5. Wereldeconomie
Mondiale groeivertraging
% %
4 4
2 2
0 0
-2 -2
3m/3m groei mondiale industriële productie
-4 en bijdrage van de verschillende regio's, -4
seizoensgecorrigeerd
-6 -6
-8 -8
08 09 10 11 12
VS Japan
EMU Overig ontwikkeld
Azië Oost Europa
Latijns Amerika Afrika en Midden-Oosten
Overig opkomend Totaal
7. Wereldeconomie
Veel sneller kan niet
• Opkomende markten hebben ruimte om economie te stimuleren
– Maar grens productiecapaciteit zal snel weer bereikt zijn
– Recente stijging grondstoffenprijzen beperkt ruimte voor monetair beleid
– Forse groei van 2009/10 zal niet herhaald worden
• Ontwikkelde economieën kunnen nauwelijks stimuleren
– Beleidsrente in VS, Japan en eurozone kan nauwelijks verder omlaag
– Buitengewone monetaire maatregelen hebben nauwelijks effect
– Begrotingspositie VS, Japan en Zuid-Europa staat geen stimulering toe
– Waar het nodig is kan het niet en waar het kan is het niet nodig
• Houdbare bestedingsgroei moet uit overschotlanden komen
- Tekortlanden brengen schuldniveau terug
- Overschotlanden kunnen of willen het gat niet vullen
Kennis & Economisch Onderzoek
9. De Noord-Zuid oplossing
Zuid Noord
Moet veranderen want: Kan de benodigde tijd
Leeft boven stand kopen want:
Heeft zwakke economie Binnen de eurozone zijn voldoende
financiële middelen beschikbaar
Heeft tijd nodig want:
Te harde bezuinigingen versterken
Heeft belang bij voorkomen
recessie, wat het proces wanbetaling want:
tegenwerkt Private financiële sector heeft in de
jaren voor de crisis vrijwillig forse
vorderingen opgebouwd
Positieve effecten structurele
hervormingen pas op termijn te Wil alleen helpen als zuid
verwachten verandert want:
Anders is de hulp weggegooid geld
10. ECB Outright Monetary Transactions
Een bazooka die onklaar gemaakt kan worden
• Meer transparantie
– Wekelijks over omvang portefeuille + marktwaarde
– Maandelijks over gemiddelde looptijd en geografische verdeling
• ECB geen bevoorrechte crediteur
– Maar dat was het in het geval van Griekenland ook niet
– Dus moeten we maar geloven
• Aankopen worden gesteriliseerd (dus geen QE)
• Gelimiteerde aankopen
– Geen vooraf beperkte hoeveelheid, maar
– Aankopen obligaties resterende looptijd t/m 3 jaar
– Aankopen alleen voor landen in EFSF/ESM programma
– Limiet bij afwijken van afspraken hulpprogramma
11. Marktreactie op OMT
This time is different
% %
8 8
Rendement op Spaanse staatsobligaties
7 7
6 6
5 5
4 4
3 3
2 ECB SMP II
ECB OMT 2
Ierland I
1 Griekenland I EFSF/IMF/EFSM
ECB 3yr LTRO’s 1
SMP I
0 0
jan-10 jul-10 jan-11 jul-11 jan-12 jul-12
2-jaar 5-jaar 10-jaar
12. Crisismanagement
Meer van hetzelfde medicijn
• Hulp blijft afhankelijk van condities
• Hulpfondsen waarschijnlijk nog steeds te klein voor Spanje
en Italië samen
• ECB kan nog steeds niet makkelijk QE doen want er zijn
geen eurobonds om te kopen
• Speculatie tegen individuele lidstaten en op uiteenvallen
blijft mogelijk
• Griekenland blijft onzekere factor en kan nog steeds voor
besmetting zorgen
13. Crisismanagement
Economische bijwerkingen
30 %
ES
25
20 GR
IE
15 PT
IT FR
GB
10 US CA
Noot: De omvang van de bollen geeft BE DE SE
DK
5 de omvang van de geplande bezuini-
%
W
1
0
2
h
d
o
e
k
s
)
(
r
,
i
l
NL
gingen weer in de periode 2012-17 CH
JP AT
(% van het potentieel BBP).
0
-20 -15 -10 -5 0 5 10
BBP-mutatie (%, 2007-12)
14. Moeilijke opgave voor Zuid-Europa en Ierland
• Griekenland
Heeft meer tijd nodig; heeft verdere schuldherstructurering nodig
Dat moet kunnen met een beetje creativiteit
Nog veel meer structurele hervormingen en bezuinigingen nodig
• Ierland
Economie gestabiliseerd maar van herstel nog geen sprake
Moeilijkheid volhouden bezuinigingen test kracht van de regeringscoalitie
Hoopt op verlaging last van redding bankwezen
• Portugal
Recessie niet veel groter dan verwacht, herbalancering economie succesvol
Heeft meer tijd gekregen voor tekortreductie maar bezuinigingen niet kleiner
Moeilijkheid volhouden bezuinigingen test kracht van de regeringscoalitie
• Spain
Serieus bezig met bezuinigingen, hervormingen en opschonen bankwezen
Zakt nog dieper weg in recessie door grootschalige bezuinigingen
Tekortreductie verder bemoeilijkt door regionale overheden
• Italy
Begrotingstekorten en vergrijzing niet grootste probleem
Structurele hervormingen door Monti, maar meer nodig
Verkiezingen in voorjaar 2013 mogelijke bron van nieuwe onrust
15. Europese schuldencrisis
Kan hulp ooit helpen?
% %
25 25
2-jaars staatsrente
20 20
15 15
10 10
5 5
0 0
jan-10 jul-10 jan-11 jul-11 jan-12 jul-12
IE PT ES IT DE NL
16. Europese schuldencrisis
Goede stappen maar het doormodderen blijft
• Zuid-Europa en Ierland werken hard aan hun kan van de oplossing
• Noord-Europa en ECB hebben meer hulpmiddelen beschikbaar gesteld
• Onzekerheid blijft door manier van crisismanagement
• Lastige EU onderhandelingen op het programma
– Bankenunie
– Eerst alleen Europese toezichthouder?
– Of meteen ook Europees DGS en resolutieregime?
– Wat is voldoende voor directe herkapitalisatie banken?
– Op weg naar een vorm van begrotingsunie
– Meer invloed van EC op nationale begrotingen en economisch beleid
– Vorm van wederzijdse garantie schulden of overdrachten in crisistijd
20. Meer weten?
Ontvang de Kennismail!
www.rabobank.com/economie
Kennis & Economisch Onderzoek
21. Meer weten?
Ontvang de Kennismail!
www.rabobank.com/economie
Kennis & Economisch Onderzoek
22. Zuid
Bezuinigingsinspanning
%-punt %-punt
16 16
Verlaging begrotingstekort door actief begrotingsbeleid
14 gemeten als de verandering van het structurele begrotings- 14
saldo in de aangegeven perioden zoals gerapporteerd in
12 de IMF World Economic Outlook van april 2012
12
10 10
8 8
6 6
4 4
2 2
0 0
-2 -2
2009-2011 2011-2013
23. Zuid
Hervorming publieke pensioenen
%-punt
2012 14 Verwachte toename van publieke
pensioenuitgaven van 2010 tot 2060,
12 in %-punt BBP, EU verwachting in
2009 en 2012 vergrijzingsstudie
10 CY
8 SI
BE MT
6 NO
SK
IE ES RO
4 FI
HU NL
AT LT
DE
2 CZ
UK EL
SE FR
BG
0 PT
EE DK
-4 -2 IT0 2 4 6 8 10 12 14
-2 %-punt
PL
2009
LV
-4
24. Zuid
Structurele hervormingen
%-punt %-punt
0.7 0.7
Beleidsinspanning 2008-2011, structurele
0.6 hervormingen, gebaseerd op OECD 'Going for Growth' 0.6
0.5 0.5
0.4 0.4
0.3 0.3
0.2 0.2
0.1 0.1
0.0 0
-0.1 -0.1
-0.2 -0.2
-0.3 -0.3
E
D
H
C
U
L
G
B
C
I
U
T
K
S
A
C
U
A
R
F
K
D
O
K
L
N
P
J
T
A
T
I
O
N
U
H
Z
N
X
M
E
S
S
U
Z
C
I
F
O
P
K
U
T
P
E
I
S
E
R
G
25. Zuid
Terugwinnen
prijsconcurrentiekracht
index index
148 148
144 144
Unit labour cost,
140 index 00Q1=100 140
136 136
132 132
128 128
124 124
120 120
116 116
112 112
108 108
104 104
100 100
96 96
00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11
at be de gr ie it nl pt es fr