Op 8 september 2013 door Samenhuizen vzw Anders wonen, aan waaier aan mogelijkheden Introductie gemeenschappelijk wonen en stappenplan

1. Sofie Deberdt
Samenhuizen vzw - Gent
8 september 2013
Anders wonen
een waaier aan mogelijkheden

2. Samenhuizen19-9-2012
www.samenhuizen.be
Meer dan 10 jaar actief (opgericht november 2000)
als vrijwilligersvereniging
Subsidie als sociaal-culturele beweging 2011-2015
Missie : “Samenhuizen wil een platform en een forum zijn voor
gemeenschappelijk wonen in ons land en zo een bijdrage leveren
aan de verscheidenheid aan woonopties voor de bevolking in het
algemeen en de realisatie van meer projecten van gemeenschappelijk
wonen in het bijzonder. Vanuit kennis van zaken wil de vereniging ook
actief bijdragen aan nieuw beleid dat gemeenschappelijk wonen
ondersteunt en stimuleert.”
Activiteiten :
1. Bekendmaking & sensibilisering
2. Beleidsbeïnvloeding
3. Informatie en kennis versterken
4. Stimuleren en ondersteunen van projecten

3. Samenhuizen19-9-2012
Activiteiten
 Website en oproepjes
 Kennis verzamelen (infotheek)
en informatie verstrekken
 Media-aandacht verhogen
 Bezoeken en studiedagen
 Open Dag Samenhuizen
(3e
zaterdag van mei)
 Onderzoek stimuleren
 Publicatie « Knelpuntennota »
 Publicatie « Startgids voor Samenhuizers »
 Onderzoek en publicatie « Samenhuizen in België »
(met steun van Luchtkasteelfonds Koning Boudewijnstichting)
 Politieke interesse opwekken
 Startgroepen steunen (bvb. Pilootproject Tolhuislaan Gent)
 Campagne ‘Samenhuizen in lokaal beleid (+ folders, brochure)
 Adviescheques aan starters & bestaande groepen (LKfonds-KBS)

5. Speelstraat
Leefstraat

6. N-Street Cohousing USA
Gestippeld wonen Moria
' Break down the fence ! '

7. Samenhuizen19-9-2012
1. Wat ?
2. Voorbeelden
3. Uitwisseling
4. Traject

8. Samenhuizen19-9-2012
Types samenhuizen : twee basisvormen
woningdelen :
gemeenschapshuis
en woongroepcentraal wonen en cohousing
traditioneel
wonen
1

9. Samenhuizen9-2013
leeftijden
grootte van de
groep
mate van
gemeenschappelijkheid
locatie
combinatie met
zorg, kunst, cultuur,
(stads)landbouw,
workshops, natuur,
buurthuis, co-working,
autodelen
insteek
achtergrond
visie
karakter
eigenheid

10. Samenhuizen19-9-2012
woongroep Utopia - Haaltert
5 woonsten
tontine
volwassenen
2

11. Samenhuizen19-9-2012
De Haringrokerij
(Antwerpen)
11 woonsten
mede-eigendom
gemengde leeftijden
centraal wonen
2

12. Samenhuizen19-9-2012
centraal wonen
Huiself (Lebbeke)
5 woonsten
centraal wonen
2

13. Samenhuizen19-9-2012
Biplan, Haren/Brussel
6 woonsten
centraal wonen
mede-eigendom
centraal wonen
2

14. Samenhuizen19-9-2012
CotéKanaL
(Brussel)
17 woonsten
centraal wonen
mede-eigendom
gemengde leeftijden
centraal wonen
2

15. Samenhuizen19-9-2012
centraal wonen
Meerhem (Gent)
8 woonsten
mede-eigendom
verbouwde school
2

16. Samenhuizen19-9-2012
cohousing Trudeslund
(Denemarken)
33 woonsten
mede-eigendom
gemengde leeftijden
2

17. Samenhuizen19-9-2012
cohousing
Ecovillage Ithaca
Ithaca NY (USA)
2 x 30 woonsten
mede-eigendom
gemengde leeftijden
3e
fase
in aanbouw
2

18. Samenhuizen19-9-2012
cohousing
22 woonsten
gemengde leeftijden
juridisch : mede-eigendom
La Grande Cense (Clabecq, B)
2

19. Samenhuizen19-9-2012
cohousing
Vinderhoute (B)
17 woonsten
mede-eigendom
gemengde leeftijden
2

20. 5
Samenhuizen12-2012
2
Abbeyfield (senioren)
Entre Voisins
(Etterbeek, B)
8 woonsten
Martin-Pêcheur
(Watermaal-Bosvoorde, B)
8 woonsten
2

21. Samenhuizen19-9-2012
Wat spreekt jullie aan bij
gemeenschappelijk wonen ?
3
Wat schrikt jullie eventueel af ?
Vanwaar jullie interesse?
Wat komt er bij je op?

22. Samenhuizen19-9-2012
3. Meerwaarde van samenhuizen
voor bewoners, gemeenschap en leefmilieu
praktisch
sociaal
ecologisch
maatschappelijk
3

23. Samenhuizen19-9-2012
4. Ontwikkeling en beheer door de bewoners
KOPEN
BOUWEN
WONEN
BEHEER
AANLOOP
4

24. STRATEGIE
GROEP
SITE
VISIE
Samenhuizen19-9-2012
STRATEGIEGROEP
SITE
VISIE

25. VISIEBOUWGROEPFINANC.JURIDISCHPLAATS
Aannemer(s)
kiezen en
contracteren
Zelfbouw
(hoeveel, wat,
hoe, wanneer)
Bewoonbaar
maken
(inrichten,
verbouwen,
bouwen…)
Kontakten met
Lokale/Regionale
Overheid
Juridische structuur
Startfase
(visietekst, charter,
initiële overeenkomst)
Juridisch adviseur
(notaris, ...) kiezen
Juridische structuur
Bewoning
(huren, eigendom,
verdeling, .)
Juridische structuur
Bouwfase
(burgerlijke
maatschap, …)
Site zoeken
en
eventueel
optie nemen
beschikbare of
nog te zoeken
SITE
Urbanisatie
en
reglementen
Site verwerven
(huren, kopen,
erfpacht, .)
Plans en
bouwaanvraag
VISIE
aanzet vanuit
initiatiefgroep
GROEP
vormen
uit bestaande
of nieuwe groep
Visie
uitwerken
en/of
bijschaven
Groepsstructuur,
Beslissings-
procedures,
Conflicthantering
Toekomstige
buren
contacteren
(evt. info-avond)
Bekendmaking
en groep
vergroten
Interne
communicatie,
cohesie, sociale
activiteiten, ...
Criteria en procedure
voor aansluiting
nieuwe leden
Haalbaarheidsstudie
architecturaal
(samen met financ.
haalbaarheidsstudie)
Architect
kiezen
Ruimtelijke
ontwerp
(programma
van eisen)
& aanvraag
keuze
STRATEGIE
voor opzetten
van project
© Samenhuizen 2012STAPPENPLAN PROJECT GEMEENSCHAPPELIJK WONEN
Nagaan van
financiële
middelen
van de groep
Financiële
haalbaarheidsstudi
e
(budget en raming)
en financiëel
beleid
(kostenverdeling)
Boekhouding
(bijdragen van
deelnemers,
betalingen, .)
Premies,
subsidies
en eventuele
sponsoring
Financiering
en leningen
Financieel experts
(adviseur, banken,
boekhouder, ...)
kiezen

26. Strategie, mogelijkheden
- pure zelfontwikkeling
- zelfontwikkeling met steun van een Regiokern en/of los bewegend in het
netwerk
- zelfontwikkeling met steun van een begeleider GW (in combinatie
eventueel met Regiokern)
- zelfontwikkeling met steun van begeleiding door Samenhuizen en/of een
andere intermediaire organisatie
- zelfontwikkeling in samenwerking met / geïnitieerd door een aanbieder.
Belang van het betrekken van een intermediaire (leren we bvb vanuit
projectoproepen in Frankrijk), ook als bewaker van juist dit aspect
zelfontwikkeling, bvb keuze voor vrije keuze architect e.d.m.
- …
» Het traject kan op minder dan 5 jaar doorlopen
worden, meestal echter langer dan 5 jaar
mail, website, …

27. Structureren van de groep
Groepsstructuur
coordinatie, secretariaat, werkgroepjes,,
Beslissings-procedures
Conflicthantering
Nieuwe leden
insluiting : wie hoort er bij, criteria, gradaties van lidmaatschap, stage
procedure voor aansluiting : hoe aansluiten
Bekendmaking en groep vergroten
Vergaderen, overleg
vergader ritme, vergaderstructuur,
Communicatie
mail, website, …

28. Charter van een startende groep
- ALGEMENE VISIE :
wat motiveert ons, wat verlangen we, waarvoor doen we het
- MISSIE :
hoe gaan we onze visie concreet maken, de grote lijnen van het project
- WAARDEN :
bvb ecologie, solidariteit, gezelligheid, open communicatie, …
- WENSEN :
wat willen we aantreffen, mee maken, (vriendschap, een zwembad, babysit, rustiger
leven, of juist intenser leven, samen eten, …
- DOELSTELLINGEN :
concrete en meetbare doelen, ruwe termijnen
- STRATEGIE :
doelstellingen plus middelen (hoe? waar? wanneer? kostprijzen, mensen, info, …)

29. Professionals
Notaris is onpartijdig, houdt de belangen van alle betrokken partijen in het oog.
- verstrekt adviezen ; helpt bij het sluiten van overeenkomsten
- is beëdigd en bevoegd om bindende akten op te stellen
- kennis over onroerend goed, huwelijk, scheiding, erfenissen, vereniging opzetten, …
Advokaat - opstellen van contracten ; - verdediging bij juridische conflicten
Financieel adviseur bankdirecteur ; financieel expert (bvb voor financiele
haalbaarheidsstudie, business plan, …) ; boekhouder
Architect - advies over architecturale haalbaarheid voor een site
- advies bij opmeting, stabiliteit, i.v.m. nutsvoorzieningen, over subsidies, …
- schetsontwerp, voorontwerp, ontwerp ; stedenbouwkundig attest, bouwaanvraag
- lastenboek &meetstaten ; offertes aannemers ; kostenraming en budgetbewaking
- toezicht op de werf ; controleren van de oplevering
Projectbegeleider
- voor het hele projectverloop of voor een deelaspect ; met omschreven bevoegdheid
- algemene projectopvolging, financiële begeleiding, inschakelen van professionals,
Groepsbegeleider groepsdynamisch, communicatie, efficiëntie door verstandhouding,
aanpakken van conflicten (preventief en/of bij problemen), …

30. Juridische structuren
1. Opstart
Feitelijke vereniging geen rechtspersoon
vereniging zonder winstoogmerk VZW eigendom of kapitaal moet in de vzw blijven
2. Ver-bouw-ing
Burgerlijke maatschap BM
coöperatieve vennootschap CVBA
3. Bewoning
vereniging van mede-eigenaars VME - basisakte appartementsgebouw
eigendom woonst + % van gemeenschappelijke
coöperatieve vennootschap CVBA
De coöperatieve is eigenaar, verkoopt aandelen met en aandelen zonder woonrecht
andere

31. Financiëel plan
Aanvankelijke kosten in de aanloopfase
Financiëel beleid opzetten
taakverdeling
professionals
neerslag in juridisch bindende afspraken
Haalbaarheidsstudie op financiëel vlak
budget en raming (beschikbaar / benodigd budget)
Financiering
Beginkapitaal
Leningen (lenen kost ook geld)
Verbouwing 6% BTW ipv 21%I
Solvabiliteit van de deelnemers
Afspraken over de verdeling van de financiële lasten
neerslag in juridisch bindende documenten
» Kopen kost geld en hoe groter, hoe meer geld
» bvb Tolhuislaan 95 m² privé voor ca. 280.000 euro, incl kosten
» bvb Bostoen Drongen 111m² € 274.000, 137m² € 314.000, excl BTW

32. Architectuur
-Voorstudie :
Studie van architecturale (en financiële) haalbaarheid van wensen m.b.t. de site
advies bij opmeting, stabiliteitsstudie
advies over subsidies, over diverse administratieve stappen …
afspraken over eventuele zelfbouw
- Ontwerpen : in communicatie en wisselwerking met de groep
programma van eisen : wat wenst de bouwheer(groep)
schetsontwerp, voorontwerp
stedenbouwkundig attest
definitief ontwerp
masterplan, gemeenschappelijke ruimtes, privé woonsten, technische voorzieningen,
bouwaanvraag
lastenboek & meetstaten
offertes aannemers, advies bij aanwerven aannemers
- Uitvoering bouw
toezicht op de werf
kostenraming en budgetbewaking ; bewaken tijdspad
controleren en adviseren bij de oplevering

33. Een gezonde dynamische groep
Realistische verwachtingen : duidelijk van bij de start (zie charter)
Goede afspraken : formeel ; diverse niveaus van gewichtigheid
Gedeelde waarden : van bij de start elkanders waarden kennen ; en nagaan of deze
gedeelde waarden voldoen
Omgaan met verschillen
diversiteit, maar tot op zekere hoogte
tolerantie, duidelijkheid
democratische besluitvorming, belang van consensus
Communicatie
wat moet met wie en op welk niveau worden besproken
steeds checken i.p.v. vooronderstellingen te maken
rechtsreeks (nadelen van mail)
Methodes voor conflictoplossing
bemiddelaar
afkoelingsperiode
externe begeleiding
Gevoelige thema’s : kinderen, territorium, huisdieren, lawaai, …

34. VISIEBOUWGROEPFINANC.JURIDISCHPLAATS
Aannemer(s)
kiezen en
contracteren
Zelfbouw
(hoeveel, wat,
hoe, wanneer)
Bewoonbaar
maken
(inrichten,
verbouwen,
bouwen…)
Kontakten met
Lokale/Regionale
Overheid
Juridische structuur
Startfase
(visietekst, charter,
initiële overeenkomst)
Juridisch adviseur
(notaris, ...) kiezen
Juridische structuur
Bewoning
(huren, eigendom,
verdeling, .)
Juridische structuur
Bouwfase
(burgerlijke
maatschap, …)
Site zoeken
en
eventueel
optie nemen
beschikbare of
nog te zoeken
SITE
Urbanisatie
en
reglementen
Site verwerven
(huren, kopen,
erfpacht, .)
Plans en
bouwaanvraag
VISIE
aanzet vanuit
initiatiefgroep
GROEP
vormen
uit bestaande
of nieuwe groep
Visie
uitwerken
en/of
bijschaven
Groepsstructuur,
Beslissings-
procedures,
Conflicthantering
Toekomstige
buren
contacteren
(evt. info-avond)
Bekendmaking
en groep
vergroten
Interne
communicatie,
cohesie, sociale
activiteiten, ...
Criteria en procedure
voor aansluiting
nieuwe leden
Haalbaarheidsstudie
architecturaal
(samen met financ.
haalbaarheidsstudie)
Architect
kiezen
Ruimtelijke
ontwerp
(programma
van eisen)
& aanvraag
keuze
STRATEGIE
voor opzetten
van project
© Samenhuizen 2012Oef ! De eindmeet gehaald !
Nagaan van
financiële
middelen
van de groep
Financiële
haalbaarheidsstudi
e
(budget en raming)
en financiëel
beleid
(kostenverdeling)
Boekhouding
(bijdragen van
deelnemers,
betalingen, .)
Premies,
subsidies
en eventuele
sponsoring
Financiering
en leningen
Financieel experts
(adviseur, banken,
boekhouder, ...)
kiezen

35. Samenhuizen19-9-2012
Meer info, vervolg
Startgids
Onderzoek en publicaties, zie website
Bezoek brengen aan woongemeenschappen
Nieuwsbrief Gentse regio
Competenties in de groep screenen
Doorverwijzingen naar mogelijke groepsbegeleiders
Doorverwijzing naar lopende projecten
5

36. Samenhuizen19-9-2012
Actueel
22 september - Deelfeest Korenmarkt
11 september - Café Cohousing Brugge - Centen en documenten
Opstart Regiokern Gent
1-11 november - Ecobouwers Opendeur Vinderhoute, Haringrokerij, Kaasdroger
Nieuwe publicatie! Senior Samenhuizen
Nog infomomenten:
10/9 Hoeve Zingem en Abbeyfield Antwerpen
16/9 Cohousing Waasland St-Niklaas
23/9 Cohousing Ertvelde
Bezoek:
21/9 Cohousing Vinderhoute
5

37. www.samenhuizen.be
Nog vragen?
DANK U !