1. Samen werken aan het financieel
landschap van morgen
Filip Dierckx, Voorzitter Febelfin
Michel Vermaerke, Gedelegeerd bestuurder Febelfin
Febelfin, 12 maart 2014

2. AGENDA
Febelfin luncheon 2
I. 2013 was een scharnierjaar
Bankenwet & Bankenunie als sluitstuk van het nieuw financieel landschap
II. Samen werken aan het financieel landschap van morgen
• Impact van het wijzigend financieel landschap
op businessmodellen van onze spelers
• Financiering van de economie
• Evenwichtig aanbod sparen & beleggen
• Innovatie & veiligheid
III. Besluit

3. Febelfin luncheon 3
2013 was een scharnierjaar
Bankenwet & Bankenunie als sluitstuk
van het nieuw financieel landschap

4. 2013 was een scharnierjaar
Febelfin luncheon 4
Vooruit kijken en
samen werken aan het financieel landschap van morgen
Spelregels zijn nu gekend
• Bankenwet
• Twin Peaks
• Bankenunie
• BRRD
• Resolutiefondsen
• CRD IV
• SEPA
• MiFID
• ….
7.144 pagina‟s
nieuwe
regelgeving in
2013

5. Nieuw regelgevend kader
Febelfin luncheon 5
Nieuw regelgevend kader bestendigt grotendeels
de reeds ingeslagen weg op sectorniveau
Afbouw bancaire balans
(- 40,1%)
Afbouw hefboom
(- 52,0%)
Afname Risk-weighted
assets (RWA) (- 42,8%)
Toename eigen vermogen
(+ 20,9%)
Verbeterde liquiditeit &
solvabiliteit
Afbouw handelsactiviteiten
Evenwichtige
krediettoekenningscriteria
Focus op financiering van
economie
Remuneratie: rekening
houden met lange
termijn, risico
….
Noot: de wijzigingspercentages hebben betrekking op de periode eind september 2008 – eind september 2013,
Behoudens voor RWA (periode eind december 2007 – eind september 2013)

6. Nieuw regelgevend kader
Febelfin luncheon 6
Als uitoefenen kerntaken onmogelijk wordt, rekent sector op wijsheid van
beleidsmakers & toezichthouders om in te grijpen
in belang van economie & maatschappij
Grote juridisering &
bureaucratisering
Competitiviteit &
rendabiliteit
Capaciteit om
economische relance van
zuurstof te voorzien
Febelfin kan zich terugvinden in finaliteit
van nieuw financieel landschap
Evenwel 3 bezorgdheden

7. Febelfin luncheon 7
3kerntaken
Financiering economie
Evenwichtig omgaan
met sparen en beleggen
Zorgen voor moderne en
efficiënte financiële
infrastructuur
Welke impact
zal het nieuwe
reglementaire
landschap
hebben op
uitvoeren van
de kerntaken?
‘Hoewel de crisis in de financiële sector het tempo van de langetermijngroei bruusk heeft onderbroken, blijft
voor deze sector een zeer belangrijke rol weggelegd in de ontplooiing van het ontwikkelingspotentieel van
de economie’. Jaarverslag NBB 2013
Visietekst

8. Febelfin luncheon 8
Samen werken aan het financieel
landschap van morgen
• Impact van het wijzigend financieel landschap op
businessmodellen van onze spelers
• Financiering van de economie
• Evenwichtig aanbod sparen & beleggen
• Innovatie & veiligheid
Klant
centraal

9. Banksector in België
Ruwbouw van sector is drastisch gewijzigd: hefboom is met de helft verminderd
30 september 2008 30 september 2013
Verschil
30 september 2013
t.a.v.
30 september 2008
Totaal van de
sectorbalans
(geconsolideerde
basis, in miljoen EUR)
1.663.138 996.661 - 40,1 %
Totaal eigen vermogen
(geconsolideerde
basis, in miljoen EUR)
51.339 62.066 + 20,9 %
Leverage ratio (of
“debt to equity ratio”,
geconsolideerde basis,
in eenheden)
31,40 x 15,06 x - 52,0 %
Risk-weighted assets
(RWA,
geconsolideerde basis,
in miljard EUR)
583,5
(op 31 december 2007)
334,0 - 42,8 %
Febelfin luncheon 9
Bron : Berekeningen Febelfin op basis van gegevens van de NBB

10. Febelfin luncheon 10
Banksector in België
Belang van banksector t.a.v. economie neemt af
Bron: NBB

11. Concentratie op de Belgische markt
Klemtoon op financieren van Belgische economie
11Febelfin luncheon
Verdubbeling
(2007 – Q3 2013)
Bron: NBB

12. Febelfin luncheon 12
Aanwezigheid van bijkantoren in België
België telt meest aantal bijkantoren van buitenlandse banken in
Eurozone
Bijkantoren
in België

13. Verschuiving marktaandelen depositowerving
Groot deel van de aangroei van deposito‟s gaat naar bijkantoren
Febelfin luncheon 13
Aandeel in totale spaardeposito‟s
(eind dec. 2013, in %)
Aandeel in groei van spaardeposito-
volume in 2013 (in %)
61.1
29.5
9.4 0
Grote banken
Overige banken
naar Belgisch
recht
Bijkantoren van
buitenlandse
banken
48.9
28.2
22.9 0
In vergelijking met hun marktaandeel (9,4%) gaat er een groot deel van
groei van deposito‟s (22,9%) naar bijkantoren van buitenlandse banken

14. Febelfin luncheon 14
Rendabiliteit i.f.v. competitiviteit
Cost income ratio in België bij de hoogste in Europa
Bron: NBB Bron: NBB

15. Rendabiliteit i.f.v. fiscaliteit
Bankenheffingen nemen toe tot onhoudbare niveaus
Febelfin luncheon 15
Tijd voor bespreking afbouw sectorspecifieke taxatie rekening houdend met
terugbetalingen staatssteun en verkoop financiële activa door overheid?
X 6
In de periode 2008 – 2013
heeft de financiële sector
2,7 miljard EUR
aan specifieke bijdragen
betaald aan de overheid
2007 2012 2013 2014
Gewone DGS 41,1 258 274 290
Bijzondere en bijkomende DGS x 580 171 x
FSC x 250 155 155 e
Loan to deposit taks x 81 96 e 96 e
Abonnementstaks 111,2 145 235 e 400 e
Totaal 152,3 1314 931 e 941 e
Bijdragen voor opbouw DGS/resolutiefonds
Solidariteitsbijdragen + fiscale vrijstelling spaargelden
445
mio EUR
in 2014
496
mio EUR
in 2014
e : estimatie

16. Rendabiliteit i.f.v. fiscaliteit
Aanzienlijke netto toegevoegde waarde van de sector
Febelfin luncheon 16
162,375
12,828 4,068
0
Netto toegevoegde waarde alle
ondernemingen (inclusief loonkosten)
Netto toegevoegde waarde niet-financiële vennootschappen
Netto toegevoegde waarde financiële instellingen met uitzondering van
verzekeringen en pensioenfondsen
Netto toegevoegde waarde van verzekeringsondernemingen &
pensioenfondsen
28,163
5,124
1,977
0
Netto toegevoegde waarde alle
ondernemingen (exclusief loonkosten)
Noot: Febelfin berekeningen op basis van nationale rekeningen; situatie 2012 in mio EUR

17. Febelfin luncheon 17
Rendabiliteit i.f.v. fiscaliteit
2/3de van de netto toegevoegde waarde sector (exclusief loonkosten) gaat naar
overheid in vorm van vennootschapsbelasting & andere heffingen
66,3%20,2%
5,703
28,163
0
5000
10000
15000
20000
25000
30000
Belgische niet-financiële
vennootschappen
3,398
5,124
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
Financiële instellingen met uitzondering van
verzekeringsondernemingen
& pensioenfondsen
Totaal vennootschapsbelasting &
andere belastingen & heffingen
Netto toegevoegde waarde, exclusief
loonkosten
Noot: Febelfin berekeningen op basis van nationale rekeningen; situatie 2012 ; in mio EUR

18. Rendabiliteit i.f.v. financieringscapaciteit
Rendabiliteit op sectorniveau in positieve lijn, maar blijft niettemin laag
Bron: IMF, Belgium: Concluding Statement of the 2014 Article IV Mission - December 16, 2013
18Febelfin luncheon
Banking sector restructuring has reduced financial vulnerabilities all the while preserving the ability of the banks to
provide credit to the economy…. Financial sector risks going forward are mostly related to low structural
profitability and thus the ability of banks to build capital buffers from retained earnings, should the need arise.
Pressures on profits come from high operating costs, the low interest rate environment and the structural
constraint of operating in a mature, low-growth market.….
• Verscheidenheid binnen de sector
• Belang van rendabiliteit voor
financieringscapaciteit van sector

19. Kantorennet
Zal de nieuwe digitale realiteit en het wijzigend consumentenpatroon een
verdere impact hebben op het kantorennetwerk?
Febelfin luncheon 19
Evolutie aantal kantoren (1993 – 2013)
0.0
2.0
4.0
6.0
8.0
10.0
12.0
1.8
2.4
3.0
3.8
4.6
5.7
6.6
7.4
8.1
9.1
10.1
Bron: Febelfin
Bron: Febelfin
Aantal abonnementen internetbankieren
(2003 – 2013) (in milljoen)

20. Werkgelegenheid onder druk
Sector blijft wel jong talent aanwerven
Febelfin luncheon
Noot: PC 310: banken, exclusief spaarbanken, agenten & beursvennootschappen
20
einde jaar # werknemers Verschil
2003 68.381
2004 66.723 -2,4%
2005 64.801 -2,9%
2006 63.494 -2,0%
2007 63.041 -0,7%
2008 61.394 -2,6%
2009 58.476 -4,8%
2010 57.834 -1,1%
2011 57.190 -1,1%
2012 55.576 -2,8%
2013* 53.075* -4,5%
Bron: Febelfin; * = schatting voor 2013
Evolutie werkgelegenheid
(2003 – 2013; PC310)
Gemiddelde afname per
jaar in periode
2008 – 2013
= 3 %
Einde jaar # aanwervingen
2003 4.467
2004 4.369
2005 5.523
2006 6.149
2007 5.478
2008 3.963
2009 2.644
2010 4.288
2011 4.398
2012 3.003
2013 (1.300 *)
Bron: Febelfin;* = schatting voor 2013
Evolutie indienstnemingen
(2003 - 2013; PC310)

21. Belang van vorming
Aandeel van hoger opgeleid personeel neemt toe
Febelfin luncheon 21
43.11
31.58
23.28
1.7
0.33
2002
Samenstelling bankpersoneel
op basis van opleiding (in %)
2012
Samenstelling bankpersoneel
op basis van opleiding (in %)
36.57
21.28
33.39
6.48
2.29
HOBU (bachelor)
Universitair (master of
doctoraat)
Hoger secundair
Lager secundair
Overige diploma's
Bron: Berekeningen Febelfin

22. Belang van vorming
Sector investeert fors in vorming & gaat verder dan Generatiepact
Febelfin luncheon 22
Generatiepact
1,9%
Belgisch
gemiddelde
1,53%/
1,72%*
Financiële
sector
3,06%
* 1,72% = ondernemingen met meer dan 10 WN‟ers
Bron NBB – Balanscentrale (% t.a.v. personeelskosten– 2011)
13.988 opleidingen bankbemiddeling
2.927 opleidingen bemiddeling
consumentenkrediet
Permanente bijscholingen
o.a in risk en compliance
Opleiding sinds 2008
Sector investeert in vorming werknemers & gaat hierin verder dan
wat voorzien is in generatiepact mogelijkheid fiscale ondersteuning?

23. Febelfin luncheon 23
Samen werken aan het financieel landschap van morgen
Kleinere balansen
Concentratie op
Belgische markt 
hoge concurrentiegraad
Schokbestendigere
banken
Belang van digitalisering Hoge fiscale druk Hoge cost income ratio
Lage rendabiliteit
Impact op
werkgelegenheid
Belang van vorming
Impact van het wijzigend financieel landschap
op businessmodellen van onze spelers

24. Febelfin luncheon 24
Samen werken aan het financieel
landschap van morgen
• Impact van het wijzigend financieel landschap op
businessmodellen van onze spelers
• Financiering van de economie
• Evenwichtig aanbod sparen & beleggen
• Innovatie & veiligheid
Klant
centraal

25. Febelfin luncheon 25
Evolutie kredietverlening
Toename in %
(eind 2007 – 2013)
Toename in
absolute bedragen
(eind 2007 – 2013)
Uitstaand volume
(eind 2013)
Kredieten aan
Belgische overheden
+ 25,07% +17,246 mia EUR 86,0 mia EUR
Kredieten aan
Belgische gezinnen
(hypothecaire
kredieten)
+ 34,11% +47,536 mia EUR 186,9 mia EUR
Kredieten aan
Belgische
ondernemingen
+21,32% +20,695 mia EUR 117,8 mia EUR
Totaal kredieten + 28,0% + 85,477 mia EUR 390,7 mia EUR
Kredietverlening
Financiering van onze Belgische economie is prioriteit
Bron: NBB

26. Cijfers van Febelfin
= NBB +
verbinteniskredieten +
zelfstandigen/vrije
beroepen
Cijfers NBB
= omloop van
bankkredieten, opgeno
men door Belgische
niet-financiële
vennootschappen
Kredietverlening aan ondernemingen
Toename met bijna 3 mia EUR sinds september 2013
Inspanningen
sector
KMO-fonds
Observatorium NBB

27. Toename van alternatieve financiering
Belangrijke intermediaire rol voor banken in uitgifte
ondernemingsobligaties
Febelfin luncheon 27
0
5000
10000
15000
20000
25000
30000
35000
40000
2008 2009 2010 2011 2012 Q3
2013
11,174
18,416
20,752
23,131
31,325
35,187
Uitstaand bedrag
vastrentende effecten
uitgegeven door Belgische
niet-financiële
vennootschappen (in mio
EUR)
X 3,15
Bron: BNB

28. Kredietverlening aan ondernemingen
Tarieven behoren tot de voordeligste in Europa
Febelfin luncheon 28
Gemiddeld gewogen interestvoet
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
5,03% 5,32% 3,73% 3,20% 3,45% 3,07% 2,97%
Bron: NBB
Bron: NBB

29. Febelfin luncheon 29
Kredietverlening aan ondernemingen
Weigeringsgraad op laagste niveau sinds 2009
Bron: Febelfin

30. Kredietverlening aan ondernemingen
Vlottere toegang tot krediet in België in vergelijking met Europa
Febelfin luncheon 30
Bron: NBB

31. Febelfin luncheon 31
Kredietverlening aan ondernemingen
Heropleving van kredietvraag
Kredietverlening volgt steeds
conjunctuur met enige
vertraging
-17.4%
-14.2%
-10.4%
-9.1%
-2.3%
-0.6%
-4.6%
3.2%
-15.7%
2.7%
-16.5%
-11.4%
-4.3%
-14.9%
-13.3%
2.6%
-20.0%
-10.0%
0.0%
10.0%
Kredieten aan ondernemingen - kredietaanvragen
evolutie vergeleken met hetzelfde trimester v/h
voorgaande jaar
Aantal
Bedrag
Bron: Febelfin
Bron: NBB

32. Financiering economische relance
Zullen de banken een heropleving kunnen financieren?
Febelfin luncheon 32
Financieringscapaciteit van banken is geen “statisch
gegeven”, maar hangt af van verschillende factoren
Regelgeving
Economische factoren
(tewerkstelling, economische
onzekerheid, vraag naar krediet, …)
Zullen banken economische heropleving
kunnen financieren?

33. Eigen vermogen KMO‟s
Noodzaak structurele ondersteuning
Febelfin luncheon 33
• Graad financiële onafhankelijkheid (verhouding eigen
vermogen t.o.v. verplichtingen) stijgt voor KMO’s tot 39%
eind 2012
• Bij de grote ondernemingen steeg de graad van
financiële onafhankelijkheid gedurende de volledige
periode tot 44,7% eind 2012
• 17,3% van ondernemingen heeft negatief eigen
vermogen in 2012 m.a.w. +/- 1 op 6 bedrijven verkeert in
weinig comfortabele toestand.
• Onderzoek NBB bij staal van 241.092 niet-financiële
vennootschappen (dekt voor het jaar 2012 meer dan 70%)
Bron: NBB - Resultaten en financiële situatie van de ondernemingen in
2012
Maatregelen ter versterking eigen vermogen KMO’s lijken noodzakelijk
Een mogelijk scenario kan zijn: een hervorming van de notionele intrestaftrek, waarbij de fictieve interestvoet
die berekend wordt op basis van het gemiddelde van 10-jarige OLO‟s (lineaire obligaties)
aangepast wordt ten gunste van de KMO‟s.
Bron: NBB

34. Kredietverlening
Harmoniseer verschillende regionale, Europese en federale
steunmaatregelen
Febelfin luncheon 34
Waaier aan kredietondersteunende maatregelen
 PMV
 Sowalfin
 Brussels waarborgfonds
 Win win leningen
 EIB
 ….
Nood aan harmonisering

35. Kredietverlening aan gezinnen
Duidelijkheid over vorm regionale woonbonus
Febelfin luncheon 35
Belangrijk deel van inkomen gaat naar
afbetaling van hypothecair krediet
Belangrijk om snel duidelijkheid
te krijgen over de vorm van
regionale woonbonus
• 4de pensioenpijler
• Gemiddeld €1,740 per krediet/per jaar =
gemiddeld maandinkomen
• Eventuele beperking in functie van de
looptijd van lening, de leeftijdsgroep van de
ontvanger, de ecologische impact van de
woning, enz…
• Belangrijk om koopkracht op peil
houden gezien hoge fiscale druk in België
Bron: NBB

36. Febelfin luncheon 36
Samen werken aan het financieel
landschap van morgen
• Impact van het wijzigend financieel landschap op
businessmodellen van onze spelers
• Financiering van de economie
• Evenwichtig aanbod sparen & beleggen
• Innovatie & veiligheid
Klant
centraal

37. Fiscaliteit financiële producten
Producten worden fiscaal verschillend behandeld & bijgevolg “gestuurd”
Febelfin luncheon 37
Bron: Febelfin

38. Fiscaliteit financiële producten
Waakzaamheid geboden gezien bankenlandschap meer dan ooit
steunt op stabiele financiering
Febelfin luncheon 38
Deposito‟s
Interbancaire schulden
en wholesale funding
Bron: NBB

39. Fiscaliteit financiële producten
„Executive‟ werkgroep gelanceerd om constructief bij te dragen
Febelfin luncheon 39
Bij hertekening van fiscaliteit zouden volgende
elementen centraal moeten staan:
Eenvoud
Rechtvaardigheid
Voorspelbaarheid (rechtszekerheid)
• Oprichting werkgroep op
hoog niveau binnen Febelfin
• Uniforme fiscaliteit
(onafhankelijk van
looptijd, risicoprofiel,…)
• Keuze van klant bepaald door
karakteristieken van product

40. Belgische ICB markt
Febelfin luncheon 40
Europese herstel en
opleving ICB markt
niet in België
• ICB‟s ondervinden nadeel van ongelijke fiscale behandeling
• Fondsenmarkt draagt bij aan LT beleggingen & is belangrijk
voor alternatieve financiering economie
Geoptimaliseerd fiscaal statuut voor
dergelijke financiële instrumenten
Bron: Febelfin

41. Zorgplicht
Kernelement voor bank in relatie met de klant
Febelfin luncheon 41
Klant is meer dan ooit beschermd
MACRO, o.a.
CRD IV
Kapitaal, liquiditeit, hefboom,…
Banking Union
Eengemaakt toezicht, herstel-en resolutiemaatregelen, DGS
Bankenwet
Governance, bail in, asset encumbrance,…
MICRO, o.a.
Moratorium
Twin Peaks II.:
Vermoeden oorzakelijk verband inbreuk & schade,
mystery shopping, verhoogde sancties, banning, labelling,…
MiFID I, MiFID II, …
BANK KLANT

42. Febelfin luncheon 42
Samen werken aan het financieel
landschap van morgen
• Impact van het wijzigend financieel landschap op
businessmodellen van onze spelers
• Financiering van de economie
• Evenwichtig aanbod sparen & beleggen
• Innovatie & veiligheid
Klant
centraal

43. Elektronisch betaalverkeer
Internetbankieren wordt steeds populairder
Febelfin luncheon 43
• Internetbankieren is een
snelle, eenvoudige & veilige manier
van bankieren
• Sensibiliseringscampagnes van
Febelfin
1,2 miljoen geregistreerde sessies per dag !
1,8
2,4
3,0
3,8
4,6
5,7
6,6
7,4
8,1
9,1
10,1
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Aantal abonnementen internet bankieren (in miljoen)
0,136
0,361
1,039
2011 2012 2013
Aantal abonnementen
mobile banking (in miljoen)
Amazing Mindreader:
meer dan 11 miljoen
views
See how easily freaks can take over
your life: meer dan 700.000 views+
uitgeroepen tot beste campagne
van 2013
Bron: Febelfin

44. Elektronisch betaalverkeer
Nieuwe initiatieven
44
Febelfin zet haar schouders mee
onder elektronische facturatie

45. 45
Ruimte voor innovatie & groei
R&D stimuleren
Cash blijft belangrijk in België

46. 46
Ruimte voor innovatie & groei
R&D stimuleren
E-commerce in België biedt
groeipotentieel en vereist
efficiënt, innoverend en
veilig betaalverkeer
Specifieke subsidies/fiscale
voordelen voor
IT-investeringen, R&D in
ontwikkeling digitale
economie
=> draagt bij aan de
kenniseconomie
Bron: Special Eurobarometer- 390 Cyber Security Report

47. Febelfin luncheon 47
Besluit

48. Febelfin luncheon 48
2013 WAS EEN SCHARNIERJAAR
Spelregels zijn gekend
(o.a. bankenwet, bankenunie)
Veiliger & stabieler financieel landschap voor de klant
• Spaargeld was nog nooit zo goed beschermd
• Nieuwe regelgeving betonneert het pad dat de sector reeds was
ingeslagen (o.a. afbouw balans, versterking eigen
vermogen, vermindering hefboom, …)
• Toezicht is uitgebreid
• …
Pleidooi voor tussentijdse evaluatie
in functie van financieringscapaciteit

49. Febelfin luncheon 49
VOORUIT KIJKEN &
SAMEN WERKEN AAN HET FINANCIEEL LANDSCHAP VAN MORGEN
Klant blijven centraal stellen
Focus op kerntaken
Financiële sector als katalysator voor groei
Aanpassen businessmodellen
aan nieuwe realiteit
(o.a. binnenlandse concurrentie, hoge Cost
Income Ratio, toenemende druk op
rendabiliteit,…)
Belang van digitalisering & innovatie