1. Chăm Sóc Sức Khỏe Ban Đầu
Tại Việt Nam
♦ThS. BS. Võ Thành Liêm

3. Mục tiêu bài giảng
♦ Định nghĩa sức khỏe, chăm sóc sức khỏe ban đầu.
♦ Liệt kê các nội dung chính sách chăm sóc sức khỏe
ban đầu tại VN.

4. Đề mục
♦ Nguyên lý về chăm sóc sức khỏe ban đầu
♦ Các nội dung chăm sóc sức khỏe ban đầu ở VN

5. Nguyên lý chăm sóc sức khỏe ban đầu
♦ Sức khỏe:
– Trạng thái thoải mái toàn diện: Thể chất-Tinh thần-Xã
hội
– Không chỉ là không có bệnh hay thương tật

6. Nguyên lý chăm sóc sức khỏe ban đầu
♦ Sức khỏe:
– Trạng thái thoải mái toàn diện: Thể chất-Tinh thần-Xã
hội
– Không chỉ là không có bệnh hay thương tật
♦ 3 mặt của sức khỏe:
– Sức khỏe thể chất
– Sức khỏe tinh thần
– Sức khỏe xã hội

7. Nguyên lý chăm sóc sức khỏe ban đầu
♦ Chăm sóc sức khỏe ban đầu
– Là chăm sóc sức khỏe thiết yếu
– Dựa trên những phương pháp-kỹ thuật thực hành-> cá
nhân, gia đình
– Được mọi người chấp nhận-> tham gia đầy đủ
– Giá thành chấp nhận được nhằm đạt sức khỏe cao nhất
có thể được
– Nhấn mạnh:
• Tăng cường sức khỏe
• Phòng bệnh
• Chữa bệnh
• Phục hồi sức khỏe

8. Nguyên lý chăm sóc sức khỏe ban đầu
♦ Tại sao chăm sóc ban đầu quan trọng
– Lịch sử:
• Loại bỏ bệnh đậu mùa, sốt bại liệt…
• Khống chế: sốt rét, sốt xuất huyết, tả…
• Hiệu quả của vaccin
– Lợi ích
• Ngừa bệnh
• Nâng cao sức khỏe
• Cải thiện tỷ lệ tử vong
• Lợi ích về kinh tế

9. Nguyên lý chăm sóc sức khỏe ban đầu
♦ Tại sao chăm sóc ban đầu quan trọng
– Tổ chức y tế thế giới (WHO)
• Nếu tỷ lệ tử vong năm 2006 = năm 1978
• Sẽ có 16,2 triệu trẻ tử vong

10. Nguyên lý chăm sóc sức khỏe ban đầu
♦ Tại sao chăm sóc ban đầu quan trọng
– Tổ chức y tế thế giới (WHO)
• Nếu tỷ lệ tử vong năm 2006 = năm 1978
• Sẽ có 16,2 triệu trẻ tử vong
• -------------------------------------------
• Thực tế có 9,5 triệu trẻ tử vong
• => 6,7 triệu trẻ cứu sống = 18329 trẻ/ngày
• Nhờ: cung cấp nước sạch+thuốc thiết yếu+vệ sinh+chăm
sóc tiền sản

11. Nguyên lý chăm sóc sức khỏe ban đầu
♦1978: Alma-Ata (10 điểm): Sức khỏe cho mọi người
– Quyền cơ bản của con người
– Định nghĩa CSBĐ: là ngành khoa học
– Trách nhiệm của chính phủ các nước

12. Nguyên lý chăm sóc sức khỏe ban đầu
♦ Alma – Ata (10 điểm)
– 1- định nghĩa sức khỏe
– 2- bất công trong chăm sóc y tế
– 3- bảo vệ - nâng cao sức khỏe
– 4- quyền tham gia chăm sóc sức khỏe bản thân
– 5- trách nhiệm của các chính phủ chăm lo sức khỏe
– 6- định nghĩa CKSKBĐ
– 7- chức năng CKSKBĐ
– 8- chính phủ cần triển khai CKSKBĐ
– 9- các nước cần hợp tác
– 10- mục tiêu y tế đến năm 2000

13. Nguyên lý chăm sóc sức khỏe ban đầu
♦ Alma – Ata: CSSKBĐ
– Giáo dục sức khỏe, thay đổi lối sống
– Cung cấp đầy đủ thực phẩm – dinh dưỡng
– Cung cấp nước sạch – vệ sinh môi trường
– Chăm sóc sức khỏe bà mẹ - trẻ em, KHHGĐ
– Tiêm chủng phòng 6 bệnh phổ biến/trẻ em
– Phòng chống bệnh dịch lưu hành tại địa phương
– Điều trị hợp lý bệnh – vết thương thông thường
– Cung cấp các thuốc thiết yếu

14. Chăm sóc sức khỏe ban đầu tại VN

15. Chăm sóc sức khỏe ban đầu tại VN
♦ Việt Nam
– 1949: TYT thôn trong chiến khu
– 1954: 2000 TYT/6000 thôn xã (chiến tranh)
– 1978: Alma – Ata
– Việt Nam áp dụng 8 + 2 nội dung
– 1980: Kết quả khả quan

16. Chăm sóc sức khỏe ban đầu tại VN
♦ 1-Giáo dục sức khỏe
– Tăng cường kiến thức -> tự bảo vệ và nâng cao SK
– Loại bỏ lối sống – thói quen có hại
– Nâng cao sức khỏe bản thân – gia đình – xã hội
– Cán bộ y tế (thôn xã, TYT,…): bồi dưỡng kiến thức,
kỹ năng truyền thông – giáo dục sức khỏe
– Thực hiện, lồng ghép giáo dục sức khỏe tại địa phương
– Tập trung những vấn đề nổi cộm của địa phương

17. Chăm sóc sức khỏe ban đầu tại VN
♦ 2-Cải thiện điều kiện dinh dưỡng-ăn uống hợp lý
– Xóa đói, giảm nghèo, cải thiện chất lượng dinh dưỡng,
dinh dưỡng hợp lý, an toàn thực phẩm
– Nâng cao nhận thức về dinh dưỡng hợp lý, an toàn
thực phẩm
– Phòng chống các bệnh do ăn uống, dinh dưỡng
– Vận động cộng đồng tự giải quyết vấn đề dinh dưỡng
– Bảo quản- sử dụng tốt các nguồn lương thực-thực
phẩm, chống lãng phí
– Phòng ngừa ngộ độc thực phẩm

18. Chăm sóc sức khỏe ban đầu tại VN
♦ 3-Cung cấp nước sạch và vệ sinh môi trường
– Giáo dục vệ sinh môi trường cho cá nhân-cộng đồng
– Giải quyết tốt chất thải (phân,rác, cống)
– Tiêu diệt các vật trung gian truyền bệnh (ruồi, muỗi,
gián, bọ, rận..)
– Cung cấp nước sạch
– Chống ô nhiễm môi trường sống: khói bụi, thuốc lá,
tiếng ồn, không khí, …

19. Chăm sóc sức khỏe ban đầu tại VN
♦ 4-Chăm sóc sức khỏe bà mẹ-trẻ em, KHHGĐ
– Đẩy mạnh KHHGĐ, dùng biện pháp tránh thai
– Thực hiện: gia đình chỉ có 1-2 con, nuôi dạy con tốt
– Chăm sóc tiền sản: khám thai, vaccin, dinh dưỡng
– Giảm tỷ lệ tử vong bà mẹ trẻ em
– Giải quyết tốt vấn đề dinh dưỡng cho bà mẹ, trẻ em

20. Chăm sóc sức khỏe ban đầu tại VN
♦ 5-Tiêm chủng phòng bệnh nhiễm phổ biến ở trẻ em
– Là biện pháp miễn dịch chủ động, mang hiệu quả cao
– Đạt nhiều thành tựu: thanh toán bại liệt, loại trừ uốn
ván sơ sinh, …
– Chương trình tiêm chủng mở rộng: lao, bạch hầu, ho
gà, uốn ván, sởi, bại liệt, viêm gan B

21. Chăm sóc sức khỏe ban đầu tại VN
♦ 6-Phòng chống bệnh dịch lưu hành phổ biến tại địa
phương
– Phòng không cho dịch bệnh xảy ra
– Phát hiện nhanh chóng, báo cáo kịp thời
– Nếu đã xảy ra: giải quyết nhanh chóng, tránh để dịch
lây lan
– Hạn chế tối đa số mắc và chết do dịch
– Khía cạnh mới: bệnh lây nhiễm – bệnh không lây
nhiễm.

22. Chăm sóc sức khỏe ban đầu tại VN
♦ 7-Khám điều trị bệnh – vết thương thông thương
– Nâng cao chất lượng chữa bệnh: nhiệm vụ trọng tâm
– Tổ chức tốt cấp cứu
– Nâng cao kiến thức kỹ năng cấp cứu, chăm sóc sinh
sản, đỡ đẻ cho TYT
– Quản lý các bệnh xã hội: lao, phong, tâm thần…
– Phối hợp y học cổ truyền

23. Chăm sóc sức khỏe ban đầu tại VN
♦ 8-Cung cấp các thuốc thiết yếu
– Cung cấp thuốc thiết yếu cho tuyến y tế cơ sở
– Ưu tiên thuốc cho các vùng xa, miền núi
– TYT có >60 loại thuốc thông thường
– Quản lý, bảo quản, phân phối theo qui định
– TYT có >40 loại cây thuốc trong vườn

24. Chăm sóc sức khỏe ban đầu tại VN
♦ 9-Quản lý sức khỏe
– Mục tiêu lâu dài: quản lý sức khỏe toàn dân
– Hiện nay ưu tiên:
• Trẻ < 1 tuổi
• Trẻ <5 tuổi
• Phụ nữ có thai
• Phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ (15-49t)
• Bệnh xã hội, bệnh nghề nghiệp
• Cán bộ công nhân viên chức nhà nước
• Đối tượng diện chính sách

25. Chăm sóc sức khỏe ban đầu tại VN
♦ 10-Củng cố mạng lưới y tế cơ sở -> CSSKBĐ
– Củng cố, tăng cường mạng lưới y tế cơ sở
– 100% TYT có 3-6 cán bộ
– TYT có đủ phòng ốc chức năng, phương tiện làm việc,
dụng cụ chuyên môn phù hợp
– Tăng cường năng lực chuyên môn, quản lý-> thực hiện
chiến lược sức khỏe cho mọi người:
• Công bằng trong chăm sóc sức khỏe
• Nâng cao chất lượng chăm sóc ban đầu

26. Cám ơn đã theo dõi