิเศษคือผูกงาย แตเปนเงื่อนทียิ่งดึงยิ่งแนน
่ ่
ยิ่งดึงแรงมากเทาไรก็ยงแนนมากขึ้นเทานัน
ิ่ ้
ประโยชน
๑. ใชผกกับวัตถุท่เปนทอนยาว ๆ เชน ทอนซุง เสา เพือใชลาก
ู ี ่
๒. ใชผูกกับหินแทนสมอเรือ หรือใชผูกหินแทนสมอบกก็ได
๓. ใชเปนเชือกเริ่มตนในการผูกทแยง
๔. ใชผูกกับหินเพื่อใชแทนสมอเรือ
๕. ใชผูกสัตว เรือ แพไวกับทาหรือเสาหรือรั้ว ตนไม
๖. เปนเงื่อนทีผูกงาย แกยาก
่

11.
๘.เงื่อนผูกรั้ง ( Tarbuck Knot )
ใชผกแทนสายเต็นทยึดเสาธงเพื่อกันลม ใชรั้งตนไม เปนเงื่อนเลื่อนใหตึงและหยอนไดตามตองการ
ู
ประโยชน
๑. ใชยึดเสาเต็นท เสาธง สมอบก
๒. ใชผูกกับหวงตาง ๆ
๓. เปนเงื่อนเลื่อนใหตึงหรือหยอนตามความตองการ

12.
๙.เงื่อนปมตาไก ( A Fingere of Einght Knot )
ใชขมวดหัวเชือกที่ไมใหญนก ถาตองการใหปมใหญก็ขมวดหลายครั้งมีชื่อเรียกวาปมไก
ั
ประโยชน
๑. ใชผกปลายเชือกใหเปนปมเพื่อที่จะไดถือ หรือหิ้วไดถนัด
ู
๒. ใชผูกแทนกันหัวเชือกชั่วคราว
๓. ใชผูกรอยหูเต็นท
๔. ทําปมบันไดเชือก

13.
๑๐.การผูกทแยง ( Diagonal Lashing )
การผูกทแยงเปนการผูกทอนไมที่ไขวกนอยูใหติดแนนเขาดวยกัน เชน ใชผูกนั่งรานในการกอสราง ใชผูกตอมอ
ั
สะพาน การสรางทีพักอาศัยของชาวบานดวยไมไผ
่
*สวนมากใชผกไมที่มีลกษณะไขวกันที่ไมเปนมุมฉากกัน ( กากบาท )
ู ั
วิธีการผูก
๑.ขึ้นตนดวยเงื่อนผูกซุง โดยควบไมทง ๒ ทอน
ั้
๒.พันขวางไมทั้ง ๒ ดาน
๓.พันหักคอไก
๔.ลงทายดวยเงื่อนตะกรุดเบ็ด
ประโยชน
๑. ใชในงานกอสราง
๒. ใชผกเสาหรือไมค้ํายัน ปองกันลม
ู
๓. ใชทาตอมอสะพาน
ํ

14. ๑๑.การผูกประกบ ( Sheer Lashing หรือ Round Lashing )
การผูกประกบเปนการผูกไมดวยวิธีจับไม ๒ ทอนมาเขาคูกัน แลวผูกเขาดวยกันใหแนน ซึ่งอาจพูด

ไดหลายวิธี วิธีที่นิยมใชกันมาก ไดแก การผูกประกบ ๒ ทอน และการผูกประกบ ๓ ทอน
ประโยชน
๑. ใชตอไมหลายๆทอนใหยาวออกไป
๒. ใชผูกตอไมในการกอสราง
๓. ใชผูกตอพลองทําเสาธงลอย
วิธีผูกประกบ(โดยละเอียด)
๑. เอาไมที่จะตอมาวางซอนใหขนานกันตรงปลายที่จะตอ การวางซอนควรใหซอนกันประมาณ ๑ ใน ๒
ของความยาวของไมหรือเสา
๒. เริ่มตนผูกการผูกกับตนไม แลวบิดพันปลายเชือกเขากับตัวเชือก (หรือเรียกวา แตงงานกัน)ใช
ลิ่มยัดเสา
๓. พันเชือกรอบเสา ๒ ตนเรียงกัน ความหนาของเชือกมีพันขนาดกวาง
๔. สอดเชือกเขาตรงกลางระหวางไมทั้ง ๒ แลวเอาปลายเชือกพันคอไก(พันรอบเสนเชือกชวงที่อยู
ระหวางไม ๒ - ๓ รอบ และดึงใหแนน )
๕. ผูกปลายเชือกดวยเงื่อนตะกรุดเบ็ดบนไมตนที่นํามาตอ หรือบนไมอีกตนหนึ่งที่ไมใชอันที่เริ่มตนผูก
วิธีการผูก
๑.เริ่มตนดวยเงื่อนตะกรุดเบ็ด แลวแตงงานเชือก
๒.พันรอบไมทตองการผูกแบบเรียงเสน
ี่
๓.พันหักคอไก
๔.ลงทายดวยเงื่อนตะกรุดเบ็ด

15. ๑. การผูกประกบสอง
ประโยชน
๑.ใชตอเสาหรือไมสองทอนเขาดวยกัน
๒.ตอไมใหยาว
๒. ผูกประกบสาม
ประโยชน
๑.ใชตอเสาทําเสาธงลอย

๒.เพื่อทําขาหยั่ง
๓.ใชตอเสาหรือตอไมใหยาวขึ้น
๔.ใชทาขาตั้งวางอางลางหนา ลางมือ เวลาอยูคายพักแรม
ํ
๕.ใชทาสามเสาในงานกอสราง
ํ

16. ๑๒.ผูกกากบาท ( Square Lashing )
ขึนตนดวยเงื่อนตะกรุกเบ็ดที่ไมตวใดตัวหนึง และหักคอลงดวยเงื่อนตะกรุดเบ็ดที่ไมอีกตัวหนึง การวาง
้ ั ่ ่
ใหวางพาด ตังฉากกัน
้
ประโยชน
๑. ใชผูกนั่งรานในการกอสราง
๒. ใชผูกสรางคายพักแรมและอุปกรณคายพักแรม
๓. ใชทํารัวหรือคอกสัตว
้
๔. ใชผูกตอมอสะพาน
วิธีผูก
๑. นําไมมาวางพาดตั้งฉากกันเปนรูปกากบาท
๒. นําเชือกมาผูกเงื่อนตะกรุดเบ็ดที่ไมอันตั้ง เพื่อปองกันไมใหไมอันนอนเลื่อนลง แลวนําปลายเชือกพันกันให
เรียบรอย
๓. ใชเชือกพันรอบไมท้งสองอันดึงเชือกทับไมอันนอนอีกครั้งแลวสอดไปใตไมอันตั้งอีกครั้งหนึ่งพันเชือกเรียง
ั
กันไปอยาใหเชือกทับกัน พยายามดึงเชือกใหแนน ประมาณ ๓ ‐ ๔ รอบ
๔. พันเชือกหักคอไก สัก ๒ ‐ ๓ รอบ ดึงเชือกใหแนนปองกันไมใหไมรูด
๕. ผูกตะกรุดเบ็ดกับไมอันนอน ดึงใหแนน

17. แผนการฝกกิจกรรมการผูกเงื่อน
การอยูคายพักแรมลูกเสือ-เนตรนารี ระดับชั้นมัธยมศึกษาปที่ 1
โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาพัฒนาการ ลกลูกกา
ผูกํากับที่ดูแล 1. นางโสภา โพธิ์ศรี
2. นายวุฒธิชย จันทรศิริ
ั
3. นางสาวอรพรรณ ควรขุนทด
ฐานที่ ชื่อฐาน ผูกํากับประจําฐาน หมายเหตุ
1 เงื่อนพิรอด ( Reef Knot หรือ Square Knot) นางวรลักษณ วุฒิปราณี
เงื่อนปมตาไก ( A Fingere of Einght Knot ) นายณัฐพล บัวอุไร
นางสาวชุติรัตน การญจนธนชัย
นางสาวนันทิดา นบกลาง
2 เงื่อนขัดสมาธิ ( Sheet Bend ) นายวุฒิชย มังคลาด
ั
นางสาวเยาวลักษณ บุตรศรี
นางสาวสาวิตรี แยมพินิจ
นางนงลักษณ ทองสิน
3 เงื่อนกระหวัดไม ( Half Hitch ) นางสาวนิตยา พูลภาค
นางสาวปริศนา ปองปน
นายสัญชัย สนเขียว
นางจิราภรณ หางแกว
4 เงื่อนบวงสายธนู ( Bowline ) นายศิริชัย อ่าบุญชู
ํ
นางสาวอนงค อาจจงทอง
นางสาวกมลา กัลยาณพงศ
5 เงื่อนตะกรุดเบ็ด ( Cleve Hitch ) นางกนกวรรณ ศศิธร
นางสาวธัญญพัสตร แยมพินิจ
นายธวัชย สัสดีทอง
ั

18. ฐานที่ ชื่อฐาน ผูกํากับประจําฐาน หมายเหตุ
6 เงื่อนประมง ( Fisherman's Knot ) นางสาวกนกกาญจน โพธอวุฒนกูล
ิ ุ
นางสาวอุมารอนทร แสนเพ็งเคน
นายปารเมศ วรรณทอง
นางสาวญาติกา อิ่มหิรัญ
7 เงื่อนผูกซุง ( A Timber Hitch ) นางสาวลําเพย อุเทยโย
นางสาวเพียงฤทัย โรจนสโรจน
นายวรวุฒิ สะเดา
นางอัญฑิกา โพธิ์ชัยยอย
8 เงื่อนผูกรั้ง ( Tarbuck Knot ) พ.อ.อ.เจริญ การสมวรรณ
นายพิศนุพงษ จิรรัตนตรัย
นางสาวนาตยา เกาบริบูรณ
นางสาวศิริรัตน แวงดา
9 การผูกทแยง ( Diagonal Lashing ) นายสุวทย ดาวังปา
ิ
นายณัฐพล บุญภิละ
นางสาวบุษยา ออนทรัพย
วาที่รอยตรีหญิงประอร ผองใส
10 การผูกประกบ นายสัมพันธ เผือกแตงพันษ
นายสุนทร พริกจํารูญ
(Sheer Lashing หรือ Round Lashing )
นางสาวพชรภรณ เชียงสิน
วาที่รอยตรีหญิงนพมาศ อังศุภนิช
11 ผูกกากบาท ( Square Lashing ) นายจิราวัฒนา ศรีสวาง
นายอภิชาต รักประสงค
นางสาวกนิษฐา กสิผล
นางสาวนาตอนงค บานกรด
*รวมผูกํากับ จํานวน 45 คน