1. Үйлдвэрийн газрын
бүтээмж, түүний тухай
Лекц5

2. Агуулга:
• Үйлдвэрийн газрын бүтээмж,
шинжлэн судлах арга зүй
• Үйлдвэрийн
тайлбарлах
газрын
жишээ
түүнийг
нь
дээр

3. 1. Үйлдвэрийн газрын бүтээмж, түүнийг
шинжлэн судлах арга зүй
• Бүтээмж нь үйлдвэрийн амжилтыг харуулах
үзүүлэлт учраас түүнийг дээшлүүлэх талаар
ярихаас өмнө түүнийг ямар төвшинд
байгаа талаар судлан шинжлэх хэрэгтэй.
• Үүний тулд бүтээмжийг судлан тодорхойлох
шаардлагатай.

4. Бүтээмжийг тооцож үр дүнг
гаргахдаа:
Бүтээмжийн үзүүлэлт
Тооцох аргачлал
Нийт бүтээмж
Үндсэн хүчин зүйлийн бүтээмж
Тухайн хүчин зүйлийн бүтээмж
Хөдөлмөрийн бүтээмж
Материалын бүтээмж
Эрчим хүчний бүтээмж
Капиталын бүтээмж
Бусад орцын бүтээмж

5. Бүтээмжийг шинжлэх систем бүхий
нэгэн загвар
• Бүтээмжийг 5 бүлэг нийт 30 үзүүлэлт бүхий
нэгэн загвараар авч үзвэл:
– Эхний бүлэг “Бүтээмж”
•
•
•
•
•
•
Нийт бүтээмж
Үндсэн хүчин зүйлийн бүтээмж
Капиталын бүтээмж
Хөдөлмөрийн бүтээмж
Материалын бүтээмж
Эрчим хүчний бүтээмж

6. • 2-р бүлэг нь “Өсөлт”
– Гарцын өсөлт
– Ашгийн өсөлт
– Нэмэгдсэн өртгийн өсөлт
– Нийт хөрөнгө
– Өөрийн хөрөнгө
• Ашигт ажиллагаа
– Борлуулалтын өгөөж
– Нийт хөрөнгийн өгөөж
– Зардлын өгөөж

7. – Борлуулалтын өгөөж цэвэр ашгаар
– Зардлын өгөөж цэвэр ашгаар
• Капиталын эргэц
– Нийт хөрөнгийн эргэц
– Үндсэн хөрөнгийн эргэц
– Эргэлтийн хөрөнгийн эргэц
– Нийт эргэц авлагын эргэц
– Өглөгийн эргэц
• Санхүүгийн тогтвортой байдал
– Үндсэн хөрөнгө/нийт харьцаа гэх мэт...

8. 2. Үйлдвэрийн газрын жишээ нь дээр
тайлбарлах
• Бүтээмжийг шинжлэхийн тулд хэрэгтэй
үндсэн үзүүлэлтүүд:
– Цэвэр ашиг
– Хөдөлмөрийн зардал
– Капиталын зардал
– Материалын зардал
– Эрчим хүчний зардал
– Бусад орцын зардал

9. – Нийт орцын зардал
– Үйл ажиллагааны бус зардал
– удирдлагын зардал
– Нэмэгдсэн өртөг
– Борлуулалтын орлого
– Нийт хөрөнгө
– Үндсэн хөрөнгө
– Эргэлтийн хөрөнгө
– Өөрийн хөрөнгө
– Элэгдлийн зардал
– авлага

10. – Өглөг
– Татварын өмнөх ашиг
– Ажилчдын тоо
– Ажилласан цаг
• Дээрх мэдээллийг тухайн үйлдвэрийн
тайлан балансаас авсны дараа динамик
эгнээ үүсгэнэ жишээ нь:
№
Үзүүлэлт
2010
2011
2012
1
Борлуулалт ()
14321.1
21036.9
17575.9
2
Хөдөлмөрийн зардал
2616.1
3904.8
4055.7
3
...

11. • Шаардлагатай мэдээллийг динамик эгнээ
үүсгэн цуглуусны дараа бүтээмжийн
хэмжилтээ хийнэ.
Нийт бүтээмж
№
Үзүүлэлт
2010
2011
2012
1
Борлуулалтаар
1.0674
1.1798
0.8017
2
Нэмэгдсэн өртгөөр
0.5003
0.7194
0.3198
3
Ашгаар
0.0757
0.1591
-0.1902

12. • Нийт болоод бусад бүтээмжийг тооцон
хүснэгтэд нэтгэнэ.
• Хүснэгтэд нэгтгэсэн бүтээмжийн хэмжилт
дээр ямар хандлагатай байгаа талаар
дүгнэлт өгнө.