How to type_khmer_unicode.ver1.1km
•
0 gefällt mir•8,276 views
A document written in Khmer by KhmerOS on how to type Khmer Unicode correctly and systematically. *This is uploaded for education purposes*
Empfohlen
Weitere ähnliche Inhalte
Mehr von Khmer Spelling
Mehr von Khmer Spelling (13)
How to type_khmer_unicode.ver1.1km
- 1. រេបៀប យយនកដែខរូ ូ មី ជពូកទី ២ រេប ប យយូនីកូដែខរម េសចកីេផីម្ដ ្ដ អនកបនដឹងេហយថកមមវធីស្លឺករឹត ជកមមវធីមួយែដលមនជំនញទក់ទងនឹងកិចចកររដបលិ ិ ដូចជខងេធលិខិត ន មនន ខងេរៀបចំសរេសរអតថបទ ។ េដមបីបងកភពងយ សលដល់ករសរេសរ អតថបទជភ ែខមរកនងកុំពយទ័រេនកនងជំពូកេនះអនកនឹងេធករសិក ពីរេបៀប យយូនីកូដែខមរុ ូ ុ ។ មុននឹង េធករសិក ពីររេបៀប យយូនីកូដ ែខមរ អនក្រតវែសងយល់ពីយូនីកូដែខមរជមុនសិន ។ ១ . និយមន័យ យូនីកូដគឺជេ្រគងករណ៍ បែម្លងកូដជអក រសកលស្រមប់ យអក រ និងអតថបទែដលកំណត់នូវ វធីជប់ ប់ៃនករបែម្លងកូដ េ្របបនេ្រចនភ ែដល ចផ្ល ស់បរទិននន័យអតថបទ ជអនរជតិ និងិ ូ បេងកតមូល ន្រគឹះស្រមប់ែផនកទន់ជសកល ។ យូនីកូដមិនែមន្រគន់ែតជពុមពអក របែនថមមួយេទៀត េនះេទ ែតជខន តគំរូអន្តរជតិថមីមួយស្រមប់ភ ែខមរ និងស្រមប់ ជរ ភិបលកមពជុ ។ កុំពយទ័រទូទំងួ ពិភពេ កនឹងយល់ភ ែខមរ េពលេ្របពុមពអក រយូនីកូដែខមរ ។ ពុមពអក រចស់ៗនឹង្រតវបនេគបំេភ្លច កនងប៉ុនម នឆន ំខងមុខេទៀត េហយុ អតថបទទំងអស់នឹងសុទធែតជយូនីកូដ ។្រគប់ពុមពអក រយូនីកូដទំងអស់ មនករបែម្លងកូដដូចៗគន មនន័យថ េពលែដលអតថបទមួយ្រតវបន យជពុមពអក រយូនីកូដ េនះ ច្រតវបនផ្ល ស់ប្តរេទជពុមពអក រយូនីកូដេផ ងេទៀតបន េហយអតថបទេនះនឹងេនរក ្រទង់្រទយួ យ៉ង្រតឹម្រតវ ។ ឧទហរណ៍ អតថបទែដល យជពុមពអក រ KhmerOS System នឹង្រតវេមលេឃញេ យ ម៉ សុីនដៃទែដលមិនមនពុមពអក រKhmerOS System ែតមនយូនីកូដ ។ ២ . ភពខុសគន រ ងពុមអក រចស់និងយូនីកូដព ្របសិនេបអនកធ្ល ប់បនេ្របពុមពអក រែខមរចស់ៗ ( លីមូន, Battambang, ABC, ។ល។) ពីមុនមក េនះអនក្រគន់ែតចំ យេពលបន្តិចបន្តចេដមបី ុ ំេទនឹងួ ពុមពអក រថមីវញិ ( ពុមពអក រ យូនីកូដ ) ែតពីរៃថង ឬ បីៃថង អនកនឹង ច យបនេលឿនជងមុន ។ ចំណុ ចសំខន់េនះ អនក ច យ មលំ ប់្របកប មិនែមន យពីេឆងេទ ្ត ំដូចែដលអនកសរេសរេ យៃដេឡយ ។ ភពខុសគន មួយកនងចំេ មភពខុសគន ដ៏សំខន់បំផុតរ ងរេបៀប យចស់ៗ និង យូនីកូដេនះុ គឺ េពលេ្រប្របស់ពុមពអក រថមី មន្រគប់ចុចមួយេលក្ត រចុចស្រមប់ ងឲយ សៈនិមួយៗ រួមមន េ◌ៀ េ◌ឿ េ◌ េ◌ េ◌ ◌ាំ េ◌ះ ។ល។ កនងយូនីកូដ អនក ច យអក រម្តងទំងអស់ដូចកនងភ ែខមរ មនន័យថ មិនុ ុ ចំបច់ យេ យែផនកេនះេទ ។ ជឧទហរណ៍ ្របសិនេបអនកចង់ យពកយ ‘េល‘ ជមួយពុមពអក រ ចស់ៗអនក្រតវសរេសរ ៖ ◌ + ល + ◌ ប៉ុែន្តជមួយនឹងពុមពអក រថមីវញ អនក្រតវ យិ ៖ ល + េ◌ គេ មងកមវធកពយទរភ ែខរម ុ មិ ី ំ ័ូ - KhmerOS ទពរទំ ័ ី ១
- 2. រេបៀប យយនកដែខរូ ូ មី មឧទហរណ៍ ខងេល អនកនឹងេឃញថ មិន្រតឹមែត្រគប់ចុចប៉ុេ ្ណ ះេទែដលខុសគន ប៉ុែន្តអនក ែថមទំង្រតវ យពយញជ នៈមុន េទបបនទ ប់មក យ សៈ ដូចែដលអនក្របកប ( ល … េ◌) ។ អីែដលែប្លកបំផុត កនងរេបៀប យថមីេនះគឺ េជងពយញជ នៈ មិន្រតវបន ក់បញច លកនងក្ត រចុចេទៀតុ ូ ុ េឡយ ។ ដូេចនះេដមបី យេជងពយញជ នៈ អនក្រតវេ្រប្រគប់ចុចពីរេផ ងគន ៖ ្រគប់ចុចមួយចងលបងញថុ ពយញជ នៈបនទ ប់គឺជេជងពយញជ នៈ និង បនទ ប់មក្រគប់ចុចធមម ស្រមប់ពយញជ នៈេនះ ។ ឧទហរណ៍ េដមបីសរេសរពកយ ‘ កី ‘ អនកចំបច់្រតវ យ ៖ ក + ◌្ + ដ + ◌ េនះជមេធយបយមួយ ែដលជួយបេងកនេលប នកនងករ យឲយបនេលឿន េ្រពះថអនកមិនចំបច់ុ ្រតវចំទី ំងេជងពយញជ នៈទំងអស់េលក្ត រចុចេទ ។ េនះ្រគន់ែតជឧទហរណ៍ ខ្លះៗកនងករនំអនកឲយុ គ ល់ពីរេបៀបថមីកនងករ យអតថបទ ។ ឥឡវេនះ េយងនឹងចប់េផ្តមយ៉ងលមិតមួយជំ នម្តងៗ េ យុ ូ ជដំបូងចប់េផ្តមពីករែសងយល់តួអក រែខមរ ។ ៣ . ែសងយល់ពីពយញនៈជ សៈ និង សញញ កងភ ែខរន មុ ៣.១ . ពយញនៈជ ក ខ គ ឃ ង ច ឆ ជ ឈ ញ ដ ឋ ឌ ឍ ណ ត ថ ទ ធ ន ប ផ ព ភ ម យ រ ល វ ស ហ ឡ អ ៣.២ . សៈ សៈែខមរមនពីរ្របេភទគឺ សៈេពញតួ និង សៈនិស ័យ ។ ✔ សៈ េពញតួ ៖ ែខមរទំេនបមន សៈេពញតួ ចំនួន ១៤ តួ គឺ៖ ឥ ឦ ឧ ឩ ឪ ឰ ឬ ឫ ឭ ឮ ឯ ឱ ឲ ឳ ✔ សៈនិស ័យ ៖ កនងវចននុ្រកម ជួន ត ែដលជឯក រ េយងបុ ណរបស់ែខមរ មនុ សៈនិស ័យចំនួន ២០ ៖ គេ មងកមវធកពយទរភ ែខរម ុ មិ ី ំ ័ូ - KhmerOS ទពរទំ ័ ី ២
- 3. រេបៀប យយនកដែខរូ ូ មី ◌ ◌ិ ◌ី ◌ឹ ◌ឺ ◌ុ ◌ូ ◌ួ េ◌ េ◌ឿ េ◌ៀ ◌ ◌ ◌ េ◌ េ◌ ◌ុំ ◌ំ ◌ាំ ◌ះ ប៉ុែន្ត ម្របព័នធែខមរទំេនបែដលបនបេ្រង នកនង បនបែនថម សៈ បីបែនថមេទៀត ដូេចនះ សៈុ ្រតវេឡងដល់ ២៣ តួ ។ សៈទំងេនះ្រតវបនបញច លផងែដរកនងក្ត រចុចគឺ ៖ូ ុ ◌ុះ ◌ ះ េ◌ះ មន សៈផ ំដៃទេទៀតែដលមនលកខណៈវនិចឆ័យដូច សៈខងេលិ (ផ ំ សៈជមួយនឹងសញញ រះមុខ) ចចត់ទុកជ សៈផងែដរ ប៉ុែន្តេ យ រពួក មិន្រតវបនទទួល គ ល់ េ យ្របភព មួយ ដូេចនះ ពួក មិន្រតវបនរួមបញច លកនងក្ត រចុចេទ ។ូ ុ ្រតវបន យេ យ្រគប់ចុចពីរេផ ងគន ៖ ◌ះ ◌ឹះ ◌ះ ៣.៣ . សញញ តួអក រប្តរពយញជ នៈូ ( វណ្ណយុត្តិ ◌៊ និង វណ្ណយុត្តិ ◌៉ ) ្រតីសពទ និង មូសិកទន្ត ។ េពលែដល មពីេ្រកយេ យ សៈេល ្រតីសពទ ឬ មូសិកទន្ត ្រតវបនប្តររូប ងូ មកជ សៈ ◌ុ េ យស័យ្របវត្តិ ។ ◌៊ ◌៉ សញញ េល (វណ្ណយុត្តិែដលេនេល) មន ៖ ទណឃត សំេយគសញញ អ ្ត កកបទ បន្តក់ និង វ មិ ។ ◌៍ ◌័ ◌៏ ◌៎ ◌់ ◌៑ របទ ◌៌ សញញ ែដល ក់ពីេ្រកយពយញជ នៈ ៖ រះមុខ និង យុគលពិនទុ ◌ះ ◌ៈ សញញ វណ្ណយុត្តិែខមរ មនដូចជ ៖ ខណ បរិេយ ន ចំណុ ចពីរគូ េលខេទ ែភនកមន់ និង េគមូ្រត ។ ៕ ៖ ៗ ៙ ៚ សញញ វណ្ណយុត្តិ ំងែដលេ្របកនងភ ែខមរ មនុ ៖ សញញ ឧទន សញញ សួរ សញញ វ រ សញញ ចុចិ ! ? “ . គេ មងកមវធកពយទរភ ែខរម ុ មិ ី ំ ័ូ - KhmerOS ទពរទំ ័ ី ៣
- 4. រេបៀប យយនកដែខរូ ូ មី េលខែខមរ ១ ២ ៣ ៤ ៥ ៦ ៧ ៨ ៩ ០ និមិត្តសញញ រូបិយវតថេរៀលុ ៛ េលខទស ទយែខមរ ៱ ៲ ៳ ៴ ៵ ៶ ៷ ៸ ៹ ៰ កលបរិេចឆទ ច័នទគតិ ᧠ ᧡ ᧢ ᧣ ᧤ ᧥ ᧦ ᧧ ᧨ ᧩ ᧪ ᧫ ᧬ ᧭ ᧮ ᧯ ᧰ ᧱ ᧲ ᧳ ᧴ ᧵ ᧶ ᧷ ᧸ ᧹ ᧺ ᧻ ᧼ ᧽ ᧾ ᧿ សញញ េផ ងេទៀតែដលេ្របស្រមប់ភ ែខមរ បុ ណ ឬ ស្រមប់សំ សកឹត ឬ ភ បលី អក រស អក រស៊ សញញ ្រក សៈេពញ តួអ៊ុក សញញ អថខណ និង សញញ បតថម ត់ ឝ ឞ ៜ ឨ ៝ ◌៓ ៤ . ករេរ បចំក្ដ រចុច និងករ យយូនីកូដ ៤.១ . រេប បេ បក្ដ រចុចេដីមបី យយូនីកូដ ករ យយូនីកូដែខមរមនលកខណៈខុសពីករេ្រប្របស់ពុមពអក រែខមរចស់ៗ េ យមុននឹងេយង ច យយូនីកូដែខមរបន េយង្រតវបរភ របស់ករចុចជមុនសិនូ ។ េយង ចដឹងថករចុចរបស់ េយងេ្របភ អីបនេ យេមលេទ្រជងខងេ្រកមែផនកខង ំ ៃនេអ្រកង់ម៉ូនីទ័រកុំពយទ័ររបស់អនកូ ដូចមនបងញកនងុ រូបភព ២.១ ។ គេ មងកមវធកពយទរភ ែខរម ុ មិ ី ំ ័ូ - KhmerOS ទពរទំ ័ ី ៤
- 5. រេបៀប យយនកដែខរូ ូ មី • ្របសិនេបេឃញអក រ EN េនះជទ្រមង់ខ្លីរបស់ English មនន័យថកុំពយទ័ររបស់អនកកំពុងែតូ េ្រប្របស់ករចុចជភ អង់េគ្លសដូេចនះ្រគប់ចុចទំងអស់ែដលអនកបន យ នឹងេលចេឡង តួអក រជភ អង់េគ្លស ។ • ្របសិនេបេឃញអក រ CA មនន័យថ កុំពយទ័របស់អនកកំពុងេ្រប្របស់ករចុចែខមរ ដូេចនះូ ្រគប់ចុចទំងអស់ែដលអនកបន យនឹងេលចេឡងជតួអក រែខមរ ។ ៤.២ . រេប បបរក្ដ រចុច មកជក្ដ រចុចែខរ្ដ មូ • បញជ ្រពញកណរ ចុចេលអក រុ EN រួចេហយេ្រជសយក CA ។ • ចុច្រគប់ចុច ប្តរូ ( shift ) និង ្រគប់ចុច ជំនួស ( Alt ) កនងុ េពលដំ លគន ៖ ្រគប់េពលែដល អនកចុចពួក េនះនឹងមនករផ្ល ស់ប្តរក្ត រចុចភ្ល ម ។ ្របសិនេបក្ត រចុចបចចបបននជភ អង់ូ ុ េគ្លស (EN) េនះ នឹងប្តរេទភ ែខមរូ (CA) េហយ្របសិនេបបចចបបននជក្ត រចុចភ ែខមរុ េនះ នឹងប្តរេទ ភ អង់េគ្លសវញូ ិ ។ រូបភព ២.១ ៖ ករផស់បរករចុចពីករចុចអង់េគស មក ករចុចែខមរូ ៤.៣ . ែសងយល់អំពី គប់ចុច ចូរេមលេលប្លង់ករចុចយូនីកូដែខមរ ។ ឧទហរណ៍ ៖ ្រគប់ចុច រ រូបភព ២.២ ៖ គប់ចុច • ពយញជ នៈ សៈ និងសញញ ែដលសថិតេនែផនកេ្រកមៃន្រគប់ចុច ្រតវបន យេ យ្រគន់ែតចុច ្រគប់ចុចធមម ។ ឧទហរណ៍ ៖ េដមបី យអក រ រ ចុច្រគប់ចុច រ ធមម ។ • ចំែនកឯ ពយញជ នៈ សៈ និងសញញ ែដលសថិតេនែផនកេលខង ្ត ំ ្រតវបន យេ យចុច្រគប់ ចុច ប្តរូ (shift) ជមួយ្រគប់ចុចេនះែតម្តង ។ ឧទហរណ៍ ៖ េដមបី យអក រ ឬ ចុច្រគប់ចុច ប្តរូ (Shift) + រ ។ • អក រខ្លះែដលមិន្រតវបនេ្របជញឹកញប់ ( សៈេពញតួខ្លះ ) ្រតវបន ក់េនែផនកេលខង គេ មងកមវធកពយទរភ ែខរម ុ មិ ី ំ ័ូ - KhmerOS ទពរទំ ័ ី ៥ កំពុងេ្របករចុចអង់េគស ្រតវបនបរមកជករចុចែខមរូ
- 6. រេបៀប យយនកដែខរូ ូ មី េឆងៃន្រគប់ចុច និង មនពណ៌ ្របេផះេនះ ្រតវបនចុចេ យ្រគប់ចុចឆ្ល ស់ (Alt Gr) ។ ឧទហរណ៍ ៖ េដមបី យអក រ ឫ ចុច្រគប់ចុច ឆ្ល ស់ (Alt Gr) + រ ។ ៤.៤ . រេប ប យយូនីកូដែខរម កនងុ ករ យអតថបទេ យេ្រប យូនីកូដែខមរ ត្រមវឲយអនក យេទ មលំ ប់ៃនករ្របកប មិនែមន មលំ ប់ៃនករសរេសរពីេឆង េទ ្ត ំេឡយ ។ េហយកុំពយទ័រនឹងេរៀបអក រ មលំ ប់ដ៏្រតឹម្រតវូ ។ ៤.៤.១ . រេបៀប យពយញនៈផ ំនង សះជ ឹ អនក្រតវ យអក រេទ មលំ ប់្របកប ដូចជ េល ្រតវ យ ៖ ល + េ◌ មិនែមន ៖ ◌ + ល + ◌ ្រគប់ពកយទំងអស់្រតវេគរព មលំ ប់េនះ ។ ពយងគ្រតវ យេទ មកបនួ ទូេទមួយ ៖ ពយញជ នៈ + េជងពយញជ នៈ + សៈ + សញញ ស្រមប់អកខ វរុទធិ ែខមរ ពយញជ នៈ និង សៈេពញតួ ្រតវបនេ្របកនងុ រេបៀបដូចគន ដូេចនះ ពយញជ នៈ កនងុ ឯក រេនះ គឺសំេ ទំងពយញជ នៈ ឬ សៈេពញតួ ។ សៈែតងែត្រតវបន យេនពីេ្រកយពយញជ នៈ េទះបីជ ្រតវបនសរេសរេនពីមុខ ពីេ្រកយ ពីេល ពីេ្រកមក៏េ យ ។ កុំពយទ័រនឹងូ ក់ កនងុ ទី ំងដ៏្រតឹម្រតវ ។ សៈែដលមនពីរែផនក (ដូចជ េ◌ ) ក៏្រតវបន យេនពីេ្រកយពយញជ នៈ ៖ ល + ◌ិ -> លិ គ + េ◌ -> េគ ន + េ◌ -> េន ល + េ◌ -> េល ្របសិនេបពយងគេនះ មនេជងពយញជ នៈ មួយ េជងេនះ្រតវបន យេនពីេ្រកយពយញជ នៈ សំខន់ ប៉ុែន្តេនពីមុខ សៈ (្របសិនេបមន) ។ ៤.៤.២ . រេបៀប យេជងពយញនៈ ជ អនកគួរកត់សមគ ល់ែដរថ េជងពយញជ នៈគឺមិនមនេនេលក្ត រចុចដូច ពុម្តអក រមុនៗ ( លីមូន េអប៊សុី ឬ ពុមពអក រេផ ងេទៀតី ) េឡយ េ្រពះថកនងយូនីកូដពយញជ នៈធមម និង េជងពយញជ នៈ ្រតវបនុ េ្របេ យ្រគប់ចុចដូចគន ។ េដមបីផ្តល់សញញ ថ ពយញជ នៈបនទ ប់ជេជងពយញជ នៈ ្រគប់ចុច ◌្ (J) ្រតវ បន យមុនពយញជ នៈ ៖ រូបភព ២.៣ ៖ គប់ចុច ◌្ (សញញ ក់េជង ) គេ មងកមវធកពយទរភ ែខរម ុ មិ ី ំ ័ូ - KhmerOS ទពរទំ ័ ី ៦
- 7. រេបៀប យយនកដែខរូ ូ មី ឧទហរណ៍ ៖ ច + ត + ◌្ + ត -> ចត្ត ស + ◌្ + រ + ◌ី -> ្រសី ស + ◌្ + រ + ែ◌ -> ែ្រស ស្រមប់ពយងគែដលមនេជងពីរ អនក្រតវ យេជងទំងពីរ មលំ ប់ៃនករ្របកប េហយេជង និមួយៗ្រតវនំមុខេ យសញញ ◌្ ៖ ស + ◌្ + ត + ◌្ + រ + ◌ី -> ស្តី សូម្របកដថ អនកមិន យេជង ្រ◌ មុនេជងដៃទេទៀតេឡយ ្រតវែតេគរពេទ មលំ ប់ៃន ករ្របកប និង មិន្រតវ យេជងពយញជ នៈពីេ្រកយ សៈេឡយ ។ ៤.៤.២.១ . ករណពេសសស មបពយញនៈី ិ ់ ជ មនករណី មួយចំនួនែដលតួអក រខ្លះ្រតវបនបងញេ យរូប ងេលសពីមួយ ស័យ ម អក រេផ ងៗែដលេនជុំវញ ។ កនងករណី អក រិ ុ ប េពល មពីេ្រកយេ យ សៈ ◌ ា ។ កនងពុមពុ អក រមុនៗ ចំបច់្រតវមនតួអក រពិេសសមួយស្រមប់ករណី េនះ ប៉ុែន្តកនងយូនីកូដអនក្រតវ យុ ្រគប់ចុចធមម ស្រមប់ពយញជ នៈ ប ។ េនេពលែដលអនក យ សៈ ◌ា កុំពយទ័រ នឹងប្តររូប ងអក រួ ូ ប ភ្ល ម ។ ប + ◌ ា -> ប ដូចគន េនះែដរ ស្រមប់តួអក រ ញ ។ អនកមិនចំបច់្រពយបរមភពីរូប ងៃនពយញជ នៈ ញ ឬ េជង ◌ញ េទ ។ េបអនក យបន្រតឹម្រតវ េនះកុំពយទ័រនឹងបងញេឡងនូវអក រដ៏្រតឹម្រតវមួយូ ។ ទ + ◌ ា + ញ -> ទញ ស + ញ + ◌្ + ញ + ◌ា -> សញញ ខ + ◌្ + ញ + ◌ ុំ -> ខញំុ ប + ញ + ◌្ + ច + េ◌ + ញ -> បេញច ញ កុំ យ ព +◌ ា ជំនួសឲយ ញ ។ ៤.៤.២.២ . ករណពេសសស មប សៈី ិ ់ មន សៈមួយចំនួនែដលេទះបីជ មនកនងក្ត រចុចក៏េ យប៉ុែន្ត តំ ងឲយតួអក រពីរេផ ងុ គន (ពួក គម នតួអក រផទ ល់កនងយូនីកូដេទុ ) សៈទំងេនះគឺ ៖ ◌ាំ ◌ុំ ◌ុះ ◌ ះ និង េ◌ះ អនក ច យ សៈទំងេនះេ យផទ ល់ជមួយ្រគប់ចុចរបស់ក្ត រចុច ប៉ុែន្ត្របសិនេបអនកចង់ គេ មងកមវធកពយទរភ ែខរម ុ មិ ី ំ ័ូ - KhmerOS ទពរទំ ័ ី ៧
- 8. រេបៀប យយនកដែខរូ ូ មី លុបពួក អនក្រតវចុច ្រគប់ចុច លុបថយេ្រកយ (<- )ពីរដង ។ ផទយពីុ េនះ មន សៈែដលមនពីរែផនកដូចខងេ្រកម ( សៈបំែបក) ៖ េ◌ េ◌ឿ េ◌ៀ េ◌ និង េ◌ ពួក ្រតវបន យេ យ្រគប់ចុចែតមួយគត់និង្រតវបន លុបេ យ្រគប់ចុចលុបថយ េ្រកយ (<-) ែតម្តងែដរ ។ សៈដៃទេទៀតែដលមិនមនេនេលក្ត រចុច ទមទរឲយ យពីរដង ។ ឧទហរណ៍ ៖ ក + ែ◌+ ◌ះ -> ែកះ ៤.៤.៣ . តអក របរពយញនៈួ ជូ ជួនកលតួអក រមួយ្រតវបនេគេ ថតួអក រប្តរពយញជ នៈ ែដល្រតវបនេ្របេដមបីប្តរសេម្លងូ ូ សៈ ែដលអមជមួយពយញជ នៈ ។ តួអក រទំងេនះមនពីរ ៖ - ្រតីសពទ ( ◌៊ ) ្រតវបនេ្របេដមបីប្តរសេម្លង សៈ ែដលអមពយញជ នៈអេឃសៈ េទជពយញជ នៈួ េឃសៈ ។ ្រតវបនេ្របជមួយពយញជ នៈអេឃសៈ ែដលមិនសមមូលេទនឹងពយញជ នៈេឃសៈ មួយ។ ពយញជ នៈទំងេនះមន ៖ ស ហ អ និង ប - មូសិកទន្ត ( ◌៉ ) ្រតវបនេ្របេដមបីប្តរសេម្លង សៈ ែដលអមពយញជ នៈេឃសៈ េទជពយញជ នៈូ អេឃសៈ ។ ្រតវបនេ្របជមួយពយញជ នៈេឃសៈ ែដលមិនសមមូលេទនឹងពយញជ នៈអេឃសៈ មួយ ។ ពយញជ នៈទំងេនះមន ៖ ង ញ ម យ រ និង វ ករណី េលកែលង ◌ ៉ ក៏្រតវបនេ្របជមួយអក រ ប េដមបីប្តរសេម្លងរបស់ ពីូ ប េទ ប៉ ។ តួ អក រប្តរពយញជ នៈ ែតងែត្រតវបន យេនពីេ្រកយពយញជ នៈ និង េជងពយញជ នៈ ប៉ុែន្ត្រតវ យេនពីមុខូ សៈ ។ សមសធតុែដលមនតួអក រប្តរពយញជ នៈ មនលំ ប់ដូចខងេ្រកម ៖ូ ពយញជ នៈ + េជងពយញជ នៈ + តួអក រប្តរពយញជ នៈូ + សៈ + សញញ ឧទហរណ៍ ៖ យ + ◌៉ + ◌ ា + ក -> យ៉ក ប + ◌៉ + េ◌ + ង + ប + ◌៉ + េ◌ះ -> េប៉ងេប៉ះ ក + ្រ◌ + ◌ុ + ម + ហ + ◌៊ + ◌ុ + ន -> ្រកុមហ៊ុន ប + ◌៊ + ◌ុ + ត -> ប៊ុត ស + ◌្ + រ + ◌៊ + ◌ុ + ប -> ្រស៊ុប ម + ◌្ + ហ + ◌៊ + ែ◌ + ត -> ែម្ហ៊ត គេ មងកមវធកពយទរភ ែខរម ុ មិ ី ំ ័ូ - KhmerOS ទពរទំ ័ ី ៨
- 9. រេបៀប យយនកដែខរូ ូ មី េពលែដល តួអក រប្តរពយញជ នៈ ្រតវបន មពីេ្រកយេ យ សៈែដលមនទី ំងេនេលូ ពយញជ នៈ ឬេ យ សៈ ◌ ាំ េនះ តួអក រប្តរពយញជ នៈូ ប្តរូ ទី ំងរបស់ខ្លនេ យស័យ្របវត្តិមកេនួ េ្រកមពយញជ នៈសំខន់ េហយក៏ប្តររូប ងរបស់ មកជ សៈូ ◌ុ (ទំង ◌៊ និង ◌៉) ។ អនកមិនចំបច់ យ សៈ ◌ុ េឡយ ។ ឧទហរណ៍ ខ្លះ ៖ ស + ◌៊ -> ស៊ ស + ◌៊ + ◌ី -> សុី ប + ◌៉ + ◌ី -> បុី ប + ន + ◌្ + ស + ◌៊ + ◌ី -> បន ីុ ្របសិនេបអនក យ សៈ ◌ុ ជំនួសឲយ ◌៊ ឬ ◌៉ េនះអនក្របកដជមិន ច យ សៈពីរបន្តគន បន េឡយ ៖ ស + ◌ុ + ◌ី -> សុ◌ី មនករណី េលកែលងចំនួនបីចំេពះ តួអក រប្តរពយញជ នៈ ែដលមិនបនប្តរទី ំងមកេ្រកមូ ូ េទះជមន សៈេនពីេលពយញជ នៈេនះក៏េ យ ។ កុំពយទ័រនឹងេរៀបចំលំ ប់ដ៏្រតឹម្រតវ ស្រមប់អក រូ ែដលអនកបន យ ។ • នឹងមិនប្តររូប ងេពលែដល សៈខងេលជ សៈ ◌ំ ពីេ្រពះបន ំរ ង សៈ ◌ំ និង រូប ងែដលូ ប្តរមកេ្រកមរបស់ តួអក រប្តរពយញជ នៈ ច្រចឡំនឹង សៈ ◌ ុំ ។ ដូចគន េនះែដរ ស្រមប់ សៈូ ូ ទំងអស់ែដល្រតវបន ក់េនេលពយញជ នៈ ។ ្របសិនេបមិនបនផ ំជមួយតួអក រប្តរូ ពយញជ នៈេទ េនះតួអក រប្តរពយញជ នៈ នឹងសថិតេនេលពយញជ នៈដែដល ។ូ អ + ◌៊ + ◌ំ -> អ៊ំ • នឹងមិនប្តររូប ងេពលែដលូ ពយញជ នៈ ប ្រតវបនេ្របផ ំជមួយ ◌៊ ពីេ្រពះ អនក ននឹងមិនដឹង ថេតទ្រមង់ខងេ្រកមតំ ងឲយ ◌៊ ឬ ◌៉ ( ដូេចនះ ្របសិនេប បេញច ញសេម្លងជ សៈ េនះ ្រតវផ្ល ស់ប្តរ ឬ េប បេញច ញូ សេម្លងជពយញជ នៈ គួរែតប្តរូ ប៉ ជំនួសឲយ ប ) ។ ប + ◌៊ + ◌ិ + ក -> ប៊កិ • េពលមនពយញជ នៈមួយ និង េជងពយញជ នៈមួយ េហយមួយកនងចំេ មពួក ជ ហ ។ ករ យុ ្រតវេគរព មវចននុ្រកម ជួន តជនិចច ។ េនះ្របែហលេ យ រែត ពយញជ នៈេផ ងេទៀត កនងពយងគ ចជពយញជ នៈេឃសៈ ។ ្របសិនេប តួអក រប្តរពយញជ នៈ ្រតវបនប្តរចុះេ្រកម មិនុ ូ ូ ចបស់ថេត ◌៊ អនុវត្តេទេល ហ ឬ ◌៉ អនុវត្តេទេលពយញជ នៈេផ ងេទៀត ។ អ + ◌្ + ហ + ◌៊ + ◌ិ + ◌ ះ -> អ្ហ៊ះិ ៤.៤.៣.១ . សញញ មនសញញ បី្របេភទ កនងភ ែខមរែដលបេងកតជែផនកៃនពយងគ៖ុ • របទ ( ◌ ៌ ) ៖ របទ គឺជសញញ មួយែដលខចីមកពីភ ឥ េហយែដលមនសេម្លងេសម នឹងករ ក់អក រ រ េនពីមុខពយញជ នៈែដល សថិតេនពីេល ។ ្រតវបនចត់ទុកខុសពីសញញ គេ មងកមវធកពយទរភ ែខរម ុ មិ ី ំ ័ូ - KhmerOS ទពរទំ ័ ី ៩
- 10. រេបៀប យយនកដែខរូ ូ មី ដៃទេទៀត ។ របទែតងែត្រតវបន យបនទ ប់ពីពយញញនៈែដល សថិតេនពីេល និងមុខ សៈ ែដល្រតវ យ ។ ពយងគែដលមនរបទ ( ◌ ៌ ) មិន ចមនតួអក រេជង ឬ សញញ សៈ ែដល ្រតវ ក់េនពីេលពយញជ នៈពិេសសេឡយ ។ េពលេ្របរបទ ពយងគ្រតវមនទ្រមង់ែបបេនះ ៖ ពយញជ នៈ + របទ {+ សៈ} {+សញញ } ឧទហរណ៍ ៖ ព + ណ + ◌ ៌ -> ពណ៌ ស + គ + ◌ ៌ + ◌ ៈ -> សគ៌: ក + ប + ◌ ៌ + ◌ូ + រ -> កប៌ូរ ក + ◌ា + ប + ◌ ៌ + ◌ ា + ស -> កប៌ ស ស + ព + ◌ ៌ + េ◌ + ជ + ◌្ + ញ -> សេព៌ជញ • សញញ ដៃទេទៀតែដល្រតវ ក់ពីេលពយញជ នៈសំខន់ ( ◌៍ ◌័ ◌៏ ◌៎ ◌៑ ◌់ ). ទណឃត ( ◌៍ ), សំេយកសញញ ( ◌ ័ ) អ ្ត ( ◌ ៏ ) កកបទ ( ◌ ៎ ) វ មិ ( ◌ ៑ ) និង បន្តត់ ( ◌់ ) ្រតវបន ក់ េនពីេលពយញជ នៈសំខន់ ។ ជធមម េគមិនេ្របពួក ផ ំជមួយ សៈេទ ប៉ុែន្តកនងករណី ែដលុ េ្របជមួយ សៈ ពួក គួរែត្រតវបន យបនទ ប់ពី សៈ និង មុនសញញ មួយែដលេនពីេ្រកយ ពយងគ។ េពលេ្របជមួយ សៈ ◌ុ (សូមកុំ្រចឡំជមួយតួអក រប្តរពយញជ នៈូ ◌៊ ឬ ◌៉ )។ េយងមន រូបមន្តដូចខងេ្រកម ៖ ពយញជ នៈ + េជង + តួអក រ ប្តរពយញជ នៈូ + សៈ + សញញ េល + សញញ េ្រកយ ឧទហរណ៍ ៖ ល + ក + ◌ ់ -> លក់ ទ + ◌ំ + ព + ◌ ័ + រ -> ទំព័រ ណ + ◌ ៎ + ◌ះ -> ណ៎ ះ ន + ◌ុ + ◌ ៎ + ◌ ះ -> នុ៎ះ មនករណី េលកែលងពីរែដល្រតវបន្របតិបត្តិេ យកុំពយទ័រេ យស័យ្របវត្តិ ប៉ុែន្តអនកគួរែតូ កត់ចំ ំពួក ផងែដរ េ្រពះជួនកល សៈេល ចផ ំជមួយកកបទ ដូចជ ៖ អ + ◌ី + ◌ ៎ + ◌ ះ -> អឺះ៎ • បន ំរ ង ◌ិ + ◌ ៍ ្រតវបនេ្របចំេពះពកយជេ្រចន ។ ពុមពអក រពីមុខៗខ្លះ មនតួអក រពិេសស ែបបេនះ ។ កនងយូនីកូដ តួអក រទំងពីរ្រតវ យេ យែឡកពីគន ប៉ុែន្ត ចផ ំចូលគន បនុ យ៉ង្រតឹម្រតវ ដូចកនងឧទហរណ៍ ខងេ្រកម ៖ុ ព + េ◌ + ធ + ◌ ិ + ◌ ៍ -> េពធ គេ មងកមវធកពយទរភ ែខរម ុ មិ ី ំ ័ូ - KhmerOS ទពរទំ ័ ី ១០
- 11. រេបៀប យយនកដែខរូ ូ មី ចំ ំែផនកបេចចកេទស ៖ េនះ្រគន់ែតជករចំ ំែផនកបេចចកេទសប៉ុេ ្ណ ះ ។ េដមបីងយ សលកនងករ ន េយងបនេុ ◌ំ ថជ សៈ ក៏ប៉ុែន្តយូនីកូដ បនចត់ទុក ◌ំ ថជសញញ មួយ មិន ែមនជ សៈេទ ។ តួអក រ ◌ាំ និង ◌ុំ ្រតវបនបេងកតេឡង េ យបន ំរ ង សៈ ◌ា និង ◌ុ ជមួយនឹង សញញ ◌ំ (សញញ និគគហីត). សៈទំងពីររបស់ែខមរ (◌ាំ និង ◌ុំ) មនេនេលក្ត រចុច េដមបីស្រមបេទ មវបបធម៌របស់ែខមរ ប៉ុែន្ត ក្ត រចុចបនបេងកតតួអក រ ◌ា ឬ ◌ុ និង បនទ ប់មកតួអក រ ◌ំ ។ ដូចគន ផង ែដរចំេពះ សៈ ◌ុ ◌ះ និង េ◌ះ. ពួក ្រតវបនបេងកតេ យស័យ្របវត្តិេ យក្ត រចុច ប៉ុែន្តអនក្រតវ ែតយល់ថ េពលែដលេយងចុច សៈមួយកនងចំេ ម សៈទំងេនះ ក្ត រចុច្រតវបេងកត សៈុ ( ◌ុ ◌ ឬ េ◌ ) មុន បនទ ប់មកេទបសញញ រះមុខ (◌ះ) ។ • សញញ ក់ពីេ្រកយពយញជ នៈ ែដលជែផនកមួយៃនពយងគ និង មនឥទធិពលដល់ករបេញច ញ សេម្លង ( ◌ះ និង ◌ៈ). រះមុខ ( ◌ះ ) និង យុគលពិនទុ ( ◌ៈ ) ែតងែត្រតវបន ក់េនពីេ្រកយ បងស់ៃនពយងគ ។ ពួកមិន ច្រតវបន្រចឡំនឹងសញញ វណ្ណយុត្តិចំណុ ចពីរគូ ( ៖ ). ក + ែ◌ + ◌ះ -> ែកះ ៤.៤.៣.២ . សញវណយតញ ុ ិ ( ។ ៕ ៖ ៗ ៙ ៚ ! . “ ? ) អក រែខមរមនសញញ វណ្ណយុត្តិ ដូចជ ៖ សញញ ខណ ( ។ ) សញញ បរិេយ ន ( ៕ ) សញញ Camnuc pii Kuuh ( ៖ ), សញញ េលខេទ ( ៗ ) សញញ ែភនកមន់ ( ៙ ) និង សញញ េគមូ្រត ( ៚ ). បែនថមពីេលេនះផងែដរសញញ វណ្ណយុត្តិខ្លះ ្រតវបនខចីពីអក រ ំង ដូចជ សញញ ឧទន( ! ) សញញ ចុច( . ) សញញ វ រិ ( “ ) និង សញញ សួរ ( ? )។ សញញ ចុច្រតវបនេ្របស្រមប់ែតទ្រមង់កត់ ។ សញញ វណ្ណយុត្តិកនងភ ែខមរ ជទូេទ្រតវបនបំែបកេចញពីពកយែដលេនខងមុខ និង ខងេ្រកយុ េ យដកឃ្ល មួយ េលកែលងែតេ្របជមួយសញញ េលខេទ (ៗ) ។ ចំែណកឯ សញញ វណ្ណយុត្តិរបស់ ំងជទូេទមិន្រតវបនដកឃ្ល េចញពីពកយែដលេនពីខងមុខ េទ េលកែលងែតេ្របជមួយ សញញ វ រិ (ពកយែដលេនពីេ្រកយ វ រេបក និង ពកយេនមុខវ បិទមិន្រតវបនដកឃ្លិ ិ ) ។ កនងុ ភ ែខមរ space (ដកឃ្ល ) ក៏្រតវបនចត់ទុកថជសញញ វណ្ណយុត្តិ ែដលេ្របេដមបីផក សម្តីកនងុ ករនិយយ មិនែមនេដមបីបំែបកពកយេទ ។ េដមបី យដកឃ្ល អនក្រតវចុច្រគប់ ប្តរូ (SHIFT) និង ចុច ចេន្ល ះមិនេឃញ(Spacebar) កនងេពលដំ លគន ។ុ ៤.៤.៣.៣ . អពបន ំំ ី កនងុ ពុមពអក រយូនីកូដ េពលែដលពយញជ នៈមួយ្រតវបន មពីេ្រកយេ យ សៈ ◌ ា េនះ នឹងប្តររូប ងបន្តិច េដមបីឲយបន តជងមុន ។ ្របសិនេបូ ◌ា ្រតវបនលុបេទវញ េនះពយញជ នៈនឹងិ ប្តរេទកន់្រទង់្រទយេដម ។ ជធមម អនកេ្របមិនដឹងពីរេបៀបបន ំេនះេទ ពួកេគ្រគន់ែតចង់បនួ អតថបទែដលមនភពល ត ។ សូមយកចិត្តទុក ក់េលចំណុ ចេនះ ៖ ត + ◌ ា -> អនក ចេឃញពីករែ្រប្របលរបស់សក់ ត េពលែដលផ ំជមួយ សៈ ◌ ា ។ គេ មងកមវធកពយទរភ ែខរម ុ មិ ី ំ ័ូ - KhmerOS ទពរទំ ័ ី ១១
- 12. រេបៀប យយនកដែខរូ ូ មី បន ំមួយេទៀតកនងុ អក រែខមរ ែដលមនករផ្ល ស់ប្តរូ រូប ងែដរេនះគឺរ ងអក រ វ មូលនិង ◌ិ ។ ៤.៤.៣.៤ . ចេនះមនេឃញិ (ZWSP) ពកយកនងភ ែខមរ្រតវបន យបន្តបនទ ប់គន និងខណែចកគន េ យសញញ វណ្ណយុត្តិុ មួយ ។កមមវធី យបញច លអតថបទ កមមវធីរុករកិ ិូ អុីនធឺណិ ត និងកមមវធីដៃទេទៀតែដលមន្រទង់្រទយិ ជអតថបទ ចំបច់្រតវដឹងពីកែន្លងែដល្រតវបំែបក្របេយគនិមួយៗេដមបីចុះបនទ ត់ថមី ។ កនងភុ េ កខងលិច ែដលេ្របចេន្ល ះេដមបីបំែបកពកយេនះ ្របកដជមិនមនបញេឡយ ប៉ុែន្តកនងភុ ែខមរ កមមវធីទំងេនះមិនបនដឹងពីកែន្លងែដល្រតវបញច ប់ពកយ និង ្រតវចុះបនទ ត់ថមីេឡយ។ិ កនងុ កែសតភគេ្រចនេនកមពជុ ករចុះបនទ ត់្រតវេធេឡងេ យៃដ ។ អនកសរេសរអតថបទ្រតវ គណនថេតពកយបនទ ប់េនះ ច ក់កនងុ បនទ ត់ជមួយគន បនឬអត់ បនទ ប់មកពួកេគនឹងេធករេល បនទ ត់េនះេ យៃដ ។ កនងទំព័រប ្ត ញមិន ចេ្របមេធយបយេនះបនេទ េ្រពះ្រទង់្រទយទំព័រ្រតវបនពឹងែផកុ េទេលទំហំៃនបងចរបស់កមមវធីរុករកេលកុំពយទ័រអនកេ្រប និង េទេលគុណភពបងញរបស់េអ្រកង់។ួ ូិ ដំេ ះ យស្រមប់បញេនះ គឺ្រតវបញច លូ ចេន្ល ះេមលមិនេឃញរ ងពកយទំងេនះ ែដលចេន្ល ះេនះជចេន្ល ះេ្រប្រគន់ែតស្រមប់ខណែចកពីពកយមួយេទពកយមួយេទៀត និងេដមបីឲយ កមមវធីិ ទំងេនះដឹងពីកែន្លងែដល្រតវចុះបនទ ត់ប៉ុេ ្ណ ះ ដូចេនះេយងមិន ចេមលេឃញគម្ល តរ ង ពកយេនះេទ ។ តួអក រេនះ្រតវបនេ ថ ចេន្ល ះមិនេឃញ េហយ គឺជតួអក រែដលេ្របញឹកញប់បំផុត កនងុ អតថបទ ( កនងុ ករចុច្រគប់ចុច១០០ មន ចេន្ល ះមិនេឃញ ១៦ ចេន្ល ះ ) ដូេចនះេទបេយងសេ្រមច ក់្រគប់ចុចែដលេ្របជងេគេនះេល្រគប់ចុចែដលងយចុចបំផុតេនះ គឺ ចេន្ល ះមិនេឃញ (Spacebar) ។ ្រគប់េពលែដលអនកចុចចេន្ល ះមិនេឃញ េនះអនកនឹងបញច លចេន្ល ះបំែបកមួយ ។ូ ្របសិនេបអនកចុចចេន្ល ះមិនេឃញ spacebar ( េ យមិនបនចុច្រគប់ចុចេផ ងេទៀត ) េនះតួអក រ ែដលបនបញច លូ េទកនងុ អតថបទ គឺជចេន្ល ះមួយែដលេមលមិនេឃញ ។ ្របសិនេបអនកចង់ យ ដកឃ្ល អនក ្រតវចុច ្រគប់ចុច ប្តរូ (SHIFT) ផ ំជមួយ្រគប់ចុច ចេន្ល ះ មិនេឃញ (spacebar) ។ ៤.៤.៣.៥ . ចេនះភបជ ់ (Nonbreakable Space) ជទួេទ មិនថេនកនងភ ជភ េនះេទ ចំបច់្រតវែតមនពយងគ ពកយ ឃ្លុ ្របេយគ ។ កររួមផ ំៃនសមសភគទំងេនះបន្រតឹម្រតវ នឹងបេងកតបនជកថខណៃនអតថបទ មួយដ៏មនអតថន័យ និង ខ្លឹម រ ។ ក ្ត សំខន់គឺេយង្រតវដឹងថ េត ពយងគ ពកយ ឃ្ល និង ្របេយគ មនលកខណៈខុសគន ្រតង់ ? េហយេគសមគ ល់ បនេ យ រអី ? េយងសងឈឹមថ អនកពិតជ គេ មងកមវធកពយទរភ ែខរម ុ មិ ី ំ ័ូ - KhmerOS ទពរទំ ័ ី ១២
- 13. រេបៀប យយនកដែខរូ ូ មី បនដឹងេហយ មរយៈករសិក េវយយករណ៍ ែខមរ ។ ្រតង់ចំណុ ចេនះ េយងសូមសងកត់ធងន់ េទេល ែត្របេយគែតប៉ុេ ្ណ ះ ។ ្របេយគគឺជបន ំពកយែដលមនន័យ្រគប់្រគន់ េហយ ច ្ត ប់បន និង បញច ប់េ យ សញញ វណ្ណយុត្តិ មួយដូចជ ( ។ ? ! .....) េ យខនមិនបន ។ ដូចគន េនះែដរ ចំេពះភ េ កខងលិច ក៏មនករបញច ប់េ យសញញ មួយែដរ ែតខុសគន ្រតង់ថ រ ងពកយ និង សញញ ទំងេនះគឺពុំមនគម្ល តេឡយ ដូចេនះ បងកលកខណៈងយ សលដល់អនក យអតថបទ េ យពុំ មនករធ្ល ក់ែតសញញ មួយ េនះែតឯងមកបនទ ត់ថមីេឡយ ។ េ យែឡក ចំេពះភ ែខមរ េ យ េគរព មកបនេវយយករណ៍ កនងករសរេសរ រ ង្របេយគមួយេទ្របេយគមួយ ្រតវែតខណគនួ ុ េ យសញញ វណ្ណយុត្តិ មួយ េហយពកយែដលេនអមសញញ េនះ្រតវេធករដកឃ្ល ។ ករេនះ េធ ឲយមនលកខណៈពិបកខ្លះដល់អនក យអតថបទ េ្រពះេនេពលែដលសញញ វណ្ណយុត្តិេនះ សថិត េនខងចុងកថខណ េបកល អនកដកឃ្ល េនះប ្ត លឲយសញញ េនធ្ល ក់មកេនេលបនទ ត់ថមីែត ឯង ជេហតុនំឲយអតថបទរបស់េយងបត់បង់នូវេ ភណភព ។ េដមបីេជៀស ងនូវបញេនះ កនងុ ្របព័នធកុំព្យទ័រ េយងបនបេងកតនូវ ្រគប់ចុចពិេសស ែដលមនេឈម ះថ ចេន្ល ះភជ ប់ ។ ចេន្ល ះភជ ប់ូ គឺជបន ំៃន្រគប់ចុច ឆ្ល ស់(Alt (Gr)) និង ្រគប់ចុចចេន្ល ះមិនេឃញ (Space) ។ រូបមន្ត ពកយ + ្រគប់ចុចឆ្ល ស់ + ្រគប់ចុចចេន្ល ះមិនេឃញ + សញញ វណ្ណយុត្តិ ករបែនថមចេន្ល ះភជ ប់រ ងពកយ និង សញញ វណ្ណយុត្តិេនះ មនន័យថ អនកនឹងែត ចេមល េឃញចេន្ល ះរ ងពកយ និង សញញ េនះជធមម ែតបងកប់នូវលកខណៈពិេសស េ យ ជួយភជ ប់ ពកយនិង សញញ េនះឲយេនជប់គន ្របសិនេបធ្ល ក់ គឺ្រតវធ្ល ក់ទំងពកយែដលេនជប់ មកផងែដរ មិន ចសញញ ែតឯងេនះេទ ។ ចេន្ល ះភជ ប់េនះ ក៏ ចេ្របជមួយត្ួអក រេផ ង េ្រកពីសញញ◌ា វណ្ណយុត្តិែដរ េហយ េនរក លកខណៈេដម គឺ ដកឃ្ល ែតមិនចុះបនទ ត់េនចុងបនទ ត់ ។ មនតួអក រមួយចំនួនកនងភ ែខមរែដលក្រម្រតវបនេ្រប ។ តួអក រទំងេនះ េ្របស្រមប់ុ ភ ែខមរបុ ណ និង ភ បលី និង សំ សកឹត ដូេចនះពួក មិន្រតវបនេបះពុមពេលក្ត រចុចេឡយ ប៉ុែន្តេយង ចេ្រប បនេ យចុច្រគប់ចុចដូចខងេ្រកម ៖ គេ មងកមវធកពយទរភ ែខរម ុ មិ ី ំ ័ូ - KhmerOS ទពរទំ ័ ី ១៣
- 14. រេបៀប យយនកដែខរូ ូ មី Old Khmer, Sanskrit and Pali Alt Gr + B -> ឞ Alt Gr + K -> ឝ Alt Gr + T-> ឨ Alt Gr + Q -> ៜ Alt Gr + W -> ៝ Divination signs Shift + Alt Gr + 1 -> ៱ Shift + Alt Gr + 2 -> ៲ Shift + Alt Gr + 3 -> ៳ Shift + Alt Gr + 4 -> ៴ Shift + Alt Gr + 5 -> ៵ Shift + Alt Gr + 6 -> ៶ Shift + Alt Gr + 7 -> ៷ Shift + Alt Gr + 8 -> ៸ Shift + Alt Gr + 9 -> ៹ Shift + Alt Gr + 0 -> ៰ Lunar dates: Shift + Alt Gr + Q -> ᧠ Shift + Alt Gr + W -> ᧡ Shift + Alt Gr + E -> ᧢ Shift + Alt Gr + R -> ᧣ Shift + Alt Gr + T -> ᧤ Shift + Alt Gr + Y -> ᧥ Shift + Alt Gr + U -> ᧦ Shift + Alt Gr + I -> ᧧ Shift + Alt Gr + O -> ᧨ Shift + Alt Gr + P -> ᧩ Shift + Alt Gr + [ -> ᧪ Shift + Alt Gr + ] -> ᧫ Shift + Alt Gr + A -> ᧬ Shift + Alt Gr + S -> ᧭ Shift + Alt Gr + D -> ᧮ Shift + Alt Gr + F -> ᧯ Shift + Alt Gr + G -> ᧰ Shift + Alt Gr + H -> ᧱ Shift + Alt Gr + J -> ᧲ Shift + Alt Gr + K -> ᧳ Shift + Alt Gr + L -> ᧴ Shift + Alt Gr + ; -> ᧵ Shift + Alt Gr + ‘ -> ᧶ Shift + Alt Gr + Z -> ᧷ Shift + Alt Gr + X -> ᧸ Shift + Alt Gr + C -> ᧹ Shift + Alt Gr + V -> ᧺ Shift + Alt Gr + B -> ᧻ Shift + Alt Gr + N -> ᧼ Shift + Alt Gr + M -> ᧽ Shift + Alt Gr + , -> ᧾ Shift + Alt Gr + . -> ᧿ គេ មងកមវធកពយទរភ ែខរម ុ មិ ី ំ ័ូ - KhmerOS ទពរទំ ័ ី ១៤