1. The Components of HCI
Human-Computer Interaction
วิชา INT2104 การปฏิสัมพันธระหวางมนุษยกบคอมพิวเตอร
ั

2. Motivation Quiz 1
จงยกตัวอยางอุปกรณเชื่อมตอประสาน
ระหวางมนุษยและคอมพิวเตอรทรจก
ี่ ู ั
มาคนละ 10ชนิด
วิชา INT2104 การปฏิสัมพันธระหวางมนุษยกบคอมพิวเตอร
ั

3. Continued from Week 1:
What is HCI ?
Outlines
ความเปนมาของ HCI
เปาหมายของ HCI
แผนภาพของ HCI
หลักการที่ทําใหได HCI ที่ดี
ความทาทายของ HCI

4. วิชานี้ไดกําเนิดมาในวงการคอมพิวเตอร 10 กวาปหรือ 20 ปตนๆ
สมัยกอนจะมีสอนในสาขาวิทยาศาสตรคอมพิวเตอร ระดับสูงๆ ตั้งแตระดับ
ปริญญาโทขึ้นไปจนถึงปริญญาเอก....
ปจจุบันมีสาขาเอกใหเลือก ทาง HCI โดยตรง
บุคลากรทางดาน HCI ยังเปนที่ตองการของตลาดอุสาหกรรมซอฟตแวรและโม
บาย
วิชา INT2104 การปฏิสัมพันธระหวางมนุษยกบคอมพิวเตอร
ั

5. เปาหมายของ HCI คือการสรางระบบที่สามารถใชงานได, มีความ
ปลอดภัย และสามารถใชงานไดจริง ซึ่งสามารสรุปเปาหมายออกเปน
หัวขอดังนี้
มีความปลอดภัย (Safety)
มีประโยชน (Utility)
มีประสิทธิผล และประสิทธิภาพ (Effectiveness and
Efficiency)
สามารถใชงานได (Usability)
วิชา INT2104 การปฏิสัมพันธระหวางมนุษยกบคอมพิวเตอร
ั

6. System
ระบบ มีความหมายที่ครอบคลุมไมไดมีเพียงแคฮารดแวร หรือ
ซอฟตแวร แตหมายถึงสภาพแวดลอมทั้งหมดที่ใช หรือถูก
กระทบโดยเทคโนโลยีคอมพิวเตอร
วิชา INT2104 การปฏิสัมพันธระหวางมนุษยกบคอมพิวเตอร
ั

7. Effectiveness and Efficiency
การปรับปรุงประสิทธิผล และประสิทธิภาพ คือการมุงเนนให
ระบบที่พัฒนาขึ้นมีผลการทํางานที่ดีขึ้น มีความสะดวกสบาย
ในแตละสวนของระบบ แตอยางไรก็ตามหัวขอนี้เปนเรื่องของ
การวัดผล ดังนั้นมันจึงขึ้นอยูกบมุมมองที่พิจารณาดวย วาดี
ั
ขึ้นในแงใด
วิชา INT2104 การปฏิสัมพันธระหวางมนุษยกบคอมพิวเตอร
ั

8. Safety
ความปลอดภัย คือการมุงเนนในเรื่องการออกแบบใหระบบที่
พัฒนามีความปลอดภัยทั้งกับบุคคล และองคกรที่ใชงานระบบ
วิชา INT2104 การปฏิสัมพันธระหวางมนุษยกบคอมพิวเตอร
ั

9. Utility
ความมีประโยชน คือการสรางระบบใหสามารใชงานไดจริงของ
ระบบที่ไดพัฒนาขึ้น
วิชา INT2104 การปฏิสัมพันธระหวางมนุษยกบคอมพิวเตอร
ั

10. Usability
การใชงานได คือแนวคิดที่เกี่ยวกับการทําระบบใหงายตอการ
เรียนรู และงายตอการใชงานระบบคอมพิวเตอรไมกอความ
ลําบาก หรือรําคาญกับผูใช
วิชา INT2104 การปฏิสัมพันธระหวางมนุษยกบคอมพิวเตอร
ั

11. ขั้นตอนทีจะนําไปสูเปาหมายของ HCI
่
ประกอบไปดวย 3 ขันตอนดังนี้
้
Understand คือมีความเขาใจในเรื่องจิตวิทยา, กาย
วิภาคศาสตร, และปจจัยเกี่ยวกับองคกรทางสังคม
Develop คือการใชเทคนิคตางๆในทางคอมพิวเตอรเพือ
่
ใชในการออกแบบ หรือพัฒนาผลงาน
Achieve คือการทําปฏิสัมพันธใหมีประสิทธิภาพ
ประสิทธิผล และปลอดภัยตอทั้งบุคคลและกลุม
วิชา INT2104 การปฏิสัมพันธระหวางมนุษยกบคอมพิวเตอร
ั

12. แผนภาพรวมของ HCI

13. แผนภาพของ HCI
องคประกอบของ HCI แบงออกเปนสี่สวน แสดงดังรูป
U1: กลุมระบบคอมพิวเตอรที่ใชงานในกลุมสังคมที่ทํางาน
รวมกัน
U2: กลุมการใชโปรแกรมประยุกต ระบบ และงานที่ตองนํา
คอมพิวเตอรเขามาใชงาน
U3: กลุมที่ใชงานคอมพิวเตอรแบบเฉพาะบุคคล ตองมีการ
ดัดแปลงเพือใหใชเฉพาะงาน หรือเฉพาะบุคคล
่

14. แผนภาพของ HCI
H1: กระบวนการรับรู และวิเคราะหของมนุษย
H2: ภาษา การสื่อสาร และปฏิสัมพันธ
H3: ลักษณะการทํางานทางกายภาพของมนุษย

15. แผนภาพของ HCI
C1: อุปกรณนําเขา และแสดงผลเปนตัวเชื่อมมนุษยและ
คอมพิวเตอร
C2: เทคนิคที่ใชในขั้นตอนการโตตอบระหวางใชงาน
C3: เทคนิคที่ทําใหเกิดผลในการออกแบบขนาดใหญ
C4: รายละเอียดในสวนสนับสนุนการโตตอบ
C5: การโตตอบหลายเทคนิค ที่นําไปสูการออกแบบระบบ
สถาปตยกรรม

16. แผนภาพของ HCI
D1: การออกแบบสําหรับการโตตอบ
D2: เทคนิคและเครื่องมือสําหรับใชพฒนาใหเกิดผล
ั
D3: เทคนิคการประเมิน
D4: ตัวอยางระบบการออกแบบ และกรณีศึกษาที่เหมาะสม

17. การทําความเขาใจเกี่ยวกับมนุษย
-การประมวลผลขอมูลของมนุษย
-ภาษา, วิธีการสื่อสาร และการโตตอบของมนุษย
-มานุษยวิทยา และสรีระวิทยาของมนุษย

18. บริบทของกระบวนการสรางและประเมิน
- อุปกรณ Input/output
-Technique การสรางการสนทนาโตตอบ
-- ประเภทการโตตอบ
--การนํากราฟกสมาชวยสื่อสาร
--สถาปตยกรรมซอฟทแวร และมาตรฐานสําหรับสวนตอประสาน

19. บริบทของคอมพิวเตอร
- อุปกรณ Input/output
-Technique การสรางการสนทนาโตตอบ
-- ประเภทการโตตอบ
--การนํากราฟกสมาชวยสื่อสาร
สถาปตยกรรมซอฟทแวร และมาตรฐานสําหรับสวนตอประสาน

20. แผนภาพของ HCI
Use and Context of Computer การใชงาน และ
บริบทของคอมพิวเตอรเพื่อใหมีความลงตัวในการใชงาน
Human Characteristics เปนหัวขอที่ศึกษาทําความ
เขาใจเกี่ยวกับมนุษย
Computer System and Interface Architecture
เปนสวนประกอบพิเศษที่คอมพิวเตอรมีเพื่อการปฏิสัมพันธ
The Development Process เปนสวนที่เกี่ยวของกับการ
สรางและประเมินผลสวนตอประสานที่ใชกบมนุษย
ั

21. หลักการทีทําใหแนใจถึง HCI ทีดี
่ ่
หลักการทีทําใหแนใจถึง HCI ที่ดีคือ Visibility และ
่
Affordance
Visibility คือแนวคิดที่ใชเพื่อควบคุมการออกแบบใหสามารถ
มองเห็นวาเราทําอะไร และระบบตอบสนองเชนไร เหมาะสมหรือไม
Affordance คือแนวคิดที่ใชเพื่อควบคุมการออกแบบให
สามารถสื่อสารกับผูใชงานไดอยางชัดเจน โดยไมตองอาศัย
กระบวนการตีความเพิ่มเติม เชนเดียวกับการเห็นเกาอี้ ก็เขาใจได
ทันทีวาใชงานเชนไร

22. ความทาทายทางดาน HCI
ปจจัยที่ทาทายงานวิจัยทางดาน HCI นั้นมีอยู 2

ปจจัยดังนี้
ทําอยางไร จึงจะสามารถเก็บเกี่ยว และกาวตามความ
เปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยี
ทําอยางไรจึงจะแนใจวาการประยุกตใชวชา HCI กับ
ิ
การออกแบบในรูปแบบเดิมจะเหมาะสมกวา การนําเอา
เทคโนโลยีใหมๆมาใชทดแทนรูปแบบเดิม

23. เอกสารอางอิง

24. Week 2: The Components of HCI ?
Outlines
HCI คือการบูรนาการจากหลายสาขาวิชา
ขอบังคับที่ทําใหเกิด HCI
ตัวแบบกรอบความคิดสําหรับ HCI
การออกแบบ HCI

25. เปาหมายของ HCI
เปาหมายของ HCI คือการพัฒนา หรือการปรับปรุงระบบ
คอมพิวเตอรในแงของความปลอดภัย, อรรถประโยชน,
ประสิทธิภาพประสิทธิผล, การใชงาน โดยตองแนใจวาทุกๆ
เงื่อนไขที่กลาวมาจะทํางานรวมกันไดสมบูรณ
วิชา INT2104 การปฏิสัมพันธระหวางมนุษยกบคอมพิวเตอร
ั

26. HCI คือการบูรนาการจากหลายสาขาวิชา
Social and
Cognitive
Organizational
psychology Psychology
Computer Ergonomics
Science and
Human factors
AI HCI
Engineering
Linguistics
Design
Philosophy
Sociology Anthropology

27. Cognitive psychology
สาขาวิชาจิตวิทยา ในแนวทางของ HCI จะเกียวของกับการทําความเขาใจกับ
่
มนุษย, พฤฒิกรรม, และกระบวนการทางจิตของมนุษย

28. Social and Organizational
psychology
สาขาวิชาสังคมวิทยา และจิตวิทยาสังคมในแนวทางของ HCI จะเกี่ยวของกับ
การศึกษาธรรมชาติและการใชเหตุผลในการตัดสินใจของมนุษยในบริบทของสังคม
ซึ่งสามารถจําแนกออกมาไดเปนสี่หัวขอดังนี้
การจูงใจในทัศนคติและพฤฒิกรรมของบุคคลหนึ่งตออีกบุคคลหนึ่ง
ผลกระทบของทัศนคติและพฤฒิกรรมของกลุมจากสมาชิกภายในกลุม
 
ผลกระทบของทัศนคติและโครงสรางของสมาชิกจากกลุม
ความสัมพันธระหวางโครงสรางกลุมและกิจกรรมระหวางกลุมตางๆ

29. Ergonomics or Human factors
สาขาวิชาสรีระวิทยา หรือปจจัยของมนุษยในแนวทางของ HCI มีวัตถุประสงคเพื่อ
กําหนดเงื่อนไข และเครื่องมือสําหรับออกแบบใชงานอุปกรณทเี่ กี่ยวของกับมนุษย โดย
จะตองมีความแข็งแรง ปลอดภัย ถูกตองกับหลักการสรีระวิทยา ใชงานแลวไมเกิด
ความลา หรือไมกอใหเกิดความผิดพลาดที่มาจากมนุษยโดยที่สาเหตุมาจากการใชงาน
เครื่องจักร

30. Linguistics
สาขาวิชาอักษรศาสตร ในแนวทางของ HCI มีความความเกียวของมาจากมุมมอง
่
ที่วามนุษยสามารถที่จะเรียนรู โดยการประยุกตใชความรูจากทฤษฏีผานทางภาษา
ดังนั้นภาษาที่ตองใชสื่อสารระหวางมนุษยและคอมพิวเตอร จึงตองเปนภาษาที่
เหมาะสม เขาใจไดงาย และเมื่อเกิดความผิดพลาดขึ้นก็ตองสามารถชี้นําทางเลือก
เพื่อใหเกิดการแกไขไดตอไป


31. Artificial Intelligence
สาขาวิชาปญญาประดิษฐ ในแนวทางของ HCI มีความเกี่ยวของในแงของการแก
แบบระบบคอมพิวเตอรที่ฉลาด สามารถที่จะเรียนรูพฤฒิกรรมการใชงานของมนุษยได

32. Philosophy, Sociology and
Anthropology
สาขาวิชาปรัชญา, สังคมวิทยา และมานุษยวิทยา ในแนวทางของ HCI มีการ
แทรกอยูในขั้นตอนยอยของกระบวนการออกแบบ และประเมินผล ซึ่งจะกิน
ความหมายลึกไปถึงปรัชญาในการออกแบบเครืองมือที่ใชเพื่อออกแบบสรางชิ้นงาน
่
ผลกระทบตอสังคม หรือปจจัยที่เปลี่ยนแปลงมนุษยในระยะยาว

33. Engineering and Design
สาขาวิชาวิศวกรรม และการออกแบบ ในแนวทางของ HCI มีความสวนในการ
ประยุกตทฤษฏี และหลักการตางๆเพื่อออกแบบและสรางชิ้นงาน โดยจะประเมินในแง
ความปลอดภัย ความคุมคา หรือความมีประโยชน ความเหมาะสมในแงมุมของ
วิศวกรรม

34. ตัวแบบกรอบความคิดสําหรับ HCI
เปนที่แนชัดแลววาระบบ HCI สามารถเพิ่มคุณภาพของ
ปฏิสัมพันธระหวางมนุษยและคอมพิวเตอรได แตเพือให
่
เปาหมายสมบูรณมากยิ่งขึนเรายังตองการระบบที่เปดกวางเพือ
้ ่
การเพิ่มความรูเกี่ยวกับเปาหมายของมนุษย, ความสามารถ
และขอจํากัดของมนุษย และยังมีบริบททางสังคม กายภาพ
ขององคกรดวย ดังนั้นตัวแบบกรอบความคิดควรมีดังนี้
วิชา INT2104 การปฏิสัมพันธระหวางมนุษยกบคอมพิวเตอร
ั

35. Level 3 Organization
Goal
Social
System
Level 2
Techincal
Work
System
Level 1
People Technology

36. ตัวแบบกรอบความคิดสําหรับ HCI
ตัวแบบ HCI ประกอบไปดวยสี่สวนคือ มนุษย, งาน,
สิ่งแวดลอม และเทคโนโลยี ซึ่งปจจัยทั้งสี่นี้สามารถแปลงรูปใหมี
ความหมายไดหลากหลายดังนี้
มนุษย หมายถึงบุคคลหรือกลุมบุคคล
งาน มีความหมายครอบคลุมทุกกิจกรรมที่ถือเปนงาน
สิ่งแวดลอม หมายถึงบริบททางกายภาพ, สังคม และองคกร
เทคโนโลยี หมายถึงสิงตางๆที่ใชในการปฏิสัมพันธกบ
่ ั
คอมพิวเตอร

37. ตัวแบบกรอบความคิดสําหรับ HCI
ตัวแบบกรอบความคิดนําเสนอในรูปแบบของระดับตางๆที่
สงผลถึงกัน โดยที่ในระดับแรกเปนปฏิสัมพันธระหวาง
คอมพิวเตอรกบมนุษยเพื่อใหเกิดงานซึ่งจะแสดงอยูใน
ั 
สิ่งแวดลอมเปนระดับที่สอง ซึ่งงานนี้สงผลกระทบกับ
สิ่งแวดลอมในระดับที่สามซึ่งกวางที่สุดคือ ระบบสังคม,
เปาหมายขององคกร หรือ ระบบเทคนิค ซึ่งเปนผลกระทบ
แบบวงกวาง กลาวคือ ถาเกิดเทคโนโลยีในการปฏิสัมพันธขึ้น
ใหม ก็จะสงผลถึงระบบเทคนิคแบบใหมในระดับที่สาม

38. การออกแบบ HCI
กระบวนการออกแบบ HCI สามารถใชตัวแบบมาตรฐาน
แบบนาตกของวิศวกรรมซอฟทแวรได ซึ่งแบงระดับการทํางาน
เปนสี่ระดับ ดังนี้
วิชา INT2104 การปฏิสัมพันธระหวางมนุษยกบคอมพิวเตอร
ั

39. การออกแบบ HCI
Requirement
Analysis and
Definition
System and
Software Design
Implementation
and Unit Testing
Integration and
System Testing
วิชา INT2104 การปฏิสัมพันธระหวางมนุษยกบคอมพิวเตอร
ั

40. การออกแบบ HCI
ระดับที่หนึ่ง แสดงขั้นตอนการวิเคราะหและกําหนดนิยามของ
ความตองการ หรือเปนการระบุลักษณะของปญหานั่นเอง โดย
ขั้นตอนนี้อาจแสดงอยูในรูปแบบของแบบสอบถาม

ระดับที่สอง เปนการออกแบบระบบ และการออกแบบ
ซอฟทแวร ซึ่งเปนขั้นของการวางแผนงาน
ระดับที่สาม เปนขั้นตอนของการจังสรางชิ้นงาน และทดสอบ
การทํางานยอยในแตละสวน
ระดับที่สี่ เปนการรวบรวมระบบยอยและทดสอบเพือดูการ
่
ทํางานทั้งระบบวามีขอผิดพลาดใดหรือไม
วิชา INT2104 การปฏิสัมพันธระหวางมนุษยกบคอมพิวเตอร
ั

41. การออกแบบ HCI

42. Summary

43. Assignment Works
จงไปคนควาขอมูลและสรุปในหัวขอตอไปนี้
1. มนุษยสามารถรับรูและตอบสนองกับสิ่งแวดลอมภายนอกไดในทางใดไดบาง
2. จากขอ 1 ขอจํากัดของชองทางเหลานั้นมีอะไรบาง

44. เอกสารอางอิง