Brazylia

2
Brazylijski elementarz
Brazylia zajmuje 8,5 mln kilometrów kwadratowych, czyli prawie połowę (47 proc.)
kontynentu Ameryki Południowej. Jest piątym największym krajem na świecie, po Rosji,
Kanadzie, Chinach i USA. W Brazylii mieszka ponad 200 mln ludzi. Pod względem liczby
ludności stanowi szóste państwo świata i najbardziej zaludniony kraj Ameryki Południowej.
Państwo to jest mocno zróżnicowane etnicznie. Ponad połowa (55 proc.) mieszkańców to
potomkowie Europejczyków, głównie Portugalczyków; 38 proc. ludności stanowią Mulaci i
Metysi, 6 proc. – Murzyni, a jedynie 0,2 proc. – Indianie.
Kraj podzielony jest na pięć regionów: północny (norte), północno- wschodni (nordeste),
centralny (centro), południowo- wschodni (sudeste) i południowy (sul). W skład federacji
wchodzi 26 stanów oraz Dystrykt Federalny. Brazylia graniczy ze wszystkimi krajami
kontynentu, z wyjątkiem Ekwadoru i Chile. Łączna długość granic Brazylii wynosi 14.691
km; najdłuższe są granice z Boliwią (3400 km) i Wenezuelą (2200 km).

3
Tutejszy klimat jest gorący i wilgotny, a średnia temperatura roczna sięga 20 stopni C.
Połowę kraju zajmują lasy deszczowe Amazonii. Północna część kraju, z rozciągającą się
tam Puszczą Amazońską, ma klimat równikowy, gorący i wilgotny, z równomiernymi
opadami przez cały rok i średnią roczną temperaturą wahającą się od 25–28°C. Środkowa
część kraju ma klimat tropikalny, o dwóch wyraźnie zaznaczonych porach roku – suchej
(od kwietnia do października) oraz deszczowej (od października do kwietnia). Średnia
temperatura roczna w tej strefie wynosi 22°C., ale różnice temperatur między dniem a
nocą - zwłaszcza w porze suchej – są duże. Na południu jest już chłodniej. Klimat
umiarkowany daje tu bowiem cztery pory roku i średnią temperaturę na poziomie 17°C.

4
W miastach żyje 81 proc. Brazylijczyków. Najbardziej zaludniony jest Region Południowo
– Wschodni, czyli stany: Săo Paulo, Rio de Janeiro, Minas Gerais, Espirito Santo; rejon
ten liczy 72,4 miliony mieszkańców. Drugi pod względem liczby ludności jest Region
Północno - Wschodni (stany: Bahia, Maranhăo, Piauí, Ceará, Rio Grande do Norte,
Paraíba, Pernambuco, Alagoas, Sergipe) - 47,7 milionów, a trzeci - Region Południowy
(Paraná, Santa Catarina, Rio Grande do Sul) - 25,1 milionów. Średnia gęstość
zaludnienia wynosi blisko 20 osób na kilometr kwadratowy, ale jest bardzo zróżnicowana –
od 2,6 osób w Amazonii do 127 w stanie Sao Paulo. Roczna stopa przyrostu naturalnego
wynosi 1,102 proc. Największe miasta to: Sao Paulo (19,96 mln mieszkańców), Rio de
Janeiro (11,84 mln), Belo Horizonte (5,74 mln), Porto Alegre (4,04 mln). Stolicą jest
Brasilia (3,79 mln mieszkańców).

5
Językiem urzędowym jest portugalski. Waluta kraju, czyli brazylijski real (skrót BRL), dzieli
się na 100 centavos. Bank Centralny Brazylii jest bankiem emisyjnym, a funkcję głównego
banku kredytowego spełnia Narodowy Bank Rozwoju Gospodarczego i Społecznego
(BNDES).
Federacyjna Republika Brazylii jest demokracją konstytucyjną o systemie prezydenckim.
Głową państwa, a jednocześnie szefem rządu jest prezydent, wybierany w wyborach
powszechnych. Od stycznia 2011 roku funkcję tę sprawuje Dilma Vana Rousseff.
Prezydent wybierany jest na cztery lata z możliwością ponownego kandydowania na
drugą kadencję. Przy Urzędzie Prezydenta działają dwa główne organy konsultacyjne:
Rada Republiki i Narodowa Rada Obrony.

6
Prezydent posiada silną pozycję - samodzielnie tworzy rząd i kieruje jego pracami.
Kongres nie ma realnych instrumentów odwołania rządu, takich jak wotum nieufności.
Władzę ustawodawczą sprawuje dwuizbowy Kongres, składający się z Izby
Deputowanych oraz Senatu). W Senacie zasiada 81 senatorów (po 3 senatorów z 26
stanów i Dystryktu Federalnego), a Izba Deputowanych liczy 513 osób. Deputowani
wybierani są na cztery lata w wyborach powszechnych, a senatorowie na osiem lat,
również w wyborach powszechnych; co cztery lata następuje wymiana 1/3 lub 2/3 składu
Senatu. Władza wykonawcza federalna jest bardzo rozbudowana. Obejmuje ona
Kancelarię Prezydenta, 18 rad konsultacyjnych, 23 ministerstwa, 12 agencji rządowych.
Stany posiadają duży zakres autonomii, swoje organy ustawodawcze i sądownicze oraz
władzę wykonawczą, na której czele stoi gubernator.

7
Działania administracji gospodarczej koordynuje Kancelaria Prezydenta (Casa Civil).
Główne resorty gospodarcze to: Ministerstwo Rozwoju, Przemysłu i Handlu
Zagranicznego, Ministerstwo Rolnictwa, Hodowli i Zaopatrzenia, Ministerstwo Górnictwa i
Energetyki, Ministerstwo Finansów. W stosunkach gospodarczych z zagranicą dużą rolę
odgrywa Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Wśród agencji rządowych ważne funkcje
spełniają: Narodowa Agencja Nadzoru Sanitarnego (ANVISA), Narodowa Agencja Ropy
Naftowej, Gazu i Biopaliw (ANP), Narodowa Agencja Energii Elektrycznej (ANEEL),
Narodowa Agencja Telekomunikacji (ANATEL).

8
Władzę sądowniczą sprawują niezależne sądy. Organy władzy sądowniczej wymieniane
przez Konstytucję to: Najwyższy Sąd Federalny, Rada Narodowa Sprawiedliwości,
Wyższy Sąd Sprawiedliwości, Wyższy Sąd Wojskowy, Wyższy Sąd Pracy, Wyższy Sąd
Wyborczy, regionalne sądy federalne, sądy pracy i ich sędziowie, sądy wyborcze i ich
sędziowie, sądy wojskowe i ich sędziowie, sądy stanowe i Dystryktu Federalnego.
Sędziowie pełnią swoje funkcje dożywotnio, uzyskując ten przywilej uzyskują po dwóch
latach pracy. Do 1996 roku brazylijscy przedsiębiorcy w sprawach gospodarczy musieli
korzystać z drogiego i nieefektywnego sądownictwa państwowego. Uległo to zmianie,
kiedy ustawą z 1996 r. powołano Brazylijską Izbę Mediacji i Arbitrażu Gospodarczego,
której podlegają izby w poszczególnych stanach i gminach. Dzięki tym zmianom
przedsiębiorcy mają łatwiejszy dostęp do arbitrażu; spadły też koszty postępowań.

9
Brazylia od 1945 roku należy do Organizacji Narodów Zjednoczonych; trzy lata później
wstąpiła do Organizacji Państw Amerykańskich, a w 1994 roku do Światowej Organizacji
Handlu. Od 1991 roku wchodzi w skład organizacji MERCOSUL, zwanej Wspólnym
Rynkiem Południa, od 1980 roku – organizacji ALADI (Stowarzyszenie Integracji
Latynoamerykańskiej), a w 1996 roku przystąpiła do Wspólnoty Krajów Języka
Portugalskiego (CPLP). Chociaż Brazylia nie należy do OECD, to z organizacją tą
współpracuje od wielu lat. Od 1999 r. wchodzi w skład kilku komitetów OECD, ale nie jest
zainteresowana przystąpieniem na warunkach wymuszających określone działania
dostosowawcze, np. przyjęcie kodeksu liberalizacji przepływu kapitałów, norm zwalczania
korupcji w transakcjach międzynarodowych czy przyjęcia międzynarodowych standardów
sanitarnych w zakresie owoców i warzyw. Brazylia, jako członek grupy G20, bierze udział
w spotkaniach szefów państw i rządów grupy i działa na rzecz przekształcenia G20 w
stałe forum na szczeblu państw i rządów oraz na rzecz zapewnienia krajom rozwijającym
się większego udziału w Międzynarodowym Funduszu Walutowym i Banku Światowym.

10
Obywatele polscy przybywający do Brazylii jako turyści czy biznesmeni na okres do 90 dni
w ciągu pół roku są zwolnieni z wymogu posiadania wiz. Trzeba jednak pamiętać, że nie
można przedłużyć swojego pobytu w Brazylii. Jeżeli władze stwierdzą, że cudzoziemiec
przebywa w kraju nielegalnie, w ciągu ośmiu dni musi on opuścić Brazylię i zapłacić
grzywnę w wysokości ok. 300 USD. Zapłacenie grzywny jest warunkiem wydania
pozwolenia na ponowny wjazd do tego kraju. Obcokrajowiec, który nie opuści Brazylii,
może zostać aresztowany na okres do 60 dni. Areszt może być przedłużony o kolejne 60
dni, do czasu deportacji. Polacy, którzy chcą w Brazylii pracować, uczyć się lub osiąść na
stałe, muszą postarać się o wizę. Nie jest to jednak proste, a zwłaszcza w przypadku wizy
z prawem do pracy. Osoby takie wszystkie formalności muszą załatwiać jedynie w
Wydziale Konsularnym Ambasady Brazylii w Warszawie, wraz z odbiorem wizy.

11
Podstawą do wydania wizy studenckiej na czas nauki jest przyjęcie na studia,
potwierdzone przez uczelnię. Członek najbliższej rodziny obywatela brazylijskiego
otrzymuje automatycznie kartę stałego pobytu. Przedłużenie wizy pobytowej
długoterminowej (ponad 180 dni pobytu) trzeba zgłosić 30 dni przed upływem terminu jej
ważności.. Za niedotrzymanie tych terminów nakładana jest grzywna. Paszport musi być
ważny minimum 180 dni od dnia przekroczenia granicy. Przy przekraczaniu brazylijskiej
granicy podróżni dostają kartę wjazdu, którą koniecznie trzeba zachować, ponieważ jest
niezbędna podczas kontroli granicznej przy wyjeździe z Brazylii. Służby graniczne mogą
żądać okazania biletu powrotnego oraz odpowiednich środków finansowych na czas
pobytu (karty kredytowe, czeki podróżne bądź gotówka).

12
Co warto wiedzieć
o gospodarce

13
Co warto wiedzieć o gospodarce
Mimo licznych kryzysów finansowych i politycznych, Brazylia jest najsilniejszym
gospodarczo krajem Ameryki Południowej. Jej gospodarka opiera się na eksploatacji
bogatych zasobów naturalnych, rolnictwie i szybko rozwijającym się przemyśle.
Podstawowym problemem jest jednak wysokie zadłużenie zagraniczne, sięgające 180 mld
USD. Kraj ten posiada bogate złoża ropy naftowej, gazu ziemnego, rud żelaza (2. miejsce
na świecie), węgla kamiennego, boksytów (4. miejsce), manganu (2. miejsce), cyny (3.
miejsce), cyrkonu, rud niobu, fosforytów, cynku, ołowiu, niklu, chromu, siarki, miedzi,
uranu, soli kamiennej. Jej bogactwem są również kamienie szlachetne i półszlachetne,
takie jak: diamenty, topazy, ametysty, opale, szmaragdy (2. miejsce na świecie),
akwamaryna oraz złoto. Brazylia ma też ogromny potencjał hydroelektryczny, oceniany na
150 tys. MW. Kraj ten wytwarza blisko 45 proc. PKB Ameryki Łacińskiej.

14
Światowy kryzys finansowy w 2008 r. wpłynął niekorzystnie na rozwój gospodarczy kraju,
który zamknął 2009 rok ujemnym wzrostem PKB rzędu -0,3 proc. Jednak już rok później
wzrost gospodarczy Brazylii kształtował się na wysokim, 7,5-proc. poziomie. W rezultacie
Brazylia była jednym z państw, które najlepiej poradziły sobie z międzynarodowym
kryzysem. Wynik osiągnięty podczas ostatniego roku drugiej kadencji prezydenta L. I. Luli
da Silvy był najlepszym od 1985 r. W 2011, pierwszym roku sprawowania urzędu przez
prezydent Dilmę Rousseff, w wyniku pogłębienia kryzysu międzynarodowego oraz
restrykcyjnych działań podjętych przez rząd w celu zapobieżenia przegrzaniu gospodarki,
tempo wzrostu PKB wyhamowało do 2,7 proc. rocznie. Pomimo osiągniecia słabszego
wzrostu niż w roku poprzednim, w 2011 r. Brazylia wytworzyła PKB rzędu 2,47 bln USD,
wyprzedzając Wielką Brytanię i osiągając status szóstej gospodarki świata (według
rankingu World Economic League Table CEBR). W kolejnym roku (2012) stopa wzrostu
PKB w Brazylii wyniosła już jedynie 0,9 proc. rocznie.

15
Stosowane przez rząd działania (m.in. stopniowe obniżanie stopy bazowej Selic, ulgi
podatkowe dla kilkunastu gałęzi przemysłu oraz ułatwienie dostępu i obniżenie cen
kredytów konsumenckich) okazały się niewystarczające do pobudzenia wzrostu
gospodarczego. Niski wzrost gospodarczy Brazylii w 2012 roku był zaskoczeniem nie tylko
dla opinii międzynarodowej. Wywołał on także frustrację Brazylijczyków, którzy określili
wynik PKB mianem „pibinho” (PIB: Produto Interno Bruto). Wielka Brytania ponownie
wyprzedziła Brazylię, która powróciła na siódme miejsce w rankingu CEBR. Wartość PKB
wyniosła 2,26 bln USD, a PKB per capita kształtował się na poziomie 11,3 tys. USD, co
dało 106. miejsce na świecie.

16
W 2012 roku Brazylia miała najniższy wzrost gospodarczy w grupie gospodarek
wschodzących BRICS (Chiny 7,8 proc., Indie 5 proc., Rosja 3,4 proc., RPA 2,5 proc. W
Ameryce Łacińskiej kraj ten był na przedostatnim miejscu pod względem wzrostu PKB, za
Paragwajem (-1,2 proc.). Stopa inflacji Brazylii wyniosła 5,8 proc., sytuując kraj na
szóstym miejscu wśród państw o najwyższym wskaźniku w Ameryce Łacińskiej według
rankingu CEPAL. Według szacunków Komisji Europejskiej, średni wzrost PKB w 2013
roku w Ameryce Łacińskiej miał wynieść 3,5 proc., natomiast w Brazylii 3 proc. Najwyższy
wzrost gospodarczy - według CEPAL - miały osiągnąć: Paragwaj (10 proc.), Panama (8
proc.), Peru i Haiti (po 6 proc.), Boliwia, Chile i Nikaragua (po 5 proc.), Kolumbia (4,5
proc.) i Urugwaj (3,8 proc.). Wyliczenia Banku Światowego wskazują jednak na to, że w
2013 roku brazylijska gospodarka zanotowała 2,5-proc. wzrost.

17
Prognozy makroekonomiczne odnośnie wzrostu PKB i stopy inflacji, początkowo bardzo
optymistyczne, stawały się coraz ostrożniejsze. Pod koniec 2011 roku zarówno prezes
Banku Centralnego, minister finansów jak większość analityków prognozowało, że w 2012
roku Brazylia osiągnie wzrost PKB rzędu 4,5 proc., stopę inflacji na poziomie 5 proc. i
nadwyżkę budżetową na poziomie 3,1 proc. Już w połowie roku cześć ekonomistów
zaczęła obniżać swoje prognozy, jednak ostateczne wyniki makroekonomiczne za 2012
rok (PKB 0,9 proc., inflacja 6,5 proc., nadwyżka budżetowa 2 proc.) były poniżej
wszelkich przewidywań.
W październiku 2014 roku ekonomiści po raz kolejny obniżyli perspektywę wzrostu
brazylijskiego PKB za 2014 r. Bank Centralny Brazylii w swoim raporcie poinformował,, że
analitycy przewidują tym razem wzrost brazylijskiego PKB o 0,27 proc. w 2014 roku.

18
Warto podkreślić, że jeszcze tydzień wcześniej mówili oni o 0,28 proc. Na 2015 rok
utrzymano prognozę w wysokości 1 proc. W drugim kwartale 2014 roku PKB Brazylii
spadł o 0,6 proc. w porównaniu z pierwszym kwartałem br. przede wszystkim z powodu
spowolnienia konsumpcji rodzin i silnego spadku inwestycji. W przypadku inflacji prognoza
na 2014 rok pozostaje na poziomie 6,45 proc., a na 2015 rok 6,30 proc. Celem rządu
brazylijskiego jest inflacja na poziomie 4,5 proc., z tolerancją dwóch punktów
procentowych w górę lub w dół. Według oficjalnych danych, w 2012 roku inflacja,
mierzona wskaźnikiem IPCA, wyniosła 5,84 proc., mieszcząc się zatem w ustalonych
przez Bank Centralny widełkach celu inflacyjnego w przedziale 2,5-6,5 proc. W czerwcu
2013 roku indeks mierzący inflację IPCA wykazał wzrost rzędu 0,26 proc., a w ujęciu 12-
miesiecznym wyniósł 6,70 proc. Wyliczenia te wskazują na to, że tym samym inflacja w
Brazylii przekroczyła górną granicę celu Banku Centralnego i sięgnęła najwyższego
poziomu od października 2011 roku, kiedy wyliczono ją na 6,97 proc. Jednak Bank
Światowy podaje inflację w Brazylii za 2013 rok na niższym poziomie, wynoszącym 6,2
proc.

19
Od marca 2003 roku do marca 2013 roku skumulowany wzrost inflacji w Brazylii wyniósł
73 proc., a średnie roczne tempo wzrostu wyniosło 5,6 proc.

20
PKB w Brazylii
2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000
2,4% 1,0% 2,7% 7,5% -0,2% 5,2% 6,1% 2,9% 2,3% 5,2% -0,2% 2,7% 1,4% 4,2%
Inflacja w Brazylii
2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000
5,91% 5,84% 6,5% 5,91% 4,31% 5,9% 4,46% 3,14% 5,69% 7,6% 9,3% 12,53% 7,67% 9,52%
Bezrobocie w Brazylii
2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000
5,4% 5,5% 6,0% 6,7% 8,1% 7,8% 9,3% 9,9% 9,8% 11,4% 12,3% 12,6% 12,1% 12,0%
Metodologia liczenia średniego bezrobocia w Brazylii uwzględnia tylko dane uzyskane z sześciu najważniejszych ośrodków miejskich w kraju (Sao Paulo, Rio de Janeiro, Belo
Horizonte, Porto Alegre, Recife, Salvador).

21
W okresie od 2004 do 2012 roku oficjalny wskaźnik bezrobocia w Brazylii spadł z poziomu
12,0 proc. do 5,5 proc. Według danych Brazylijskiego Instytutu Geograficzno-
Statystycznego (Instituto Brasileiro de Geografia e EstatísticaI, IBGE), obliczanych dla
sześciu głównych aglomeracji miejskich: Recife, Salvadoru, Belo Horizonte, Rio de
Janeiro, Sao Paulo i Porto Alegre, średnia roczna krajowa stopa bezrobocia w 2012 roku
wyniosła 5,5 proc., w porównaniu z 6 proc. w 2011 roku i 6,7 proc. w 2010 roku. W grudniu
2012 roku spadła zaś do 4,6 proc. – najniższego zanotowanego poziom od początku
prowadzenia przez ten urząd statystyk. W 2012 roku w Brazylii zarejestrowano 1,3 mln
bezrobotnych, czyli o 6 proc. mniej niż rok wcześniej (1,4 mln). Niezależny instytut
związkowy DIEESE podawał natomiast stopę bezrobocia w wysokości 10,5 proc. w 2012
roku dla siedmiu głównych aglomeracji miejskich: Salvadoru, Sao Paulo, Recife, Porto
Alegre, Fortalezy, Belo Horizonte i Dystryktu Federalnego. Oficjalne dane IBGE
wskazywały na poziom bezrobocia w maju 2013 roku rzędu 5,8 proc., a wyliczenia
DIEESE – na 11,2 proc.

22
Wyliczenia Brazylijskiego Instytut Geografii i Statystki pokazują, że w okresie od czerwca
do lipca 2014 r. brazylijska produkcja przemysłowa po raz pierwszy od czterech miesięcy
odnotowała wzrost - o 0,7 proc. Taki sam poziom wzrostu wskaźnik ten osiągnął w okresie
lipiec-sierpień, ale mimo tego sektor nadal się kurczy. Wobec sierpnia 2013 r. branża
przemysłowa spadła bowiem o 5,4 proc. Poprawia się sytuacja jedynie w 14 z 24 działów
tego sektora; większa produkcja dotyczy dóbr pośrednich, ale już środki produkcji, czyli
m.in. maszyny, utrzymały się na niezmiennym poziomie.
Gorzej sytuacja przedstawia się jeśli chodzi o dobra konsumpcyjne trwałe – tu spadek
produkcji wyliczono na 3 proc. IBGE ogólny wzrost produkcji przemysłowej przypisuje
przede wszystkim sektorowi wydobywczemu, który poprawił swoje wyniki o 2,4 proc.
Lepsze dane płyną też z gałęzi produkcji maszyn i wyposażenia, coca-coli, ropy oraz
biopaliw, a także żywności.

23
Spadła natomiast produkcja pojazdów silnikowych, środków czystości, leków, a także
napojów, mydła i perfum. Według badań Fundacji Getulio Vargasa, indeks zaufania w
przemyśle (port. Índice de Confiança da Indústria, ICI) pomiędzy sierpniem a wrześniem
2014 roku spadł o 2,8 proc. i znalazł się na najniższym poziomie od marca 2009 roku.
Eksperci Fundacji podkreślili, że pod koniec trzeciego kwartału aktywność w przemyśle
pozostała niska, za co odpowiedzialny był pesymizm środowiska dla biznesu.

24
Wielkie imprezy sportowe nie pozostają bez wpływu na brazylijską gospodarkę. Firma
E&Y i Fundacja Getulio Vargas oszacowały wpływ Mistrzostw Świata w Pilce Nożnej w
2014 na gospodarkę Brazylii na 71 mld USD. Instytut Badań Administracji Uniwersytetu
Sao Paulo obliczył natomiast, że Igrzyska Olimpijskie przyniosą gospodarce Brazylii 51
mld USD. Oszacowano, że udział sportu w PKB Brazylii wzrośnie z aktualnych 1,6 proc.
do 2 proc. w 2016 r. Przełoży się to również na wzrost turystów. Ministerstwo Turystyki
oczekuje zwiększenia liczby zagranicznych gości w Brazylii z 5,8 mln w 2012 r. do 7,9 mln
w 2016 r., co oznaczałoby 8-proc. wzrost rok do roku. Turyści, którzy co roku zostawiają w
tym kraju 6,7 mld USD, wydadzą dużo więcej, bo 10,3 mld USD w 2016 r. Gdyby te
wyliczenia się potwierdziły, oznaczałoby to wzrost o 12 proc. w skali roku. Według Prezes
Spółki Olimpijskiej z Rio de Janeiro Marii Silvii Bastos, do końca 2016 r. w samej branży
hotelarskiej w mieście powstanie 10 tysięcy nowych miejsc pracy.

25
Razem 71 mld dolarów (2,9% brazylijskiego PKB)
Wydatki 15 mld USD
inwestycje 11 mld USD
wydatki operacyjne 1 mld USD
wydatki na turystykę 3 mld USD
Przychody 32 mld USD
Dochody podatkowe 9 mld USD
Źródło: Ernst & Young i FGV Projects, 2010
Wpływ Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej w 2014 na gospodarkę Brazylii.

26
Wpływ na gospodarkę Brazylii 51 mld dolarów (2% PKB)
Dodatkowe przychody podatkowe do 2027 roku
Podatki municypalne 270 mln USD
Podatki stanowe 583 mln USD
Podatki federalne 4,8 mld USD
Źródło: (FIA/USP), 2009
Wpływ gospodarczy Igrzysk Olimpijskich w 2016 roku w Brazylii.

27
Mimo nienajlepszej sytuacji, kraj ten poprawił swoją pozycję w rankingu Banku
Światowego z listopada 2014 roku, dotyczącym warunków do prowadzenia
biznesu. W najnowszym opracowaniu ”Doing Business Report”, klasyfikującym 183 kraje,
Brazylia zajęła 120. miejsce, poprawiając swoją pozycję o 10 oczek. Wciąż wyprzedzają ją
jednak takie kraje takie jak: Ekwador (115), Chile (41) czy Meksyk (39), jednak jest przed
Argentyną (124) oraz Indiami (142). Biurokracja, skomplikowane przepisy, brak
odpowiedniej infrastruktury i zaplecza logistycznego wpływają negatywnie na rozwój kraju
- ograniczają napływ inwestycji, zawyżają koszty produkcji i obniżają konkurencyjność
produktów. Z raportu wynika, że średni czas oczekiwania na
otwarcie oddziału firmy zagranicznej, jej rejestracja i uzyskanie zgody na działalność
gospodarczą trwa w Brazylii 119 dni.

28
Okres ten jest zatem 10-krotnie dłuższy niż średnia w państwach OECD i najdłuższy w
krajach BRICS. Tylko w Wenezueli, Gwinei Równikowej, Republice Kongo i Surinamie
trwa to dłużej. Średni koszt założenia firmy w Brazylii wynosi ok. 1.000,00 EUR. Sam
proces odbywa się w trzech instancjach – federalnej, stanowej i miejskiej. Przedsiębiorca,
który chce założyć firmę w Brazylii, musi wykonać w sumie 13 czynności prawnych.
Osoba, która stara się natomiast o zgodę na zabudowę, musi zdobyć 17 różnych
pozwoleń.

29
Od 2012 roku kraj ten jest coraz bardziej widoczny na arenie międzynarodowej. W
czerwcu 2012 roku Brazylia była gospodarzem największej jak dotąd
zorganizowanej przez ONZ konferencji – Konferencji ds. Zrównoważonego Rozwoju
Rio+20. W zorganizowanym w Rio de Janeiro spotkaniu wzięło udział 57
głów państw i 45 tysięcy uczestników z całego świata. Miliony cudzoziemców przyciągają
też duże imprezy sportowe, takie jak Mistrzostwa Świata w
Piłce Nożnej w 2014 roku. W 2013 roku w Rio de Janeiro odbywały się natomiast
Światowe Dni Młodzieży z udziałem papieża. W niedalekiej przyszłości kraj ten czekają
kolejne duże wydarzenia, nie tylko sportowe. W 2016 roku Brazylijczycy zorganizują
Letnie Igrzyska Olimpijskie, a także Międzynarodowy Kongres Górnictwa, którego zarząd
rezyduje w Katowicach.

30
Zdaniem prezesa Związku Ekonomistów w Brazylii prof. Universidade de Sao Paulo
Manuela E. Garcii, polityka gospodarcza stosowana przez rząd od 2009 roku jest błędna i
opiera się wyłącznie na zadłużaniu rodzin brazylijskich. Brazylijczycy zwiększyli poziom
konsumpcji zaciągając kredyty, lecz nie są w stanie pokryć swoich zobowiązań
finansowych. Według Banku Centralnego długi Brazylijczyków sięgają 25 proc. PKB, a
zadłużonych jest 60 proc. rodzin. Poziom niewypłacalności społeczeństwa sięga 7,5 proc.

31
Główne sektory gospodarki
Brazylijski sektor prywatny zrzeszony jest w czterech głównych konfederacjach federalnych
- przemysłu, handlu, rolnictwa i transportu, którym podlegają federacje stanowe oraz
stowarzyszenia branżowe. Do ważniejszych przedsiębiorstw państwowych należą:
Petrobras (ropa naftowa i gaz), Eletrobras (produkcja i dystrybucja energii elektrycznej),
Imbel (przemysł obronny), Telebras (telekomunikacja), Embrapa (działalność badawczo-
rozwojowa w rolnictwie i hodowli).

32
Główne gałęzie przemysłu to: górnictwo, hutnictwo żelaza i metali nieżelaznych, przemysł
motoryzacyjny, lotniczy, spożywczy, elektrotechniczny, celulozowo- papierniczy,
chemiczny. W rolnictwie dominują uprawy soi, kawy, trzciny cukrowej, bawełny, kukurydzy,
manioku, ryżu. Brazylia należy do czołowych światowych producentów i eksporterów rudy
żelaza, cukru, kawy, soi, soku pomarańczowego, tytoniu, mięsa wołowego i drobiowego.
W ostatnich latach dynamicznie rozwija się produkcja bioetanolu z trzciny cukrowej,
którego zużycie jako paliwa samochodowego przekroczyło na początku 2008 r. zużycie
benzyny. Udział poszczególnych sektorów gospodarki w PKB Brazylii kształtował się w
2012 r. następująco: rolnictwo 4,45
proc., przemysł 22,34 proc., a usługi generowały 58,2 proc.
Przemysł

33
Okres świetności przemysłu brazylijskiego rozpoczął się po II wojnie światowej i trwał do
czasu kryzysów naftowych w latach 1973 i 1979. W tym czasie - m.in. wskutek wdrożenia
Programu Substytucji Importu – wzrost produkcji przemysłowej przewyższył wzrost PKB.
Na początku lat 90. kraj rozpoczął stopniowy proces otwierania się na konkurencję z
zewnątrz. Spowodowało to jednak upadek wielu lokalnych, mało konkurencyjnych spółek.
Rodzima gospodarka przeszła przez serię głębokich transformacji oraz falę prywatyzacji
m.in. w sektorze hutniczym, petrochemii i telekomunikacji.

34
Sektor przemysłowy ma istotne znaczenie w brazylijskiej gospodarce – generuje ok. 24-27
proc. PKB. W 2011 r. rząd ogłosił Plan Brasil Maior na lata 2011–2014, mający na celu
podwyższenie konkurencyjności rodzimego przemysłu. Rok później, podczas inauguracji
drugiego etapu Brasil Maior, minister finansów ogłosił pakiet środków tymczasowych,
które rząd chciał zastosować w celu obniżenia wartości pobieranych podatków z tytułu
składek ubezpieczeniowych w wybranych sektorach przemysłu. Projekt, który wszedł w
życie w lipcu 2012 r., objął 15 gałęzi przemysłu: tekstylia, odzież,
skóry i obuwie, meble, plastiki, urządzenia elektryczne, części samochodowe, autobusy,
przemysł morski, dobra kapitałowe, mechanika, hotele, technologie informatyczne, call
center i design house.

35
Wieloletnią tradycję ma tu m.in. przemysł samochodowy. W latach 50. w Brazylii swoje
oddziały produkcyjne ulokowały takie koncerny VW, Mercedes Benz, Ford, GM, Scania,
Willys i SIMCA, Fiat i Volvo. kolejnym dziesięcioleciu w Brazylii zainstalowały się również
koncerny Chrysler, Farmann Ghia, Toyota, Ford tractors, Massey Ferguson i Valmet. Pod
koniec lat sześćdziesiątych branża samochodowa stała się flagową gałęzią brazylijskiego
przemysłu. W 2012 r. Brazylia z produkcją bliską 4 mln sztuk, była szóstym największym
światowym producentem samochodów. Na terenie całego kraju
działa ok. 25 producentów samochodowych i 50 fabryk.
47 proc. energii w Brazylii pochodzi ze źródeł odnawialnych (światowa średnia wynosi 13
proc.), przy czym 82 proc. produkcji energii elektrycznej to zasługa hydroelektrowni.
Brazylia jest czwarta na światowej liście państw o największym potencjale energii wodnej.
W 2015 r. w Amazonii mają być gotowe trzy duże inwestycje – chodzi o hydroelektrownie
w Jirau i Santo Antonio na rzece Madeira oraz Belo Monte na rzece Xingu. Nowe
hydroelektrownie mają generować w sumie moc rzędu 18000 MW.

36
Brazylia jest drugim największym producentem ropy w Ameryce Łacińskiej i trzynastym w
skali światowej. Kraj jest trzecim największym światowym producentem biodiesla. W 2007
r. odkryto nowe złoża ropy i gazu pré-sal na Oceanie Atlantyckim. Rolnictwo
Brazylia jest trzecim światowym eksporterem produktów rolniczych. W sektorze rolniczym
pracuje ok. 21 proc. zatrudnionych Brazylijczyków, czyli ok. 19 mln ludzi. Na kraj ten
przypada 22 proc. światowych obszarów uprawnych – pod uprawy przeznacza się tu 64
mln hektarów. Kraj ten jest największym producentem kawy, soku pomarańczowego i
cukru oraz drugim producentem soi, będąc też jej największym eksporterem. Duże
znaczenie mają też uprawy kukurydzy, tytoniu, owoców tropikalnych, zboża, kakao i ryżu.

37
Będąc drugim największym światowym producentem wołowiny i trzecim drobiu, Brazylia
jest pierwszym globalnym eksporterem obydwu produktów. Brazylia
posiada 220 mln hektarów pastwisk oraz zajmuje drugie miejsce pod względem
liczebności pogłowia bydła (200 mln sztuk.). Brazylijskie rolnictwo boryka się jednak z
problemami – m.in. nielegalną wycinką lasów pod zwiększenie obszarów upraw, niską
wydajnością produkcji oraz niedoskonałym systemem śledzenia bydła (SISBOV), który
utrudnia eksport m.in. do UE, piątego odbiorcy brazylijskiej wołowiny.
Rybołówstwo.
Mimo że kraj ten posiada 7408 km wybrzeża i 12 proc. światowych zasobów słodkiej
wody, to rybołówstwo jest wciąż słabo rozwinięte. Organizacja Narodów Zjednoczonych
do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) szacuje, że potencjał produkcyjny Brazylii sięga
20,0 mln ton ryb rocznie. Z powodu m.in. nielicznej i przestarzałej floty rybackiej, kraj ten
produkuje jednak rocznie ok. 1,3 mln ton ryb.

38
Relacje gospodarcze z UE
W lipcu 2007 r. została podpisana Wspólna Deklaracja o partnerstwie strategicznym UE –
Brazylia. Dla Brazylii najważniejszym punktem Deklaracji było postanowienie o współpracy
w zakresie nowych technologii produkcji biopaliw. W 2011 r. podczas V Szczytu UE-
Brazylia w Brukseli podpisano plan wspólnych działań (Joint Action Plan) na lata 2012–
2014, listy intencyjne w sferze współpracy turystycznej, lotniczej i naukowej oraz program
współpracy kulturalnej na lata 2011–2014. Kolejny, VI Szczyt UE-Brazylia miał miejsce w
2013 r. Brasilii. Z powodu braku konsensusu nie doszło wówczas do podpisania
oczekiwanej umowy dotyczącej „otwartego nieba”. Podpisano natomiast umowę o
współpracy między brazylijskim Ministerstwem Nauki i Technologii a europejskim Joint
Research Center, a także memorandum o porozumieniu między Ministerstwem Rolnictwa
Brazylii a UE, dotyczące powołania grupy roboczej w celu wymiany informacji o hodowli
zwierząt.

39
W stosunkach gospodarczych z Brazylią UE kładzie coraz większy nacisk na problemy
ochrony środowiska i zmian klimatycznych zwłaszcza problem niszczenia lasów
Amazonii. Z ogólnej sumy 61 mln euro przeznaczonych na pomoc rozwojową dla Brazylii
w latach 2007–2013, 18 mln euro miało być przeznaczone na ochronę środowiska.

40
Gospodarcze umowy dwustronne
Stosunki gospodarcze między Polską a Brazylią regulują następujące umowy:
• Porozumienie między rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem
Federacyjnej Republiki Brazylii w sprawie transportu morskiego z dnia 26 listopada 1976
r.
• Umowa handlowa między rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Federacyjnej
Republiki Brazylii z 10 maja 1993 r. (zastąpiła Umowę handlową i płatniczą polsko-
brazylijską podpisaną w Rio de Janeiro 19 marca 1960 r.
• Umowa rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Federacyjnej Republiki Brazylii o
współpracy naukowo-technicznej z dnia 5 września 1996 r.
ruchu bezwizowym podpisana 14 lipca 1999 r.

41
usługach lotniczych podpisana 13 marca 2000 r.
• Umowa między PAIiIZ i brazylijską Agencją Promocji Eksportu i Inwestycji APEX o
współpracy we wzajemnej promocji gospodarczej ze stycznia 2008 r.
• Deklaracja Ministerstwa Rozwoju, Przemysłu i Handlu Zagranicznego Brazylii i
Ministerstwa Gospodarki RP o wzajemnej współpracy z sierpnia 2009 r. Dokument
przewiduje odbywanie cyklicznych spotkań grupy roboczej.

42
ABC biznesu
Jedną z możliwości prowadzenia przez
podmiot zagraniczny działalności
gospodarczej na rynku brazylijskim jest
założenie spółki. Przeważnie nowo
zakładana spółka przyjmuje formę spółki
handlowej (por. Sociedade Mercantil).
Rejestracją firmy w Brazylii zajmują się
Izby Handlowe poszczególnych stanów.

43
ABC biznesu
W Brazylii nie ma wymagań co do minimalnego kapitału koniecznego do założenia spółki,
dlatego większość firm zakładanych jest w formie spółek z ograniczoną
odpowiedzialnością. Spółki takie są zalecane zagranicznym inwestorom, którzy
chcą otworzyć małe lub średnie przedsiębiorstwo. W spółce z o.o. musi być co najmniej
dwóch wspólników. Poza przypadkami o szczególnym znaczeniu społecznym nie ma
ograniczeń w kwestii udziałów obejmowanych przez partnera zagranicznego. Nie musi on
posiadać prawa pobytu w Brazylii, ale wymagany jest choćby symboliczny udział osoby z
prawem pobytu, np. biuro prawne. Prawo stałego pobytu w Brazylii musi mieć natomiast
osoba zarządzająca spółką. Przepisy podatkowe dotyczące spółek z o.o. i akcyjnych nie
różnią się.
Spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością (Ltda.)

44
Spółka zyskuje osobowość prawną dopiero po zarejestrowaniu w Rejestrze Handlowym.
Kolejnym wymaganym rejestrem jest numer identyfikacji podatkowej (CNPJ),
przyznawany przez właściwy terytorialnie federalny organ podatkowy. Do urzędu
skarbowego należy się natomiast zwrócić o zezwolenie importowe (RADAR). Należy
przy tym pamiętać, że władze brazylijskie wymagają minimalnego kapitału w wysokości
2/3 wartości produktów, które będą importowane w ciągu 6 miesięcy. Podobne wymogi
odnoszą się do importu prowadzonego przez spółkę tradingową.
ABC biznesu

45
Spółka akcyjna (S.A.)
spółkę taką mogą założyć co najmniej dwaj udziałowcy, przy czym obaj mogą być
Brazylijczykami albo obcokrajowcami, bez prawa pobytu w Brazylii. W tym drugim
przypadku muszą jednak ustanowić swojego reprezentanta w Brazylii.
Szczegółowe informacje na temat przepisów prawnych dotyczących rejestru firmy,
wymaganej dokumentacji i danych adresowych Izb Handlowych znajdują
się na stronie internetowej Krajowego Departamentu Rejestru Handlowego:
www.dnrc.gov.br
ABC biznesu

Brazylia

Empfohlen

Empfohlen

Weitere ähnliche Inhalte

Mehr von PortalPromocjiEksportu

Mehr von PortalPromocjiEksportu (20)

Brazylia