3. May apat na uri ng pangungusap ayon sa gamit:
1.paturol o deklarativ
2.patanong o interogativ,
3.pautos o imperative,
4. padamdam o eksklamatori.
4. Nakikilala ang bawat isa sa inilalagay na bantas o
pangkwatsyon.
• Sa deklarativ, tuldok (.),
• sa interogativ tandang pananong o kwestyon mark (?),
• sa pautos, depende sa emosyon ng nagsasalita, maaaring
tuldok (.) kung may pakiusap, o kaya’y eksklamasyon
• (!) . Ang tono ng boses ang nagmomodifika sa
ekspresyon ng mga ito sa pagsasalita.
5. Nakikita ang mga pangkahalatang emphasis
sa mga sumusunod na istruktura:
1. Sa mga Pangungusap na Imperativ at Eksklamatori:
Halimbawa:
Kumain ka na!
Hindi mo ako mapasusuko!
6. 2. Sa maikling Pangungusap
Tulad sa emperativ sa pangungusap, maiikili itong parang
nahihiwalay sa iba, at kapag sinasalita, mapapansin ang
imformasyong kakaiba. Direkta.
Halimawa:
Matagal na. Siyam na taon na. Umalis siyang walang
sinumang nakakaalam kung saan siya pupunta at kalian siya
uuwi.
7. 3. Sa mga Inversyong Konstruksyon
Fleksibol ang mga Filipinong pangungusap na maaaring pag-
iba-ibahing posisyon o lugar ang mga bahagi ng pananalita na
nailalagay ang mga kumplemento o panunuring(pang-abay, pang-
uri) sa unahan ng pangungusap.
Halimbawa:
Sa tulay doon sya nagtungon at tumalon.
Mas maganda ang kapatid niyang bunso kaysa sa kanya.
8. 4. Sa mga Di-malayang Sugnay
Kadalasan sa mga pangungusap na may di-malalayang sugnay
na ipinagigitna sa malalayang sugnay ay nagbibigay-antala dahil sa
gamit ng mga bantas kaya halos nabibigyang-diin ang buong
pangungusap.
Halimbawa:
Karakara, sa gitna ng nagsisiksikang mga visita, pasuray-
suray siyang sumisigaw na sumulpot.
9. 5. Paantala o Pabiting Konstruksyon
Hindi agad binabanggit dito ang tiyak na paksa o simuno ng
pangungusap.
Halimbawa:
Tumigil ang hiyawan – kumanta siya.
Ang ganitong pagkakataong dumarating ang ayaw namin.
10. 6. Mahahabang Pangungusap
Hindi kumpleto ang kaisipan hanggang hindi natatapos ang pangungusap.
Maaari itong gawin sa konstruksyon ng pangungusap na kumvensyunal, kaya’y
gamitin ng antala o interapsyon o inversion para masuspendeang kaganapan ng
idea.
11. Halimbawa:
Na ang paggamit ng mga kontrasepsyon na
pinagbabawal ng simbahan, ngunit kinakailangan, at ito
lamang, ang nararapat para mapigilan ang pagdami ng
populasyon ng Pilipinas, ang paksang inyong kagigiliwan.
Sa mga pinakagamiting bagong likhang teknolohiya, ang
kompyuter na dumadagsa ngayon bilang instrument ng
krimen, fi sumala sa Rosseau sa wika niyang korupsyon ang
sivilisasyon.
12. 7. Sa mga Fragment
Hindi ito mga ganap na pangungusap subalit nagsisimula sa
malaking letra at nagtatapos sa bantas.
Halimbawa:
Alas otso. Gabi. Madalang na ang taong nagpaparoo’t-
parito sa lansangan. Sa may aalulong na aso. Iisa ang nasa isip na
nagsisira ng bintana ang komunidad. Takot.
14. 9. Pag-uulit
Maaar itong pag-uulit ng tanog ng salita o ng buong
pangungusap, kaya’y ng patern ng kayarian ng sugnay o ng
pangungusap.
Halimbawa:
Gabi-gabing gising sa galaan si Galo.
Makakaahon ako. Makakaahon ako.
Malaki ang bahay at malawak ang bakuran.
15. 10. Pagpapahayag ng mga Pamuling Negatibo-Positibo
Pagpapalawak ito ng mga idea na isinasaad sa
pamamagitan ng negatibo at positibong pagpapahayag.
Halimbawa:
Hindi sa naiingayan kami kundi gusto lamang namin
ng katahimikan.
16. 11. Parataksis
Pagtanggal ito ng dapat sanang ilalagay na mga pang-ugnay o pangatnig
na ngunit, subalit, atb. sa paamagitan ng alalayang sugnay.
Halimbawa:
Dumating kami: nakaalis na sila.
Sa halip na:
Dumating kaming ngunit nakaalis na sila.
Nakaupo na ang anak: gumagapang pa ang ina.
Sa halip na:
Nakaupo na ang anak, pero gumagapang pa ang ina.